Zgjohuni!

TETOR 2013

¨
Tri gj era
¨
qe s’blihen
me para
 Zgjohuni!
s
¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ M E SHUM E ONLINE
N E K ET E NUM ER www.jw.org/sq

¨
ADOLESHENTET

r
TEMA KRYESORE

¨ ¨ ¨ ¨
Gjej pergjigje te bazuara ne Bibel
¨ ¨ ¨ ¨
per pyetjet e shumta qe bejne
¨ ¨ ¨
te rinjte. Disa nga temat jane:
¨ ¨ ¨
˙ «Po¨ nese¨ me ngacmojne
‘te fortet’?»
˙ «A jam e fiksuar pas pamjes?»
¨ ¨
˙ «Po¨ nese vuaj nga nje
semundje?»
¨ ¨ Gjithashtu, shih videon «Ja ç’thone
¨
Tri gjera qe s’blihen ¨
moshataret e tu—Pamja e jashtme»,
¨ ¨ ¨
me para qe disponohet ne disa gjuhe.
Shih si i ndihmon Bibla adoleshen-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
FAQET 8-11 tet qe t’i perballojne veshtiresite
me sukses.
¨ ¨
(Shih te MESIME BIBLIKE ADOLESHENTET)
¨ ¨ ¨
3 NJE VESHTRIM RRETH BOTES ¨ ¨
¨ ¨ FEMIJET
4 NDIHME PER FAMILJEN
¨ ¨
Kur nje miqesi kalon cakun
¨
6 INTERVISTE
¨
Nje biokimist shpjegon besimin e tij
12 SHENDETI
¨
¨ ¨ ¨ ¨
r
Çfare duhet te dish per epilepsine? Lexo tregime biblike me vizatime.
¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ Perdori keto flete per t’i ndihmuar
14 PIKEPAMJA E BIBLES ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
femijet te njohin me mire persona-
Depresioni ¨ ¨
zhet dhe parimet morale te Bibles.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
16 A ESHTE PROJEKTUAR? (Shih te MESIME BIBLIKE FEMIJET)
¨ ¨ ¨ ¨
Degjimi i mprehte i karkalecit te blerte

Vol. 94, No. 10 / Monthly / ALBANIAN

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Tirazhi i çdo numri: 43.524.000 ne 99 gjuhe A deshironi me shume informacion
¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ose nje studim biblik falas ne shtepi?
Ky botim nuk shitet. Ai botohet si pjese e nje vepre boterore te arsimimit biblik, qe perkrahet me kontribute
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
vullnetare. Nese nuk tregohet ndryshe, citimet e Shkrimeve jane marre nga versioni ne gjuhen e sotme, ¨ ¨ ¨ ¨
¨ Vizito www.jw.org/sq ose dergoje kerkesen tende
Shkrimet e Shenjta—Perkthimi Bota e Re. ¨ ¨ ¨ ¨
Awake! (ISSN 0005-237X) is published monthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.; ne nje nga adresat me poshte.
L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis, Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483. ¨ ¨ ¨ ¨
Periodicals Postage Paid at Brooklyn, N.Y., and at additional mailing offices. POSTMASTER: Send address changes DESHMITARET E JEHOVAIT: SHQIPERI: PO Box 118, Tirane.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
to Awake! 1000 Red Mills Road, Wallkill, NY 12589-3299. 5 2013 Watch Tower Bible and Tract Society of Penn- Per nje liste te plote te adresave ne mbare boten,
sylvania. Printed in Germany. Druck und Verlag: Wachtturm Bibel- und Traktat-Gesellschaft der Zeugen Jehovas, e. V., shih www.jw.org/sq/kontakto.
Selters/Taunus. Verantwortliche Redaktion: Ramon Templeton, Selters/Taunus.
 ¨ ¨ ¨
NJE VESHTRIM RRETH BOTES

ITALI
¨ ¨ ARMENI
Ne vitin 2011, ne Itali, biçikletat ¨ ¨ ¨
¨ ¨ Sipas nje vendimi te Gjykates Evropiane
ia kaluan shitjes se makinave. Nder ¨ ¨ ¨
¨ te te Drejtave te Njeriut, qeveria armene
arsyet e mundshme jane kriza ekono- ¨
mike, kostoja e karburantit dhe e u shpall fajtore se dhunoi te drejtat e
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
mirembajtjes se makinave. Nga ana 17 te rinjve Deshmitare te Jehovait,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tjeter, biçikletat mirembahen pa shume te cilet u denuan pasi nuk pranuan te
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shpenzime, perdoren kollaj dhe jane kryenin sherbim civil nen mbikeqyrjen
¨
praktike. e autoriteteve ushtarake. Qeverise
¨ ¨ ¨
iu kerkua t’i demshperblente e t’u
¨
paguante shpenzimet ligjore te
¨ ¨
17 Deshmitareve.

¨ JAPONI
KINE
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Ne perpjekje per te lehtesu- Nga femijet qe rane viktima te
¨ krimeve, ku kishin gisht sitet
ar trafikun e renduar, qytetet ¨ ¨
¨ ¨ e rrjeteve shoqerore, 63 per
e medha po kufizojne regji- ¨
¨ qind nuk ishin paralajmeruar
strimin e automjeteve te ¨ ¨
¨ nga prinderit per rreziqet e
reja. Per shembull, Pekini
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ mundshme. Nga 599 rastet
do te beje jo me teper se ¨ ¨
¨ qe u shqyrtuan, 74 per qind e
Biçikletat: 5 Peter Erik Forsberg/age fotostock;

240.000 regjistrime ne vit. ¨

¨ ¨ ¨ abuzuesve te supozuar pranu-
Ne gusht te vitit 2012, per ¨
¨ an se arsyeja pse i perdornin
1.050.000 veta qe aplikuan, ¨ ¨ ¨ ¨
¨ keto site ishte qe te benin
u leshuan 19.926 certifika- ¨
targat: 5 Imaginechina/Corbis

¨ ¨ seks me te miturit.
ta regjistrimi. Kjo do te thote
¨ ¨
se vetem 1 ne 53 aplikues
¨ ¨
ia dolen te regjistroheshin.

3
 ¨ ¨
NDIHME PER FAMILJEN  MARTESA

¨ ¨
Kur nje miqesi
kalon cakun

¨ ¨
VESHTIRESIA PSE NDODH?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Ke lidhur miqesi me dike Deshira per vemendje. E thene thjesht, ndihemi
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te seksit tjeter qe vertet te mire kur nje person i seksit tjeter na kushton vemendje.
¨ ¨ ¨ ¨
kupton. Mund te flisni ba- Na pelqen te dime se dikush na çmon, se na duket vetja
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shke per çdo gje, dhe ke- terheqes. Pas disa vitesh martese, ndoshta fillon te
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shtu beni. «Jemi vetem sho- gjesh ngrohtesi ne shoqerine e dikujt te seksit tjeter. Por
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ke»,—thua me vete. Por, dije se, kur keto nevoja i ploteson dikush qe nuk eshte
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
bashkeshorti yt mund te bashkeshorti, do te kete pasoja. Kur krijon nje lidhje
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
mendoje ndryshe nese emocionale te papershtatshme me dike te seksit tjeter,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
merr vesh per bisedat tuaja dobeson lidhjen qe ke me bashkeshortin tend. Si te thu-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te stergjata. ash, i mohon bashkeshortit dashurine qe duhet t’i ja-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Ka te ngjare qe tashme pesh.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
miqesia juaj te jete bere te- ˙ Pyet veten: «Cilat nevoja qe po me ploteson kjo lidhje
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
per e ngushte dhe duhet t’i do te ishte me mire te plotesoheshin nga martesa ime?»
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
japesh nje zgjidhje. Por, se Ndjenje boshlleku. Bibla e pranon se ata qe martohen
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pari, mendo cila mund te do te kene njefare ‘shtrengimi’. (1 Korintasve 7:28) Per
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
jete arsyeja pse je ngaterru- shembull, ndonjehere mund te ndiesh sikur bashkeshor-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ar ne kete marredhenie. ti te ka lene pas dore, sikur nuk te çmon ose ndoshta ti
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
vete i mban meri per nje mosmarreveshje te pazgji-
¨ ¨
dhur. Mbase bashkeshorti i shmang keto tema, dhe
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
kjo te acaron e te ben me te ndjeshem ndaj vemendjes
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
se dikujt tjeter. Disa specialiste thone se, kur nje çift nuk
¨ ¨
i diskuton çeshtjet delikate, kjo sjell probleme ne marte-
¨ ¨ ¨ ¨
se e madje mund te çoje ne divorc.
¨ ¨ ¨ ¨
˙ Pyet veten: «A ka ndonje boshllek ne martesen time
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
qe me le te pambrojtur ndaj miqesive te papershtat-
shme?»

r ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Gjej me shume ndihme per familjen ne www.jw.org/sq
 ¨ ¨
Ç’MUND TE BESH? S H K R I M E K Y Ç E
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Kupto rrezikun. Bibla thote: «A mund te grumbullosh «Zemra eshte me e pabese
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
zjarr ne gji e te mos djegesh rrobat?» (Proverbat 6:27, se çdo gje tjeter. Ajo eshte
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ e rrezikshme.»—Jeremia 17:9.
Good News Translation) Ne te vertete, te zhvillosh nje
¨ ¨ ¨ ¨
lidhje romantike jashte martese eshte shkaterrimtare. ¨ ¨
«Burri . . . do te lidhet ngushte me
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
(Jakovi 1:14, 15) Nuk eshte puna vetem çfare mund te gruan e vet.»—Zanafilla 2:24.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ndodhe. Mendo edhe per ate qe tashme po ndodh. ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ «Gezo me gruan e rinise sate
Duke i dhene vemendje te tepruar dikujt tjeter, po i
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ . . . Nga dashuria e saj qofsh
vjedh bashkeshortit vemendjen qe me te drejte i takon.
¨ ¨ ¨ ¨ vazhdimisht i dalldisur!»
Mos u mashtro. Nje miqesi kaq e ngushte mund te —Proverbat 5:18, 19.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te shtyje te fantazosh si do te kishte qene jeta po te ishe
¨ ¨
martuar me kete person. Por kujdes, ti po krahason pi-
¨ ¨ ¨ ¨
kat e dobeta te bashkeshortit me pikat e forta te shokut
¨ ¨
—nje krahasim aspak i drejte! Dhe mos harro se euforia
¨ ¨ ¨ ¨
qe provon kur mendon per shokun, ka shume mundesi ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ «A JEMI VETEM SHOKE?»
te jete e njejta ndjenje qe provoje ne fillim per personin
¨ PYET VETEN:
me te cilin je martuar.—Parimi biblik: Jeremia 17:9.
¨ ¨ ¨ ¨
Vendos kufij. Njerezit instalojne sisteme alarmi ne maki- A flas per problemet e mia
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
nen ose shtepine e tyre per te parandaluar vjedhjet. martesore me kete per-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ son?
Edhe ti mund te besh te njejten gje per martesen tende.
¨ ¨
«Ruaj zemren»,—thote Bibla. (Proverbat 4:23) Si mund ta ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ A krijoj raste qe te rri
besh kete? Provo sugjerimet e meposhtme: ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ me te?
˙ Beje te qarte se tashme i je kushtuar me zemer
¨ ¨ ¨ ¨
bashkeshortit tend, ndoshta duke mbajtur fotografine e A ia fsheh bashkeshortit
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tij ose te saj ne vendin e punes.—Parimi biblik: Zanafilla kete lidhje?
2:24.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˙ Vendos çfare do te tolerosh e çfare nuk do te tolerosh A do te veproja keshtu
¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ nese bashkeshorti do te
ne sjelljen me seksin tjeter. Per shembull, nuk eshte ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ishte i pranishem?
shume e pershtatshme te flasesh me nje shok per pro-
¨ ¨ ¨ ¨
blemet martesore ose te dalesh per kafe me nje koleg ¨
¨ ¨ A do te kishte dyshime
te seksit tjeter. ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ose a do te ndihej i tradh-
˙ Nese miqesia me dike te seksit tjeter ka kaluar cakun, ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ tuar po te degjonte bisedat
jepi fund. Nese kjo te duket e veshtire, pyet veten perse. ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ e mia me kete person?
Ne vend qe te perpiqesh te mbrosh marredhenien me
¨ ¨ ¨
shokun, perkrah bashkeshortin dhe merr masa te
¨
mbrosh martesen.—Parimi biblik: Proverbat 5:18, 19. ˛

Zgjohuni! Tetor 2013 5

 ¨
INTERVISTE  DEJV LOSI

¨
Nje biokimist shpjegon besimin e tij
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Dr. Dejv Losi eshte biokimist ne Belgjike. Dikur nuk Deshmitar i Jehovait dhe ndo-
¨
¨ ¨ ¨ ¨ qa nje nga mbledhjet e tyre.
besonte ne ekzistencen e nje Krijuesi, por ne evolucion. ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ Po ne ate periudhe, ne shtepi-
Me vone ndryshoi mendim. Çfare e shtyu kete studiues ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ne tone erdhi nje Deshmitar
¨
te rishqyrtonte bindjet e tij per origjinen e jetes? dhe la librin A ka nje Krijues
¨ ¨ ¨ ¨
Zgjohuni! e pyeti dr. Losin per fushen e tij shkencore qe interesohet per ju?1
¨ ¨
dhe per besimin qe ka.
Si t’u duk libri?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Si nise te beje kerkime versitetin Katolik te Leuvenit, Me la pa fjale, sepse kerkimet
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shkencore? me mesuan se gjallesat kane qe paraqiteshin ne botim ishin
¨ ¨ ¨
¨ ardhur me evolucion. Profeso- shume cilesore. Nisa te dysho-
Kur shkova ne universitet, ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ret i shpjegonin disa nga pro- ja nese evolucioni ishte vertet
zgjodha te studioja per kimi. ¨
¨ ¨ ceset e evolucionit sikur ishin shpjegimi i projekteve qe sho-
Ne veçanti, me ngjallnin ku- ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shume te nderlikuara. Ata him ne natyre.
reshtje proteinat dhe acidet ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ishin shkencetare me pervoje, ¨ ¨
nukleike, qe deri tani jane mo- ¨ Cilat projekte ne natyre
¨ ¨ prandaj besoja çfare thoshin. ¨ ¨ ¨
lekulat me komplekse te pla- ¨ ¨ te benin pershtypje?
¨ ¨ ¨ ¨ Me kalimin e kohes, me dukej
netit tone. Dalengadale me ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ e veshtire te besoja se kishte Ne punen time si biokimist
zgjoi interes menyra si reagoj- ¨ ¨
¨ ¨ ¨ nje Perendi. studioja projektimin e disa
ne ndaj drites se diellit disa ¨
molekula. molekulave te cianobaktereve.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Çfare te shtyu te rishqyrtoje Keto jane mikroorganizma qe
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
A besoje te Perendia? origjinen e jetes? jetojne ne oqeane dhe nuk va-
¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ren nga krijesa te tjera per
Besoja kur isha i vogel. Por me Me 1999, takova nje
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
vone, ndersa studioja ne Uni- ish-shok shkolle qe ishte bere 1 Botuar nga Deshmitaret e Jehovait.
 ¨ ¨ ¨ ¨
Besimi yne nuk eshte i verber
¨
dhe nuk i shperfill faktet shkencore

¨ ¨ ¨ ¨
ushqim. Disa studiues me- Ne ç’perfundim te çoi kjo? Profecia thoshte: «Kur te vde-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ndojne se ato jane gjallesat e Mendova per inxhinieret qe se, varri i tij do te jete mes te
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
para te planetit tone. Duke perpiqen te imitojne mekani- ligjve dhe te pasurve.» (Isaia
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shfrytezuar energjine diellore, zmat e mrekullueshem te gja- 53:9, 12) Te ben pershtypje qe
¨ ¨ ¨ ¨
keta mikroorganizma perdorin llesave dhe arrita ne perfundi- Jezui u ekzekutua me krimine-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
nje proces kimik shume te ¨ ¨ let, por u varros ne varrin e
¨ ¨ min se jeta duhet te jete ¨ ¨
nderlikuar per ta kthyer ujin ¨ nje familjeje te pasur. Kjo
¨ projektuar nga Perendia. Por ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
dhe dyoksidin e karbonit ne ¨ eshte vetem nje nga profecite
¨ besimi im nuk u bazua vetem ¨ ¨ ¨ ¨
ushqim, proces qe ende nuk e shumta te plotesuara qe me
¨ te studimet shkencore, por ¨ ¨ ¨
kuptohet plotesisht. Gjithashtu ¨ kane bindur se Bibla eshte e
edhe te nje studim i kujdes- ¨ ¨
mahnitesha se si cianobakte- ¨ ¨ frymezuar nga Perendia. (2 Ti-
¨ ¨ ¨ shem i Bibles. ¨ ¨
ret e shfrytezojne driten me moteut 3:16) Me kohe u bera
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
efektshmeri te paimagjinue- Çfare te bindi se Bibla Deshmitar i Jehovait.
shme. ¨ ¨ ¨ ¨
eshte nje liber nga ¨ ¨ ¨
¨ Pse je i kenaqur qe u bere
¨ ¨ Perendia? ¨
Edhe gjethet shfrytezojne ¨ ¨ Deshmitar i Jehovait?
¨ ¨ ¨ Nje nga gjerat e shumta
driten diellore per te pro- ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ qe me bindi eshte permbushja Besimi yne nuk eshte i verber
dhuar lende ushqyese. ¨ ¨
¨ ¨ ¨ dhe nuk i shperfill faktet
Ç’te veçante kane ciano- e hollesishme e profecive bibli- ¨
¨ shkencore. Veç kesaj, parimet
bakteret? ke. Per shembull, shekuj para ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ qe na drejtojne jane te bazu-
Sa me thelle te shkosh ne det, se te ndodhte, Isaia kishte ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ara fort ne Bibel. Si Deshmitar
aq me pak drite ka. Keshtu, ci- pershkruar me shume hollesi ¨
¨ ¨ vdekjen dhe varrimin e Jezuit. i Jehovait kenaqem kur ua
anobakteret qe jetojne aty du- ¨ ¨ ¨
¨ ¨ E dime se kjo profeci u shkrua them te tjereve mesazhin ngu-
het te thithin çdo grimce drite ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ para se Jezui te vdiste, sepse shellues te Bibles dhe kur i
qe munden. Kete e bejne me ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ Rrotulla e Isaise, e gjetur ne ndihmoj te gjejne pergjigjet
ane te sensoreve teper te sofi- ¨ ¨
¨ ¨ ¨ Kumran, u kopjua njeqind vjet
¨ e pyetjeve qe kane. ˛
stikuar. Energjine e drites qe ¨
¨ ¨ ¨ ¨ para se Jezui te lindte.
grumbullojne, e perçojne ne
¨ ¨
qendra per prodhimin e le-
¨ ¨
ndeve ushqyese me nje efekt-
¨ ¨
shmeri prej afro 100 per qind. ¨ ¨ ¨
¨
Projektimi i ketij mikroorgani-
¨ ¨ ¨ Mendova per inxhinieret qe
zmi qe shfrytezon driten ka ¨ ¨ ¨
¨
terhequr vemendjen e prodhu-
¨ perpiqen te imitojne mekanizmat
¨ ¨ ¨
esve te paneleve diellore. Si- e mrekullueshem te gjallesave dhe
gurisht, panelet diellore nuk i ¨ ¨
afrohen gjekundi efektshmeri-
¨ ¨ arrita ne perfundimin se jeta duhet
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
se se mekanizmave qe gje- te jete projektuar nga Perendia
nden te bakteret.

Zgjohuni! Tetor 2013 7

TEMA KRYESORE

¨
Tri gj era
¨
qe s’blihen
me para
¨ SHTE¨ shume¨ ironike, por njerezit,
¨
E ¨ ¨ ¨
¨ ¨
edhe kur rrezikojne te humbasin pu-
nen, shtepine, madje edhe pensionin,
¨ ¨ ¨ ¨
akoma e kane mendjen te blejne çdo gje
¨ ¨
qe u shohin syte.
¨ ¨ ¨
Keta jane pre e lehte e reklamuesve,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
reklamat terheqese te te cileve na thone
¨ ¨ ¨ ¨
se duhet te kemi shtepi me te madhe,
¨ ¨ ¨ ¨
makine me te mire dhe rroba firmato.
¨
S’ke para? Pune e madhe: bli me kredi!
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Per shume veta, synimi eshte te duken
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sikur jane te pasur, edhe nese jane te zhy-
¨
tur ne borxhe.
Kuptohet, realitetit nuk i fshihemi
¨ ¨
dot pergjithmone. Libri The Narcissism
¨ ¨ ¨
Epidemic, thote: «Te blesh me kredi gjera
¨ ¨ ¨ ¨
luksoze per t’u dukur i kamur, eshte nje-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
soj si te tymosesh kokainen krak per te
¨ ¨
ngritur humorin. Ne fillim te dyja kushtoj-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ne pak dhe bejne goxha pune, por per
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pak kohe ama. Ne fund, te dyja te lene
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pa asnje dyshke dhe te deshperuar.»
¨ ¨ ¨
Bibla flet hapur per marrezine e asaj
¨ ¨
qe e quan «kapardisja per t’u dukur me
¨
te mirat materiale». (1 Gjonit 2:16) Puna
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
eshte se mania per zoterime na shper-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
qendron pikerisht nga gjerat qe kane me
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
teper rendesi ne jete: gjerat qe s’blihen
me para. Ja tre shembuj.
1. HARMONIA FAMILJARE
¨ ¨
Briana,1 nje adoleshente ne Shtetet e Bashkuara,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
eshte e mendimit se i ati i jep mjaft rendesi punes
¨ ¨
dhe parave qe vijne prej saj. Ajo shprehet: «Kemi çdo
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
gje, madje teper. Por im ate nuk eshte kurre ne shte-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pi, pasi eshte gjithnje duke udhetuar. E di qe ndodh
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
per shkak te punes, por ka pergjegjesi edhe per fa-
miljen!» ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ A eshte sekreti
Per te menduar: Per çfare mund te behet pishman ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ i lumturise?
i ati i Brianes ne te ardhmen? Duke u dhene teper re-
¨ ¨
ndesi gjerave materiale, si po ndikon kjo te lidhja me Libri The Narcissism Epide-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
vajzen? Per çfare ka nevoje me shume se parate fa- mic thote: «Ne pergjithesi nje-
milja e tij? ¨ ¨ ¨ ¨
rezit materialiste jane me pak
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Parime biblike per t’u mbajtur parasysh: te lumtur dhe me shume te
¨ ¨ ¨ ¨
˙ «Dashuria per para sjell çdo lloj telashi. Disa i deshperuar. Edhe ata qe aspi-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
duan kaq shume parate sa i kane . . . shkaktuar rojne te kene me shume para,
¨ ¨ ¨ ¨
vetes shume dhembje.»—1 Timoteut 6:10, Contempo- kane nje shendet mendor jo
¨ ¨ ¨
rary English Version. te mire; raportohet se kane
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˙ «Me mire nje pjate me perime aty ku ka dashuri, me teper probleme shendete-
¨ ¨ sore, si: dhembje fyti, shpine,
se nje dem i majmur bashke me urrejtje.»—Proverbat ¨ ¨ ¨ ¨
15:17. koke dhe jane me te prirur te
¨
¨ ¨ pine alkool me tepri dhe dro-
Perfundimi: Paraja s’e blen dot harmonine familja- ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ga te jashteligjshme. Duket
re. Ajo vjen vetem kur kalojme kohe me familjen dhe ¨ ¨
¨ ¨ se perpjekja per t’u pasuruar,
i japim dashurine dhe kujdesin e duhur.—Kolosianeve ¨ ¨ ¨ ¨
i ben njerezit te mjere.»
3:18-21.
¨ ¨ ¨ ¨
1 Ne kete artikull, emrat jane ndryshuar.

Zgjohuni! Tetor 2013 9

 ¨ ¨
2. SIGURIA E VERTETE
¨ ¨ ¨
Sara 17-vjeçare thote: «Mamaja ime i bie gjithnje
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ «Renie vlerash»
te njejtit avaz: te martohem me nje te pasur, te fitoj
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
zanat qe te kem nje pune te mire, e keshtu ta fle me- «Gjate viteve 60 dhe fillimit te vite-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ndjen per tere jeten. Mendja i rri si e si te gjeje meny- ve 70, kur disa studente i pyeten
¨ ¨ ¨ ¨
ra per te nxjerre para.» pse shkonin ne fakultet, shumica
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Per te menduar: Kur ben plane per te ardhmen, e tyre vleresuan si me te rendesi-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
çfare te shqeteson me vend? Ne cilen pike keto shme arsyen qe ‘te beheshin nje-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shqetesime e kalojne kufirin dhe behen pa vend? rez te arsimuar’ ose qe ‘te krijo-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Si mund te percjelle mamaja e Sares nje pikepamje nin nje filozofi per jeten’. Pak
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
me te ekuilibruar per sigurine financiare? veta zgjodhen si arsyen kryesore
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Parime biblike per t’u mbajtur parasysh: qe ‘te fitonin shume para’. Qe
¨ ¨ ¨ ¨ nga fillimi i viteve 90, shumica
˙ «Mos grumbulloni me thesare ne toke, ku brejne ¨ ¨
¨ ¨ e studenteve thone se arsyeja
mola dhe ndryshku, dhe ku hajdutet thyejne e vje- ¨ ¨
kryesore pse shkojne ne fakultet
dhin.»—Mateu 6:19. ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ eshte qe ‘te fitojne shume para’
˙ «Nuk e dini se ç’do te behet neser me jeten tuaj.» ¨
. . . Kjo renie vlerash te studentet
¨
—Jakovi 4:14. ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ e fakulteteve ndodh ne te njejten
Perfundimi: Per ta pasur te sigurt te ardhmen, ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ kohe qe depresioni, vetevrasjet
nuk mjafton vetem te kesh para me thes. Ne fund te ¨
¨ ¨ ¨ ¨ dhe probleme te tjera psikologji-
fundit, parate mund te na i vjedhin; nuk sherojne dot ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ke jane rritur ndjeshem ne kete
semundjet a te parandalojne vdekjen. (Eklisiastiu 7: ¨
¨ ¨ ¨ kategori njerezish.»—The Price of
12) Bibla meson se siguria e vertete vjen kur njohim Privilege, nga dr. Madlin Levini.
¨ ¨ ¨
Perendine dhe qellimin e tij.—Gjoni 17:3.

r ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Gjej me shume pergjigje per pyetje biblike ne www.jw.org/sq
Blerjet shihen si «terapi»
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Sipas dr. Madlin Levinit, ble- shkruan: «Blerjet jane nje me- vertete e ushtrojne kompani-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
rjet jane kthyer ne «terapi» nyre si mbajme situaten ne te e medha dhe reklamuesit
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
per te ngushelluar deri diku kontroll. Na japin kontroll mbi e tyre, te cilet paguhen per te
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
njerezit, ne nje bote ku famil- te ardhurat tona dhe ndiej- krijuar te konsumatori ndjesi-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ja, komuniteti dhe kisha i me njefare pushteti kur blej- ne se gjerat qe blen, i japin
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
kane zhgenjyer. Ne librin me. Ky lloj pushteti eshte ma- fuqi magjike dhe mbrojtese.»
The Price of Privilege, ajo shtrues. . . . Pushtetin e

¨
3. KENAQJA ME AQ SA KEMI
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«Prinderit me brumosen qe te jetoja thjesht,—thote
¨ ¨ ¨
Tanja 24-vjeçare.—Une dhe motra binjake patem fe-
¨ ¨ ¨
mijeri te lumtur, edhe pse shumicen e rasteve kishim
¨ ¨ ¨
vetem gjerat baze.»
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Per te menduar: Pse mund te jete e veshtire te
¨ ¨ ¨
jesh i kenaqur kur ke vetem gjerat e nevojshme? Çfa-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
re shembulli lini ne familje kur behet fjale per
¨
parate?
¨
Parime biblike per t’u mbajtur parasysh:
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˙ «Nese kemi ç’te hame, ç’te veshim e ku te futim
¨ ¨ ¨
koken, le te kenaqemi me kaq.»—1 Timoteut 6:8.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˙ «Lum ata qe jane te vetedijshem se kane nevoje
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te mesojne per Perendine.»—Mateu 5:3.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Perfundimi: Ne jete ka gjera me te rendesishme
¨ ¨ ¨ ¨
se parate dhe se gjerat qe mund te blihen me to.
¨ ¨ ¨
Bibla ka te drejte kur thote: «Edhe kur dikush ka
¨ ¨ ¨ ¨
me bollek, jeta e tij nuk varet nga gjerat qe zote-
¨ ¨ ¨ ¨
ron.» (Luka 12:15) Vertet, kenaqesia me e madhe
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ne jete vjen kur dime pergjigjet e pyetjeve te rendesi-
shme, si:
¨
˙ Pse jemi ketu?
¨ ¨
˙ Si do te jete e ardhmja?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˙ Si ta plotesoj nevojen per te mesuar per
¨ ¨
Perendine?
¨ ¨ ¨
Botuesit e kesaj reviste, Deshmitaret e Jehovait, do
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te ishin te lumtur te te ndihmonin qe te gjeje pergji-
¨ ¨ ¨
gjet e ketyre pyetjeve. Mund t’i kontaktosh ne zonen
¨ ¨ ¨
tende ose nepermjet sitit jw.org/sq. ˛

Zgjohuni! Tetor 2013 11

 ¨ ¨
Çfare duhet te dish
¨ ¨
per epilepsine?
¨ ¨ ¨
pese minuta, nese ka nje kri-
¨ ¨ ¨ ¨
ze tjeter fill pas se pares ose
¨ ¨
nese i semuri nuk e merr ve-
ten brenda pak minutash pas
¨ ¨
krizes, duhet lajmeruar ambu-
lanca.»
¨ ¨ ¨
Çfare te bej kur personi
¨ ¨ ¨ ¨
ka nje krize? Veri diçka te
¨ ¨ ¨
bute poshte kokes dhe hiqi
¨ ¨ ¨ ¨
çfaredo objekti te mprehte qe
¨ ¨ ¨ ¨
ka ne koke. Kur perpelitjet
¨ ¨
te mbarojne, ktheje anash,
¨
siç tregohet te figura shoqe-
ruese.
¨ ¨ ¨ ¨
Çfare te bej kur i semuri
¨ ¨ ¨
te permendet? Se pari, sigu-
¨ ¨ ¨ ¨
roje se çdo gje eshte ne rre-
¨
gull. Pastaj ndihmoje te ngri-
¨ ¨
het dhe çoje ne nje vend ku
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
JE i njohur bie pertoke pa Çfare i shkakton krizat? Stu- te pushoje. Shumica jane te
N ndjenja. Trupi i ngurteso-
het dhe koka e gjymtyret ni-
¨
¨
diuesit mendojne se krizat
ndodhin kur ka nje vershim
¨
¨ ¨
¨
peshtjelluar e te pergjumur
pas krizave, kurse te tjere e
¨ ¨
¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ marrin veten shpejt dhe va-
sin t’i perpeliten. Nese e di anormal te aktivitetit elektrik ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ zhdojne ate qe po benin me
qe personi vuan nga epile- mes qelizave te trurit. Por ar- ¨
psia, mund ta ndihmosh siç pare.
¨ ¨ syeja pse ndodh mbetet e pa- ¨ ¨
duhet, derisa te vije ndihma ¨ A jane te gjitha krizat epi-
¨ ¨ ¨ ¨ qarte. ¨ ¨
e metejshme. Le te mesojme ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ leptike me perpelitje? Jo.
¨ ¨ ¨ ¨ Çfare te bej nese shoh dike ¨ ¨ ¨ ¨
disa fakte baze per kete çrre- ¨ Disa te semure kalojne mo-
¨ me epilepsi tek kalon nje ¨ ¨ ¨
gullim qe shpesh keqkupto- ¨ ¨ ¨ mente pavetedijeje, pa rene
het. krize te forte? Enciklopedia ¨ ¨
¨ pertoke. Kjo quhet kriza e
¨ ¨ ¨ e trurit dhe e çrregullimeve te ¨
Çfare eshte epilepsia? Epi- ¨ ¨ lehte (ose kriza e humbjes
¨ ¨ ¨ trurit (anglisht) thote: «Te pra- ¨ ¨
lepsia eshte nje çrregullim ¨ ¨ se vetedijes), e cila zakonisht
¨ ¨ nishmit nuk duhet te nderhyj- nuk zgjat dhe nuk ka pasoja
i trurit qe shkakton sulme te ¨ ¨ ¨
¨ ne gjate krizes apo ta prekin afatgjata. Disa me epilepsi
shkurtra te quajtura kriza. ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ personin, veç te sigurohen qe kalojne kriza te lehta te zgja-
E gjithe kriza zakonisht zgjat ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ nuk eshte ne ndonje rrezik fi- tura, qe shkojne disa minuta.
me pak se pese minuta. Si- ¨ ¨
¨ ¨ ¨ zik dhe qe merr fryme.» Nga ¨ ¨
tuata e pershkruar ne hyrje te Ne keto raste, pacienti mund
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ketij artikulli eshte rast tipik i ana tjeter, ne liber thuhet: te endet neper dhome, te
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
atyre qe quhen kriza te forta. «Nese kriza zgjat me teper se shqyeje rrobat ose te sillet çu-
 ¨
Pozicioni
¨ ¨ per
te marre veten

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ditshem. Pas krizes, mund te ne ose te kryesh ndonje poro-
¨ ¨
ndihet i trullosur. si per te.
¨ ¨ ¨ ¨
Ç’do te thote te jetosh me A mund te rrallohen ¨ ¨
¨ ¨ ¨ Pasi te kene mbaruar
epilepsine? Kuptohet qe shu- krizat, madje te parandalo- ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ perpelitjet . . .
me veta me epilepsi jane va- hen? Ka disa faktore qe rritin
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Ulu ne gjunje afer te
zhdimisht te frikesuar se kur mundesine e krizave, siç jane ¨ ¨
¨ ¨ semurit dhe perkulja
dhe ku do te ndodhe kriza e stresi dhe mungesa e gju-
¨ ¨ ¨ ¨ krahun duke ia ngritur
radhes. Per te shmangur si- mit. Ja pse ekspertet i nxitin ¨
berrylin lart
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
kletin, parapelqejne te mos epileptiket te pushojne mja-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
perfshihen ne raste shoqero- ftueshem dhe te bejne rregu-
¨ ¨
re. llisht ushtrime qe te ulin stre-
¨ ¨
Si ta ndihmoj dike me epile- sin. Ne disa raste, edhe ilaçet
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
psi? Nxite te shprehet. Ji de- ndihmojne qe te parandalo-
¨
gjues i mire. Pyete se çfare
¨ hen krizat. ˛
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
do qe te besh nese ka nje kri- Me kujdes verja doren
¨ ¨
¨ ¨ ¨ tjeter poshte faqes
ze. Meqe shume me epilepsi
¨
nuk i japin makines, ndoshta
¨
mund ta shoqerosh me maki-

¨ ¨ ¨ ¨
Me doren tende te lire,
¨
terhiqja gjurin drejt teje,
¨
¨ ¨ ¨ ¨ duke e kthyer ngadale
Per shkak te epilepsise, nje i ri nga Afrika e Jugut, ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ anash te semurin. Pastaj
¨
i quajtur Selo, e la shkollen qe ne moshe te vogel. levizja gjurin para aq sa
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te jete rehat ne dysheme
Ai u rrit pa shkolle dhe pa ilaçe per te mbajtur nen
¨ ¨ ¨
kontroll epilepsine. Por donte te kuptonte Biblen dhe
¨ ¨ ¨
Deshmitaret e Jehovait e ndihmuan. Ata jo vetem stu-
¨ ¨ ¨
diuan Biblen me Selon, por edhe i mesuan te lexon-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te. Perveç kesaj, nje Deshmitar qe ishte mjek e ndih-
¨ ¨
moi te merrte ilaçet e duhura, si edhe ndihme
¨ ¨ ¨
financiare nga qeveria. «Deshmitaret e Jehovait jane
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
vertet te krishtere te dashur»,—thote Seloja, i cili tani
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
eshte vete Deshmitar dhe u flet te tjereve me gezim Ngrija pak koken qe
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
per premtimin e Perendise per nje bote te re pa se- te marre fryme lirisht
mundje.—Zbulesa 21:3-5.

Zgjohuni! Tetor 2013 13

 ¨ ¨
PIKEPAMJA E BIBLES  DEPRESIONI

DEPRESIONI
¨ ¨ ¨
Çfare eshte depresioni?
«E kam humbur toruan,
¨ ¨
jam kerrusur fare, gjithe
¨ ¨
diten e dites endem
i trishtuar.»—Psalmi 38:6.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ÇFARE THONE STUDIUESIT? Te gjithe ndihemi te deshperuar here
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pas here, por depresioni i rende eshte nje çrregullim sfilites i va-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
zhdueshem qe veshtireson aktivitetet e perditshme. Vlen te perme-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ndet se jo te gjithe specialistet bien dakord per ate qe e dallon tri-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shtimin «normal» nga «çrregullimi». Por ajo qe eshte e sigurt eshte
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
se disa njerez kane ndjenja tejet negative, qe ndonjehere shoqero-
¨ ¨
hen me ndjenja pavlefshmerie dhe ndjenja te tepruara faji.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ÇFARE THOTE BIBLA? Bibla flet per shume burra e gra qe paten
¨ ¨ ¨
ndjenja negative. Per shembull, Hana ishte «me shpirt te hidhe-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ruar», nje shprehje qe eshte perkthyer «me zemer te thyer»
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
dhe «thellesisht e deshperuar». (1 Samuelit 1:10) Njehere, profe-
¨
ti Elija ishte kaq i pikelluar, sa iu lut Perendise qe t’ia merrte je-
¨ ¨ ¨
¨ ¨
ten.—1 Mbreterve 19:4.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Te krishteret e shekullit te pare moren nxitjen ‘t’u flitnin ne meny-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
re ngushelluese shpirtrave te deshperuar’. (1 Selanikasve 5:14)
¨ ¨ ¨ ¨
Sipas nje vepre referimi, termi ‘shpirtra te deshperuar’ mund t’u
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
referohet atyre «qe per njefare kohe streset e jetes i kane vene
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
perfund». Qarte, edhe burrat e grate besnike qe permend Bibla,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ndonjehere ndiheshin te deshperuar.

r ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Gjej me shume pergjigje per pyetje biblike ne www.jw.org/sq
 ¨
A e ka fajin ai qe vuan nga depresioni?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ÇFARE THOTE BIBLA? Bibla meson se semundjet jane pasoje e
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
rebelimit te çiftit te pare njerezor. Per shembull, Psalmi 51:5 tho-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te: «Ne faj erdha ne drite mes dhembjeve te lindjes dhe ne me-
¨ ¨ ¨ ¨
kat me ngjizi nena ime.» Dhe Romakeve 5:12 shpjegon se «E gjithe krijesa—vazhdon
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«ashtu si mekati hyri ne bote nepermjet nje njeriu te vetem [Ada-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ te renkoje se bashku dhe
mit, njeriut te pare], dhe vdekja nepermjet mekatit, ashtu edhe ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ te perjetoje dhembje se
vdekja u perhap ne te gjithe njerezit, sepse te gjithe kishin ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ bashku.»—Romakeve 8:22.
mekatuar». Ngaqe kemi trasheguar papersosmerine nga Adami,
¨ ¨ ¨
çdonjeri prej nesh ka prirjen te semuret, si fizikisht, edhe emo-
¨ ¨ ¨
cionalisht. Si pasoje, Bibla thote se «e gjithe krijesa—vazhdon
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te renkoje se bashku dhe te perjetoje dhembje se bashku».
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
(Romakeve 8:22) Gjithsesi, Bibla jep edhe nje shprese qe asnje
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
mjek s’mund te na e jape: premtimin e Perendise per nje bote te
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
re e paqesore ne te cilen nuk do te kete asnje semundje dhe as-
¨ ¨
nje çrregullim, ku perfshihet edhe depresioni.—Zbulesa 21:4.

¨
Si mund ta perballosh depresionin?
¨ ¨ ¨
PSE KA RENDESI? Jo gjithmone rrethanat varen nga ti dhe,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ndonjehere, mund te te ndodhin gjera te keqija. (Eklisiastiu 9:
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
11, 12) Megjithate mund te ndermarresh hapa praktike qe ndje-
¨ ¨
njat negative te mos te mposhtin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ÇFARE THOTE BIBLA? Bibla e pranon se ata qe jane te semure, «Jehovai u rri prane
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
kane nevoje per mjek. (Luka 5:31) Prandaj, nese vuan nga ndo- zemerthyerve, dhe
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
nje çrregullim humori qe te shteron fuqite, s’ka asgje te gabuar shpeton ata qe e kane
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te kerkosh ndihme mjekesore. Gjithashtu, Bibla thekson vleren frymen te derrmuar.»
¨ ¨ ¨ ¨
e lutjes. Per shembull, Psalmi 55:22 thote: «Hidhja barren tende
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ —Psalmi 34:18.
Jehovait, dhe ai vete do te te mbeshtete. Ai nuk do te lejoje ku-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
rre qe i drejti te lekundet.» Lutja nuk eshte thjesht lehtesim psi-
¨ ¨ ¨ ¨
kologjik; eshte komunikim real me Perendine Jehova, i cili «u rri
¨ ¨
prane zemerthyerve».—Psalmi 34:18.
¨ ¨ ¨
Mund te nxjerresh dobi edhe kur ia zbraz ndjenjat nje miku
¨ ¨ ¨ ¨
te ngushte. (Proverbat 17:17) Daniela, nje Deshmitare e Jehova-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
it, thote: «Nje bashkebesimtar me nxiti me butesi te flisja per de-
¨ ¨ ¨
presionin. Megjithese kisha vite qe i shmangia biseda te tilla,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shpejt e kuptova se pikerisht kete duhej te kisha bere qe ne fi-
¨ ¨
llim. U habita sa e lehtesuar u ndjeva me pas.» ˛

Zgjohuni! Tetor 2013 15

 ¨ ¨
A ESHTE PROJEKTUAR?

¨
Degjimi ¨
i mprehte
i karkalecit

24pelooyen/Pond5.com
¨ ¨
te blerte

¨ ¨ ¨ ¨
ARKALECI i blerte i shkurreve i Amerikes karkalecit e kapin tingullin, e perpunojne
K ¨
¨
se Jugut (Copiphora gorgonensis) i ka
¨ ¨
veshet me pak se nje milimeter te gjate, e
¨ ¨ ¨
¨ ¨
¨
¨
dhe percaktojne frekuencen. Por shkence-
¨ ¨
taret kane zbuluar nje organ te veçante
¨ ¨
¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
megjithate ngjajne shume me menyren si brenda veshit te ketij insekti—nje zgaver te
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
punojne veshet e njeriut. Ky insekt kap nje mbushur me leng te ngjeshur, e cila ngjan
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
game te gjere frekuencash nga goxha lar- me nje tullumbace te zgjatur. Ky organ,
¨ ¨ ¨ i cili quhet edhe flluska akustike, vepron si
gesi. Per shembull, ben dallimin mes ti- ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ kermilli i veshit te gjitaret, por eshte shume
ngujve te nje karkaleci tjeter si ai dhe ultra- ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ me i vogel. Fale flluskes akustike, karkaleci
tingujve te lakuriqit te nates kur gjuan ¨ ¨ ¨ ¨
¨ i blerte ka degjim te mprehte.
prene.
¨ ¨ Profesor Daniel Roberti i Universitetit
Shqyrto faktet: Veshet e ketij karkaleci ¨ ¨ ¨
¨ ¨ te Bristolit, ne Shkollen e Shkencave Bio-
ndodhen te dy kembet e parme. Ashtu si ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ logjike te Mbreterise se Bashkuar, thote se
ndodh me veshet e njeriut, edhe veshet e ¨ ¨ ¨
ky zbulim do t’i ndihmoje inxhinieret «te kri-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
jojne pajisje me te vogla e me cilesore
VESHI I KARKALECIT ¨ ¨ ¨
¨ ¨ per kapjen e tingujve ne imitim te gjallesa-
TE BLERTE ¨
ve». Gjithashtu, studiuesit mendojne se
¨ ¨ ¨
kjo do te ndihmoje teknologjine inxhinierike
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
te ultratingujve ne te ardhmen, perfshire si-
¨ ¨
stemet e imazherise ne spitale.
Si mendon? A erdhi me evolucion siste-
¨ ¨ ¨ ¨
mi i degjimit te mprehte i karkalecit te bler-
¨ ¨ ¨
te? Apo eshte projektuar? ˛

s
n Shkarkime
¨ ¨ falas
te¨ kesaj reviste
¨ dhe
p Bibla
¨ online
ne¨ dispozicion ¨
Shko te
www.jw.org /sq
o te numrave te kaluar ne rreth 50 gjuhe ose skano kodin
g13 10-AL
130701