Funkcje państwa

Wprowadzenie
Przeczytaj
Animacja + Schemat
Sprawdź się
Dla nauczyciela

Bibliografia:

Źródło: Norbert Olbrycki, Interpelacja nr 1587 do ministra kultury i dziedzictwa narodowego

w sprawie współfinansowania projektu rozbudowy Teatru Polskiego w Szczecinie ze środków
budżetu państwa, 7.03.2016 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 2.04.2020 r.].
Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w
internecie: sejm.gov.pl [dostęp 28.02.2020 r.].
Źródło: Katarzyna Cudek, Joanna Sokołowska, Encyklopedia zarządzania, dostępny w
internecie: mfiles.pl [dostęp 2.04.2020 r.].
Źródło: Karolina Rubacha, Michał Truszkowski, Encyklopedia zarządzania, dostępny w
internecie: mfiles.pl [dostęp 2.04.2020 r.].
Źródło: Krzysztof Sidorkiewicz, Współczesne ujęcie funkcji państwa, „Studia Elbląskie” 2010,
nr 11.
 Funkcje państwa

Źródło: domena publiczna.

Żyjemy i funkcjonujemy w ramach państwa. Stało się to dla nas rzeczą naturalną i oczywistą.
Nie zastanawiamy się, dlaczego doszło do powstania takiej struktury, jakie znaczenie ma
w naszym życiu. Często sprowadzamy instytucję państwa do naszych obowiązków wobec
niego (płacenie podatków), co niekoniecznie nam się podoba.

Państwo to instytucja polityczna, a przeciętny człowiek nie interesuje się polityką. Zastanów
się, dlaczego państwo jest dla nas, jako jednostek, ważne? Jakie są zadania państwa wobec
nas? Po co w ogóle stworzyliśmy państwa?

Twoje cele

Scharakteryzujesz obszary odpowiedzialności państwa za życie jednostki.

Przedstawisz dziedziny działań państwa niezbędne do funkcjonowania
społeczeństwa.
Przeanalizujesz znaczenie ingerencji państwa w życie społeczne dla rozwoju
zachowań społecznych.

Dla zainteresowanych
Geneza państwa Formy współczesnych Jak moje państwo
państw spełnia swoje funkcje?
(ustroje
terytorialno-prawne)

Funkcja zewnętrzna Funkcja wewnętrzna Czym jest państwo?

państwa państwa

Cechy państwa Instytucja państwa Definicja państwa

Państwo i władza – Atrybuty państwa jako
podsumowanie organizacji politycznej
Przeczytaj

W procesie rozwoju, państwa pełniły różne funkcje realizowane przez ich reprezentantów
w rozmaity sposób. Intensywność tych działań zależała od poziomu zaangażowania państwa
w życie społeczne, dlatego rozróżniamy państwa minimalne i państwa opiekuńcze.
Państwa minimalne to te, które całą odpowiedzialność za codzienne życie pozostawiają
jednostce. Państwa opiekuńcze natomiast próbują wyręczyć jednostkę w podejmowaniu
decyzji we wszystkich dziedzinach życia.

Co ciekawe, nie zawsze jednoznacznie można te działania połączyć z konkretnymi

systemami politycznymi. Nie wiążą się one również z materialnym poziomem życia
jednostki. Ten zawsze zależy od rozwoju gospodarczego. Wydaje się, że optymalne byłoby
państwo, którego funkcje wykonywane są w takim stopniu, żeby zapewnić jednostce
poczucie bezpieczeństwa, a równocześnie nie ograniczać zbytnio jej wolności wyboru.
Każde z państw pełni dwie podstawowe funkcje: zewnętrzną i wewnętrzną.

Zastanów się, jak na twoje życie wpływa realizacja przez państwo funkcji wewnętrznej. Jakie obszary twojego
życia ta funkcja obejmuje?
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Funkcją państwa nazywamy całokształt działalności państwa w określonej dziedzinie.

Przyjrzyjmy się obszarom, w które współczesne państwa powinny ingerować, aby ich
mieszkańcy mogli dostrzec, że państwo spełnia swoje zadania wobec nich. Obszary te
przedstawia poniższa tabela.
Oczekiwania
Instytucjonalne działania państwa
społeczne
zapewnienie uprawomocniony suwerennymi działaniami instytucji państwowych
bezpieczeństwa monopol państwa na użycie przymusu fizycznego

konstytucyjnie zagwarantowane prawa jednostki oraz podział

wolność
władzy i poszanowanie praw mniejszości

zasada suwerenności narodu realizowana przez prawne gwarancje

równość powszechności i równości prawa wyborczego oraz praw
obywatelskich

wprowadzenie zasady sprawiedliwości społecznej, system państwa

braterstwo opiekuńczego realizowany zgodnie z oczekiwaniami obywateli
i możliwościami państwa
 Oczekiwania
Instytucjonalne działania państwa
społeczne
prawna gwarancja każdego obywatela do życia w czystym
ochrona
środowisku naturalnym i wiedzy na temat działań państwa w celu
środowiska
hamowania dewastacji środowiska oraz jakości życia i wpływu
naturalnego
zanieczyszczeń na życie i zdrowie jednostki

Wymienione powyżej oczekiwania społeczne są realizowane przez wewnętrzne

i międzynarodowe działania państw. Państwo, a właściwie jego instytucje, powinno działać
zawsze w interesie jednostki. Współczesne państwa, które oparte są na konstytucyjnej
legitymizacji władzy, spełniają swoje zadania przez funkcje przedstawione na schemacie.

Zastanów się, które z oczekiwań społecznych realizowane są poprzez funkcje wewnętrzne państwa.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego to kolejna funkcja państwa. Wypełniając ją,

państwo dba o bezpieczeństwo fizyczne obywateli, wchodzi w różne układy
międzynarodowe i tworzy siły zbrojne. Inny sposób realizacji tej funkcji to układy
międzynarodowe gwarantujące bezpieczeństwo ekonomiczne i ekologiczne mieszkańcom.
W obu tych przypadkach realizacja funkcji zewnętrznej dotyczy całego zamieszkującego
dane państwo społeczeństwa. Funkcja ta może być również spełniana na poziomie
jednostki, kiedy państwo dba o jej interesy za pośrednictwem przedstawicielstw
dyplomatycznych. Realizowana jest również w sytuacjach kryzysowych, niemniej
najważniejszym zadaniem tak rozumianej funkcji państwa jest niedopuszczenie do
kryzysów politycznych i militarnych.

Poszukaj w dostępnych źródłach przedstawicielstw dyplomatycznych Polski, do których

możesz zwrócić się o pomoc.

Współczesne państwa pełnią wobec swoich obywateli różne, bardziej lub mniej
dostrzegalne na co dzień funkcje. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, do czego
potrzebne jest nam państwo. Nie zadajemy sobie pytania, jak by nam się żyło, gdyby państwa
nie było. Jego istnienie jest dla nas oczywiste. Nie zastanawiamy się również nad tym, czy
nasz udział w życiu państwa wpływa stymulująco na jego funkcjonowanie. Nie szanujemy
jego instytucji i nie przestrzegamy stanowionego przez nie prawa. Zastanówmy się, czy nie
żyłoby się nam łatwiej i bezpieczniej, gdyby nasz stosunek do państwa i jego instytucji był
bardziej przemyślany i odpowiedzialny?
Słownik
funkcja zewnętrzna

wszystkie działania państwa w stosunkach międzynarodowych mające na celu

zapewnienie bezpieczeństwa państwa i jego obywateli

funkcja wewnętrzna

wszystkie działania instytucji państwa, których celem jest regulowanie całości zadań
politycznych, społecznych i prawnych związanych z codziennym funkcjonowaniem
obywateli, ich relacji wzajemnych i relacji z państwem

funkcje państwa

kierunki działalności struktur państwowych realizujące działania, jakie państwo sobie

stawia, a zakres tej działalności określany jest poprzez cele, które państwo chce osiągnąć

internalizacja

uwewnętrznienie; zachowania związane ze świadomym i dobrowolnym przyjęciem przez

jednostkę obowiązujących norm społecznych
Animacja + Schemat

Polecenie 1

Zapoznaj się z animacją i schematem interaktywnym, a następnie wykonaj ćwiczenie.

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DpmZlsa3G

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nagranie filmowe opowiadające o funkcjach państw demokratycznych.

Pozostałe funkcje państwa

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 1

Zastanów się, które z funkcji państwa są przez nie realizowane w stosunku do ciebie
w codziennym życiu. Podaj konkretne przykłady działań.
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj zadanie.

“ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

kwietnia 1997 r.

Art. 67

1. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie

niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po
osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia
społecznego określa ustawa.

2. Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i niemający

innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego,
którego zakres i formy określa ustawa.

Art. 68

1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze

publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej
finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania
świadczeń określa ustawa.

3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki

zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym
i osobom w podeszłym wieku.
 4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób
epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom
degradacji środowiska.

5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza

wśród dzieci i młodzieży.

Art. 69

Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie

z ustawą, pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do
pracy oraz komunikacji społecznej.

Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp
28.02.2020 r.].

Zaznacz, o jakiej funkcji państwa jest mowa w przytoczonym fragmencie tekstu.

 funkcja socjalna

 funkcja zewnętrzna

 funkcja gospodarczo-organizatorska

 funkcja edukacyjna
Ćwiczenie 2 醙

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj zadanie.

“ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

kwietnia 1997 r.

Art. 35

1. Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do

mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju
własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej
kultury.

2. Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych

instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie
tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw
dotyczących ich tożsamości kulturowej.

(…)

Art. 70

1. Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18. roku życia jest obowiązkowa.

Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.

2. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić

świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły
wyższe za odpłatnością.

3. Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż
publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół
 podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów
wychowawczych. Warunki zakładania i działalności szkół
niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu,
a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami
wychowawczymi, określa ustawa.

4. Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy

dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy
indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów
i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa.

5. Zapewnia się autonomię szkół wyższych na zasadach określonych

w ustawie.

Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp
28.02.2020 r.].

Rozstrzygnij, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Państwo polskie pełni funkcję edukacyjną, finansując
 
wyłącznie szkoły publiczne.
Funkcja edukacyjna realizowana jest poprzez wspieranie
przez państwo indywidualnych potrzeb uczniów  
i studentów.
W ramach funkcji edukacyjnej państwo wprowadziło
 
obowiązek szkolny do ukończenia studiów.
Funkcja edukacyjna państwa realizowana jest również
 
wobec przedstawicieli mniejszości narodowych.
Ćwiczenie 3 醙

Zapoznaj się z grafiką i wykonaj ćwiczenie.

Źródło: domena publiczna.

Podaj, która z funkcji państwa jest przedstawiona na ilustracji. Uzasadnij odpowiedź,

odwołując się do dwóch jej elementów.
Ćwiczenie 4 醙

Zapoznaj się z grafiką i wykonaj ćwiczenie.

Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nazwij i scharakteryzuj funkcję państwa przedstawioną na schemacie.

Ćwiczenie 5 難

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj zadanie.

“
Joanna Sokołowska, Katarzyna Cudek

Encyklopedia zarządzania

Gospodarka narodowa jest działalnością gospodarczą prowadzoną na

terytorium danego państwa. Używa się też terminu: gospodarka
krajowa, gospodarstwo krajowe. Czasem także określa się gospodarkę
mianem wielkiego systemu społecznego. Podkreśla się przez to, że
gospodarka narodowa jest pewną całością, na którą składają się
sprzężone ze sobą elementy, które służą wspólnemu celowi. Tym celem
jest zaspokojenie potrzeb ludzi żyjących w społeczeństwie poprzez
produkcję dóbr i usług oraz ich podział między członków społeczeństwa.

Źródło: Katarzyna Cudek, Joanna Sokołowska, Encyklopedia zarządzania, dostępny w internecie: mfiles.pl [dostęp
2.04.2020 r.].

Rozstrzygnij, jaką funkcję państwa charakteryzuje powyższy tekst. Uzasadnij swoją

odpowiedź.

Rozstrzygnięcie: funkcja gospodarcza

Uzasadnienie:
Ćwiczenie 6 難

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj zadanie.

“
Michał Truszkowski, Karolina Rubacha

Encyklopedia zarządzania

Działania na rzecz zapewnienia zewnętrznego bezpieczeństwa państwa

Oznacza to podejmowanie działań gwarantujących niepodległość,

suwerenność i integralność terytorialną państwa. Mogą one służyć
zwiększaniu zdolności obronnych jednostki lub bezpieczeństwa
w wymiarze międzynarodowym. Funkcja ta może być realizowana
poprzez udział w organizacjach transnarodowych, organizacjach
społeczno-gospodarczych i politycznych.

Utrzymywanie i rozwijanie stosunków z innymi państwami

Chodzi tu o zależności polityczne, gospodarcze oraz kulturalne

w wymiarze międzynarodowym. Ta funkcja przejawiać się może
podtrzymywaniem wielokierunkowych stosunków organów państw,
takich jak służby dyplomatyczne, ministerstwa, czy przez jednostki (np.
monarchowie i prezydenci). Realizacja jej polegać może na wymianie
przedstawicielstw państw, udziale w konferencjach międzynarodowych
i w konsekwencji podpisywaniu umów i aktów prawnych.

Działania sprzyjające przepływowi informacji oraz kontaktom

międzyludzkim

Ten element składowy funkcji zewnętrznej jest zależny od rozwoju

infrastruktury technicznej oraz tworzenia ku temu podstaw prawnych.
Na ich intensywność państwo może wpływać poprzez ustanawianie
regulacji paszportowych, wizowych czy komunikacyjnych. Należy
 zauważyć, że ta funkcja państwa nabiera znaczenia z uwagi na szybki
rozwój stosunków międzynarodowych.

Źródło: Karolina Rubacha, Michał Truszkowski, Encyklopedia zarządzania, dostępny w internecie: mfiles.pl [dostęp
2.04.2020 r.].

Na podstawie tekstu źródłowego rozstrzygnij, czy przynależność Polski do Unii Europejskiej

jest realizacją zewnętrznej funkcji państwa.

Rozstrzygnięcie: tak

Uzasadnienie:
Ćwiczenie 7 難

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj zadanie.

“
Krzysztof Sidorkiewicz

Współczesne ujęcie funkcji państwa

Funkcja innowacyjna oparta jest na procesie zmian, które zostają

wprowadzone do instytucji państwa. Wskazanie kierunku tych zmian,
czy też zapoczątkowanie, jest tu sprawą kluczową. W systemie mogą
pojawić się nowe elementy, które wpływają na zmiany tego systemu lub
zasady jego funkcjonowania. Andrzej Korybski wskazuje jako przykład
„przeobrażenia struktury własnościowej”, które dokonały się w Polsce
po 1989 r. Czy jednak nie należałoby zwrócić uwagę, iż innowacja
stanowi także, a może przede wszystkim, nowy pomysł, rozwiązanie,
które powoduje, że dane państwo może lepiej funkcjonować,
i w pewien sposób jest to związane z procesem modernizacji.

W każdym wypadku bardzo dużo zależy od osób, które odgrywają

ważną rolę w systemie i przyjmują przez to powinność liderów, mając za
sobą określone uprawnienia i cały system organizacji państwa.
Niewątpliwie nie tylko jednostki są ważne w całym procesie, ale mogą
być decydujące.

Źródło: Krzysztof Sidorkiewicz, Współczesne ujęcie funkcji państwa, „Studia Elbląskie” 2010, nr 11.

Przeanalizuj stwierdzenia w tabeli i zaznacz, czy są prawdziwe, czy fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Przykładem funkcji innowacyjnej mogą być przemiany
 
polityczne w Polsce po 1989 r.
Modernizacja państwa powinna być dokonywana pod
 
kierownictwem instytucji państwa.
 Stwierdzenie Prawda Fałsz
Funkcja innowacyjna jest próbą zachowania istniejących
 
stosunków społecznych.
W procesie modernizacji liczy się przede wszystkim
 
pozytywne zaangażowanie jednostek.
Ćwiczenie 8 難

Zapoznaj się z materiałami źródłowymi i wykonaj zadanie.

Źródło I

“
Norbert Olbrycki

Interpelacja nr 1587 do ministra kultury

i dziedzictwa narodowego w sprawie
współfinansowania projektu rozbudowy Teatru
Polskiego w Szczecinie ze środków budżetu
państwa

Szanowny Panie Ministrze,

Szczecin jako jedyne miasto wojewódzkie w Polsce nie posiada

nowoczesnej sceny teatralnej. Należy podkreślić, iż w województwie
zachodniopomorskim niewiele jest placówek o tak silnym oddziaływaniu
ponadregionalnym. Teatr Polski w Szczecinie spełnia rolę
kulturotwórczą w najbardziej bezpośredni sposób, realizuje inscenizacje
kanonu rodzimej i światowej literatury. W związku z planowaną
rozbudową Teatru Polskiego w Szczecinie sejmik województwa
zachodniopomorskiego podjął uchwałę, apel w sprawie
współfinansowania rozbudowy Teatru Polskiego w Szczecinie ze
środków budżetu państwa (...).

Źródło: Norbert Olbrycki, Interpelacja nr 1587 do ministra kultury i dziedzictwa narodowego w sprawie
współfinansowania projektu rozbudowy Teatru Polskiego w Szczecinie ze środków budżetu państwa, 7.03.2016 r.,
dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 2.04.2020 r.].

Źródło II
Źródło: Marek Raczkowski, dostępny w internecie: media2.pl, tylko do użytku edukacyjnego.

Rozstrzygnij, czy oba źródła odnoszą się do tego samego problemu. Uzasadnij odpowiedź,
odwołując się do obu źródeł.

Rozstrzygnięcie: tak

Problem:

Uzasadnienie:
Dla nauczyciela

Autorka: Anna Wąsiel‐Alberska

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Jakie zadania realizuje państwo wobec jednostki?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

2) charakteryzuje atrybuty państwa jako organizacji politycznej (terytorialność,

przymusowość, suwerenność zewnętrzna i wewnętrzna); przedstawia cechy władzy
państwowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

objaśnia funkcje współczesnego państwa;

ocenia wpływ instytucji państwa na życie jednostki;
uzasadnia znaczenie działań państwa dla rozwoju społeczeństwa.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

burza mózgów;
mapa myśli;
 dyskusja;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
duże arkusze papieru dla każdej grupy;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Nauczyciel prosi uczniów, by wyobrazili sobie, czym dla nich jest państwo. Uczniowie
odpowiadają na pytanie: „Jakie korzyści dla jednostki płyną z istnienia państwa?”.

3. Burza mózgów. Uczniowie podają swoje propozycje. Moderator zapisuje je na tablicy. Po

zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Porównanie pomysłów
z informacjami zamieszczonymi w schemacie obrazującym funkcje: zewnętrzną
i wewnętrzną państwa.

Faza realizacyjna

1. Podział klasy na dwie grupy. Każda z nich na arkuszu papieru przygotowuje mapę myśli:

I grupa – funkcja zewnętrzna;

II grupa – funkcja wewnętrzna.

2. Uczniowie podają swoje pomysły, a wyznaczony moderator zapisuje je na karcie w formie

mapy myśli/pojęć, której centralnym punktem jest zapisany problem. Po wykonaniu
zadania grupy wymieniają się arkuszami i wzajemnie weryfikują swoje prace.

3. Prezentacja poprawionych map i wyjaśnienie uwag. Nauczyciel czuwa nad poprawnością

przekazywanych informacji. Uzupełnienie map.

4. Praca z multimedium – animacja. Uczniowie podczas projekcji wynotowują funkcje, które

powinno pełnić państwo. Następnie dyskutują o tym, jaką rolę te funkcje odgrywają
w codziennym życiu obywateli. Czy państwo wywiązuje się w tym zakresie ze swoich
obowiązków? Wybrane osoby przedstawiają podsumowanie i wnioski.

5. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia interaktywne wskazane przez nauczyciela.

Wspólna weryfikacja odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat: „Jaki jest waszym zdaniem stosunek obywateli do
instytucji państwa? Czy szanują jego instytucje i przestrzegają stanowionego przez nie
prawa? Czy należy coś zmienić w zachowaniu obywateli?”. Uczniowie przedstawiają swoje
opinie, dyskutują, a na koniec prezentują wnioski.

2. Na zakończenie nauczyciel krótko przedstawia najważniejsze zagadnienia omówione na

zajęciach. Odpowiada na dodatkowe pytania uczniów i wyjaśnia wszelkie ich wątpliwości.
Uczniowie uzupełniają notatki.

Praca domowa:

Przedstaw kilka przykładów realizacji przez państwo swoich funkcji na poziomie lokalnym.

Materiały pomocnicze:

Konstanty Adam Wojtaszczyk, Wojciech Jakubowski, Społeczeństwo i polityka. Podstawy

nauk politycznych, Warszawa 2018.

Andrzej Antoszewski, Ryszard Herbut, Leksykon politologii, Wrocław 2002.

Andrew Heywood, Politologia, Warszawa 2011.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Na podstawie multimedium uczniowie mogą przygotować debatę oksfordzką na temat:

„Czy państwo jest potrzebne?”. Animacja może też być podstawą do stworzenia przez
chętne osoby quizu dla reszty klasy.