Unite 9 s ‘y Dalgalarin Genel dzellikleri ve Yay Dalgalar NX DALGALARIN GENEL OZELLIKLERI PERIYOT TiTRESiM Bir tam dalganin Gretimes! icin gogen sireye peryot dent Bir cismin ya da tanecigin bir ener aynagindan aldigu eneriileki_|_.! Pivot Tharf ite gdstei: Periyodun Stdak iri saniveir (3). nokta arasindaki gid gelme hareketine resim ya da salmimdeni. | Esit zaman aralklarinca Gratien ardisk ézdes dalgalara periyoate (© See veren ata einin harekel, salanan gocugun saincaktakina- | alga deni ‘kot, valgayan anrin kanatlviinharexet, saath sarkactninha- = ‘oki biror sain ya da trosim nareketiol DALGA VE DALGA HAREKETi Tiresim hareket ile esnek bir ortama aktanlan enerinin bir nokta- erg bir pin ucu est aman arlka ie yukor sagt Dalga boyu,hzile dogru orate, Hi artarsa dalga bo- yuarar > Dalga boyu, fekans ile ters orantiid, Frekans artarsa, dalga boyy azai.UZANIM VE GENLIK Bir dalga dzeringetirasim yapanbirroktanin denge konumuna olan Uzakligina uzamm deni, Uzaninun maksimum degerine Ise gen- lik deni (© Uranim genelde x, genlkiser ya da A harfile gésteiit © Uzanim ve geniigin dak’ birimlen metre (rm) ange aga care Sotelo dig iia gong bayloge rr. K nokta gn uxori set Nor NOT © Dalga hareket bir ner atta rakes Btn dalgalarie yaplarak Grille ve ener) tag © Gonlis, dalganin tats enerjnn bir Sigustdae © Dalgay olustururken veren neni artukga dalganin gent de tar, Ayn tres ortamda ayn strede olusturulmus kt atme- dan gent bay olanin ener de buylktir doi fakat dalganin taidigi ener sacece genlige bagl dei © Geonlik, dalgann iretimi swasinda dalga kaynadi taratindan belitenmekl brite ortam boyuncailerleyen dalgalarda ba- 21 garlara gore gontk azalablr ya da artabli. Ozolikleri hor yorinde ayni olan (homojen) bir otamda ideallostime ya- pilaignda genligin buyaklugintn deéigmedigi séylenebili om Bir kaynagin Oretigperiyodik dalgalann trekansi; LL dalgani tered ona, IL dalga kaynagmn tren trekans, Ml. dalga boyy %y OM We = Fiyy> > vc oa ‘ir dalga kaynagh dzelikier her yerinde ayni olan bir oramda ayn ‘Ur dalgalar olugturmustu Buna gére kaynagin, 1. Frekans! atarsa yen olugturuan dalgalanndalga bayu azale IL Birtam dalga olusturmasi ign gegen sire artarsa yeni olusturu- lan dalgalarn periyoou arr I, Birim zamanda olusturdugu dalga says! azalrsa yeni olugturu= lan dalgalarn yayima hia degismez. yargilanndan hanglir! dogrudur? a Yaine | 8) Yaine Olver Dy Ive 5 l.tlvell Céziim..DALGALARIN SINIFLANDIRILMASI! DDogada birgok dalga casi vardr. Dalgalar tagidkln eneliye ve tt- rosim dogrutusuna gore sinilandini. DALGALARIN TITRESIM DOGRULTUSUNA GORE SINIFLANDIRILMAS! Enine Delgalar Dalga hareket sirasinda ortam tanecilerinin tresim dogrutusu ile dalganin yayima dogrultusu birbrine ck ise bu tir dalgaara eine dalga dent Tiresia Nesameréon angus ne Dalgstar Geran ve sarmal bir yoymucu yukon - gag ye de sage solo hareet etree yoydeenine dal als © Etoktromanyetk dalgalar enine dalgearc Boyuna Dalgalar ‘Onam taneciklerninttresim dogrultusu le dalganin yayima dogrul- ‘usu ayntise bu tir dalgalara boyura dalga denis m NW ayn Dalgt NANA AVI Tires cagrutuse engine sarmal bir yon uu ili - geri hareketetiriiginge yous boyuna dalla olzur © Ses dalgalan toyuna dalgaarar «7 Not + © Yaylarda hem enine hem boyuna dalga olugturmak mum. kane, © Su dalgalar hom enine hem de boyuna dalga Bzeligini ayn! anda gostei. Deprem dalgalarmn enine dalga, boyuna da- {98 olan geste olduu gibi hem enine hem de boyuna dal 9a 6zoliginiaynt anda gBstoren gost de var. » Zz Dalgolarin Genel Ozellikleri ve Yay Dalgolari 182 DALGALARIN TASIDIKLARI ENERJIYE GORE SINIFLANDIRILMAS! Mekanik Delgolar Yayilabimek icin maddesel (kat, sv ya da gaz) ortama intiyag du- yan dalgalara © Yay, ses, su, deprem dalgalan mekanik dalgalarat (© Mokank dalgalar boslukta yaylamaz. Elektromonyetik Dolgolor ‘Yaylabimek icin maddesel tama htyag duymayan yan boslukta a yayilabilen dalgalard © Eleitromanyetikdalgalann enerlerine gbre sralandi cizelgeye loktromanyetkdalga spektrumu dani © Spostrumda dalgalar,kigOk Fekanstan bulk frekansa dogru; radyo dalgalan, mikrodalgala, haloes gina, gOrantr ii, moro tesi nla, X- gman ve gama nla olarak sala © Elekiromanyeticcalgaler yok pargackktann ivmelihareketlr sonucunda olugur © Eleiaromanyetikdalgalarboslukta Wik hz le yay (D MERAKLISINA BILGi Eletromanyetkdalgslann en nem eligi boslixtaigheh= ztileyaylabiimeleridc Bu sayede en Snemli ener kaynag- mzolan Gaines ener, uzay boslugundan geger ve can +2 gob oneryi sagtamis our. ° (© Mokanik dalga olan sos dalgalan boslukta yaylamaz. Uzay boslugunda astronotlarbiroirerinin sesleriniyakin da ols lar dogrudan igtemes, Astonallar radyo dalgalat vastas ie tigen ura,Thresim dogrultusu dalganinlerleme dogrutusu le ayn clan dalga lara boyuna, dk olan dalgalara ise enine dalga deriimektedit ‘gin atlmasiyla suda olugmug dalga ve bir mizik ‘ikan ses dalgast ile ilgl agagidaki sin flamalardan hangisi dog- rudur? erage ‘Su dalgast 1A) Enine vo Boyuna dal: Boyuna| ‘galacnbilogimi 8) Boyuna Enine Enine ° Enine Boyuna Boyuna, >) Enine Enine ve boyuina —_Boyuna dalgalann bites 5 Boyuna Enino ve boyuna. Enine ‘algalannbicegi Géziim.. NOT M$ © Enine dalgalarda dalga, ortam boyunca lerlerken dalga ize- rindeki ner bir nokta ilerleme yorane cik olarak agagh- yur kan tives © Bundan dolay bir enn dalganmilerlome yd verimigse dal ‘9 Uzerindeki bir noktann anc tivesim yénd bilinebilr. Vine dalga Gzerindeki bir noktanmn tiregim yénd verimigse daloa- in lerleme yond bilinbit kao tem yn ‘Theein yn © Sekiaek’ Galga ok yondnde (saga) ilerlerken Krnoktasy, tres minds agagiya dogru yéneli Eger Kin tiregim yénd bu se kde a9ag1 dog vermisse dslganin bu durumu saglayacak bicimdo saga dogru tered belrarmis oly. Dalgolarin Genel Ozellikleri ve Yay Dalgolari 153 frm. Gergin ve turdes bir ip dzerinde ok yéncnde ilerleyen K, L ve M at- malar vert. lertene yon . 4 A Aman whet anumrnagouten in tnd bee ‘noktanun anki ttregim yBnler gekildek’ gibi veridigine gre, hangi ‘almalarGzorindoki noktalann titrogim yénd dogru géstorilmigti? 1 Yale Kok! 8) Yalnwt'dokt ©) Ke Loki D) Kye Mek! E)K, L ve Moki Céziim.. (O MERAKLISINA BILGt © Dalgalarm yayima heindan baska bir do dalga Uzorindokita- rnecinerin iregim va vara. Bu hz, taneckern denge konu- ‘muna ulagma hia, © Bir dalga Gzerineki, herhang! bir tanecigin ani hznin bo YyUMIOQUo tanecigin denge konumuna olan uzakg (uzarn) tors orantlia, ean) doh bai olan Knotts akties nz nottasmi alk tres haandankuguer