Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • HowardBurns AndreaPalladio

    Uploaded by

    Daler Qayumov
    14 views83 pages

    Original Title

    HowardBurns_AndreaPalladio

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    14 views83 pages

    HowardBurns AndreaPalladio

    Uploaded by

    Daler Qayumov

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 83
    ARPT) ANDREA PALLADIO Resimli Toplu Yapitlar editorler Guido Beltramini ve Antonio Padoan, fotojpaflar Pino Guidolotti iris, Howard Burns metinler Guido Beltramini Marsilio 5 4 y 30 4 st 2 8 6 & % 3 108 13 ns 16 25 ny vB Br 3 35 IGINDEKILER, Onssa Guido Beleamini ve Antonio Padoan ResIMLE TOPLU YAPITLAR Gitig Andes Palla (158.580) Sistemas leebilr Mimariin Yau. Howard Burne (Cecoidelé Vila Tino Sanea Mara de Seri Kiss: Pore Palazzo Civena Pasa Poiana Palezzo Thine Palazo sppe Pore Palazzo della Ragione: Loggas Palaso Chiericats ‘Vieenea Katedra: Kubbe ve Yan Portal Casa Cogolo ya da Palladio'nun Ex Palanzo Schia: Cephe Palazzo Valmarana Villa Almesico Capra yada ‘La Rovonde! Palazo Barbaran da Porto “Loggia del Capitanio Piazza Castella Palazzo Porto Palaizo Thiene Bonin Langare Scalete Tak ‘Valmarana Sapelt Santa Maia Nova Klisesi Teatro Olimpico ‘viLiatan Villa God Villa Piovene Vigardolodaki Ville Valmarana Bagnolodai Villa Pisani Villa Ganott Villa Caldogno Villa Thiene Villa Contarini Villa Arnal Vill Sraceno Villa Angarano Villa Poiana 18 43 46 i 154 18 167 18 aa ™ "7 10 183 84 8 23 a6 2 234 240 23 35 256 29 Villa Chesca Moncagnanaaki Villa Pisani Villa Corsaro Villa Zeno VillaBadoer Vill Barbaro Vivarotaki Vill Por cognatdaki Villa Thiene: Barchessa Villa Repera Villa Emo Villa Foscar, ya da‘La Malcontent Lisentdski Villa Valmarana Villa Forni Cerato Villa Sarego ‘Meledldaki Villa Tisino ‘Molina di Maloidaki Villa Porto ‘VENETO ANAKARASE Veronaiaki Palaro Dall Tore Bassanlda Kbped “Tor i Quarecololda Tesina Nebr Oneindski Kope sink Bolan Tala !dcki Palazzo Anconini Civial'deli Palazzo Precrio Sen Daniele del Frilifdeki Gerona Kapis Maserdeki Tempio ‘veNeDiK, Castelloidaki Sun Pietro Kilisesis Cepe San Giorgio Maggiore Manassr Yerechanesi (Carita Manastin San Francesco della Vigna Kilsesi: Cephe San Giorgio Maggiore Manasan: Kise Palazzo Ducsledeki Odalain Restorssyon Redentore Klisesi San Giorgio Maggiore Manasom: ‘vas Gevresi Servi Revs Zitelle Kilisesi Kaynalega Almut Goldbahn Girig ANDREA PALLADIO (1508-1580) Siscemati, iletlebilir mimarinin yaraulig Howard Burns Palladio, eski dénemlerde yasamis bitin mimarlann hethalde ‘en etki ve en iyi raninan biridi. Samu ve sBhreti daha nun ya ‘sayp. Barok’u, Neo-Gotiki ve Ruskintin ona karst uzun atak- Janndan alinan tadi ve son evresinde, Rudolph Wittkower ve Colin Rowelun yanlarinin bir sonucu olarak rasyonel, genel geger bir talk ig ortaya koyan villa mimaslanyla amamen uslasan Modern Hareket' geride birake. Yakin zamanda Palladio'nun dilinin 6gelerinden yapiln secci ve cou kez kaba alinola, Villa Poiana'nun loggias gibi, Palladio'nun adn ve ki- tabint herkes igi agina hale geirmisi: Daha duyath géslerne- erin, yapr ile sislemenin, islev ile gériindsin bacanlestigi Palladio'nun mimasi sistemi ike pastacimin pastaya biraz. daha skrema ekleme arausa arasindaki fark anlamalarna da yardimes oldu. leytsi hedef ya da dvgiinesnesi olarak Palladio'nun tind, zaman iginde birgok dBniigim gegirmig ve boculmaya mart Jkalmisar; abit kurallann ve keskin zevkin bir kaynaft olarak gbrilen mimardan, ahlaki agidan erdemli mimarligin (ster ‘Modem, iser Neo-Gorik olsun) diigmans sayilan mimara d&- niigmigti Palladio kimi? Mimarlika ilgili distinceleri neydi ve bun- fant nasi olusturdu? Mimari bigimlerin ve mimark kilkt- niin gelisimine katkisinn niteligi neydi? Kendi zamansnin di- ger ltalyan ve Avrupal biiyik mimarlanndan farkl mye ya da onlardan Gistiin miiydi? Bunlas, Vicenzalt mimarla ilgili kap- sams literatide sikga sorulan sorulardir ve burada, yalnizca ki- ‘mi olas yantlara deginmek istiyorum. PALLADIO VE GAGDASLARE Palladio’nun, 1420 ile 180 yillan arasinda tirin vermis olan di- er mimarlan daginldk ve yetenek bakamindan asugnt ne slirmek zordur. Bu dénem mimarign nem bir kil fade bigimi olarak kabul edildigi, gig, server ve itibann temsiliyle yalundan baglantih oldugu,dzel ve kamusal yasamun karakter- ni ve nitelgin bigilendimenin, kontrol eimenin ve ili ‘menin bir arac olarak gril bir gage. Brunelleschi (377 1446) Floransida Santa Maria del Forenin kubbesinin asen- smunda, agimast zor teknik ve striktirel yenliklersergiledi Diger yaptdannda, mimarhgin daha sonra evrligi yond sapta- yan mimari bigim ve motif dilini kismen canlandidh,kasmen de icat et. Leon Battista Alberti (:404-1472) daha da falasnu yapt: Mimarligin toplumsal ve dint yasanun tagyicist olarak ‘nemini ve poransvelini kavrads eskiden mimarligin, binayla ilgili tim konularda ve meskun gevrenin kontrolinde rasyonel eararlara ulapilmasina izn veren yapllandimys bir bilgi Killi- yati olusturdugunu saprad. De re aedifcaroria adh kitabinda (Gaselde yanlds: ilk kez r48ste basidi) metinlerden ve ayakta alms anidardan yolagikarak, Roma mimarhk bilimi ve sana- tunmn her boyutunu yeniden bir araya geirmeye ve bugtiniin inciyaclanna nasi uygulancbilecegni gbstermeye cali. Albert salt bir bilim insant ve antika merakst dei: Tekniklere ve rmalzemeye olan asin igisi zanaatifrlarlataragmalara, dogra- ddan géaleme, deneye ve kendi mimarhk pratigine dayanmak- tay Albert yalnizca gilemlerine ve arayurmalarina kuramsal yapt kazandiran gil bir za sahip ssernaikbir aragurma- cr defildisayms zamanda parla bir yazat, resim ve heyke! ala- runda deneyimli ve kendi zamanunin en biiyi Floransalt se natgiaryla, Brunelleschi, Ghilberi, Donatello ve Masacco i kigel tansgikhgs olan bir sanargye. Kiabinda muhemelen iletmesi gercken genel mesajdan urakagmamak ign bilerek re sense buake bir kitap- sunulan diignceleri 6mekdendiren ve bir anlamda resrleyen (ghrsel olarak berimleyen) mimart projlerine engin bil, berrak digtince ve sanatsal yerenek kat. Pallado igin Albertnin ktaby, Vitrviusla bint, mimarn ‘iim yénleriye ilgili anahtar bir seri. ‘Bramante Romlda esi yl (1499-1514) Albertnin ddgiincelerinden yararlandi ve Albertnin tavsiyesine uydu: ‘asl ki bilim insanlan eskilrin yaa yaprtlannsinecliyorarsa, ‘mimar da eskilerin binalann ineelemelye, Bramante Klask diizenlerden, binarun dogeasina ve élgegine gore degigen ve Janulan bir fade dili olarak yaralanan ik kigydi: Montorotda San Pietro'daki Tempietto iin ve Vatikanida Cortile del Belvederenin alt avlusu igin Dor diizenini; ama ktigik Sleek ‘Tempietto igin zarif, dogrusal bir kornis ve biiyiik Cortile del Belvedere icin masif miiillee desteklenen gikinth, air bir korn allan. Papa n.Juliu?un gl rade ve ingparaayuc- Jaynaldar Bramancelnin, bik dlgekli rasarumlarla deney yapmasina olanak verdi. Belvedere, Se Peter's ve Palazzo dei “Tribunalide Bramante, nec buitinse! bie bgimin eklemleme ve aynnn tasanmiyla genisletilip giclendivldigi hamamlardan, Panteonidan ve der byt Roma antlanndan esinienen bile- sik projeler gelistirebildigini géscerdi. Palladio'nun, Bra- ‘mante'nin Tempietto'su ve San Biagio kilisesi gibi inceleyip cii- ‘mini yap bir yapr olan Villa Madama igin Raphaelin yaprc tasarumda (1si8-20 civan), antik yapidanin yakindan incelen- ‘mesine temellenen benzer bir kavrayisarastlanu. On altinet yizyil mimarisinin genel giriindimi iginde Palla, istisnat bir sahsiyeci. Palladio, kendisini etkileyen bitin énemli mimarlarin dogustan ya da egtinleri bakimun- dan geldikleri orta ltalyddan degil, Venetoldan geldi: Padovalda doje, ama on alu yagindan iibaren Vicenza yasads ve cali- «a. Egitimli bie resam (Bramante, Raphael, Peruzi ve Guilio ‘Romano gibi) ve bir heykelcras (Sansovino ve Michelangelo g- bi) defi, bir tap ustas olmasila da suradspyds. Asinda, 1530le- sn oresindan itbaren ya da daha sonra Vicenza yazar ve soy- Ju Giangiorgio Thissino'yla (1478-1550) iiskisi olmasaydt, Palladio biiyik olasbka,o surada gergek bir mimar iin 2orun- lu olan kilie ve entelektiel becesilerden yoksun, ancak portay ve amitmezar tasarlayabilen yetenekli ve oki bir zanaatg olarak fealurds. Muhtemelen Andrea di Pieco ustadan iit mimar ‘messer Andrea Palladioya dniigemerdi;zaten Palladio ach, ona. “Tissino tarafindan verlmigi. “Tissino bisgok bakamdan Pallado igin énemliydi: Kendisi dle yetenekli amatdr bir mimardh, kendi kent saraynun yeniden, {nga asanmlanns yepo; Vicenza’nin hemen diginda Cricolideki Jar malikinesini de, Romaidaki giincel mimariye uygun olarak yeniden bigimlendirdi, Medici Papa x. Leo'nun yakan gevresi- ‘in bir kel tiyesi olan ve Raphaef i tantyan Tissino, hamisi Lorenzo de'Medici ve onun mimart Giuliano da Sengallo‘nun tasarumin yapugi Poggio a Caianotdaki villaya da asinayds, Poggioda Palladio'nun tonozlu merkezi holiin etrafina dizilen farkds byilddkte odalann hiyerargik bir diizen iginde gruplan- ‘masint Gnceden haber veren tasanimiya, ik defa bir Ronesans kkonutuna capinak cephesi uygulamas girl. Trisino fark bigyiiklikte odalardan olusan bir sistemi ve birbriyle baglanci oranlar semasint Cricoli'de zaten kullanmis ve béylece, Palladio'nun tasarim sisteminde kilic bir je haline gelen unsu- ru sapeamyge. ‘Tiisino baska bakumlardan da Palladioigin gok Gnenliyd. Pratik diizeyde, ik faliyet yllarinda Palladio'nun Vicenza patrcilere Onerilmesinde kesinlikle belisleyici bir rol oynamiga, Palladio 1s40‘lardaki Roma aiyarederini de yine ‘Trissno'yla yap bu ziyaretlere, o zamana kadar yalnca cizimlerden ve Scelic'nun Quarto libro (1337) ve Terao libro (1540) ad kitapla- sondan tanidit kentin es ve modern mimarisinin karakterni gercekten anladh. Ot yl sonra Palladio,eski binalas “lk haga dlsindtiggimden dab faa dikkare deer” buldugunu anums- yordu (Quatro Libri, r,s. 5). Olgunluk déneminde (usabk) yeni bie balasla gedit bu yaprlann onun dzerindeki etkisi son derece gil oldu ve ona lis iglere hemen uyarladily go nig bir model yelpazesi sundu. Tissino ik Vitruvius okumasin- dda da Palladioya rehberlik etmig oabili Plladio'nun Latince okuyup oluyamadigbilinmiyor; okuyamasa bile (makul bir dil olaamabilgsine sahip oldugs unutulmamalils),x540larda Latince ve Yunanca birgok énemliesrinItalyanca cevislerine ulagmak olanakliyct (Srnein Albers nin eserinin ltalyanca bir geviisi daha 1546¢a clkmigs). Bu durum, genig bie kil édinme ve bilim insanlarina bile zozluk gikaran metileri ‘atiseme cabalaninda Palladio ya yandimet olrmus ola. TRISSINO VE PALLADIO'NUN MisaRisiNiN DinRILDaSEL YONLERL Palladio'nun gafdaslarina, Romalda ve Roma disinda ince “modem Klasikler”in yazarlarisa hangi balamlardan benzedigi sorusuna dinecek olursak, Trisino’aun en dnemli etkisi bu noktada ortaya gikar. Bramante, Raphael, Peruzzi, Geng ‘Antonio da San-gallo, Giulio Romano, Falconerto, Sanmicheli ve Sansovino, bunlanin hepsi otulu yaslannda olan Palladio'yu nemli dicide etkilediler. Hepsi yaptlarinda Klask dizenleri, agrece ruck olan ve Vieruvius'un beilemeler ile eski Romah ‘mimatlann gizlemlenebilir pratigi arasnda bir uzlagmayt tem- sil eden bir bgimde lallandiar. Hepsi, hem Antikieden deve lunan cephe gemalann, hem planimetik gemalan yapntannda binesirier. Bun bu agardan Palladio'yu ancheyortarch. Bununla biclkte, bu mimarlar ile Plladio arasindaki fark, Vicenzalt mimanin r540larin sonundan itibaren standart bir gene tip, oda gel ve dizenbigimler dzisnden yararlanmast- dir Surunlararasindaki mesafey, her dizenin aynimaz bie pa- «as olarak gGciyordus Smegin, lyon dizeni icin sirun ara olarak iki ve bir geyrek stan capi, Korine dizent icin iki stun ‘apt. Bu yekildeciizen -Rénesans mimarisinde ile defa~ hem iki boyudl, hem tig boyudu gemalann potansiyel bie Greteci clu, Fseri bir formlar ve oranlar grameri ile “kontroll” bir motifler “sbzligi"nden yararlanan bir asarim sistemine bag i sergiler. Kendisinden hemen dncckiler ve daha yagh cafdasa- 1 bu denli sistematik degjlerdi. Bunun nedenleri vards. Her cserden sonra mimar olarak gelisip yollarina devarn ederken, ir anlamda kurallar iat ediyor kurallar deistiivorlard. Aymt zamanda sik sk o kadar yeni ve siraditsiparislrle kargt kargya Jeaiyorards ki, tatmin edici bir tasarima ulaymada highir kural, rnorm ya da cafdas bina tipi fla ige yaramayorda (St Pere’, Cotle del Belvedere, Tempiettoa Bramante; Villa Madamaida Raphael; Palazzo del Tede Giulios Yeni Sacristida ve Biblioteca Laurenzianada Michelangelo; Libreria Sansovino). Palladio da zaman zaman benzesiz, “tek defaya dzgii” s0- runlarla kanlagu: Vicenzaidaki Basilikenm Logeesi, Palazzo Chiericai, Teatro Olimpico, yapuigy iki biyik Venedikkilisesi ve Rialto Képrisi, Ama aldisiparslrin biiyak gogunlug ve bu biyik bir gogunlukra- ihtiyaglann ve gerekiliklerin leabaca benzestigi kasaba ve her seyden nce kar evleriydi, zamana kadar highir mimar, Geng Antonio da Sangalo bile, 0 kadar cok villa ve konak, palazzo sipargialmamigs. Bu durum, Gzelike tk, tekil bie binanun tasanmum yapmak igin gerekli i smikanint azaltmanin bir yolu olarak, standare optimal formla- ‘on ve boyutlann sapranmasin:istenir hale getirdi, Mimaslike ‘mesleginin daha bagindayken Palladio her ev ign kapilann ne leadar genig ve yiksek, merdivenlerin hangi bigimde olmast, Doriksitun bagina hang} profiin ve oranlanin verlmesi gerek- tigine karar vermenin zorunlu olmadigint anlach. Gene olarak: ppek cok projeye uygulanabilir bir standart form setisine karar vermek yererlyd—kuslausu, gerekriginde degistitmetizere- Bu nedenle Palladio'nun mimarisi, der hechangi bir Rénesans ‘mimannkinden gok daha fila, ézenle hazrlanmis ve kavram- sal olarak énceden trtilmis ele boltimtine dayamu; bir sara- yin plant icin hualayirmi fark tala ietigi bir gizimde (mba sa/aav), bu éjeleri esnek ve yaraic bir bigimde birlesirdigi girl. Venedik ve Venetoldaki zanaackéslann ve ca ustalannin ga- ligma alikanliklarna oldug kadar, bu siscemin gelisiminesag- cduyu girmisti. Venedilli tag ustalan goktan beri tag ocakdanna scandare boyda tay blok siparisetmeye ve kapilar, penceteler ve situnlarigin standart bigimler ve biiyiklakler kullanmaya ah- sskular, Ama Palladio'nun sabi bigimler sabit oranlan, ditzenli tuygulanan ikeerden olugan bir mimariyaratma kaygysnin al- tunda, mubtemelen ‘rissino'yla tarusarak gecirdigi sealer ve ‘iinlerden kaynakdanan bilingi bir tutum yanyor. Ttissino ken- di zamanunin edebiyat luramu, grameti ve yazum: konusunda ‘nde gelen yaztlardan biti. Digeredebi cagdaslan gibi oda, Dante, Pecrarch ve Boccaccio nun kullandifi Toscana bigimleri ddsunda, andar bir edebi iin var olmadiy bir ddnemde yar Is ralyanea ign en uygun bigimi bulmalda ugrasiyordu, Ne var li, Trisino ftalyancanin en “dogg” bigimiyle ilgilenmenin ‘eesine gecp, edebi exkinin gramere ve six dares secimine bagh olduguna kavradh. Ditilimsel srk ile mimari tasar- rma dayali bir yaklasim arasindaki paraeli Tissino'nun kendi- si gems olabilir ya da Palladio enteleeil bir geigim site- ciyle —Vierwvius ve Albert’yi okumasinin yardimtyla— “Tissino’nun edebi islup ile dilbiimsel kurallar arama ili kiye dair gorigiind mimarha aktarmis olabilr. Her neyse, Palladionnun mimasisi, dostu ve hamisi Daniele Barbaro gibi Itimanist encleetillece bilingli ya da bilingi2 olarak kabul edilen ve onaylanan dibilimsel ve gramatik bir nitelik kazand Barbaro'ya ve efit dosdarina gre Palladio, bik ve yaran- «a Sansovino'nun bile veremedigy bir seyi sunuyordu: yalnzzca aklin ve dogadaa alinan ilkelein uygulanmasina dayanmayan (Alberti’nin dnerdigi gibi), ayo zamanda himanise cbilim izgisinde yapilandirilan gergek rasyonel bir mimari Barbaro'nun Palladio'nun mimarhga sistematie yaklasimint rercih etmesi, Vicenzals mimann 1erin sonundan itibaren ‘Venedie bir dizi by dit yap siparig (San Francesco della Vigna'nin cephesi, San Giorgjo Maggiore Kilsesi ve yemekha- rcs, Convento della Cariti‘nin yeniden yapimi) almasina yol agtt; yoksa bu siparisles, yaslt ama hala saygt duyuian Sansovino'ya gibi PALLADIO'NUN BIR MIMAR OLARAK DOGUU Palladio‘nun situn bashklan gibi getn aynnoilan elle diizelten ve olasikla tigi élgekli yaprdann tasanmmim da yapan bir ki- siden, taj ustasinn alederiyle degil zhniyle, kitaplanya, kale- miyle, cetveliyle ve giaimleriyle Once yan-zamanli, sonra tam-zamanktgaligan bir mimar olmaya nasl gegtigi tam olarak belli defildic. 540% Villa Godi icin bir asanm yapugs belge- lenmist, ama miidahalesi olasikla sintliyds; ginkit bayik villanin kapsam alant olasika aten sapranmust ve Plladio'nun birvillaplanin farkl gelled ve bliyilikee sitlere (genellik- Te fige) bilme tercihine uygun degildit.Birkag cizimi bugtine kealan Palazzo Civena (zengin, ama toplumda saygunis az d6re ‘ards ign yapilan) izerindeki aligmast daha Gnemliyd. Saray ‘nceleri Trissino'nun dostu Aurelio Dall’Acqualya aitti ve Palladio ile Tissinc'nun, 1540ta Civena alles! carfindan alin- ‘madan Snce sarayin yeniden ings edilmesi amacyla tasarimlar yap olabileceginden kuskulanlabiiz Palladio'nun Bagnoloida Villa Pisani igin yapog uygulan- mami rasarimlarinda ve 1542 civarna ait villa izimlerinde, Palladi'nun Roma birinci gezisinin ets ilk kez grill Hamamlardan, Cortile del Belvedereden ve Villa Madamaldan motile, bol miktarda gérilir. Nihai tasanmda, onurme odala- sana daha fala yer birkmak ve isverene mali agidan daha az yk gerirmek igin bu zellikler yalinlagurlms ve azalulmsse, Bununla birlike, Palladio'nun 1542 civarindaki calgmalarinda ortaya gikan mimari, yiksek beyiktonozlu ya da hactonozlu holler genisloggilan ve sttunlaryla, meslek yasam boyunca Palladio ile bitlktc kahp, Venedikteki San Giorgio Maggiore ve Redentore Kiliselei'nde oldu gibi, en iyi uygulanabilecegi ani belder. Villa Pisani bile, apssbitimlloggasiun ihtgams ve bili tonozlu holiyle sairncidi: O tarhte benzer ir yiksek- like ihtigam, yalruza bit kiliselerde cadaslaraasina geld ve mimarisi, onu ilk kez goren birgok kiiyisaprtmas, hatea sarsmi olmalidt vila mimanist solve gelindiginde Pallaio, dlgelderi ve ssemelerile ships rnin 2enginlgini ve oplumsal konurmunu: yansstan bit dizi villa yapmigti: Gigli ve gok zengin Pisani'nin, bankerlerin ve ‘Venodiki patricilein devasa tonal. tas ayaklara ve Kaba islen- mig Dorik gimme ayaklarla gergeklestiren logy cepheler var- cds asa sieli) zengin soylu ve tux vergisi milezimi Tadeo (Gartote nun Bertsinadakivillaanda tugladan yapilms gimme ayaklar vards, ama siitun baslar ve kaideleritastan oymaydi Finaléde Biagio Saraceno'nun kemesli tg gli, ama mimari

    You might also like