ZhMP 5201 «Жоғары мектеп педагогикасы»

Исабек Қанат
#16 Емтихан Билеті

1. Нақты ғылыми - педагогикалық зерттеуді ұйымдастыру әдістемесі.

Нақты ғылыми-педагогикалық зерттеуді ұйымдастыру әдістемесі – бұл білім беру

жүйесінде нақты ғылыми зерттеулерді жасау мен білім беру ісін ұйымдастыру үшін
пайдаланылатын мәдді-техникалық жаттама. Бұл әдістеме арқылы педагогтар мен
зерттеушілерге сыртқы әдістермен жатталған ғылыми зерттеулерді жасау үшін қалыптасу
жасалады.

Нақты ғылыми-педагогикалық зерттеуді ұйымдастыру әдістемесінің бірнеше мақсаттары

болады:

● Педагогтарға ғылыми зерттеулерді жасау үшін тиімді ұйымдастыру: Мектептерде,

университеттерде жұмыс жасаушыларға ғылыми зерттеулерді әзірлеу үшін бұл
әдістеме пайдаланылады. Осы жаттама арқылы оқушылар өзге педагогикалық
әдістермен танымдықтарын арттыру, жаттамаларын жасау және көмек көрсету
үшін орындалған зерттеулерге байланысу мүмкіндігі бар.
● Ғылыми зерттеулерді жасау мен оларды өздік практикалармен байыту үшін тиімді
ұйымдастыру: Педагогтар мен зерттеушілерге ғылыми зерттеулерді жасау үшін
нақты әдістер мен ұйымдастыруларды пайдалану жасаушылардың ғылыми ис-
шараларын жасау мен жетістіктерге жету үшін маңызды.
● Ғылыми пайдаланушылар арасында байланыс орнату: Әдістемені пайдалану
арқылы ғылыми зерттеулерді жасаушылар мен ғылыми пайдаланушылар арасында
байланыс жасау, олардың көмек көрсету және байланыс тарату үшін техникалық
қамтамасыз ету мүмкіндігі бар.

Зерттеу ізденістерінің логикасы мен қозғалысты өзгермелілігі (динамикасы)

бірнеше сатылық-эмпирикалық, гипотетикалық, эксперименталды-теориялық немесе
теориялық, прогностикалық- жұмыстар орындауды қажет етеді.

Зерттеудің эмпирикалық сатысында зерттеу нысанының қызметтік бағамы

алынады, шынайы оқу-білім тəжірибесі, ғылыми білімдер деңгейі мен құбылыс мəнін
түсіну қажеттігі арасындағы қарама-қарсылықтар көрінеді, ғылыми проблема өрнектеледі.
Эмпирикалық талдаудың басты нəтижесі – зерттеудің алғашқы тұжырымдамалары ретінде
қабылданған, бірақ əлі тұтастығы тексеріліп, бекуі қажет болжамдар мен шамалаулар
жүйесінен түзелетін зерттеу гипотезасынан көрінеді.

Гипотетикалық сатыдағы ізденіс жұмыстарының мəні: зерттеу объектті жөніндегі

деректік болжамдар мен олардың мəнін айқындап алу қажеттігі арасындағы қарама-
қарсылықтарды шешіп алу, содан соң зерттеудің эмпирикалық деңгейінен оның
теориялық (эксперименталды-теориялық) деңгейіне өтудің дайындық жағдайларын
жасау.Теориялық саты зерттеулерінде назарға алынған нысан жөніндегі функционалдық
жəне гипотетикалық болжамдар мен ол туралы жүйелі шамалаулар қажеттігі арасындағы
қайшылықтарды үйлестіру жұмыстары орындалады.Теорияның белгілі қалыпқа келуі
прогностикалық сатыға жол ашады, осының нəтижесінде тұтастай құрылым болып
танылған зерттеу нысаны жөніндегі соңғы алынған идеялық ақпараттар мен олардың
ендігі, жаңа жағдайларда даму мүмкіндіктерін көрегендікпен алдын-ала жобалау қажеттігі
арасындағы текетіресті шешу талабы қойылады. Теорияның міндеті – осы сан қилы
талаптардың объектив шешіміне негіз болу.

2. Оқытушының тұлғасы – жоғары мектептің тұтас педагогикалық үрдісінің

субъектісі.

Оқытушы жоғары мектептегі педагогикалық үрдістің негізгі тұлғасы болып табылады,

себебі оған кәсіби даярлау жүйесінде студент тұлғасын дамытуда стратегиялық рөл
тиесілі.
Оқытушы дәрісті, тәжірибелік және семинарлық сабақтарды, СОӨЖ өткізеді. Жоғары
мектепте мамандық бойынша оқу және әдістемелік жұмыс, студенттердің оқу және
өндірістік тәжірибелерін, өз бетімен жұмысын және ғылыми-зерттеу жұмыстарын басқару
оқытушыға жүктеледі.
Оқытушы педагогикалық іс-әрекетінің негізгі мазмұны өзіне келесі қызметтерді
орындауды қамтиды – білім беру, тәрбиелеу, ұйымдастыру және зерттеу. Олар тұтастықта
қарастырылады, бірақ оқытушыларда олардың біреуі басқаларынан басым түсіп отырады.
Жоғары мектеп оқытушысына тән ерекшеліктер - педагогикалық және ғылыми іс-
әрекеттерді үйлестіруші; зерттеу жұмысы оның ішкі дүниесін байытады, шығармашылық
әлеуетін дамытады, білімдерінің ғылыми деңгейін арттырады.
Оқытушының әрбір сөзі мен ісі, қимылы, киімі, аяқ алысы, жүрісі, көзқарасы
психологиялық және ізгілік тұрғысынан шәкірт жүрегінен үлкен орын алады. Әрбір
оқытушы үшін оқу – тәрбие процесін ұйымдастыруда мол білімділікті, ақылдылықты,
дұрыс іскерліктер мен дағдыларды қолдануды қажет етеді. Осы ретте кейбір мәселелерді
жаңаша көзқараспен қарастыруды жөн деп есептей отырып, мынадай эталондарды атап
өткен жөн:
- сабаққа педагогикалық – психологиялық талдау жасау;
- дамыта оқыту жүйесінің мәні мен міндеттері;
- сабақты ұйымдастырудың педагогикалық – психологиялық негіздері; - мұғалім
жұмысының шығармашылық сипаты.
Оқытушының кәсіби шеберлігі, зерттеушілік қызметі оқытушылық жұмысқа дайындық
барысында, іс – тәжірибеде және қайта даярлау кезінде қалыптасып тәрбиеленеді.

3. Эдвайзер, тьютор және офис регистратордың қызметтері.

 Эдвайзер (Advisor) – оқу кезеңінде оқу бағытын таңдауға (жеке оқу жоспарын
қалыптастыруға) және білім беру бағдарламасын меңгеруге жәрдемдесетін, тиісті
мамандық бойынша студентке академиялық тәлімгер қызметін атқаратын оқытушы.
Эдвайзер оқытушылар құрамы арасынан тағайындалады. Эдвайзерлер тізімін факультет
деканы бекітеді. Эдвайзер студенттің ПОЖ-ға кіретін арнайы пәндер саласында қажетті
ғылыми бағытқа бетбұрысы, педагогикалық ұжыммен және студенттермен қарым-
қатынаста болуы, корпоративтік және кәсіби этика ережелерін басшылыққа алуы және өз
жұмысына шығармашылық көзқарасы болуы керек.
Пәндерге тіркелу және жеке оқу жоспарын құру кезінде студенттерге оқу пәндерін
таңдауға көмектесу. Қажет болса, студенттің жеке оқу жоспарына өзгерістер енгізуге
көмектеседі.
Эдвайзер студенттердің бекітілген ЖОЖ талаптарын сақтауына жауап береді.
Өзіне бекітілген студенттердің үлгерімін бақылау, өз факультетінің Тіркеуші кеңсесінің
басшыларымен байланыста жұмыс жасау.
Өзіне бекітілген студенттермен олардың оқу үлгерімін, тәртібін және сабаққа
қатысуын арттыру, университеттің қоғамдық өміріне қатысуға тарту мәселелері бойынша
тәрбие жұмысын жүргізу. Бөлім отырысында жұмысы туралы жылдық есеп беру.

Тьютор – бұл қызмет саласына қарамастан жас адамдарға да, жетілген адамдарға да
нақты дағдыларды алуға және олардың біліктілігін арттыруға көмектесетін жеке тәлімгер.
Тьютордың оқытушыдан немесе лектордан басты айырмашылығы – ол
тыңдаушысын тереңірек тануға, оның жеке мақсаттарын, ұмтылыстарын, қалауларын,
мүмкіндіктерін көруге, кемшіліктерді анықтауға және жеке оқыту траекториясын құруға
көмектесуге ұмтылады. Тәрбиешінің жұмысы оқу үдерісін басынан аяғына дейін
сүйемелдейді: бір жерде ол басқарады, басқа жерде ол қолдау көрсетеді, басқа жерде
ынталандырады.
Сондықтан тьютордың біліктілігі оған сабақты жоғары деңгейде диалог жүргізуге,
оқу-тәрбие процесін студенттердің көзімен көруге, ұйымшылдыққа, шыдамдылыққа,
аудиторияға ашық болуға, студенттерді ынталандырып, қызықтыра білуге, курс, онлайн
оқытудың максималды тиімділігін, ыңғайлылығын және сауаттылығын қамтамасыз ету.
Тьютордің қызметі:
Іс-әрекеттің функционалдық көрінісі тәрбиешінің студенттермен оқу процесінде не
істеу керектігін көрсетеді. Тьютордың функциялары бойынша, біз мұнда тәрбиеші
студенттермен шешуі керек тапсырмаларды қарастырамыз.
Әрекеттің рөлдік көрінісі тәрбиешінің нақты мінез-құлқын көрсетеді, ол
функцияларды жүзеге асыруға барынша ықпал етеді. Оқу-тәрбие процесіне сәтті әсер ету
үшін тәрбиешінің оқушылармен қарым-қатынаста атқара алатын рөлдерін қарастырайық.
Тәрбиешінің іс-әрекетінің құзыреттілікке негізделген көзқарасы тәрбиешіні кәсіби
маман ретінде сипаттайтын қажетті білімді, қабілеттерді, дағдыларды, дағдыларды және
басқа нәрселерді атап көрсетеді. Тәрбиешінің қызметі туралы мансаптық көзқарас оның
дамуын көрсетеді. Белсенділіктің бұл аспектісі (көп авторлардың пікірінше) күйде емес,
процестерде ойлайтындар үшін маңызды, олар кез келген құбылысты өзгерістерден
көргенде жақсы түсінеді.

Офис-регистратор (тіркеу кеңсесі) – студенттердің оқу жетістіктерінің бүкіл тарихын

тіркейтін және білімді бақылаудың барлық түрлерін ұйымдастыруды және академиялық
рейтингтер туралы есеп беруді қамтамасыз ететін академиялық қызмет. Кредиттік оқыту
жүйесі бойынша ЖОО-ның оқу процесін ұйымдастыру және студенттердің білім сапасын
бақылау жөніндегі кеңсе тіркеушісі тіркеу процесін, академиялық құжаттарды
қалыптастыру мен сақтауды жедел басқаруды жүзеге асырады.

Тіркеу кеңсесінің мақсаты:

● ұйымдағы сенімділікті, тиімділікті және жоғары деңгейдегі жауапкершілікті

қамтамасыз ету
● бакалавриаттың оқу процесін жүргізу және басқару;
● оқу-әдістемелік басқармаға және бөлімдерге сабақ кестесін жасау және оқу
жүктемесін есептеу үшін ақпарат береді;
● статистикалық есептерді және сараптама есептерін дайындау кезінде барлық
қызмет түрлері бойынша уақытылы ақпарат береді;
● қосымша білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыру, академиялық қарызды немесе
оқу жоспарларындағы айырмашылықтарды жою үшін жазғы семестрді
ұйымдастырады;
● жазғы семестрдің қорытындысын дайындайды;
● қорытынды бақылау нәтижелері бойынша білім алушылардың академиялық
рейтингін әзірлейді.

Офис-регистратор қызметі:

● кредиттік оқыту технологиясын енгізу;

● академиялық сабақтардың, семестрлік сессиялардың және СОӨЖ кестесінің
кестесін жасау және бақылау.
● білім беру үдерісіне студенттердің рейтингтік бағалауын енгізу;
● емтихан сессиясын өткізуге бұйрықтарды дайындау;
● студенттердің ЖОЖ тіркеу;
● оқу үлгерімінің есебін жүргізу;
● сессияға жіберу туралы бұйрықтарды тіркеу, сессияның мерзімін ұзарту;
● жазғы семестрді ұйымдастыру;
● таңдалған элективті пәндер бойынша студенттік топтар мен академиялық топтарды
қалыптастыру;
● білім беру қызметтеріне және қосымша оқытуға ақы төлеуді бақылау.