Professional Documents
Culture Documents
IMSLP333353-PMLP538858-Solfege I. Composed by Hasan Hüseyin YILMAZ
IMSLP333353-PMLP538858-Solfege I. Composed by Hasan Hüseyin YILMAZ
SOLFEJ
VE
BONA
I
KÜĞ YAYINLARI
ÖNSÖZ
Bu kitap yalnızca Bona ya da Solfej çalışma amaçlı bir ürün değildir. Bona yapmanın solfeje göre daha dar amaçlı olduğu
biliniyor. Bona; nota adlarını tartımlarıyla ses yüksekliklerine bakmaksızın söylemektir. Temel amaç; tartım kalıplarını, birim
süre içine doğru oturtmaktır. Bu tür çalışmalar; solfej çalışmalarında tartım kalıplarını hızlı ve doğru algılamayı sağlar. Birim
süre, zaman ve vuruş gibi düşünsel ve eylemsel davranışların kazanılmasında çok önemlidir.
Solfeji; notaları ad, tartım ve yükseklikleriyle okumak biçiminde tanımlarsak, bonadan tek ayrılığın “yükseklik” olduğu gibi
bir anlam çıkacaktır. Bu doğru değildir. Solfejin, sesleri tartım ve yükseklikleriyle tanıyabilme, söyleyebilme, yineleyebilme
ve yorumlayabilme alışkanlıklarını kazandırma gibi amaçları vardır. Solfej çalışmaları sürecinde bellek; yukarıdaki amaçları
davranış ve alışkanlık durumuna getirir, ezgisel belleği geliştirir, ses ve ezgilerin uzun süre bellekte tutulmasını sağlar.
Solfej, yorum yapabilme becerisini yetkinleştirir. Ezginin ton, seyir ve ses sınırları gibi değişmez özelliklerinin dışında;
yorumcunun kendisini anlatma ve ezgiye kendine öz yeni anlamlar yükleme becerisini kazandırır. Böylece her ezgi;
okuyucusuna göre değişik yorumlanacak ve anlam kazanacaktır. Böylesi bir düşünce solfeji, birey için zorunluluk, görev ya
da sıkıcı bir çalışma olmaktan çıkaracak; kendini anlatabilmenin, sergileyebilmenin, çevresindekilere göre ayrıcalığını
(ötekiliğini) kavrayabilmenin bir yolu olarak gösterecek ve solfej yapma çalışmalarına süreklilik kazandıracaktır.
Bu kitap, solfejin başlangıcı olarak düşünülmelidir. Ezgiler; kısa, kolay, tonal ve ezberlenebilir niteliktedir. Yukarıda
belirtilen amaçların dışında müzik terim ve imleçlerinin doğru kavranıp uygulanmasıyla doğru davranışlar kazandırmak;
tonal (dizisel) duyuş ve düşünüşü geliştirmek; bireyin müziksel yaşam kalitesinin gelişmesine yardımcı olmaktır. Öyleyse bu
kitap, yukarıdaki amaçlar için bir başlangıç niteliğindedir. Solfejde çok daha yetkin olabilmek için bu kitap yeterli değildir ve
çalışmalar üst düzeydeki solfej kitaplarıyla sürdürülmelidir.
Birim süre düşüncesinin oluşması çok önemlidir. Birim sürenin; birim zaman ve birim vuruş ile yöndeş oldukları
bilinmelidir. Eğer; birim süre dörtlük cinsinden değilse; dörtlük süre her zaman bir vuruşa denk süre değildir. Notalar süre
olarak adlandırılırken vuruş cinsinden (bir vuruş, iki vuruş biçiminde) değil; dörtdörtlük (birlik), iki dörtlük, dörtlük, sekizlik,
onaltılık biçiminde adlandırılmalıdır. Vuruş bir eylemdir yani birim sürenin karşılığı olan bir eylemdir. Nota bir eylem değildir;
nota için yapılan eylem vuruştur. “Ölçü sayısında” belirtilen birim süre ne ise; o birim süre için elin inip- çıkması bir vuruştur.
Birim sürenin iki dörtlük, dörtlük, sekizlik, onaltılık süre olması önemli değildir.
Suslar da birim süre cinsinden olmalıdır. Birim süresi dörtlük olan bir ezgide bir dörtlük sus yerine iki tane sekizlik sus
yazmak ya da birim süresi sekizlik olan başka bir ezgide iki tane sekizlik sus yerine bir dörtlük susun yazılması; ölçü içindeki
sürelerin, “ölçü sayısında” belirtilen sürelere denkliği yönüyle bir sorun değildir. Ancak, susların birim süre cinsinden olması;
gözün, ölçüyü bir bütün olarak algılaması ve birim süre düşüncesinin algıyla örtüşmesi sonucu ezgilerin, akıcı, parlak ve
doğru yorumlanmasını kolaylaştırır; kavram, algılama ve düşünsel kargaşa ortadan kaldırılarak, herkesin anlayabileceği ortak
bir müzik dili oluşturulmuş olur.
Başlangıçta solfej çalışmalarına, ezginin tartımının vurularak başlanması süre ve tartım kalıplarının, birim süre ve vuruş
düşüncesinin çabuk gelişmesi yönüyle önemlidir. Daha sonra bona ve arkasından solfej yapılmalıdır.
Solfeji yapılacak ezgi önce ölçü, vuruş, tartım, donanım ve dizi olarak incelenmeli; gerekirse tona uyum sağlamak için
ezginin yazıldığı dizi üzerinde gam çalışmaları yapılmalıdır.
Solfej çalışmalarında çok zorlanmadıkça ezgi, bir çalgı ile seslendirilmemelidir. Başlangıçta çalgıdan yararlanılabilir ama bu
durum, alışkanlık olmadan bırakılmalıdır. İyi akortlanmış bir çalgıdan (tuşlu çalgı önceliklidir) LA sesi alınmalı, ezginin ilk sesi
bulunduktan sonra ezginin solfeji yapılmalı, ara sıra ton dışına (detone) çıkılıp-çıkılmadığı denetlenmelidir. Aşırı heyecan ve
kendini denetleme, kaygı, korku, yüksek sesle okuma ton dışına (detone) çıkmaya neden olabilir.
Solfejde aralık düşüncesinin gelişmişliği de çok önemlidir. Bir ezginin solfeji yapılırken , eğer aralık bilinci gelişmemişse;
seslerin doğruluğu sürekli denetlenmeyi gerektirecek ve solfej akıcılığını yitirerek sıkıcı olacak ve yapılan solfej çalışması
amacına tam olarak ulaşamayacaktır.
Aralıkları çıkıcı olarak düşünmek ve vermek, inici olarak düşünmek ve vermekten daha kolaydır. Her aralığa; onu
çağrıştıracak bir anlam yüklenmeli ve bu durum alışkanlık durumuna getirilmelidir.
Ezginin solfeji yapılırken, seslendirilmekte olan her sesin, daha önce seslendirilen aynı isimdeki sesle aynı yükseklikte
olduğu denetlenmelidir.
Solfej çalışmalarında ses kaslarının (tellerinin) sağlıklı kullanılması ve çalışma sonrasında korunması çok önemlidir.
Çalışmadan önce ses kasları yavaş yavaş alıştırılmalı, ısıtılmalıdır. Yanlış kullanılmayla oluşan ses kısılmalarının sağıtımı çok
zordur ve uzun zaman alır. Bir kerede yarım saatten çok solfej okumamaya özen gösterilmeli ve kaslar (teller)
dinlendirildikten sonra aşırıya kaçmamak koşuluyla solfej sürdürülmelidir. Solfej okumada aşırılık, göz ve baş ağrıları ile
anlaşılabilir. Bu ağrıların nedeni, solfej sırasında ürettiğimiz seslerin oluşturduğu titreşimlerdir.
Solfej çalışmalarından sonra ağız ve boğaz aşırı sıcak ve soğuk havadan korunmalı, bakteri ve virüslerin boğazda
çoğalmalarına neden olacak sıcak ve soğuk içeceklerden kaçınılmalıdır.
Ezgisel düşünme, yorumlama, algılama için solfej zorunluluktur.
Solfej, ciddi bir çaba ile sürekli, düzenli ve ısrarlı bir çalışma ister.
Bu kitabın, yukarıdaki amaçları gerçekleştirebilmesi dileğiyle… 05.10.2006
SAYGILARIMLA.
Hasan Hüseyin YILMAZ
SOLFEJ: Notaları ad, yükseklik ve tartımlarıyla okumaktır.
BİRİM SÜRE: Ele, birim olarak alınan ya da düşünülerek geçirilen belli süreye denir. Birim süre,”ölçü
sayısında” belirtilir. Birim süreler ya ikilik, dörtlük, sekizlik, onaltılık gibi ikişerli ya da üçerlidir. Üçerlilerin birim
süreleri sekizlik ya da onaltılık cinsinden olup; birim vuruşları ikişerli, ikişerli-üçerli ya da üçerlidir.
Suslar, birim süre cinsinden yazılmalı ve düşünülmelidir. Birim süre dörtlük ise; suslar da dörtlük, sekizlik ise;
sekizlik, onaltılık ise; onaltılık cinsinden olmalıdır.
BİRİM ZAMAN: Bir ölçü içindeki her bir birim süreye denir. Bir ezginin kaç zamanlı olduğu “ölçü sayısında”
belirtilir. Her ölçünün birinci zamanı kuvvetlidir. Ezgiler ölçülendirilirken kuvvetli zamanın ölçü başına gelmesine
özen gösterilmelidir. SOL-FA çalışmalarında ölçülerin kuvvetli ya da zayıf zamanlarının bilinmesi önemlidir. Kuvvetli
zaman vurgulu okunur.
ÖLÇÜ: Ele birim olarak alınan bir sürenin iki, üç, dört, beş ve daha çok katından oluşan ve çizgilerle ayrılan
kalıplara ölçü; kalıpları ayıran çizgilere de ölçü çizgisi denir.
ÖLÇÜ SAYISI: Birim sürenin bir ölçü içinde kaç tane olacağını gösteren ve dizekte açkıdan hemen sonra yer
alan sayıya denir. Ses değiştiriciler, açkı ile “ölçü sayısı” arasına yazılırlar.
BİRİM VURUŞ: Birim süre için el ya da ayağın aşağı inip yukarı çıkmasına; elle, ayakla, “süre ölçerle
(metronomla)” ya da benzerleriyle belli bir yöne yapılan ya da düşünülerek geçirilen belli süreye denir. Sol-Fa
çalışmalarında sağ ayak başparmağının birim vuruş yapması daha sağlıklıdır. Birim vuruşların eşit olması önemlidir.
ÖLÇÜ VURUŞU: Bir ölçünün bir bütün olarak sağ elle zamanlarını göstermeye denir. Ölçü vuruşunda, elin her
eylemi birim vuruşa denktir. Birleşik ve aksak ölçülerde ölçü vuruşu; ölçü içindeki ikişerli ve üçerli süre ya da
kalıpların durumuna göre değişir.
Sol-Fa çalışmalarında; birleşik ve aksak ölçülerde; ikişerlilerin (iki zamanlı kalıpların) başparmağın aşağı
inerken bir –çıkarken de bir; üçerlilerin (üç zamanlı kalıpların) ise; parmak aşağı inerken bir, çıkarken de iki birim süre
okunması alışkanlık edinilmelidir.
ARALIK: Adları ve sesleri aynı olmayan iki ses arasındaki incelik kalınlık ayrımına denir. Aralıklar; aralığı
oluşturan sesler dâhil, aralarında bulunması gereken seslerin de sayılmasıyla elde edilen sayı ile adlandırılır. 2’li, 3’lü,
4’lü, 5’li, 6’lı, 7’li, 8’li gibi.
Tartım Kümelerine Uygun Heceleme Örnekleri Hasan Hüseyin YILMAZ
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Vaan Van Van Bur dur Bur dur Sus dur Sus dur Bur sus Bur sus Sus dur Bur sus
3 3
7. 8. 9. 10. 11.
3 3
12. 13. 14. 15. 16.
Ka ra Vaan dur An ka ra An ka ra Sus ka ra Sus ka ra Ka ra man Ka ra man Ka ra sus ka ra sus
Bur ka ra Ka ra dur
20. 21.
17. 18. 19.
Ka ra Vaan ka ra İ ne bo lu İ ne bo lu Sus ne bo lu sus ne bo lu Te ra zi te ra zi Sus ra zi sus ra zi
3 3
22. 23. 24. 25. 26.
Bur Vaan ka ra Va an ka ra Pem be Pem be Pı rıl Pı rıl Ce be ci Va an Ce be ci
Te ra a Ce be ci Ce be ci Ce be ci Ce be ci Ce be ci Bur Ce be ci Bur Ce be ci Cebe ci dur Cebeci dur Ce be ci Va an dur
(Bur Va an Ce be ci)
32. 33. 34. 35. 36.
1. 2. 3. 1. 2. 3. 1. 2. 3. 1. 2. 3 ve 1. 2 ve 3.
37. 38. 39. 40. 41.
1 ve 2. 3. 1 ve 2 ve 3 ve Pem be Van Van Pem be Te ra zi Van
(Ta ta tam tam ta ta ta ta ta ta tam ta tam tam tam ta ta tam ta tam )
42. 43. 44. 45. 46.
3 3 3 3 3
47. 48. 49. 50. 51.
3 3 3 3 3 3 3
52. 3 53. 54. 55. 56.
3 3 3 3 3
Ce be ci Ce be ci Bur dur Bur dur Burdur Ce be ci Burdur Ce be ci Bur dur Ce be ci Bur dur Bur dur Van Burdur Ce be ci
3
57. 58. 3 59. 60. 61.
3 3 3 3
Burdur Van Ce be ci Ce be ci Van Bur dur Van Ce be ci Ce be ci Ce be ci Bur dur Van Pem be Ce be ci
BONA ve SOLFEJ 1
SOLFEJ ve DİKTE
01.
Van sus Van
02.
03.
Van Burdur
04.
Burdur Bur sus sus- dur sus- dur
05.
06.
taa ta
07.
ta
Te ra zi Te ra zi
(BurVaan dur) (Bur Vaan dur)
ta taa ta
08.
Te ra zi sus- ra zi
sus Vaan dur
09.
10.
11.
Vaan dur
ta ta a
ta ta a ta
ta a ta ti a ti a
12.
Bur Vaan
13.
1 2 3 1 2 3 1 2 3 sus ki üç
14.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-1-
SOLFEJ ve DİKTE
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
An ka ra
Bur ka ra
25.
sus ka ra
Hasan Hüseyin YILMAZ
-2-
SOLFEJ ve DİKTE
27.
28.
sus ka ra
29.
sus ka ra sus dur sus ka ra İ ne bo lu
30.
32.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-3-
3 3 3
SOLFEJ ve DİKTE
33.
Ce be ci Ce be ci
3 3 3 3 3 3 3 3 3
34.
3 3 3 3 3 3 3
35.
3 3 3
3
me xi co
36.
3 3 3 3 3
3 3 3 3 3
3 3
37.
38.
Pem be Pem be
39.
40.
41.
Pı rıl Şı rıl
42.
Pem be Pı rıl
44.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-4-
SOLFEJ ve DİKTE
45.
46.
47.
Te ra zi
48.
Te ra zi
49.
50.
51.
52.
53.
54.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-5-
SOLFEJ ve DİKTE
55.
56.
57.
58.
59.
3 3 3 3
3 3
60.
3
3
3 3
3 3 3 3 3
61.
62.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-6-
SOLFEJ ve DİKTE
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-7-
SOLFEJ ve DİKTE
74.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-8-
SOLFEJ ve DİKTE
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-9-
SOLFEJ ve DİKTE
95.
96.
97.
3 3
98.
99.
100.
102.
103.
104.
105.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-10-
SOLFEJ ve DİKTE
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
116.
117.
118.
119.
120.
121.
122.
123.
124.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-12-
SOLFEJ ve DİKTE
125.
126.
127.
128.
129.
-13- Hasan Hüseyin YILMAZ
SOLFEJ ve DİKTE
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-14-
SOLFEJ ve DİKTE
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
146.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-15-
SOLFEJ ve DİKTE
148.
149.
153.
155.
156.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-16-
SOLFEJ ve DİKTE
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
165.
166.
167.
-17- Hasan Hüseyin YILMAZ
SOLFEJ ve DİKTE
168.
169.
170.
171.
172.
173.
174.
175.
176.
177.
178.
179.
180.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-18-
SOLFEJ ve DİKTE
181.
182.
183.
184.
185.
186.
187.
188.
189.
191.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-19-
SOLFEJ ve DİKTE
192.
193.
194.
195.
196.
197.
198.
199.
200.
201.
202.
203.
204.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-20-
SOLFEJ ve DİKTE
205.
206.
207.
208.
209.
210.
211.
212.
3
213.
214.
215.
216.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-21-
SOLFEJ ve DİKTE
217.
218.
219.
220.
221.
3
3
3 3
222.
223.
3 3
3
3
3
3 3
224.
225.
226.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-22-
SOLFEJ ve DİKTE
227.
228.
229.
3
230.
231.
232.
233.
3 3 3 3
234.
235.
236.
237.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-23-
SOLFEJ ve DİKTE
239.
240.
3
241.
3 3
242.
243.
244.
245.
246.
247.
248.
249.
1 2 3 1 2 ve 3 1 2 3
1 2 3
Hasan Hüseyin YILMAZ
-24-
SOLFEJ ve DİKTE
250.
251.
252.
3
3
253.
254.
255.
256.
257.
3 3 3
3
3 3
3 3
3
3
Hasan Hüseyin YILMAZ
-25-
SOLFEJ ve DİKTE
258.
259.
260.
261.
262.
263.
264.
265.
266.
267.
268.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-26-
SOLFEJ ve DİKTE
269.
272.
273.
274.
275.
277.
278.
279.
280.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-27-
SOLFEJ ve DİKTE
282.
283.
284.
285.
286.
3
288.
3 3 3
3 3
3
3
3
3
3 3
3 3
3 3
3
289.
3
3 3 3 3 3
3
3
290.
3
3
3 3 3 3 3 3 3
1 ve 2 1 2
291.
292.
293.
294.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-29-
SOLFEJ ve DİKTE
295.
296.
297.
298.
299.
300.
301.
302.
303.
304.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-30-
SOLFEJ ve DİKTE
305.
306.
307.
308.
309.
310.
311.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-31-
SOLFEJ ve DİKTE
312.
313.
314.
315.
316.
317.
Hasan Hüseyin YILMAZ
-32-
318.
Hasan Hüseyin YILMAZ
319.
320.
321.
322.
323.
324.
-33- BONA ve SOLFEJ 1
325.
Hasan Hüseyin YILMAZ
326.
327.
328.
329.
330.
331.
332.
-34- BONA ve SOLFEJ 1
Hasan Hüseyin YILMAZ
333.
334.
3
3
335.
336.
3
3
3 3
3
3
3
338.
339.
-35- SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
340.
341.
343.
344.
-36- SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
346.
347.
348.
349.
350.
351.
352.
353.
354.
355.
356.
-37- SOLFRJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
357.
358.
359.
360.
361.
362.
363.
364.
365.
366.
367.
SOLFEJ ve DİKTE
- 38 -
Hasan Hüseyin YILMAZ
368.
369.
370.
371.
372.
373.
374.
375.
39. SOLFEJ ve DİKTE
376.
Hasan Hüseyin YILMAZ
377.
378.
379.
380.
381.
382.
383.
3 3 3
-40- SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
384.
385.
3 3
3
3
3 3
386.
387.
388.
389.
390.
391.
3
3
3 3
3
3
3
3
3
3 3
-41- SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
392.
3
3 3 3 3 3 3 3
3
3
3
393.
394.
395.
3
396.
3 3
3
3 3
3
3
3 3 3 3 3 3 3 3
3 3 3
397.
- 42 - SOLFEJ v e DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
399.
3
3
3
3
3
3
3
400.
3
401.
3 3
3
3
3
3
402.
- 43 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
403.
3
3
3
3
404.
405.
3
3
406.
407.
3
3
3 3
408.
3
-44- SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
409.
410.
3
3
411.
412.
413.
3 3
414.
415.
- 45 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
416.
417.
3
3
3
3
3 3
3
3
3
418.
419.
420.
421.
- 46 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
422.
423.
424.
425.
426.
3
3
3
3
- 47 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
427.
428.
429.
430.
3
- 48 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
431.
3
3
3
432.
433.
3
3 3
3 3 3
3
3
- 49 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
434.
435.
3
436.
3
3
3
- 50 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
437.
3
3
3 3
3 3
3
3
3 3 3
3 3
438.
439.
- 51 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
440.
441.
442.
3
3
3
- 52 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
443.
3
3
3
444.
445.
- 53 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
447.
3
3
448.
3 3
SOLFEJ ve DİKTE
- 54 -
Hasan Hüseyin YILMAZ
YÖRÜKLER YAYLASINDA
Türkü
450.
DİRMİLCİK TÜRKÜSÜ
Türkü
451.
- 55 - SOLFEJ ve DİKTE
Hasan Hüseyin YILMAZ
453.
3
454.
3
3
3
3
- 56 -
BONA VE SOLFEJ
Hasan Hüseyin YILMAZ
455.
456.
457.
3
3
3
3
- 57 -
BONA VE SOLFEJ
Hasan Hüseyin YILMAZ
458.
3 3
459.
460.
461.
- 58 -
BONA VE SOLFEJ
Hasan Hüseyin YILMAZ
462.
463.
3
3 3 3
3
3 3
464.
- 59 -
BONA VE SOLFEJ
Hasan Hüseyin YILMAZ
465.
3
3
3 3
3 3
3 3 3
466.
467.
- 60 -
BONA VE SOLFEJ
Hasan Hüseyin YILMAZ
468.
469.
3 3
3
3 3 3
3
3 3
3
3
470.
- 61 - BONA VE SOLFEJ 1