‫کالس کنکور‬

‫مشاوره‬
‫آکادمی کنکور‬
‫جزوه و کتاب‬
‫دانشگاه تهرانی ها‬

‫اولین‬
‫آدرس‪:‬‬
‫موسسه‬
‫تهران‪-‬میدان انقالب‪ -‬ابتدای خیابان آزادی‬
‫کنکوری‬
‫خیابان نوفالح – جنب ایستگاه اتوبوس های انقالب –‬

‫پالک ‪62‬‬ ‫کشور‬

‫سشماره تلفن ‪:‬‬ ‫با کادر‬
‫‪021-66125524‬‬
‫رتبه های‬
‫‪021-66125448‬‬
‫تک رقمی‬
‫برای رتبه برتر شدن باید از رتبه برتر ها یاری خواست‬
‫و دو رقمی‬
‫‪Daneshgahtehraniha.com‬‬

‫و د رمقی کنکور‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪1 ..........................‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‬

‫ﻋﺮﺑﯽ‬
‫ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﮑﻮر‬
‫‪ ‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ ﮐﺎرﮔﺎه‪ ‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ ،‬درك ﻣﻄﺐ ‪ ،‬ﺗَﺸﮑﯿﻞ ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪‬‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺴﺖ ﻫﺎي آزﻣﻮن ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﮐﻨﮑﻮر ﺳﺮاﺳﺮي ‪ 1393‬ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺸﺮﯾﺤﯽ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺘﻦ ﺗﻤﺎم درس ﻫﺎ ‪ :‬واژﮔﺎن ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ ،‬ﺗﺠﺰﯾﻪ ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ‪ ،‬ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ‪ ،‬ﻣﺘﻀﺎد ﻫﺎ ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ‬
‫ﻋﺮﺑﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ رﺷﺘﻪ ي ‪ :‬رﯾــﺎﺿﯽ ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﯽ ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﯽ ‪ ،‬ﻫﻨــﺮ‬

‫ﻣﺆﻟﻒ ‪:‬‬
‫ﻋﻠـﯽ زﻧﮕـﻨﻪ‬

‫ﮐﻠﯿﻪ ي رﺷﺘﻪ ﻫﺎ‬

‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪2..........................‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫ﻋﺮﺑﯽ‪ ، 2‬ﺳﺎل دوم‬
‫‪3‬‬ ‫‪................................‬‬ ‫» اَﻟﻤ‪‬ﻌﺮِﻓَﮥُ و اﻟﻨَﮑَﺮةُ ‪ ،‬اَﻧﻮاع اﻟﻤ‪‬ﻌﺎرف‪« ‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس اول ‪ :‬إِﻟﻬﯽ ! ‪....‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪...........................‬‬ ‫» ﻋﻼﻣﺎت اﻹﻋﺮاب اﻟﻔﺮﻋﯿ‪‬ﻪ ) ‪ ( 1‬اﻟﻤﺜﻨّﯽ'‪ ،‬اﻟﺠﻤﻊ اﻟﺴ‪‬ﺎﻟﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐّﺮ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس دوم ‪ :‬ﻓﯽ ﺧ‪‬ﺪﻣ‪‬ﮥِ اﻟﺒ‪‬ﺆَﺳﺎء‪‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪...................‬‬ ‫» ﻋﻼﻣﺎت اﻹﻋﺮاب اﻟﻔﺮﻋﯿ‪‬ﻪ )‪ ( 2‬اﻟﺠﻤﻊ اﻟﺴ‪‬ﺎﻟﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺆﻧّﺚ ‪ ،‬اﻟﻤ‪‬ﻤﻨﻮع ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﺼ‪‬ﺮف «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﺳﻮم ‪ :‬ﮐ‪‬ﺘﺎب‪ ‬اﻟﺤ‪‬ﯿﺎةِ‬

‫‪12‬‬ ‫‪............................................‬‬ ‫» اﻹﻋﺮاب اﻟﻤﺤﻠّﯽ‪ ، ‬اﻹﻋﺮاب اﻟﺘَﻘﺪﯾﺮي‪« ‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺟ‪‬ﻤﺎلُ اﻟﻌ‪‬ﻠﻢِ‬
‫‪15‬‬ ‫‪.........................................‬‬ ‫» اَﻹﺿﺎﻓَﮥُ ‪ ،‬اﻟﻮ‪‬ﺻﻒُ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬اَﻟﻈَﺒﯽ‪ ‬و اﻟﻘَﻤ‪‬ﺮُ‬
‫‪19‬‬ ‫‪................................................‬‬ ‫» ا‪‬ﻋﺮاب اﻟﻔﻌﻞ اﻟﻤﻀﺎرع ‪ ) 1‬رﻓﻊ ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ( «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﺷﺸﻢ ‪ :‬ﺣ‪‬ﻘﻮقُ اﻟﻨّﺎسِ‬
‫‪22‬‬ ‫‪................................................‬‬ ‫» ا‪‬ﻋﺮاب اﻟﻔﻌﻞ اﻟﻤﻀﺎرع ‪ ) 2‬ﺟﺰم ( «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﻫﻔﺘﻢ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﻈﱡﻠﻢِ ﺛُﻮري !‬
‫‪27‬‬ ‫» اَﻟﻤ‪‬ﺒﻨﯽ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﻌﻠﻮم ‪ ،‬اﻟﻤ‪‬ﺒﻨﯽ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺠﻬﻮل « ‪....................................................‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﻫﺸﺘﻢ ‪ :‬اَﻟﺸﱠﺎب‪ ‬اﻟﺒ‪‬ﻄَﻞُ‬
‫‪29‬‬ ‫‪......................................................................‬‬ ‫» اَﻻﻓﻌﺎل اﻟﻨّﺎﻗﺼﻪ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﻧﻬﻢ ‪ :‬ﻟَﯿﺲ‪ ‬ﻟ‪‬ﻺﻧﺴﺎنِ إﻻ ﻣﺎﺳ‪‬ﻌ‪‬ﯽ' !‬
‫‪31‬‬ ‫» اﻟﺤﺮوف‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺸَﺒِّﻬ‪‬ﮥُ ﺑِﺎﻟﻔﻌﻞِ ‪ » ،‬ﻻ « اﻟﻨّﺎﻓﯿﻪ ﻟ‪‬ﻠﺠﻨﺲ « ‪............................‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس دﻫﻢ ‪ :‬ﺗَﺒﺎر‪‬ك‪ ‬اﷲُ اَﺣﺴ‪‬ﻦُ اﻟﺨﺎﻟ‪‬ﻘﯿﻦَ !‬

‫ﻋﺮﺑﯽ‪ ، 3‬ﺳﺎل ﺳﻮم‬

‫‪33‬‬ ‫» اﻟﻤﻌﺘﻞ ) ‪ ) ( 1‬اﻟﻤﺜﺎل و اﻷﺟﻮف ( « ‪...................................................‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس اول ‪ :‬إِﻟﻬﯽ ! إِﻟﻬﯽ ! ﻓَﻘﯿﺮٌ أﺗﺎك‪‬‬
‫‪39‬‬ ‫‪..........................................................‬‬ ‫» اﻟﻤﻌﺘﻞ ) ‪ ) ( 2‬اﻟﻨﺎﻗﺺ ( «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس دوم ‪ :‬ﺷَﻤﺲ‪ ‬اﻟﻌ‪‬ﺪاﻟَﮥِ‬
‫‪42‬‬ ‫‪...................................................‬‬ ‫» اﻟﻤﻔﻌﻮل اﻟﻤﻄﻠﻖ و ﻣ‪‬ﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ‪« ‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﺳﻮم ‪ :‬ﺳ‪‬ﻨُﺮﯾﻬِﻢ آﯾﺎﺗ‪‬ﻨﺎ ‪...‬‬
‫‪46‬‬ ‫‪........................................................................‬‬ ‫» اﻟﺤﺎل «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﭼﻬﺎرم ‪ُ :‬ام‪ ‬اﻟﺸﱡﻬﺪاء‪‬‬
‫‪48‬‬ ‫‪.............................. .........................................‬‬ ‫» اﻟﺘَﻤﯿﯿﺰ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﻃَﻼﺋ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻨّﻮرِ‬
‫‪50‬‬ ‫» اﻹﺳﺘ‪‬ﺜﻨﺎء « ‪.....................................................................‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﺷﺸﻢ ‪ :‬ا‪‬ﻏﺘ‪‬ﻨﺎم‪ ‬اﻟﻔُﺮﺻ‪‬ﮥِ‬
‫‪52‬‬ ‫‪............................‬‬ ‫» اﻟﻤ‪‬ﻨﺎدي' « ‪.........................................‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﻫﻔﺘﻢ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠَﯿﮑُﻢْ ﺑِﺎﻟﻘُﺮآنِ‬
‫ﻋﺮﺑﯽ‪ ، 1‬ﺳﺎل اول‬
‫‪55‬‬ ‫» ﯾﺎد آوري ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺮﺑﯽ ﭘﺎﯾﻪ « ‪.............................................................‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس اول ‪ :‬ﯾﺎ ر‪‬ب‪.... ! ‬‬
‫‪63‬‬ ‫» اوزان ﺛُﻼﺛﯽ ﻣ‪‬ﺰﯾﺪ ) ‪............................................................. « ( 1‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس دوم ‪ :‬زﯾﺎر‪‬ةُ اﻟﺤ‪‬ﺒﯿﺐِ‬
‫‪63‬‬ ‫» اوزان ﺛُﻼﺛﯽ ﻣ‪‬ﺰﯾﺪ )‪............................................................... « ( 2‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﺳﻮم ‪ :‬اَﻟﺘ‪‬ﻠﻤﯿﺬُ اﻟﻤ‪‬ﺜﺎﻟﯽ‪‬‬
‫‪65‬‬ ‫» ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﺸﺘﻖ ) ‪..................................................................... « ( 1‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﭼﻬﺎرم ‪ :‬اﻟﻌ‪‬ﺒﺮَةُ‬
‫‪65‬‬ ‫» ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﺸﺘﻖ ) ‪............................. ................................. « ( 2‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺸﺎﻫ‪‬ﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﺤ‪‬ﯿﺎةِ اﻟﺒ‪‬ﺴﯿﻄَﮥِ‬
‫‪70‬‬ ‫‪...................................................................‬‬ ‫» ﺿﻤﯿﺮ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﺷﺸﻢ ‪ :‬اﻟﺘّﺠﺮِﺑ‪‬ﮥُ‬
‫‪73‬‬ ‫» ﻣﻮﺻﻮل « ‪..............................................................................‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﻫﻔﺘﻢ ‪ :‬اَﻟﻬِﺠﺮَةُ‬
‫» ﻣﻌﺮب و ﻣﺒﻨﯽ « ‪74 ................................ .........................................‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﻫﺸﺘﻢ ‪ :‬ﺗﻮﺑﻪ‪ ‬اﻟﺜَﻌﻠَﺐِ‬
‫‪76‬‬ ‫» ﺟﻤﻠﻪ ي ﻓﻌﻠﯿﻪ « ) ﻓﻌﻞ و ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ ‪ -‬ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ( ‪.....................................‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﻧﻬﻢ ‪ :‬ﺣ‪‬ﺴﻦُ اﻟﻌﺎﻗ‪‬ﺒ‪‬ﮥِ !‬
‫‪78‬‬ ‫‪...............................................‬‬ ‫» ﺟﻤﻠﻪ ي اﺳﻤﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺒﺘﺪا و ﺧﺒﺮ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس دﻫﻢ ‪ :‬ﻓﯿﻪ‪ ‬ﺷَﻔﺎء‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻨّﺎسِ‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﭼﯿﺴﺖ ؟ ﺷَﮑّﻞ و ﺑﻘﯿﻪ ﺳﻮاﻻت ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﻋﺮﺑﯽ ‪80 ..............................................‬‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪ ﺗﺮﺟﻤﻪ و درك ﻣﻄﻠﺐ ‪ ) :‬ﻧﮑﺎت ﮐﺎرﮔﺎه ﺗﺮﺟﻤﻪ (‬
‫‪89‬‬ ‫ﺗﺴﺖ آزﻣﻮن ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﮐﻨﮑﻮر ﺳﺮاﺳﺮي ‪ 1393‬ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﺸﺮﯾﺤﯽ ‪.......................................................................................................................‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﻫﺎي ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 32‬درﺻﺪ ﺳﺆاﻻت ﮐﻨﮑﻮر از ﺑﺤﺚ ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪3 .........................‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‬

‫» اَﻟﻤ‪‬ﻌﺮِﻓَﮥُ و‪ ‬اﻟﻨَﮑَﺮَةُ ‪ ،‬اَﻧﻮاع‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌﺎرِف‪« ‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس اول ‪ :‬إِﻟﻬﯽ ! ‪....‬‬
‫اﺳﻢ ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ :‬اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺷﻨﻮﻧﺪه ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﻮﻋﺎﻧﺶ ﺗﻔﺎوت دارد ‪ :‬اَﻟْﮑ‪‬ﺘﺎب‪ ، ‬ا‪‬وِرِﺳﺖ‬
‫ﻧﮑﺮه ‪ :‬اﺳﻤﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺗﺸﺨﯿﺺ ﯾﮑﯽ از ﻣﯿﺎن آن ﻫﻤﻪ ﺑﺮاي ﺷﻨﻮﻧﺪه ﻏﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ‪ :‬ﻗَﻠَﻢٍ ‪ ،‬ﮐ‪‬ﺘﺎﺑﺎً‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﺮﻓﻪ و ﻧﮑﺮه ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺼﻮص اﺳﻢ اﺳﺖ ؛ ﻓﻌﻞ ﻫﺎ و ﺣﺮف ﻫﺎ ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓﻪ اﻧﺪ ﻧﻪ ﻧﮑﺮه ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻮﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﮑﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﻗَﻠَﻢ‪ ، ‬ﮐ‪‬ﺘﺎﺑﺎً ‪ ،‬د‪‬ﻓﺘَﺮٍ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻫﺮ اﺳﻤﯽ ﻧﮑﺮه اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺰء‪ ‬ﯾﮑﯽ از ﺷﺶ دﺳﺘﻪ ي زﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫اﺳﻢﻫﺎي ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ 6‬دﺳﺘﻪاﻧﺪ ‪:‬‬

‫) ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ اَﻟـْ (‬ ‫‪ (1‬اﺳﻤﯽ ﮐﻪ » اَﻟـْ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬اَﻟْﮑ‪‬ﺘﺎب‪ - ‬ﻟ‪‬ﻠْﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﯿﻦَ‬
‫‪ (2‬اﺳﻢﻫﺎي ﺧﺎص ) اﺳﻢ ﻋ‪‬ﻠَﻢ ( ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠﯽ‪ ، ‬ﻣ‪‬ﺸﻬ‪‬ﺪ ‪ ،‬ﻓﺎﻃ‪‬ﻤﻪ ‪ ،‬ﻗُﺮآن ‪ ،‬اَﻟﺒ‪‬ﺮز ) اﺳﻢﻫﺎي ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﮐﺸﻮرﻫﺎ و اﺷﺨﺎص و ‪( ...‬‬
‫) ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ ﺿﻤﯿﺮ (‬ ‫) واو ( در ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒـــﻮنَ‬ ‫←‬ ‫‪ (3‬ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻫ‪‬ﻮ‪ ، ‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎك‪ ، ‬ك‪ ، ‬و‬
‫) ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ اﺷﺎره (‬ ‫‪ (4‬اﺳﻢ اﺷﺎره ‪ :‬ﻫﺬا ‪ ،‬ذﻟ‪‬ﮏ‪ ، ‬ﻫ‪‬ﻨﺎ‬
‫) ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺻﻮل (‬ ‫‪ (5‬اﺳﻢﻫﺎي ﻣﻮﺻﻮل ‪ :‬اَﻟﺬي ‪ ،‬اَﻟﺘﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦْ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺎ‬
‫) ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ (‬ ‫‪ (6‬اﺳﻢ ﻣ‪‬ﻀﺎف ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﻣﻀﺎفاﻟﯿﻪ آن ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﮐ‪‬ﺘﺎب‪ ‬اﻟﺘ‪‬ﻠﻤﯿﺬ‪ ، ‬ﮐﺘﺎب‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽٍ ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑ‪‬ـــﮏ‪‬‬

‫ﻋ‪‬ﻠَﻢ‪ - ‬ذوﻟّﺎم ‪ -‬ﻣﻮﺻﻮل و ا‪‬ﺷﺎره‬ ‫ﻣ‪‬ﻌﺎرف ﺷﺶ ﺑ‪‬ﻮ‪‬د ‪ :‬ﻣ‪‬ﻀْﻤ‪‬ﺮ ‪ ،‬ا‪‬ﺿﺎﻓﻪ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻫﺮ اﺳﻢِ ﻣﻀﺎﻓﯽ ﻣﻌﺮﻓﻪ ﻧﯿﺴﺖ ‪ ،‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﻣﻀﺎف و ﻣﻀﺎف ا‪‬ﻟَﯿﻪ دارﯾﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﮕﻮﺋﯿﻢ ‪ :‬اﺳﻢِ ﻣﻀﺎف ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻀﺎف ا‪‬ﻟَﯿﻪ ﻫﻢ ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﻀﺎف را ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ وﮔﺮﻧﻪ ﻫﺮدو اﺳﻢ ﻧﮑﺮه اَﻧﺪ ‪:‬‬
‫ﮐﺘﺎب‪ ‬ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬ‪ ، ‬دو اﺳﻢ ﻧﮑﺮه اﺳﺖ ؛ ﭼﻮن ﻣﻀﺎف ا‪‬ﻟﯿﻪ ﻧﮑﺮه اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﻀﺎف ﻫﻢ ﻧﮑﺮه ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ر‪‬ﺟ‪‬ﻞُ اﻟﺤ‪‬ﺮب ) دو اﺳﻢ ﻣﻌﺮﻓﻪ (‬ ‫ر‪‬ﺟ‪‬ﻞُ ﺣ‪‬ﺮبٍ ) دو اﺳﻢ ﻧﮑﺮه (‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢِ ﻋ‪‬ﻠَﻢ ) = اﺳﻢِ ﺧﺎصِ اﺷﺨﺎص و ﺷﻬﺮ و ﮐﺸﻮرﻫﺎ و ‪ ( ...‬ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺗﻨﻮﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻋ‪‬ﻠﯿﺎً‬
‫اَﺷﻬ‪‬ﺪ‪ ‬اَنﱠ ﻣﺤﻤﺪاً رﺳﻮل اﷲ ؛ ﻋﻠﯿ‪‬ﺎً وﻟﯽ‪ ‬اﷲ ؛ ﻣﯿﺜﻢ‪ ‬؛ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ‬؛ اﻟﻬﯽ ﺑِﺤ‪‬ﻖﱢ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤﺪ‪‬‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻪ‬
‫) ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ (‬ ‫اَﻟﮑﻮﻓﻪ و اَﻟﺤﺴﯿﻦ ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ ﻋ‪‬ﻠَﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ » اَﻟـْ « ) ﭼﻮن ﺑﻌﺪ از ﺣﺬف اَﻟْـ ﻧﮑﺮه ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪( .‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اَﷲ اﺳﻢِ ﻋ‪‬ﻠَﻢ اﺳﺖ وﻟﯽ ر‪‬ب‪ ‬و ا‪‬ﻟﻪ اﺳﻢِ ﻋ‪‬ﻠَﻢ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪاﻧﺪ ‪ .‬ر‪‬ﺑ‪‬ﻨﺎ ‪ -‬ر‪‬ﺑ‪‬ﮏ‪ - ‬ا‪‬ﻟﻬﯽ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﻪي اَﻟﻤﺎس‪ ‬ﻧﮑﺮه اﺳﺖ ﭼﻮن » اَﻟـْ « ﺟﺰء‪ ‬ﺣﺮوف‪ ‬اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫) ﮐﺘﺎﺑﺎً ( ‪ -2‬ﺑﺎ » اَﻟـْ « ) اَﻟـْﮑﺘﺎب ( ‪ -3‬ﻣﻀﺎف ) ﮐﺘﺎب ﻋﻠﯽٍ (‬ ‫اﺳﻢ ﻣ‪‬ﻌﺮَب ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ‪ 3‬ﺷﮑﻞ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ -1 :‬ﺑﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ‬
‫ﻧﻪ » اَﻟـْ «‬ ‫اﺳﻤﯽ ﮐﻪ » اَﻟـْ « دارد ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد و اﺳﻤﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻮﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ » اَﻟـْ « ﻧﻤﯿﮕﯿﺮد ‪ ،‬اﺳﻢ ﻣﻀﺎف ﻧﻪ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻣﯿﮕﯿﺮد ‪،‬‬
‫» اَﻟـْ « ﺗﻨﻮﯾﻦ ﭘ‪‬ﺮوﻧﻪ ! ﺗَﻨﻮﯾﻨَﻢ » اَﻟـْ « ﻣﯽ ﭘ‪‬ﺮوﻧﻪ ! ﻣﻀﺎف ﻫﺮ دو ﭘ‪‬ﺮوﻧﻪ !‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪4 .........................‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس اول ‪ :‬إِﻟﻬﯽ ! ‪....‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ ‪:‬‬
‫ر‪‬ب‪ ! ‬اﺷﺮَح ﻟﯽ ﺻ‪‬ﺪري = ﭘﺮوردﮔﺎرا ! ﺳﯿﻨﻪ ام ﮔﺸﺎده دار ! اَﻟﻠّﻬ‪‬ﻢ‪ ! ‬ﻓَـــــﺮِّح ﻗَﻠﺒــــﯽ ! = ﺧﺪاﯾﺎ ! ﻗﻠﺒﻢ را ﺷﺎد ﮐﻦ !‬

‫اُﻏَـﺮِّد‪ = ‬آواز ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻢ‬
‫ﻣ‪‬ﺘﺰَوِّد‪‬ة = ﺗﻮﺷﻪ ﮔﯿﺮﻧﺪه‬
‫ا‪‬ﻧﻬ‪‬ﺞ‪ = ‬ﻧﺸﺎن ﺑﺪه‬
‫ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ــــــﺆﻣ‪‬ﻨﯿﻦَ‬
‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬
‫ﺻ‪‬ﻘَﺮ = ﺷﺎﻫﯿﻦ ‪ ،‬ﺑﺎز ﺷﮑﺎري‬ ‫ﻋ‪‬ﻘﺪ‪‬ة = ﮔﺮه‬ ‫ﯾ‪‬ﺴ‪‬ﺮْ = آﺳﺎن ﺑﮕﯿﺮ‬
‫ﻣﻮﻟ‪‬ﻌ‪‬ﮥ = ﻣﺸﺘﺎق‬ ‫ﺻ‪‬ﻔﻮ‪‬ة = ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه‬ ‫اَﺻﯿﺪ‪ = ‬ﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‬
‫ﺟ‪‬ﻨ‪ّ‬ﺐ‪ = ‬دور ﮐﻦ‬
‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت (‬
‫؛‬ ‫ﺻ‪‬ـــﺪري‬ ‫ﻟــــــــﯽ‬ ‫ر‪‬ب‪ ! ‬ا‪‬ﺷـــــــــــﺮَحْ‬
‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب ﺗﻘﺪﯾﺮاً‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻣﺤﻼً‬ ‫ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﻨﺼﻮب‬
‫و‪ ‬ﻧُﻨَﺰﱢلُ ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻘُﺮآنِ ﻣـــــــﺎ ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﺷ‪‬ـــــﻔﺎء‪ ‬و‪ ‬ر‪‬ﺣــــــــﻤ‪‬ــﮥٌ‬
‫ﻣﻌﻄﻮف و ﻣﺮﻓﻮع ) ﺗﺎﺑﻊ (‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب ﻣﺤﻼً‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫ﻧُﻨَﺰﱢلُ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﮑﻠ‪‬ﻢ ﻣ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻐَﯿﺮ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺰﯾﺪ ﺛُﻼﺛﯽ ﺑِﺰﯾﺎد‪‬ةِ ﺣﺮف‪ ‬واﺣﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ ﺑﺎب ﺗَﻔﻌﯿﻞ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم‬
‫ﻣ‪‬ﻦْ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﻣــــﺎ = اﺳﻢ اﻟﻤﻮﺻﻮل اﻟﻌﺎم‪ ، ‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن ‪ /‬ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب ﻣﺤﻼً‬
‫ﻫ‪‬ﻮ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻟ‪‬ﻠﺮﻓﻊ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋ‪‬ﺐ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ ‪ /‬ﻣﺒﺘﺪا و ﻣ‪‬ﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ﺷ‪‬ﻔﺎء‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧَﮑَﺮه ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ ‪ /‬ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫و‪ = ‬ﺣﺮف ﻋﻄﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫ر‪‬ﺣﻤ‪‬ﮥٌ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧَﮑَﺮه ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ ‪ /‬ﻣﻌﻄﻮف و ﻣﺮﻓﻮع ) ﺗﺎﺑﻊ (‬
‫ﻟ‪‬ـ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﮑَﺴﺮ‬
‫اﻟﻤ‪‬ﺆﻣ‪‬ﻨﯿﻦ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ( ‪ ،‬ﺟﻤﻊ اﻟﺴﺎﻟﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐﺮ ‪ /‬ﻣﺠﺮور ﺑﻪ ﺣﺮف ﺟﺮ‬

‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪( #‬‬

‫ا‪‬ﺷﺮَحْ ‪ ‬و‪‬ﺳ‪‬ﻊْ‬ ‫اﻟﮑَﻼم‬ ‫اﻟﻘﻮل ‪‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤﺘَﻘَﺮ‬ ‫‪‬‬ ‫ﻣ‪‬ﮑَﺮﱢم‬ ‫ﯾ‪‬ﺴ‪‬ﺮْ ‪ ‬ﻋ‪‬ﺴ‪‬ﺮْ‬
‫) ﻣﺬﮐﺮ و ﻣﺆﻧﺚ (‬ ‫اﻟﺴ‪‬ﺒﯿﻞ ‪ ‬اﻟﻄَﺮﯾﻖ‬ ‫ر‪‬ﺑ‪‬ﯽ‬ ‫‪‬‬ ‫ر‪‬ب‪‬‬ ‫ﻇُﻠُﻤﺎت ‪ ‬اَﺿﻮاء‬ ‫ﻗَﺮﱠب‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟ‪‬ﻨﱠﺐ‪‬‬
‫دو ﺳﺘﻮنِ اول ﻣﺘﻀﺎدﻧﺪ وﻟﯽ دو ﺳﺘﻮنِ آﺧﺮ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫اَﺧﺮِجْ ‪ ‬اَدﺧ‪‬ﻞْ‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬

‫اَﯾ‪‬ﺎم ‪ ‬ﯾ‪‬ﻮم ) روز (‬ ‫ﻋ‪‬ﻠﻮم ‪ ‬ﻋﻠﻢ‬ ‫ﺧَﺰﯾﻨﮥ ) ﮔﻨﺠﯿﻨﻪ (‬ ‫‪‬‬ ‫ﺧَﺰاﺋ‪‬ﻦ‬ ‫ﺑﺎب ) در (‬ ‫‪‬‬ ‫اَﺑﻮاب‬
‫آﻻء ‪ ‬إﻟﯽ ) ﻧﻌﻤﺖ (‬ ‫ﺳ‪‬ﻮاﺑِﻎ ‪ ‬ﺳﺎﺑِﻎ ) ﮐﺎﻣﻞ (‬ ‫ﻓَﻮاﺿ‪‬ﻞ ‪ ‬ﻓﺎﺿ‪‬ﻠﻪ ) ﮔﺴﺘﺮده (‬ ‫اَﺷﺮاف ‪ ‬ﺷَﺮﯾﻒ‬
‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪:‬‬
‫) ﯾﮏ ﺟﻤﻠﻪ ي ﮐﺎﻣﻞ (‬ ‫ﻫﺆﻻء‪ ‬ﻃﺎﻟﺒﺎت‪ = ‬اﯾﻦ ﻫﺎ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫) ﯾﮏ ﻋﺒﺎرت (‬ ‫ﻫﺆﻻء‪ ‬اﻟﻄﺎﻟﺒﺎت = اﯾﻦ داﻧﺶ آﻣﻮزان‬
‫( ) ﺟﻤﻠﻪ ي ﮐﺎﻣﻞ (‬ ‫ﻫﺬا ر‪‬ﺟ‪‬ﻞٌ = اﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﺮد اﺳﺖ ‪ ) .‬اﯾﻦ ﻣﺮدي اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫) ﻋﺒﺎرت (‬ ‫ﻫﺬا اﻟﺮَﺟ‪‬ﻞ = اﯾﻦ ﻣﺮد‬
‫) ﻣﻌﺮﻓﻪ (‬ ‫ﻟ‪‬ﺴﺎﻧﮏ‪ = ‬زﺑﺎنِ ﺗﻮ‬ ‫) ﻣﻌﺮﻓﻪ (‬ ‫ﻟ‪‬ﺴﺎن اﻟﻌ‪‬ﻠَﻤﺎء = زﺑﺎنِ داﻧﺸﻤﻨﺪان‬ ‫) ﻣﻌﺮﻓﻪ (‬ ‫اﻟﻠ‪‬ﺴﺎن = زﺑﺎن‬ ‫) ﻧﮑﺮه (‬ ‫ﻟ‪‬ﺴﺎﻧﺎً = ﯾﮏ زﺑﺎن ‪ ،‬زﺑﺎﻧﯽ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪5 .........................‬‬

‫ﻧﮑﺎﺗﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻗﻮاﻋﺪ درس اول ‪:‬‬

‫«‬ ‫اﻧﻮاع » ﻣ‪‬ﺎ‬
‫‪ -1‬اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ) آﻧﭽﻪ ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ( و در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﻤﻮﻻً وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽآﯾﺪ ‪ ) .‬ﻓﻘﻂ ﻣﺎي ﻣﻮﺻﻮﻟﻪ ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫← ﺑﺮاي اوﺳﺖ آﻧﭽﻪ در آﺳﻤﺎنﻫﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣ‪‬ﺎ ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺴ‪‬ﻤﻮات‪ ‬و اﻻَرضِ‬
‫ُ‬
‫و‪ ‬ﻧُﻨَﺰﱢلُ ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻘُﺮآنِ ﻣـﺎ ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﺷ‪‬ﻔﺎء‪ ‬و‪ ‬ر‪‬ﺣﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺆﻣ‪‬ﻨﯿﻦَ ← و ﻧﺎزل ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ از ﻗﺮآن ﭼﯿﺰي را ﮐﻪ ﺷﻔﺎء و رﺣﻤﺖ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺆﻣﻨﯿﻦ ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻣﺎي اﺳﺘﻔﻬﺎﻣﯽ ‪ :‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت در اول ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود و ﻣﻌﻨﯽ ﭼﯿﺴﺖ دارد ‪ ) .‬اﺳﻢ ﭘﺮﺳﺸﯽ = ﻧﮑﺮه (‬
‫ﻣ‪‬ﺎ ﻫﺬا ← اﯾﻦ ﭼﯿﺴﺖ ؟‬
‫ﻣ‪‬ﺎ ا‪‬ﺳﻤ‪‬ﮏَ ← اﺳﻢ ﺗﻮ ﭼﯿﺴﺖ ؟‬
‫) ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻫﺮ ﭼﻪ = ﻧﮑﺮه (‬ ‫‪ -3‬ﻣﺎي ﺷﺮﻃﯽ ‪ :‬در اول ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود و ﺑﻌﺪ از آن دو ﻓﻌﻞ ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﮐﺎرِ ﺧﻮب اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ ﺧﺪا از آن ﺧﺒﺮ دارد ‪.‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺎ ﺗَﻔﻌ‪‬ﻠﻮا ﻣ‪‬ﻦْ ﺧﯿﺮٍ ﯾ‪‬ﻌﻠَﻤ‪‬ﻪ‪ ‬اﷲُ ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺣﺮف‪ ‬ﻣﺎي ﮐﺎﻓﻪ ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﺣﺮوف ﻣﺸﺒﻬﻪ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﻣﯽآﯾﺪ ‪ .‬ﻓﻘﻂ در ﮐﻠﻤﻪي » ا‪‬ﻧّﻤﺎ « و » اَﻧﱠﻤﺎ « وﺟﻮد دارد ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺣﺮف‪ ‬ﻧﻔﯽِ » ﻣﺎ « ‪ :‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﮑﺎر ﻣﯽرود و ﻣﻌﻨﯽ ﻓﻌﻞ را ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪:‬‬
‫ﻣ‪‬ﺎ ﮐﺎنَ = ﻧﺒﻮد‬
‫* ﻣﺎي ﻧﻔﯽ و ﻣﺎي ﮐﺎﻓﻪ ) ﺷﻤﺎره ‪ 4‬و ‪ ( 5‬ﺟﺰء‪ ‬ﺣﺮوف اَﻧﺪ ﭘﺲ ﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓﻪ اَﻧﺪ و ﻧﻪ ﻧﮑﺮه ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻘﯿﮥ اﻧﻮاع ﻣﺎ اﺳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻘﻂ ﻣﺎي ﻣﻮﺻﻮل ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﻤﻮﻻً وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯿﺂﯾﺪ و ﻣﻌﻨﯽ ) ﭼﯿﺰي ﮐﻪ و آﻧﭽﻪ ( ﻣﯽ دﻫﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﺎي اﺳﺘﻔﻬﺎﻣﯽ ) ﭘﺮﺳﺸﯽ ( و ﻣﺎي ﺷﺮﻃﯽ ‪ ،‬اﺳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﮑﺮه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺎي ﺷﺮﻃﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫اﻧﻮاع ﻣ‪ْ ‬‬
‫ﻦ‬
‫‪ -1‬اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ) ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ( ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و در وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود ‪.‬‬
‫= ﺗﺴﺒﯿﺢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺧﺪا را ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در آﺳﻤﺎن ﻫﺎ و زﻣﯿﻦ اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﯾ‪‬ﺴ‪‬ﺒِﺢ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠّﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦْ ﻓﯽ اﻟﺴ‪‬ﻤﺎوات‪ ‬و اﻻَرضِ‬
‫‪ -2‬اﺳﻢ اﺳﺘﻔﻬﺎم ‪ ) :‬ﭘﺮﺳﺸﯽ ( در اول ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽآﯾﺪ و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬
‫= ﭼﻪ ﮐﺴﯽ درس را ﺧﻮاﻧﺪ ‪.‬‬ ‫رس ؟‬
‫‪‬ﻦ ﻗَﺮَأَ اﻟﺪ‪َ ‬‬
‫ﻣ ْ‬
‫= ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ آﯾﺎ اﯾﻦ ﺷﺐ ﺑﻪ ﺻﺒﺢِ ﺧﻮد ﻣﯽ رﺳﺪ ؟‬ ‫ﻣ‪‬ﻦْ ﯾ‪‬ﺪري ﻫ‪‬ﻞ ﯾ‪‬ﺘﱠﺼ‪‬ﻞ ﻫﺬَا اﻟﻠّﯿﻞُ ﺑِﺼ‪‬ﺒﺤ‪‬ﻪ‪‬‬

‫‪ -3‬اﺳﻢ ﺷﺮط ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻫﺮ ﮐﺲ ‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت اول ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود و ﺑﻌﺪ از آن دو ﻓﻌﻞ ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫= ﻫﺮ ﮐﺲ ﮐﺎر ﺧﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ آن را ﻧﺰد ﺧﺪا ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ‪.‬‬ ‫ﻞ ﺧﯿﺮاً ﯾ‪‬ﺠِـــ ْﺪه‪ ‬ﻋ‪‬ﻨﺪ‪ ‬اﷲِ‬
‫ﻣ‪‬ﻦْ ﯾ‪‬ﻌﻤ‪‬ــ ْ‬
‫ﻦ و ﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﺣﺮف ﺟﺮ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ و ﯾﺎ ﻧﻘﺸﯽ ﻣﺜﻞ ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ‪ %100‬اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل و ﻣﻌﺮﻓﻪ اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻣ‪ْ ‬‬
‫ﻦ اﺳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣ‪‬ﻦ ﻣﻮﺻﻮﻟﻪ ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﻘﯿﻪ ﻧﮑﺮه اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع ﻣ‪ْ ‬‬
‫‪ :‬ﺟﻤﻠﻪ اي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ﻣﯽ آﯾﺪ » ﺟﻤﻠﻪ ي ﺻﻠﻪ « ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻫﯿﭻ اﻋﺮاب و ﻧﻘﺸﯽ ﻧﺪارد ‪ ) .‬ﺻ‪‬ﻠﻪ ‪ ،‬وِﻟﻪ (‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ‬
‫ﻦ ‪ ،‬ﻣﺎ ‪ ،‬اَﯾﻨَﻤﺎ ( ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻌﻞ ﺑﯿﺎﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ادوات ﺷﺮط ) ا‪‬ن ‪ ،‬ﻣ‪ْ ‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﻣ‪‬ﻦِ ﺷﺮﻃﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻌﻞ ﻣﻔﺮد و ﻏﺎﯾﺐ ﺑﯿﺎﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺣﺮف‪ : ‬ﻣ‪‬ﻦْ ) = از ( ﺣﺮف‪ ‬ﺟﺮ اﺳﺖ ؛ ﺑﺎ ﻣ‪‬ﻦ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮد ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪6..........................‬‬

‫» ﻋﻼﻣﺎت اﻹﻋﺮاب اﻟﻔﺮﻋﯿ‪‬ﻪ ) ‪ ( 1‬اﻟﻤﺜﻨّﯽ' ‪ ،‬اﻟﺠﻤﻊ اﻟﺴ‪‬ﺎﻟﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐّﺮ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس دوم ‪ :‬ﻓﯽ ﺧ‪‬ﺪﻣ‪‬ﮥِ اﻟﺒ‪‬ﺆَﺳﺎء‪‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫اﻧﻮاع اﻋﺮاب‬

‫‪ (2‬اﻋﺮاب ﻣﺤﻠﯽ ‪ (3‬اﻋﺮاب ﺗﻘﺪﯾﺮي‬ ‫اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﮑﻞ در آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآﯾﺪ ‪ (1 :‬اﻋﺮاب ﻇﺎﻫﺮي‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮِ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ِ‬ ‫اﻋﺮاب ﻇﺎﻫﺮي ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮدن‬
‫ﻗَﺘَﻞَ اﻟﻌ‪‬ﺪو‪ ‬ﻣ‪‬ﻌﻠﻤﯿﻦِ‬ ‫←‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﺎن‬ ‫ﺟﺎء‪‬‬ ‫ﺿَﺮَبَ اَﺣﻤﺪ‪ ‬ﻋﻠﯿﺎً‬ ‫←‬ ‫ﺟﺎء ﻋ‪‬ﻠﯽ‪‬‬
‫‪ (2‬اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ‬ ‫‪ (1‬اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ‬ ‫اﻋﺮاب ﻇﺎﻫﺮي ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﯽ آﯾﺪ ‪:‬‬
‫‪ (1‬اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ ‪ :‬اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪ اي ﺑﺮاي ﻣﺮﻓﻮع ﺷﺪن آﺧﺮش ﺿﻤﻪ ﯾﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ رﻓﻊ ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﺮاي ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪن آﺧﺮش‬
‫ﻓﺘﺤﻪ ﯾﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﺮاي ﻣﺠﺮور ﺷﺪن آﺧﺮش ﮐﺴﺮه ﯾﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺟﺮ ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﺮاي ﻣﺠﺰوم ﺷﺪنآﺧﺮ ﻓﻌﻞ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﺳﮑﻮن ﺑﮕﯿﺮد ‪ ،‬اﻋﺮابِ اﺻﻠﯽ ﯾﺎ اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺎت دارد ‪.‬‬
‫‪ (2‬اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ ‪ :‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ :‬اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺣﺮوف ؛ ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﻟﻢ در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺼﺐ ؛ اﺳﻢ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮ ؛‬
‫اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺣﺮوف ‪ :‬ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ دارد ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻠﻤﻪ در ﺳﻪ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﺟﺎي ﺣﺮﮐﺎت ‪ ،‬ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎﯾﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪.‬‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪.‬‬ ‫«‬ ‫ان « ﻣﯽﮔﯿﺮد و اﮔﺮ ﻣﻨﺼﻮب ﯾﺎ ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ آﺧﺮش » ِ‬
‫ﯾﻦ‬ ‫‪ (1‬اﺳﻢ ﻣﺜﻨﯽ ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﺷﺪ آﺧﺮش » ِ‬
‫ﻣﻌﻠﻤﯿﻦ ) ِ‬
‫ﻧﻮن ﻣﮑﺴﻮر ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻣﺜﻨﯽ ﺑﻮدن و » اﻟﻒ « ﻧﺸﺎن ﻣﺮﻓﻮع و » ﯾـ « ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣﻨﺼﻮب و ﻣﺠﺮور ﺑﻮدن اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﺎن‪-‬‬
‫ِ‬
‫ون « ﻣﯽﮔﯿﺮد و اﮔﺮ ﻣﻨﺼﻮب ﯾﺎ ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ آﺧﺮش » َ‬
‫ﯾﻦ «‬ ‫‪ (2‬اﺳﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﺷﺪ آﺧﺮش » َ‬
‫ﺴﻠﻤﻮن ) ﻧﻮن ﻣﻔﺘﻮح ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺟﻤﻊ و واو ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻣﺮﻓﻮع ﺑﻮدن (‬
‫َ‬ ‫ﻣﯽﮔﯿﺮد ؛ ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﺟﺎء ﻣ‪‬‬
‫ﺴﻠﻤﯿﻦ ) ﻧﻮن ﻣﻔﺘﻮح ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺟﻤﻊ و ﯾـ ﻧﺸﺎﻧﻪ ي ﻣﺠﺮور و ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻮدن اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫َ‬ ‫ﻗَﺘَﻞَ اﻟﻌ‪‬ﺪو‪ ‬ﻣ‪‬‬
‫‪ (3‬ﺑﻌﻀﯽ از ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ :‬اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺣﺮوف دارﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻣﺮﻓﻮع ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ ﺣﺮف » ن « ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ در آﺧﺮ آن ﺻﯿﻐﻪﻫﺎ وﺟﻮد دارد و اﮔﺮ ﻣﺠﺰوم و ﯾﺎ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﻮﻧﺪ ﻋﻼﻣﺖ اﻋﺮاﺑﺸﺎن ﺣﺬف ﻧﻮن اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻟﻐﺎت‪ : ‬اَب ‪ ،‬اَخ ‪ ،‬ذو ؛ ﺟﺰء‪ ‬اَﺳﻤﺎء‪ ‬ﺧﻤﺴﻪ اﻧﺪ و اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺣﺮوف دارﻧﺪ ‪ .‬اَﺑﻮك‪ ) ‬ﻣﺮﻓﻮع ( اَﺑﺎك‪ ) ‬ﻣﻨﺼﻮب ( اَﺑﯿﮏ‪ ) ‬ﻣﺠﺮور (‬

‫اﺳﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻌﺪاد ‪ :‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺜﻨﯽ ‪ ،‬ﺟﻤﻊ‬

‫اﺳﻢ ﻣﻔﺮد ‪ :‬ﺑﺮ ﯾﮏ ﺷﺨﺺ ﯾﺎ ﯾﮏ ﭼﯿﺰ دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤ‪‬ﮥٌ ‪ ،‬ﮐ‪‬ﺘﺎب‪ ، ‬ﻣ‪‬ﺆﻣ‪‬ﻨﺎً ‪ ،‬ﺷَﺠ‪‬ﺮَةٍ‬
‫ﯿﻦ ‪ ،‬ﺷَﺠ‪‬ﺮﺗﺎنِ‬ ‫اﺳﻢ ﻣ‪‬ﺜَﻨﯽ ‪ :‬ﺑﺮ دو ﺷﺨﺺ ﯾﺎ دو ﭼﯿﺰ دﻻﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻣ‪‬ﻌﻠ‪ِ ‬‬
‫ﻤﺎن ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﻠ‪‬ﻤ‪ِ ‬‬
‫ان ‪ ،‬ﯾﻦِ « دارد ‪ ) .‬نِ ﻣﮑﺴﻮر = ﻣﺜﻨﯽ (‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪي اﺳﻢ ﻣﺜﻨﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺧﺮش » ِ‬
‫ﻤﺎن « ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺎﻋﻠﯽ اﺳﺖ و » ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤ‪‬ﯿﻦِ « ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﯽ و‬
‫ﯿﻦ ﻫﺮ دو ﻣﺜﻨﯽ' ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ » ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪ِ ‬‬
‫ﻤﺎن و ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤ‪ِ ‬‬
‫ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪ِ ‬‬
‫ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤ‪‬ﯿﻦِ) ﻣﺠﺮور ﺑﺎ ﯾـ (‬ ‫ﺳ‪‬ﻠَﻤﺖ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽ‬ ‫) ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﯾـ (‬ ‫ﻗَﺘَﻞَ اﻟﻌ‪‬ﺪو‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤ‪ِ ‬‬
‫ﯿﻦ‬ ‫ﺎن ) ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ ا (‬
‫ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤ ِ‬ ‫ﻣﺠﺮوري اﺳﺖ ‪ :‬ﺟﺎء‪‬‬
‫اﺳﻢ ﺟﻤﻊ ‪ :‬ﺑﺮ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﯾﺎ ﺳﻪ ﭼﯿﺰ و ﺑﯿﺸﺘﺮ دﻻﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﻮنَ ‪ -‬ﻣ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﺎت‪ - ‬ﻣ‪‬ﺪارس‪‬‬
‫‪ (3‬ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ‬ ‫‪ (2‬ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫اﺳﻢ ﺟﻤﻊ ﺳﻪ ﻧﻮع اﺳﺖ ‪ (1 :‬ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ‬
‫ِ‬
‫‪ (1‬ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ ‪ :‬ﻧﺸﺎﻧﻪي آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺧﺮش » َ‬
‫ون ‪ ،‬ﯾﻦَ « دارد ‪ ) .‬نَ ﻣﻔﺘﻮح = ﺟﻤﻊ (‬
‫ﯾﻦ « ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ون « ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺎﻋﻠﯽ اﺳﺖ و اﮔﺮ » َ‬
‫ﻠﻤﯿﻦ ﻫﺮ دو ﺟﻤﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ اﮔﺮ آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪ » َ‬
‫َ‬ ‫ﻤﻮن و ﻣ‪‬ﻌ‪‬‬
‫ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢ َ‬
‫ﺑﺮايﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﯽ و ﻣﺠﺮوري ‪:‬‬
‫) ﻣﺠﺮور ﺑﺎ ﯾـ (‬ ‫ﺳ‪‬ﻠَﻤﺖ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽ اﻟﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤﯿﻦَ‬ ‫) ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﯾـ (‬ ‫ﻗَﺘَﻞَ اﻟﻌ‪‬ﺪو‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤ َ‬
‫ﯿﻦ‬ ‫) ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ و (‬ ‫ﺟﺎء‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤ َ‬
‫ﻮن‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪7 .........................‬‬

‫ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ آﺧﺮش » انِ « ﯾﺎ » ﯾﻦ « ﺑﺎﺷﺪ را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣ‪‬ﺜﻨﯽ ﯾﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ ﺣﺴﺎب ﮐﺮد ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻔﺮد ﯾﺎ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻄﺸﺎن ) ﺗﺸﻨﻪ ( ‪ -‬ﯾ‪‬ﻘﻈﺎن ) ﺑﯿﺪار ( ‪ -‬ﺟ‪‬ﻮﻋﺎن )ﮔﺮﺳﻨﻪ ( ؛ ﻃَﯿﺮان ) ﭘﺮواز ﮐﺮدن (‬
‫) اﯾﻦ دو دﺳﺘﻪ اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ دارﻧﺪ ‪( .‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﺷَﯿﺎﻃﯿﻦ‪ -‬ﺑ‪‬ﺴﺎﺗﯿﻦ‪ -‬ﻗَﻮاﻧﯿﻦ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﯿﺎدﯾﻦ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﺎﮐﯿﻦ‬
‫‪ (2‬ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﻟﻢ ‪ :‬ﺑﻪ آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪ ) ات ( اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪ .‬ﻣ‪‬ﺮﯾ‪‬ﻤﺎت ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﺎت‬
‫اﮔﺮ آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪ » ة ‪ -‬ﮥ « داﺷﺖ آن را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻌﺪ ) ات ( را اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪ :‬آﯾﮥ ← آﯾﺎت ؛ ﻓﺎﻃﻤﮥ ← ﻓﺎﻃﻤﺎت‬

‫ﺳﺆال ‪ :‬ﭼﻪ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪي ) ات ( ﺟﻤﻊ ﺑِﺒ‪‬ﻨﺪﯾﻢ ؟‬

‫‪ (1‬اﺳﻢ ﻣﺆﻧﺚ ‪ :‬ﻣﺜﻞ ﻣ‪‬ﺮﯾﻤﺎت ‪ ،‬ﺷَﺠ‪‬ﺮات‬
‫‪ (2‬ﺻﻔﺖ ﻣﺆﻧﺚ ‪ :‬ﻣﺜﻞ ﻣ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﺎت ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺆﻣ‪‬ﻨﺎت ) ﻣﻔﺮد‪ ‬ﻣ‪‬ﺆﻣ‪‬ﻨﺎت ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺆﻣ‪‬ﻨﮥ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣ‪‬ﺆﻣ‪‬ﻦ ﭼﻮن اﮔﺮ ﻣﺆﻣ‪‬ﻦ ﺑﻮد ﺟﻤﻊ آن ﻣﺆﻣﻨﻮنَ ﻣﯽﺷﺪ ‪( .‬‬
‫‪ (3‬ﻣﺼﺪرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﻪ ﺣﺮف دارﻧﺪ ‪ :‬ا‪‬ﮐﺘﺸﺎﻓﺎت ‪ ،‬ا‪‬ﻗﺪاﻣﺎت ‪ ،‬ا‪‬ﻣﺘﺤﺎﻧﺎت‬
‫‪ (4‬ﮐﻠﻤﺎت ﻏﯿﺮ ﻋﺮﺑﯽ ‪ :‬رﯾﺎﻻت ‪ ،‬ﺗﻮﻣﺎﻧﺎت‬
‫← ﺑ‪‬ﻨﺎت‬ ‫) = دﺧﺘﺮ (‬ ‫ﺑِﻨﺖ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‪ ‬ﺳﺎﻟﻢِ ﮐﻠﻤﻪ ي » اُم‪ « ‬ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬اُﻣ‪‬ﻬﺎت ) = ﻣﺎدران ( ‪،‬‬
‫ات ( ﻫﺮﮔﺰ ﻓﺘﺤﻪ و ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد ‪ .‬اﻟﻤﺴﻠﻤﺎتَ ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﺗﺎً ) ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻏﻠﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪( .‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‪ ‬ﺳﺎﻟﻢ ) ‪َ . . .‬‬
‫ﺴﻠﻤﺎت ﺻﺎﺋ‪‬ﻤﺎت‪‬‬
‫َ‬ ‫‪ (2‬ا‪‬نّ اﻟﻤ‪‬‬ ‫ﺴﻠﻤﺎت ﺻﺎﺑِﺮات‪‬‬
‫ِ‬ ‫‪ (1‬ا‪‬نﱠ اﻟﻤ‪‬‬ ‫ﺗﺴﺖ ‪ :‬ﻣﺎ ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اﻟﺨَﻄَﺄ ﻓﯽ ﻣﺎ ﯾ‪‬ﻠﯽ ؟‬
‫‪ (4‬ﮐﺎن اﻟﻤ‪‬ﺴﻠﻤﻮنَ ﺻﺎﺋ‪‬ﻤﻮنَ‬ ‫ﺴﻠﻤﯿﻦ ﺻﺎﺑِﺮونَ‬
‫َ‬ ‫‪ (3‬ا‪‬نّ اﻟﻤ‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﺎت زﯾﺮ ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻧﺪ ‪ ،‬ﻧﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﻟﻢ ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ) ات ( را از آﺧﺮﺷﺎن ﺑﺮدارﯾﻢ ﻣﻔﺮد آﻧﻬﺎ ﺑﺪﺳﺖ‬
‫) اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ دارﻧﺪ ‪( .‬‬ ‫ﻧﻤﯽآﯾﺪ ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺘﺤﻪ و ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ ‪.‬‬
‫) ﺣﻮت = ﻣﺎﻫﯽ (‬ ‫ﺣﻮات‬
‫َ‬ ‫وﻗﺎت ) وﻗﺖ ( ‪ ،‬اَ‬
‫ﺑﯿﺎت ) ﺑﯿﺖ‪ ‬ﺷﻌﺮ ( ‪ ،‬اَ َ‬
‫ﻣﻮات ) ﻣﯿ‪‬ﺖ ( ‪ ،‬اَ َ‬
‫َ‬ ‫اَﺻﻮات‪ ، ‬اَﺻﻮاﺗﺎً ) ﺻﻮت ( ‪ ،‬اَ‬
‫اﮔﺮ ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ و ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﻟﻢ ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻗﻞ ) اﺷﯿﺎء و ﺣﯿﻮان ( ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ اﻧﺴﺎن ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ‪ :‬ﺻﻔﺖ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ‪،‬‬
‫اﺳﻢِ اﺷﺎره و اﺳﻢِ ﻣﻮﺻﻮل و ﻓﻌﻞِ آﻧﻬﺎ » ﻣﻔﺮد‪ ‬ﻣﺆﻧﺚ « ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﻫــــﺬ‪‬ه‪ ‬اَﻣــﺮاض‪ ‬ﻣ‪‬ﻬﻠ‪‬ﮑَـــﮥٌ‬ ‫؛‬ ‫ﺗ‪‬ﻠﮏ‪ ‬آﯾـــــــــﺎت‪ ‬ﺷَﺮﯾـــــﻔَﮥ ٌ‬ ‫؛‬ ‫اﻟﺒ‪‬ﯿﻮت‪ ‬اﻟﺠ‪‬ﺪﯾﺪ‪‬ةُ‬
‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﻟﻢ ) ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻗﻞ (‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ‬

‫ﯾﻌﻨﯽ ‪ :‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮِ ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻗﻞ ﯾﮏ اﺳﻢ ﻣﺆﻧﺚ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷَﺠ‪‬ﺮَة ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﯿﻢ و ﮐﻞ ﺟﻤﻠﻪ را ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪.‬‬
‫ﮐﻠﻤﮥ ‪ :‬ﮐ‪‬ﺘﺎب ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ وﻟﯽ ﮐﻠﻤﻪي ‪ :‬ﮐُﺘُﺐ ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻓﻌﻞ و ﺿﻤﯿﺮ و ﺻﻔﺘﺶ را ﻣﺆﻧﺚ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻓﯽ ﮐُﺘُﺐٍ ﻣ‪‬ﻔﯿﺪ‪‬ةٍ‬ ‫‪ (3‬ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴ‪‬ﺮ ) ﻧﻮع اﻋﺮاب ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ ‪ :‬اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﻣ‪‬ﺮَض ‪ :‬اَﻣﺮاض ز‪‬ﻣﯿﻞ ) ﻫﻢ ﮐﻼس ( ‪ :‬ز‪‬ﻣ‪‬ﻼء‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﻔﺮد ﮐﻠﻤﻪ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽرﯾﺰد ‪ .‬ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬ ‪ :‬ﺗَﻼﻣﯿﺬ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﻠﻤﺎت دو ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ دارﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬اَخ ‪ :‬ا‪‬ﺧﻮ‪‬ة ‪ ،‬ا‪‬ﺧﻮان ‪ ) ،‬وﻟﯽ ﮐﻠﻤﻪ ي اَﺧَ ِ‬
‫ﻮان ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ دو ﺑﺮادر ‪ ،‬ﻣﺜﻨﯽ اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻫﯿﭻ اﺳﻢ ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻗﻠﯽ ) اﺷﯿﺎء و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ( ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ ﻧﺪارد ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ دارد ‪ :‬ﮐُﺘُﺐ‪ - ‬ﻣ‪‬ﺴﺎﺟِﺪ‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﻌﻀﯽ از ﺻﻔﺎت اﻧﺴﺎن ) ﻋﺎﻗﻞ ( ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ ﻫﻢ دارﻧﺪ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻋﺎﻟ‪‬ﻤﻮنَ و ﻋ‪‬ﻠَﻤﺎء ‪ ،‬ﻓُﻘَﻬﺎ و ﻓَﻘﯿﻬﻮنَ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ و ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﻟﻢ ﻗﯿﺎﺳﯽ ) ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪ ( ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ ﺳ‪‬ﻤﺎﻋﯽ ) ﺷﻨﯿﺪﻧﯽ و ﺑﯽﻗﺎﻋﺪه ( اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ز‪‬ﻣﯿﻞ ← ز‪‬ﻣ‪‬ﻼء ) = ﻫﻢ ﮐﻼس ‪ ،‬ﻫﻤﮑﺎر (‬ ‫ﻓُﻘَﻬﺎء‬ ‫←‬ ‫ﻓﻘﯿﻪ‬ ‫ﻓَﻘﯿﺮ ← ﻓُﻘَﺮاء‬ ‫ﺷَﻬﯿﺪ ← ﺷُﻬ‪‬ﺪاء‬
‫اَﺻﺪﻗﺎء‬ ‫←‬ ‫ﺻ‪‬ﺪﯾﻖ‬ ‫اَوﻓﯿﺎء‬ ‫←‬ ‫و‪‬ﻓﯽ‪‬‬ ‫اَوﺻﯿﺎء‬ ‫←‬ ‫و‪‬ﺻﯽ‪‬‬ ‫ﻧَﺒﯽ‪ ← ‬اَﻧﺒﯿﺎء‬ ‫و‪‬ﻟﯽ‪ ← ‬اَوﻟﯿﺎء‬
‫ﻣ‪‬ﺰارِع‬ ‫ﻣ‪‬ﺰرﻋ‪‬ﮥِ ←‬ ‫ﻣ‪‬ﻌﺎﺑِﺪ‬ ‫←‬ ‫ﻣ‪‬ﻌﺒ‪‬ﺪ‬ ‫ﻣ‪‬ﺴﺎﺟِﺪ‬ ‫←‬ ‫ﻣ‪‬ﺴﺠِﺪ‬ ‫ﻣ‪‬ﺪرﺳ‪‬ﮥ ← ﻣ‪‬ﺪارِس‬
‫ﻟﻐﺖ‪ : ‬ﻧ‪‬ﺴﺎء ) = زﻧﺎن ( ﺟﻤﻊ و ﻣﺆﻧﺚ اﺳﺖ ؛ اﺳﻢ ﻫﺎي ‪ :‬رِﺟﺎل ) = ﻣﺮدان ( ؛ ﺷ‪‬ﺮذ‪‬ﻣ‪‬ﮥٌ ) = ﮔﺮوﻫﯽ اﻧﺪك ( ﺟﻤﻊ و ﻣﺬﮐﺮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪8 .........................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس دوم ‪ :‬ﻓﯽ ﺧ‪‬ﺪﻣ‪‬ﮥِ اﻟﺒ‪‬ﺆَﺳﺎء‪‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬
‫اَﻟﻬ‪‬ﻮاء‪ ‬ﺣﺎر‪ ‬و‪ ‬اﻟﻨّﺎس‪ ‬ﻓﯽ ﺑ‪‬ﯿـﻮﺗ‪‬ﻬِﻢ = ﻫﻮا ﮔﺮم اﺳﺖ و ﻣﺮدم در ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﯾﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺚَ ﻋ‪‬ﻠﯽ‪ ‬ز‪‬وﺟﯽ ا‪‬ﻟَﯽ اﻟﺜُﻐﻮرِ = ﻋﻠﯽ‪) ‬ع( ﻫﻤﺴﺮم را ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد ‪.‬‬ ‫ﻣ‪‬ﻦْ ﯾ‪‬ﻘﺮَع‪ ‬اﻟﺒﺎب‪ ‬؟ = ﭼﻪ ﮐﺴﯽ در ﻣﯽ زﻧﺪ ؟‬

‫ﺧُﺒ‪‬ـــﺰ = ﻧﺎن‬ ‫ﺟﻮع = ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‬ ‫ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺚَ = ﻓﺮﺳﺘﺎد‬ ‫ﻗ‪‬ﺮﺑ‪‬ﮥ = ﻣﺸﮏ آب‬ ‫ﺑ‪‬ﺆَﺳﺎء = ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن‬
‫ﻧَﺴ‪‬ــﯽ‪ = ‬ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد‬ ‫ﺳ‪‬ﺠ‪‬ﺮَ = روﺷﻦ ﮐﺮد‬ ‫ﻓَﻢ = دﻫﺎن‬ ‫ﺗَﻤ‪‬ﺮ = ﺧﺮﻣﺎ‬ ‫ﻟَﻌ‪‬ﺐ = ﺑﺎزي‬
‫ﻓَﺸ‪‬ـﻞَ = ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرد‬ ‫ﻏَﺰاﻟﮥ = آﻫﻮ‬ ‫اَب = ﭘﺪر‬ ‫ﯾ‪‬ﺪ = دﺳﺖ‬ ‫ذُقْ = ﺑِﭽِﺶ‬
‫ﺳﻮق = ﺑﺎزار‬ ‫ﺗَﻔَﺴ‪‬ﺢ‪ = ‬دﺳﺖ داد‬ ‫ﻓَﻼح = ﮐﺸﺎورز‬ ‫اَﺳﻤ‪‬ﺮ = ﮔﻨﺪم ﮔﻮن‬ ‫اَﻻ = ﻫﺎن‬
‫ﻃ‪‬ﻤ‪‬ﺮ = ﺟﺎﻣﻪ ﮐﻬﻨﻪ و ﻓﺮﺳﻮده‬ ‫ﻣﺄﻣﻮم = ﭘﯿﺮو‬ ‫ﻻﯾ‪‬ﺸﻌ‪‬ﺒﺎنِ = ﺳﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﻗُﺮْص = ﮔ‪‬ﺮدة ﻧﺎن‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫؛‬ ‫اَﻟﻬ‪‬ــــــــﻮاء‪ ‬ﺣـــــــــــﺎر‪ ‬و‪ ‬اﻟﻨّــــﺎس‪ ‬ﻓـــــﯽ ﺑﯿـــﻮﺗ‪‬ـــــﻬِﻢ‬
‫ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺮور‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ا‪‬نﱠ اَﻟﻠّــــــــــﻪ‪ ‬ﯾ‪‬ﺤــــــــــِّﺐ‪ ‬اﻟﺘّﻮاﺑﯿــــــــــــــــﻦَ‬

‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﺧﺒﺮ ا‪‬نﱠ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫اﺳﻢ ا‪‬نﱠ و ﻣﻨﺼﻮب‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬
‫ا‪‬نﱠ = ﺣﺮف ﻣ‪‬ﺸَﺒﻬﻪ‪ ‬ﺑِﺎﻟﻔﻌﻞ ‪ ،‬ﻋﺎﻣ‪‬ﻞ ﻟ‪‬ﻠﻨَﺼﺐ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔَﺘﺢ‬
‫اَﷲَ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد‬
‫ﯾ‪‬ﺤ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﻀﺎﻋﻒ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺰﯾﺎده‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬واﺣﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ ﺑﺎب ا‪‬ﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم‬
‫اَﻟْـ = ﺣﺮف ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اﻟﺘّﻮاﺑﯿـﻦَ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ( ‪ ،‬ﺟﻤﻊ اﻟﺴﺎﻟﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐﺮ‬

‫(‪:‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﺧَﯿﺮ ‪ ‬ﺷَﺮّ‬ ‫ﮐﺒﯿﺮ‪ ‬ﺻﻐﯿﺮ‬ ‫ﻣ‪‬ﺤﺰون‪ ‬ﻓَﺮِح‬ ‫ﺧَﺮَج‪  ‬د‪‬ﺧَﻞَ‬ ‫ﺣﺎر‪  ‬ﺑﺎرِد‬
‫ﻓَﻠَﻤ‪‬ﺎ ‪ ‬ﺣ‪‬ﯿﻨَﺌ‪‬ﺬ‪‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺚَ ‪ ‬اَرﺳ‪‬ﻞَ‬ ‫ﺑ‪‬ﺆَﺳﺎء ‪ ‬ﻣﺴﺎﮐﯿﻦ ﺳ‪‬ﺠ‪‬ﺮَ ‪ ‬اَﺷﻌ‪‬ﻞَ‬
‫اﻟﺘﱠﻤﺮ‪ ‬اﻟﺮُﻃَﺐ‬ ‫ﻋ‪‬ﻔﻮاً ‪ ‬ﻣ‪‬ﻌﺬ‪‬ر‪‬ةً‬ ‫د‪‬قﱠ ‪ ‬ﻃَﺮَقَ‬ ‫ر‪‬أي‪  ‬ﺷﺎﻫ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ﻟﻐﺎت‪ ‬ﺧﻂ اول ﻣﺘﻀﺎدﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻘﯿ‪‬ﻪ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ‬ ‫ﺑ‪‬ﺆس ‪ ‬ﻓﻘﺮ‬ ‫و‪‬ﯾﺤ‪‬ﮏ‪ ‬و‪‬ﯾﻞٌ ﻟَﮏ‪‬‬ ‫ﻗَﺮَع‪  ‬د‪‬قﱠ‬
‫‪.‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬

‫) ﻣﺮز (‬ ‫ﺛُﻐﻮر ‪ ‬ﺛَﻐَﺮ‬ ‫) ﮐﻮدك (‬ ‫اَﻃﻔﺎل ‪ ‬ﻃ‪‬ﻔﻞ‬ ‫) ﺧﺎﻧﻪ (‬ ‫ﺑ‪‬ﯿﻮت ‪ ‬ﺑﯿﺖ‬ ‫) ﺑﯿﻨﻮا (‬ ‫ﺑ‪‬ﺆَﺳﺎء ‪ ‬ﺑﺎﺋﺲ‬
‫) داﻧﺶ آﻣﻮز (‬ ‫ﻃﻠّﺎب ‪ ‬ﻃﺎﻟﺐ‬ ‫) ﺑﯿﻨﻮا (‬ ‫ﻣ‪‬ﺴﺎﮐﯿﻦ ‪ ‬ﻣﺴﮑﯿﻦ‬ ‫ﯾ‪‬ﺘﺎﻣﯽ ‪ ‬ﯾﺘﯿﻢ‬ ‫) روز (‬ ‫اَﯾ‪‬ﺎم ‪ ‬ﯾﻮم‬
‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪:‬‬
‫ﻧَﻈَﺮْت‪ ‬ا‪‬ﻟﯽ ﻏَﺰاﻟَﺘَﯿﻦِ = ﺑﻪ دو آﻫﻮ ﻧﮕﺎه ﮐﺮدم‬ ‫ر‪‬ﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺖ‪ ‬ﻏَﺰاﻟَﺘَﯿﻦِ = دو آﻫﻮ را ﻧﻘﺎﺷﯽ ﮐﺮدم‬ ‫ﺷَﺮِﺑ‪‬ﺖ‪ ‬ﻏَﺰاﻟَﺘﺎنِ = دو آﻫﻮ آب ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪9..........................‬‬

‫» ﻋﻼﻣﺎت اﻹﻋﺮاب اﻟﻔﺮﻋﯿ‪‬ﻪ )‪ ( 2‬اﻟﺠﻤﻊ اﻟﺴ‪‬ﺎﻟﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺆﻧّﺚ ‪ ،‬اﻟﻤ‪‬ﻤﻨﻮع ‪‬ﻣﻦَ اﻟﺼ‪‬ﺮف «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﺳﻮم ‪ :‬ﮐ‪‬ﺘﺎب‪ ‬اﻟﺤ‪‬ﯿﺎةِ‬

‫) اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ = اﻋﺮاب ﻧﯿﺎﺑﯽ (‬ ‫ا‪‬ﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ ‪:‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‪ ‬ﺳﺎﻟﻢ و اﺳﻢِ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﻧﯿﺰ ﻫﺮ ﮐﺪام ﻓﻘﻂ در ﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ اﻋﺮاﺑﺸﺎن ﻓﺮﻋﯽ و ﻧﯿﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ ) .‬ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ اﮔﺮ ﻣﺠﺮور و ﯾﺎ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﺷﺪ اﻋﺮاﺑﺶ اﺻﻠﯽ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‪ ‬ﺳﺎﻟﻢ اﮔﺮ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﻮد ﮐﺴﺮه ﯾﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦِ ﺟﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‬
‫ت ﺻﺎﺑِﺮات‪‬‬
‫‪‬ن ﻣ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤــﺎ ٍ‬
‫ا ﱠ‬ ‫ت ﺻﺎﺑِﺮات‪‬‬
‫ا‪‬نﱠ اﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﺎ ِ‬
‫ﻣﻨﺼﻮب وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺟﺮ ) اﻋﺮاب ﻧﯿﺎﺑﯽ = ﻓﺮﻋﯽ (‬ ‫اﺳﻢ ا‪‬نﱠ و ﻣﻨﺼﻮب وﻟﯽ ﺑﺎ ﮐﺴﺮه ) اﻋﺮاب ﻧﯿﺎﺑﯽ = ﻓﺮﻋﯽ (‬
‫اﺳﻢ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﮐﺴﺮه ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد وﻟﯽ ﺑﺠﺎي ﮐﺴﺮه ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪ :‬ﮐُﻨّﺎ ﻓﯽ ﻣ‪‬ﺴﺎﺟِــــﺪ‪‬‬
‫ﻣﺠﺮور ﺑﺎ ﻓﺘﺤﻪ ) اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ و ﻧﯿﺎﺑﯽ (‬
‫‪ ) .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﮔﺮ اَﻟـ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ ﻣﻀﺎف ﺑﺎﺷﺪ ‪( .‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف اﮔﺮ ﻣﺮﻓﻮع ﯾﺎ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﻮد اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ دارد‬

‫ﻢ ‪ :‬دﺧﺘﺮ و ﺷﻬﺮ و ﮐﺸﻮر و و‪‬زن ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻞ و اَﻓﻌ‪‬ﻞ (‬

‫← ) اﺳﻢِ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف = اﺳ ِ‬ ‫اﺳﻢ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف‬
‫اﺳﻢ ﻫﺎي ﻣﻌﺮب ﯾﺎ ﻣﻨﺼﺮف اﻧﺪ و ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ‪:‬‬
‫اﺳﻢِ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻮﯾﻦ و ﮐﺴﺮه ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد ‪ = ) :‬ﻻ ﯾ‪‬ﻘﺒِﻞُ اَﻟﺘﻨﻮﯾﻦَ و‪ ‬اﻟﮑﺴﺮه ( ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻣﺮﯾﻢ ‪ ،‬د‪‬ﻣﺸﻖ ‪ ،‬ﻋﺮاق‬
‫اﺳﻢ ﻣﻨﺼﺮف = ﯾ‪‬ﻘﺒﻞُ ﺟ‪‬ﻤﯿﻊ اﻟﺤﺮﮐﺎت و اﻟﺘﻨﻮﯾﻦ = ﯾﻌﻨﯽ ﻫﻤﻪ ي ﺣﺮﮐﺎت ) ـَ ـِ ـُ ( و ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻫﺎ ) اً ـٍ ـٌ ( را ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻤﻬﺎي ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﺗﻨﻮﯾﻦ و ﮐﺴﺮه ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﺠﺎي ﮐﺴﺮه ‪ ،‬ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻓﯽ ﻣ‪‬ﺴﺎﺟِــﺪ‪ ← ‬ﻣﺠﺮور وﻟﯽ ﺑﺎ ﻓﺘﺤﻪ ) ← اﻋﺮاب ﻧﯿﺎﺑﯽ = ﻓﺮﻋﯽ (‬

‫اﺳﻤﻬﺎي ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ) ﻣ‪‬ﻤ‪‬ﻨﻮعٌ ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﺼ‪‬ﺮف = ﻣﺎ ﻻ ﯾ‪‬ﻨﺼ‪‬ﺮِف ( ﺷﺶ دﺳﺘﻪاﻧﺪ ‪:‬‬

‫‪ (1‬اﺳﻢ ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﮐﺸﻮرﻫﺎ ‪ :‬ﻃﻬﺮان ‪ ،‬اﯾﺮان ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺪﯾ‪‬ﻦ ‪ ،‬د‪‬ﻣ‪‬ﺸﻖ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﮑّﻪ ‪ ،‬ﺑﻐﺪاد ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻄﯿﻦ‬
‫‪ (2‬اﺳﺎﻣﯽ دﺧﺘﺮﻫﺎ ) ﻋ‪‬ﻠَﻢ ﻣﺆﻧﺚ ( ‪ :‬ﻣﺮﯾﻢ ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ‪ ) ،‬ﻣﻌﺎوﯾﻪ ‪ ،‬ﺣ‪‬ﻤﺰه ‪ ،‬ﺣ‪‬ﻨﻈﻠﻪ (‬
‫‪ (3‬اﺳﻤﻬﺎي ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﻏﯿﺮ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ) .‬ﻋ‪‬ﻠﻢ اَﻋﺠﻤﯽ ( ‪ :‬ا‪‬درﯾﺲ ‪ ،‬ا‪‬دﯾﺴﻮن ‪ ،‬ﻏﺎﻟﯿﻠﻪ‬
‫ﯿﺚ ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ، ‬ﺻﺎﻟﺢٍ‬
‫ﯿﺐ ‪ ،‬ﺷَ ٍ‬
‫ﻧﻮح ‪ ،‬ﻫﻮد‪ ، ‬ﻟﻮطٍ ‪ ،‬ﺷُﻌ‪ٍ ‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﺎﻣﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻫﻤﮕﯽ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف اﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ‪ 7‬ﻧﺎمِ ﻣﺒﺎرك ‪ٍ :‬‬
‫اﯾﻨﻬﺎ ﻋﺮب اﻧﺪ و ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ؛ ﻣﺜﻼً در » اَﻟﻠﻬ‪‬ﻢ‪ ‬ﺻ‪‬ﻞِّ َﻋﻠﯽ ﻣ‪‬ﺤﻤﺪ‪ ‬و آل ﻣﺤﻤﺪ‪ « ‬ﻣ‪‬ﺤﻤﺪ‪ ‬ﺗﻨﻮﯾﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ (4‬اﺳﻢﻫﺎ و ﺻﻔﺘﻬﺎي ﺑﺮ وزن اَﻓﻌﻞ ‪ :‬اَﮐﺒﺮ ‪ ،‬اَزﻫ‪‬ﺪ ‪ ،‬اَﺣﻤ‪‬ﺪ ‪ ،‬اَﻋﻤ‪‬ﻖ ‪ ،‬آﺧَﺮ ‪ ،‬آﺧَﺮﯾﻦ ‪ ،‬اَﺷﺪ‪ ‬و ﻣﺆﻧﺚ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ وزن ﻓُﻌﻠﯽ' ‪ ،‬و ﻓَﻌﻼء ‪.‬‬
‫‪ (5‬اﺳﻤﻬﺎ و ﺻﻔﺘﻬﺎي ﻣﻘﺼﻮر و ﻣﻤﺪود ) ي' ‪ ،‬اء( ‪ :‬ﮐﺒﺮ ي' ‪ ،‬ﺻﺤﺮاء ) ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎي ﺑﺮ وزن ﻓُﻌ‪‬ﻼء و اَﻓﻌ‪‬ﻼء ‪ :‬ﺷُﻌ‪‬ﺮاء ‪ ،‬ﻓُﻘَﺮاء ‪ ،‬اَﻧﺒﯿﺎء(‬
‫‪ (6‬ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎي ‪ ،‬ﻫﻢ وزن و ﻫﻢ آﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ــﻞ و ﻣ‪‬ﻔﺎﻋﯿﻞ ‪ ،‬ﻓﻮاﻋ‪‬ــﻞ و ﻓﻮاﻋﯿﻞ ‪ ،‬اَﻓﺎﻋ‪‬ــﻞ و اَﻓﺎﻋﯿﻞ ‪:‬‬
‫‪ ،‬اَﮐﺎﺑِﺮ و اﮐﺎذﯾﺐ‬ ‫ﻣ‪‬ﺴﺎﺟِﺪ و ﻣ‪‬ﺼﺎﺑﯿﺢ ‪ ،‬ﻗﺒﺎﺋ‪‬ﻞ و ﺗﻮارﯾﺦ‬
‫‪ -‬ﭘﺲ ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺣﺮف ﺳﻮم آﻧﻬﺎ اﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از اﻟﻒ دو ﯾﺎ ﺳﻪ ﺣﺮف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف اﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ آﺧﺮ اﯾﻦ اﺳﻢ ﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف » ة ﮥ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪:‬‬
‫) ﻣﻨﺼﺮف (‬ ‫اَرﺑ‪‬ﻊ ) ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ( ‪ ،‬اَرﺑﻌﮥ ) ﻣﻨﺼﺮف ( ؛ ﻣ‪‬ﻼﺋ‪‬ﮏ ) ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻼﺋ‪‬ﮑَﮥ ) ﻣﻨﺼﺮف ( ؛ اَﺳﺎﺗ‪‬ﺬَ ) ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ( ‪ ،‬اَﺳﺎﺗ‪‬ﺬَة‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ ﻣﺆﻧﺜﯽ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﻨﺼﺮف اﺳﺖ ‪ :‬ﺷَﺠ‪‬ﺮَةَ ‪ -‬ﺳﺎﺟِﺪ‪‬ة ‪ -‬راﮐ‪‬ﻌ‪‬ﮥ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﻓﻮع ﯾﺎ ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎﺷﺪ اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ دارد ‪ ) .‬ﻓﻘﻂ در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮي اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ دارد ‪( .‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪10 ........................‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻤﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن اﻟﻒ و ﻫﻤﺰه دارد ﺑﻌﺪ از ﺣﺬف ) اء ( اﮔﺮ ﮐﻤﺘﺮ از ﺳﻪ ﺣﺮف ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮفﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻣﺎء ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻤﺎء ‪ ،‬ﻫﻮاء ) ﻣﻨﺼﺮف (‬ ‫) اء ( ﺑﺎﯾﺪ زاﺋﺪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﺷُﻬ‪‬ﺪاء ) ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف (‬
‫اﮔﺮ ﻫﻤﺰه در آﺧﺮ اﺳﻤﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ از ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬آن اﺳﻢ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﻧﯿﺴﺖ ‪ :‬ا‪‬رﺿﺎء از رﯾﺸﻪ رﺿَﯽ‪ ) ‬ا‪‬رﺿﺎي (‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف در دو ﺣﺎﻟﺖ ﮐﺴﺮه ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪ ) .‬ﯾﻌﻨﯽ در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮ ﻫﻢ اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ ﻣﯿﮕﯿﺮد و ﻣﻨﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮد ‪( .‬‬
‫‪ (1‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ » اَﻟْـ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﻓﯽ اَﻟْﻄﻬﺮانِ‬
‫اﯾﺮان‬
‫َ‬ ‫‪ (2‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣ‪‬ﻀـــــــــــــــــــــــﺎف ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ :‬ﻓﯽ ﻃﻬﺮانِ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن » ان « زاﺋﺪ دارد ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬رﻣﻀﺎن ‪ ،‬ﺷﻌﺒﺎن ‪ ،‬ﺳﻠﯿﻤﺎن و ﺻﻔﺘﻬﺎي ﺑﺮ وزن‬
‫ﻓَﻌﻼن و ﻓَﻌﻠﯽ' ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻄﺸﺎن ) ﺗﺸﻨﻪ ( ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻄﺸﯽ' ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻮﻋﺎن ) ﮔﺮﺳﻨﻪ ( ‪ ،‬ﯾ‪‬ﻘﻈﺎن ) ﺑﯿﺪار ( ؛ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮﻓﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬دو ﺷﻬﺮِ ﻣﮑﻪ و ﻣ‪‬ﺪﯾﻨﻪ در ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف اﻧﺪ ﭼﻮن ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف اﻧﺪ وﻟﯽ ﻟﻐﺖ‬
‫ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻬﺮ ﻣﻨﺼﺮف اﺳﺖ و ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬دو ﻟﻐﺖ‪ : ‬ﻣ‪‬ﻮاد‪ ‬و اَﺷﯿﺎء ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮﻓﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢِ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﺑﻪ ﺟﺎي ﮐﺴﺮه ‪ ،‬ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﯾﻌﻨﯽ اﻋﺮاب ﻧﯿﺎﺑﯽ و ﻓﺮﻋﯽ دارد ‪ :‬ﻓﯽ اﯾﺮانَ ) ﻣﺠﺮور ﺑﺎ ﻓﺘﺤﻪ (‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﻧﻮاع اﺳﻢ ﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف در ﯾﮏ ﺟﻤﻠﻪ ‪ ) :‬اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﺪ و اﺳﻢ ﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف را ﺑﺎ آن ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﯿﺪ ‪( .‬‬

‫ﻣﺮﯾـــﻢ و اَﮐﺒ‪‬ــــﺮ و ﻣﻮﺳــﯽ' و ﺳ‪‬ﻠﻤــــﺎن در ﻣ‪‬ﺴﺎﺟـــﺪ ﺗﻬــــــــﺮان ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﺷﻬﺮ و ﮐﺸﻮر‬ ‫ﻣ‪‬ﻔﺎﻋﻞ‬ ‫ﻣﺨﺘﻮم ﺑﻪ ‪ :‬ان‬ ‫ﻣﻘﺼﻮر‬ ‫اَﻓﻌﻞ‬ ‫ﻋ‪‬ﻠَﻢ ﻣﺆﻧﺚ‬

‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( ‪ :‬ﻋ‪‬ﯿِّﻦْ اﻟﮑَﻠَﻤ‪‬ﮥَ اﻟﻐَﺮﯾﺒ‪‬ﮥَ ﻓﯽ ﮐُﻞِّ ﻣﺠﻤﻮﻋ‪‬ﮥٍ ‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫اﻟﺠ‪‬ﻨﺎح‬ ‫‪‬‬ ‫اﻻَرض‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻨﺠﻢ‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻘﻤﺮ‬ ‫‪‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﺸﻤﺲ‬

‫‪‬‬ ‫اﻟﺮﯾﺎﺿﯿﺎت‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻔﯿﺰﯾﺎء‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻄﱢﺐ‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﮑﯿﻤﯿﺎء‬ ‫‪‬‬ ‫‪ -2‬اﻟﺴ‪‬ﺮاج‬

‫‪‬‬ ‫واﺣ‪‬ﺪ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺧَﻤﺴﻪ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺻ‪‬ﯿﺪ‪‬ﻟﻪ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳ‪‬ﺒﻌﻮنَ‬ ‫‪‬‬ ‫‪ -3‬ﻋ‪‬ﺸﺮونَ‬

‫‪‬‬ ‫اﻟﻌ‪‬ﻨَﺐ‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﺪ‪‬ﺳﺘﻮر‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﺘّﯿﻦ‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﺮُﻃَﺐ‬ ‫‪‬‬ ‫‪ -4‬اﻟﺮُّﻣﺎن‬

‫‪‬‬ ‫اﻟﺬﱢﺋﺐ‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﮑَﻠﺐ‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻮ‪‬ﺟﯿﺰه‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻔَﺄر‪‬ه‬ ‫‪‬‬ ‫‪ -5‬اﻟﺜَﻌﻠَﺐ‬

‫‪‬‬ ‫اﻟﻔَﻢ‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻀّﻮء‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﯿ‪‬ﺪ‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﺮﱠأس‬ ‫‪‬‬ ‫‪ -6‬اﻟﻠﱢﺴﺎن‬

‫‪‬‬ ‫اﻻُم‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﻷَب‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﺴ‪‬ﺤﺎب‬ ‫‪‬‬ ‫اﻻﱡﺧﺖ‬ ‫‪‬‬ ‫‪ -7‬اﻻﱠخ‬

‫‪‬‬ ‫ﺗَﺤﺖ‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻓَﻮقَ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺧَﻠﻒ‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫أﻣﺎم‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ -8‬ﺗ‪‬ﻠﮏ‪‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪11.........................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﺳﻮم ‪ :‬ﮐ‪‬ﺘﺎب‪ ‬اﻟﺤ‪‬ﯿﺎ ِة‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬

‫اَﻟﻌ‪‬ﻠﻢ‪ ‬و‪ ‬اﻟﺪ‪‬ﯾﻦُ ﺟِﻨﺎﺣﺎنِ ﻟ‪‬ﻼ‪‬ﻧﺴﺎنِ = ﻋﻠﻢ و دﯾﻦ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ دو ﺑﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ ...‬اَنﱠ اَﻟﺴ‪‬ﻤﺎوات‪ ‬و اﻻَرض‪ ‬ﮐﺎﻧَﺘﺎ ر‪‬ﺗﻘﺎً ﻓَﻔَﺘَﻘﻨﺎ ﻫ‪‬ﻤﺎ = آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﯿﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﺲ آن ﻫﺎ را ﺷﮑﺎﻓﺘﯿﻢ ‪.‬‬

‫ﺷَﺠ‪‬ﻊ‪ = ‬ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﺮد‬ ‫ﻣ‪‬ﻠﺘَﺼ‪‬ﻖ = ﺑﻬﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬ ‫ﺳﺎﺋ‪‬ﺮَة = ﻣ‪‬ﺘ‪‬ﺤ‪‬ﺮك‬ ‫ﻃَﯿ‪‬ﺮان = ﭘﺮواز‬
‫ﺷَﯿ‪‬ﻊ‪ = ‬ﺑ‪‬ﺪرﻗﻪ ﮐﺮد‬ ‫ﺻ‪‬ﯿﺪ‪‬ﻟَﮥ = داروﺳﺎزي‬ ‫ﻣ‪‬ﺠﺎل = زﻣﯿﻨﻪ‬ ‫اَﻟﱠﻒ‪ = ‬ﺗﺄﻟﯿﻒ ﮐﺮد‬
‫د‪‬ﺳﺘﻮر = ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‬ ‫ﻏﺎﻟﯿﻠﻪ = ﮔﺎﻟﯿﻠﻪ‬ ‫و‪‬ﺟﯿﺰة = ﻣ‪‬ﺨﺘَﺼ‪‬ﺮ‬ ‫ﻧَﺤﻮ‪ = ‬ﺑﻪ ﺳﻮي‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫اَﻟﻌ‪‬ﻠﻢ‪ ‬و‪ ‬اﻟﺪ‪‬ﯾــــــــﻦُ ﺟِﻨﺎﺣـــــــــــﺎنِ ﻟ‪‬ﻼ‪‬ﻧــــــــــﺴﺎنِ‬
‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع ) ﻓﺮﻋﯽ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺮوف (‬ ‫ﻣﻌﻄﻮف‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا‬
‫‪ ) ‬اﺳﻢ ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﺮف اﮔﺮ اَﻟـ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﺴﺮه ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪( .‬‬ ‫اَﻟﺴ‪‬ﻼم‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽ ﻓﺎﻃﻤ‪‬ـــــــــــــﮥَ اﻟﺰَﻫــــﺮاء‪‬‬
‫ﻧَﻌﺖ و ﻣﺠﺮور ) اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ (‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ) ﺑﺎ ﻓﺘﺤﻪ ؛ ﻓﺮﻋﯽ (‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا‬
‫ﻻ ﺗُﺒﻄ‪‬ﻠﻮا ﺻ‪‬ﺪ‪‬ﻗﺎﺗــــــــــِﮑُـــــﻢ ﺑﺎﻟـــﻤ‪‬ﻦِّ‬
‫ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﻨﺼﻮب ) ﺑﺎ ﮐﺴﺮه ‪ ،‬ﻓﺮﻋﯽ ( ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ) اﺻﻠﯽ (‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬
‫ﻻ = ﺣﺮف‪ ‬ﻻ اﻟﻨّﺎﻫﯿﻪ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ اﻟﺠﺰمِ ﻟ‪‬ﻔﻌﻞ اﻟﻤﻀﺎرع ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﺗُﺒﻄ‪‬ﻠﻮا = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﻀﺎرعٍ ﻣﺠﺰوم ﺑﺤ‪‬ﺬف‪ ‬ﻧﻮن ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺨﺎﻃﺒﯿﻦ ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺰﯾﺎدةِ ﺣﺮف‪ ‬واﺣﺪ‪ ، ‬ﺑﺎب ا‪‬ﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب‬
‫ﺻ‪‬ﺪ‪‬ﻗﺎت = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑِﺎﺿﺎﻓﻪ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﺟﻤﻊ اﻟﺴﺎﻟﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺆﻧﺚ ) ﺻﺪﻗﻪ (‬
‫ﮐُﻢْ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺠﺮور ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺨﺎﻃﺒﯿﻦ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﺑِـ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﮑﺴﺮ‬
‫اَﻟْـ = ﺣﺮف ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اﻟﻤ‪‬ﻦﱢ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫اَنﱠ = ﺣﺮف‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﺤﺮوف اﻟﻤ‪‬ﺸَﺒ‪‬ﻬ‪‬ﮥٌ ﻟ‪‬ﻠﻔ‪‬ﻌﻞ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞُ ﻧﺼﺐٍ ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺒﺘﺪا ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫(‪:‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫و‪‬ﺟﯿﺰَة ‪ ‬ﻗَﻠﯿﻠَﻪ‬ ‫ﻧَﺤﻮ‪  ‬ا‪‬ﻟﯽ‬ ‫ﺳﺎﺋ‪‬ﺮة ‪ ‬ذاﻫ‪‬ﺒﮥ‬ ‫اَﻟﱠﻒ‪  ‬ﮐَﺘَﺐ‪‬‬

‫ﺑﺠﺰ ﮐﻠﻤﻪ ي آﺧﺮ ﺑﻘﯿﻪ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺣ‪‬ﯿﺎة ‪ ‬ﻣﻮت‬ ‫ﺣ‪‬ﯿﺎة ‪ ‬ﻋ‪‬ﯿﺶ‬ ‫ﻣ‪‬ﺼﺒﺎح ‪ ‬ﺳ‪‬ﺮاج‬

‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬

‫ذُﻧﻮب ‪ ‬ذَﻧﺐ‬ ‫إﺧﻮ‪‬ة ‪ ‬أَخ‬ ‫ﻣ‪‬ﺼﺎﺑﯿﺢ ‪ ‬ﻣ‪‬ﺼﺒﺎح‬ ‫ﺟِﺒﺎل ‪ ‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﻞ‬ ‫ر‪‬ﺳﺎﺋ‪‬ﻞ ‪ ‬رِﺳﺎﻟَﻪ‬
‫أوﻟﯿﺎء ‪ ‬وﻟﯽ‪‬‬ ‫ﻇَﻠَﻤ‪‬ﮥ ‪ ‬ﻇﺎﻟﻢ‬ ‫أَﻧﺠ‪‬ﻢ ‪ ‬ﻧَﺠﻢ‬ ‫أَﻗﻤﺎر ‪ ‬ﻗَﻤ‪‬ﺮ‬ ‫ﺷُﻤ‪‬ﺲ ‪ ‬ﺷَﻤﺲ‬
‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪ ) :‬ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﻟﻢ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻮدن و اﺳﻢ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺠﺮوري اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ دارﻧﺪ ‪( .‬‬

‫اﻟﺴ‪‬ﻼم‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽ ﻓﺎﻃ‪‬ﻤﮥَ اﻟﺰَﻫﺮاء‪‬‬ ‫ﺑِﺎَﻓﻀَﻞَ‬ ‫ﺑِﻤ‪‬ﺼﺎﺑﯿﺢ‪‬‬ ‫ﻓﯽ ﻓ‪‬ﻠ‪‬ﺴﻄﯿﻦَ‬ ‫ر‪‬أﯾﺖ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤﺎت‪‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪12 ........................‬‬

‫» اﻹﻋﺮاب اﻟﻤﺤﻠّﯽ‪ ، ‬اﻹﻋﺮاب اﻟﺘَﻘﺪﯾﺮي‪« ‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺟ‪‬ﻤﺎلُ اﻟﻌ‪‬ﻠﻢِ‬
‫اﻋﺮاب ﻣﺤﻠﯽ ‪ :‬اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪ اي ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ ) ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺟﻤﻠﻪ و ﺷ‪‬ﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ ( وﻗﺘﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮش‬
‫ﻼ ﻣﺮﻓﻮع و اﮔﺮ ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ‪ :‬ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ؛ اﮔﺮ آن ﻧﻘﺶ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ‪ :‬ﻣﺤ ً‬
‫و اﮔﺮ ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ‪ :‬ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺮور‬
‫ﻦ ﻫـــــﺬا‬
‫ﻣ‪ْ ‬‬ ‫ﯽ‪ ‬ﻫـــــﺬا‬
‫ﺿَﺮَبَ ﻋ‪‬ﻠ ٌ‬ ‫ﺟﺎء‪ ‬ﻫــــﺬا‬
‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻣﺤﻼً‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ﭼﻪ اﺳﻢ ﻫﺎﯾﯽ ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ؟ اﮐﺜﺮ اﺳﻢﻫﺎ ﻣ‪‬ﻌﺮب اَﻧﺪ ﺑﺠﺰ ا‪‬ﻣﻀـــــــــﺎش ‪:‬‬
‫← ) ﮐَﯿﻒ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﯽ ‪ ،‬أَﯾﻦَ ‪( ....‬‬ ‫‪ (1‬اﺳﻢ اﺳﺘﻔﻬﺎم ) = ﭘﺮﺳﺸﯽ (‬
‫‪ (2‬اﺳﻤﻬﺎي ﻣﻮﺻﻮل ) ﻓﻘﻂ ﻣﻔﺮد و ﺟﻤﻊ ( ← ) اَﻟﺬي ‪ ،‬اَﻟﺘﯽ ‪ ،‬اﻟﺬﯾﻦَ ‪ ،‬اﻟﻼﺗﯽ ‪ ،‬ﻣﻦ ‪ ،‬ﻣﺎ (‬
‫← ) ﻫ‪‬ﻮ‪ ، ‬اَﻧﺖ‪ ، ‬ـﻪ ‪ ،‬ﻧﺎ ‪ ،‬ـﯽ ‪( ....‬‬ ‫‪ (3‬ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ‬
‫← ) ﻫﺬا ‪ ،‬ﻫﺬه ‪ ،‬ﻫﺆﻻء‪ ‬؛ ذﻟ‪‬ﮏ‪ ، ‬ﺗ‪‬ﻠﮏ‪ ، ‬اوﻟﺌﮏ‪( ‬‬ ‫‪ (4‬اﺳﻤﻬﺎي اﺷﺎره ) ﻓﻘﻂ ﻣﻔﺮد و ﺟﻤﻊ (‬
‫← ) ﻣ‪ْ ‬‬
‫ﻦ ‪ ،‬ﻣﺎ ‪ ،‬اَﯾﻨﻤﺎ (‬ ‫‪ (5‬اﺳﻢ ﺷﺮط‬
‫‪ -‬اﮔﺮ در ﺗﺴﺖ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻣﻮارد را ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻠﻤﻪي ‪ :‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻼً در ﺟﻮاب ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﺜﻨﺎي اﺳﻢ اﺷﺎره ) ﻫﺬانِ ‪ ،‬ﻫﺬﯾﻦِ ؛ ﻫﺎﺗﺎنِ ‪ ،‬ﻫﺎﺗﯿﻦِ ( و ﻣﺜﻨﺎي اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ) اﻟﻠﺬانِ ‪ ،‬اﻟﻠﺬﯾﻦِ ؛ اَﻟﻠﺘﺎنِ ‪ ،‬اَﻟﻠﺘﯿﻦِ ( اﻋﺮب ﺑﻪ ﺣﺮوف دارد‪.‬‬
‫اﻋﺮاب ﺗﻘﺪﯾﺮي ‪ :‬ﺑﺮاي ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن » ي « ﯾﺎ » اﻟﻒ = ي' « دارد ‪:‬‬
‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع ) ﻟﻔﻈﺎً = اﺻﻠﯽ (‬ ‫‪‬ﺐ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ذَﻫ َ‬
‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع ) ﻣﺤﻼً (‬ ‫ذَﻫ‪‬ﺐَ ﻫ‪‬ﺬا‬
‫ﻓﺎﻋﻞ و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﻮﺳﯽ'‬ ‫‪‬ﺐ‬
‫ذَﻫ َ‬
‫اﻋﺮاب ﺗﻘﺪﯾﺮي ﺑﺮاي ﭼﻪ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ اﺳﺖ ؟ ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻧﻮع ﮐﻠﻤﻪ ‪:‬‬
‫‪ (1‬اﺳﻤﻬﺎي ﻣ‪‬ﻘﺼﻮر ‪ :‬ﻣﻮﺳﯽ' ‪ ،‬ﮐﺒﺮي' ‪ ،‬دﻧﯿﺎ‬
‫اﺳﻢ ﻣﻘﺼﻮر اﮔﺮ ﻣﻨﺼﻮب ‪ ،‬ﻣﺠﺮور و ﯾﺎ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﻋﺮاﺑﺸﺎن ﺗﻘﺪﯾﺮي اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﺳﻢ ﻣﻘﺼﻮر اﮔﺮ » اَﻟـْ « ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد وﻟﯽ ﺑﺎز ﻫﻢ اﻋﺮاﺑﺶ ﺗﻘﺪﯾﺮي اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﯽ‬
‫ﺟﺎء‪ ‬اﻟﻔَﺘـَــــــــﯽ = ﺟﺎء‪ ‬ﻓَﺘـَــــــــــ ‪‬‬
‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع ﺗﻘﺪﯾﺮاً‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع ﺗﻘﺪﯾﺮاً‬
‫) ﮐﺘﺎبِ ﻣ‪‬ﻦ ( ) ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع ﺗﻘﺪﯾﺮاً (‬ ‫‪ (2‬اﺳﻢ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ آﻧﻬﺎ ﯾﺎء‪ ‬ﻣﺘﮑﻠّﻢ ) ي = ﻣﻦ ( ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ذﻟ‪‬ﮏ‪ ‬ﮐﺘﺎﺑــــﯽ‬
‫اﯾﻨﻬﺎ ﻧﯿﺰ اﮔﺮ ﻣﺮﻓﻮع ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب و ﯾﺎ ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬اﻋﺮاﺑﺸﺎن ﺗﻘﺪﯾﺮي اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﮐ‪‬ﺘـــﺎﺑــــــــــــــــــــﯽ‬ ‫ﻫــــــﺬا‬
‫ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺮور‬ ‫ﺧﺒﺮ و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬

‫‪ (3‬اﺳﻤﻬﺎي ﻣ‪‬ﻨﻘﻮص ‪ :‬ﻗﺎﺿﯽ ‪ ،‬راﺿﯽ‬

‫اﺳﻢ ﻣ‪‬ﻨﻘﻮص اﮔﺮ ﻣﺮﻓﻮع و ﯾﺎ ﻣﺠﺮور ﺷﻮد ا‪‬ﻋﺮاﺑﺶ ﺗﻘﺪﯾﺮي اﺳﺖ وﻟﯽ وﻗﺘﯽ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﺷﻮد اﻋﺮاﺑﺶ ﻇﺎﻫﺮي اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﺿَﺮَبَ اَﺣﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﻗــــﺎﺿﯿﺎً‬ ‫؛‬ ‫َ‬ ‫ﺎﺿﯽ‬ ‫ﻣ‪‬ﻦ اﻟﻘــــﺎﺿﯽ ؛ ﺿَﺮَبَ اَﺣﻤ‪‬ﺪ‪ ‬اﻟﻘــــ‬ ‫؛‬ ‫ذَﻫ‪‬ﺐَ اﻟﻘـــﺎﺿﯽ‬
‫ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﻨﺼﻮب ) اﺻﻠﯽ (‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﻨﺼﻮب ) اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ = ﻟﻔﻈﺎً ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع‬

‫اﺳﻢ ﻣﻨﻘﻮص وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﻓﻮع ﯾﺎ ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻫﯿﭻ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﮕﯿﺮد ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﻣ‪‬ﻦ اﻟﻘﺎﺿﯽ ) درﺳﺖ (‬ ‫‪‬‬ ‫ﻘﺎﺿﯽ ) ﻏﻠﻂ (‬
‫ِ‬ ‫ﻣ‪‬ﻦ اﻟ‬ ‫؛؛‬ ‫ذَﻫ‪‬ﺐ‪ ‬اﻟﻘﺎﺿﯽ ) درﺳﺖ (‬ ‫‪‬‬ ‫ذَﻫ‪‬ﺐَ اﻟﻘﺎﺿﯽ‪ ) ‬ﻏﻠﻂ (‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪13 .......................‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬در دو ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻻ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺠﺮور ﺑﻮدن و ﻣﺮﻓﻮع ﺑﻮدن اﮔﺮ اﺳﻢ ﻣﻨﻘﻮص » اَﻟـْ « ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻀﺎف ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫‪‬ﺐ ﻗﺎضٍ ) ﻫﺮ دو درﺳﺖ (‬
‫ﺣﺮف » ي « را از آﺧﺮِ آن ﺣﺬف ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﺠﺎﯾﺶ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺟﺮ ﺑﮕﺬارﯾﻢ ‪ :‬ذَﻫ‪‬ﺐَ اﻟﻘﺎﺿﯽ = ذَﻫ َ‬
‫) اﻋﺮاب اﺳﻢ ﻣﻨﻘﻮص ﺑﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺟﺮ ‪ %100‬ﺗﻘﺪﯾﺮي اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ذَﻫﺐ‪ ‬ﻗﺎضٍ ) درﺳﺖ (‬ ‫‪‬‬ ‫ذَﻫ‪‬ﺐ‪ ‬ﻗﺎﺿﯽ ) ﻏﻠﻂ (‬
‫اﮔﺮ » اَﻟْـ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت » اﻟﻘﺎﺿﯽ « ﻣﯽ آﯾﺪ وﻟﯽ اﮔﺮ » اَﻟـْ « ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت » ﻗﺎضٍ « ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻧﺎﻗﺺ در ﺻﯿﻐﻪ ﻫﺎي ﻣﻔﺮد ﮐﻪ آﺧﺮش ﻧﻮن ﻧﺪارد ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﯾ‪‬ﻬﺪي ‪ -‬ﯾ‪‬ﻤﺸﯽ و ‪ . . .‬اﻋﺮاب ﺗﻘﺪﯾﺮي دارد ‪.‬‬
‫اﻋﺮاﺑﺶ در ﺣﺎﻟﺖ رﻓﻊ‬ ‫ﯾ‪‬ﺮا) ُه( «‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻌﻞِ ﻣﻀﺎرع اﮔﺮ ﺑﻪ » ا ‪ -‬و ‪ -‬ي « ﺧﺘﻢ ﺷﻮد » ﯾ‪‬ﺒﻘﯽ ‪ ،‬ﯾ‪‬ﺮي ‪ ،‬ﯾ‪‬ﺪﻋﻮ ‪ ،‬ﯾ‪‬ﺒﮑ‪‬ﯽ ‪،‬‬
‫ﺗﻘﺪﯾﺮي اﺳﺖ وﻟﯽ در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺼﺐ اﮔﺮ ﺣﺮف آﺧﺮش » و « ﯾﺎ » ي « ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﯾ‪‬ﺪﻋﻮ و ﯾ‪‬ﺒﮑﯽ اﻋﺮاﺑﺸﺎن ﻇﺎﻫﺮي و‬
‫اﺻﻠﯽ ﻣﯽﺷﻮد و اﮔﺮ » اﻟﻒ « ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻘﺪﯾﺮي اﺳﺖ و ﺣﺎﻟﺖ‪ ‬ﺟﺰم اﯾﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺣﺬفِ » ﺣﺮف ﻋ‪‬ﻠﻪ « ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫رب « ﺗﻘﺪﯾﺮي اﺳﺖ ﭼﻮن در اﺻﻞ » اُﻣ‪‬ﯽ « ‪ » ،‬رﺑ‪‬ﯽ « ﺑﻮدهاﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﻋﺮاب ﮐﻠﻤﺎت‪ » : ‬اُم‪ « ‬و » ﱢ‬
‫آت ‪ ،‬راعٍ ‪ ،‬ﻗﺎضٍ ‪ « ...‬و ﺗﻤﺎم اﺳﻢ ﻫﺎيِ ﻣ‪‬ﻨﻘﻮﺻﯽ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺟﺮ ـٍ دارد ‪ %100 ،‬ﺗﻘﺪﯾﺮي اﺳـﺖ‬
‫اﻋﺮابِ ﮐﻠﻤﺎت‪ٍ » : ‬‬
‫اﺳﻢ ﻣ‪‬ﻨﻘﻮص اَﻧﺪ و اﺻﻞ آﻧﻬﺎ ‪ » :‬آﺗﯽ ‪ ،‬راﻋﯽ و ﻗﺎﺿﯽ « ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ :‬اَﻟﻤﻮت‪ ‬آت‪ ‬؛ اَﻧﺖ‪ ‬را ٍع ؛ ﺟﺎء‪ ‬ﻗﺎ ٍ‬
‫ض‬ ‫ﭼﻮن ِ‬
‫ﻫﻤﮕﯽ ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع اَﻧﺪ ‪.‬‬

‫اﺳﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺣﺮف آﺧﺮ ‪ 4‬ﻧﻮع اﺳﺖ ‪:‬‬

‫‪ -1‬اﺳﻢِ ﻣ‪‬ﻘﺼﻮر ‪ » :‬ـــ ي' «‬
‫اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮف‪ ‬آن اﻟﻒ ﻣﻘﺼﻮره ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﮐُﺒﺮي' ‪ ،‬ﻓَﺘﯽ' ) = ﺟﻮاﻧﻤﺮد ( ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯽ' ‪ ،‬اَدﻧﯽ' ‪ ،‬د‪‬ﻧﯿﺎ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯿﺎ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﺼﺎ‬
‫اﺳﻢِ ﻣﻘﺼﻮر در ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ رﻓﻌﯽ ‪ ،‬ﻧﺼﺒﯽ و ﺟﺮي ﻫﻤﯿﺸﻪ ا‪‬ﻋﺮاﺑﺶ ﺗﻘﺪﯾﺮي اﺳﺖ و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻫﯿﭻ ﺣﺮﮐﺘﯽ در آﺧﺮ آن ﺑﯿﺎﯾﺪ ‪.‬‬
‫اﺳﻢ ﻣﻘﺼﻮر اﮔﺮ » اَﻟـْ « ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻀﺎف ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ آﺧﺮش ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﺑﮕﯿﺮد وﻟﯽ اﯾﻦ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﻫﯿﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ‬
‫) ﻓﺎﻋﻞ و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع (‬ ‫اﻋﺮاﺑﺶ ﻧﺪارد ‪ .‬ﺟـــﺎء‪ ‬ﻓَﺘﯽ‪‬‬
‫‪ -2‬اﺳﻢ ﻣ‪‬ﻤﺪود » ــ اء «‬
‫اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮف آن اﻟﻒ ﻣﻤﺪوده ﯾﻌﻨﯽ اﻟﻒ و ﻫﻤﺰه زاﺋﺪ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺷُﻬﺪاء ‪ ،‬زﻫﺮاء‬
‫اﺳﻢ ﻣﻤﺪود در ﻫﺮ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﻋﺮاﺑﺶ ﻇﺎﻫﺮي اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮي اﻋﺮاب ﻇﺎﻫﺮي و ﻓﺮﻋﯽ‬
‫دارد ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺟﺎي ﮐﺴﺮه ‪ ،‬ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪.‬‬
‫‪ -3‬اﺳﻢ ﻣ‪‬ﻨﻘﻮص » ــــِﯽ «‬
‫اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺮف آﺧﺮ آن ﯾﺎيِ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﮐﺴﺮه ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﻗﺎﺿ‪‬ﯽ ‪ ،‬راﺿﯽ ‪ ،‬ﺗَﻌﺎﻟﯽ ‪ ،‬ﺗَﺪاﻋﯽ ‪ ،‬ﺗَﺮﱠﻗﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪‬ي ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﺘَﺪﻋ‪‬ﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺒﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﻢِ ﻣﻨﻘﻮص در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺼﺒﯽ اﻋﺮاب ﻇﺎﻫﺮي دارد وﻟﯽ در دو ﺣﺎﻟﺖ رﻓﻌﯽ و ﺟﺮي اﻋﺮاب ﺗﻘﺪﯾﺮي دارد ‪.‬‬
‫اﺳﻢ ﻣﻨﻘﻮص در ﺣﺎﻟﺖ رﻓﻌﯽ و ﺟﺮي اﮔﺮ » اَﻟـْ « ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻀﺎف ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺣﺮف ) ي ( ﺣﺮف آﺧﺮ آن ﺣﺬف‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺟﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻨﻮﯾﻦ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ اﻋﺮاﺑﺶ ﻧﺪارد ‪ .‬آﺗﯽ ← آت‪‬‬
‫وﻗﺘﯽ اﺳﻤﯽ اﻋﺮاب ﺗﻘﺪﯾﺮي دارد ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻫﯿﭻ ﻋﻼﻣﺘﯽ ﺑﮕﯿﺮد ‪ .‬اﻟﻘﺎﺿﯽ‪ ) ‬ﻏﻠﻂ ( ؛ اﻟﻘﺎﺿﯽِ ) ﻏﻠﻂ ( ؛ اﻟﻘﺎﺿﯽ ) درﺳﺖ (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮف اﺳﻤﯽ ﯾﺎء‪ ‬ﻣ‪‬ﺸﺪد ﺑﺎﺷﺪ اﺳﻢ ﻣﻨﻘﻮص ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺤﯿﺢ اﻵﺧﺮ اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﻼً ‪:‬‬
‫‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽ‪ - ‬و‪‬ﻓﯽ‪ - ‬و‪‬ﻟﯽ‪ -‬ﻧَﺒﯽ‪ ، ‬ﺻﻔﺖ ﻣ‪‬ﺸَﺒﻬﻪ ﺑﺮ وزن ﻓَﻌﯿﻞ اﻧﺪ ‪  .‬اﯾﺮاﻧﯽ‪ - ‬د‪‬رﺳﯽ‪ ، ‬اﺳﻢ ﻣﻨﺴﻮﺑﻨﺪ و ﻣﻨﻘﻮص ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ ‬اﻟﺬي و اﻟﺘﯽ ‪ ،‬اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل اَﻧﺪ و اﺳﻢ ﻣﻨﻘﻮص ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪  .‬ﯾ‪‬ﻤﺸﯽ و ﯾ‪‬ﻬﺪي ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اَﻧﺪ و اﺳﻢ ﻣﻨﻘﻮص ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -4‬اﺳﻢ ﺻ‪‬ﺤﯿﺢ‪ ‬اﻵﺧﺮ ‪:‬‬
‫اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭽﮑﺪام از ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ ﻧﺒﺎﺷﺪ ‪ :‬اُم ‪ ،‬ﺣ‪‬ﻖ ‪ ،‬ﻧَﺒﯽ‪ ، ‬ﻣﺎء ‪ ،‬ر‪‬أْي ‪ ،‬ﻇَﺒ‪‬ﯽ ‪ ،‬و‪‬ﺣ‪‬ﯽ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﺪ‪‬و ‪ ،‬اﯾﺮاﻧﯽ‪ ، ‬اَﺑـﯽ= ﭘﺪر ﻣﻦ‬
‫‪ ‬ﻻﻣﯿﻪ = ﻏﺰلِ ﻣ‪‬ﻨﺘﻬﯽ ﺑﻪ ﻻم‬ ‫‪‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻌﻨﺎي » ﻻﻣﯿ‪‬ﻪ « در ادﺑﯿﺎت ﻋﺮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪14........................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺟ‪‬ﻤﺎلُ اﻟﻌ‪‬ﻠﻢِ‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬

‫ا‪‬ﻋﺘَﺰِل ذ‪‬ﮐﺮَ اﻻَﻏﺎﻧﯽ و اﻟﻐَﺰَل = از ﺧﻮاﻧﺪن آﻫﻨﮓ ﻫﺎ و ﺷﻌﺮﻫﺎي ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ دﺳﺖ ﺑِﮑ‪‬ﺶ ‪.‬‬
‫و‪ ‬ﻗُﻞِ اﻟﻔَﺼﻞَ و ﺟﺎﻧ‪‬ﺐ ﻣ‪‬ﻦ ﻫ‪‬ﺰَل = ﺳﺨﻦ ﺣﻖ را ﺑﮕﻮ و دوري ﮐﻦ از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺷﻮﺧﯽ ﺑﯿﻬﻮده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻋﻠﻢ را ﻣﯽ ﺟﻮﯾﻢ و ﺗﻨﺒﻠﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ‪ = .‬اَﻧﺎ اَﻃﻠُﺐ‪ ‬اﻟﻌ‪‬ﻠﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻻ اَﮐﺴ‪‬ﻞُ ‪.‬‬
‫آﯾﺎ آرزوﻫﺎي ﺧﻮد را در دﻧﯿﺎ ﮐﻢ ﮐﺮده اي ؟ = ﻫ‪‬ﻞ ﻗَﺼ‪ّ‬ﺮت‪ ‬آﻣﺎﻟَﮏ‪ ‬ﻓﯽ اﻟﺪ‪‬ﻧﯿﺎ ؟‬

‫إِرﻏﺎم = ﺷﮑﺴﺖ دادن‬ ‫ﺑ‪‬ﻄَﻞ = ﻗﻬﺮﻣﺎن ) اﺳﻢ ﻣﺸﺘﻖ ( ﮐَﺴ‪‬ﻞ = ﺗﻨﺒﻠﯽ‬ ‫إِﻣﺮِء = اﻧﺴﺎن‬
‫ﻧَﻮم = ﺧﻮاب‬ ‫ﻗَﺼ‪‬ﺮ= ﮐﻮﺗﺎه ﮐﻦ‬ ‫آﻣﺎل = آرزوﻫﺎ‬ ‫ﻓَﺘَﯽ = ﺟﻮاﻧﻤﺮد‬ ‫ﻋ‪‬ﺪي = دﺷﻤﻨﺎن‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫ا‪‬ﻋﺘَــﺰِلْ ذ‪‬ﮐـــﺮَ اﻻَﻏﺎﻧـــــــــــﯽ و اﻟﻐَﺰَل‬
‫ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺠﺮور ﻣﻌﻄﻮف‬ ‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ‬
‫و‪ ‬اﻟﺴﻼم‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽ ﻣ‪‬ـــــﻦ ا‪‬ﺗﱠﺒ‪‬ـــﻊ‪ ‬اﻟﻬ‪‬ـــــﺪ‪‬ي'‬
‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻣﺤﻼً‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬
‫َو = ﺣﺮف ﻋﻄﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫اﻟﺴﻼم‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﻋ‪‬ﻠﯽ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﻣ‪‬ﻦْ = اﺳﻢ اﻟﻤﻮﺻﻮل اﻟﻌﺎم‪ ، ‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ا‪‬ﺗﱠﺒ‪‬ﻊ‪ = ‬ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺰﯾﺎده ﺣ‪‬ﺮﻓﯿﻦِ ‪ ،‬ﺑﺎب اﻓﺘﻌﺎل ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫اَﻟْـ = ﺣﺮف ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اﻟﻬ‪‬ﺪ‪‬ي' = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮر‬
‫اَﻻَﻏﺎﻧﯽ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻏﯿﺰﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﺟﻤﻊ اﻟﺘﮑﺴﯿﺮ ‪ ،‬ﻣﻨﻘﻮص‬
‫ﻗُﻞْ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬اَﻣﺮ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺨﺎﻃﺐ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اَﺟﻮ‪‬ف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠ‪‬ﺮﱠد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬

‫(‪:‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﻗﻮل اﻟﻔَﺼﻞ ‪ ‬ﻗﻮل اﻟﺤﻖّ‬ ‫ﻇﺎﻫ‪‬ﺮ ‪ ‬ﺑﺎﻃ‪‬ﻦ‬ ‫اَﻣ‪‬ﻞ ‪ ‬رِﺟﺎ‬ ‫ﻋ‪‬ﺪي ‪ ‬اَﻋﺪاء‬
‫دو ﺳﺘﻮن اول ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﻘﯿﻪ ﻣﺘﻀﺎدﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻓَﻮز ‪ ‬ﻓَﻼح‬ ‫آﻣﺎل ‪ ‬اَﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬
‫ﻗ‪‬ﯿ‪‬ﻢ ‪ ‬ﻗﯿﻤﮥ ) ارزش ( ﺗَﺠﺎرِب ‪ ‬ﺗَﺠﺮُﺑﻪ‬ ‫أوﻟﯿﺎء ‪ ‬و‪‬ﻟﯽ‪‬‬ ‫د‪‬ﻋﺎة ‪ ‬داﻋﯽ‬ ‫ﻗﺎﺋ‪‬ﺪ ) ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه (‬ ‫‪‬‬ ‫ﻗﺎد‪‬ة‬
‫ﻣ‪‬ﻮازﯾﻦ ‪ ‬ﻣﯿﺰان‬ ‫ﻇَﻠَﻤ‪‬ﮥ ‪ ‬ﻇﺎﻟﻢ‬ ‫أَﻧﺠ‪‬ﻢ ‪ ‬ﻧَﺠﻢ‬ ‫ز‪‬ﺧﺎرِف ‪ ‬ز‪‬ﺧﺮُف) ﮔﻨﺠﯿﻨﻪ ( ﻃُﺮُق ‪ ‬ﻃَﺮﯾﻖ‬
‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪ :‬اﻋﺮاب ﻣﺤﻠّﯽ و ﺗﻘﺪﯾﺮي‬
‫ا‪‬ﻟﯽ اﻟﻘﺎﺿﯽ اﻟﻌﺎدلِ‬ ‫اَﺣﺘَﺮِم‪ ‬اﻟﻘﺎﺿﯽ‪‬‬ ‫ﺣ‪‬ﮑَﻢ‪ ‬اﻟﻘﺎﺿﯽ اﻟﻌﺎدلُ‬ ‫ا‪‬ﻟﯽ ﻫﺬ‪‬ه‪ ‬اﻟﻐﺰاﻟَﮥِ‬ ‫اُﺣ‪‬ﺐ‪ ‬ﻫﺬ‪‬ه‪ ‬اﻟﻐﺰاﻟَﮥَ‬ ‫ﻫﺬ‪‬ه‪ ‬ﻏَﺰاﻟَﮥٌ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪15........................‬‬

‫» اَﻹﺿﺎﻓَﮥُ ‪ ،‬اﻟﻮ‪‬ﺻﻒُ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬اَﻟﻈَﺒﯽ‪ ‬و اﻟﻘَﻤ‪‬ﺮُ‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ ‪ :‬ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف آﺧﺮِ ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﻘﺶ ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﺻﻔﺖ و ﻣﻌﻄﻮف ‪ ،‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻗﺒﻠﯽ دارد ﯾﻌﻨﯽ‬
‫اﻋﺮاب آن ﻫﺎ ﺗﺎﺑﻊ اﺳﻢ ﻗﺒﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺖ = ﻧَﻌﺖ‬
‫ﺻﻔﺖدر ﭼﻬﺎر ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻮﺻﻮف اﺳﺖ ‪ ) .‬ﻧَﻌﺖ و ﻣﻨﻌﻮت = ﺻﻔﺖ و ﻣﻮﺻﻮف (‬
‫ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬه‪ ‬ﻣ‪‬ﺠﺘﻬﺪه‪‬‬ ‫ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬٌ ﻣ‪‬ﺠﺘﻬﺪ‪‬‬ ‫‪ -1‬ﺟﻨﺲ ) ﻣﺬﮐﺮ ﯾﺎ ﻣﺆﻧﺚ (‬
‫ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬٌ ﻣﺠﺘﻬﺪ‪‬‬ ‫ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬ‪ ‬ﻣ‪‬ﺠﺘﻬﺪ‪‬‬ ‫ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬاً ﻣ‪‬ﺠﺘﻬﺪاً‬ ‫‪ -2‬اﻋﺮاب ) ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف آﺧﺮ (‬
‫ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬات‪ ‬ﻣ‪‬ﺠﺘﻬﺪات‪‬‬ ‫ﺗَﻼﻣﯿﺬٌ ﻣ‪‬ﺠﺘﻬﺪونَ‬ ‫ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬانِ ﻣ‪‬ﺠﺘﻬﺪانِ‬ ‫ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬٌ ﻣ‪‬ﺠﺘﻬﺪ‪‬‬ ‫‪ -3‬ﺗﻌﺪاد ) ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺜﻨﯽ ‪ ،‬ﺟﻤﻊ (‬
‫ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬاً ﻣ‪‬ﺠﺘﻬﺪاً‬ ‫اَﻟﺘ‪‬ﻠﻤﯿﺬُ اﻟﻤ‪‬ﺠﺘﻬﺪ‪‬‬ ‫‪ -4‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ﯾﺎ ﻧﮑﺮه ﺑﻮدن‬
‫ﺟ‪‬ﻠَﺴﺖ‪ ‬ﺗَﺤﺖ‪ ‬ﺷَﺠ‪‬ﺮَةٍ ﻣ‪‬ﻔﯿﺪ‪‬ةٍ‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﻗَﺮَأت‪ ‬ﮐ‪‬ﺘﺎﺑﺎً ﻣﻔﯿﺪاً‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻮﺻﻮف ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ اﺷﯿﺎء ﯾﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ) ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻗﻞ ( ﺑﺎﺷﺪ ﺻﻔﺖِ آن ﻣﻔﺮد و ﻣﺆﻧﺚ ﻣﯽآﯾﺪ ؛ ﻣﺜﻞ ‪:‬‬
‫ﻫﺬ‪‬ه‪ ‬اَﻻَﻣﺮاض‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻬﻠ‪‬ﮑَﮥُ‬ ‫ﻗﺮأت‪ ‬آﯾﺎت‪ ‬ﺷَﺮﯾﻔﮥً‬ ‫ﺗ‪‬ﻠﮏ‪ ‬اَﺷﺠﺎر‪ ‬ﮐَﺒﯿﺮةُ‬ ‫ﻓﯽ ﮐُﺘُﺐٍ ﻣ‪‬ﻔﯿﺪ‪‬ةٍ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻓﺮقﻫﺎي ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﺻﻔﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﮐﻤﮑﯽِ ) اﺳﺖ ( ﯾﺎ ﭘﺴﻮﻧﺪ‪ ) ‬ﺗﺮ ( را ﺑﻪ آﺧﺮِ ) ﻣﻮﺻﻮف و ﺻﻔﺖ (‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ ) ﻣﻀﺎف و ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ( ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﺑﺎب‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺪرﺳﻪ ) ﻣﻀﺎف و ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ (‬ ‫ﮐ‪‬ﺘﺎب‪ ‬اﷲِ ) ﻣﻀﺎف و ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ (‬ ‫ﺘﺎب ﻣﻔﯿﺪ‪ ) ‬ﺻﻔﺖ و ﻣﻮﺻﻮف (‬
‫ﮐ‪ٌ ‬‬
‫ﺟﻤﻠﮥ وﺻﻔﯿﻪ ﺑﻌﺪ از ﮐﻠﻤﻪي ﻧﮑﺮه ﻣﯽآﯾﺪ و اﻋﺮاﺑﺶ ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ ‪ .‬ﺟﺎء رﺟﻞٌ ا‪‬ﺳﻤ‪‬ﻪُ اﺣﻤﺪ‪ ) ‬ﺟﻤﻠﮥ وﺻﻔﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﺳﻢ اﺷﺎره ﻣﯽآﯾﺪ اﮔﺮ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺎﺷﺪ و » اَﻟـْ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊِ اﺳﻢِ اﺷﺎره اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﺸﺘﻖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و » اَﻟ ْـ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺻﻔﺖ اﺳﺖ وﻟﯽ اﮔﺮ » اَﻟ ْـ « ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺧﺒﺮ اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﻫﺬا ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠﻢ‪ ) ‬ﺧﺒﺮ (‬ ‫ﻢ ) ﺧﺒﺮ (‬
‫ﻫﺬا ﻗَﻠَ ٌ‬ ‫ﻫﺬَا اﻟﻤ‪‬ﻌﻠﻢ ) ﺻﻔﺖ = ﻧَﻌﺖ (‬ ‫ﻫﺬَا اﻟﻘَﻠَﻢ ) ﺗﺎﺑﻊِ ﻫﺬا (‬

‫ﻋﺪد ﻧﻮﯾﺴﯽ ‪ :‬در ﻋﺮﺑﯽ اﻋﺪاد » ﯾﮏ و دو « ﻋﺪد ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺻﻔﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻗﻮاﻋﺪ ﺻﻔﺖ و ﻣﻮﺻﻮف را دارﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻮﺻﻮف اﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻣﻮﺻﻮف ﻣﯽ آﯾﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻗَﺮَأت‪ ‬ﮐﺘﺎﺑﺎً واﺣ‪‬ﺪاً‬ ‫) ﻣﺬﮐﺮ ( ﻣﺜﻞ ‪:‬‬ ‫‪ ( 1‬واﺣ‪‬ﺪ‬ ‫‪ -1‬ﻋﺪد ﯾﮏ دو ﺣﺎﻟﺖ دارد ‪:‬‬
‫ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺗ‪‬ﻠﮏ‪ ‬ﺷَﺠ‪‬ﺮَةٌ واﺣ‪‬ﺪةٌ‬ ‫) ﻣﺆﻧﺚ (‬ ‫‪ ( 2‬واﺣ‪‬ﺪ‪‬ة‬
‫‪ -2‬ﻋﺪد دو ﭼﻬﺎر ﺣﺎﻟﺖ دارد ‪:‬‬
‫ا‪‬ﺛﻨﺘﺎنِ ‪ :‬ﻣﺆﻧﺚ ) ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ اﻟﻒ (‬ ‫) ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ اﻟﻒ (‬ ‫ا‪‬ﺛﻨﺎن ‪ :‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ا‪‬ﺛﻨﺘﯿ‪‬ﻦِ ‪ :‬ﻣﺆﻧﺚ ) ﻣﻨﺼﻮب و ﻣﺠﺮور ﺑﺎ ﯾـ (‬ ‫ا‪‬ﺛﻨﯿﻦِ ‪ :‬ﻣﺬﮐﺮ ) ﻣﻨﺼﻮب و ﻣﺠﺮور ﺑﺎ ﯾـ (‬

‫ا‪‬ﺛﻨﺎنِ = ﺻﻔﺖ و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ا‪‬ﺛﻨَﺘﺎنِ = ﺻﻔﺖ و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ا‪‬ﺛﻨﯿﻦِ = ﺻﻔﺖ و ﻣﻨﺼﻮب‬
‫ﮐﺘﺎﺑﺎنِ= ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع اﻟﻒ‬ ‫ﻫﺬانِ = ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع اﻟﻒ‬ ‫ﮐﺘﺎﺑﺎن ا‪‬ﺛﻨﺎنِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻫﺬان‬
‫ﺷﺠﺮﺗﺎنِ= ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع اﻟﻒ‬ ‫ﻫﺎﺗﺎنِ = ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع اﻟﻒ‬ ‫ن‬
‫ﺷﺠﺮﺗﺎن ا‪‬ﺛﻨﺘﺎ ِ‬
‫ِ‬ ‫ﻫﺎﺗﺎنِ‬
‫ﮐﺘﺎﺑﯿﻦِ= ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻗﺮأت‪ = ‬ﻓﻌﻞ و ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﻦ‬
‫ﮐﺘﺎﺑﯿﻦ ا‪‬ﺛﻨﯿ ِ‬
‫ِ‬ ‫ﻗﺮأت‪‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪16........................‬‬

‫اﻋﺪاد ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ‪ :‬ﯾﮑﻢ ‪ ،‬دوم ‪ ،‬ﺳﻮم ‪ ،‬ﭼﻬﺎرم ‪ ) ....‬ﺑﺠﺰ اول ( ﺑﻘﯿﻪ ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋ‪‬ﻞ و ﻓﺎﻋ‪‬ﻠَﮥ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ و ﭼﻮن ﺻﻔﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﻣﺆﻧﺚ ﯾﺎ ﻣﺬﮐﺮ ﺑﻮدن و اﻋﺮاب و ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬آﺧَﺮ ﻣﺜﻞ اﺳﻢ اﺻﻠﯽِ ﻣﺎ ﻗَﺒﻞِ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻌﺪ از اﺳﻢ اﺻﻠﯽ‬
‫ﻣﯽ آﯾﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻤﺮاه » اَﻟـْ « ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﺎﺑﻊِ ﮐﻠﻤﮥ ﻗﺒﻞ از ﺧﻮد ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ) :‬از ﺟﻬﺖ ﻣﻌﺮﻓﻪ و ﻧﮑﺮه و اﻋﺮاب و ﺟﻨﺲ (‬
‫او‪‬ل‪ -‬ﺛﺎﻧ‪‬ﯽ‪ -‬ﺛﺎﻟ‪‬ﺚ ‪ -‬راﺑِﻊ‪ -‬ﺧﺎﻣ‪‬ﺲ ‪ -‬ﺳﺎد‪‬س ‪ -‬ﺳﺎﺑِﻊ ‪ -‬ﺛﺎﻣ‪‬ﻦ‪ -‬ﺗﺎﺳ‪‬ﻊ ‪ -‬ﻋﺎﺷ‪‬ﺮ‪ -‬ﺣﺎد‪‬ي ﻋ‪‬ﺸَﺮ ‪ -‬ﺛﺎﻧ‪‬ﯽ ﻋ‪‬ﺸَﺮ‬
‫؛ ﻫﺬ‪‬ه‪ ‬اﻟﺸﺠﺮةُ اﻟﺮاﺑِﻌ‪‬ﮥُ‬ ‫؛ ﻗَﺮَأت‪ ‬اﻟﺪرس‪ ‬اﻟﺮاﺑﻊ‪‬‬ ‫) از درﺧﺖ‪ ‬دﻫﻢ (‬ ‫؛ ﻣ‪‬ﻦ اﻟﺸﺠﺮةِ اﻟﻌﺎﺷﺮةِ‬ ‫) درس ﭘﻨﺠﻢ (‬ ‫اَﻟﺪ‪‬رس‪ ‬اﻟﺨﺎﻣﺲ‪‬‬
‫ﺻﻔﺖ‬ ‫ﺻﻔﺖ‬ ‫ﺻﻔﺖ‬ ‫ﺻﻔﺖ‬ ‫ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﺣﺮوف‬
‫ﻦ‪.‬‬
‫ﻞ ‪ ،‬ﻻ ‪ ،‬ﻟﮑ‪ْ ‬‬
‫ﺣﺮوف ﻋﻄﻒ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬و‪ ، ‬ﻓَـ ‪ ،‬ﺛُــﻢ‪ ، ‬اَم‪ ، ‬اَو ‪ ،‬ﺑ‪‬ـــ ْ‬
‫ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﺣﺮوف ﺑﯿﺎﯾﺪ ﻣﻌﻄﻮف اﺳﺖ و اﻋﺮاﺑﺶ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻠﻤﻪي ﻗﺒﻞ اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫) ﻋﻠﯽ = ﻣﻌﻄﻮف ا‪‬ﻟَﯿﻪ ؛ ﻣﺤﻤﺪ‪ = ‬ﻣﻌﻄﻮف و ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻠﯽ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫←‬ ‫ﺟﺎء ﻋﻠﯽُ ﺛﻢﱠ ﻣﺤﻤﺪ‪‬‬ ‫؛‬ ‫ﺟﺎء ﻋﻠﯽ‪ ‬و ﻣﺤﻤﺪ‪‬‬
‫ﺣﺮف‪ » ‬ﺣ‪‬ﺘّﯽ « ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ‪ ،‬ﺣﺮف ﻋﻄﻒ اﺳﺖ ؛ ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ ،‬ﺣﺮف ﻧﺎﺻﺒﻪ ‪ ،‬و ﻗﺒﻞ از اﺳﻢ ‪ ،‬ﺣﺮف ﺟﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﻣﺠﺮورات‬
‫ﻣﺠﺮورات در ‪ 2‬ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪:‬‬
‫ﻓ‪‬ﯽ ﻣ‪‬ﺪرﺳﮥٍ ) ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﺑﻪ ﺣﺮف ﺟﺮ (‬ ‫ﻓ‪‬ﯽ اﻟﻤ‪‬ﺪرﺳﮥِ‬ ‫‪ (1‬ﻣﺠﺮور ﺑﻪ ﺣﺮف ﺟﺮ ‪:‬‬
‫) ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺠﺮور (‬ ‫ﺑﺎب ﻣ‪‬ﺪرﺳﮥٍ‬
‫ُ‬ ‫ﺑﺎبُ اﻟﻤ‪‬ﺪرﺳﮥِ‬ ‫‪ (2‬ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ‪:‬‬
‫‪ -3‬ﻣﻀﺎف‬ ‫‪ -2‬ﺑﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ‬ ‫اﺳﻢِ ﻣﻌﺮب ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ -1 :‬ﺑﺎ اَﻟـ‬
‫ﻋﻼﻣﺖﻫﺎي ﻣﺠﺮور ﺷﺪن ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ‬
‫‪ (1‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ آﺧﺮش ﮐﺴﺮه ﺑﮕﯿﺮد و اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣﺠﺮور ﺷﺪﻧﺶ اﺳﺖ ‪ :‬ﻓ‪‬ﯽ اﻟْﻤ‪‬ﺪرﺳﮥِ ‪ ،‬ﻓ‪‬ﯽ ﻣ‪‬ﺪرﺳﮥِ اﻻَﻃﻔﺎلِ‬
‫‪ (2‬اﮔﺮ آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺟﺮ ﺑﮕﯿﺮد در آن ﺻﻮرت ﻫﻢ ﻣﺠﺮور ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻓﯽ ﻣ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﮥٍ‬
‫ﻣﻌﻠﻤﯿﻦ ) اﮔﺮ ﻣﺠﺮور ﻧﺒﻮد ‪ :‬ﻣﻌﻠﻤﺎنِ (‬
‫ِ‬ ‫ﯾﻦ « ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪ :‬ﻣ‪‬ﻦ‬
‫‪ (3‬اﺳﻤﻬﺎي ﻣﺜﻨﯽ وﻗﺘﯽ ﻣﺠﺮور ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﺧﺮﺷﺎن » ِ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﻮﻧﺶ ﺣﺬف ﺷﻮد ‪ :‬ﻣ‪‬ﻦ ﻣﻌﻠﻤ‪‬ﯽ اﻟﻤﺪرﺳﻪ‬
‫ﯾﻦ « ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪ :‬ﻣ‪‬ﻦْ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪َ ‬‬
‫ﻤﯿﻦ ) اﮔﺮﻣﺠﺮور ﻧﺒﻮد ‪ :‬ﻣ‪‬ﻌﻠﻤﻮنَ (‬ ‫‪ (4‬اﺳﻤﻬﺎي ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ وﻗﺘﯽ ﻣﺠﺮور ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﺧﺮﺷﺎن » َ‬
‫َ‬ ‫ﻃﻬﺮان‬ ‫ﻓﺮﻋﻮن ‪ -‬ﻣ‪‬ﻦ‬
‫َ‬ ‫‪ (5‬اﺳﻤﻬﺎي ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺮور ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ‪ :‬ا‪‬ذﻫ‪‬ﺐْ ا‪‬ﻟﯽ‬
‫‪ (6‬ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ و ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺒﻨﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺮور ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﺧﺮﺷﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ‪ :‬ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺮور‬
‫ﮐﺘﺎﺑــــــــﯽ‬ ‫ﮐﺘﺎﺑ‪‬ـــــﻪ‪‬‬ ‫ﻣ‪‬ﻨْـــ ِ‬
‫ﮏ‬ ‫ﻣ‪‬ﻨْـــــ َ‬
‫ﮏ‬ ‫ﻣ‪‬ﻨْـــ ُﻪ‬ ‫ﻣ‪‬ﻦْ ﻫﺬا‬
‫‪ (7‬ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن » ي « ﯾﺎ » اﻟﻒ « دارد ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﻣﻮﺳﯽ' و ﻗﺎﺿ‪‬ﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺮور ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﺧﺮﺷﺎن ﻫﯿﭻ‬
‫ﻣ‪‬ﻦْ اﻟﻘﺎﺿـــﯽ‬ ‫ﻣ‪‬ﻦْ ﻣﻮﺳـــﯽ'‬ ‫ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ‪ :‬ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺠﺮورﻧﺪ ‪:‬‬
‫ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺠﺮور‬ ‫ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺠﺮور‬

‫ﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﻫﺎﯾﯽ ﻣﺠﺮور ﻫ ﺴﺘﻨﺪ ؟‬

‫) رﺳﻮلُ اﷲِ (‬ ‫‪ -2‬ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ‬ ‫) ﻓﯽ اﻟﮑ‪‬ﺘﺎبِ (‬ ‫‪ -1‬ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬
‫‪ -3‬ﺗﻮاﺑﻊ ﻫﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ اﺳﻢ ﻗﺒﻞ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ ‪ ) .‬ﺻﻔﺖ ( و ) ﻣﻌﻄﻮف (‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ‪ ) ‬ﻓﯽ اﻟﮑ‪‬ﺘﺎبِ و اﻟﺪﻓﺘﺮِ (‬ ‫ﺻﻔﺖ ‪ ) ‬ﻓﯽ اﻟﮑ‪‬ﺘﺎبِ اﻟﻤ‪‬ﻔﯿﺪ‪( ‬‬
‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﯾﮑﯽ از ﺣﺮوف ﺟﺮ » ﺑِـ ‪ ،‬ﻟ‪‬ـ ‪ ،‬ﮐَـ ‪ ،‬ﻓﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦ ‪ ،‬ا‪‬ﻟﯽ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯽ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺘﯽ ‪ « ...‬ﻗﺒﻞ از اﺳﻤﯽ ﻗﺮار‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ آن اﺳﻢ ﻣﺠﺮور ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﻫﺮ دوي آنﻫﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ‪ :‬ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ؛ ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺤ‪‬ﺪﯾﻘَــــﮥِ ؛ ا‪‬ﻟﯽ ﻏﺎﺑ‪‬ـــﮥٍ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪17........................‬‬

‫ﻣ‪‬ﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ ‪ :‬اﮔﺮ دو اﺳﻢِ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﻢ ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ‪ » :‬درِ دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن « ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﺑﻪ اوﻟﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﻣﻀﺎف و ﺑﻪ‬
‫اﺳﻢِ دوم ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ؛ اﻋﺮابِ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺠﺮور اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻓﺮق ﻣﻀﺎف و ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ﺑﺎ ﺻﻔﺖ و ﻣﻮﺻﻮف در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ آﺧﺮ آﻧﻬﺎ ) ﻓﻌـﻞ ﮐﻤﮑـﯽِ ‪ :‬اﺳـﺖ ( ﯾـﺎ ) ﭘﺴـﻮﻧﺪ‪ : ‬ﺗـﺮ (‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﻢ ‪ :‬ﺻﻔﺖ و ﻣﻮﺻﻮف ﺑﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣ‪‬ﻀﺎف ا‪‬ﻟَﯿﻪ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ ‪:‬‬
‫ﻋﻠﯽ ) ﻣﻀﺎف و ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ( {ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫}ﮐﺘﺎب ٍ‬
‫ُ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﻣﻔﯿﺪ‪ ) ‬ﻣﻮﺻﻮف و ﺻﻔﺖ ( ﺑﺎ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ٌ‬
‫اﮔﺮ ‪ 2‬اﺳﻢ ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ و ﻫﺮ دو » اَﻟـْ « ﯾﺎ ﻫﺮ دو ﺗﻨﻮﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ دوﻣﯽ ﺣﺘﻤﺎً ﺻﻔﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫) ﺻﻔﺖ (‬ ‫ﻃﺎﻟ‪‬ﺒ‪‬ﻪ‪ ‬ﻣﺆﻣﻨﮥً‬ ‫اَﻟﮑﺘﺎبُ اَﻟﻤﻔﯿﺪ ) ﺻﻔﺖ (‬
‫) ﺻﻔﺖ (‬ ‫ﻫﻤﻪي رﻧﮕﻬﺎ ﺻﻔﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ :‬ﻫﻼل اَﺣﻤ‪‬ﺮ‬
‫ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ آﺧﺮش » ي‪ « ‬ﺗﺸﺪﯾﺪ دار ‪ ،‬ﯾﺎ » ﯾ‪‬ﮥ « دارد ﺻﻔﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﻣ‪‬ﻀﺎف اﻟﯿﻪ ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ » ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻞٌ ا‪‬ﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ، ‬ﻧ‪‬ﻌ‪‬ﻢِ ا‪‬ﻟﻬﯿ‪‬ﮥِ «‬
‫‪ 3‬ﻧﺸﺎﻧﮥ اﺻﻠﯽ وﺟﻮد ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ‪ -1 :‬اوﻟﯽ اَﻟـ ﻧﺪارد ‪ ،‬اﺳﻢ دوم اَﻟـ دارد ‪ -2‬اﺳﻢِ دوم ﺿﻤﯿﺮ ﭼﺴﺒﺎن اﺳﺖ ‪ -3‬اﺳﻢِ دوم اﺳﻢ ﺧﺎصِ آدم ﯾﺎ ﺷﻬﺮ و ﮐﺸﻮر اﺳﺖ ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ‪ 2‬اﺳﻢ ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ و اﺳﻢِ اول » اَﻟـْ « ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﺳﻢِ دوم » اَﻟـْ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﻀﺎف و ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ اﻧﺪ ‪.‬‬
‫) ‪ -1‬اﺳﻢ اول اَﻟـ ﻧﺪارد ‪ ،‬اﺳﻢ دوم اَﻟـ دارد ؛ ﭘﺲ اﺳﻢ دوم ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ﺑﺎب‪ ‬اﻟﻤﺪرﺳﮥِ ) ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ (‬
‫ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ ) ـﻪ ‪ ،‬ﻫﻤﺎ ‪ ،‬ﻫﻢ ‪ ،‬ﻫﺎ ‪ ...‬ك‪ ، .... ‬ي ‪ ،‬ﻧﺎ ( ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ آﺧﺮ اﺳﻢ ﺑﭽﺴﺒﻨﺪ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺮورﻧﺪ ‪.‬‬
‫) ‪ -2‬اﺳﻢِ دوم ﺿﻤﯿﺮ ﭼﺴﺒﺎن اﺳﺖ ﭘﺲ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ﮐﺘﺎﺑــــــﯽ‬ ‫ﮐﺘﺎﺑـــــــﻪ‪‬‬ ‫ا‪‬ﺳﻤ‪‬ــــــ َ‬
‫ﮏ‬
‫اﮔﺮ دو اﺳﻢِ ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ و اﺳﻢِ دوم ‪ ،‬اﺳﻢِ آدم ﯾﺎ ﻫﺮ اﺳﻢ ﺧﺎص دﯾﮕﺮي ﻣﺜﻞ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﯾﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﺣﺘﻤﺎً‬
‫) ‪ -3‬اﺳﻢِ دوم اﺳﻢ ﺧﺎصِ آدم ﯾﺎ ﺷﻬﺮ و ﮐﺸﻮر اﺳﺖ ﭘﺲ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫َ‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫ﻣﻀﺎف و ﻣﻀﺎف ا‪‬ﻟﯿﻪ اﻧﺪ ‪ :‬ﮐﺘﺎب‪ ‬ﻋﻠﯽٍ ؛ ﺷَﻌﺐ‪‬‬

‫اﺳﻤﻬﺎي داﺋ‪‬ﻢ‪ ‬اﻻ‪‬ﺿﺎﻓﻪ ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ اﺳﻢ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺳﻢِ ﺑﻌﺪ از آن ﻫﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺠﺮور اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﻊ ‪ -‬ﺑ‪‬ﻌﺾ ‪ -‬ﻏَﯿﺮ ‪ -‬ذو ‪ -‬ﺟ‪‬ﻤﯿﻊ ‪...‬‬
‫ﮐُﻞّ‪ -‬ﻣ‪َ ‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮلﻓﯿﻪﻫﺎ ﯾﺎ ﻇﺮﻓﻬﺎي زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن اﮔﺮ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺰء اﺳﻤﻬﺎي داﺋﻢ اﻻﺿﺎﻓﻪ اَﻧﺪ ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﺳﻢ ﺑﻌﺪ از آن ﻫﺎ‬
‫ﻣﺎم ‪ -‬ﻧَﺤﻮ‪ - ‬ﺧَﻠﻒ‪ ) ... - ‬ﻓﻮقَ اﻟﺸَﺠ‪‬ﺮَةِ (‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﻗَﺒﻞَ ‪ -‬ﺑ‪‬ﻌﺪ‪ - ‬ﻓﻮقَ ‪ -‬ﺗَﺤﺖ‪ - ‬ﺑﯿﻦَ ‪ -‬اَ َ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﮐﻠﻤﺎت ﻣ‪‬ﻤﻨﻮع‪ ‬اﻻ‪‬ﺿﺎﻓﻪ اﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪﺷﺎن ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ﻧﯿﺴﺖ ؛ ﻣﺜﻞ ‪:‬‬
‫ﻓﻌﻞﻫﺎ ‪ -‬اﺳﻢﻫﺎياﺷﺎره ‪ -‬اﺳﻢﻫﺎي ﻣﻮﺻﻮل ‪ -‬ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ ‪ -‬اﺳﻢﻫﺎي » اَﻟـ « دار و ﺗﻨﻮﯾﻦ دار ‪.‬‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ و اﺳﻢ ﻣﺜﻨﯽ اﮔﺮ ﻣﻀﺎف واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺣﺮف ﻧﻮن از آﺧﺮﺷﺎن ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬
‫) درﺳﺖ (‬ ‫← ﺟﺎء‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤﻮا اﻟﻤ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﮥِ‬ ‫ﻌﻠﻤﻮن اﻟﻤ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﮥِ ) ﻏﻠﻂ (‬
‫َ‬ ‫ﺟﺎء ﻣ‪‬‬
‫) درﺳﺖ (‬ ‫← ﻣ‪‬ﻦ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤﯽ اﻟﻤ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﮥِ‬ ‫ﻦ ﻣ‪‬ﻌﻠﻤﯿﻦِ اﻟﻤ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﮥِ ) ﻏﻠﻂ (‬
‫ﻣ‪ْ ‬‬
‫) درﺳﺖ (‬ ‫← ﻣ‪‬ﻦ ﻓَﻼﺣﯽ اﻟﻘَﺮﯾ‪‬ﮥِ‬ ‫) ﻏﻠﻂ (‬ ‫ﻼﺣﯿﻦ اﻟﻘَﺮﯾ‪‬ﮥِ‬
‫ِ‬ ‫ﻣ‪‬ﻦْ ﻓَ‬

‫ﮐﺮﯾﻢ ) ﺻﻔﺖ و ﻣﺠﺮور (‬

‫ٍ‬ ‫ﺻﻔﺖ ﻫﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﺮط اﯾﻨﮑﻪ ﮐﻠﻤﻪي ﻗﺒﻠﺶ ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣ‪‬ﻦْ ر‪‬ﺟ‪ٍ ‬‬
‫ﻞ‬
‫ﻋﺪد ‪ 1‬و ‪ 2‬و اﻋﺪاد ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﺻﻔﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﻨﺪ و ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻠﻤﻪي ﻗﺒﻞ از ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺲ اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪ ي ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻓﯽ اﻟﺪرسِ اﻟﺜﺎﻟ‪‬ﺚ‪‬‬ ‫ﻫﺬانِ ﮐﺘﺎﺑﺎنِ ا‪‬ﺛﻨﺎنِ‬ ‫اﯾﻦ ﻫﺎ ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﯾﻦ ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺠﺮورﻧﺪ ‪ .‬ﻣ‪‬ﻦْ ﻗَﻤ‪‬ﺮٍ واﺣ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮑﯽ از ‪ 4‬ﻧﻘﺶ زﯾﺮ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ‬ ‫‪ (1‬ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬
‫‪ (3‬ﺻﻔﺖ و ﻣﻌﻄﻮف ) ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺒﻌﯿﺖ از ﮐﻠﻤﮥ ﻗﺒﻞ (‬
‫‪ ‬ﻣﻌﺪود ﯾﺎ ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻋﺪد و ﻣﺠﺮور ) ﺛَﻼﺛَﮥُ ﻣﻀﺎف اﺳﺖ و ﮐُﺘُ ٍ‬
‫ﺐ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ وﻟﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﯿﻢ ﺗﻤﯿﯿﺰ (‬ ‫‪ (4‬ﺗﻤﯿﯿﺰِ ﻋﺪد ‪ 3‬ﺗﺎ ‪  10‬ﺛَﻼﺛَﮥُ ﮐُﺘُ ٍ‬
‫ﺐ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪18 .......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬اَﻟﻈَﺒﯽ‪ ‬و اﻟﻘَﻤ‪‬ﺮُ‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬

‫اَﻧﺎ ﺻ‪‬ﯿ‪‬ﺎد‪ ‬؛ اُﺳﺎﻓ‪‬ﺮُ اﻟﯽ اﻟﻤ‪‬ﻨﺎﻃ‪‬ﻖِ اﻟﻤ‪‬ﺨﺘَﻠ‪‬ﻔَﮥ = ﻣﻦ ﯾﮏ ﺻﯿﺎد ﻫﺴﺘﻢ ؛ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ‪.‬‬
‫اَﻣﻀَﯿﺖ‪ ‬اُﺳﺒﻮﻋﺎً ﮐﺎﻣ‪‬ﻼً ﻓﯽ ا‪‬ﻫﺪ‪‬ي اﻟﺠ‪‬ﺰُرِ اﻻُﺳﺘﻮاﯾ‪‬ﮥِ = ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ ي ﮐﺎﻣﻞ را در ﯾﮑﯽ از ﺟﺰﯾﺮه ﻫﺎي اﺳﺘﻮاﯾﯽ ﮔﺬراﻧــﺪم ‪.‬‬

‫ﻗُﺮون = ﺷﺎخ ﻫﺎ‬
‫ﻣ‪‬ﺸَﯽ‪ = ‬راه رﻓﺖ‬
‫ﺷﺎﻋ‪‬ﺮ = ﺑﺎ اﺣﺴﺎس‬
‫ﺟﺎﺋﻊ = ﮔﺮﺳﻨﻪ‬
‫ﻋ‪‬ﺮَج = ﻟَﻨﮓ ‪ ،‬ﻟَﻨﮕﯽ‬
‫ذ‪‬ﺋﺐ = ﮔﺮگ‬
‫ﻓَﺘﱠﺶ‪ ‬ﻋ‪‬ﻦ = ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد‬ ‫ﻧﺎد‪‬ر‪‬ة = ﮐﻤﯿﺎب‬ ‫ﻇَﺒﯽ = آﻫﻮ‬
‫ﻓ‪‬ﻀﯿ‪‬ﮥ = ﻧﻘﺮه اي‬ ‫ر‪‬ﻣ‪‬ﻠﯽ‪ = ‬ﺷﻨﯽ‬ ‫ﺗَﻞّ = ﺗﭙﻪ‬
‫ﻓَﻄ‪‬ﻦَ = ﭘﯽ ﺑﺮد‬ ‫ﺛَﻤ‪‬ﻦ = ﻗﯿﻤﺖ‬ ‫ﻗ‪‬ﻤ‪‬ﮥ = ﻗﻠﻪ‬
‫ﺣ‪‬ﻤﺎر = اُﻻغ‬ ‫ﺛَﻤﯿﻦ = ﮔﺮان ﺑﻬﺎ‬ ‫ﻏﺎﺑﮥ = ﺟﻨﮕﻞ‬
‫ﺷﻮﮐﮥ = ﺧﺎر‬ ‫ﻋ‪‬ﺸﺐ = ﮔﯿﺎه‬ ‫ﺳ‪‬ﻤﯿﻦ = ﭼﺎق‬
‫= ﺷﮑﺎرﭼﯽ ) وﺣﺸﯽ (‬ ‫ﻣ‪‬ﻔﺘَﺮِس‬ ‫اَﻟَﻢ = درد‬ ‫ﺳ‪‬ﻤ‪‬ﻦ = روﻏَﻦ ‪ ،‬ﭼﺮﺑﯽ‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫اَﻧـَـــﺎ ﺻ‪‬ﯿ‪‬ﺎد‪ ‬؛ اُﺳﺎﻓ‪‬ﺮُ ا‪‬ﻟﯽ اﻟﻤ‪‬ﻨﺎﻃ‪‬ـﻖِ اﻟﻤ‪‬ﺨﺘَﻠ‪‬ﻔَﮥِ‬
‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﺻﻔﺖ و ﻣﺠﺮور ﺑﺎﻟﺘَﺒ‪‬ﻌﯿ‪‬ﮥ ) = ﻧَﻌﺖ (‬ ‫ﺧﺒﺮ‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا‬
‫اَﻣﻀَﯿﺖ‪ ‬اُﺳﺒﻮﻋﺎً ﮐﺎﻣ‪‬ـــــــــﻼً ﻓــﯽ ا‪‬ﻫﺪ‪‬ي اﻟﺠ‪‬ـــــﺰُرِ اﻻُﺳﺘــــﻮاﯾ‪‬ﮥِ ) ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن ي‪ ‬ﯾﺎ ﯾ‪‬ﮥ ﺑﺎﺷﺪ ﺻﻔﺖ اَﻧﺪ ‪( .‬‬
‫ﺻﻔﺖ و ﻣﺠﺮور ﺑﺎﻟﺘَﺒ‪‬ﻌﯿ‪‬ﮥ ) = ﻧَﻌﺖ (‬ ‫ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ‬ ‫ﺻﻔﺖ و ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎﻟﺘَﺒ‪‬ﻌﯿ‪‬ﮥ ) = ﻧَﻌﺖ (‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬
‫اَﻧﺎ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻟ‪‬ﻠﺮﻓﻊ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺘﮑﻠﻢ و‪‬ﺣﺪ‪‬ه‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫ﺻ‪‬ﯿ‪‬ﺎد‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ( ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫اُﺳﺎﻓ‪‬ﺮُ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺘﮑﻠﻢ و‪‬ﺣﺪ‪‬ه‪ ، ‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ /‬ﻣﻀﺎرع ﻣﺮﻓﻮع ﺑِﺎﻟﺜُﺒﻮت اﻟﻀﱠﻤﻪ‬
‫ا‪‬ﻟﯽ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﻣ‪‬ﻨﺎﻃ‪‬ﻖِ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﺿﺎﻓﻪ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻣﮑﺎن ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ( ‪ ،‬ﺟﻤﻊ اﻟﺘﮑﺴﯿﺮ ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ‬
‫اَﻟْـ = ﺣﺮف ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﻣ‪‬ﺨﺘَﻠ‪‬ﻔَﮥ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﺑِﺎﻟﺰﯾﺎدةِ ﺣﺮﻓﯿﻦ ‪ ،‬اﻓﺘﻌﺎل ( ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ ‪ /‬ﻧﻌﺖ‬
‫(‪:‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﺗَﺤﺖ‪  ‬ﻓﻮقَ‬ ‫ﺑِﻬ‪‬ﺪوء‪  ‬ﺑِﺴ‪‬ﺮﻋ‪‬ﮥٍ‬ ‫اﻟﻈَﺒﯽ ‪ ‬اﻟﻐَﺰال‬ ‫اﻟﺴ‪‬ﻔﺮَة‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﺮﱢﺣﻠَﮥ‬

‫اﻟﺮَﺧﯿﺺ‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﺜَﻤﯿﻦ‬ ‫اﻟﻠَﯿﻞ‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻨَﻬﺎر‬ ‫ﻧَﺼ‪‬ﺮَ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﺎﻋ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫ﺷﺎﻫ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫رأَي‪‬‬
‫ﺳﺘﻮن اول و دوم ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﻘﯿﻪ ﻣﺘﻀﺎدﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻣﺎ‬ ‫‪‬‬ ‫ﻟَﻤ‪‬ﺎ‬ ‫اﻟﻨﻮر‬ ‫‪‬‬ ‫اﻟﻀﻮء‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬
‫اَﻟَﻢ ) درد (‬ ‫‪‬‬ ‫آﻻم‬ ‫ﻗَﺮن ) ﺷﺎخ (‬ ‫‪‬‬ ‫ﻗﺮون‬ ‫ﺗ‪‬ﻼل ‪ ‬ﺗَﻞ‬ ‫ﻣ‪‬ﺴﺎﻟ‪‬ﮏ ‪ ‬ﻣ‪‬ﺴﻠَﮏ‬ ‫ﺟ‪‬ﺰُر ‪ ‬ﺟﺰﯾﺮه‬ ‫ﻣ‪‬ﻨﺎﻃ‪‬ﻖ ‪ ‬ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪ :‬وﺻﻒ و اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ر‪‬أﯾﺖ‪ ‬ﻇَﺒﯿ‪‬ﺎً ﯾ‪‬ﻤﺸﯽ ﺑِﺎﻟﻬ‪‬ﺪ‪‬وء‪‬‬ ‫اَﻻَﺷﺠﺎر‪ ‬اَﻟﺒﺎﺳ‪‬ﻘَﮥُ‬ ‫اَﻟﻮ‪‬رد‪‬ةُ اَﻟﺠ‪‬ﻤﯿﻠَﮥُ‬ ‫اَﺷﺠﺎر‪ ‬اﻟﻐﺎﺑ‪‬ﮥِ‬ ‫و‪‬رد‪‬ةُ اﻟﺤ‪‬ﺪﯾﻘَﮥِ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪19 ........................‬‬

‫» ا‪‬ﻋﺮاب اﻟﻔﻌﻞ اﻟﻤﻀﺎرع ‪ ) 1‬رﻓﻊ ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ( «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﺷﺸﻢ ‪ :‬ﺣ‪‬ﻘﻮقُ اﻟﻨّﺎسِ‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﻮدن آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺮف آﺧﺮِ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ﻣﻔﺮد ﺿﻤﻪ دارد و‬
‫) ﻧﻮنِ ﻋ‪‬ﻮ‪‬ضِ رﻓﻊ (‬ ‫ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ﻣﺜﻨﯽ و ﺟﻤﻊ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺿﻤﻪ در آﺧﺮ ﺷﺎن ) ن ( دارد ‪ .‬ﯾ‪‬ﺬْﻫ‪‬ﺐ‪ ، ‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﺎنِ ‪ ،‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﻮنَ‬
‫ﻧَﺠﻠ‪‬ﺲ‪  ‬ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ ﺿﻤﻪ = اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ‬ ‫اَﺟﻠ‪‬ﺲ‪‬‬ ‫ﺗَﺠﻠ‪‬ﺲ‪‬‬ ‫ﺗَﺠﻠ‪‬ﺲ‪‬‬ ‫ﯾ‪‬ﺠﻠ‪‬ﺲ‪‬‬
‫ﯾ‪‬ﺠﻠ‪‬ﺴﺎنِ ﯾ‪‬ﺠﻠ‪‬ﺴﻮنَ ﺗَﺠﻠ‪‬ﺴﺎنِ ﺗَﺠﻠ‪‬ﺴﺎنِ ﺗَﺠﻠ‪‬ﺴﻮنَ ﺗَﺠﻠ‪‬ﺴﯿﻦَ ﺗَﺠﻠ‪‬ﺴﺎنِ ‪ ‬ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ ﻧﻮن = اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ ) ﯾ‪‬ﺠﻠ‪‬ﺴﻦَ و ﺗَﺠﻠ‪‬ﺴﻦَ = ﻣﺒﻨﯽ اَﻧﺪ ‪( .‬‬
‫ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮب‬
‫اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از ﺣﺮوف ﻧﺎﺻﺒﻪ » اَنْ ‪ ،‬ﻟَﻦْ ‪ ،‬ﮐَﯽ‪ ، ‬ا‪‬ذَنْ ) ﺣ‪‬ﺘﯽ‪ -‬ﻟـِ ‪ -‬ﻟ‪‬ﮑَﯽ ( « ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺑﯿﺎﯾﺪ ﻣﻀﺎرعِ ﻣﻨﺼﻮب درﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﯾﻌﻨﯽ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن ﺿﻤﻪ ) ـُ ( دارد ﺑﻪ ﻓﺘﺤﻪ ) ـَ ( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫← ) ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﻓَﺘﺤﻪ = اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ (‬ ‫أن ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐ‪‬‬
‫اَنْ ‪ +‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐ‪ْ ← ‬‬
‫ﺐ ا‪‬ﻟﯽ ﺑ‪‬ﯿﺖ‪ ‬ﺟ‪‬ﺪ‪‬ﺗﯽ = ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ي ﻣﺎدر ﺑﺰرﮔﻢ ﺑﺮوم ‪.‬‬
‫اُرﯾﺪ‪ ‬اَنْ اَذْﻫ‪َ ‬‬
‫ﺻﯿﻐﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن ) ن ( دارد ؛ ) ن ( ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬اَنْ ‪ +‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﺎنِ ← ْ‬
‫أن ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﺎ ← ) ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﺣﺬف ﻧﻮن = اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ (‬
‫اﮔﺮ ﺿَﻤﻪ ) ـُ ( ﺑﻪ ﻓﺘﺤﻪ ) ـَ ( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد ‪ ،‬ﻧﻮع اﻋﺮاب ‪ :‬ا‪‬ﻋﺮابِ اﺻﻠﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ اﮔـﺮ ) ن ( ﺣـﺬف ﺷـﻮد ‪ ،‬اﻋـﺮابِ ﻓﺮﻋـﯽ‬
‫اﺳﺖ ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺮف‪ ‬ﻧﻮن از آﺧﺮ ﺻﯿﻐﮥ ‪ 6‬و ‪ ) 12‬ﯾ‪‬ﻔﻌ‪‬ﻠﻦَ و ﺗَﻔﻌ‪‬ﻠﻦَ ( ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺬف ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و اﯾﻦ ‪ 2‬ﺻﯿﻐﻪ ﻣﻀﺎرعِ ﻣﺒﻨﯽ اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺣﺮوف ﻧﻮاﺻﺐ ﺑ‪‬ﻮ‪‬د ﭼﻬﺎر ﺗَﻦ‬
‫) ﻟ‪‬ـ و ﺣ‪‬ﺘﯽ ؛ دو دوﺗﺎ ‪4‬ﺗﺎ (‬ ‫َﯽ اﺳﺖ و ا‪‬ذَ ْ‬
‫ن‬ ‫َن اﺳﺖ و ﻟَﻦْ اﺳﺖ و ﮐ ْ‬
‫ا ْ‬

‫وﻗﺘﯽ ﺑﺎ » ﻟ‪‬ـ « ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮب درﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﻌﻀﯽ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ﻓﻌﻞ اﻣﺮِ ﻏﺎﯾﺐ ﺑﺎ ﻣﻀﺎرعِ ﻣﻨﺼﻮب ﯾﮏ ﺷﮑﻞﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ؛‬
‫در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﻌﻞ اﻣﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً در اول ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽآﯾﺪ وﻟﯽ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرعِ ﻣﻨﺼﻮب‬
‫در وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪ ،‬ﻓﺮق آﻧﻬﺎ را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدﻫﯿﻢ ‪.‬‬
‫) ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﻮا = ﺗﺎ ﺑﺮوﻧﺪ ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮوﻧﺪ‬ ‫ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﻮا = ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮوﻧﺪ ) ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰوم = اﻣﺮ (‬
‫دو ﺣﺮف‪ » ‬ﻟـِ و ﺣ‪‬ﺘّﯽ « ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﺣﺮف ﻧﺎﺻﺒﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺣﺮف‪ » ‬ﺣ‪‬ﺘّﯽ « ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞِ ﻣﻀﺎرع ‪ ،‬ﺣﺮف‪ ‬ﻧﺎﺻﺒﻪ اﺳﺖ ؛ ﻗﺒﻞ از اﺳﻢ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺣﺮف‪ ‬ﺟ‪‬ﺮّ اﺳﺖ و ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞِ ﻣﺎﺿﯽ‬
‫ﻣﻀﺎرع ﺟﻮن ﻧﺼﺐ‪ ‬ﺑِﺰَن «‬ ‫َﯽ ‪ ،‬ا‪‬ذَ ْ‬
‫ن‬ ‫َن و ﻟَﻦْ ﭘﺲ ﮐ ْ‬
‫» ا ْ‬ ‫ﺣﺮف‪ ‬ﻋﻄﻒ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻓﻌﻞ زﻣﺎن آﯾﻨﺪه = ﻣ‪‬ﺴ‪‬ﺘَﻘْﺒ‪‬ﻞ‬

‫ﻮف «‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺑﺮ ﺣﺎل و آﯾﻨﺪه دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه دﻻﻟﺖ ﮐﻨﺪ ﻗﺒﻞ از آن » ﺳ‪‬ـ « ﯾﺎ » ﺳ‪َ ‬‬
‫ﺐ ← ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‬
‫ﺳ‪‬ﻮف ﯾ‪‬ﺬﻫ‪ُ ‬‬ ‫ﺐ ← ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‬
‫ﺳ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫ‪ُ ‬‬ ‫ﻣﯽآورﯾﻢ ‪.‬‬
‫) ﻣ‪‬ﺴ‪‬ﺘَﻘْﺒ‪‬ﻞ ﻣﻨﻔﯽ ‪ ،‬ﻣﻬ‪‬ﻢ (‬ ‫رﻓﺖ ) ﻧﻔﯽ اَﺑ‪‬ﺪ (‬ ‫‪ -‬ﻓﻌﻞ آﯾﻨﺪه ﻣﻨﻔﯽ ‪ :‬ﻟ ْ‬
‫َﻦ ‪ +‬ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮب ← ﻟَﻦْ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐَ = ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫اﻧﻮاع ﻟ‪‬ــ‬
‫ﻟ‪‬ﻠّﻪ‪ = ) ‬ﺑﺮاي ﺧﺪا ( ‪ -‬ﻟَﮏ‪ - ‬ﻟَﻪ‪‬‬ ‫←‬ ‫‪ -1‬ﻟ‪‬ـ ﺣﺮف ﺟﺮ ) ﺟﺎره ( ‪ :‬ﻻمِ ﺟﺎره ﻓﻘﻂ ﻗﺒﻞ اﺳﻢ ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود ‪.‬‬
‫ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﻮا ) در اول ﺟﻤﻠﻪ (‬ ‫ﺬﻫﺐ ) = ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮود (‬
‫ْ‬ ‫‪ -2‬ﻟ‪‬ـ ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰوم ) ﺟﺎزﻣﻪ ( = اﻣﺮ ﺑﻪ ﻻم = اﻣﺮ ﺑﻪ ﺻﯿﻐﻪ ‪ :‬ﻟ‪‬ﯿ‪‬‬
‫) در وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ (‬ ‫ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﻮا‬ ‫‪ -3‬ﻟ‪‬ـ ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮب ) ﻧﺎﺻﺒﻪ ( ‪ :‬ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫﺐ‪ = ) ‬ﺗﺎ ﺑﺮود ( ‪،‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ » :‬ﻟ‪‬ـ « ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰوم در اول ﺟﻤﻠﻪ ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود وﻟﯽ » ﻟ‪‬ـ « ﻧﺎﺻﺒﻪ در وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻟَـ ﺗﺄﮐﯿﺪ ‪ :‬ﻗﺒﻞ از ﺧﺒﺮ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣ‪‬ﺆَﮐﱠﺪ ﺑﻪ ﻧﻮن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ :‬ﻟَﯿ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒ‪‬ﻦﱠ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪20........................‬‬

‫ﮐُﺘُﺐٍ ) ﮐﻠﻤﮥ ﺳﻪ ﻋﺪد اﺳﺖ و ﮐﻠﻤﮥ ﮐﺘﺎب ﻣﻌﺪود اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻫﻢ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ‪( .‬‬ ‫اﻋﺪاد اﺻﻠﯽ ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 3 10‬ﮐﺘﺎب = ﺛَﻼﺛَﮥُ‬
‫) اُﺳﺒﻮع = ﻫﻔﺘﻪ (‬ ‫ﺳ‪‬ﺒﻌﮥ‬ ‫‪ -7‬ﺳ‪‬ﺒ‪‬ﻊ‬ ‫ﺛَﻼﺛﮥ‬ ‫‪ -3‬ﺛَﻼث‬
‫) ﺛﺎﻣ‪‬ﻦُ اﻻَﺋﻤﻪ = اﻣﺎم ﻫﺸﺘﻢ (‬ ‫ﺛَﻤﺎﻧﯿﮥ‬ ‫‪ -8‬ﺛَﻤﺎﻧﯽ‬ ‫اَرﺑﻌﮥ‬ ‫‪ -4‬اَرﺑﻊ‬
‫) ﺗﺎﺳﻮﻋﺎ = ﻧﻬﻢ ﻣﺤﺮم (‬ ‫ﺗ‪‬ﺴﻌﮥ‬ ‫‪ -9‬ﺗ‪‬ﺴﻊ‬ ‫ﺧَﻤﺴﮥ‬ ‫‪ -5‬ﺧَﻤﺲ‬
‫) ﻋﺎﺷﻮرا = دﻫﻢ ﻣﺤﺮم (‬ ‫ﻋ‪‬ﺸﺮة‬ ‫‪ -10‬ﻋ‪‬ﺸﺮ‬ ‫ﺳ‪‬ﺘّﮥ‬ ‫‪ -6‬ﺳ‪‬ﺖ‪‬‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺪد ﻧﻮﯾﺴﯽ ) ﻣﻌﻨﯽ اﻋﺪاد ﺣﻔﻆ ﺷﻮد ‪( .‬‬
‫ﻗﺎﻋﺪهي اول ‪ :‬ﻋﺪد ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 10‬از ﻟﺤﺎظ ﻣﺬﮐﺮ و ﻣﺆﻧﺚ ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﻣﻌﺪود ﻣﯽآﯾﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻋﺪهي دوم ‪ :‬ﻣﻌﺪود ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺟﻤﻊ و ﻣﺠﺮور ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﮐﺘﺎب ← ﺛَﻼﺛَﮥُ ﮐُﺘُﺐٍ ← ﮐﺘﺎب ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺪد را ﻣﺆﻧﺚ ﺑﯿﺎورﯾﻢ ؛ ← ) اَرﺑ‪‬ﻊ‪ ‬ﺷَﺠ‪‬ﺮات‪ 4 = ‬درﺧﺖ (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺧﻮد ﻋﺪد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﺶ در ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪:‬‬
‫) ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ ﺿﻤﻪ (‬ ‫ﺟﺎء‪ ‬ﺛَﻼﺛَﮥُ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠﻤﯿﻦَ‬
‫) ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﻓﺘﺤﻪ (‬ ‫ر‪‬أﯾﺖ‪ ‬ﺛَﻼﺛ َﮥ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠﻤﯿﻦَ‬
‫) ﻣﺠﺮور ﺑﻪ ﺣﺮف ﺟﺮ ﺑﺎ ﮐﺴﺮه (‬ ‫‪‬ﻠﻤﯿﻦ‬
‫َ‬ ‫ﻣ‪‬ﻦْ ﺛَﻼﺛﮥِ ﻣ‪‬ﻌ‬
‫ﺑﺮاي ﻓﻬﻤﯿﺪن ﻣﺬﮐﺮ ﯾﺎ ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻮدنِ ﻣﻌﺪود ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﻔﺮد آن ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ ﻣﺜﻼً ‪ :‬اَﺷﺠﺎر و ﺷَﺠ‪‬ﺮات ﻫﺮ دو ﻣﺆﻧﺚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﭼﻮن ﻣﻔﺮد آﻧﻬﺎ ﺷَﺠ‪‬ﺮَة اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺪد ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻣﺬﮐﺮ ﺑﯿﺎﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻌﺪود ‪ ،‬اﺳﻢ ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف ﺑﺎﺷﺪ ) ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف = ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻞ و ﻣ‪‬ﻔﺎﻋﯿﻞ و ‪ ( ...‬ﮐﺴﺮه ﯾﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ‬
‫) اﻋﺮاب ﻧﯿﺎﺑﯽ ‪ ،‬ﻓﺮﻋﯽ (‬ ‫← ‪ 5‬ﻣﺴﺠﺪ‬ ‫ﺧَﻤ‪‬ﺴ ُ‪‬ﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ‪‬‬ ‫ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد و ﺑﻪ ﺟﺎي ﮐﺴﺮه ‪ ،‬ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪:‬‬
‫) اﻋﺮاب ﻧﯿﺎﺑﯽ ‪ ،‬ﻓﺮﻋﯽ (‬ ‫اَرﺑِﻌ‪‬ـﮥُ ز‪‬وارِقَ ← ‪ 4‬ﻗﺎﯾﻖ‬
‫) ﻏﻠﻂ (‬ ‫اَرﺑﻊ‪ ‬اﻟﻘُﻠﻞ‬ ‫) درﺳﺖ (‬ ‫َرﺑﻊ ﻗُﻠَﻞٍ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻌﺪود ﭼﻮن ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻫﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﻧﮑﺮه اﺳﺖ و » اَﻟـْ « ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد ‪ 4 :‬ﻗُﻠﻪ ← ا ُ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬اَﺣ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋﺸﺮَ ﮐﻮﮐﺒﺎً‬ ‫ﻋﺪد ‪ 11‬دو ﺣﺎﻟﺖ دارد ‪ (1 :‬اَﺣ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺸَﺮَ ) ﻣﺬﮐﺮ (‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ا‪‬ﺣﺪ‪‬ي ﻋ‪‬ﺸَﺮةَ ﺷَﺠ‪‬ﺮَةً‬ ‫‪ (2‬اﺣﺪ‪‬ي ﻋ‪‬ﺸَﺮةَ ) ﻣﺆﻧﺚ (‬
‫ﻫﺮ دو ﺟﺰء ﻋﺪد ‪ 11‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ اﻧﺪ ‪ .‬ﺟﺰء دوم ﻋﺪد ‪ 12‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺟﺰء اول آن اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺣﺮوف دارد ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺪود ﻋﺪد ‪ 11‬و ‪ 12‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻔﺮد و ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﻋﺪاد ‪ 1‬و ‪ 2‬و ‪ 11‬و ‪ 12‬ﻫﻤﺠﻨﺲ ﻣﻌﺪود ﻣﯽ آﯾﻨﺪ ‪.‬‬
‫) ﻣﺬﮐﺮ ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع (‬ ‫ا‪‬ﺛﻨﺎ ﻋ‪‬ﺸﺮَ‬ ‫ﻋﺪد ‪ 12‬ﭼﻬﺎر ﺣﺎﻟﺖ دارد ‪:‬‬
‫) ﻣﺬﮐﺮ ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب و ﻣﺠﺮور (‬ ‫ا‪‬ﺛﻨﯽ ﻋﺸﺮَ‬
‫) ﻣﺆﻧﺚ ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع (‬ ‫ا‪‬ﺛﻨﺘﺎ ﻋﺸﺮَه‪‬‬
‫) ﻣﺆﻧﺚ ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب و ﻣﺠﺮور (‬ ‫ا‪‬ﺛﻨﺘﯽ ﻋﺸﺮَه‬
‫) ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ اﻟﻒ (‬ ‫ﺟﺎء‪ ‬ا‪‬ﺛﻨﺎ ﻋ‪‬ﺸَﺮَ ﻣ‪‬ﻌﻠﻤﺎً‬
‫) ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ اﻟﻒ (‬ ‫ﺟﺎء‪‬ت‪ ‬ا‪‬ﺛﻨﺘﺎ ﻋ‪‬ﺸَﺮَةَ ﻣ‪‬ﻌﻠﻤﻪ‪‬‬
‫) ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﯾﺎء (‬ ‫ر‪‬أﯾﺖ‪ ‬ا‪‬ﺛﻨﯽ ﻋ‪‬ﺸَﺮَ ﻣ‪‬ﻌﻠﻤﺎً‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪21 ........................‬‬

‫) = ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم (‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﺷﺸﻢ ‪ :‬ﺣ‪‬ﻘﻮقُ اﻟﻨّﺎسِ‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬

‫ﯾﺎ ﻋ‪‬ﻘﯿﻞُ ! ا‪‬ﻧﻬ‪‬ﺾ‪ ! ‬ﻻ ﺷَـــﯽء‪ ‬ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺒ‪‬ﯿﺖ‪ = ‬اي ﻋﻘﯿﻞ ! ﺑﺮﺧﯿﺰ ! ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰي در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ ‪.‬‬
‫اَﺧﻮك‪ ‬ﺧَﻠﯿﻔﮥُ اﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﯿﻦَ و‪ ‬ر‪‬ﺋﯿﺲ‪ ‬اﻟﺤﮑﻮﻣ‪‬ﮥِ = ﺑﺮادرت ﺧﻠﯿﻔﻪ ي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و رﺋﯿﺲ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻋ‪‬ﺼﻔﻮر = ﮔﻨﺠﺸﮏ‬ ‫ﻣﺎﺋ‪‬ﺪه = ﺳﻔﺮه‬ ‫ﻋ‪‬ﻢ = ﻋﻤﻮ‬ ‫ﺑ‪‬ﻨَﯽ‪ = ‬ﭘﺴﺮك ﻋﺰﯾﺰم‬ ‫ﻣ‪‬ﻤﻠﻮء‪‬ة = ﭘ‪‬ﺮ‬
‫ﺳﻮق = ﺑﺎزار‬ ‫راﺗ‪‬ﺐ = ﺣﻘﻮق‬ ‫ﻣ‪‬ﻠﺢ = ﻧﻤﮏ‬ ‫ﺧُﺒﺰ = ﻧﺎن‬ ‫ﻋ‪‬ﺸﺎء = ﺷﺎم‬

‫ﻣ‪‬ﻤ‪‬ﺮِﺿﺎت ﺳﺎﻫ‪‬ﺮات = ﭘﺮﺳﺘﺎران ﺷﺐ ﺑﯿﺪار‬ ‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬
‫ﯾﺎ ﻋ‪‬ﻘﯿﻞُ ! ا‪‬ﻧﻬ‪‬ﺾْ ! ﻻ ﺷَـــــــــــﯽء‪ ‬ﻓﯽ اﻟﺒﯿﺖ‬
‫اﺳﻢ ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬ ‫ﻣﻨﺎدا‬
‫ﯾﺎ ﺑ‪‬ﻨَﯽ‪ ‬اَﻟﺒِﺲْ ﻋ‪‬ـــــــﻤ‪‬ــﮏ‪ ‬ﻟ‪‬ـﺒﺎﺳـــــﺎً‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ﺛﺎنٍ‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل اول‬ ‫ﻣﻨﺎدا‬
‫َن ﯾ‪‬ﺤ‪‬ﻘﱢﻘــــــــﻮا اَﻫﺪاﻓَﻬِﻢ‬
‫اَﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﻮنَ ﯾ‪‬ﺤﺎوِﻟــــــــﻮنَ ا ْ‬
‫ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﺧﺒﺮ‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬
‫ﯾﺎ = ﺣﺮف ﻧﺪا ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﻋ‪‬ﻘﯿﻞ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ‪ ‬اﻵﺧَﺮ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ا‪‬ﻧﻬ‪‬ﺾ‪ = ‬ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬اَﻣﺮ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺨﺎﻃﺐ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠ‪‬ﺮﱠد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﻻ = ﺣﺮف ﻻء ﻟ‪‬ﻨﻔﯽ اﻟﺠِﻨﺲ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﺷَﯽء‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔَﺘﺢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﻓﯽ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اَﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﻮنَ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮﱠف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ( ‪ ،‬ﺟﻤﻊ اﻟﺴﺎﻟ‪‬ﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐﺮ‬
‫ﯾ‪‬ﺤﺎوِﻟﻮنَ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺒﯿﻦَ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اَﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺰﯾﺎده‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬واﺣ‪‬ﺪ ) ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠَﻪ ( ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم‬
‫ﺻﺒ‪‬ﻪ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞٌ ﻟ‪‬ﻠﻨَﺼﺐ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬ ‫ْ‬
‫أن = ﺣﺮف‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ اﻟﺤﺮوف‪ ‬اﻟﻨﺎ ‪‬‬
‫ﯾ‪‬ﺤ‪‬ﻘﱢﻘﻮا = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺒﯿﻦَ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﻀﺎﻋﻒ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ) ﺗﻔﻌﯿﻞ ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ /‬ﻣﻨﺼﻮب ﺑِﺤﺬف اﻟﻨﻮن‬

‫( ‪ :‬ﺑﺠﺰ ﺳﺘﻮنِ آﺧﺮ ﺑﻘﯿﻪ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﻧَﻬ‪‬ﺾ‪  ‬ﺟ‪‬ﻠَﺲ‪‬‬ ‫ﺗَﻨﺎو‪‬لَ‪ ‬أﮐَﻞَ‬ ‫ﺑ‪‬ﻠَﯽ ‪ ‬ﻧَﻌ‪‬ﻢ‬ ‫اَرﺳ‪‬ﻞَ ‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺚَ‬ ‫اﻻُﺳﺮَة ‪ ‬اﻟﻌﺎﺋ‪‬ﻠَﮥ‬
‫ﺳ‪‬ﻬِﺮَ ‪ ‬ﻧَﺎم‪‬‬ ‫ﺟ‪‬ﻤﯿﻊ‪ ‬ﮐُﻞ‬ ‫ﺗَﮑَﻠﱠﻢ‪  ‬ﺗَﺤ‪‬ﺪ‪‬ثَ‬ ‫اﻟﺴﺎر‪‬ة ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻔَﺮِﺣ‪‬ﮥ‬ ‫ر‪‬ﺟ‪‬ﻊ‪  ‬ﻋﺎد‪‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬
‫د‪‬راﻫﻢ ‪ ‬د‪‬رﻫ‪‬ﻢ‬ ‫أَﻟﻒ ) ‪( 1000‬‬ ‫‪‬‬ ‫آﻻف‬ ‫اَﮐﯿﺎس ‪ ‬ﮐَﯿﺲ ) ﮐﯿﺴﻪ = ‪ ( case‬اَﻟﺒ‪‬ﺴﻪ ‪ ‬ﻟﺒﺎس‬
‫ﺗُﺠ‪‬ﺎر ‪ ‬ﺗﺎﺟِﺮ‬ ‫ﺻ‪‬ﻨﺎدﯾِﻖ ‪ ‬ﺻ‪‬ﻨﺪوق‬ ‫اَﻗﻔﺎل ‪ ‬ﻗُﻔﻞ‬ ‫ﻣ‪‬ﺸﺎﮐ‪‬ﻞ ‪ ‬ﻣ‪‬ﺸﮑ‪‬ﻞ‬
‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪:‬‬
‫ا‪‬ﻧّﯽ ر‪‬أﯾﺖ‪ ‬اَﺣ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺸَﺮَ ﮐﻮﮐَﺒﺎً‬ ‫ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺚَ اﻟﻨﱠﺒﯽ ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﻬﺪ‪‬ي‪...... ‬‬ ‫ﻟ‪‬ﮑَﯽ ﯾ‪‬ﻔﻬ‪‬ﻤﻮا‬ ‫اَنْ ﯾ‪‬ﺤ‪‬ﻘ‪ّ‬ﻘﻮا ﺣ‪‬ﺘﯽ ﯾ‪‬ﺤﮑُﻢ‪ ‬ﻟَﻦْ ﯾ‪‬ﮑﺬ‪‬ﺑﻮا‬ ‫أنْ ﺗَﺒﺪاَ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪22 .......................‬‬

‫» ا‪‬ﻋﺮاب اﻟﻔﻌﻞ اﻟﻤﻀﺎرع ‪ ) 2‬ﺟﺰم ( «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﻫﻔﺘﻢ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﻈﱡﻠﻢِ ﺛُﻮري !‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟ‪‬ﺤﺪ‬
‫ﻟﻐﺖ‪ ‬ﺟﺤﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﻧﮑﺎر اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺣﺮف » ﻟَﻢ‪ « ‬ﯾﺎ » ﻟَﻤ‪‬ﺎ « را ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻣﯽآورﯾﻢ و آﺧﺮ آن ﻣﺠﺰوم ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫) ﻣﺎﺿﯽ ﻣﻨﻔﯽ ( ‪ ) ،‬ﻣﺎﺿﯽ ﻧﻘﻠﯽ ﻣﻨﻔﯽ (‬ ‫ﺐ ‪ :‬ﻧﺮﻓﺖ = ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻟَﻢ‪ ‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪ْ ‬‬
‫) ﻣﺎﺿﯽ ﻧﻘﻠﯽ ﻣﻨﻔﯽ (‬ ‫ﺐ ‪ :‬ﻫﻨﻮز ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻟَﻤﺎ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪ْ ‬‬
‫ﺢ ‪ :‬ﻫﻨﻮز ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻟﻤﺎ ﯾ‪‬ﻨﺠ‪ْ ‬‬ ‫ﺢ ‪ :‬ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪ‬
‫ﻟَﻢ‪ ‬ﯾ‪‬ﻨْﺠ‪ْ ‬‬ ‫ﺢ ‪ :‬ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﯾ‪‬ﻨﺠ‪ُ ‬‬
‫‪ (4‬ﻓﻌﻞ ﺷﺮط و ﺟﻮاب ﺷﺮط‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻋﻠّﺖ‪ ‬ﻣﺠﺰوم ﺷﺪن ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ (1 :‬ﻟَﻢ‪ ‬و ﻟَﻤ‪‬ﺎ ‪ (2‬ﻟ‪‬ـ اﻣﺮ ‪ (3‬ﻻء‪ ‬ﻧﻬﯽ‬
‫ﻓﻌﻞِ اﻣﺮِ ﺣﺎﺿﺮ ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮش ﺷﺒﯿﻪ ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰوم اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﺒﻨﯽ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ » :‬ﻟَﻢ‪ ‬و ﻟﻤ‪‬ﺎ « ﻣﻌﻨﯽ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﺑﻪ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ :‬ﻟَﻢ‪ ‬ﯾ‪‬ﺠ‪‬ﻠﺲ‪ = ‬ﻣﺎ ﺟ‪‬ﻠَﺲ‪ ) ‬ﻣﻬﻢ ( ) ﻣﺘﺮادف (‬
‫ﻢ « اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻟ‪‬ﻢَ ) ﻣﺨﻔﻒ ﻟ‪‬ﻤﺎذا = ﭼﺮا ( اﺳﻢ اﺳﺘﻔﻬﺎم اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺮف‪ » ‬ﻟَ ْ‬
‫‪ -‬ﻟَﻤ‪‬ﺎ اﮔﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﻣﻌﻨﯽ » ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ « ﻣﯽدﻫﺪ و ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ ‪ ) .‬آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ را ﻣﺠﺰوم ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ‪( .‬‬
‫= ﻇﺮف زﻣﺎن = ﻣﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ = اﺳﻢ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺣﺮف‬ ‫ﻟَﻤ‪‬ﺎ ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ‬
‫‪ -‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرﻋﯽ ﮐﻪ آﺧﺮش ﺗﺸﺪﯾﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺠﺎي ﻣﺠﺰوم ﺷﺪن ﺑﺎﯾﺪ روي ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻓﺘﺤﻪ ﺑﮕﯿﺮد ‪:‬‬
‫ﺗَﺴ‪‬ﺪ‪ ) ‬اﻣﺮ ( ← ﺳ‪‬ـــﺪ‪‬‬ ‫ﻟَﻢ‪ + ‬ﺗَﻤ‪‬ﺮﱡ ← ﻟﻢ‪ ‬ﺗَﻤ‪‬ــــــﺮﱠ‬ ‫ﻟَﻢ‪ + ‬ﯾ‪‬ﺤ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻟَﻢ‪ ‬ﯾ‪‬ﺤ‪‬ــــــﺐ‪‬‬

‫ﻓﻌﻞ ﺷﺮط و ﺟﻮاب ﺷﺮط‬

‫‪ -‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺮﻃﯽ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ‪ :‬اﮔﺮ درس ﺑﺨﻮاﻧﯽ ﻗﺒﻮل ﻣﯽﺷﻮي ‪.‬‬
‫‪ -‬در اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ » اﮔﺮ« از ادوات ﺷﺮﻃﯽ اﺳﺖ ‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﻓﻌﻞ ‪ ،‬ﻓﻌﻞِ ﺷﺮط اﺳﺖ و آﺧﺮﯾﻦ ﻓﻌﻞ ‪ ،‬ﻓﻌﻞِ ﺟﻮاب ﺷﺮط ﯾﺎ ﺟ‪‬ﺰاي‬
‫ﺷﺮط ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ؛ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮏ ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻨﺪ ﻓﻌﻞ ﺷﺮط ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺟﻮاب ﺷﺮط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻼً ‪:‬‬
‫اﮔﺮ دﯾﻦ ﺧﺪا را ﯾﺎري ﮐﻨﯿﺪ ﺧﺪا ﺷﻤﺎ را ﯾﺎري ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻗﺪمﻫﺎي ﺷﻤﺎ را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد ‪.‬‬
‫ﻓﻌﻞ ﺷﺮط‬ ‫ا‪‬نْ ﺗَﻨﺼ‪‬ﺮوا اﷲَ = ﯾﺎري ﮐﻨﯿﺪ ‪:‬‬
‫ﺟﻮاب ﺷﺮط اول‬ ‫ﯾ‪‬ﻨﺼ‪‬ﺮْﮐُﻢ = ﯾﺎري ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪:‬‬
‫ﺟﻮاب ﺷﺮط دوم‬ ‫و‪ ‬ﯾ‪‬ﺜَﺒ‪‬ﺖْ اَﻗﺪاﻣ‪‬ﮑُﻢ = ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد ‪:‬‬
‫» ا‪‬نْ و ﻣ‪‬ﻦْ و ﻣﺎ ‪ ،‬اَﯾﻨَﻤﺎ ‪ .................‬ا‪‬ذا ﻣﯿﺎد ﺑﯿﻦِ ﻣﺎ «‬ ‫اَد‪‬وات‪ ‬ﺷﺮط در ﻋﺮﺑﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ -3‬ﻣﺎ ) ﻫﺮ آﻧﭽﻪ (‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬ﻦ ) ﻫﺮ ﮐﺲ (‬
‫‪ -2‬ﻣ ْ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬ن ) اﮔﺮ (‬
‫‪ -1‬ا ْ‬
‫‪ -6‬ﻣ‪‬ﺘﯽ' ) ﻫﺮ وﻗﺖ (‬ ‫‪‬‬ ‫‪ -5‬ا‪‬ذا ) ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ (‬ ‫‪‬‬ ‫‪ -4‬اَﯾﻨَﻤﺎ ) ﻫﺮ ﮐﺠﺎ (‬
‫‪ -9‬ﻣ‪‬ﻬ‪‬ﻤﺎ ) ﻫﺮ ﻃﻮر (‬ ‫ﺣﯿﺚ ) از ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ (‬
‫ُ‬ ‫‪-8‬‬ ‫‪ -7‬ﮐﯿﻔﻤﺎ ) ﻫﺮ ﻃﻮر (‬
‫‪ -‬از ﻣﯿﺎن اَد‪‬وات ﺷﺮط ﻓﻘﻂ » ا‪‬نْ = اﮔﺮ « ﺣﺮف ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻘﯿﻪ ي اَد‪‬وات ﺷﺮط اﺳﻢ اﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻌﺪ از ﻣ‪‬ﻦ و ﻣﺎي ﺷﺮﻃﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣ‪‬ﻦ ﺷﺮﻃﯽ ﻓﻘﻂ ﻓﻌﻞ ﻣﻔﺮد و ﻏﺎﯾﺐ ﻣﯽ آﯾﺪ ﻧﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ‪.‬‬
‫س ﺗَﻨْﺠ‪‬ـــــــ ْ‬
‫ﺢ‬ ‫ا‪‬نْ ﺗَﺪ‪‬ر‪ْ ‬‬ ‫←‬ ‫س ﻓَﺘَﻨْﺠ‪‬ـــــــﺢُ‬
‫‪ -‬ﺟﻤﻠﻪي زﯾﺮ را ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪي ﺷﺮﻃﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﺪ ‪ .‬اَﻧﺖَ ﺗَﺪ‪‬ر‪ُ ‬‬
‫‪ :‬ﻫﺮ دو ﻓﻌﻞ ﻣﺠﺰوم ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺣﺮف‪ » ‬ﻓَـ « ﻫﻢ ﺣﺬف ﺷﺪه ‪ ،‬ﻓﻌﻞ اول ﻓﻌﻞ ﺷﺮط اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ آﺧﺮ ﺟﻮاب ﺷﺮط اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪23.......................‬‬

‫) ﺟﺎزِم‪ ‬اﻟﻔ‪‬ﻌﻠَﯿﻦِ (‬ ‫‪ -‬ادوات ﺷﺮط اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﺟﻤﻠﻪاي ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ دو ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ دو آﻧﻬﺎ را ﻣﺠﺰوم ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﯿﺶ از دو ﻓﻌﻞ در ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ اوﻟﯽ ﻓﻌﻞ ﺷﺮط و آﺧﺮي ﺟﻮاب ﺷﺮط اﺳﺖ و ﺑﻘﯿﻪ ﻓﻌﻞ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﺮف ﻋﻄـﻒ » و‪ -‬اَو‪« ‬‬
‫ا‪‬نْ ﺗَﻨْﺼ‪‬ﺮوا اﷲَ ﯾ‪‬ﻨْﺼ‪‬ﺮْ ﮐُﻢْ و‪ ‬ﯾ‪‬ﺜَّﺒِﺖْ اَﻗﺪاﻣ‪‬ﮑُﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﺷﺮط ﯾﺎ ﺟﻮاب ﺷﺮط ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺟﻮاب ﺷﺮط‬ ‫ﺟﻮاب ﺷﺮط‬ ‫ﻓﻌﻞ ﺷﺮط‬ ‫اﮔﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ از دو ﻓﻌﻞ ﺑﺎﺷﺪ آﻧﻬﺎ را ﻫﻢ ﻣﺠﺰوم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪:‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺿﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﮐﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد ‪ ،‬ﻧﻮع اﻋﺮاب ‪ :‬اﻋﺮابِ اﺻﻠﯽ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻧﻮن ﺣﺬف ﺷﻮد ‪ ،‬ﻧﻮع اﻋﺮاب ‪ :‬ا‪‬ﻋﺮابِ ﻓﺮﻋﯽ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ ) .‬ﻓﺎي ﺟﻮاب ﺷﺮط ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ (‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﻮاب ﺷﺮط ﺟﻤﻠﮥ اﺳﻤﯿﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻗﺒﻞ از آن ﺣﺮف » ﻓَـ « ﻣﯽآﯾﺪ‬
‫ﻞ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﷲِ ﻓَــــــــﻬ‪‬ﻮ‪ ‬ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺒ‪‬ﻪ‪‬‬
‫ﻣ‪‬ﻦْ ﯾ‪‬ﺘَﻮ‪‬ﮐﱠ ْ‬
‫ﺟﻤﻠﮥ ﺟﻮاب ﺷﺮط‬ ‫ﻓﻌﻞ ﺷﺮط‬

‫ﻦ ﻓﯽ ﻃﺎﻋ‪‬ﻪ‪ ‬اﷲِ ﯾ‪‬ﻨْـــ ُ‬

‫ﺞ‬ ‫ﻦ ﯾ‪‬ﮑُـــ ْ‬
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺮﻃﯽ ﺑﯿﺎورﯾﺪ ‪  :‬ﻣ‪ْ ‬‬ ‫ﮑﻮن ﻓﯽ ﻃﺎﻋﻪ‪ ‬اﷲِ ﻓَﯿ‪‬ﻨﺠﻮ‪‬‬
‫ُ‬ ‫‪ -‬ﺟﻤﻠﻪي ‪ :‬ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﯾ‪‬‬
‫ﮑﻮن ← ﻓﻌﻞ ﺷﺮط اﺳﺖ ﺑﻌﺪ از ﻣﺠﺰوم ﺷﺪن ) و ( آن ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾ‪‬ﮑُـــﻦْ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد ‪،‬‬
‫ﯾ‪ُ ‬‬
‫ﯾ‪‬ﻨﺠﻮ ← ﻓﻌﻞ ﺟﻮاب ﺷﺮط اﺳﺖ ﺑﻌﺪ از ﻣﺠﺰوم ﺷﺪن ﺑﻪ ﯾ‪‬ﻨـــــﺞُ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ از ادوات ﺷﺮط اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺰوم اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻌﻨﯽ آن ﺑﻪ ﻣﻀﺎرع ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﮐﺴﯽ وارد ﺟﺎﻫﺎي ﺑﺪي ﺑﺸﻮد ‪ ،‬ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬ ‫ﻢ‪:‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﻣ‪‬ﻦْ د‪‬ﺧَﻞَ ﻣ‪‬ﺪاﺧ‪‬ﻞَ ﺳﻮء‪ ‬ا‪‬ﺗَﻬ‪َ ‬‬
‫د‪‬ﺧَﻞَ ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ ﭼﻮن ﺑﻌﺪ از ادوات ﺷﺮط آﻣﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻀﺎرع اﻟﺘﺰاﻣﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد ؛ ) وارد ﺑﺸﻮد (‬
‫) ﺑﺮاي ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ﻢ ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﺟﻮاب ﺷﺮط ﻣﻀﺎرع اﺧﺒﺎري ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ) .‬ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽﺷﻮد (‬
‫ا‪‬ﺗَﻬ‪َ ‬‬

‫ﺣﺮف ﻟَﻮ‪ = ) ‬اﮔﺮ ( ﺣﺮف‪ ‬ﺷﺮط‪ ‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﻣﺠﺰوم ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪:‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺟﻤﻠﮥ ﺷﺮﻃﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﻀﺎرع و ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻓﻌﻞ آن ﻣﺎﺿﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛‬
‫‪ -3‬ﺟﻤﻠﻪ ي ﺷﺮﻃﯽ‬ ‫‪ -2‬ﻟَﻦْ‬ ‫ﭘﺲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣ‪‬ﺴﺘَﻘﺒ‪‬ﻞ ﺑﻮدن ﯾﮏ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ -1 :‬ﺳ‪‬ـ ﯾﺎ ﺳ‪‬ﻮف‪‬‬

‫) ﻓﻌﻞ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ آﺧﺮﺷﺎن ﺳﺎﮐﻦ اﺳﺖ = ﻣﺠﺰوم اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ﻓﻌﻞﻧﻬﯽ‬
‫ﻓﻌﻞ ﻧﻬﯽ‬ ‫←‬ ‫ﻻ ‪ +‬ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰوم‬
‫ﺐ ‪ :‬ﻧﺮو‬
‫ﻻﺗَﺬْﻫ‪ْ ‬‬ ‫ﺐ ‪ :‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺮود‬
‫ﻻﯾ‪‬ﺬْﻫ‪ْ ‬‬
‫) ﻧﻮع ﻻ ‪ :‬ﻻء‪ ‬ﻧﺎﻫﯿﻪ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻓﻌﻞ ﺑﻌﺪ از آن ﻣﺠﺰوم ﺷﺪه اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ﻻ ﺗَﺬْﻫ‪‬ﺒﻮا ‪ :‬ﻧﺮوﯾﺪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬

‫ﻓﻌﻞ ﻧﻔﯽ ) ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﻔﯽ (‬

‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﺣﺮف‪ » ‬ﻻ « را ﺑﻪ اول ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﻫﯿﭻ ﺗﻐﯿﯿﺮي در آﺧﺮ آن اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫) ﻧﻤﯽروي (‬ ‫ﺐ ← ﻻﺗَﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫ﺗَﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫) ﻧﻮع ﻻ ‪ :‬ﻻء ﻧﺎﻓﯿﻪ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰوم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﺎنِ ← ﻻﯾ‪‬ﺬﻫ‪ِ ‬‬
‫ﺒﺎن‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪24 .......................‬‬

‫ﻓﻌﻞ اﻣﺮ‬
‫در ﻋﺮﺑﯽ ﻓﻌﻞ اﻣﺮ را از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ و اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ اﻣﺮ آن ﭼﻪ ﻣﯽﺷﻮد اﺑﺘﺪا آن‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻀﺎرعِ ﻫﻤﺎن ﺻﯿﻐﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺳﭙﺲ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه را ﺑﻪ اﻣﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﻓﻌﻞ اﻣﺮ ﺑﺮاي ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ﻏﺎﯾﺐ و ﻣﺘﮑﻠﻢ ) ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 6‬و ‪ 13‬و ‪ ( 14‬ﺑﺎ اﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ ) ‪ 7‬ﺗﺎ ‪ ( 12‬ﻓﺮق دارد ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﻌﻞِ اﻣﺮ ﻏﺎﯾﺐ و ﻣﺘﮑﻠﻢ ﺣﺮف » ﻟ‪‬ـ « را ﺑﻪ اول ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و آﺧﺮش را ﻣﺠﺰوم ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰوم ﯾﻌﻨﯽ ‪ :‬اﮔﺮ آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮف‪ ‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺿﻤﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺳﮑﻮن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد و اﮔﺮ آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮف ﻓﻌﻞ‬
‫ﻣﻀﺎرع ) ن ( ﺑﻮد آن را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ؛ ﺑﺠﺰ ﺻﯿﻐﻪي ‪ 6‬و ‪ 12‬ﮐﻪ ﻣﺒﻨﯽ اﻧﺪ ‪.‬‬

‫) ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮود (‬ ‫ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫ‪ْ ‬‬

‫ﺐ‬ ‫←‬ ‫ﺐ‬
‫ﻟ‪‬ـ ‪ +‬ﯾ‪‬ﺬْﻫ‪ُ ‬‬
‫) ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮوﻧﺪ ‪ 2‬ﻧﻔﺮ (‬ ‫ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﺎ‬ ‫←‬ ‫ﻟ‪‬ـ ‪ +‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﺎنِ‬
‫) ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮوﻧﺪ زﻧﺎن (‬ ‫ﻟ‪‬ﯿﺬﻫ‪َ ‬‬
‫ﺒﻦ‬ ‫←‬ ‫ﻟ‪‬ـ ‪ +‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪َ ‬‬
‫ﺒﻦ‬
‫) ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺒﺎدت ﮐﻨﯿﻢ (‬ ‫ﻟ‪‬ـ ‪ +‬ﻧَﻌﺒ‪‬ﺪ‪ ← ‬ﻟ‪‬ﻨَﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬‬
‫) ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺒﺎدت ﮐﻨﯿﻢ (‬ ‫ﻟ‪‬ﻨَﻌ‪‬ﺒ‪‬ـــــﺪ‪‬‬ ‫) ﻣﻀﺎرع ( ←‬ ‫ﻟ‪‬ـ ‪ +‬ﻧَﻌﺒ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫=‬ ‫ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬ﻧﺎ ) ﻣﺎﺿﯽ اﺳﺖ (‬ ‫ﻟ‪‬ـ ‪+‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺣﺮف » ﻟ‪‬ـ « در اﻣﺮ ﻏﺎﯾﺐ و ﻣﺘﮑﻠﻢ ‪ ،‬ﻣﮑﺴﻮر اﺳﺖ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از آن ﯾﮑﯽ از ﺣﺮوف ﻋﻄﻒ ) فَ ‪ ،‬و‪ ، ‬ﺛُﻢ‪ ، ‬اَو ‪( ...‬‬
‫ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺣﺮف‪ » ‬ﻟ‪‬ـ « ﺳﺎﮐﻦ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻓَﻠْﯿ‪‬ﺘَﻮﮐﻞْ‬ ‫←‬ ‫ﻓـَ ‪ +‬ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺘَﻮﮐﻞْ‬ ‫و‪‬ﻟْﯿ‪‬ﺬﻫ‪ْ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫←‬ ‫و‪ + ‬ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐْ‬
‫اﻣﺮ ﻏﺎﯾﺐ و ﻣﺘﮑﻠﻢ در ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﻤﺮاه ﮐﻠﻤﻪ ي » ﺑﺎﯾﺪ « ﻣﯽ آﯾﻨﺪ و ﻣﻀﺎرع اﻟﺘﺰاﻣﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع اﻣﺮ ﺟﺰء‪‬‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع و ﻣﻌﺮب ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ .‬اﻣﺮ ﻏﺎﯾﺐ و ﻣﺘﮑﻠﻢ را اَﻣﺮ ﺑﻪ ﻻم ﯾﺎ اَﻣﺮ ﺑﻪ ﺻﯿﻐﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ ‪.‬‬

‫اﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ ) اﻣﺮ ﻣﺨﺎﻃﺐ (‬

‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ از ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ‪ 7‬ﺗﺎ ‪ 12‬ﻣﻀﺎرع ‪ ،‬ﺣﺮف ﻣﻀﺎرﻋﻪ ) ﺗـ ( را از اول ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺣﺬف ﻣـﯽ ﮐﻨـﯿﻢ و‬
‫آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﻣﺠﺰوم ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ؛ ﺿﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﮑﻮن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ؛ اﮔﺮ آﺧﺮش » ن « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺠﺰ ‪ 6‬و ‪12‬‬

‫) ﺟﻬﺎد ﮐﻦ (‬ ‫ﺗُﺠﺎﻫ‪‬ﺪ‪ ← ‬ﺟﺎﻫ‪‬ﺪ‪‬‬

‫) آﺧﺮِ ﺻﯿﻐﻪ ‪ = 10‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺨﺎﻃﺒﻪ در ﻓﻌﻞ ِاﻣﺮ » ي « دارد (‬ ‫ﺟﺎﻫ‪‬ﺪي‬ ‫←‬ ‫ﺗُﺠﺎﻫ‪َ ‬‬
‫ﺪﯾﻦ‬
‫ﻋ‪‬ﻠﱢﻢْ‬ ‫←‬ ‫ﱢﻢ‬
‫ﺗُﻌ‪‬ﻠ ُ‬
‫ﻋ‪‬ﻠﱢﻤﯽ‬ ‫←‬ ‫ﺗُﻌ‪‬ﻠ‪ّ‬ﻤ َ‬
‫ﯿﻦ‬
‫) ﻓﻌﻞ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ آﺧﺮش ﻣﺠﺰوم اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ﻤﺎن ← ﻋ‪‬ﻠﱢﻤﺎ‬
‫ﺗُﻌ‪‬ﻠ‪ِ ّ‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﺣﺬف » ﺗَـ « ﺣﺮف‪ ‬اول ﻓﻌﻞ اﻣﺮِ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺧﻮاﻧﺎ ﻧﺒﻮد ) ْ ﺳﺎﮐﻦ ﺑﻮد ( ﯾﮏ ﻫﻤﺰه ﺑﻪ اول ﻓﻌﻞ اﻣﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫ا‪‬ﺟ‪‬ﻠ‪‬ﺲ‪‬‬ ‫←‬ ‫ﺟ‪‬ﻠ‪‬ﺲ‪‬‬ ‫←‬ ‫ﺗَﺠ‪‬ﻠ‪‬ﺲ‪‬‬
‫ُاﮐْﺘُﺐ‪‬‬ ‫ا‪‬ذْﻫ‪‬ﺐ‪‬‬ ‫اﯾﻦ ﻫﻤﺰه ﯾﺎ ﮐﺴﺮه دارد ﯾﺎ ﺿﻤﻪ ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ا‪‬ﺟﻠ‪‬ﺲ‪‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪25 .......................‬‬

‫‪ -‬اﮔﺮ دوﻣﯿﻦ ﺣﺮف‪ ‬اﺻﻠﯽ ﻓﻌﻞ ) ﻋﯿﻦ اﻟﻔﻌﻞ ( ﻓﺘﺤﻪ ﯾﺎ ﮐﺴﺮه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﺰه ي ﻓﻌﻞ اﻣﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺴﺮه ﺑﮕﯿﺮد ‪.‬‬
‫) اﻣﺮ ( ) ﻣﻀﺎرع آن ﺗَﻘْﺼ‪‬ﺪﯾﻦ ﺑﻮده (‬ ‫ا‪‬ﻗﺼ‪‬ﺪي‬ ‫) ﻣﺎﺿﯽ ( ←‬ ‫ﻗَﺼ‪‬ﺪ‪‬ت‪‬‬ ‫ا‪‬ذْﻫ‪‬ﺐْ‬ ‫←‬ ‫ﺗَﺬْﻫ‪‬ﺐُ‬ ‫ا‪‬ﺟ‪ْ ‬‬
‫ﻠﺲ‬ ‫←‬ ‫ﺗَﺠﻠ‪ُ ‬‬
‫ﺲ‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻋﯿﻦ اﻟﻔﻌﻞ ﺿﻤﻪ داﺷﺖ ﺑﺮاي ﻫﻤﺰه ﻋﻼﻣﺖ ﺿﻤﻪ ﻣﯽﮔﺬارﯾﻢ ‪:‬‬
‫اُﻧْﺼ‪‬ﺮْ‬ ‫←‬ ‫ﺗَﻨْﺼ‪‬ﺮُ‬ ‫اُﮐْﺘُﺐْ‬ ‫←‬ ‫ُﺐ‬
‫ﺗَﮑْﺘ ُ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬در ﺑﻌﻀﯽ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ﻓﻌﻞ اﻣﺮ و ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺷﮑﻞ ﻇﺎﻫﺮي ﻓﻌﻞِ اﻣﺮ و ﻣﺎﺿﯽ ‪ ،‬ﻣﺜﻞِ ﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮد وﻟﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫ﻋﯿﻦ اﻟﻔﻌﻞ در ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻓﺘﺤﻪ دارد وﻟﯽ در ﻓﻌﻞِ اﻣﺮ ﮐﺴﺮه دارد ‪.‬‬
‫) اﯾﻤﺎن آوردﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﺎﺿﯽ (‬ ‫آﻣ‪‬ﻨﻮا‬ ‫) ﺟﻬﺎد ﮐﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﺎﺿﯽ (‬ ‫ﺟﺎﻫ‪‬ﺪوا‬
‫) اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎورﯾﺪ ‪ ،‬اﻣﺮ (‬ ‫آﻣ‪‬ﻨﻮا‬ ‫) ﺟﻬﺎد ﮐﻨﯿﺪ ‪ ،‬اﻣﺮ (‬ ‫ﺟﺎﻫ‪‬ﺪوا‬

‫ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﻧﯿﺴﺖ ‪.‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻌﻞ اﻣﺮ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﻫﻤﺰه ي ﻣﻔﺘﻮح آﻏﺎز ﻧﻤﯽﺷﻮد ؛ ﭘﺲ ‪ :‬اَﮐﺮِمْ‬
‫‪ -‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻓﻌﻞ اﻣﺮي ﺑﺎ ) اَ ( آﻏﺎز ﺷﻮد ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎب ا‪‬ﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ اﺳﺖ ‪ .‬اَﮐﺮ ِْم ‪ ،‬اَﺣﺴ‪‬ﻦْ ‪ ) :‬ﺧﻮﺑﯽ ﮐﻦ (‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع داده ﺷﺪه از ﺑﺎب اﻓﻌﺎل ﺑﺎﺷﺪ اولِ ﻓﻌﻞ اَﻣﺮِ آن ﯾﮏ ﻫﻤﺰهي ﻣﻔﺘﻮح ) اَ ( ﻣﯽآورﯾﻢ ‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع داده ﺷﺪه ﺑﺮ وزن ﺗُﻔْﻌ‪‬ﻞُ ﺑﺎﺷﺪ اولِ ﻓﻌﻞِ اﻣﺮ آن ﻫﻤﺰة ﻣﻔﺘﻮح ) اَ ( ﻣﯽﮔﺬارﯾﻢ ‪ ) .‬ﻫﻤﺎن ﺑﺎب اﻓﻌﺎل (‬
‫» ﺗُﻒْ ← اَ ‪« ...‬‬ ‫‪‬ﻞ ← اَﻓﻌ‪‬ﻞْ‬
‫ﺗُﻔْﻌ ُ‬

‫ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺼ‪‬ﺒِﺮْ‬ ‫←‬ ‫ﯾ‪‬ﺼ‪‬ﺒِﺮُ ) اﻣﺮ (‬

‫ا‪‬ﺻﺒِﺮْ‬ ‫) اﻣﺮ ( ←‬ ‫ﺗَﺼ‪‬ﺒِﺮُ‬
‫اَﺻ‪‬ﺒِﺮْ‬ ‫←‬ ‫ﺗُﺼ‪‬ﺒِﺮُ ) اﻣﺮ (‬
‫← ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﻤﯿﺮ اَﻧﺖ‪ ، ‬ﻓﻌﻞِ ﺗﺬْﻫﺐ‪ ‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ا‪‬ذْﻫ‪‬ﺐ‪‬‬ ‫) اﻣﺮ ( ←‬ ‫اَﻧﺖ‪ ‬ﺗﺬْﻫﺐ‪‬‬
‫← ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﻤﯿﺮ ﻫ‪‬ﯽ‪ ، ‬ﻓﻌﻞِ ﺗﺬْﻫﺐ‪ ‬ﻏﺎﺋﺒ‪‬ﮥ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺘَﺬْﻫ‪‬ﺐ‪‬‬ ‫) اﻣﺮ ( ←‬ ‫ﻫ‪‬ﯽ‪ ‬ﺗَﺬْﻫﺐ‪‬‬

‫) در ﻓﻌﻞ اﻣﺮِ ﻣﻬﻤﻮز ﻫﻤﺰه ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺬف اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫* ﻓﻌﻞ ِاﻣﺮ از رﯾﺸﻪ ي ﭼﻨﺪ ﻓﻌﻞ ﻣﻬﻤﻮز ‪ :‬أَﮐَﻞَ ‪ -‬أَﺧَﺬَ ‪ -‬ﺳ‪‬ﺄَلَ‬
‫= ﺑﭙﺮس‬ ‫ا‪‬ﺳﺄلْ‬ ‫= ﺑﭙﺮس‬ ‫ﺳ‪‬ﻞْ‬ ‫= ﺑﮕﯿﺮ ) ﻣﻮﻧﺚ (‬ ‫ﺧُﺬي‬ ‫= ﺑﮕﯿﺮ ) ﻣﺬﮐﺮ (‬ ‫ﺧُﺬْ‬ ‫= ﺑﺨﻮرﯾﺪ‬ ‫ﮐُﻠُﻮا‬ ‫= ﺑﺨﻮر‬ ‫ﮐُﻞْ‬
‫= ﺑﺪه‬ ‫آت‪‬‬ ‫←‬ ‫ﺗَﺄﺗ‪‬ﯽ‬ ‫ا‪‬ﻫﺪ‪‬‬ ‫←‬ ‫ﺗَﻬﺪ‪‬ي‬ ‫= ﻧﮕﻬﺪار‬ ‫قِ‬ ‫←‬ ‫ﺗَﻘﯽ‬ ‫= ﺑﺒﯿﻦ‬ ‫ر‪‬‬ ‫ﺗَﺮي ←‬ ‫ﻓﻌﻞ ِاﻣﺮ ‪:‬‬

‫) اﯾﻨﻮ دﯾﮕﻪ ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ ! (‬ ‫ﮐﺴﺮهي ﻋﺎرﺿﯽ ! ؟‬

‫ﻫﺮ ﮔﺎه دو ﺣﺮف ﺳﺎﮐﻦ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪ اوﻟﯽ ﮐﺴﺮه ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪ :‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖْ اﻟْﻔﺎﻃﻤﻪ ) ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ﮐﺴﺮة ﻋﺎرﺿﯽ ﻟﺤﺎظ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖِ اﻟْﻔﺎﻃﻤ ُﻪ‬ ‫←‬ ‫اﯾﻦ ﮐﺴﺮه ﻓﻘﻂ ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ در ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮑﺎر ﺑﺮود ‪:‬‬
‫ﻗُﻞْ ‪ +‬اﻟْﻠّﻪ‪ ‬ﺧﺎﻟﻖُ ﮐﻞّ ﺷَﯽء‪ ← ‬ﻗُﻞِ اﻟْﻠّﻪ‪ ‬ﺧﺎﻟﻖُ ﮐﻞّ ﺷَﯽء‪‬‬
‫ﻓَﻠْﯿﺘﻮﮐﻞِ اﻟْﻤ‪‬ﺆﻣ‪‬ﻨﻮنَ‬ ‫←‬ ‫َ‬ ‫ﻣﻨﻮن‬ ‫ﻓَـ ‪ +‬ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺘَﻮ‪‬ﮐّﻞْ ‪ +‬اﻟْﻤﺆ‬
‫ﻓﻌﻞ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺠﺮور ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ؛ اﮔﺮ ﻓﻌﻠﯽ ﮐﺴﺮه داﺷﺖ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد ‪ ،‬ﻣﺠﺰوم اﺳﺖ و ﻋﻼﻣﺖ‪ ‬ﮐﺴﺮه ‪ ،‬ﻋﺎرﺿﯽ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺿﯽ ﻣﻨﻔﯽ ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪي ﺣﺮف » ﻣﺎ « ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬ﺣﺮف ﻻ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻧﻤﯽ آﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺟﺎء‪ ) ‬ﻧﯿﺎﻣﺪ (‬ ‫ﻣﺎ ﮐﺎنَ ) ﻧﺒﻮد (‬
‫‪ -‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪي » ﻣﺎ « ﻣﻨﻔﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﻻ ﯾ‪‬ﺠ‪‬ﻠ‪‬ﺲ‪ = ‬ﻣﺎ ﯾ‪‬ﺠ‪‬ﻠ‪‬ﺲ‪‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪26 .......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﻫﻔﺘﻢ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﻈﱡﻠﻢِ ﺛُﻮري !‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬

‫أﯾﺎ ﻗُﺪس‪ ، ! ‬ﯾﺎ ﻗﻠﻌﮥَ اﻟﺼ‪‬ﺎﻣ‪‬ﺪﯾﻦ ! = اي ﻗﺪس ! اي ﻗﻠﻌﻪ ي ﻣﻘﺎوﻣﺎن !‬

‫ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﻈﱡﻠﻢِ ﺛُﻮري ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯽ اﻟﻈﱠﺎﻟ‪‬ﻤﯿﻦَ = ﻋﻠﯿﻪ ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﯿﺰ ‪ ،‬ﻋﻠﯿﻪ ﻇﺎﻟﻤﯿﻦ !‬

‫ﺳ‪‬ﮑﺎﮐﯽ = اﺳﻢ ﻣﺮد ) ﻣﺬﮐﺮ (‬ ‫ﺻ‪‬ﻤﻮد = ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫ﻏُﺰاة = ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن‬ ‫ﺻ‪‬ﻮب‪ = ‬ﺟﻬﺖ‬
‫ﻗُﺪس = اﺳﻢ ﺷﻬﺮ ) ﻣﺆﻧﺚ (‬ ‫ﻋ‪‬ﺼﻔﻮر= ﮔﻨﺠﺸﮏ‬ ‫ﯾﺎﺳ‪‬ﻤﯿﻦ = ﯾﺎﺳﻤﻦ‬ ‫ﻃُﻐﺎة = ﻃﺎﻏﻮت ﻫﺎ‬
‫ﻣ‪‬ﻠﺢ = ﻧﻤﮏ‬ ‫اَﻟﺠ‪‬ﻠﯿﻞ = اﺳﻢِ ﺷﻬﺮ‬ ‫ﺳﯿﺮي = ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻦ‬ ‫ﺳﻮق = ﺑﺎزار‬ ‫راﺗ‪‬ﺐ = ﺣﻘﻮق‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫ا‪‬نْ ﺗَﻨﺼ‪‬ــــــــــــــﺮوا اﷲَ ﯾ‪‬ﻨﺼ‪‬ـــــــــــ ْﺮﮐُﻢ‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻮاب ﺷﺮط ﻣﺠﺰوم ﺑِﺎﻟﺴﮑﻮن‬ ‫ﻓﻌﻞ ﺷﺮط ﻣﺠﺰوم ﺑﻪ ﺣﺬف ﻧﻮن‬

‫أﯾﺎ ﻗــــــــــﺪس‪ ، ‬ﯾﺎ ﻗَﻠﻌــــــــــﮥَ اﻟﺼ‪‬ﺎﻣ‪‬ﺪﯾــــــﻦَ‬

‫ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻀﺎف و اﻟﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﻨﺎداي ﻋﻠﻢ ؛ ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻀَﻢ‪‬‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫اِنْ = ﺣﺮف ﺷﺮط ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺟ‪‬ﺰم اﻟﻔ‪‬ﻌﻠَﯿﻦِ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﺗَﻨﺼ‪‬ﺮوا = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺒﯿﻦَ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠ‪‬ﺮﱠد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ /‬ﻣﺠﺰوم ﺑِﺎﻟﺤﺬف ﻧﻮن‬
‫اَﻟﻠّﻪ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ /‬ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻼً ﻣﻨﺼﻮب‬
‫ﯾ‪‬ﻨﺼ‪‬ﺮْ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠ‪‬ﺮﱠد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ /‬ﻣﺠﺰوم ﺑﺎﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﮐُﻢ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻟ‪‬ﻠﻨَﺼﺐ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺨﺎﻃﺒﯿﻦَ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن ‪ /‬ﻣﻀﺎف و اﻟﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺤ‪‬ﻼً ﻣﺠﺮور‬
‫أﯾﺎ = ﯾﺎ = ﺣﺮف ﻧﺪا ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﻗُﺪس‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ ‪ /‬ﻣﻨﺎداي ﻋﻠﻢ ؛ ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻀَﻢ‪‬‬
‫ﻗﻠﻌﮥ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﺿﺎﻓﻪ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ ‪ /‬ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب‬
‫اﻟﺼ‪‬ﺎﻣ‪‬ﺪﯾﻦ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ( ‪ ،‬ﺟﻤﻊ اﻟﺴﺎﻟ‪‬ﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐﺮ ‪ /‬ﻣﻀﺎف و اﻟﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺠﺮور‬

‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪ : ( #‬اﯾﻦ ﻫﺎ ﻫﻤﮕﯽ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﺑ‪‬ﯿﺖ ‪ ‬دار‬ ‫ﺗَﻤﺮ‪ ‬ر‪‬ﻃَﺐ‬ ‫ﺻ‪‬ﺎﻣ‪‬ﺪ ‪ ‬ﻣ‪‬ﻘﺎوِم‬ ‫ﺗَﮑﻠﯿﻒ ‪ ‬واﺟِﺐ‬ ‫ﺻ‪‬ﻮب‪  ‬ﺣ‪‬ﯿﺚ‬
‫ﻗَﻨَﻂَ ‪ ‬ﯾ‪‬ﺌ‪‬ﺲ‪‬‬ ‫ﺗَﺄﻣ‪‬ﻞَ‪ ‬ﻓَﮑﱠﺮَ‬ ‫ﻣﺴﺎﻋﺪة ‪ ‬ﻧَﺼﺮ‬ ‫ﺟ‪‬ﯿﻞ‪ ‬ﻧَﺴﻞ‬ ‫ﺣ‪‬ﺼﻦ‬ ‫‪‬‬ ‫ﻗﻠﻌﮥَ‬

‫ﻣﻔﺮد ‪ ‬ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬

‫ﻃﺎﻏﯽ ‪ ‬ﻃُﻐﺎة‬ ‫ﻏﺎزي ‪ ‬ﻏُﺰاة‬ ‫ﻗﺎﺿﯽ ‪ ‬ﻗُﻀﺎة‬ ‫اَراﺿﯽ ) ﺟﻤﻊ (‬ ‫‪‬‬ ‫اَرض ) ﻣﻔﺮد (‬

‫ﻃَﯿﺮ ‪ ‬ﻃُﯿﻮر‬ ‫ﺣ‪‬ﺠ‪‬ﺮ ‪ ‬اَﺣﺠﺎر‬ ‫ﺷَﺠ‪‬ﺮة ‪ ‬اَﺷﺠﺎر‬

‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪:‬‬
‫ﻣ‪‬ﻦْ ﺻ‪‬ﺒ‪‬ﺮَ ﻇَﻔَﺮَ‬ ‫‪‬ﻞ ﯾ‪‬ﺴﻠَﻢْ ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﺨَﻄﺎ‬
‫ﻣ‪‬ﻦْ ﯾ‪‬ﺘَﺄﻣ ْ‬ ‫ﻟَﻢ‪ ‬ﯾ‪‬ﻘَﺼ‪ّ‬ﺮنَ‬ ‫ﻟَﻤ‪‬ﺎ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﺎ‬ ‫ﻻﺗَﻔﻌ‪‬ﻠﻮا‬ ‫ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﮑﺘُﺐْ‬ ‫ﻻﺗَﺤﺰَنْ ﻟَﻢ‪ ‬ﯾ‪‬ﺘَﮑَﻠ‪ّ‬ﻢ‪‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪27 .......................‬‬

‫» اَﻟﻤ‪‬ﺒﻨﯽ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﻌﻠﻮم ‪ ،‬اﻟﻤ‪‬ﺒﻨﯽ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺠﻬﻮل «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﻫﺸﺘﻢ ‪ :‬اَﻟﺸﱠﺎب‪ ‬اﻟﺒ‪‬ﻄَﻞُ‬

‫ﻓﻌﻞ ﻣﻌﻠﻮم ) = ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ‪ ٌ‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﻌﻠﻮم ( ‪:‬‬
‫ﻞ ﯾ‪‬ﺰﯾــــــﺪ‪ ‬ﺣ‪‬ﺴﯿـــــــﻦَ‬
‫ﻗَﺘَــــ َ‬ ‫ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﻋﻞ آن ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ) ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ ) ﻣﺮﻓﻮع (‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﺠﻬﻮل ) = ﻣ‪‬ﺒﻨ ٌ‬
‫ﯽ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺠﻬﻮل ( ‪:‬‬
‫ﻞ ﺣ‪‬ﺴﯿـــــــ ُ‬
‫ﻦ‬ ‫ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﻋﻞ آن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﺴﺒﺖ آن ﺑﻪ ﻣﻔﻌﻮل اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﻗُﺘ‪‬ــــ َ‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﺠﻬﻮل ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ) ﻣﺮﻓﻮع (‬

‫ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮدن ﺟﻤﻠﻪ ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺟﻤﻠﻪي ﻣﻌﻠﻮم را ﺑﻪ ﻣﺠﻬﻮل ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﻢ ﭼﻬﺎر ﮐﺎر ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﻢ ‪.‬‬
‫‪ (1‬ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮدن ﻓﻌﻞ ‪ :‬ﻣﺎﺿﯽ ﺑﺮ وزن ﻓُﻌ‪‬ﻞَ ‪ ،‬ﻣﻀﺎرع ﺑﺮ وزن ﯾ‪‬ﻔْﻌ‪‬ﻞُ‬
‫‪ (2‬ﺣﺬف ﻓﺎﻋﻞ ) اﮔﺮ ﻓﺎﻋﻞ ﺻﻔﺖ ﯾﺎ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺬف ﺷﻮﻧﺪ ‪( .‬‬
‫‪ (3‬ﻣﻔﻌﻮل را ﻣﺮﻓﻮع ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻓﻌﻞ و ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ) از ﻧﻈﺮ ﻣﺬﮐﺮ و ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻮدن (‬

‫ﺿَﺮَبَ اَﺣﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯿ‪‬ﺎً ← ) ﻣﺠﻬﻮل ( ← ﺿُﺮِبَ ﻋ‪‬ﻠﯽ‪ٌ‬‬

‫ﺖ ﻓﺎﻃ‪‬ﻤ‪‬ـــﮥُ‬
‫ﺿَﺮَبَ اَﺣﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﻓﺎﻃ‪‬ﻤ‪‬ـــﮥَ ← ) ﻣﺠﻬﻮل ( ← ﺿُﺮِﺑ‪ْ ‬‬

‫ﺿَﺮَبَ اَﺣﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻬ‪‬ﻨﺪ‪‬ﺳﯿﻦَ ← ) ﻣﺠﻬﻮل ( ← ﺿُﺮِب‪ ‬ﻣ‪‬ﻬ‪‬ﻨﺪ‪‬ﺳﻮنَ‬

‫ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮدن ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ‪ :‬ﻓُﻌ‪‬ـﻞَ‬

‫ﺣﺮف ﻗﺒﻞ از آﺧﺮ را ﮐﺴﺮه ﻣﯽدﻫﯿﻢ و ﺣﺮﻓﻬﺎي ﻣﺎ ﻗﺒﻞ آن را اﮔﺮ ﺣﺮﮐﺖ داﺷﺖ ﻣﻀﻤﻮم ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ؛ ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﻣﺠﻬﻮلِ د‪‬قﱠ ← د‪‬قﱠ‬ ‫ﻗَﺘَﻞَ = ﮐُﺸﺖ ) ﻣﻌﻠﻮم ( ‪ ‬ﻗُﺘ‪‬ﻞَ = ﮐُﺸﺘﻪ ﺷﺪ ) ﻣﺠﻬﻮل (‬ ‫َج ← اُﺳ‪‬ﺘُﺨْﺮِجَ‬
‫ا‪‬ﺳ‪‬ﺘَﺨْﺮ َ‬
‫ﻃﺮﯾﻘﻪ ي ﺗﺮﺟﻤﻪ ي ﻓﻌﻞ ﻣﺠﻬﻮلِ ﻣﺎﺿﯽ ‪ :‬ﺑﻪ آﺧﺮ آن » ﺷﺪ « اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪ :‬ﻗَﺘَﻞَ = ﮐُﺸﺖ ‪ ‬ﻗُـﺘ‪‬ـﻞَ = ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋ‪‬ﻞَ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ وزن ﻓُﻮﻋ‪‬ﻞَ ﻣﺠﻬﻮل ﻣﯽﺷﻮد ‪ ) .‬ﮐﺎﺗَﺐَ ← ﮐُﻮﺗ‪‬ﺐَ (‬

‫ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮدن ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ :‬ﯾ‪‬ﻔﻌ‪‬ـﻞُ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮدن ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺣﺮف اول را ﺿﻤﻪ ﻣﯽدﻫﯿﻢ و ﺣﺮف ﻗﺒﻞ از آﺧﺮ را ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽدﻫﯿﻢ ؛ ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫‪‬ﻞ = ﻣﯽ ﮐُﺸﺪ ) ﻣﻌﻠﻮم ( ← ﯾ‪‬ﻘْﺘَﻞُ = ﮐُﺸﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ) ﻣﺠﻬﻮل (‬
‫ﯾ‪‬ﻘْﺘ ُ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻘﻂ ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪي را ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮد و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ اﮔﺮ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺠﻬﻮل ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﺘﻌﺪي ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬
‫) ﻏَﺮَس‪ ‬ﻣﺠﻬﻮل ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﭘﺲ ‪ :‬ﻏَﺮَس‪ = ‬ﻣﺘﻌﺪي (‬ ‫ﻏُﺮِﺳ‪‬ﺖ‪ ‬اﻻَزﻫﺎر‪ ‬اﻟﺠﻤﯿﻠﮥُ‬ ‫←‬ ‫ﻏَﺮَس‪ ‬اﻟﻄﻔﻞُ اﻻَزﻫﺎر‪ ‬اﻟﺠﻤﯿﻠﮥَ ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﻌﻞ دو ﻣﻔﻌﻮﻟﯽ ﻣﺠﻬﻮل ﺷﻮد ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮل اول ﺑﻪ ﻧﺎﯾﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﻔﻌﻮل دوم ﻣﻔﻌﻮل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻓﻌﻞ اَﻣﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺠﻬﻮل ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ‪ :‬اُﺗﺮُك = ﺗﺮك ﮐﻦ ‪ ،‬ﻣﺠﻬﻮل ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﻓﻌﺎلِ ﻻزم ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺠﻬﻮل ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ؛ ﻣﺜﻼً ‪ ) :‬ﺟ‪‬ﻠ‪‬ﺲ‪ ‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪ ( .‬ﺟ‪‬ﻠَﺲ‪ = ‬ﻧﺸﺴﺖ ؛ ﻫﺎﺟ‪‬ﺮَ = ﮐﻮچ ﮐﺮد ؛ ﻫ‪‬ﻠَﮏ‪ = ‬ﻫﻼك ﺷﺪ‬
‫ﻃﺮﯾﻘﻪ ي ﺗﺮﺟﻤﻪ ي ﻓﻌﻞ ﻣﺠﻬﻮلِ ﻣﻀﺎرع ‪ :‬ﺑﻪ آﺧﺮ آن » ﻣﯽ ﺷﻮد « اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪ :‬ﯾ‪‬ﻘَﺘ‪‬ﻞُ = ﻣﯽ ﮐُﺸَﺪ ‪ ‬ﯾ‪‬ـﻘﺘَـﻞُ = ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪28.......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﻫﺸﺘﻢ ‪ :‬اَﻟﺸﱠﺎب‪ ‬اﻟﺒ‪‬ﻄَﻞُ‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬

‫‪ ) ‬ﺷ‪‬ﺮْذ‪‬ﻣ‪‬ﮥٌ = ﮔﺮوه ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ رِﺟﺎل ﻣﻌﻨﯽ ﺟﻤﻊ دارد و ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫اوﻟﺌﮏ‪ ‬ﺷ‪‬ﺮْذ‪‬ﻣ‪‬ﮥٌ ﻗَﻠﯿﻠﻮنَ = آن ﻫﺎ ﮔﺮوﻫﯽ اﻧﺪك اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺎذا ﻧَﻔﻌ‪‬ﻞُ ﺑِﻬﺆﻻء‪ ‬اﻟﺸﱠﺒﺎبِ ‪ ،‬ﻗَﺪ‪ ‬ﻏُﺴ‪‬ﻠَﺖ‪ ‬ﻋ‪‬ﻘﻮﻟُﻬِﻢ = ﺑﺎ اﯾﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﭼﮑﺎر ﮐﻨﯿﻢ ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺷَﺴﺘﺸﻮ ِ‬
‫ي ﻣﻐﺰي ﺷﺪه اﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﻏَﺰوة = ﺟﻨﮓ‬ ‫أﮐْﻞ = ﺧﻮردن‬ ‫ﻣ‪‬ﺴﺮَﺣﯿﮥ = ﺗﺌﺎﺗﺮ‬ ‫اَﻟﺒ‪‬ﻄَﻞ = ﻗﻬﺮﻣﺎن‬ ‫اَﻟﺸّﺎب = ﺟﻮان‬
‫ﻗُﻄﻦ = ﭘﻨﺒﻪ‬ ‫ﺣ‪‬ﻔﻠَﮥ = ﺟﺸﻦ‬ ‫ﻋﺎقٌ = ﻃﺮد ﺷﺪه‬ ‫اَﺑ‪‬ﺖ‪ = ‬ﭘﺪرﺟﺎن‬ ‫ﺣ‪‬ﻨﻈَﻠَﮥ = اﺳﻢ ﻣﺮد‬
‫ﻫ‪‬ﺪ‪‬ع‪ = ‬ﺷﺘﺎﻓﺖ‬ ‫ﻫ‪‬ﯿ‪‬ﻦ = آﺳﺎن‬ ‫ﺑﺎﻧﯽ = ﺳﺎزﻧﺪه‬ ‫ﺧُﻄﱠﮥٌ = ﻧﻘﺸﻪ اي‬ ‫ﺳﺎﺣ‪‬ﮥ = ﻣﯿﺪان‬
‫ﻟَﻦْ ﻧُﺨﺪ‪‬ع‪ = ‬ﻓﺮﯾﺐ ﻧﺨﻮاﻫﯿﻢ ﺧﻮرد‬ ‫ﻫ‪‬ﻨﱠﺄ = ﺗﺒﺮﯾﮏ ﮔﻔﺖ‬ ‫اَﻟﻤ‪‬ﺸﻬ‪‬ﺪ اﻻول = ﭘﺮده ي اول‬ ‫ﻋ‪‬ﺮس = ﻋﺮوﺳﯽ‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫ﻗَﻠﯿﻠــــــﻮنَ‬ ‫ﺷ‪‬ﺮْذ‪‬ﻣ‪‬ــــــﮥٌ‬ ‫اوﻟﺌـــﮏ‪‬‬
‫ﻧَﻌﺖ و ﻣﺮﻓﻮع ﺗﺎﺑﻊ اﺳﻢ ﻗﺒﻞ‬ ‫ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬
‫أﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺐ‪ ‬اﻟﻨﺎس‪ ‬أنْ ﯾ‪‬ﺘﺮَﮐـــــﻮا أنْ ﯾ‪‬ﻘﻮﻟﻮا آﻣ‪‬ﻨﱠﺎ و‪ ‬ﻫــــــــﻢ‪ ‬ﻻ ﯾ‪‬ﻔﺘَﻨﻮنَ‬
‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫أ = ﺣﺮف اﺳﺘﻔﻬﺎم ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔَﺘﺢ ) أ = ﻫ‪‬ﻞْ = آﯾﺎ (‬
‫ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫اﻟﻨﺎس‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﯾ‪‬ﺘﺮَﮐﻮا = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺒﯿﻦَ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ) اﻓﻌﺎل ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﺠﻬﻮل ‪ /‬ﻣﻨﺼﻮب ﺑِﺤﺬف اﻟﻨﻮن‬
‫ﻫ‪ْ ‬‬
‫ﻢ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻟ‪‬ﻠﺮﻓﻊ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋ‪‬ﺐ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﻻ = ﺣﺮف ﻧﻔﯽ ﻟ‪‬ﻔﻌﻞ اﻟﻤﻀﺎرع ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﯾ‪‬ﻔﺘَﻨﻮنَ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺒﯿﻦَ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺰﯾﺎده‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬واﺣﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ ﺑﺎب اﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﺠﻬﻮل‬
‫ﺣ‪‬ﻨﻈَﻠَﮥ و ﺣ‪‬ﻤﺰة = ﻫﺮ دو اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﻟﻌ‪‬ﻠَﻢ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ ﻟﻔﻈﯽ ) = ﻣﺬﮐﺮ ﺣﻘﯿﻘﯽ (‬

‫(‪:‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﻃَﺮَقَ ‪ ‬د‪‬قﱠ‬ ‫أﮐْﻞ ‪ ‬ﺗَﻨﺎو‪‬ل‬ ‫واﻟ‪‬ﺪ‪‬ه ‪ ‬اُم‪‬‬ ‫واﻟ‪‬ﺪ ‪ ‬اَب‬

‫ﯾ‪‬ﻮم اﻟﺘﺎﻟﯽ ‪ ‬ﯾﻮم ﺑﻌﺪ‬ ‫ﻫ‪‬ﯿ‪‬ﻦ ‪ ‬ﺳ‪‬ﻬﻞ‬ ‫ﺧَﯿ‪‬ﺐ‪  ‬ﯾ‪‬ﺌ‪‬ﺲ‪‬‬ ‫ﻏَﺰوة ‪ ‬ﺣ‪‬ﺮْب‬
‫ﻓﻘﻂ دو ﺗﺎي آﺧﺮ ﻣﺘﻀﺎدﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻫ‪‬ﯿ‪‬ﻦ ‪ ‬ﺻ‪‬ﻌﺐ‪‬‬ ‫ﻗَﻠﯿﻠﻮنَ ‪ ‬ﮐﺜﯿﺮونَ‬ ‫ﻧَﺘﺮُك‪  ‬ﻧَﺪ‪‬ع‪‬‬ ‫‪camel‬‬ ‫ا‪‬ﺑِﻞ ‪ ‬ﺟ‪‬ﻤ‪‬ﻞ =‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬

‫ﻟُﺼﻮص ‪ ‬ﻟُﺺ‪ ) ‬دزد (‬ ‫اَﯾﺪي ‪ ‬ﯾ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫ﺷَﺒﺎب ‪ ‬ﺷﺎب‪‬‬ ‫اَﺻﻨﺎم ‪ ‬ﺻ‪‬ﻨَﻢ ) ﺑ‪‬ﺖ (‬ ‫آﺑﺎء ‪ ‬اَب ) ﭘﺪر (‬
‫ﺷَﺪاﺋ‪‬ﺪ ‪ ‬ﺷ‪‬ﺪ‪‬ة )ﺳﺨﺘﯽ( اَﺷﯿﺎء‪  ‬ﺷَﯽء‬ ‫أﺿﺪاد ‪ ‬ﺿﺪ‪‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻘُﻮل ‪ ‬ﻋ‪‬ﻘﻞ‬ ‫رِﺟﺎل ‪ ‬ر‪‬ﺟ‪‬ﻞ‬
‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪ ) :‬ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﮐُﺘ‪‬ﺐ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﯿﮑُﻢ اﻟﺼ‪‬ﯿﺎم‪‬‬ ‫ﯾ‪‬ﻌﺮَف‪ ‬اﻟﺼ‪‬ﺪﯾﻖُ اﻟﻮ‪‬ﻓﯽ‪ ‬ﻋ‪‬ﻨﺪ‪ ‬اﻟﺸَﺪاﺋﺪ‪‬‬ ‫) ﻫ‪‬ﯽ‪( ‬‬ ‫ﺗُﻌﺮَف‪ ‬اﻻَﺷﯿﺎء‪ ‬ﺑِﺎَﺿﺪاد‪‬ﻫﺎ اﻟَﻤ‪‬ﺮأةُ ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﻌ‪‬ﺖ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﺘَﮑﺎﺳ‪‬ﻞِ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪29 .......................‬‬

‫» اَﻻﻓﻌﺎل اﻟﻨّﺎﻗﺼﻪ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﻧﻬﻢ ‪ :‬ﻟَﯿﺲ‪ ‬ﻟ‪‬ﻺﻧﺴﺎنِ إﻻ ﻣﺎﺳ‪‬ﻌ‪‬ﯽ' !‬

‫ﻧَﻮاﺳ‪‬ﺦ = ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﻨﺪﮔــﺎن ‪ :‬اﻋﺮاب ﻣﺒﺘﺪا ﯾﺎ ﺧﺒﺮ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻧَﻮاﺳ‪‬ﺦ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﻣﺒﺘﺪا و ﺧﺒﺮ ﻣﯽآﯾﻨﺪ و ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎ را از ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﻮدن ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪:‬‬
‫ﷲ واﺣﺪ‪‬‬
‫ن اَ َ‬
‫ا‪ ‬ﱠ‬ ‫ﷲ واﺣﺪاً‬
‫ﮐﺎنَ اَ ُ‬ ‫اَﷲُ واﺣﺪ‪‬‬ ‫ﮐﺎن ‪ ،‬ا‪‬نﱠ ‪ ،‬ﻻء‪ ‬ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ و ‪: ...‬‬
‫َ‬

‫اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ‬
‫اﺳﻢِ اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ وﻟﯽ ﺧﺒﺮ آن ﻫﺎ ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻇﻞ (‬
‫ﺑﺎت ‪ -‬اَﻣﺴﯽ ‪ -‬ﱠ‬
‫َ‬ ‫ﻣﺎزال ‪-‬‬
‫َ‬ ‫)‬ ‫؛‬ ‫اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ ) :‬ﮐﺎنَ ‪ -‬ﻟَﯿﺲ‪ - ‬ﺻﺎر‪ - ‬اَﺻ‪‬ﺒ‪‬ﺢ‪ - ‬ﻣﺎدا َم (‬
‫ﺷﺪ‬ ‫ﺷﺪ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ‬ ‫ﺷﺪ‬ ‫ﺷﺪ‬ ‫ﺷﺪ‬ ‫ﺷﺪ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﺑﻮد‬
‫اﻓﻌﺎلِ ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻗﺒﻞ از ﺟﻤﻠﻪي اﺳﻤﯿﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ ؛ ﻣﺒﺘﺪا را ﻣﺮﻓﻮع ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارﻧﺪ وﻟﯽ ﺧﺒﺮ را ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺎدام ( ﻓﻌﻞِ ﻧﺎﻗﺼﻪ اﻧﺪ ﭘﺲ ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﻔﻌﻮل ﻧﺪارﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﺳﻢ و ﺧﺒﺮ‬
‫َ‬ ‫اﯾﻦ ﭘﻨﺞ ﻓﻌﻞ ‪ ) :‬ﮐﺎنَ ‪ -‬ﻟَﯿﺲ‪ - ‬ﺻﺎر‪ - ‬اَﺻ‪‬ﺒ‪‬ﺢ‪- ‬‬
‫دارﻧﺪ ‪ ،‬اﮔﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪ اي ﺑﺮاي آن ﻫﺎ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ـــ‬ ‫ُ‬ ‫ـــ‬ ‫‪‬‬ ‫اَﻟﻠّـــــ ُﻪ واﺣ‪‬ــــــــــــــﺪ‪‬‬
‫ﺧﺒﺮ ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ُ‬ ‫ـــ‬ ‫َ‬ ‫ـــ‬ ‫ا‪ ‬ﱠ‬

‫ن‬ ‫‪‬‬ ‫ن اَﻟﻠّــــــ َﻪ واﺣ‪‬ــــــــــــــــﺪ‪‬‬
‫ا‪ ‬ﱠ‬
‫ﺧﺒﺮ ا‪‬نﱠ ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫اﺳﻢ ا‪‬نﱠ ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب‬

‫َ‬ ‫ـــ‬ ‫ُ‬ ‫ـــ‬ ‫َ‬ ‫ﮐﺎن‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﺎن اَﻟﻠّـــــــ ُﻪ واﺣــــــــــﺪاً‬
‫َ‬
‫ﺧﺒﺮﮐﺎن ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫اﺳﻢ ﮐﺎن ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز ﯾﺎ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻟ‪‬ــــــــــــــﻤﺎً‬ ‫ﮐُﻨْــــــــــ ُ‬
‫ت‬
‫ﺧﺒﺮﮐﺎن ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫اﺳﻢ ﮐﺎن ؛ ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬

‫‪ -‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺎن وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﺳﻢ ﮐﺎنَ ﻣ‪‬ﺴﺘَﺘَﺮ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﮐـــــــــــﺎنَ ﻋﺎﻟ‪‬ﻤﺎً‬
‫ُ‬
‫اﺳﻢ ﮐﺎن ؛ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﻫ‪‬ﻮ‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﯿﺎﯾﺪ آن ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺧﺒﺮ ﮐﺎن و ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﮐﺎن ﻣ‪‬ﺮﯾـــــﻀﺎً‬
‫َ‬
‫ﺧﺒﺮﮐﺎن ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ در ﻫﺮ ﺻﯿﻐﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ :‬ﭼﻪ ﻣﺎﺿﯽ ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻀﺎرع و ﭼﻪ اﻣﺮ ﺧﺒﺮ را ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﮐُﻦ ﻗَﻮﯾ‪‬ﺎً‬ ‫اَﺣﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﯾ‪‬ﮑُﻮنُ ﻗَﻮﯾ‪‬ﺎً‬ ‫ﮐﺎنَ ﻋ‪‬ﻠﯽ‪ ‬ﻗَﻮﯾ‪‬ﺎً‬
‫ﺧﺒﺮﮐﺎن ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﺧﺒﺮﮐﺎن ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﺧﺒﺮﮐﺎن ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب‬
‫اﮔﺮ اﺳﻢِ اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻓﺎﻋﻠﯽ ﺑﯿﺎﯾﺪ ‪.‬‬
‫) ﻏﻠﻂ (‬ ‫ﻟَﯿﺲ‪ ‬اَﻧﺖ‪ ‬ﺟﺎﻫ‪‬ﻼً‬
‫) درﺳﺖ (‬ ‫ﻟَﺴﺖ‪ ‬ﺟﺎﻫ‪‬ﻼً‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪30 .......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس ﻧﻬﻢ ‪ :‬ﻟَﯿﺲ‪ ‬ﻟ‪‬ﻺﻧﺴﺎنِ إﻻ ﻣﺎﺳ‪‬ﻌ‪‬ﯽ' !‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬
‫ﻟَﯿﺴ‪‬ﺖ‪ ‬اﻟّﺮاﺣﮥُ إﻻَ ﺑ‪‬ﻌﺪ‪ ‬اﻟﺘﱠﻌ‪‬ﺐِ = ﻫﯿﭻ راﺣﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻌﺪ از رﻧﺞ ‪.‬‬
‫ﺑِﻘَﺪ‪‬رِ اﻟﮑﺪ‪ ‬ﺗُﮑﺘَﺴ‪‬ﺐ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌﺎﻟﯽ = ﺑﻪ اﻧﺪازه ي ﺗﻼش ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﯽ ﻫﺎ و ﻣﻘﺎم ﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ ‪.‬‬
‫و ﻣ‪‬ﻦْ ﻃَﻠَﺐ‪ ‬اﻟﻌ‪‬ﻠَﯽ ﺳ‪‬ﻬِﺮَ اﻟﻠﱠﯿﺎﻟﯽ‪ = ‬ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺐ ﻫﺎ ﺑﯿﺪار ﺑﻤﺎﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﯿﮑ‪‬ﻞ اَﻧﺠِﻠﻮ = ﻣﯿﮑﻞ آﻧﮋ‬ ‫اَرﺑ‪‬ﻌﯿﻦَ = ﭼﻬﻞ‬ ‫ﺧُﻠﱢﺪ‪ = ‬ﺟﺎوﯾﺪان ﻣﺎﻧﺪ‬ ‫اُﺳ‪‬ﻮ‪‬ة = ﺳﺮﻣﺸﻖ‬
‫ﺣ‪‬ﺮّاس = ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن‬ ‫ﻗ‪‬ﻨﺪﯾﻞ = ﭼﺮاغ‬ ‫د‪‬ؤوب = ﺑﺎ ﭘﺸﺘﮑﺎر‬ ‫اَﺟﯿﺎل = ﻧﺴﻞ ﻫﺎ‬
‫ﻣ‪‬ﺆﻇّﻒ = ﮐﺎرﻣﻨﺪ‬ ‫ﺧُﻄُﻮات = ﮔﺎم ﻫﺎ‬ ‫ﺗَﺮﺟ‪‬ﻤﮥ = ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ‬ ‫ﯾ‪‬ﺤﺎﮐﯽ = ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﮥ = ﭼﺸﻤﮥ آب ﮔﺮم‬ ‫ﻓَﺠﺄةً = ﻧﺎﮔﻬﺎن‬ ‫ﻣﯿﺰات = وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎ‬ ‫اَﻧﻒ = ﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻣ‪‬ﻘَﻌ‪‬ﺪة = ﭘﯿﭽﯿﺪه‬ ‫ﺗَﺴ‪‬ﻠﱠﻖَ = ﺑﺎﻻ رﻓﺖ‬ ‫ﺿﻮاﺣﯽ = ﺣﻮﻣﻪ ﻫﺎ‬ ‫ﺗَﻌﺐ = رﻧﺞ‬
‫د‪‬ﺑ‪‬ﺎﺑ‪‬ﮥ = ﺗﺎﻧﮏ‬ ‫د‪‬ب = ﺧ‪‬ﺮس‬ ‫ﺑ‪‬ﺴﯿﻂ = ﺳﺎده‬ ‫ذَﺑﺎب = ﻣﮕﺲ‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫أﺻﺒ‪‬ﺤ‪‬ــــــــﻨــــــــــﺎ ﻣ‪‬ﺘَﻘَﺪ‪‬ﻣﯿــــــــﻦَ ﺣﯿﻦَ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻠﻨﺎ ﺑِـﺎﻟﻘﺮآنِ‬
‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﺧﺒﺮ أﺻﺒ‪‬ﺢ‪ ‬و ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫اﺳﻢ اََﺻﺒ‪‬ﺢ‪ ، ‬ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻧﺎﻗﺼﻪ‬
‫ﻫ‪‬ﻠَﮏ‪ ‬ﻣ‪‬ــــــﻦْ ﻟَﯿﺲ‪ ‬ﻟَﻪ‪ ‬ﺣ‪‬ﮑﯿـــــــــﻢ‪ ‬ﯾ‪‬ﺮﺷ‪‬ـــــــﺪ‪‬ه‪‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫اﺳﻢ ﻟَﯿﺲ‪ ‬ﻣ‪‬ﺆﺧﺮ ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫أﺻﺒ‪‬ﺤﻨﺎ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺘﮑﻠّﻢ ﻣ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻐﯿﺮ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ) اﻓﻌﺎل ( ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦ اﻻَﻓﻌﺎل اﻟﻨﺎﻗ‪‬ﺼﮥ‬
‫ﻣ‪‬ﺘَﻘَﺪ‪‬ﻣﯿﻦَ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ( ‪ ،‬ﺟﻤﻊ اﻟﺴﺎﻟ‪‬ﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐﺮ‬
‫ﺣﯿﻦَ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ ‪ ،‬ﻇﺮف زﻣﺎن ) ﻣﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ‪( ‬‬
‫ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻠﻨﺎ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺘﮑﻠّﻢ ﻣ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻐﯿﺮ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اَﻟْﻘﺮآنِ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﺣﮑﯿﻢ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) ﺻﻔﺖ ﻣ‪‬ﺸَﺒ‪‬ﻬﻪ ‪ ،‬ﻓَﻌﯿﻞ ( ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬

‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪ : ( #‬ﻓﻘﻂ دوﺗﺎي آﺧﺮ ﻣﺘﻀﺎدﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﻗ‪‬ﻨﺪﯾﻞ ‪ ‬ﺳ‪‬ﺮاج‬ ‫ﮐَﺪ‪  ‬ﮐﺪح‬ ‫ﻗَﻠﱠﺪ‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺼﺒﺎح ‪ ‬ﺳ‪‬ﺮاج ﺣﺎﮐَﯽ‪‬‬ ‫ﻫ‪‬ﻠَﮏ‪  ‬ﻣﺎت‪‬‬ ‫ﻧَﺤﻮ‪  ‬إﻟﯽ‬
‫رﻓﺎه‬ ‫‪‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻨﺎء‬ ‫د‪‬ؤوب ‪ ‬ﮐَﺴﻼن‬ ‫ﺣ‪‬ﻂﱠ ‪ ‬ﻧَﺰَلَ‬ ‫اُﺳ‪‬ﻮ‪‬ة ‪ ‬ﻗُﺪ‪‬و‪‬ة‬ ‫ﻟ‪‬ﻤﺎذا ‪ ‬ﻟ‪‬ﻢ‪‬‬ ‫ﺑ‪‬ﺆس ‪ ‬ﻓَﻘﺮ‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬

‫ﻣ‪‬ﺸﺎﮐ‪‬ﻞ ‪ ‬ﻣ‪‬ﺸﮑ‪‬ﻞ‬ ‫ﻧ‪‬ﻌ‪‬ﻢ ‪ ‬ﻧ‪‬ﻌﻤ‪‬ﮥ‬ ‫اَﺟﯿﺎل ‪ ‬ﺟ‪‬ﯿﻞ‬ ‫أَﺳﻤﺎء ‪ ‬اﺳﻢ‬ ‫اَﻫﺪاف ‪ ‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ف‬ ‫ﻧَﻤﺎذ‪‬ج ‪ ‬ﻧَﻤﻮذَج‬
‫ﺑ‪‬ﯿﻮت ‪ ‬ﺑ‪‬ﯿﺖ‬ ‫ﻓَﻮاﺋ‪‬ﺪ ‪ ‬ﻓﺎﯾﺪه‬ ‫ﺣ‪‬ﺮاس ‪ ‬ﺣﺎرِس‬ ‫ﻣ‪‬ﺼﺎﻋﺐ ‪ ‬ﻣ‪‬ﺼﻌﺒ‪‬ﻪ آﻣﺎل ‪ ‬آَﻣ‪‬ﻞ‬ ‫ﻋ‪‬ﻈَﻤﺎ ‪ ‬ﻋ‪‬ﻈﯿﻢ‬
‫ﻗَﻨﺎدﯾﻞ ‪ ‬ﻗ‪‬ﻨﺪﯾﻞ‬ ‫أﺳﺮار ‪ ‬ﺳ‪‬ﺮّ‬ ‫ﻣ‪‬ﻌﺼﯿ‪‬ﮥ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺷﺮوط ‪ ‬ﺷﺮط ﻣ‪‬ﻌﺎﺻﯽ‬ ‫أﺷﯿﺎء ‪ ‬ﺷَﯽء‬ ‫أﻏﻨﯿﺎء ‪ ‬ﻏَﻨﯽ‪‬‬

‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪ ) :‬اﺳﻢِ اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ وﻟﯽ ﺧﺒﺮِ اَﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﮐُﻞﱡ ﻃﺎﻟ‪‬ﺐٍ ﻧﺎﺟِﺢ‪ ‬ﻣﺎدام‪ ‬ﻣ‪‬ﺠﺘَﻬِﺪاً‬ ‫أﺻﺒ‪‬ﺢ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺘ‪‬ﮑﺎﺳ‪‬ﻞُ ﻣ‪‬ﺠِﺪ‪‬اً‬ ‫ﻟَﯿﺲ‪ ‬اﻟﮑﺎذ‪‬ب‪ ‬ﻣ‪‬ﻔﻠ‪‬ﺤﺎً‬ ‫ﮐﺎنَ اَﷲُ ﻏَﻔﻮراً ﺻ‪‬ﺮْت‪ ‬ﻋﺎﻟ‪‬ﻤﺎً‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪31 .......................‬‬

‫» اﻟﺤﺮوف اﻟﻤ‪‬ﺸَﺒِّﻬ‪‬ﻪ ﺑِﺎﻟﻔﻌﻞِ ‪ » ،‬ﻻ « اﻟﻨّﺎﻓﯿﻪ ﻟ‪‬ﻠﺠﻨﺲ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس دﻫﻢ ‪ :‬ﺗَﺒﺎر‪‬ك‪ ‬اﷲُ اَﺣﺴ‪‬ﻦُ اﻟﺨﺎﻟ‪‬ﻘﯿﻦَ !‬
‫اﺳﻢِ ﺣﺮوف ﻣﺸﺒﻬﻪ‪ ‬ﺑِﺎﻟﻔﻌﻞ ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ اﻣﺎ ﺧﺒﺮ آن ﻫﺎ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺣﺮوف ﻣ‪‬ﺸَﺒِﻬ‪‬ﻪ‪ ‬ﺑِﺎﻟﻔﻌﻞ ‪ 6‬ﺗﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪:‬‬
‫ﻧﺎﺻﺐ ا‪‬ﺳﻢ اﻧﺪ و راﻓ‪‬ﻊ در ﺧﺒﺮ‬ ‫ﯿﺖ‪ -‬ﱠ‬
‫ﻟﻌﻞ‬ ‫ﺄن ‪ -‬ﻟﮑ‪‬ﻦﱠ ‪ -‬ﻟَ َ‬
‫ا‪‬نَﱠ ‪ -‬اَنﱠّ‪ -‬ﮐَ ﱠ‬
‫اﯾﻦ ﺣﺮوف ﻗﺒﻞ از ﺟﻤﻠﻪي اﺳﻤﯿﻪ ﻣﯽآﯾﻨﺪ و ﻣﺒﺘﺪا را ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺒﺘﺪا ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ اﺳﻢ‬
‫اﷲ واﺣ‪‬ــــــــــﺪ‪‬‬
‫َ‬ ‫‪‬ن‬
‫ا‪‬نّ و ﻣﻨﺼﻮب ؛ وﻟﯽ ﺧﺒﺮ ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ؛ ﻣﺜﺎل ‪ :‬ا ﱠ‬
‫‪‬ن و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ﺧﺒﺮ ا ّ‬ ‫اﺳﻢ ان و ﻣﻨﺼﻮب‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ اﺳﻢ ا‪‬نﱠ و ﺑﻘﯿﻪي ﺣﺮوف ﻣ‪‬ﺸَﺒﻬ‪‬ﮥٌ ﺑِﺎﻟﻔﻌﻞ ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﺼﻮرت ﺿﻤﯿﺮ ﭼﺴﺒﺎن ) ﻣﺘﺼﻞ ( ﻣﯽآﯾﺪ ‪:‬‬
‫) درﺳﺖ (‬ ‫ا‪‬ﻧّﻤﺎ اَﻧﺖ‪ ‬واﺣ ٌ‪‬ﺪ‬ ‫ا‪‬ﻧـﱠـﮏ واﺣﺪ‪ ) ‬درﺳﺖ (‬ ‫ﻧﺖ واﺣﺪ‪ ) ‬ﻏﻠﻂ (‬
‫ا‪‬نّ اَ َ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺣﺮف ﻣﺎي ﮐﺎﻓﻪ ﺑﻪ ا‪‬نﱠ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮد ﻋﻤﻞِ آن را ﺧﻨﺜﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪ ) .‬ﻣﻌﻨﯽِ ‪ :‬ا‪‬ﻧﱠﻤﺎ = ﻓﻘﻂ ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ (‬
‫اﷲ واﺣﺪ‪‬‬
‫ا‪‬ﻧﱠﻤﺎ ُ‬ ‫اﷲ واﺣﺪ‪‬‬
‫ِانﱠ َ‬ ‫ﷲ واﺣﺪ‪‬‬
‫اَ ُ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ا‪‬ﻧّﻤﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺒﺘﺪا دارﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﺳﻢِ ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ ) ـَ ( ‪ ،‬ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ وﻟﯽ ﺧﺒﺮِ » ﻻ « ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﻗﺒﻞ از ﺟﻤﻠﻪي اﺳﻤﯿﻪ ﻣﯽآﯾﺪ و ﺷﺒﯿﻪ ﺣﺮوف ﻣﺸﺒﻬﻪ ﺑِﺎﻟﻔﻌﻞ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﻗﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﺳﻢ ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫) ﺗﺮﺟﻤﻪ ي ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ = ﻫﯿﭻ ‪ . . . .‬ﻧﯿﺴﺖ ‪( .‬‬ ‫ﺟﺎﻫــــــ ٌ‬
‫ﻞ‬ ‫ﻻرﺟ‪‬ـــــــــــ َ‬
‫ﻞ‬
‫ﺧﺒﺮ ﻻ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫اﺳﻢ ﻻ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ ) ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب (‬
‫‪ ‬ﻻ رﺟ‪‬ﻞَ‬ ‫) ﻣﺒﻨﯽ (‬ ‫؛‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﺟﺰء ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺒﻨﯽ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﻣﻌﺮب ( ‪ ‬ر‪‬ﺟ‪‬ﻞُ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽآﯾﺪ ‪ » ،‬اَﻟـ « و » ﺗﻨﻮﯾﻦ « ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد و ﻣﺆﺧﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﺑﺼﻮرت ﻣﺜﻨﯽ ﯾﺎ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻫﻢ ﻧﻤﯽ آﯾﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻀﺎف ﻫﻢ ﻧﻤﯽ آﯾﺪ ‪ ) .‬اﺳﻢ » ﻻ « ﻧﮑﺮه اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از » ﻻ « ﻓﻘﻂ ﯾﮏ اﺳﻢ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﻫﻤﺎن اﺳﻢ ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ اﺳﺖ ﭼﻮن ﺧﺒﺮِ » ﻻ « ﻗﺎﺑﻞِ ﺣﺬف اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻻﺑ‪‬ـــﺪ‪‬‬ ‫ﻻﺣﯿﻠَﮥَ‬ ‫ﻟﻪ اﻻ اﷲُ = ﻻ ا‪‬ﻟﻪ‪ ) ‬ﻣﻮﺟﻮد‪ ( ‬اﻻ اﷲَ‬
‫ﻻ ا‪َ ‬‬ ‫ﱠ‬ ‫ﺷﮏ‬ ‫ﻻ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺧﺒﺮ » ﻻ « ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﻻ اﯾﻤﺎنَ ﻟَـــــــ ُﻪ‬
‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫اﻧﻮاع ﻻء‬
‫ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰوم ﻣﯽآﯾﺪ ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺳﺎﮐﻦ اﺳﺖ و ﯾﺎ ﻧﻮنِ آن ﺣﺬف ﺷﺪه ‪:‬‬
‫ِ‬ ‫‪ -1‬ﻻء‪ ‬ﻧﻬﯽ ‪ :‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻗﺒﻞ از ﯾﮏ ﻓﻌﻞ‬
‫) ﺑﻪ ﺟﺰء ﺻﯿﻐﻪي ‪ 6‬و ‪ ( 12‬؛ ﺣﺮف‪ ‬ﻻء‪ ‬ﻧﻬﯽ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪ ) .‬ﻻء‪ ‬ﻧﺎﻫﯿﻪ (‬
‫ﻻ ﯾ‪‬ﺘَﺨﺬ‪ ‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‬ ‫ﻻ ﯾ‪‬ﻬ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫ﻻﺗَﺬْﻫﺒﻮا ) ﻧﺮوﯾﺪ (‬ ‫ﻻﺗَﺬْﻫ‪‬ﺐْ ) ﻧﺮو (‬
‫‪ ) .‬ﻻء‪ ‬ﻧﺎﻓﯿﻪ (‬ ‫‪ -2‬ﻻء‪ ‬ﻧﻔﯽ ‪ :‬ﺣﺮف‪ ‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ و ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻣﯽ آﯾﺪ و آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‬
‫ﻻ ﯾ‪‬ﺘَﺨ‪‬ﺬُ اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‬ ‫ﻻ ﯾ‪‬ﻬﺪي‬ ‫ﻻﺗﺬﻫﺒﻮن ) ﻧﻤﯽروﯾﺪ (‬
‫َ‬ ‫ﻻﺗَﺬْﻫ‪‬ﺐُ ) ﻧﻤﯽروي (‬
‫) ﻻء‪ ‬ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ = ﻻء‪ ‬ﻧﺎﺳﺨﻪ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫‪ -3‬ﻻ ِء ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ‪ :‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﯾﮏ اﺳﻢ ﻓﺘﺤﻪ دار ﻣﯽ آﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﻻﺣﯿﻠَﮥَ = ﻻ ﺑ‪‬ــﺪ‪‬‬ ‫ﻻ ﺑ‪‬ﺄس‪‬‬ ‫‪‬ﻞ ﺟﺎﻫﻞٌ‬
‫ﻻر‪‬ﺟ َ‬ ‫ﻻﺷَﮏَ‬
‫‪ -4‬ﻻء ﻋﺎﻃﻔﻪ ‪ :‬ﺣﺮف ﻋﻄﻒ » ﻻ « ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ » ﻧﻪ « ‪ ،‬ﺑﯿﻦ دو اﺳﻢ ﯾﺎ دو ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪.‬‬
‫) ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﻋﻠﯽ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﺤﻤﺪ ( ) ﻧﻮع ﻻ ‪ :‬ﻻء‪ ‬ﻋﺎﻃﻔﻪ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ (‬ ‫ﻫﺬا ﻋ‪‬ﻠﯽ‪ ٌ‬ﻻ ﻣﺤﻤﺪ‪‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪32.......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -2‬درس دﻫﻢ ‪ :‬ﺗَﺒﺎر‪‬ك‪ ‬اﷲُ اَﺣﺴ‪‬ﻦُ اﻟﺨﺎﻟ‪‬ﻘﯿﻦَ !‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬
‫‪‬ﻤﺎل = ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪا اﻧﺴﺎن را آﻓﺮﯾﺪه و ﺑﺮاي او زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ا‪‬نﱠ اَﷲَ ﻗَﺪ‪ ‬ﺧَﻠَﻖَ اﻻﻧﺴﺎنَ و‪ ‬ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻞَ ﻟَﻪ‪ ‬اﻟﺠ َ‬
‫ﮐَﺄَنﱠ اﻟﺸَﻤﺲ‪ ‬و اﻟﻘَﻤ‪‬ﺮَ و‪ ‬اﻟﻨﺠﻮم‪ ‬ﻣ‪‬ﺼﺎﺑﯿﺢ‪ ‬اﻟﺴ‪‬ﻤﺎء‪ = ‬اﻧﮕﺎر ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﻣﺎه و ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﭼﺮاغ ﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﻣ‪‬ﺠﺘَﻤ‪‬ﻊ = ﺟﺎﻣ‪‬ﻌﻪ‬ ‫ﺗَﮑﻮﯾﻦ = اﯾﺠﺎد‬ ‫ﮐَﻮاﮐ‪‬ﺐ = ﺳﺘﺎرﮔﺎن‬ ‫ا‪‬ﻧﺘ‪‬ﻔﺎع = اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣ‪‬ﯿﺎه = آب ﻫﺎ‬
‫ﻣ‪‬ﺸﯿﺨﻪ = ﭘﯿﺮ‬ ‫ﻓُﺠﻮر = ﮔﻨﺎه‬ ‫ﻋ‪‬ﯿﻮن = ﭼﺸﻢ ﻫﺎ‬ ‫اَﺧْﻀَﺮ = ﺳﺒﺰ‬ ‫ﻏَﯿ‪‬ﻮم = اﺑﺮﻫﺎ‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫ﺧ‪‬ﺘﺎﻣ‪‬ـــــﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﺴ‪‬ــــﮏ‪ ‬و‪ ‬ﻓﯽ ذﻟﮏ‪ ‬ﻓَﻠْﯿ‪‬ﺘَﻨﺎﻓَﺲِ اﻟﻤ‪‬ﺘَﻨﺎﻓ‪‬ﺴــﻮنَ‬
‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ا‪‬نﱠ اَﻟﻠّـــــــــﻪ‪ ‬ﻗَــــــــﺪ‪ ‬ﺧَﻠَﻖَ اﻻ‪‬ﻧﺴــــــــﺎنَ‬
‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﺧﺒﺮِ ا‪‬نﱠ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫اﺳﻢ ا‪‬نﱠ و ﻣﻨﺼﻮب‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫ﺧ‪‬ﺘﺎم‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑِﺎﺿﺎﻓﻪ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺼﺪري ) ﻓ‪‬ﻌﺎل = ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠَﮥ ( ‪ ،‬ﻣﻔﺮد‬
‫ـﻪ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺠﺮور ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻀَﻢ‪‬‬
‫ﻣ‪‬ﺴﮏ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫َو = ﺣﺮف ﻋﻄﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫ﻓﯽ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ذﻟﮏ‪ = ‬اﺳﻢ اﻻ‪‬ﺷﺎرة ﻟ‪‬ﻠﺒ‪‬ﻌﯿﺪ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫ﻓَـ = ﺣﺮف ﻋﻄﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫ﻟ‪‬ـ = ﺣﺮف ﺟﺎزﻣﻪ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﮑﺴﺮ‬
‫ﯾ‪‬ﺘَﻨﺎﻓَﺲِ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺰﯾﺎده‪ ‬ﺣﺮﻓﯿﻦ ) ﺗﻔﺎﻋ‪‬ﻞ ( ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم‬
‫اَﻟْـ = ﺣﺮف ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﻣ‪‬ﺘَﻨﺎﻓ‪‬ﺴﻮنَ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ( ‪ ،‬ﺟﻤﻊ اﻟﺴﺎﻟ‪‬ﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐﺮ ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬

‫(‪:‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﺑِﻤﺎذا ‪ ‬ﺑِﻢ‪‬‬ ‫ذات ‪ ‬ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫ﮐﺎﺋ‪‬ﻨﺎت ‪ ‬ﻣﻮﺟﻮدات‬ ‫ﺗَﮑَﻠﱢﻢْ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺣ‪‬ﺪ‪ّ‬ثْ‬

‫اﯾﻦ ﻫﺎ ﻫﻤﮕﯽ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫إِﺧﻮان ‪ ‬إِﺧﻮ‪‬ة‬ ‫زوج ‪ ‬ﻧﻮع ‪ ‬ﺻ‪‬ﻨﻒ‬ ‫ﺑ‪‬ﻬﯿﺞ ‪ ‬ﺟ‪‬ﻤﯿﻞ ‪ ‬ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬

‫ﻋ‪‬ﺒﺎد ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒﺪ‬ ‫ﮐَﻮاﮐ‪‬ﺐ ‪ ‬ﮐﻮﮐﺐ‬ ‫إِﺧﻮان ‪ ‬أَخ‬ ‫ﺣ‪‬ﺪاﺋﻖ ‪ ‬ﺣﺪﯾﻘﻪ‬ ‫ﻣ‪‬ﺼﺎﺑﯿﺢ ‪ ‬ﻣ‪‬ﺼﺒﺎح‬
‫ﻏَﯿ‪‬ﻮم ‪ ‬ﻏَﯿﻢ‬ ‫ﻣ‪‬ﯿﺎه ‪ ‬ﻣﺎء‬ ‫اَﻧﻬﺎر ‪ ‬ﻧَﻬﺮ‬ ‫ﻣ‪‬ﺸﺎﯾﺦ ‪ ‬ﻣ‪‬ﺸﯿﺨﮥ‬ ‫ﺣ‪‬ﻮاﺋﺞ ‪ ‬ﺣﺎﺟ‪‬ﮥ‬

‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪ ) :‬اﺳﻢِ ﺣﺮوف‪ ‬ﻣ‪‬ﺸَﺒِﻬ‪‬ﮥٌ ﺑِﺎﻟﻔ‪‬ﻌﻞ ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ وﻟﯽ ﺧﺒﺮِﺷﺎن ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﻻ ﮐَﻨﺰَ أﻏﻨﯽ ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻘ‪‬ﻨﺎﻋ‪‬ﮥِ‬ ‫ﻟَﯿﺖ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﯿﻦَ ﻣ‪‬ﺘَﺤ‪‬ﺪونَ !‬ ‫ا‪‬نﱠ اﷲَ ﻏَﻔﻮر‪ ‬ر‪‬ﺣﯿﻢ‪ ‬ﮐَﺄنﱠ اﻟﺸﱠﻤﺲ‪ ‬ﮐﺮةٌ ﻣ‪‬ﻠﺘَﻬِﺒ‪‬ﮥٌ ﻟَﻌ‪‬ﻞﱠ اﻟﺴﺎﻋ‪‬ﮥَ ﻗَﺮﯾﺐ‪‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪33 ......................‬‬

‫ﻋﺮﺑﯽ‪ ، 3‬ﺳﺎل ﺳﻮم‬

‫» اﻟﻤ‪‬ﻌﺘَﻞ ) ‪ ) ( 1‬اﻟﻤ‪‬ﺜﺎل و اﻷﺟﻮ‪‬ف ( «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس اول ‪ :‬إِﻟﻬﯽ ! إِﻟﻬﯽ ! ﻓَﻘﯿﺮٌ أﺗﺎك‪. ‬‬
‫ا‪‬ﻋﻼل ) = ﻓﻌﻞِ ﻣﻌﺘﻞ (‬
‫) ﻫﻤﺎن ﺣﺮوف ﺻﺪا دار در اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ‪( a e i o u‬‬ ‫ﺣﺮوف ﻋ‪‬ــﻠ‪ّ‬ﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬و ‪ -‬ا ‪ -‬ي‬
‫ﻧَﻔَﺴﯽ از دل ﺑ‪‬ﺮ ﮐﺸﯿﺪ و ﮔﻔﺖ ‪ :‬واي‬ ‫ﭘﺮﺳﯿﺪم ‪ :‬ﺣﺮف‪ ‬ﻋﻠّﻪ ﭼﯿﺴﺖ ؟ ﻫﺎي‬
‫ﯾــﺎء‪ ‬واو‪ ‬اَﻟ‪‬ـــﻒ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨﻘَﻠ‪‬ﺒﻪ‬ ‫ﺣﺮف ﻋﻠّﻪ ﺳﻪ ﺑ‪‬ﻮ‪‬د اي ﻃَﻠَﺒِﻪ‬

‫اﺻﻠﯽ رﯾﺸﮥ آن ‪ ،‬ﺣﺮف‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﻣ‪‬ﻌﺘَﻞ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ :‬و‪‬ﺟ‪‬ــﺪ‪ ، ‬ﺑ‪‬ﯿ‪‬ــﻊ‪ ، ‬ﻫ‪‬ــﺪ‪َ ‬‬
‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ﻓﻌﻠﯽ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺳﻪ ﺣﺮف‬

‫ﻓﻌﻞ ﻣ‪‬ﻌﺘَﻞِ ﻣ‪‬ﺜﺎل ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﻌﺘﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﺣﺮف اﺻﻠﯽ اش ﺣﺮف‪ ‬ﻋﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ) ﻣ‪‬ﻌﺘﻞ اَﻟﻔﺎء ( ‪ :‬و‪‬ﺟ‪‬ﺪ‪ - ‬و‪‬ﺻ‪‬ﻞَ ) ﺻ‪‬ﻞْ (‬
‫ﻓﻌﻞ اَﺟﻮ‪‬ف ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﻌﺘﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻣﯿﻦ ﺣﺮف اﺻﻠﯽ اش ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ) ﻣﻌﺘﻞ اﻟﻌﯿﻦ ( ‪ :‬ﻗﺎلَ ) ﻗﻮل ‪ ،‬ﻗُﻞ ( ‪ ،‬ﻗﺎم‪ ) ‬ﻗُﻢ ‪ ،‬ا‪‬ﺳﺘﻘﺎم‪( ‬‬
‫ﻓﻌﻞ ﻧﺎﻗﺺ ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﻌﺘﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺣﺮف اﺻﻠﯽ اش ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ) ﻣﻌﺘﻞ اﻟﻼم ( ‪ :‬د‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪ ) ‬د‪‬ﻋﺎ ‪ ،‬اُدع‪ ، ( ‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ ) ‬ا‪‬ﻫﺪ‪ ، ‬ﯾ‪‬ﻬﺪي(‬

‫و‪‬ﻋ‪‬ــﺪ‪ - ‬ﯾ‪‬ــﻘَﻦَ‬ ‫ﻣ‪‬ﺜﺎل ‪:‬‬

‫ﻗَــﻮ‪‬لَ ‪ -‬ﺑ‪‬ﯿ‪‬ــﻊ‪‬‬ ‫اَﺟﻮ‪‬ف ‪:‬‬ ‫ﻓﻌﻞِ ﻣ‪‬ﻌﺘَﻞ ‪:‬‬
‫د‪‬ﻋ‪‬ــﻮ‪ - ‬ﻫ‪‬ــﺪ‪‬ي‪‬‬ ‫ﻧﺎﻗﺺ ‪:‬‬

‫ﺣﺮف‪ » ‬اﻟﻒ « ﺟﺰء‪ ‬ﺳﻪ ﺣﺮف اﺻﻠﯽ ﻫﯿﭻ ﻓﻌﻞ ﻣﻌﺘﻠﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ ي ﺣﺮف » واو « و » ﯾﺎء « ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬
‫ﺧﺎف‪ ‬از رﯾﺸﻪ ي » ﺧَﻮ‪‬ف‪ « ‬و ﻧﺎلَ از رﯾﺸﻪ ي » ﻧَﯿ‪‬ﻞَ «‬
‫در ﮐﺘﺎب درﺳﯽ ﻓﻘﻂ ﭼﻬﺎر ﻓﻌﻞِ ﻣ‪‬ﻌﺘَﻞِ ﻣﺜﺎل ﯾﺎﯾﯽ دارﯾﻢ و ﺑﻘﯿﻪي ﻓﻌﻞﻫﺎي ﻣﻌﺘﻞِ ﻣﺜﺎل ‪ ،‬ﻣﺜﺎلِ واوي اﻧﺪ ‪.‬‬
‫) ﻧﺎ اﻣﯿﺪ ﺷﺪ (‬ ‫‪ -‬ﯾ‪‬ــــﺌ‪‬ﺲَ‬ ‫) آﺳﺎن ﺷﺪ (‬ ‫‪ -‬ﯾ‪‬ـــﺴ‪‬ﺮَ‬ ‫) ﺑﯿﺪار ﺷﺪ (‬ ‫‪ -‬ﯾ‪‬ـــﻘَﻆَ‬ ‫) ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪ (‬ ‫ﯾ‪‬ــﻘَﻦَ‬
‫ﻓﻌﻞ ﻟﻔﯿﻒ ﻓﻌﻞ ﻣﻌﺘﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﺣﺮف اﺻﻠﯽ اش ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ر‪‬و‪‬ي‪ ، ‬و‪‬ﻗَﯽ‪ ) ‬قِ = ﻓﻌﻞ اﻣﺮ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﮕﻬﺪار (‬
‫اﻋﻼل ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﯾﮏ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ‪ :‬ﺣﺬف ﺷﻮد ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﺎﮐﻦ ﺷﻮد و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ دﯾﮕﺮي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫) ﻗﻠﺐ (‬ ‫ﻗﺎلَ ‪ ،‬ﻗﯿﻞَ‬ ‫←‬ ‫‪‬ل‬
‫ﻗَﻮ َ‬ ‫) اﺳﮑﺎن (‬ ‫ﯾ‪‬ﻘﻮلُ‬ ‫←‬ ‫ﯾ‪‬ﻘﻮ‪‬لُ‬ ‫←‬ ‫‪‬ل‬
‫ﻗَﻮ َ‬ ‫) ﺣﺬف (‬ ‫ﻗُﻞ‬ ‫←‬ ‫ﻗَﻮ‪‬لَ‬

‫ﻓﻌﻠﯽ ﮐﻪ ﻫﯿﭽﮑﺪام از ﺣﺮوف اﺻﻠﯽ آن ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻓﻌﻞِ ﺻ‪‬ﺤﯿـﺢ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ :‬ﮐَﺘَﺐ‪ - ‬أﻣ‪‬ﺮَ ‪ -‬ﺣ‪‬ﺒ‪‬ﺐ‪ ) ‬ﺣ‪‬ﺐ‪( ‬‬
‫) اﯾﻦ ﻫﺎ ﻫﻤﺰه دارﻧﺪ ﻧﻪ اﻟﻒ (‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻣ‪‬ﻬﻤﻮز ‪ :‬ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺳﻪ ﺣﺮف اﺻﻠﯽ آن ﻫﻤﺰه ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬أﮐَﻞَ ‪ ،‬ﻗَﺮَأ‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣ‪‬ﻀﺎﻋ‪‬ﻒ ‪ :‬ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺣﺮوف اﺻﻠﯽ آن ﺗﮑﺮاري ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﺣ‪‬ﺒ‪‬ﺐ‪ ) ‬ﺣﺐ‪ ، ( ‬ﻣ‪‬ﺮَر‪ ، ‬ﮐَﺮَر‪ ، ‬ﺿَﻠَﻞَ ‪ ،‬ﺳ‪‬ﺒ‪‬ﺐ‪‬‬
‫ﻓﻌﻞ ﺳﺎﻟﻢ ‪ :‬ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﻪ ﺣﺮف‪ ‬اﺻﻠﯽ اَش ﺣﺮف ﺗﮑﺮاري و ﻫﻤﺰه و ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﻧﺪارد ‪ :‬ﮐَﺘَﺐ‪ - ‬ﯾ‪‬ﮑﺘﺒﻮن‬

‫أﻣ‪‬ﺮَ ‪ -‬ﺳ‪‬ﺄلَ ‪ -‬ﻗَﺮَأً‬ ‫ﻣ‪‬ﻬﻤﻮز ‪:‬‬

‫ﻣ‪‬ﺮَر‪ - ‬زﻟﺰل ‪ -‬ﻣ‪‬ﺮﱠ‬ ‫ﻣ‪‬ﻀﺎﻋﻒ ‪:‬‬ ‫ﻓﻌﻞِ ﺻﺤﯿﺢ ‪:‬‬
‫ذَﻫ‪‬ﺐ‪ - ‬ﮐَﺘَﺐ‪‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻢ ‪:‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪34.......................‬‬

‫) اﻋﻼل ﯾﻌﻨﯽ ﯾﮏ ﺣﺮف‪ ‬ﻋﻠّﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ ؛ ﻣﺜﻼً ﺣﺬف ﺷﻮد ‪ ،‬ﺳﺎﮐﻦ ﺷﻮد و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺣﺮف ﻋﻠﮥ دﯾﮕﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد ‪( .‬‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪ اﻋﻼل ‪:‬‬
‫ﺣﺮف ﻋﻠﻪ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از اﻟﻒ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻫﻤﺰه ﻣﯽﺷﻮد ‪ ) .‬اﺑﺪال (‬
‫ﻗﺎوِل← ﻗﺎﺋ‪‬ﻞ‬ ‫← ) ﻓﺎﻋﻞ (‬ ‫ﻗَﻮ‪‬لَ‬ ‫ا‪‬رﺿﺎي ← ) اﻋﻼل ( ا‪‬رﺿﺎء‬ ‫ر‪‬ﺿَﯽ‪ ) ← ‬اﻓﻌﺎل (‬

‫ﺑﺎﺋ‪‬ﻊ‬ ‫←‬ ‫ﺑﺎﯾِﻊ‬ ‫← ) ﻓﺎﻋﻞ (‬ ‫ﺑ‪‬ﯿ‪‬ﻊ‪‬‬ ‫ا‪‬رﺗﻀﺎي ← ا‪‬رﺗ‪‬ﻀﺎء‬ ‫ر‪‬ﺿَﯽ‪ ) ← ‬اﻓﺘﻌﺎل (‬

‫ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﺠﻨﺲ ﺣﺮﮐﺖ ﺣﺮف ﻣﺎﻗﺒﻠﺶ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ :‬ﻗَﻮ‪‬لَ = ﻗﺎلَ ‪ ،‬ﻃَﻮ‪‬لَ = ﻃﺎلَ‬
‫ﺣﺮف‪ ‬ﻋﻠّﻪي ﻣﺘﺤﺮك ﮐﻪ ﺣﺮف ﻣﺎﻗﺒﻠﺶ ﻓﺘﺤﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻟﻒ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﺪ ﭼﻮن ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺣﺮف ﻣﺎ ﻗﺒﻠﺶ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻧَﺎم‪‬‬ ‫←‬ ‫ﻧَﻮِم‪‬‬ ‫ﻗَﺎل‬ ‫←‬ ‫ﻗَﻮ‪‬لَ‬ ‫ﺳ‪‬ﺎر‪‬‬ ‫←‬ ‫ﺳ‪‬ﯿ‪‬ﺮَ‬
‫ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي'‬ ‫←‬ ‫ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‬ ‫د‪‬ﻋ‪‬ﺎ‬ ‫←‬ ‫د‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪‬‬ ‫ﻃَﺎل‬ ‫←‬ ‫ﻃَﻮ‪‬لَ‬
‫ﺣﺮف ﻋ‪‬ﻠّﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﺣﺮف ﻣﺎﻗﺒﻠﺶ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬
‫ا‪‬وﺣﺎي ← اﯾﺤﺎي ← اﯾﺤﺎء‬ ‫← ) اﻓﻌﺎل (‬ ‫وﺣﯽ‬ ‫اﯾﺠﺎد‬ ‫) ﮐﺴﺮه ( ←‬ ‫ا‪‬و‪‬ﺟﺎد‬ ‫← ) اﻓﻌﺎل (‬ ‫و‪‬ﺟ‪‬ﺪ‪‬‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ :‬ﯾ‪‬ﺘﱠﺒﻊ ) ﺗَﺒ‪‬ﻊ‪ ، ‬ﺳﺎﻟﻢ ( ﯾ‪‬ﺘﱠﺨﺬُ ) أﺧَﺬَ ‪ ،‬ﻣﻬﻤﻮز ( ﯾ‪‬ﺘﱠﺤﺪ‪ ) ‬و‪‬ﺣ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﻌﺘﻞ ﻣﺜﺎل ( اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﻧﻮاع اﻋﻼل‬
‫‪ (3‬اﻋﻼل ﺑﻪ اﺳﮑﺎن‬ ‫‪ (2‬اﻋﻼل ﺑﻪ ﻗﻠﺐ‬ ‫‪ (1‬اﻋﻼل ﺑﻪ ﺣﺬف‬
‫‪ (1‬اﻋﻼل ﺑﻪ ﺣﺬف‬
‫‪‬ل اﺳﺖ اﻋﻼل ﺑﻪ ﺣﺬف ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺣﺬف ﺷﻮد ‪ ) :‬ﻗُﻞْ ( ﭼﻮن رﯾﺸﻪي آن ﻗَﻮ َ‬
‫ﻗُﻞْ ‪ -‬ﻗُﻢ‪ - ‬ﻋ‪‬ﺪ‪ ... ‬ﻫﻤﮕﯽ از رﯾﺸﻪ ي اﺟﻮف و ﻓﻌﻞ اﻣﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ي آﻧﻬﺎ ﺣﺬف ﺷﺪه ‪ :‬ﻗَﻮ‪‬لَ ‪ -‬ﻗَﻮ‪‬م‪ - ‬ﻋ‪‬ﻮ‪‬د‪‬‬
‫ﺻ‪‬ﻞْ‪ -‬ﺟِﺪ‪ - ‬ﻫ‪‬ﺐ‪ - ‬ﺿَﻊ‪ ... ‬از رﯾﺸﮥ ﻣﺜﺎل و ﻓﻌﻞ اﻣﺮﻧﺪ و ﺣﺮف ﻋﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﺬف ﺷﺪه ‪ :‬و‪‬ﺻ‪‬ﻞَ ‪ -‬و‪‬ﺟ‪‬ﺪ‪ - ‬وﻫ‪‬ﺐ‪ - ‬و‪‬ﺿَﻊ‪‬‬
‫ا‪‬ﻫﺪ‪ - ‬ا‪‬رْض‪ - ‬اُدْع‪ ... ‬از رﯾﺸﻪ ي ﻧﺎﻗﺺ و ﻓﻌﻞ اﻣﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﺬف ﺷﺪه ‪ :‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ - ‬ر‪‬ﺿَﯽ‪ - ‬د‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪‬‬
‫‪ (2‬اﻋﻼل ﺑﻪ ﻗﻠﺐ‬
‫← ﻗﺎل ) اﻋﻼل ﺑﻪ ﻗﻠﺐ (‬ ‫‪‬ل‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﻪ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ دﯾﮕﺮي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد ‪ :‬ﻗَﻮ َ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﮐﻠﻤﻪاي اﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً اﻋﻼل ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ (3‬اﻋﻼل ﺑﻪ اﺳﮑﺎن‬
‫‪‬ل ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪‬ل در اﺻﻞ ﯾ‪‬ﻘﻮ ُ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺳﺎﮐﻦ ﺷﻮد ‪ :‬ﯾ‪‬ﻘُﻮ ُ‬
‫ﻧﻮعِ اﻋﻼل در ﺻﯿﻐﻪ ﻫﺎي ﻣﻔﺮد ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرعِ اَﺟﻮ‪‬ف و ﻧﺎﻗﺺ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن ﻧﻮن ﻧﺪارد ) ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ‪1‬و ‪ 4‬و ‪ 7‬و ‪ 13‬و ‪( 14‬‬
‫) ﺑﺠﺰ ﯾ‪‬ﻨﺴﯽ' و ‪ = ...‬اﻋﻼل ﺑﻪ ﻗﻠﺐ (‬ ‫اﻋﻼل ﺑﻪ اﺳﮑﺎن اﺳﺖ ‪ .‬ﯾ‪‬ﺒﯿﻊ‪ - ‬ﯾ‪‬ﻘﻮلُ ‪ -‬ﯾ‪‬ﻬﺪ‪‬ي ‪ -‬ﯾ‪‬ﺪﻋﻮ‬

‫در د‪‬ﻋﻮ‪‬ت‪ ‬ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺳﺎﮐﻦ اﺳﺖ ﭼﻮن اﺻﻞ آن ﺑﺮ وزن ﻓَﻌ‪‬ﻠْﺖ‪ ‬ﺑﻮده و ﻻم اﻟﻔﻌﻞ ﺳﺎﮐﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ ،‬ﭘﺲ اﻋﻼﻟﯽ ﺻﻮرت‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﺑﺪون اﻋﻼل ( ) = دونَ اﻻﻋﻼل ( ) ﻻ اﻋﻼلَ ﻓﯿﻪ‪( ‬‬
‫اُد‪‬ع‪‬‬ ‫) اﻣﺮ ( ←‬ ‫د‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪‬‬ ‫ﻋ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫) اﻣﺮ ( ←‬ ‫ﻋ‪‬ﻮ‪‬د‪‬‬ ‫← د‪‬ع‪‬‬ ‫) اﻣﺮ (‬ ‫و‪‬د‪‬ع‪‬‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ) ﻣﻬ‪‬ﻢ ( ‪ ‬و‪‬ﻋ‪‬ﺪ‪ ) ‬اﻣﺮ ( ← ﻋ‪‬ﺪ‪‬‬
‫اﮔﺮ درس ‪ 1‬و ‪ 2‬ﻋﺮﺑﯽ ‪ 3‬ﮐﻤﯽ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ؛ ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎش ! ﺑﻘﯿﻪ درس ﻫﺎي ﻋﺮﺑﯽ ‪ 3‬ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ ‪ :‬ﻋ‪‬ﺸﻖ ‪ ،‬اول ﺳﺮﮐﺶ و ﺧﻮﻧﯽ ﺑ‪‬ﻮ‪‬د ! ﺗﺎ ﮔُﺮﯾﺰد آﻧﮑﻪ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑ‪‬ﻮ‪‬د !‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪35.......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ اﻋﻼل در ﻓﻌﻞ ﻣﻌﺘﻞِ ﻣﺜﺎل‬

‫ﻓﻌﻞ ﻣﺜﺎل ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﺣﺮف اﺻﻠﯽ آن ﺣﺮف ﻋﻠﻪ اﺳﺖ ‪ .‬و‪‬ﺻ‪‬ﻞَ ‪ -‬ﯾ‪‬ﻘَﻦَ‬
‫ﻓﻌﻞِ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺜﺎل در ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﻫﯿﭻ اﻋﻼﻟﯽ ﻧﺪارد و ﺣﺮف ﻋﻠّﻪ در اﺑﺘﺪايِ ﻓﻌﻞِ ﻣﺎﺿﯽِ ﻣﺜﺎل ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺬف ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ‪ :‬و‪‬ﺟ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ﻧﻮع اﻋﻼل در ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﻓﻌﻞ ﻣﻌﺘﻞِ ﻣﺜﺎل ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﻋﻼل ﺑﻪ ﺣﺬف اﺳﺖ و آن ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻀﺎرعِ ﻣﻌﻠﻮم ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﻢ ‪ ،‬آن ﮔﺎه ﺣﺮف ﻋﻠﻪ اﮔﺮ » واو « ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫و‪‬ﻫ‪‬ﻦَ ← ﯾ‪‬ﻬِﻦُ‬ ‫ﯾ‪‬ﻌ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫←‬ ‫و‪‬ﻋ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫ﯾ‪‬ﺼ‪‬ﻞُ‬ ‫←‬ ‫و‪‬ﺻ‪‬ﻞَ‬ ‫ﯾ‪‬ﺠِﺪ‪‬‬ ‫←‬ ‫و‪‬ﺟ‪‬ﺪ‪‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻣﻌﺘﻞ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺣﺮف » واو « آن ﺣﺬف ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﺠﻬﻮل اﺳﺖ ‪.‬‬
‫) ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﻬﻮل (‬ ‫و‪‬ﺟ‪‬ﺪ‪ ← ‬ﯾ‪‬ﺠِﺪ‪ ) ‬ﻣﻀﺎرع ﻣﻌﻠﻮم ( ← ﯾ‪‬ﻮﺟ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻓﻌﻞ ﻣﺜﺎل واوي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﻀﺎرع و اﻣﺮ ﻋﯿﻦاﻟﻔﻌﻞ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﺜﻨﺎء‪ ‬ﻓﺘﺤﻪ دارد ‪.‬‬
‫‪ ) ‬اﻣﺮ (‬ ‫ﻫ‪‬ﺐ‪‬‬ ‫← ) ﻣﻀﺎرع (‬ ‫ﯾ‪‬ﻬ‪‬ﺐ‪‬‬ ‫← ) ﻣﺎﺿﯽ (‬ ‫و‪‬ﻫ‪‬ﺐ‪‬‬
‫ﺿَﻊ‪‬‬ ‫←‬ ‫ﯾ‪‬ﻀَﻊ‪‬‬ ‫←‬ ‫و‪‬ﺿَﻊ‪‬‬
‫ﻗَﻊ‪‬‬ ‫←‬ ‫ﯾ‪‬ﻘَﻊ‪‬‬ ‫←‬ ‫و‪‬ﻗَﻊ‪‬‬
‫ﺳ‪‬ﻊ‪‬‬ ‫←‬ ‫ﯾ‪‬ﺴ‪‬ﻊ‪‬‬ ‫←‬ ‫و‪‬ﺳ‪‬ﻊ‪‬‬
‫) ﺗﺮك ﮐﻦ ‪ ،‬رﻫﺎ ﮐﻦ (‬ ‫د‪‬ع‪‬‬ ‫←‬ ‫ﯾ‪‬ﺪ‪‬ع‪‬‬ ‫←‬ ‫و‪‬د‪‬ع‪‬‬

‫ﺻﯿﻐﮥ ‪ 7‬ﺗﺎ ‪ 12‬اﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺜﺎل واوي ‪ » :‬و‪‬ﺻ‪‬ﻞَ ــِـ ‪ ،‬ﯾ‪‬ﺼ‪‬ﻞُ «‬

‫) ﺣﻔﻆ ﺷﻮد (‬ ‫ﻣﺬﮐﺮ ‪ :‬ﺻ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﺻ‪‬ﻼ ‪ ،‬ﺻ‪‬ﻠﻮا ‪ ............‬ﻣﺆﻧﺚ ‪ :‬ﺻ‪‬ﻠﯽ ‪ ،‬ﺻ‪‬ﻼ ‪ ،‬ﺻ‪‬ﻠﻦَ‬

‫اﻋﻼل در ﻓﻌﻞ اﺟﻮف‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﺻﺮف ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ اﺟﻮف از ﺻﯿﻐﻪي ‪ 5‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ اﻋﻼل ﺑﻪ ﺣﺬف ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد و در ‪ 9‬ﺻﯿﻐﻪ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ‬
‫اﻟﺘﻘﺎي ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ‪ 5 ) .‬ﺻﯿﻐﻪي اول اﻋﻼل ﺑﻪ ﻗﻠﺐ دارد ﺣﺮف ﻋﻠّﻪ ﺑﻪ اﻟﻒ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪( .‬‬
‫ﻗُﻠْﺖ‪‬‬ ‫ﻗُﻠْﺖ‪‬‬ ‫ﻗُﻠْﺖ‪‬‬ ‫ﻗَﺎﻟَﺖْ‬ ‫ﻗَﺎلَ‬
‫ﻗُﻠْﻨﺎ‬ ‫ﻗﻠْﺘﻤﺎ‬ ‫ﻗُﻠﺘُﻤﺎ‬ ‫ﻗَﺎﻟَﺘﺎ‬ ‫ﻗَﺎﻻ‬
‫ﻗَُﻠﺘُﻦﱢ‬ ‫ﻗُﻠْﺘُﻢ‬ ‫ﻗُﻠْﻦَ‬ ‫ﻗَﺎﻟﻮا‬
‫ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ـُ اﺳﺖ (‬ ‫«‬ ‫دارد و » و‬ ‫«‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻗﺎلَ ﺻﯿﻐﮥ ﺷﺸﻢ آن ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬ﻗُﻠﻦَ ) ﭼﻮن ﻣﻀﺎرع آن ﯾﻘﻮلُ اﺳﺖ و » و‬
‫) ﭼﻮن ﻣﻀﺎرع آن ﯾﻘﻮم‪ ‬اﺳﺖ و » و « دارد و » و « ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ـُ اﺳﺖ (‬ ‫ﻗﺎم‪ ‬ﺻﯿﻐﻪي ﺷﺸﻢ ‪ :‬ﻗُﻤ‪‬ﻦَ‬
‫ي « ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ـِ اﺳﺖ (‬ ‫»‬ ‫ي « دارد و‬ ‫»‬ ‫) ﭼﻮن ﻣﻀﺎرع آن ﯾﺴﯿﺮُ اﺳﺖ و‬ ‫ﺳﺎر‪ ‬ﺻﯿﻐﻪي ﺷﺸﻢ ‪ :‬ﺳ‪‬ﺮْنَ‬
‫ي « ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ـِ اﺳﺖ (‬ ‫»‬ ‫ي « دارد و‬ ‫»‬ ‫) ﭼﻮن ﻣﻀﺎرع آن ﯾﺒﯿﻊ‪ ‬اﺳﺖ و‬ ‫ﺑﺎع‪ ‬ﺻﯿﻐﻪي ﺷﺸﻢ ‪ :‬ﺑِﻌ‪‬ﻦَ‬
‫ي « ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ـِ اﺳﺖ (‬ ‫»‬ ‫ي « دارد و‬ ‫»‬ ‫) ﭼﻮن ﻣﻀﺎرع آن ﯾﺠﯽء‪ ‬اﺳﺖ و‬ ‫ﺟﺎء‪ ‬ﺻﯿﻐﻪي ﺷﺸﻢ ‪ :‬ﺟِﺌْﻦَ‬
‫ﺧَﺎف‪ ) ← ‬ﻣﻀﺎرع ( آن ﯾﺨﺎف‪ ‬اﺳﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ در اﻋﻼل ﺑﻪ ﮐﺴﺮه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪ .‬ﺧ‪‬ﻔْﻦَ ) ﻣﺎﺿﯽ (‬
‫) اﻣﺮ (‬ ‫) اﻣﺮ ( ﺧﺎف‪ ← ‬ﺧَﻒ ) اﻣﺮ ( ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 12‬ﺧَﻔﻦَ‬ ‫←‬ ‫ﺗﺨﺎف‪‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪36.......................‬‬

‫اﮔﺮ در ﻣﻀﺎرع اﯾﻨﻬﺎ ﺣﺮف واو وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﺻﯿﻐﻪي ﺷﺸﻢ ﺿﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و اﮔﺮ واو ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﺴﺮه ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ‪.‬‬
‫) ﻗﺎلَ ‪ -‬ﯾ‪‬ﻘﻮلُ ← ﻗُﻠﻦَ ( ‪ ) . . .‬ﻧﺎلَ ‪ -‬ﯾ‪‬ﻨﺎلُ ← ﻧ‪‬ﻠﻦَ ( ‪ ) . . .‬ﻧﺎم‪ - ‬ﯾ‪‬ﻨﺎم‪ ← ‬ﻧ‪‬ﻤﻦَ ( ‪ ). . . .‬ﺑﺎع‪ - ‬ﯾﺒﯿﻊ‪ ← ‬ﺑِﻌﻦَ (‬
‫اﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 7‬ﺗﺎ ‪12‬‬ ‫ﺻﯿﻐﻪي ﺷﺸﻢ ﻣﺎﺿﯽ‬ ‫ﻣﻀﺎرع‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬ ‫رﯾﺸﻪ‬
‫ﺧَﻒ‪ -‬ﺧَﻔْﻦَ‬ ‫ﺧ‪‬ﻔﻦَ‬ ‫ﯾ‪‬ﺨﺎف‪‬‬ ‫ﺧﺎف‪‬‬ ‫ﺧَﻮ‪‬ف‪‬‬
‫ﻧَﻢ‪ - ‬ﻧَﻤ‪‬ﻦَ‬ ‫ﻧ‪‬ﻤ‪‬ﻦَ‬ ‫ﯾ‪‬ﻨﺎم‬ ‫ﻧﺎم‪‬‬ ‫ﻧَﻮِم‬
‫ﻧَﻞْ‪ -‬ﻧَﻠْﻦَ‬ ‫ﻧ‪‬ﻠْﻦَ‬ ‫ﯾ‪‬ﻨﺎل‬ ‫ﻧﺎلَ‬ ‫ﻧَﯿ‪‬ﻞَ‬

‫اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﺟﻮف را ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﺻﺮف ﮐﻨﯿﻢ دﻗﯿﻘﺎً ﻣﺜﻞ ﯾﺬﻫﺐ‪ ‬ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﻓﻘﻂ در ﺻﯿﻐﻪ ‪ 6‬و ‪ 12‬ﭼﻮن دو‬
‫ﺣﺮف ﺳﺎﮐﻦ ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻣﯽآﯾﺪ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫اَﻗْﻮلُ‬ ‫ﺗَﻘﻮﻟﯿﻦَ‬ ‫ﺗَﻘﻮلُ‬ ‫ﺗَﻘﻮلُ‬ ‫ﯾ‪‬ﻘﻮلُ‬
‫ﻧَﻘﻮلُ‬ ‫ﺗَﻘﻮﻻنِ‬ ‫ﺗَﻘﻮﻻن‬ ‫ﺗَﻘﻮﻻن‬ ‫ﯾ‪‬ﻘﻮﻻن‬
‫ﺗَﻘﻮ‪‬ﻟْﻦَ← ﺗَﻘُﻠْﻦَ‬ ‫ﺗَﻘﻮﻟﻮنَ‬ ‫ﯾ‪‬ﻘﻮ‪‬ﻟْﻦَ ← ﯾ‪‬ﻘُﻠﻦَ‬ ‫ﯾ‪‬ﻘﻮﻟﻮن‬

‫) ﺣﻔﻆ ﺷﻮد (‬ ‫ﻗﻮﻟﯽ ‪ ،‬ﻗﻮﻻ ‪ ،‬ﻗُﻠﻦَ‬ ‫ﻣﺆﻧﺚ ‪:‬‬ ‫ﺻﯿﻐﮥ ‪ 7‬ﺗﺎ‪ 12‬اﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ اَﺟﻮف واوي ‪ :‬ﻣﺬﮐﺮ ‪ :‬ﻗُﻞ ‪ ،‬ﻗﻮﻻ ‪ ،‬ﻗﻮﻟﻮا ‪............‬‬

‫) ﺣﻔﻆ ﺷﻮد (‬ ‫ﺻﯿﻐﮥ ‪ 7‬ﺗﺎ‪ 12‬اﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ اَﺟﻮف واوي ‪ :‬ﻣﺬﮐﺮ ‪ :‬ﺑِﻊ ‪ ،‬ﺑﯿﻌﺎ ‪ ،‬ﺑﯿﻌﻮا ‪ ...............‬ﻣﺆﻧﺚ ‪ :‬ﺑﯿﻌﯽ ‪ ،‬ﺑﯿﻌﺎ ‪ ،‬ﺑِﻌﻦَ‬

‫ﻓﻌﻞِ ﻣﻌﺘﻞِ ﻣﺜﺎل ِﻣﺎﺿﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻌﻞِ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺮ وزنِ ﻓُﻌ‪‬ﻞَ ﻣﺠﻬﻮل ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ :‬و‪‬ﺟ‪‬ﺪ‪ ← ‬و‪‬ﺟِﺪ‪‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺜﺎل واوي ﻣﻀﺎرع را ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﻣﺠﻬﻮل ﮐﻨﯿﻢ ﺣﺮف واوِ آن ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪.‬‬
‫ﯾﻮﺟ‪‬ﺪ‪ ) ‬ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﻬﻮل (‬ ‫ﯾ‪‬ﺠِﺪ‪ ) ‬ﻣﻀﺎرع ﻣﻌﻠﻮم (‬ ‫و‪‬ﺟ‪‬ﺪ‪ ) ‬ﻣﺎﺿﯽ (‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ اﺟﻮف ﺑﺮ وزن ﻓﯿﻞَ ﻣﺠﻬﻮل ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬ ‫ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮدن ﻓﻌﻞ اﺟﻮف ﻣﺎﺿﯽ ‪:‬‬
‫) ﺑﯿﻊ‪ = ‬ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪ (‬ ‫) ﺑﺎع‪ = ‬ﻓﺮوﺧﺖ = ‪( buy‬‬ ‫ﺑﺎع‪َ ← ‬‬
‫ﺑﯿﻊ‬ ‫) = ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ (‬ ‫َ‬ ‫ﻗﯿﻞ‬ ‫←‬ ‫َ‬ ‫ﻗﺎل‬
‫ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮدن ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﺟﻮف‬
‫ﯾ‪‬ﻌﯿﺪ‪ ← ‬ﯾ‪‬ﻌﺎد‪‬‬ ‫ﯾ‪‬ﺒﯿﻊُ ← ﯾ‪‬ﺒﺎعُ‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اَﺟﻮف ﺑﺮ وزن ﯾ‪‬ﻔﺎلُ ﻣﺠﻬﻮل ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬ﯾﻘﻮلُ ← ﯾ‪‬ﻘﺎلُ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪37 ......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ درس ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس اول ‪ :‬إِﻟﻬﯽ ! إِﻟﻬﯽ ! ﻓَﻘﯿﺮٌ أﺗﺎك‪. ‬‬
‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪09121506720‬‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬زﻧﮕﻨﻪ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬

‫ﻟ‪‬ﻘﺎك‪ ‬ﻫ‪‬ﻮاي‪ ‬رِﺿﺎك‪ ‬ﻣ‪‬ﻨَﺎي‪ = ‬دﯾﺪار ﺗﻮ ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﮥ ﻣﻦ اﺳﺖ ‪ ،‬رﺿﺎﯾﺖ ﺗﻮ آرزويِ ﻣﻦ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻓَﻬ‪‬ﺐْ ﻟﯽ ﻟ‪‬ﻘﺎك‪ ‬و‪ ‬ﻫ‪‬ﺐْ ﻟﯽ رِﺿﺎك‪ = ‬ﭘﺲ ﺑﺒﺨﺶ ﺑﻪ ﻣﻦ دﯾﺪارت را و ﺑﺒﺨﺶ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺿﺎﯾﺘﺖ را ‪.‬‬

‫ﻟ‪‬ﻢ‪ = ‬ﭼﺮا ؟‬ ‫ﻣ‪‬ﺘﯽ = ﻫﺮ وﻗﺖ‬ ‫ﻣ‪‬ﻔَﺮﱢح = ﺷﺎدي ﺑﺨﺶ‬ ‫ﻣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ = ‬اداﻣﻪ دﻫﻨﺪه‬ ‫أﺗﺎك‪ = ‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ آﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫دار‪ = ‬ﭼﺮﺧﯿﺪ‬ ‫‪‬ﺐ = ﺑﺒﺨﺶ‬
‫ﻫ ْ‬ ‫و‪‬ﻫ‪‬ﺎب = ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺨﺸﻨﺪه‬ ‫د ْ‪‬ع = ﺗﺮك ﮐﻦ‬ ‫ﺗَﻠﻖِ = ﻧﮕﺎه ﻣﯽ ﮐﻨﯽ‬
‫اَﻟﻬِﻢ = اﻟﻬﺎم ﮐﻦ‬ ‫ا‪‬ﺟﻌ‪‬ﻞْ = ﻗﺮار ﺑﺪه‬ ‫ﺣﻠﻮل = ﻧﺎزل ﺷﺪن‬ ‫ا‪‬ﻧﺰَﻋ‪‬ﺞ‪ = ‬ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪ‬ ‫أزﮐﯽ = ﺑﻬﺘﺮ‬
‫و‪‬ﻓﱢﻖ = ﻣﺆﻓﻖ ﮐﻦ‬ ‫ﻗَﺒ‪‬ﻞَ = ﺑﻮﺳﯿﺪ‬ ‫ﻗَﺒ‪‬ﻞَ = ﻗﺒﻮل ﮐﺮد‬ ‫راح‪ = ‬رﻓﺖ‬ ‫ا‪‬نْ= اﮔﺮ‬ ‫ﺣ‪‬ﺒﺮ = ﺟﻮﻫﺮ‬
‫ﺧَﺬ‪‬لَ = ﯾﺎري ﻧﮑﺮد اَﻧﻄ‪‬ﻖ = ﮔﻮﯾﺎ ﮐﻦ‬ ‫ﻏﯿﺮ ﻣ‪‬ﺴﺘَﺄﻫ‪‬ﻞ = ﻧﺎﻻﯾﻖ‬ ‫ﯾ‪‬ﺼ‪‬ﻔﻮا = ﺗﺠﻮﯾﺰ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬ﻧﺴﺨﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪ ﺳ‪‬ﺨَﻂ = ﺧﺸﻢ‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫ر‪‬ﺣــــــــــﻤ‪‬ﻪ‪‬‬ ‫ﻫ‪‬ـــــــﺐْ ﻟَﻨــــــــﺎ ﻣ‪‬ـــــــــﻦْ ﻟَﺪ‪‬ﻧـــــــــــــﮏ‪‬‬
‫ﻣ‪‬ﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻣﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺮور‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻣﺤﻼً‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻣﺤﻼً‬ ‫ﻓﻌﻞ و ﻓﺎﻋﻞ‬

‫ﻟ‪‬ﻘـــــــــــﺎك‪ ‬ﻫ‪‬ــــــــــﻮاي‪ ‬؛ رِﺿــــــــﺎك‪ ‬ﻣ‪‬ﻨـــــــــــﺎ ــــﯽ‪ ‬؛‬

‫ﻣﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع ﺧﺒﺮ و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺧﺒﺮ و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫ﻫ‪‬ـﺐ‪ = ‬ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬اَﻣﺮ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺨﺎﻃﺐ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و ﻣﺜﺎل ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠ‪‬ﺮﱠد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم‬
‫ﻟَـ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ اﻟﺠ‪‬ﺮ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔَﺘﺢ‬
‫اﻟﺴﮑﻮن ‪ /‬ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻣﺤﻼً‬ ‫ﻧـﺎ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺠﺮور ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺘ‪‬ﮑَﻠﱢﻢ ﻣ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻐَﯿﺮ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ‬
‫ﻣ‪‬ـﻦْ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫‪ /‬ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻣﺤﻼً‬ ‫ﻟَﺪ‪‬نْ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﺴ‪‬ﮑﻮن ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫‪ /‬ﻣﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺮور‬ ‫ك‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺠﺮور ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺨﺎﻃﺐ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔَﺘﺢ‬
‫ﻣ‪‬ﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ر‪‬ﺣﻤ‪‬ﮥً = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧَﮑَﺮه ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ ‪/‬‬

‫(‪:‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﻋﯿﺶ ‪ ‬ﺣﯿﺎت‬ ‫ﺗَﻠﻖِ‪ ‬ﺗَﻨﻈُﺮ‬ ‫أﺗﺎك‪ ‬ﺟﺎء‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﮏ‪‬‬ ‫ﻓَﻘﯿﺮ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤﺘﺎج‬ ‫إﻟﻬﯽ‪ ‬ﯾﺎرﺑ‪‬ﯽ‬
‫ﺳﺎلَ‪ ‬ﺟ‪‬ﺮي'‬ ‫ﻫ‪‬ﺐ‪  ‬أﻋﻂ‪  ‬آت‪‬‬ ‫أزﮐﯽ‪ ‬أﻓﻀَﻞُ‬ ‫ﻟ‪‬ﻘﺎء ‪ ‬زﯾﺎر‪‬ة‬ ‫ﺗُﺤ‪‬ﺐ‪‬‬ ‫ﺗَﻬﻮي‪‬‬

‫د ْ‪‬ع ‪ ‬اُﺗﺮُك‬ ‫راح‪  ‬ﺳﺎر‪  ‬ذَﻫ‪‬ﺐ‪‬‬ ‫ﺗَﺠﻮد‪  ‬ﺗَﺘَﻔَﻀﱠﻞُ‬ ‫ﺳ‪‬ﺨَﻂ‪ ‬ﻏَﻀَﺐ‬ ‫ﻋﺎد‪  ‬ر‪‬ﺟ‪‬ﻊ‪‬‬
‫ﺻ‪‬ﻐﯿﺮ ‪ ‬ﮐَﺒﯿﺮ‬ ‫ا‪‬ﻧﺰَﻋ‪‬ﺞ‪  ‬ﻓَﺮَحَ‬ ‫ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﻘُﻞ ‪ ‬ﻣﺎ ﻗﺎلَ‬ ‫اَﺣ‪‬ﺲ‪  ‬ﺷَﻌ‪‬ﺮَ ﺑِـ‬ ‫ﺟﺎلَ ‪ ‬دار‪‬‬
‫ﺣ‪‬ﺮﱠم‪  ‬اَﺣ‪‬ﻞﱠ‬ ‫ﺧَﺬَلَ ‪ ‬ﻧَﺼ‪‬ﺮَ‬ ‫ﺑﺎع‪  ‬ا‪‬ﺷﺘﺮي‬ ‫ﻣ‪‬ﺴﺘَﺄﻫ‪‬ﻞ ‪ ‬ﻏﯿﺮ ﻣ‪‬ﺴﺘَﺄﻫ‪‬ﻞ‬ ‫ﺣ‪‬ﺮَم‪  ‬ر‪‬ز‪‬قَ‬
‫ﻫﻤﮕﯽ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ وﻟﯽ ﻫﻔﺖ ﮐﻠﻤﻪ ي آﺧﺮ ﻣﺘﻀﺎدﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪38 ......................‬‬

‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬

‫ﻗﻠﺐ ) دل (‬ ‫‪‬‬ ‫ﻗﻠﻮب‬ ‫ﻋ‪‬ﺒﺎد ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒﺪ‬ ‫ﺣ‪‬ﮑﯿﻢ ) داﻧﺸﻤﻨﺪ (‬ ‫‪‬‬ ‫ﺣ‪‬ﮑَﻤﺎء‬ ‫اَﻣﯿﺮ ) ﺳﻠﻄﺎن (‬ ‫‪‬‬ ‫اُﻣ‪‬ﺮاء‬
‫اَﻃﻔﺎل ‪ ‬ﻃ‪‬ﻔﻞ‬ ‫اَﻓﻌﺎل ‪ ‬ﻓ‪‬ﻌﻞ‬ ‫أﻫﺪاف ‪ ‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ف‬ ‫اَﻣﺮاض ‪ ‬ﻣ‪‬ﺮَض‬
‫ﺻ‪‬ﻐﺎر ‪ ‬ﺻ‪‬ﻐﯿﺮ‬ ‫ﺑ‪‬ﻨﺎت ‪ ‬ﺑِﻨﺖ‬

‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪:‬‬

‫رﯾﺸﻪ ي اﺻﻠﯽِ ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﻣﻌﺘﻞ ﻣﺜﺎل در اﯾﻦ درس ‪:‬‬
‫و‪‬ﻗَﻒ‪ ، ‬و‪‬ﺻ‪‬ﻒ‪ ، ‬و‪‬ر‪‬ثَ ‪ ،‬و‪‬ﺻ‪‬ﻞَ ‪ ،‬و‪‬ﺟ‪‬ﺪ‪ ، ‬و‪‬ﻋ‪‬ﺪ‪ ، ‬و‪‬ﻋ‪‬ﻆَ‬

‫و‪‬ﻫ‪‬ﺐ‪ ، ‬و‪‬د‪‬ع‪ ، ‬و‪‬ﺿَﻊ‪ ، ‬و‪‬ﻗَﻊ‪ ، ‬و‪‬ﺳ‪‬ﻊ‪‬‬

‫رﯾﺸﻪ ي اﺻﻠﯽِ ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﻣﻌﺘﻞ اَﺟﻮ‪‬ف در اﯾﻦ درس ‪:‬‬

‫ﻗَﺎلَ ) ﻗَﻮ‪‬لَ ( ‪ ،‬ﮐﺎنَ ‪ ،‬ﻓﺎز‪ ، ‬دار‪ ، ‬رام‪ ، ‬ذاقَ ‪ ،‬ﻓﺎت‪ ، ‬ﻣﺎت‪ ، ‬ﺟﺎلَ ‪ ،‬ﻋﺎد‪ ، ‬ﺗﺎب‪ ، ‬ﺟﺎد‪ ، ‬راح‪ ، ‬ﻗﺎم‪ .... ، ‬ﺧﺎف‪ ، ‬ﻧَﺎم‪‬‬

‫ﺑﺎع‪ ) ‬ﺑ‪‬ﯿ‪‬ﻊ‪ ، ( ‬ﺳﺎر‪ ، ‬ﺟﺎء‪ ، ‬ﻻقَ ‪ ،‬ﻋﺎش‪ ، ‬ﺻﺎر‪ ، ‬ﺻﺎح‪ ، ‬زاد‪ ) ‬ز‪‬ﯾ‪‬ﺪ‪ ، ( ‬ﻟَﯿﺲ‪ ، ‬ﺳﺎلَ ) ﺳ‪‬ﯿ‪‬ﻞَ ( ‪ ،‬ﻫ‪‬ﯿ‪‬ﺄَ ‪ ،‬ﻋﺎر‪ ، ‬ز‪‬ﯾ‪‬ﻦَ ‪ ، ..‬ﻧﺎلَ ‪ ،‬ﮐﺎد‪ ، ‬ﺷﺎء‪‬‬
‫) ﻟَﯿ‪‬ﻦَ (‬ ‫ﻻنَ‬
‫رﯾﺸﻪ ي اﺻﻠﯽِ ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﺻﺤﯿﺢ و ﻣ‪‬ﻬﻤﻮز در اﯾﻦ درس ‪ ) :‬ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬اﯾﻦ ﻫﺎ ﻣﻌﺘﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪( .‬‬
‫أﺧَﺬَ ‪ ،‬أﺛَﺮَ ‪ ،‬أﺧَﺮَ ‪ ،‬أﻣ‪‬ﺮَ ‪ ،‬ﺳ‪‬ﺄلَ ‪ ،‬أﮐَﻞَ‬

‫رﯾﺸﻪ ي اﺻﻠﯽِ ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﺻﺤﯿﺢ و ﻣ‪‬ﻀﺎﻋ‪‬ﻒ در اﯾﻦ درس ‪ ) :‬اﯾﻦ ﻫﺎ ﻣﻌﺘﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪( .‬‬
‫‪ ،‬ﯾ‪‬ﻤ‪‬ﻦﱡ (‬ ‫= ﻣ‪‬ﻨّﺖ ﮔﺬاﺷﺖ‬ ‫‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨَﻦَ ) ﻣ‪‬ﻦﱠ‬ ‫ﻋ‪‬ﺪ‪‬د‪ = ‬ﺷُﻤﺮد‬ ‫ﺣ‪‬ﺒ‪‬ﺐ‪ = ‬ﺣ‪‬ﺐ‪ ، ‬د‪‬ﻗَﻖَ = د‪‬قﱠ ‪ ،‬ﺷَﻖﱠ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺮَر‪ = ‬ﻣ‪‬ﺮﱠ ‪ ،‬ﺳ‪‬ﺒ‪‬ﺐ‪ ، ‬ﻓَﺮَر‪ ، ‬ﻣ‪‬ﺪ‪‬د‪، ‬‬

‫رﯾﺸﻪ ي اﺻﻠﯽِ ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ در اﯾﻦ درس ‪ ) :‬اﯾﻦ ﻫﺎ ﻣﻌﺘﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪( .‬‬
‫ﻧَﻈَﺮَ ‪ ،‬ﻧَﻄَﻖَ ‪ ،‬ﺗَﺒ‪‬ﻊ‪ ، ‬ر‪‬ﺟ‪‬ﻊ‪‬‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اَﺟﻮف از رﯾﺸﻪ ي اﺻﻠﯽ ﻓﻌﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪:‬‬
‫) ﺳﻪ ﺣﺮف‪ ‬اﺻﻠﯽ رﯾﺸﻪ در ﻣﻀﺎرع ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ آﻣﺪه اﻧﺪ ‪( .‬‬ ‫ﯾ‪‬ﺒﯿﻊ‪‬‬ ‫←‬ ‫ﺑﺎع‬ ‫ﯾ‪‬ﻘﻮلُ‬ ‫←‬ ‫ﻗﺎلَ‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﯾﻦ اﻓﻌﺎل از ﻣﺎﺿﯽ اﻋﻼل ﯾﺎﻓﺘﻪ ي آن ﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪:‬‬
‫ﯾ‪‬ﺸﺎء‪‬‬ ‫←‬ ‫ﺷﺎء‪‬‬ ‫ﯾ‪‬ﮑﺎد‪ ) ‬ﯾ‪‬ﮑﯿﺪ‪، ( ‬‬ ‫←‬ ‫ﮐﺎد‪‬‬ ‫ﯾ‪‬ﻨﺎم‪، ‬‬ ‫←‬ ‫ﻧﺎم‪‬‬ ‫ﯾ‪‬ﻨﺎلُ ‪،‬‬ ‫←‬ ‫ﻧﺎلَ‬ ‫ﯾ‪‬ﺨَﺎف‪، ‬‬ ‫←‬ ‫ﺧَﺎف‪‬‬
‫ﺣﺮف اولِ ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 6‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﺎﺿﯽ اﯾﻦ ﻫﺎ ﻣﮑﺴﻮر اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﺧ‪‬ﻒ = ﻣﺎﺿﯽ‬ ‫ﺧ‪‬ﻔﻦَ ‪ ،‬ﻧ‪‬ﻠﻦَ ‪ ،‬ﻧ‪‬ﻤﻦَ ‪ ،‬ﮐ‪‬ﺪنَ ‪ ،‬ﺷ‪‬ﺌﻦَ‬
‫» ﺧ‪‬ﻔﺖ‪ ‬اﻻَﻋﺪاء‪ = ‬از دﺷﻤﻨﺎن ﺗﺮﺳﯿﺪم «‬ ‫ﺣﺮف‪ ‬اولِ ﻣﺎﺿﯽ اﯾﻦ ﻫﺎ ﺑﺎ ﮐﺴﺮه ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ :‬اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﺪ ←‬
‫ﺣﺮف‪ ‬اولِ اَﻣﺮ اﯾﻦ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ :‬ﺧَﻒ ‪ ،‬ﻧَﻞ ‪.....‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪39.......................‬‬

‫» اﻟﻤﻌﺘﻞ ) ‪ ) ( 2‬اﻟﻨﺎﻗﺺ ( «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس دوم ‪ :‬ﺷَﻤﺲ‪ ‬اﻟﻌ‪‬ﺪاﻟَﮥِ‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ اﻋﻼل در ﻓﻌﻞ ﻣﻌﺘﻞ ﻧﺎﻗﺺ ‪ :‬اﻋﻼل و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ در ﺻﯿﻐﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﺿﯽ ﻧﺎﻗﺺ‬
‫ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ ← ‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي'‬ ‫در ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 1‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﻪ اﻟﻒ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬د‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪ ← ‬د‪‬ﻋ‪‬ﺎ‬
‫در ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 3‬دو ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ و اوﻟﯽ اﻋﻼل ﺑﻪ ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ -3 :‬ﻫ‪‬ﺪﯾﻮا ← ﻫ‪‬ﺪوا‬
‫‪ -1‬ﻧَﺴ‪‬ﯽ‪‬‬ ‫‪ -1‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ ← ‬ﻫﺪي'‬ ‫‪ -1‬ذَﻫ‪‬ﺐ‪‬‬
‫‪ -2‬ﻧَﺴ‪‬ﯿﺎ‬ ‫‪ -2‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ﯾﺎ‬ ‫‪ -2‬ذَﻫ‪‬ﺒﺎ‬
‫‪ -3‬ﻧَﺴ‪‬ﯿﻮا ← ﻧَﺴﻮا‬ ‫‪ -3‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ﯾﻮا ← ﻫ‪‬ﺪوا‬ ‫‪ -3‬ذَﻫ‪‬ﺒﻮا‬
‫‪ -4‬ﻧَﺴ‪‬ﯿ‪‬ﺖ‬ ‫‪ -4‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ﯾﺖ ← ﻫﺪت‪‬‬ ‫‪ -4‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖ‪‬‬
‫‪ -5‬ﻧَﺴ‪‬ﯿ‪‬ﺘﺎ‬ ‫‪ -5‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ﯾﺘﺎ← ﻫ‪‬ﺪ‪‬ﺗﺎ‬ ‫‪ -5‬ذَﻫﺒﺘﺎ‬
‫‪ -6‬ﻧَﺴ‪‬ﯿﻦَ‬ ‫‪ -6‬ﻫﺪﯾﻦَ‬ ‫‪ -6‬ذﻫﺒﻦَ‬
‫) ﺣﺬف‪ ‬ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﻓﻘﻂ در ﺻﯿﻐﻪي ‪( 3‬‬ ‫) ﺣﺬف‪ ‬ﺣﺮف ﻋﻠﻪ در ‪ 3‬و ‪ 4‬و ‪( 5‬‬
‫ﺻﺮف ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻧﺎﻗﺺ ) د‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪ ، ‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ ( ‬ﻣﺜﻞ ذَﻫ‪‬ﺐ‪ ‬اﺳﺖ ﻓﻘﻂ در ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 4 ، 3‬و ‪ 5‬ﺣﺮف ﻋﻠﻪ را ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﮔﺮ دوﻣﯿﻦ ﺣﺮف‪ ‬ﻓﻌﻞ ﻧﺎﻗﺺ ﮐﺴﺮه داﺷﺖ ) ر‪‬ﺿ‪‬ﯽ‪ - ‬ﺧَﺸ‪‬ﯽ‪ - ‬ﻧَﺴ‪‬ﯽ‪ ( ‬و ) ﻣﺠﻬﻮل ﻣﺎﺿﯽ ‪ :‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ ، ( ... ، ‬ﺳﯿﺰده ﺻﯿﻐﻪي‬
‫آن دﻗﯿﻘﺎً ﻣﺜﻞِ ذَﻫ‪‬ﺐ‪ ‬و ﺑﺪون ﺣﺬف ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺻﺮف ﻣﯽ ﺷﻮد ؛ ﻓﻘﻂ در ﺻﯿﻐﮥ ‪ 3‬ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫در ﺻﯿﻐﻪ ﻫﺎي ﻣﻔﺮد ﻣﻀﺎرع ) ‪ ( 14 ، 13 ، 7 ، 4 ، 1‬اﯾﻦ ﻓﻌﻞ ﻫﺎ ) ر‪‬ﺿ‪‬ﯽ‪ - ‬ﺧَﺸ‪‬ﯽ‪ - ‬ﻧَﺴ‪‬ﯽ‪ ( ‬؛ ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﻪ اﻟﻒ ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ) :‬ﯾ‪‬ﺮﺿَﯽ' ‪ -‬ﯾ‪‬ﺨﺸَِﯽ' ‪ -‬ﯾ‪‬ﻨﺴ‪‬ﯽ' ( و ) ﻣﺠﻬﻮل ﻣﻀﺎرع ‪ :‬ﯾ‪‬ﻬﺪ‪‬ي' (‬
‫ﺑﻘﯿﻪ ي ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻧﺎﻗﺺ در ﺻﯿﻐﻪ ﻫﺎي ﻣﻔﺮد ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و آﺧﺮﺷﺎن ) ـﯽ ( ﯾﺎ ) و ( دارد ؛ ﭘﺲ در‬
‫ﺻﯿﻐﻪ ﻫﺎي ﻣﻔﺮد ) ‪ ( 14 ، 13 ، 7 ، 4 ، 1‬ﻣﻀﺎرع ﻧﺎﻗﺺ اﻋﻼل ﺑﻪ اﺳﮑﺎن دارﯾﻢ ‪ ) .‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي' ‪ -‬ﯾ‪‬ﻬﺪ‪‬ي ( ) د‪‬ﻋ‪‬ﺎ ‪ -‬ﯾ‪‬ﺪﻋﻮ (‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻧﺎﻗﺺ ) ﯾ‪‬ﻬﺪ‪‬ي ‪ ،‬ﯾ‪‬ﺪﻋ‪‬ﻮ ( دﻗﯿﻘﺎً ﻣﺜﻞ ﯾ‪‬ﺬﻫﺐ‪ ‬ﺻﺮف ﻣﯽﺷﻮد ‪ ،‬ﻓﻘﻂ در ﺳﻪ ﺻﯿﻐﻪ اش دو ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﮐﻨﺎر ﻫﻢ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ اوﻟﯿﻦ ﺣﺮف‪ ‬ﻋﻠﻪ ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫در ﺻﺮف ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻧﺎﻗﺺ در ﺻﯿﻐﻪي ‪ 3‬و ‪ 9‬و ‪ 10‬ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫) ﻫﺮ ﮔﺎه دو ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪ ‪ ،‬اوﻟﯽ اﻋﻼل ﺑﻪ ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮد ‪( .‬‬ ‫‪ (3‬ﯾ‪‬ﻬﺪﯾﻮنَ ← ﯾ‪‬ﻬﺪونَ‬
‫‪ (9‬ﺗَﻬﺪﯾﻮنَ ← ﺗَﻬﺪونَ‬
‫‪ (10‬ﺗَﻬﺪﯾﯿﻦَ ← ﺗَﻬﺪﯾﻦَ‬
‫) ﻫﻢ ﯾ‪‬ﺪﻋﻮنَ ‪ -‬ﻫﻦﱠ ﯾ‪‬ﺪﻋﻮنَ (‬ ‫ﺻﯿﻐﮥ ) ‪ 3‬و ‪ ( 6‬و ) ‪ 9‬و ‪ ( 12‬ﯾ‪‬ﺪﻋﻮ ) ﻣﻀﺎرع ﻧﺎﻗﺺ واوي ( ﻣﺜﻞ ﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻓﺎﻋﻞ = ن‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ = و‬ ‫» در ﺻﯿﻐﮥ ‪ 3‬و ‪ 9‬واو ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ و در ﺻﯿﻐﮥ ‪ 6‬و‪ 12‬ﻧﻮن ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ‪« .‬‬ ‫) اَﻧﺘﻢ ﺗَﺪﻋﻮنَ ‪ -‬اَﻧﺘﻦﱠ ﺗﺪﻋﻮنَ (‬
‫ﺻﯿﻐﮥ ) ‪ 10‬و ‪ ( 12‬ﯾ‪‬ﻬﺪي ) ﻣﻀﺎرع ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎﯾﯽ ( ﯾﮏ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬اَﻧﺖ‪ ‬ﺗَﻬﺪﯾــــﻦَ ‪ -‬اَﻧﺘُﻦﱠ ﺗَﻬﺪﯾــــﻦَ‬
‫ﻓﺎﻋﻞ = ن‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ = ي‬ ‫در ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 10‬ﯾﺎء ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ و در ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 12‬ﻧﻮن ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪09121506720‬‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬زﻧﮕﻨﻪ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬در اﺑﺘﺪاي ﻓﻌﻞ اَﻣﺮ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﻣﻌﺘﻞ ﻣﺜﺎل و اَﺟﻮ‪‬ف ﻫﻤﺰه » اُ ‪ ،‬ا‪ « ‬ﻧﻤﯽ آﯾﺪ وﻟﯽ در اﺑﺘﺪاي ﻓﻌﻞ اَﻣﺮ‬
‫ﻣﻌﺘﻞ ﻧﺎﻗﺺ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﺰه ﺑﯿﺎورﯾﻢ ‪.‬‬
‫د ْ‪‬ع‬ ‫و‪‬د‪‬ع‪ : ‬اَﻣﺮ ←‬ ‫ﻗ‪‬ﻒْ‬ ‫‪ :‬اَﻣﺮ ←‬ ‫و‪‬ﻗَﻒ‪‬‬ ‫ﺻ‪‬ﻞْ‬ ‫‪ :‬اَﻣﺮ ←‬ ‫و‪‬ﺻ‪‬ﻞَ‬ ‫ﻣﻌﺘﻞِ ﻣﺜﺎل ×‬
‫ﺑِﻊْ‬ ‫ﺑﺎع‪ : ‬اَﻣﺮ ←‬ ‫ﻋ‪‬ﺪْ‬ ‫‪ :‬اَﻣﺮ ←‬ ‫ﻋﺎد‪‬‬ ‫ﻗُﻞْ‬ ‫‪ :‬اَﻣﺮ ←‬ ‫ﻗﺎل‬ ‫ﻣﻌﺘﻞِ اَﺟﻮ‪‬ف ×‬
‫ا‪ْ ‬رض‪‬‬ ‫‪ :‬اَﻣﺮ ←‬ ‫ر‪‬ﺿ‪‬ﯽ‪‬‬ ‫اُﻋﻒ‪‬‬ ‫‪ :‬اَﻣﺮ ←‬ ‫ﻋ‪‬ﻔَﺎ‬ ‫اُ ْدع‪‬‬ ‫د‪‬ﻋ‪‬ﺎ ‪ :‬اَﻣﺮ ←‬ ‫ﻣﻌﺘﻞِ ﻧﺎﻗﺺ‪‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪40........................‬‬

‫) ≈ = ﻫﻢ ﺟﻨﺲ (‬ ‫ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺣﺮوف ﻋﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺎت‬

‫) اﻟﻒ (‬ ‫ﻓﺘﺤﻪ ≈ ا‬
‫) ﯾﺎء (‬ ‫ﮐﺴﺮه ≈ ﯾـ‬
‫) واو (‬ ‫ﺿﻤﻪ ≈ و‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﮔﺮ ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮش ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺠﺰوم ﺷﺪن ﺣﺮف ﻋﻠﻪ اش ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻣﺠﺰوم ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﻟَﻢ ‪ ،‬ﻟَﻤ‪‬ﺎ ‪ ،‬ﻻء‪ ) ‬ﻧﻬﯽ ( ‪ ،‬ﻟ‪‬ـ ) اﻣﺮِ ﻏﺎﯾﺐ ( ‪ ،‬اﻣﺮ و ادوات ﺷﺮط ‪ :‬ا‪‬ن ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦ ‪ ،‬ﻣﺎ ‪ ،‬اَﯾﻨَﻤﺎ‬
‫ﻟَﻢ ‪ +‬ﯾ‪‬ﺪﻋ‪‬ﻮ ← ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﺪ‪‬ع‪  ‬ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺣﺬف واو‬
‫ﻟَﻢ ‪ +‬ﯾ‪‬ﺮﺿَﯽ ← ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﺮْض‪  ‬ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺣﺬف اﻟﻒ‬
‫) ﻣﺠﺰوم ﺑﻪ ﺣﺬف ﺣﺮف ﻋﻠﻪ = اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ (‬ ‫←‬ ‫ﻟَﻢ ‪ +‬ﯾ‪‬ﻤﺸ‪‬ﯽ ← ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﻤ‪‬ﺶِ ‪ ‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺣﺬف ي‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﮔﺮ ﺣﺮف‪ ‬ﻗﺒﻞ از آﺧﺮش ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺠﺰوم ﺷﺪن ﺣﺮف ﻋﻠﻪ اش ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫) ﻣﺠﺰوم ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﺳﮑﻮن = اﻋﺮاب اﺻﻠﯽ (‬ ‫←‬ ‫ﻻ ‪ +‬ﯾ‪‬ﻘﻮلُ ← ﻻ ﯾ‪‬ﻘﻮ‪‬لْ ← ﻻ ﯾ‪‬ﻘُﻞْ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮبِ ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﻣﻌﺘﻞ ﺑﺎ ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﺻﺤﯿﺢ ﻫﯿﭻ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺪارد و ﻫﯿﭻ اﻋﻼل ﺟﺪﯾﺪي در ﻣﻀﺎرع‬
‫ﻣﻨﺼﻮبِ ﻣﻌﺘﻞ رخ ﻧﻤﯽ دﻫﺪ ‪ .‬ﻟَﻦ ﯾ‪‬ﺼ‪‬ﻞَ ‪ ،‬ﻟَﻦ ﯾ‪‬ﻘﻮلَ ‪ ،‬ﻟَﻦ ﯾ‪‬ﺪﻋﻮ‪ ، ‬ﻟَﻦ ﯾ‪‬ﻬﺪي‪ ، ‬ﻟَﻦ ﯾ‪‬ﻬﺪﯾﺎ ‪...‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪09121506720‬‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬زﻧﮕﻨﻪ‬

‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪:‬‬

‫رﯾﺸﻪ ي اﺻﻠﯽِ ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﻣﻌﺘﻞ ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎﯾﯽ در اﯾﻦ درس ‪:‬‬
‫ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي' ) ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ ، ( ‬ر‪‬ﻣ‪‬ﯽ' ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺸَﯽ' ‪ ،‬ﺟ‪‬ﺮَي' ‪ ،‬ر‪‬أي' ‪ ،‬ﻗَﻀَﯽ' ‪ ،‬ﻧَﻬ‪‬ﯽ' ‪ ،‬ﻟَﻘَﯽ' ‪ ،‬ﺷَﻔَﯽ' ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻄَﯽ' ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨَﯽ' ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀَﯽ' ‪ ،‬أﺗَﯽ' ‪ ،‬أﺑ‪‬ﯽ' ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﯽ'‪ ،‬ﺑ‪‬ﮑَﯽ'‬

‫ر‪‬ﺿ‪‬ﯽ‪ ، ‬ﺧَﺸ‪‬ﯽ‪ ، ‬ﻧَﺴ‪‬ﯽ‪ ............... ، ‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪..... ، ‬‬

‫رﯾﺸﻪ ي اﺻﻠﯽِ ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﻣﻌﺘﻞ ﻧﺎﻗﺺ واوي در اﯾﻦ درس ‪:‬‬
‫) و‪ ‬ﻻﺗَﻘﻒ‪ ‬ﻣﺎ ﻟَﯿﺲ‪ ‬ﻟَﮏ‪ ‬ﺑِﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﻢ‪( ‬‬ ‫د‪‬ﻋ‪‬ﺎ ) د‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪ ، ( ‬ر‪‬ﺟ‪‬ﺎ ) ر‪‬ﺟ‪‬ﻮ‪ ، ( ‬ﺗَﻼ ) ﺗَﻠَﻮ‪ ، ( ‬ﻋ‪‬ﻔَﺎ ) ﻋ‪‬ﻔَﻮ‪ ، ( ‬ﻗَﻔَﺎ ) ﻗَﻔَﻮ‪ = ‬ﭘﯿﺮوي ﮐﺮد (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻀﺎرعِ ﻓﻌﻞ » ر‪‬أي ) = دﯾﺪ ( « ا‪‬ﺳﺘﺜﻨﺎء‪ » ‬ﯾ‪‬ﺮي' « ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮدن ﻓﻌﻞ ﻧﺎﻗﺺ ﻣﺎﺿﯽ‬

‫ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ ← ‬ﻫ‪‬ﺪ‪َ ‬‬
‫ي‬ ‫د‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪ ← ‬د‪‬ﻋ‪‬ﯽَ‬ ‫‪‬ﯽ « ﻣﺠﻬﻮل ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬ﻣﺜﺎل‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻧﺎﻗﺺ ﺑﺮوزن » ﻓُﻌ َ‬

‫ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮدن ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻧﺎﻗﺺ‬

‫ﯾ‪‬ﻬ‪‬ﺪ‪‬ي ← ﯾ‪‬ﻬ‪‬ﺪ‪‬ي'‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻧﺎﻗﺺ ﺑﺮ وزن » ﯾ‪‬ﻔْﻌ‪‬ﯽ' « ﻣﺠﻬﻮل ﻣﯽﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﯾ‪‬ﺪ‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪ ← ‬ﯾ‪‬ﺪ‪‬ﻋ‪‬ﯽ'‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ‪ :‬در ﻓﻌﻠﻬﺎي اﺟﻮف و ﻧﺎﻗﺺ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺠﻬﻮل ﮐﺮدن ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ﺣـﺮف ﻋﻠّـﻪ ﺑـﻪ » ي « ﺗﺒـﺪﯾﻞ‬
‫ﻗَﻮ‪‬لَ ← ﻗُﻮِل← ﻗﯿﻞَ ؛ ﯾ‪‬ﻘﯿﻢ‪ ← ‬ﯾ‪‬ﻘﺎم‪ ‬؛ ﯾ‪‬ﺴ‪‬ﺘَ ُ‬
‫ﻘﯿﻢ ← ﯾ‪‬ﺴﺘَﻘﺎمُ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد ‪ ،‬اﮔﺮﻣﻀﺎرع ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻟﻒ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪41........................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ درس ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس دوم ‪ :‬ﺷَﻤﺲ‪ ‬اﻟﻌ‪‬ﺪاﻟَﮥِ‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬
‫ا‪‬نﱠ ﺧَﻠﯿـﻔَﮥَ اﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤـﯿﻦَ ﯾ‪‬ﺄﺗـﯽ ا‪‬ﻟﯽ ﻣ‪‬ﺪﯾﻨَﮥِ اﻻَﻧﺒـﺎرِ = ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﻠﯿﻔﻪ ي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﻬﺮ اَﻻَﻧﺒﺎر ﻣﯽ آﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﯾ‪‬ﺠِﺐ‪ ‬اَن ﻻ ﻧَﺴﻤ‪‬ﺢ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻔُﻘَﺮاء‪ ‬اَن ﯾ‪‬ﺄﺗﻮا ا‪‬ﻟﯽ اﻻ‪‬ﺳﺘ‪‬ﻘﺒﺎلِ = ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻓﻘﺮا اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺗَﻌ‪‬ﻮ‪‬دﻧﺎ = ﻋﺎدت ﮐﺮدﯾﻢ‬ ‫ﻻﺑﺄس‪ = ‬اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‬ ‫ﺑِﺤ‪‬ﻔﺎو‪‬ة = ﺑﻪ ﮔﺮﻣﯽ‬ ‫اَﺑﯽ = ﺧﻮد داري ﮐﺮد‬
‫ﻋ‪‬ﺠﻮز = ﭘﯿﺮ‬ ‫ﻗﺎﻣﻮا = ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‬ ‫اُﺳﺒﻮع = ﻫﻔﺘﻪ‬ ‫ﺻﺎح‪ = ‬ﻓﺮﯾﺎد زد‬
‫ﯾ‪‬ﺨﻠ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻣﯽ رﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ﺧَﻠّﺎﺑ‪‬ﻪ = دﻟﺮُﺑﺎ‬ ‫ﻗَﻮسِ ﻗُﺰَح‪ = ‬رﻧﮕﯿﻦ ﮐﻤﺎن ﻣﺎﻃ‪‬ﺮه = ﺑﺎراﻧﯽ‬ ‫ﻇﺎﻫ‪‬ﺮَة = ﭘﺪﯾﺪه‬
‫ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺪ‪‬ﻋ‪‬ﻪ‪ = ‬ﺗﺎ او را رﻫﺎ ﮐﻨﺪ‬ ‫‪rice‬‬ ‫ر‪‬ز = ﺑﺮﻧﺞ‬ ‫ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺜﺎً = ﺑﯿﻬﻮده‬ ‫ﺳ‪‬ﺠﻦ = زﻧﺪان‬
‫ﺗَﺸُﻘّﻮنَ ﻋ‪‬ﻠﯽ اَﻧﻔُﺴ‪‬ﮑُﻢ = ﺧﻮد را ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﻣﯽ اﻧﺪازﯾﺪ‬ ‫د‪‬ﻓﻊِ اﻟﺜَﻤ‪‬ﻦ = ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﯿﻤﺖ ﺗَﺒﺠﯿﻞ = ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫ا‪‬نﱠ ﺧَﻠﯿـــــﻔَﮥَ اﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤـــــﯿﻦَ ﯾ‪‬ﺄﺗـــــــــــــــــﯽ ا‪‬ﻟﯽ ﻣ‪‬ﺪﯾﻨَﮥِ اﻻَﻧﺒـــــــــﺎرِ ؛‬
‫ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﺧﺒﺮِ ﺟﻤﻠﮥ ﻓﻌﻠﯿﻪ و ﻣﺤﻼً و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺠﺮور‬ ‫اﺳﻢ ا‪‬نﱠ و ﻣﻨﺼﻮب‬

‫ﯾ‪‬ــــــــــــــــــﺮِﺛُﻬﺎ ﻋ‪‬ﺒـــــﺎدي‪ ‬اﻟﺼﺎﻟ‪‬ﺤـــــــﻮنَ‬ ‫ا‪‬نﱠ اﻻَرض‪‬‬

‫ﻧﻌﺖ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺧﺒﺮِ ﺟﻤﻠﮥ ﻓﻌﻠﯿﻪ و ﻣﺤﻼً و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫اﺳﻢ ا‪‬نﱠ و ﻣﻨﺼﻮب‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫ا‪‬نﱠ = ﺣﺮف ﻣ‪‬ﺸَﺒﻬﻪ‪ ‬ﺑِﺎﻟﻔﻌﻞ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔَﺘﺢ‬
‫ﯾ‪‬ـــﺮِثُ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و ﻣﺜﺎل ) ﻣ‪‬ﻦ ﻣﺎد‪‬ةِ ‪ :‬و‪‬ر‪‬ثَ ( ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم‬
‫ﻋ‪‬ﺒـﺎد = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﺿﺎﻓﻪ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ ( ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺗﮑﺴﯿﺮ ) ﻋﺒﺪ ( ‪ /‬ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع ﺗﻘﺪﯾﺮي‬
‫ـﯽ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻟ‪‬ﻠﺠﺮ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺘﮑﻠﻢ وﺣﺪ‪‬ه‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اَﻟْـ = ﺣﺮف ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اﻟﺼﺎﻟ‪‬ﺤﻮنَ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ( ‪ ،‬ﺟﻤﻊ اﻟﺴﺎﻟﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐﺮ ‪ /‬ﻧﻌﺖ و ﻣﺮﻓﻮع ﺑِﺎﻟﻮاو‬

‫(‪:‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﻋ‪‬ﺠﻮز ‪ ‬ﺷﯿﺦ ‪ ،‬ﺷﯿﺐ‬ ‫ﻋ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻣﺎ ‪ ‬ﻟَﻤ‪‬ﺎ‬ ‫ﺻﺎح‪  ‬ﺻ‪‬ﺮَخَ‬ ‫ﯾ‪‬ﺠﯽء‪  ‬ﯾ‪‬ﺄﺗﯽ‬ ‫ﻋ‪‬ﺠﻮز ‪ ‬ﺷﺎب‬
‫ﻻﺑ‪‬ﺄس‪  ‬ﻻ ا‪‬ﺷﮑﺎلَ‬ ‫ﻫ‪‬ــﻞ ‪ ‬أ‬ ‫راﯾ‪‬ـﮥُ ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻢ‪‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻣﺎ ‪ ‬ﺣﯿﻦَ‬ ‫ﻗَﺒـﻞَ ‪ ‬ﺑ‪‬ﻌﺪ‪‬‬
‫ﻣ‪‬ﺘﺮِﻓﻮن ‪ ‬اَﻏﻨﯿﺎء‬ ‫ﻣ‪‬ﻨﯽ' ‪ ‬ر‪‬ﺟﺎ‬ ‫ﻋ‪‬ﻨـﺪ‪  ‬ﺟ‪‬ﻨﺐ‪‬‬ ‫ﺛَﻤ‪‬ـﻦ ‪ ‬ﻗﯿﻤ‪‬ﮥ‬ ‫اَﻟّﻠﯿﻞ ‪ ‬اَﻟﻨّﻬﺎر‬
‫ﻫﻤﮕﯽ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ ﺑﺠﺰ ﺳﺘﻮن اول‬ ‫ﺗَﺒﺠﯿﻞ ‪ ‬ﺗﮑﺮﯾﻢ‬ ‫ﺟ‪‬ﺜﱠﮥ ‪ ‬ﺑﺪن ‪ ،‬ﺟﺴﻢ‬ ‫ﻓﻮق ‪ ‬ﺗَﺤﺖ‪‬‬

‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬

‫أﻏﻨﯿﺎء ‪ ‬ﻏَﻨﯽ‪‬‬ ‫ﻓُﻘَﺮاء ‪ ‬ﻓﻘﯿﺮ‬ ‫ﻣﺴﮑﯿﻦ ) ﺑﯿﻨﻮا (‬ ‫‪‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺴﺎﮐﯿﻦ‬ ‫ﻣ‪‬ﻠ‪‬ﮏ ) ﺣﺎﮐﻢ (‬ ‫‪‬‬ ‫ﻣ‪‬ﻠﻮك‬
‫ﻣﺎل ) داراﯾﯽ ‪ ،‬ﺛﺮوت (‬ ‫‪‬‬ ‫اَﻣﻮال‬ ‫اَﻋﻤﺎل ‪ ‬ﻋﻤﻞ‬ ‫) ﺣﺎﮐﻢ (‬ ‫اُﻣ‪‬ﺮاء ‪ ‬اَﻣﯿﺮ‬ ‫داﺑ‪‬ﻪ ) ﺣﯿﻮان ﭼﺎرﭘﺎ (‬ ‫‪‬‬ ‫د‪‬و‪‬اب‬
‫ﮐُﺘُﺐ ‪ ‬ﮐ‪‬ﺘﺎب‬ ‫ﯾﻮم ) روز (‬ ‫‪‬‬ ‫أﯾﺎم‬ ‫ﻣ‪‬ﺮﮐَﺐ ) اﺳﺐ ﻫﺎ و ‪( ...‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺮاﮐﺐ‬ ‫ﻫ‪‬ﺪاﯾﺎ ‪ ‬ﻫﺪﯾﮥ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪42 .......................‬‬

‫» اﻟﻤ‪‬ﻔﻌﻮلُ اﻟﻤ‪‬ﻄﻠَﻖُ و ﻣ‪‬ﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ‪« ‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﺳﻮم ‪ :‬ﺳ‪‬ﻨُﺮﯾﻬِﻢ آﯾﺎﺗ‪‬ﻨﺎ ‪...‬‬
‫ﻣﻨﺼﻮﺑﺎت ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﮐﻠﻤﻪاي ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﺷﻮد ﯾﮑﯽ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي زﯾﺮ را ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻓﺘﺤﻪ ) ـَ ( ؛ ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﺿَﺮَب‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽ‪ ُ‬اَﺣﻤ‪‬ﺪ‪ ← ‬ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﻓﺘﺤﻪ‬
‫‪ .2‬ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ؛ ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﺿَﺮَب‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽ‪ ُ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪاً ← ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ‬
‫ن = ﻣﺜﻨﯽ (‬
‫) ِ‬ ‫ﯾﻦ « ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪.‬‬
‫‪ .3‬اﺳﻤﻬﺎي ﻣﺜﻨﯽ وﻗﺘﯽ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﺧﺮﺷﺎن » ِ‬
‫← ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻪ ) ﯾـ (‬ ‫‪ :‬ﻗَﺘَﻞَ اﻟﻌ‪‬ﺪو‪ ‬ﻃ‪‬ﻔﻠَ ِ‬
‫ﯿﻦ‬
‫ن = ﺟﻤﻊ (‬
‫) َ‬ ‫ﯾﻦ « ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪.‬‬
‫‪ .4‬اﺳﻤﻬﺎي ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ وﻗﺘﯽ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﺧﺮﺷﺎن » َ‬

‫← ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻪ ) ﯾـ (‬ ‫‪ :‬ﻗَﺘَﻞَ اﻟﻌ‪‬ﺪو‪ ‬ﻃ‪َ ‬‬

‫ﻔﻠﯿﻦ‬
‫‪ .5‬ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ و ﺗﻤﺎم اﺳﻤﻬﺎي ﻣﺒﻨﯽ وﻗﺘﯽ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻫﯿﭻ ﻋﻼﻣﺘﯽ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ‪ :‬ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب ‪.‬‬
‫← ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫‪ :‬ﻗَﺘَﻞَ اﻟﻌ‪‬ﺪ‪‬و‪ ‬ﻫﺬا‬
‫‪ .6‬اﺳﻤﻬﺎي ﻣﻘﺼﻮر ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻣﻮﺳﯽ' ‪ -‬ﮐُﺒﺮي' و اﺳﻤﻬﺎي ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن ﺿﻤﯿﺮ ) ي ( ﻣﺘﮑﻠﻢ دارد ؛ ﻣﺜﻞ ‪ ) :‬ﮐﺘﺎﺑﯽ ‪ -‬اُﻣﯽ (‬
‫ﮐُﺒﺮي'‬ ‫) ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﻨﺼﻮب ( ﺿَﺮَبَ ﻋ‪‬ﻠﯽ‪ُ‬‬ ‫وﻗﺘﯽ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻫﯿﭻ ﻋﻼﻣﺘﯽ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ‪:‬‬
‫‪ .7‬اﺳﻤﻬﺎي ﻣﻨﻘﻮص ﻣﺜﻞ ) ﻗﺎﺿ‪‬ﯽ‪ -‬راﺿ‪‬ﯽ‪ -‬واﻟ‪‬ﯽ ( اﮔﺮ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﻮﻧﺪ آﺧﺮﺷﺎن ﻓﺘﺤﻪ ﯾﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻣﺜﻞ‬
‫ﺑﺖ ﻗﺎﺿ‪‬ﯿﺎً‬
‫ﯽ ‪ ،‬ﺿَﺮَ ُ‬
‫ﻠﯽ اﻟﻘﺎﺿ‪َ ‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اول و دوم ﻟﻔﻈﺎً ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪ ) :‬ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ( ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﺿَﺮَبَ ﻋ‪ُ ‬‬
‫‪ .8‬ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﻟﻢ آﺧﺮش» ات « دارد ﻫﺮﮔﺰ ﻓﺘﺤﻪ ﯾﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﺮه و ﯾﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺟﺮ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ا‪‬نﱠ اﻟﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻨــــــــﺎت‪ ‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﻦَ اﻟﺴ‪‬ﯿِﺌــــــــــــــﺎت‪‬‬ ‫؛‬ ‫ﻗَﺘَﻞَ اﻟﻌ‪‬ﺪو‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤﺎت‪‬‬ ‫؛‬ ‫ﻗَﺘَﻞَ اﻟﻌ‪‬ﺪو‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤﺎت‪‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﮐﺴﺮه‬ ‫اﺳﻢ ا‪‬نﱠ و ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﮐﺴﺮه‬ ‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﮐﺴﺮه‬ ‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺟﺮ ) ﻓﺮﻋﯽ (‬
‫ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﻣﻨﺼﻮﺑﺎت ‪ 10‬ﻣﻮرد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ ‪ 10‬ﻧﻘﺶ در ﻋﺮﺑﯽ ﻣﻨﺼﻮب ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪:‬‬
‫) ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫ﻋﻠﯽ اﺣﻤﺪ‪‬‬
‫ﺿﺮب ُ‬
‫َ‬ ‫‪ (1‬ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ ‪ :‬ﻫﻤﺎن ﻣﻔﻌﻮلِ ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﻞ ﺑﺮ او واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﻞ ‪:‬‬
‫) ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ و ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫‪ (2‬ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺧَﺮَجَ اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﮑﻮﻓَﮥِ ﺧﺮوﺟﺎً‬
‫‪ (3‬ﻣﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪ ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬اُرﯾﺪ‪ ‬اَن اَذﻫ‪‬ﺐ‪ ‬ا‪‬ﻟَﯽ اﻟﻤﺪ‪‬رﺳﮥِ ﻏَﺪ‪‬اً ‪ :‬ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺮوم ﻓﺮدا ؛ ﻣﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪ و ﻣﻨﺼﻮب ) ﻗﯿﺪ زﻣﺎن (‬
‫‪ (4‬ﻣﻨﺎدا ‪ :‬ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ) دو ﮐﻠﻤﻪاي ( ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﯾﺎ ﺻﺎﺣ‪‬ﺐ‪ ‬اﻟﻘُﺪر‪‬ةِ ‪ -‬ﯾﺎ ر‪‬ﺳﻮلَ اﻟﻠ ِّﻪ‬
‫) ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ و ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫‪ (5‬ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪ :‬ﺟﺎء ﺗَﻼﻣﯿﺬُ ا‪‬ﻻّ ﻋ‪‬ﻠﯿ‪‬ﺎً‬
‫‪ (6‬ﺣﺎل ‪ :‬ﻫﻤﺎن ﻗﯿﺪ ﺣﺎﻟﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ در ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻧﮑﺮه و ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪.‬‬
‫← ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋﻞ ) = ﻣﺸﺘﻖ ( ) ﺣﺎل و ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫ﺟﺎء‪ ‬اﻟﺮَﺟ‪‬ﻞُ راﮐﺒﺎً‬
‫‪ (7‬ﺗﻤﯿﯿﺰ ‪ :‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻧﮑﺮه و ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪ :‬اَﻧﺖ‪ ‬اَﺣﺴ‪‬ﻦُ ﻣ‪‬ﻨّﯽ اَد‪‬ﺑﺎً ‪ ) .‬ﺗﻤﯿﯿﺰ و ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﻨﺼﻮب (‬
‫) اﺳﻢ ا‪‬نﱠ و ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫اﷲ واﺣﺪ‪‬‬
‫‪‬ن و ﺑﻘﯿﻪي ﺣﺮوف ﻣﺸﺒﻬ‪‬ﮥٌ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪ :‬ا‪‬نﱠ َ‬
‫ن ﯾﻌﻨﯽ اﺳﻢ ا ﱠ‬
‫‪ (8‬اﺳﻢِ ﺑﻌﺪ از ا‪ ‬ﱠّ‬
‫‪ (9‬اﺳﻢ ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ ) ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب ( اﺳﺖ ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﻫﻤﯿﺸﻪ‬
‫) ﺑﻌﺪ‪ ‬ﻻيِ ﻧﻔﯽِ ﺟﻨﺲ ‪ :‬اﺳﻢِ ﺗﻨﻮﯾﻦ دار و ﯾﺎ اﺳﻢِ اَﻟـ دار ﻧﻤﯽآﯾﺪ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﯽآﯾﺪ ‪( .‬‬ ‫ﯾﮏ اﺳﻢِ ﻓﺘﺤﻪدار ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫) اﺳﻢ ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ ‪ ،‬ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫ﻻ ر‪‬ﯾﺐ‪ ‬ﻓﯿﻪ‪ ‬؛ ﻻ ﺣﯿﻠَﻪ‪ ، ‬ﻻ ﺷﮏ‪‬‬
‫واﺣ‪‬ـــــﺪاً‬ ‫ﮐﺎن و ﺑﻘﯿﻪي اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﮐﺎنَ ُ‬
‫اﷲ‬ ‫‪ (10‬ﺧﺒﺮ َ‬
‫اﺳﻢ ﮐﺎن ﻣﺮﻓﻮع ﺧﺒﺮ ﮐﺎن ﻣﻨﺼﻮب‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪43.......................‬‬

‫‪ (1‬ﻣ‪‬ﻔﻌﻮلٌ ﺑِﻪ‬

‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻔﻌﻮل در ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ ‪ .‬ﯾﺎ اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ آﯾﺪ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت‪ ‬ﺿﻤﯿﺮِ ﺑﺎرز ؛ اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻣ‪‬ﺴﺘَﺘَﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫) ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺘﻌﺪي اﺳﺖ (‬ ‫ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮﺑﻨﺪ ‪ .‬ر‪‬أَﯾﺘُـــــــﻪُ ؛ ﯾ‪‬ﺤ‪‬ﺒ‪‬ــــﮏ‪‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ي ﻓﻌﻠﯿﻪ ﺑﺎ ﻓﻌﻞ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻓﻌﻞ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﯽآﯾﺪ و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ﻣﻔﻌﻮل ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ .‬ﻗَﺘَﻞَ ﯾ‪‬ﺰﯾﺪ‪ ‬ﺣ‪‬ﺴﯿﻦَ‬
‫ﮐﺎن ﯾ‪‬ﺤﺮُسُ اﻟﻤ‪‬ﺪﯾﻨَﻪ‪ ‬ﺳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺣ‪‬ﺠ‪‬ﺮيﱞ ﮐَﺒﯿﺮٌ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﻓﺎﻋﻞ اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻔﻌﻮل ﻗﺒﻞ از ﻓﺎﻋﻞ ﻫﻢ ﺑﮑﺎر رود ‪َ :‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﻓﻌﻠﻬﺎي » ر‪‬أَﯾﺖُ و ﯾ‪‬ﺤ‪‬ﺐﱡ « ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻔﻌﻮل دارﯾﻢ ‪ .‬ﻣﺎ ر‪‬أﯾﺖ‪ ‬ﺷَﯿﺌَﺎً ‪ ، ...‬ا‪‬نﱠ اﷲَ ﯾ‪‬ﺤ‪‬ﺐ‪ ‬اﻟﺘَﻮ‪‬اﺑﯿﻦَ‬
‫ُﺐ اﻟﺪ‪‬رس‪ ، ‬ﻻ ﺗَﺘﺮُكْ اﻟﺼ‪‬ﻼةَ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻌﺪ از ﻓﻌﻞ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽِ ﻣﺨﺎﻃﺐ اوﻟﯿﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﻣﻔﻌﻮل اﺳﺖ ‪ .‬اُﮐﺘ ْ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻌﺪ از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺻﯿﻐﻪي ‪ 13‬و ‪ 14‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻔﻌﻮل دارﯾﻢ ‪ .‬اَﮐﺘُﺐ‪ ‬د‪‬رﺳﯽ ‪ ،‬ﻧَﻌﺒ‪‬ﺪ‪ ‬اﷲَ‬
‫در ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ :‬ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ از ﺣﺮوف ) ﺑﻪ‪ -‬ﺑﺎ‪ -‬از ( ﯾﺎ ﻗﺒﻞ از ﺣﺮف ) را ( ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪ :‬ﺧ‪‬ﻔْﺖ‪ ‬اﻻﻋﺪاء ) از دﺷﻤﻨﺎن ﺗﺮﺳﯿﺪم (‬
‫ﺑﻠﻎَ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮُه‪ ‬ﺛَﻼﺛَﮥَ ﺷﻬﻮرٍ ) ﻋﻤﺮش رﺳﯿﺪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﺎه (‬ ‫ﮐﺎﺗَﺐ‪ ‬ﺳ‪‬ﻌﯿﺪ‪ ‬ﻣﺤﻤﺪاً ) ﺳﻌﯿﺪ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ ﮐﺮد (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞ وﺳﻂِ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻓﺎﻋﻠﺶ داﺧﻞ ﺧﻮدش اﺳﺖ ) ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴـﺘﺘﺮ ﯾـﺎ ﺿـﻤﯿﺮ ﺑـﺎرز ( و اوﻟـﯿﻦ ﮐﻠﻤـﻪ ي‬
‫َ‬ ‫اﻟﻄﻌﺎم‬ ‫اَﻟﻤ‪‬ﻌﺪ‪‬ةُ ﺗَﻬﻀَﻢُ‬ ‫ﺑﻌﺪش ﻣﻔﻌﻮل اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞِ وﺳﻂ‪ ‬ﺟﻤﻠﻪ از اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪش ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﻔﻌﻮل ﻧﯿﺴﺖ و ﺧﺒﺮِ اﻓﻌﺎل‬
‫اَﷲُ ﮐﺎنَ واﺣﺪاً‬ ‫ﻧﺎﻗﺼﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻋﺮﺑﯽ دو ﻣﻔﻌﻮل ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ) ﺗَﺄﺧُﺬُ ﻣ‪‬ﻔﻌﻮﻟَﯿﻦِ ( ‪:‬‬
‫‪‬ﺐ ) ﺑﺨﺸﯿﺪ ( ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻤ‪‬ﯽ ) ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ( ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺐَ ‪ ،‬اَﺗَﯽ ‪ ،‬أﻋﻄﯽ ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻞَ ‪ ،‬ر‪‬ز‪‬قَ ‪ ،‬أﻟﺒ‪‬ﺲ‪ ، ‬اَذاقَ ‪...‬‬
‫ﻋ‪‬ﻠﱠﻢَ ‪ ،‬و‪‬ﻫ َ‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪ (2‬ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ‪ :‬ﻣﺼﺪري ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﻦ اﻻَرضِ اِﺳﺘ‪‬ﺨﺮاﺟﺎً‬
‫ﻔﻂ ﻣ‪‬ﻦ ﺑﺎﻃ‪ِ ‬‬
‫ج ﻧَ ُ‬
‫ا‪‬ﺳﺘَﺨﺮَ َ‬ ‫ﺧَﺮَج‪ ‬اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦُ ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﮑﻮﻓَﮥِ ﺧُﺮوﺟﺎً‬

‫) ﺗﺮﺟﻤﮥ م‪ .‬م‪ .‬ﺗﺄﮐﯿﺪي = ﺑﯽ ﺷﮏ ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼً (‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﺗﺄﮐﯿﺪي ‪ ) :‬ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺷﮏ = ﻟ‪‬ﺮَﻓﻊِ اﻟﺸّﮏ = ﻋ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻣﺎ ﻧَﺸُﮏ‪( ‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﺗﺄﮐﯿﺪي آﺧﺮﯾﻦ ﮐﻠﻤﮥ ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ و ﯾﺎ ﺑﻌﺪ از آن ﺻﻔﺖ و ﻣﻀﺎف‪ ‬اﻟﯿﻪ ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﻧَﺰﱠلَ اَﷲُ اَﻟﻘﺮآنَ ﺗَﻨﺰﯾﻼً ﻟ‪‬ـــﻬﺪاﯾﮥِ اﻻﻧﺴﺎنِ‬ ‫ﻢ اﷲُ ﻣﻮﺳﯽ ﺗﮑﻠﯿﻤﺎً ‪.‬‬
‫ﮐَﻠﱠ َ‬
‫) ﺗﺮﺟﻤﮥ م‪ .‬م‪ .‬ﻧﻮﻋﯽ = ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ ‪ ،‬و ﮔﺎﻫﯽ ﻧﯿﺰ ﻓﻌﻞ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ‪( .‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻮﻋﯽ ) = ﺑﯿﺎﻧﯽ ( ‪ :‬آﺧﺮﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪي ﺟﻤﻠﻪ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻌﺪ از آن ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ﯾﺎ ﺻﻔﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ‪:‬‬
‫ﻓﺎز‪ ‬ﻓﻮزاً ﻋ‪‬ﻈﯿﻤﺎً ‪ ،‬ا‪‬ﻋﻤ‪‬ﻞ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻞَ ﻣ‪‬ﻦ ﯾ‪‬ﻌﻠَﻢ‪... ‬‬ ‫ﮐَﻠﱠﻢ‪ ‬اﷲُ ﻣﻮﺳﯽ ﺗَﮑﻠﯿﻢ‪ ‬اﻟﺤ‪‬ﻖﱢ‬ ‫ﮐَﻠﱠﻢ‪ ‬اﷲُ ﻣﻮﺳﯽ ﺗﮑﻠﯿﻤﺎً ﻃﻮﯾﻼً‬
‫ﮔﺎﻫﯽ ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد و ﻓﻘﻂ ﻣﺼﺪري ﮐﻪ ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮادهي آن اﺳﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﻣﻔﻌﻮل‬
‫اَﻟﻤﻮت‪ ‬آت‪ ‬ﺣ‪‬ﺘﻤﺎً !‬ ‫ﺻ‪‬ﺒﺮاً ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﺠِﻬﺎد‪! ‬‬ ‫ﺷُﮑﺮاً ﻟ‪‬ﻠّﻪ‪! ‬‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ﻫﺎي ﻣﻄﻠﻖ ﺣﻔﻈﯽ ‪ :‬ﺻﺒﺮاً ‪ ،‬ﺷُﮑﺮاً ؛ ﺣﻘﺎً ) ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ( ‪ ،‬أﯾﻀﺎً ) ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ( ‪ ،‬ﺟﺪ‪‬اً ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻤﻌﺎً و ﻃﺎﻋﮥً ) اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد ( ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً‬
‫ﺳ‪‬ﺒﺤﺎنَ اﷲِ ) ﺧﺪا ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺎذَ اﷲِ ) ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا ( ‪ ،‬ﺣ‪‬ﻤﺪاً ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻔﻮاً ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻬﻼً ‪ ،‬اَﻫﻼً و ﺳ‪‬ﻬﻼً ‪ ،‬ﻟَﺒﯿﮏ‪ ، ‬ﻣ‪‬ﻌﺬ‪‬ر‪‬ةً ‪ ،‬ا‪‬ﺿﺎﻓَﮥً‬
‫ﮐﻠﻤﻪ ي ‪ :‬ﺷُﮑﺮاً ‪ ،‬اﮔﺮ اول ﺟﻤﻠﻪ ﺑﮑﺎر رود و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺘﺸﮑﺮم ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﻓﻌﻞ ﺑﮑﺎر رود‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﯾ‪‬ﺰداد‪ ‬ﺷُﮑﺮاً‬ ‫ﮐﻪ ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮدش ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﯿﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﮐﻠﻤﻪ ي ‪ :‬ﺣ‪‬ﻘﺎً ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ ؛ وﻟﯽ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ا‪‬نﱠ و ﯾﺎ ﮐﺎنَ ﺑﮑﺎر رود ‪ ،‬اﺳﻢ ا‪‬نﱠ و ﯾﺎ ﺧﺒﺮ‬
‫← ) ﺧﺒﺮِ ﮐﺎنَ (‬ ‫ﮐﺎن وﻋﺪ‪ ‬رﺑﯽ ﺣﻘﺎً‬ ‫← ) اﺳﻢ ا‪‬نﱠ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺆﺧَﺮ (‬ ‫ﮐﺎن اﺳﺖ ‪ :‬ا‪‬نﱠ ﻟ‪‬ﻠﻮاﻟ‪‬ﺪ‪‬ﯾﻦِ ﻋ‪‬ﻠَﯿﻨﺎ ﺣ‪‬ﻘّﺎً‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪44 .......................‬‬

‫ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از اﺳﻢ ﻫﺎي ﻣﺸﺘﻖ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎﻣﺪ و زاﺋﺪ و ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺬف ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫«‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل ﻣ‪‬ﻄﻠَﻖ ﻫﺮﮔﺰ » اَﻟـ‬
‫َﺛﺒـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫َ‬ ‫ﻣﻔﻌﻮلﻣﻄﻠﻖ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺼﺪر ﻓﻌﻞِ ﺟﻤﻠﻪ و از ﻫﻤـﺎن ﺑـﺎبِ ﻓﻌـﻞ ﺟﻤﻠـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ؛ ﭘـﺲ اﮔـﺮ ﻓﻌـﻞ ﺟﻤﻠـﻪ ا‬
‫ﻣﻔﻌﻮلﻣﻄﻠﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ آن ا‪‬ﺛﺒﺎت اﺳﺖ وﻟﯽ ﺗَﺜﺒﯿﺖ و ﺛُﺒﻮت ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ آن ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮادهاﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺼﺪر ﺣﻔﻈﯽ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد در اﯾﻦ درس ‪ :‬ذَﻫﺎب ‪ ،‬ﻋ‪‬ﯿﺶ ‪ ،‬ﻗَﻮل ‪ ،‬ﻟَﻌ‪‬ﺐ ‪ ،‬ﻓَﺘﺢ ‪ ،‬ﻧَﻈَﺮ ‪ ،‬د‪‬ﻋﻮ‪‬ةً ‪ ،‬ﻗ‪‬ﺮاء‪‬ةً ‪ ،‬ﻋ‪‬ﺠ‪‬ﺒﺎً ‪ ،‬ﺛﺒﻮت‬
‫ﺪت ﺟ‪‬ﻠﻮﺳﺎً ‪ .‬ﺟﻠﻮﺳﺎً ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﻗَﻌ‪‬ﺪ‪ = ‬ﺟ‪‬ﻠَﺲ‪( ‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ ،‬در ‪ :‬ﻗَﻌ‪ُ ‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ ،‬در ‪ :‬ا‪‬ﺟﺘَﻬ‪‬ﺪت‪ ‬ﮐﺜﯿﺮاً ‪ .‬ﮐَﺜﯿﺮاً ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ ‪ ) .‬اﺻﻞِ آن ‪ :‬ا‪‬ﺟﺘَﻬ‪‬ﺪت‪ ‬ا‪‬ﺟﺘﻬﺎداً ﮐﺜﯿﺮاً (‬

‫‪ (3‬ﻣﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪ ‪ :‬ﻫﻤﺎن ﻗﯿﺪ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن ﯾﺎ ﻇﺮف زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﯾ‪‬ﻮم‪ ، ‬ﺻ‪‬ﺒﺎح‪ ، ‬ﻗَﺒﻞَ ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻌﺪ‪ ، ‬ﻟَﯿﻞَ ‪ ،‬ﻧَﻬﺎر‪ ، ‬ﻓَﻮقَ ‪ ،‬أﻣﺎم‪ ، ‬و‪‬راء‪ ، ‬ﺗَﺤﺖ‪ ، ‬ﻣ‪‬ﺘﯽ ‪ ،‬أﯾﻦَ ‪ ،‬إذا ‪ ،‬أﯾﻨﻤﺎ ) ﻫﺮ ﺟﺎ ( ‪ ،‬اَﺧﯿﺮاً ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻣﺎ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻨﺪ‪ ، ‬اَﺛﻨﺎء‪‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ اﺳﻤﯽ ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ و ﻓﻌﻞ را ﻣﻘﯿﺪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺧﺎص ﯾﺎ ﻣﮑﺎن ﺧﺎﺻﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻇﺮف ﻫﺎي ﻣﮑﺎن ‪:‬‬
‫) ﭘﺸﺖ ﺳﺮ(‬ ‫و‪‬راء‪‬‬ ‫ﺑﻌﺪاً ‪ ،‬ﻗَﺒﻞَ ‪ ،‬ﻗُﺮب‪‬‬ ‫ﺧﻠﻒ‪ ) ‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ (‬ ‫ﻓﻮقَ ) ﺑﺎﻻ (‬
‫اَﻣﺎم‪ + ) ‬ﮐﻞ ﺟﻬﺎت ﺷﺶ ﮔﺎﻧﻪ (‬ ‫ﺣ‪‬ﯿﺚُ ) ﺳﻤﺖ ؛ ﻃﺮف (‬ ‫ﺑﯿﻦَ = وﺳﻂَ = ﺧﻼلَ‬ ‫ﻫ‪‬ﻨﺎ ‪ -‬ﻫ‪‬ﻨﺎك‬
‫ﯾ‪‬ﺴﺎر )ﭼﭗ( ‪ -‬ﯾ‪‬ﻤﯿﻦ ) راﺳﺖ (‬ ‫ﻋ‪‬ﻨﺪ‪ - ‬ﺣﻮل ) اﻃﺮاف (‬ ‫) ﮐﻨﺎر ؛ ﭘﻬﻠﻮيِ (‬ ‫ﺟ‪‬ﻨﺐ‪‬‬ ‫ﺗَﺤﺖ‪ ) ‬زﯾﺮ (‪ -‬ﻧَﺤﻮ‪ ) ‬ﺑﻪ ﺳﻮي (‬
‫ﻇﺮف ﻫﺎي زﻣﺎن ‪:‬‬
‫اُﺳﺒﻮﻋﺎً‬ ‫ﺻ‪‬ﺒﺎﺣﺎً ‪ ،‬ﺻ‪‬ﺒﺎح‪‬‬ ‫اَﺑ‪‬ﺪاً‬ ‫) دﯾﺮوز (‬ ‫أﻣﺲِ‬ ‫ﻗَﺒﻞَ‬
‫ﺳ‪‬ﻨﮥً ‪ ،‬ﻋﺎﻣﺎً‬ ‫) ﻫﻨﮕﺎم (‬ ‫ﺣ‪‬ﯿﻦَ‬ ‫ﻟَﯿﻼً و ﻧﻬﺎراً‬ ‫) ﻓﺮدا (‬ ‫ﻏَﺪ‪‬اً‬ ‫ﺑ‪‬ﻌﺪ‪‬‬
‫ﻣ‪‬ﻊ‪ ) ‬ﻫﻤﺮاه ‪ ،‬ﻫﻢ زﻣﺎن (‬ ‫اَﻵنَ ‪ ،‬و‪‬ﻗﺖ‪‬‬ ‫ﺻ‪‬ﯿﻔﺎً و ﺷﺘﺎء‪‬‬ ‫اﻟﯿﻮم‪ ، ‬ﻣ‪‬ﺪ‪‬ةً‬ ‫) ﻫﻨﮕﺎم (‬ ‫ﻋ‪‬ﻨﺪ‪‬‬
‫ﻟََﺤﻈﮥً ‪ ،‬اﯾﺎم ﻫﻔﺘﻪ‬ ‫ﻓﻮراً ‪ ،‬داﺋﻤﺎً‬ ‫) ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ (‬ ‫ﻣ‪‬ﺴﺎء‬ ‫) ﺷﺐ (‬ ‫ﻋ‪‬ﺸﺎء‬ ‫) ﻫﻨﮕﺎم (‬ ‫ﻋ‪‬ﻨﺪ‪‬ﺋﺬ‪‬‬
‫)ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب(‬ ‫أﻣﺲ ) دﯾﺮوز ( ‪ ،‬اَﻵنَ ‪ ،‬ﺣ‪‬ﯿﺚُ ‪ ،‬ﻟَﻤ‪‬ﺎ ‪ ،‬ﻟَﺪ‪‬نْ ) ﻧﺰد ( ‪ ،‬ا‪‬ذا ‪ ،‬أﯾﻦَ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﯽ‬
‫ِ‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪﻫﺎ ﻣﻌﺮب و ﻣﻨﺼﻮب اﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﺠﺰ ‪:‬‬
‫‪"....‬‬ ‫ﺒﻞ ‪ -‬ﺑ‪‬ﻌﺪ‪ - ‬ﻋ‪‬ﻨﺪ‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﻌﻀﯽ از ﻇﺮﻓﻬﺎ ﻫﻢ ﻇﺮف‪ ‬زﻣﺎن اﻧﺪ و ﻫﻢ ﻇﺮف‪ ‬ﻣﮑﺎن ‪ " :‬ﻗَ َ‬
‫ﮐﻠﻤﺎت‪ : ‬ﻗﺒﻞ ‪ -‬ﯾﻮم ‪ -‬ﺧﻠﻒ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﺶ دﯾﮕﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭘﺲ اﮔﺮ ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ‪ ،‬ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺒﺘﺪا ‪ ،‬اﺳﻢ انﱠ و ﮐﺎن ‪ ،‬ﺧﺒﺮ و ﯾﺎ ﻓﺎﻋﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ زاﺋﺪ و ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺬف ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﻨﯽ زﻣﺎن ﯾﺎ ﻣﮑﺎن اﻧﺠﺎم ﮐﺎري را ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺳ‪‬ــﺎَذﻫ‪‬ﺐ‪ ‬ا‪‬ﻟَﯽ اﻟﻤ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﮥِ ﯾ‪‬ــﻮم‪ ‬اﻟﺠﻤﻌﮥِ‬ ‫ﻮم ﻣ‪‬ﺒﺎرك‪ ) ‬روز ﺟﻤﻌﻪ روز ﻣﺒﺎرﮐﯽ اﺳﺖ (‬
‫ﯾ‪‬ــﻮم‪ ‬اﻟﺠﻤﻌﮥِ ﯾ‪ٌ ‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻻزم و ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺴﺘﺘﺮ‬ ‫ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪﻫﺎ اﮔﺮ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻘﺶ دﯾﮕﺮي ﻧﺪارﻧﺪ ‪ .‬ﻏَﺪ‪‬اً ‪ ،‬ﻟﯿﻼً ‪...‬‬
‫ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ و ﻣﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و اﮔﺮ ﻣﻀﺎف ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﻘﯿﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﺼﻮب‬
‫ﺑﻮدن را ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ‪ ) .‬ﻣ‪‬ﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ و ﻣ‪‬ﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺟﺎﻣﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ؛ ﻫﯿﭻ اﺳﻢ ﻣﺸﺘﻘﯽ ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﯾﺎ ﻣﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ ﻧﯿﺴﺖ ‪( .‬‬
‫ﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪ از‬
‫ٌ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﮐُﻞّ ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻌﺾ ‪ ،‬اﺳﻢ اﺷﺎره ) ﻫﺬا ‪ -‬ﻫﺬه ( و اﻋﺪاد ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﻣ‪‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﻇﺮف ﺑﺎﺷﺪ ؛ در اﯾﻦ ﺻﻮرت آن ﻇﺮف ﺑﻪ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﯾﺎ ﺗﺎﺑﻊ اﺳﻢ ﻗﺒﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬
‫اَﯾﺎمٍ = ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ (‬ ‫) ﺛَﻼﺛﻪ‪ = ‬ﻇﺮف = ﻣﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ ‪،‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺎ اَﮐَﻠﺖ‪ ‬اﻟﻄَﻌﺎم‪ ‬ﺛَﻼﺛَﮥَ اَﯾﺎمٍ‬
‫) ﺛَﻼﺛَﻪ‪ = ‬ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻇﺮف ﻧﯿﺴﺖ ‪ ،‬اَﯾﺎمٍ = ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ (‬ ‫ﺟ‪‬ﺎء‪ ‬ﺛَﻼﺛَﮥُ اَﯾﺎمٍ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻇﺮف ﻫﺎ اﺳﻢِ داﺋ‪‬ﻢ اﻻ‪‬ﺿﺎﻓﻪ اَﻧﺪ ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻘﺶِ و اﻋﺮابِ ﮐﻠﻤﻪ ي ﺑﻌﺪﺷﺎن ﻣﻀﺎف ا‪‬ﻟَﯿﻪ و ﻣﺠﺮور اﺳﺖ ‪ :‬ﯾﻮم‪ ‬اﻟﺠ‪‬ﻤ‪‬ﻌ‪‬ﮥِ‬
‫‪ ) .‬اﺳﻢِ ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫در ﺟﻮابِ ﺳﺆالِ ﻣ‪‬ﺘﯽ ) = ﮐ‪‬ﯽ ؟ ﭼﻪ وﻗﺖ ؟ ( أﯾﻦَ ) = ﮐﺠﺎ ؟ ( ﺑﺎﯾﺪ ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻣﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪45.......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ درس ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﺳﻮم ‪ :‬ﺳ‪‬ﻨُﺮﯾﻬِﻢ آﯾﺎﺗ‪‬ﻨﺎ ‪...‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬
‫ﻧَﺰﱠلَ اَﷲُ اَﻟﻘﺮآنَ ﺗَﻨﺰﯾﻼً ﻟ‪‬ــﻬﺪاﯾﮥِ اﻻﻧﺴﺎنِ = ﺑﯽ ﺷﮏ ﺧﺪا ﻗﺮآن را ﺑﺮاي ﻫﺪاﯾﺖ اﻧﺴﺎن ﻧﺎزل ﮐﺮد ‪.‬‬
‫ا‪‬نﱠ ﻫ‪‬ﺬَا اﻟﻘُﺮآنَ ﯾ‪‬ﻬﺪ‪‬ي ﻟ‪‬ﻠﱠﺘﯽ ﻫ‪‬ﯽ‪ ‬اَﻗﻮ‪‬م = ﻫﻤﺎﻧﺎ اﯾﻦ ﻗﺮآن ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ راﻫﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻮارﺗﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣ‪‬ﺄﺗَﯿﻦِ = دوﯾﺴﺖ‬ ‫ﻋ‪‬ﺸﺮﯾﻦ = ﺑﯿﺴﺖ‬ ‫ﻇﺎﻫ‪‬ﺮة = ﭘﺪﯾﺪه‬ ‫ﻟُﺠﯽ‪ = ‬ﻋﻤﯿﻖ‬ ‫ﺛَﻘﺎﻓَﮥ = ﻓﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﺟ‪‬ﺴ‪‬ﯿﻢ = ﺟﺴﻢ ﮐﻮﭼﮏ‬ ‫‪blue‬‬ ‫اَﻻَزر‪‬ق = آﺑﯽ‬ ‫د‪‬م = ﺧﻮن‬ ‫ﻟَﻮن = رﻧﮓ‬ ‫ﺷُﻌﺎع ﺿَﻮﺋﯽ‪ = ‬ﺷﻌﺎع ﻧﻮري‬
‫ﻏﻮاﺻﯽ ﮐﺮد = ﻏﺎص‪‬‬ ‫ﺷ‪‬ﺤﻨَﮥً = ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‬ ‫ﻧَﻮاةِ = ﻫﺴﺘﻪ‬ ‫ﻧَﺒﺎﺗﺎت = ﮔﯿﺎﻫﺎن‬
‫زﻧﺎن درس ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪه = اﻟﻨﺴﺎء اﻻُﻣ‪‬ﯿ‪‬ﺎت‬ ‫أرﺟﻮ = اﻣﯿﺪ دارم‬ ‫ﺣ‪‬ﺪﯾﺜَﻪ = ﺟﺪﯾﺪ‬ ‫ا‪‬ﺻﺮِف = ﺑﺎز دار‬
‫ﻣﺮدان درس ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪه = اﻟﺮﺟﺎل اﻻُﻣ‪‬ﯿ‪‬ﻮن‬ ‫ﺗَﺤﯿ‪‬ﮥً = ﺗﺒﺮﯾﮏ‬ ‫ﻣ‪‬ﺜﺎﺑ‪‬ﺮَه = اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ‬ ‫اُﺳﺮَة = ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫ﺗﺎرﯾﮑﯽ درﯾﺎﻫﺎ = ﻇُﻠﻤﮥ اﻟﺒﺤﺎر‬ ‫ﻣ‪‬ﺴﺄﻟﻪ = درﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫ﺗَﺤﻨﱡﻨ ًﺎ = ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬ ‫اﻟﺴ‪‬ﺨَﻂ = ﺧﺸﻢ ‪ ،‬ﻏﻀﺐ‬
‫زِدﻧﯽ = ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﯿﻔﺰا ‪ ،‬زﯾﺎد ﮐﻦ‬ ‫ﻗَﺮﯾﻦ اﻟﻤﺎد‪‬ة = ﭘﺎد ﻣﺎده‬ ‫أﺛﻨﺎء = ﻣﯿﺎن‬ ‫ﻣ‪‬ﻨﻘﻮص = ﮐﻢ ﺷﺪه‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫ﻧَـﺰﱠلَ اﻟﻠّـــــــﻪ‪ ‬اَﻟﻘـــــــﺮآنَ ﺗَﻨﺰﯾــــﻼً ﻟ‪‬ـــــــــــــﻬﺪاﯾﮥِ اﻻﻧـــــــﺴﺎنِ ؛‬
‫ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﺗﺄﮐﯿﺪي و ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ا‪‬نﱠ ﻫ‪‬ــــــــــﺬَا اﻟﻘﺮآنَ ﯾ‪‬ﻬﺪي ﻟ‪‬ﻠﱠﺘــــــــــﯽ ﻫـِــــــــــﯽ‪ ‬اَﻗﻮ‪‬م‪‬‬

‫ﺟﻤﻠﮥ ﺻﻠﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮِ ﺟﻤﻠﮥ ﻓﻌﻠﯿﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫اﺳﻢ ا‪‬نﱠ و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫ﻧَـﺰﱠلَ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺰﯾﺎدةِ ﺣﺮف‪ ‬واﺣﺪ ) ﺗَﻔﻌﯿﻞ ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫اَﻟﻠّﻪ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد‬
‫ﻗﺮآنَ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد‬
‫ﺗﻨﺰﯾـﻼً = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺼﺪري ) ﺗﻔﻌﯿﻞ ( ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﻟ‪‬ـ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻟ‪‬ﻠﺠ‪‬ﺮ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﮑﺴﺮ‬
‫ﻫ‪‬ﺪاﯾﮥِ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﺿﺎﻓﻪ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ‬
‫اﻻﻧﺴﺎنِ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﻓَﺮِح = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) ﺻﻔﺖ ﻣ‪‬ﺸَﺒ‪‬ﻬﻪ ﺑﺮ وزن ﻓَﻌ‪‬ﻞ ﻣ‪‬ﺜﻞ ﺧَﺸ‪‬ﻦ و ﮐَﺴ‪‬ﻞ = ﺗَﻨﺒﻞ ( ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫‪ ‬ﻓَﺮَح = ﻣﺼﺪر و ﺟﺎﻣﺪ ) = ﺷﺎدي ‪ ،‬ﺷﺎدي ﮐﺮدن (‬
‫( ‪ :‬ﻫﻤﮕﯽ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ ﺑﺠﺰ ﺳﻪ ﮐﻠﻤﻪ ي آﺧﺮ ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬
‫ﺿﻮء‬ ‫‪‬‬ ‫ﻧﻮر‬ ‫ﺧَﻠﻒ‬ ‫‪‬‬ ‫و‪‬راء‬ ‫ﺳﺮور‬ ‫‪‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻬﺠ‪‬ﮥ‬ ‫اَﻟﺒ‪‬ﺮ ‪ ‬اَﻻ‪‬ﺣ‪‬ﺴﺎن‬ ‫اَﺛﻨﺎء ‪ ‬وﺳﻂ‬
‫ﻇَﻼم‬ ‫‪‬‬ ‫ﻧﻮر‬ ‫ﻋﺎش‪  ‬ﻣﺎت‪‬‬ ‫ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻨﺎت ‪ ‬ﺳ‪‬ﯿﺌﺎت‬ ‫ﺳﺎلَ ‪ ‬ﺟ‪‬ﺮي‬ ‫ﺣ‪‬ﺪﯾﺜَﮥ ‪ ‬ﺟ‪‬ﺪﯾﺪة‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬
‫اَﺑﺤﺎث ‪ ‬ﺑ‪‬ﺤﺚ‬ ‫ﺣ‪‬ﻘﺎﯾﻖ ‪ ‬ﺣﻘﯿﻘﮥ‬ ‫اَﻟﻮان ‪ ‬ﻟَﻮن‬ ‫ﺑ‪‬ﺮاﻫﯿﻦ ‪ ‬ﺑ‪‬ﺮﻫﺎن‬
‫ا‪‬ﺧﺒﺎر ) ﻣﻔﺮد اﺳﺖ (‬ ‫اَﺧﺒﺎر ‪ ‬ﺧَﺒ‪‬ﺮ‬ ‫ﻇُﻠُﻤﺎت ‪ ‬ﻇُﻠﻤﮥ‬ ‫اوﻻد ‪ ‬و‪‬ﻟَﺪ ) = ﻓﺮزﻧﺪ (‬ ‫اَﺑﻨﺎء ‪ ‬ا‪‬ﺑﻦ ) = ﻓﺮزﻧﺪ (‬
‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪ ) :‬م ‪ .‬م ‪ .‬ﺗﺄﮐﯿﺪي ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮادة ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺻﻔﺖ ﯾﺎ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﻧﻮﻋﯽ اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﯾ‪‬ﺠﺘَﻬﺪ‪ ‬اﻟﻄﺎﻟﺐ‪ ‬ا‪‬ﺟﺘ‪‬ﻬﺎد‪ ‬اﻵﻣﻠﯿﻦَ‬ ‫ﯾ‪‬ﺠﺘَﻬﺪ‪ ‬اﻟﻄﺎﻟﺐ‪ ‬ا‪‬ﺟﺘﻬﺎداً ﺑﺎﻟ‪‬ﻐﺎً‬ ‫ﺐ ا‪‬ﺟﺘ‪‬ﻬﺎداً‬
‫ﯾ‪‬ﺠﺘَﻬِﺪ‪ ‬اﻟﻄﺎﻟ ‪‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪46 .......................‬‬

‫» اﻟﺤﺎل «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﭼﻬﺎرم ‪ :‬اُم‪ ‬اﻟﺸﱡﻬﺪاء‪‬‬

‫ﺣﺎل ‪ :‬ﻗﯿﺪ ﺣﺎﻟﺖ ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ و ﮐﯿﻔﯿﺖ در ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮏ اﺳﻢ را در ﺣﯿﻦِ اﻧﺠﺎم اﻧﺠﺎم ﻓﻌﻞ را ﺑﯿﺎن ﻣﯿﮑﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ‪ :‬اﺳﻤﯽ ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب و ﻣﺸﺘﻖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ‪ ‬ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮل و ﻧﺎﯾﺐ ﻓﺎﻋﻞ را ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ذو اﻟﺤﺎل ) = ﺻﺎﺣﺐ ﺣﺎل ( اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﺣﺎل ﺑﮑﺎر ﻣﯽرود و ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫) ﭘﺪر ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ رﻓﺖ (‬ ‫ذَﻫ‪‬ﺐ‪ ‬اَﻻَب‪ ‬ﻋﺎﺟِـــــﻼً‬

‫ذواﻟﺤﺎل ﺣﺎل = ﻣﻨﺼﻮب‬
‫ﻣﺎﺷﯿـــــﺎً ) ﻋﻠﯽ ﭘﯿﺎده آﻣﺪ (‬ ‫ﺟﺎء‪ ‬ﻋ‪‬ﻠـــــــــ ُ‬
‫ﯽ‬
‫ﺣﺎل = ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ذواﻟﺤﺎل‬
‫ﺣﺎل ﻣ‪‬ﺸﺘﻖ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮ وزن ‪ :‬ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮل ‪ ،‬ﻓَﻌﯿﻞ و ﯾﺎ ﻓَﻌﻮل و ﻓَﻌ‪‬ﻞ ﻣﯽ آﯾﺪ و ﯾﺎ اوﻟﺶ » ﻣ‪‬ـ « دارد ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬راﮐﺒﺎَ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻈﻠﻮﻣﺎً ‪ ،‬ﮐﺮﯾﻤﺎً ‪ ،‬ﺻ‪‬ﺒﻮراً ‪ ،‬ﻓَﺮِﺣﺎً و ﻓَﺮِﺣﯿﻦ َ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺒﺘَﺴ‪‬ﻤﺎً‬
‫) ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ : ‬ﺧَﺸ‪‬ﻦ و ﻓَﺮِح و ﮐَﺴ‪‬ﻞ و ﻓَﺘ‪‬ﻦ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺸﺘﻖ اَﻧﺪ ‪( .‬‬ ‫ﻗَﻠ‪‬ﻖ و ﻗَﻠ‪‬ﻘَﮥ = ﻧﮕﺮان ؛ ﺑﺮ وزنِ ﻓَﻌ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ اَﻧﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺣﺎل از ﻟﺤﺎظ ﺟﻨﺲ ) ﻣﺬﮐﺮ ﯾﺎ ﻣﺆﻧﺚ ( و ﺗﻌﺪاد ) ﻣﻔﺮد ﯾﺎ ﻣﺜﻨﯽ ﯾﺎ ﺟﻤﻊ ( ﺑﺎ ذو اﻟﺤﺎل ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد ‪:‬‬
‫) راﮐ‪‬ﺐ = ﺳﻮاره ‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﺮ ﻣﺎﺷﯿﻦ ؛ ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ (‬ ‫ﻢ راﮐﺒﺎً‬
‫ﺟﺎء‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢ ُ‬
‫ﺟﺎء‪‬ت‪ ‬اﻟﻤﻌﻠﻤﮥُ راﮐﺒﮥً‬
‫ﺟﺎء‪ ‬اﻟﻤﻌﻠ‪‬ﻤﻮن راﮐﺒﯿﻦَ‬
‫اﻟﻤﻌﻠﻤﺎت راﮐﺒﺎ ٍ‬
‫ت‬ ‫ُ‬ ‫ﺟﺎء‪‬ت‪‬‬

‫ف اَﺣﻮالٌ‬
‫ﺟﻤﻠﻪاي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﮐﻠﻤﻪي ﻣﻌﺮﻓﻪ ﻣﯽ آﯾﺪ ﺣﺎل اﺳﺖ ‪ :‬اﻟﺠ‪‬ﻤ‪‬ﻞُ ﺑ‪‬ﻌﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻌﺎرِ ِ‬
‫ﻞ ﯾ‪‬ﺮﮐﺐُ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﺴ‪‬ﯿﺎر‪‬ه‬
‫ﺟﺎء‪ ‬اﻟﺮَﺟ‪ُ ‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺎﻟﯿﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻪ‬

‫ٌ‬ ‫ﺻﻔﺎت‬ ‫ﺟﻤﻠﻪاي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪ از ﮐﻠﻤﻪي ﻧﮑﺮه ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺻﻔﺖ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﺟﻤﻠﻪي وﺻﻔﯿﻪ ( ‪ :‬اﻟﺠ‪‬ﻤ‪‬ﻞُ ﺑ‪‬ﻌﺪ‪ ‬اﻟﻨﮑﺮات‪‬‬
‫ﻞ ﯾ‪‬ﺮﮐﺐُ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﺴ‪‬ﯿﺎر‪‬ه‬
‫ﺟﺎء‪ ‬ر‪‬ﺟ‪ٌ ‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪ وﺻﻔﯿﻪ‬ ‫ﻧﮑﺮه‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮐﻠﻤﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﮐﻠﻤﻪي ﻧﮑﺮه ﻣﯽآﯾﻨﺪ ﺻﻔﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫اﺳﻢ ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻧﮑﺮه و ﻣﻨﺼﻮب ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﺟﻮاب ﺳﺆالِ ‪ :‬ﮐﯿﻒ‪ = ) ... ‬ﭼﻄﻮر ؟ ( ﺟﻮاب ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺎل ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ِ‬
‫‪ -‬و‪‬ﺣﺪ‪‬ه‪ ) ‬ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ( ‪ ،‬و‪‬ﺣﺪ‪‬ك‪ ، ‬و‪‬ﺣﺪ‪‬ﻫﺎ ‪ ،‬و‪‬ﺣﺪ‪‬ي‪ ، ‬و‪‬ﺣﯿﺪاً ‪ ....‬ﺣﺎلِ ﻣﻔﺮد ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ذواﻟﺤﺎل = ﺻﺎﺣﺐ ﺣﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮ ﯾﺎ ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز و ﯾﺎ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺻﺎﺣﺐِ ﺣﺎل ﮔﺎﻫﯽ ﺿﻤﯿﺮ ﻓﺎﻋﻠﯽ ) ﻣﺴﺘﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﺎرز ( اﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺟﻊ ﺿﻤﯿﺮ در ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ؛‬
‫اﻟﻄﺎﻟ‪‬ﺐ‪ ‬و‪‬ﻗَﻒ‪ ‬ﺧَﻄﯿﺒﺎً ‪ ) .‬ﺻﺎﺣﺐ ﺣﺎل ‪ :‬ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﻣ‪‬ﺴﺘﺘﺮ (‬
‫ﮔﺎﻫﯽ ﻓﻘﻂ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯿﮑﻨﺪ ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﯿﻢ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺣﺎل ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﻔﻌﻮل ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪:‬‬
‫) ذو اﻟﺤﺎل = اُم (‬ ‫اَرﺿَﻌ‪‬ﺖ اﻻُم‪ ‬ﻃ‪‬ﻔﻠَﺘَﻬﺎ ﻣ‪‬ﺸﻔ‪‬ﻘَﮥً ﻋ‪‬ﻠَﯿﻬﺎ‬ ‫) ذو اﻟﺤﺎل = ﻃﻔﻠﮥ (‬ ‫اَرﺿَﻌ‪‬ﺖ اﻻُم‪ ‬ﻃ‪‬ﻔﻠَﺘَﻬﺎ ﺟﺎﺋ‪‬ﻌ‪‬ﮥً‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪47.......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ درس ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﭼﻬﺎرم ‪ :‬اُ ‪‬م اﻟﺸﱡﻬﺪاء‪‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬
‫ﻧَﺸَﺄت اﻟﻔَﺘﺎةُ اﻟﺸّﺎﻋ‪‬ﺮَةُ ﻓﯽ ﺑﯿﺖ‪ ‬اﻟﺴ‪‬ﯿﺎد‪‬ةِ و اﻟﻔﺮوﺳ‪‬ﮥِ = دﺧﺘﺮ ﺟﻮانِ ﺷﺎﻋﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ي ﺳ‪‬ﺮوري و دﻻوري رﺷﺪ ﯾﺎﻓﺖ ‪.‬‬
‫ﯾﺎ اَوﻻدي ! اَﺳﻠَﻤﺘُﻢ ﻃﺎﺋ‪‬ﻌﯿﻦَ و ﻫﺎﺟ‪‬ﺮﺗُﻢ ﻣ‪‬ﺨﺘﺎرﯾﻦَ = اي ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻦ ! ﻣ‪‬ﻄﯿﻌﺎﻧﻪ ‪ ،‬اﺳﻼم آوردﯾﺪ و ﺑﺎ اﺧﺘﯿﺎر ﻫﺠﺮت ﮐﺮدﯾﺪ ‪.‬‬

‫ﻓَﺮَس ‪ = horse‬اَﺳﺐ‬ ‫ﺷَﯿ‪‬ﻊ‪ = ‬ﺑﺪرﻗﻪ ﮐﺮد‬ ‫اَﻧﺸَﺪ‪ = ‬ﺷﻌﺮ ﺳﺮود‬ ‫ﮐﺎﺑ‪‬ﮥ = ﻣﺼﯿﺒﮥ ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﯽ ﻃﺎﺋ‪‬ﻌﯿﻦَ = ﻣﻄﯿﻌﺎﻧﻪ ‪ ،‬داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‬
‫ﻓﺎرِس = اﺳﺐ ﺳﻮار‬ ‫ﺑ‪‬ﮑّﺎء = ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮﯾﺎن‬ ‫ﻣ‪‬ﮑَﺒ‪‬ﺮﯾﻦ = ﺗﮑﺒﯿﺮﮔﻮﯾﺎن‬ ‫ﻣ‪‬ﻬ‪‬ﻠﱢﻠﯿﻦ = ﻻاﻟﻪ‪ ‬اﻻاﷲ ﮔﻮﯾﺎن‬ ‫راﺑ‪‬ﻂَ = ﻣﺮزﺑﺎﻧﯽ ﮐﺮد‬
‫ﺧَﻨﺴﺎء = اﺳﻢ دﺧﺘﺮاﻧﻪ ﻓُﺮُوﺳ‪‬ﮥ = دﻻوري‬
‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬
‫ﻧَﺸَﺄت اﻟﻔَﺘﺎةُ اﻟﺸّﺎﻋ‪‬ﺮَةُ ﻓـــــﯽ ﺑﯿﺖ‪ ‬اﻟﺴ‪‬ﯿﺎد‪‬ةِ و اﻟﻔﺮوﺳ‪‬ﮥِ ؛‬
‫ﻣﻌﻄﻮف و ﻣﺠﺮور ﺑِﺎﻟﺘَﺒ‪‬ﻌﯿ‪‬ﻪ‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ ﻧَﻌﺖ ) ﺻﻔﺖ ( ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬

‫ﯾﺎ اَوﻻدي ! اَﺳﻠَﻤﺘُــــــﻢ ﻃﺎﺋ‪‬ﻌﯿﻦَ و ﻫﺎﺟ‪‬ﺮﺗُﻢ ﻣ‪‬ﺨﺘﺎرﯾﻦَ ؛‬

‫ﺣﺎل ﻣﻔﺮد و ﻣﻨﺼﻮب ﺣﺎل ﻣﻔﺮد و ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف و ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﻨﺼﻮب‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫ﻧَﺸَﺄت = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺒﻪ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﻬﻤﻮز ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻻزم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫اَﻟْـ = ﺣﺮف ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اﻟﻔَﺘﺎةُ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ‬
‫اﻟﺸّﺎﻋ‪‬ﺮَةُ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ( ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ‬
‫ﻓﯽ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﺑﯿﺖ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﺿﺎﻓﻪ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫َو = ﺣﺮف ﻋﻄﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫ﯾﺎ = ﺣﺮف ﻧﺪا ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬

‫(‪:‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﻧَﻬ‪‬ﻀَﺖ ‪ ‬ﻗﺎﻣ‪‬ﺖ‬ ‫ﺷَﻌ‪‬ﺮَ ‪ ‬أَﺣ‪‬ﺲ‪‬‬ ‫اﻟﻔَﺮَح ‪ ‬اﻟﺴﺮور‬ ‫ﻧَﺸﺄت ‪ ‬ﺗَﺮَﺑ‪‬ﺖ‬ ‫ﻣﺎﺷﯿﺎً ‪ ‬راﺟِﻼً‬
‫ﮐﺎﻓَﺮﯾﻦ ‪ ‬ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ‬ ‫اَﺣﯿﺎء ‪ ‬اَﻣﻮات‬ ‫ﻓَﺮَح ‪ ‬ﮐﺂﺑﮥ ) ﺣ‪‬ﺰن (‬ ‫ﺟ‪‬ﺰﯾﻞ ‪ ‬ﮐَﺜﯿﺮ‬ ‫ﺗَﺤ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﺖ ‪ ‬ﺗَﻐَﯿ‪‬ﺮَت‬
‫ﻓﻘﻂ ‪4‬ﺗﺎي آﺧﺮ ﻣﺘﻀﺎدﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻘﯿﻪ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫اﻟﺪار اﻟﺒﺎﻗﯿﻪ‪  ‬اﻟﺪار اﻟﻔﺎﻧﯿﻪ‬

‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬

‫ﻗ‪‬ﯿﻤﮥ ) ارزش (‬ ‫‪‬‬ ‫ﻗ‪‬ﯿ‪‬ﻢ‬ ‫ﺣ‪‬ﺮوب ‪ ‬ﺣ‪‬ﺮب ) ﺟﻨﮓ ( اَﺷﻌﺎر ‪ ‬ﺷ‪‬ﻌﺮ‬ ‫ﻓُﺮﺳﺎن ‪ ‬ﻓﺎرِس ) دﻻور (‬ ‫ﻗﺎﺋﺪ ) ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه (‬ ‫‪‬‬ ‫ﻗﺎد‪‬ة‬
‫د‪‬ﻣﻮع ‪ ‬د‪‬ﻣﻊ ) اﺷﮏ (‬ ‫د‪‬ﻗﺎﺋﻖ ‪ ‬د‪‬ﻗﯿﻘﻪ‬ ‫و‪‬ﻟَﺪ ) ﻓﺮزﻧﺪ (‬ ‫‪‬‬ ‫اَوﻻد‬ ‫ﺟ‪‬ﯿﺶ ) ﻟﺸﮑﺮ (‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟ‪‬ﯿﻮش‬

‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪ ) :‬ﺣﺎل = اﺳﻢِ ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻧﮑﺮه و ﻣﻨﺼﻮب ( )ﺻﺎﺣﺐ ﺣﺎل = ذو اﻟﺤﺎل ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﯾ‪‬ﺠﺘَﻬِﺪ‪ ‬اﻟﻄﺎﻟ‪‬ﺐ‪ ‬ﻓﯽ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻠ‪‬ﻪ‪ ‬ﻓَﺮِﺣ‪‬ﺎً‬ ‫ﯾ‪‬ﺠﺘَﻬِﺪ‪ ‬اﻟﻄﺎﻟ‪‬ﺐ‪ ‬ﻓﯽ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻠ‪‬ﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﺴﺮوراً‬ ‫ﯾ‪‬ﺠﺘَﻬِﺪ‪ ‬اﻟﻄﺎﻟ‪‬ﺐ‪ ‬ﻓﯽ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻠ‪‬ﻪ‪ ‬راﺿ‪‬ﯿﺎً‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪48.......................‬‬

‫» اﻟﺘَﻤﯿﯿﺰ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﻃَﻼﺋ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻨّﻮرِ‬

‫ﺗﻤﯿﯿﺰ ‪ :‬اﺳﻤﯽ ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب و ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ و اﺑﻬﺎم ﺟﻤﻠﻪ ي ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺧﻮد را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد ‪.‬‬
‫)ﺧُﻠﻘﺎً = ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ( = ﺗﻤﯿﯿﺰ‬ ‫) = او از ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ اﺧﻼق (‬ ‫ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اَﺣﺴ‪‬ﻦُ ﻣ‪‬ﻨﮏ‪ ‬ﺧُﻠﻘﺎً‬
‫) اَﺣﺴ‪‬ﻦُ ﺑﺮ وزن اَﻓﻌﻞ = ﻧﺸﺎﻧﮥ ﺗﻤﯿﯿﺰ (‬
‫ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻋﻼﺋﻢ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺼﻮﺑﺎت را ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻫﻢ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻧﮑﺮه و ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ و ﻓﺮق آن ﺑﺎ ﺗﻤﯿﯿﺰ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﯿﯿﺰ ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺣﺎل ﻣﺸﺘﻖ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫) درﺳ‪‬ﺎً ‪ ،‬ﺷﺄﻧﺎً ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻘﺎﻣﺎً = ﺟﺎﻣﺪ ؛ ﺗﻤﯿﯿﺰ (‬ ‫ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اَرﻓَﻊ‪ ‬ﺷﺄﻧﺎً و اَﻋ‪‬ﺰﱡ ﻣ‪‬ﻘﺎﻣﺎً‬ ‫ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اَﺣﺴ‪‬ﻦُ ﻣ‪‬ﻨّﺎ د‪‬رﺳﺎً ← ﺗﻤﯿﯿﺰ‬
‫) ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋ‪‬ﻞ = ﻣﺸﺘﻖ (‬ ‫← ﺣﺎل‬ ‫ﻠﯽ راﮐﺒﺎً‬
‫ﺟﺎء‪ ‬ﻋ‪ٌ ‬‬
‫َﻢ د‪‬رﻫ‪‬ﻤﺎً ) ﺗﻤﯿﯿﺰ (‬
‫ﮐ ْ‬ ‫ﺟﺎء‪ ‬اﻟﺮﺟﻞُ راﮐﺒﺎً ) ﺣﺎل ( ؛‬
‫ﺗﻤﯿﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﺟﺎﻣـــــﺪادي ﻣﻦ ﺗﻤﯿﯿﺰ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺘﻖ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬دﻓﺘﺮ ﻣ‪‬ﺸﻘَــــــــــــﻢ ﺗﻮي ﺣﺎل اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ي اﺳﻢ ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﺸﺘﻖ ‪ :‬اﮔﺮ اﺳﻤﯽ ﺑﺮ وزن ‪ :‬ﻓﺎﻋ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻔﻌﻮل ‪ ،‬ﻓَﻌﯿﻞ و ﻓَﻌﻮل و ﻓَﻌ‪‬ﻞ ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ اوﻟﺶ » ﻣ‪‬ـ « داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﻣﺸﺘﻖ اﺳﺖ و اﮔﺮ اﯾﻦ ﻃﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯿﻢ ‪ ،‬ﺻ‪‬ﺒﻮر ‪ ،‬ﻓَﺮِح ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠﺎﻫ‪‬ﺪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻠﺘَﺰِم (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﻪ اي ﮐﻪ ﺑﺮ وزن ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠﮥ ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ اوﻟﺶ » ﻣ‪‬ـ « دارد ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮ وزن ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠﮥ اﺳﺖ ‪،‬‬
‫ﻣﺼﺪر ﺑﺎب ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠﮥ اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ي ﻣﺼﺪرﻫﺎ ﺟﺎﻣﺪﻧﺪ ‪ ) .‬ﻣ‪‬ﺠﺎﻫ‪‬ﺪ‪‬ة ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﺎﺑﻘَﮥ (‬
‫ﺳﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ي وﺟﻮد ﺗﻤﯿﯿﺰ در ﺟﻤﻠﻪ ‪ ) :‬اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﻌﻨﺎي ﺟﻤﻠﻪ ﯾﺎ ﮐﻠﻤﻪ را ﻣﺒﻬﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﻤﯿﯿﺰ رﻓﻊ اﺑﻬﺎم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪( .‬‬

‫اوﻟﯿﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ي وﺟﻮد ﺗﻤﯿﯿﺰ در ﺟﻤﻠﻪ ‪ :‬اوﻟﯿﻦ ﮐﻠﻤﮥ ﻧﮑﺮه و ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻌﺪ از وزن اَ ُ‬
‫ﻓﻌﻞ ﺗﻤﯿﯿﺰ اﺳﺖ ‪ .‬ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اَﺣﺴ‪‬ﻦُ اَﺧﻼﻗﺎً‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬دو ﮐﻠﻤﻪ ي ‪ :‬ﺧﯿﺮ و ﺷﺮ ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺮدن و ﺑﺪي ﮐﺮدن ) و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺧﻮﺑﯽ و ﺑﺪي ( ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺼﺪرﻧﺪ وﻟﯽ‬
‫ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻌﺪ از آﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﺗﻤﯿﯿﺰ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻬﺘﺮ و ﺑﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ اﻧﺪ و اوﻟﯿﻦ ﮐﻠﻤﻪي‬
‫) ﺧﯿﺮ = اَﺧﯿ‪‬ﺮ = اَﻓﻌ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اَﻓَﻞﱡ و اَﻓﻌﯽ ؛ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻘﺶ ﺧﺒﺮ دارﻧﺪ ‪( .‬‬ ‫) ﺗﻤﯿﯿﺰ (‬ ‫ﻫﺬا ﺧَﯿﺮٌ ﻋ‪‬ﻨﺪ‪ ‬ر‪‬ﺑ‪‬ﯽ ﺛَﻮاﺑﺎً‬

‫دوﻣﯿﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ي ﺗﻤﯿﯿﺰ ‪ :‬اوﻟﯿﻦ ﮐﻠﻤﮥ ﺑﻌﺪ از وزن ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ ،‬ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻋﺪد ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺖ و ﺣﺠﻢ ﺗﻤﯿﯿﺰ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻟَﺒ‪‬ﻨﺎً ) ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻣﻔﺮد = رﻓﻊ اﺑﻬﺎم از ﮐﻠﻤﻪ (‬ ‫ﻣ‪‬ﺘﺮاً ﻗﻤﺎﺷﺎً ؛ ﻣ‪‬ﺜﻘﺎﻻً ذَﻫﺒﺎً ؛ ﻋ‪‬ﺸﺮونَ ﮐﺘﺎﺑﺎً ؛ ﮐﺄﺳﺎً‬ ‫) ﮐﻮب = ﻓﻨﺠﺎن = ‪( cup‬‬ ‫ذَر‪‬ةً ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺪاً ؛ ﮐﻮﺑﺎً ﺷﺎﯾﺎً‬
‫اﻋﺪاد ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﺑﺮ وزن اﻟﻔﺎﻋ‪‬ﻞ و اﻟﻔﺎﻋ‪‬ﻠَﮥ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ و ﺻﻔﺖ اَﻧﺪ و ﺟﻤﻠﻪ را ﻣﺒﻬﻢ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ؛ ﻋﺪد ‪1‬و ‪ 2‬ﻧﯿﺰ ﺻﻔﺖ اَﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ي ﺗﻤﯿﯿﺰ ‪ :‬اوﻟﯿﻦ ﮐﻠﻤﻪي ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻌﺪ از ﻓﻌﻠﻬﺎي ‪ :‬ﯾ‪‬ﺰداد‪ -‬ﯾ‪‬ﻤﺘَﻠ‪‬ﺄ ‪ -‬ﻓﺎضَ ‪ -‬ﻃﺎبَ ‪ -‬ﮐَﻔﯽ‪ -‬و‪‬ﺳ‪‬ﻊ‪ -‬ﺗَﻘَﺪ‪‬م‪- ‬‬
‫) ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻧﺴﺒﺖ (‬ ‫ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦَ ‪ -‬ﺗَﻔَﺘﱠﺢ‪ ، ‬ا‪‬ﻣﺘﺎز‪ ، ‬ﯾ‪‬ﺮﺗَﻔ‪‬ﻊ‪ ، ‬ﻓَﺠ‪‬ﺮَ ‪ ،‬ا‪‬ﺷﺘَﻬﺮَ ‪ ،‬ﮐَﺒ‪‬ﺮَ ‪ ،‬ر‪‬ﺟِﺢ‪ ، ‬ﮐَﺜُﺮَ و ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﺎن ﺗﻤﯿﯿﺰ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﯾ‪‬ﺮﺗَﻔ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻌﺒﺎد‪ ‬د‪‬ر‪‬ﺟ‪‬ﮥً ؛ ا‪‬ﻣﺘَﻠَﺄ ﻗَﻠﺐ‪ ‬اﻻُم‪ ‬اﯾﻤﺎﻧﺎً ؛ ﺗَﻘَﺪ‪‬م‪ ‬اﻟﻄﺎﻟ‪‬ﺐ‪ ‬د‪‬رﺳ‪‬ﺎً ؛ أﻣﻠَﺎُ اﻟﻘَﺪح‪ ‬ﻣﺎء‪‬‬
‫در ﺗﺮﺟﻤﻪ ي ﺗﻤﯿﯿﺰ از اﻟﻔﺎظ ‪ :‬از ﻧﻈﺮ ‪ -‬از ﻟﺤﺎظ‪ - ‬از ﺟﻬﺖ ‪ ،‬از ﺟ‪‬ﻨﺒﻪ ي ‪ ،‬از ‪ . . . .‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ وﻟﯽ ﮔﺎﻫﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺗﻤﯿﯿﺰ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺒﺘﺪا و ﯾﺎ ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﻔﻌﻮل ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
‫ﻫﻮ اَﺣﺴ‪‬ﻦُ اَﺧﻼﻗﺎً = او از ﻧﻈﺮ اﺧﻼق ﻧﯿﮑﻮﺗﺮ اﺳﺖ = او ﺧﻮش اﺧﻼق ﺗﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣ‪‬ﻠ‪‬ﯽ‪ ‬ﻗَﻠﺒﯽ اﯾﻤﺎﻧﺎً = ﻗﻠﺒﻢ از اﯾﻤﺎن ﭘﺮ ﺷﺪ ‪ ) .‬از (‬
‫ﻓَﺠ‪‬ﺮﻧﺎ اﻻَرض‪ ‬ﻋ‪‬ﯿﻮﻧﺎً = ﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎي زﻣﯿﻦ را ﺷﮑﺎﻓﺘﯿﻢ ‪ ) .‬ﻣﻔﻌﻮل (‬ ‫ﻫﻮ اﮐﺜﺮُ ﻣ‪‬ﻨﯽ ﺻﺒﺮاً = ﺻﺒﺮ او از ﻣﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﻣﺒﺘﺪا (‬
‫ﻤﻮن ﺿَﺠﺮاً = دل ﺗﻨﮕﯽِ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن زﯾﺎد ﺷﺪ ‪ ) .‬ﻓﺎﻋﻞ (‬
‫ﯾ‪‬ﺰداد‪ ‬ﻣ‪‬ﺴﻠ‪َ ‬‬ ‫ﻃﺎﺑ‪‬ﺖ اﻟﻄﺎﻟ‪‬ﺒ‪‬ﮥُ ﺧُﻠﻘﺎً = اﺧﻼق داﻧﺶ آﻣﻮز ﻧﯿﮑﻮ ﺷﺪ ‪ ) .‬ﻓﺎﻋﻞ (‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪49 .......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ درس ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﻃَﻼﺋ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻨّﻮرِ‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬
‫ﮐُﻨّﺎ ﻓﯽ اﻟﺤ‪‬ﺼ‪‬ﮥِ اﻻَﺧﯿﺮةِ = در زﻧﮓ‪ ‬آﺧﺮ ﺑﻮدﯾﻢ ‪.‬‬
‫ﻧَﻈَﺮَت اﻟﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤ‪‬ﮥُ ا‪‬ﻟﯽ ﺳﺎﻋ‪‬ﺘ‪‬ﻬﺎ و ﻗﺎﻟَﺖ ‪ :‬اَﻟﺪ‪‬رس‪ ‬ﯾ‪‬ﮑﻔﯽ ! = ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺘﺶ ﻧﮕﺎه ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ ‪ :‬درس ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ !‬

‫اَﺻﻔَﺮ= زرد‬ ‫ﺿَﻮﺿﺎء = ﺳ‪‬ﺮ و ﺻ‪‬ﺪا‬ ‫ﻗﺎد‪‬م = آﯾﻨﺪه‬ ‫اُﺳﺒﻮع = ﻫﻔﺘﻪ‬ ‫ﺣ‪‬ﻔﻠَﮥ = ﺟﺸﻦ‬
‫ﻧﺎد‪‬ي = ﺻﺪاﮐﺮد اَﺧﻀَﺮ= ﺳﺒﺰ‬ ‫ﻣ‪‬ﻤ‪‬ﺮّ = راه رو‬ ‫ﺟ‪‬ﺮَس = زﻧﮓ‬ ‫د‪‬قﱠ = زده ﺷﺪ‬
‫اَﺣﻤ‪‬ﺮ= ﻗﺮﻣﺰ‬ ‫ا‪‬ﻣﺘَﻠَﺄ = ﭘﺮ ﺷﺪ‬ ‫ز‪‬ﻣﯿﻞ = ﻫﻤﮑﻼس ‪ ،‬ﻫﻤﮑﺎر ﻗﺎﻋ‪‬ﮥ = ﺳﺎﻟﻦ‬ ‫ﻧَﺴ‪‬ﯽ‪ = ‬ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد‬
‫ﻣ‪‬ﺰد‪‬ﺣ‪‬ﻢ = ﺷﻠﻮغ ﺗَﻀﺤﯿﮥ = ﻓﺪاﮐﺎري‬ ‫ﺳ‪‬ﺘﺎر = ﭘﺮده‬ ‫ﺻ‪‬ﻔﱠﻖَ = دﺳﺖ زد‬ ‫أَﻟَﺢ‪ = ‬ﭘﺎﻓﺸﺎري ﮐﺮد‬
‫ﺗﺮﺑﯿ‪‬ﮥ = ادارة آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬ ‫داﺋ‪‬ﺮَةُ ﺗﻌﻠﯿﻢ و‬ ‫ﻗَﺪ‪‬ح = ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻇﺮف‬ ‫ﻋ‪‬ﺴﯽ = ﺷﺎﯾﺪ ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ‬ ‫ﺳ‪‬ﻠَﻢ = ﻧﺮدﺑﺎن ‪ ،‬ﭘﻠﻪ‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ‪:‬‬

‫؛ ﻗﺎﻟﺖ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪ّ‬ﻤ‪‬ـــــﮥُ ‪ :‬اَﻟﺪ‪‬رس‪ ‬ﯾ‪‬ــــــﮑﻔﯽ !‬ ‫ﮐُﻨّﺎ ﻓــــﯽ اﻟﺤ‪‬ﺼ‪‬ﮥِ اﻻَﺧﯿﺮةِ‬
‫ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﮥ ﻓﻌﻠﯿﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺧﺒﺮ ﮐﺎنَ ﺷﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب‬
‫و‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ اَﺣﺴ‪‬ﻦُ دﯾــــﻨَﺎً ﻣ‪‬ﻤ‪‬ﻦ اَﺳﻠَﻢ‪ ‬و‪‬ﺟﻬ‪‬ﻪ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠّﻪ‪ ‬و‪ ‬ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﻣ‪‬ـــــــــﺤﺴ‪‬ﻦٌ !‬
‫ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺗﻤﯿﯿﺰ و ﻣﻨﺼﻮب‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬
‫ﻣ‪‬ﻦ = اﺳﻢ اﺳﺘ‪‬ﻔﻬﺎم ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﺴﮑﻮن ‪ /‬ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع ) ﻣ‪‬ﻦ = ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ؟ (‬
‫دﯾﻨَﺎً = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ) ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪ اي ﺗﻨﻮﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣﻌﺮب ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺮف و ﻧﮑﺮه اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﻣ‪‬ﺤﺴ‪‬ﻦٌ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ) اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ( ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫َو = ﺣﺮف ﻋﻄﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫اَﺳﻠَﻢ‪ = ‬ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺰﯾﺎده ﺣﺮف‪ ‬واﺣﺪ ) اﻓﻌﺎل ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫ﮐُﻨّﺎ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺘﮑﻠّﻢ ﻣ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻐﯿﺮ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اَﺟﻮ‪‬ف ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦ اﻻَﻓﻌﺎل اﻟﻨﺎﻗ‪‬ﺼﮥ‬
‫ﻓﯽ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اﻟﺤ‪‬ﺼ‪‬ﮥِ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ‬
‫ﯾ‪‬ﮑﻔ‪‬ﯽ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﻀﺎرعٍ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و ﻧﺎﻗﺺ ‪ ، ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻻزم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب‬
‫ﺣ‪‬ﻨﺎن = ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ = ﻣﺼﺪر و ﺟﺎﻣﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺣ‪‬ﻨﻮن = ﻣﻬﺮﺑﺎن ‪ ،‬ﺑﺮ وزن ﻓَﻌﻮل ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﮥ و ﻣﺸﺘﻖ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﻣﺜﻞ ﻗﻄﻮر ( ‪ +‬ﺗَﺮ‬

‫( ‪ :‬ﺳﻪ ﺗﺎي اول ﻣﺘﻀﺎد اﻧﺪ و ﺑﻘﯿﻪ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﻗﺎد‪‬م ‪ ‬آﺗﯽ‬ ‫د‪‬قﱠ ‪ ‬ﻃَﺮَقَ‬ ‫ﺟ‪‬ﺸَﻊ ‪ ‬ﻃَﻤ‪‬ﻊ‬ ‫ﻗﺎد‪‬م ‪ ‬ﻣﺎﺿﯽ‬ ‫ﺷَﺒ‪‬ﻊ )ا‪‬ﺷﺒﺎع( ‪ ‬ﺟﻮع‬ ‫ﺑ‪‬ﺤﺮ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺑ‪‬ﺮّ‬

‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬

‫اَﻃﻌ‪‬ﻤ‪‬ﮥ ‪ ‬ﻃَﻌﺎم‬ ‫اَﻗﺮان ‪ ‬ﻗَﺮﯾﻦ‬ ‫ﻣ‪‬ﻔﺎﻫﯿﻢ ‪ ‬ﻣﻔﻬﻮم‬ ‫ﻣ‪‬ﻌﺎﻧﯽ ‪ ‬ﻣ‪‬ﻌﻨﯽ‬ ‫ز‪‬ﻣ‪‬ﻼء ‪ ‬ز‪‬ﻣﯿﻞ‬ ‫أَب‬ ‫‪‬‬ ‫آﺑﺎء‬

‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪ ) :‬ﺗﻤﯿﯿﺰ = اﺳﻤﯽ ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻧﮑﺮه و ﻣﻨﺼﻮب (‬

‫ﻟَﯿﺴ‪‬ﺖ ﻋﻨﺪي ذَر‪‬ةٌ ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺪاً‬ ‫ﻻ اَﻣﻠ‪‬ﮏ‪ ‬ﻣ‪‬ﺜﻘﺎﻟَﺎً ذَﻫﺒﺎً‬ ‫ﺗَﻘَﺪ‪‬م‪ ‬اﻟﻄﺎﻟ‪‬ﺐ‪ ‬د‪‬رﺳﺎً‬ ‫أﻣﻠَﺎُ اﻟﻘَﺪ‪‬ح‪ ‬ﻣﺎء‪‬‬ ‫ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اَﻓﻀَﻞُ ﻣ‪‬ﻨّﯽ اَد‪‬ﺑﺎً‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪50........................‬‬

‫» اﻹﺳﺘ‪‬ﺜﻨﺎء «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﺷﺸﻢ ‪ :‬ا‪‬ﻏﺘ‪‬ﻨﺎم‪ ‬اﻟﻔُﺮﺻ‪‬ﮥِ‬

‫ﺣﺮفِ ا‪‬ﺳﺘﺜﻨﺎء » ا‪‬ﻟّﺎ « ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮐﻠﻤﻪ ي ﺑﻌﺪ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ؛ ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪.‬‬

‫= ﻫﻤﻪ ي داﻧﺶ آﻣﻮزان آﻣﺪﻧﺪ ﺑﺠﺰ ﻋﻠﯽ‬ ‫ﺟﺎء‪ ‬اﻟﺘَﻼﻣﯿﺬُ ا‪‬ﻻ ﻋ‪‬ﻠﯿﺎً‬

‫ﻫﺮ روزِ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﯽ روﯾﻢ ا‪‬ﻻ روز ﺟﻤﻌﻪ = ﻧَﺬﻫ‪‬ﺐ‪ ‬ا‪‬ﻟَﯽ اﻟﻤﺪرِﺳ‪‬ﻪ‪ ‬ﮐُﻞﱠ اَﯾﺎم اﻻُﺳﺒﻮع ا‪‬ﻻ ﯾﻮم‪ ‬اﻟﺠﻤﻌﮥِ‬

‫ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﯾﮑﯽ از اﻋﻀﺎء ﯾﺎ اﺟﺰاي آن ﺑﺎﺷﺪ » ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﻣ‪‬ﻨﻪ « ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬

‫» ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﻣ‪‬ﻨﻪ « ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺬف اﺳﺖ ﭘﺲ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺑﻌﻀﯽ ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫» ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﻣ‪‬ﻨﻪ « ﻓﻘﻂ در ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي » ﻣﻨﻔﯽ « و » ﺳﺆاﻟﯽ « ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪ اي ﻣﻨﻔﯽ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﻤﺎً » ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﻣ‪‬ﻨﻪ « در آن ﺟﻤﻠﻪ وﺟﻮد دارد و ﺣﺬف ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪاي ) ﻣﺎ ‪ -‬ﻻ ‪ -‬ﻟَﻢ ‪ -‬ﻟَﻤ‪‬ﺎ ‪ -‬ﻟَﻦ‪ -‬ﻟَﯿﺲ‪ ( ‬ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻌﻞ آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اَﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﻌﻞِ ﺟﻤﻠﻪ اي ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ » ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﻣ‪‬ﻨﻪ « ﺣﺬف ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫اﮔﺮ » ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﻣ‪‬ﻨﻪ « ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪ از » ا‪‬ﻟّﺎ « را » ﻣﺴﺘﺜﻨﺎيِ ﻣ‪‬ﻔَﺮﱠغ « ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺼﻮب و‬
‫ﻣﺴﺘﺜﻨﺎي ﻣ‪‬ﻔَﺮﱠغ « ﯾﻌﻨﯽ » ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﻣ‪‬ﻨﻪ « ﻣﺤﺬوف اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ﯾﺎ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺠﺮور ﻧﯿﺴﺖ ‪» .‬‬

‫ﻣ‪‬ﺴﺘﺜﻨﺎي ﻣﻔﺮغ وﻗﺘﯽ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﻤﻠﻪي ﻗﺒﻞ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪي ﻣﺮﻓﻮع ﻣﺜﻞ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ و ﯾﺎ‬
‫ن ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺧﺒﺮ ا‪ ‬ﱠ‬
‫) ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺒﻞ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ﻓﺎﻋﻞ ﻧﺪارد ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ﻫﻢ ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ و ﻫﻢ ﻣﺴﺘﺜﻨﺎي ﻣﻔﺮغ (‬ ‫ﻣﺎ ﺟﺎء‪ ‬ا‪‬ﻻ ﻣﺤﻤﺪ‪‬‬

‫ﻣﺴﺘﺜﻨﺎي ﻣ‪‬ﻔَﺮﱠغ « ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﻨﺼﻮب اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ » ا‪‬ﻟّﺎ « را ﺧﻂ ﺑﺰﻧﯿﻢ و ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ِ‬ ‫ﯾﮏ راهِ ﺳﺎده ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ »‬

‫را ﺑﺪون وﺟﻮد » ا‪‬ﻟّﺎ « ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﮐﺎنَ ﻣﺤﻤﺪ‪ ‬ا‪‬ﻻ ر‪‬ﺳﻮﻻً‬ ‫ﻣﺎ ﺟﺎء‪ ‬ا‪‬ﻻ ﻣﺤﻤﺪ‪ ← ‬ﻣﺎﺟﺎء‪ ‬ﻣﺤﻤﺪ‪‬‬
‫ﻫ‪‬ﻞ ﺟ‪‬ﺰاء‪ ‬اﻻ‪‬ﺣﺴﺎن ا‪‬ﻟَﺎ اﻻ‪‬ﺣﺴﺎنُ‬ ‫َب ﻋﻠﯽُ اﺣﻤﺪ‪‬‬
‫ﻣﺎ ﺿَﺮَبَ ﻋ‪‬ﻠﯽُ ا‪‬ﻻ اﺣﻤﺪ‪ ← ‬ﻣﺎ ﺿَﺮ َ‬
‫راه دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪاي ﮐﻪ ﻣﺴﺘﺜﻨﺎي ﻣﻔﺮغ دارد ﻓﻌﻞ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﻣﻔﺮغ ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ و اﮔﺮ‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﺑﺎﺷﺪ ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﺎي ﻣ‪‬ﻔَﺮﱠغ ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﯾﮏ راه ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺪام ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺘﺜﻨﺎي ﻣﻔﺮغ دارد اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﻠﻤﻪي ﻗﺒﻞ از » ا‪‬ﻟّﺎ « و ﺑﻌﺪ از » ا‪‬ﻟّﺎ « را ﺑﺎ‬
‫ﻫﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪ :‬اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ﯾﮑﯽ از اﺟﺰاي ﮐﻠﻤﻪ ي ﻗﺒﻞ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و‬
‫ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ و اﮔﺮ اﯾﻨﻄﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﺎي ﻣ‪‬ﻔَﺮﱠغ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺟﺎء‪ ‬ا‪‬ﻻ ﻣﺤﻤﺪ‪‬‬ ‫ﺟﺎء اﻟﺘﻼﻣﯿﺬُ ا‪‬ﻻ ﻋ‪‬ﻠﯿ‪‬ﺎً‬
‫ﺟﺎء اﻟﺘﻼﻣﯿﺬُ ا‪‬ﻻ ﻋ‪‬ﻠﯿ‪‬ﺎً‬ ‫‪ ‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﮥ ﻗﺒﻞ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ﻣ‪‬ﺜﺒ‪‬ﺖ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﮐﻠﻤﮥ ﺑﻌﺪ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ‪ % 100‬ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ و ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ ‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ﮐﻠﻤﺎت ‪ :‬ﮐُﻞّ ‪ ،‬اَﺣ‪‬ﺪ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻞٌ ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻤﯿﻊ ‪ ،‬اَﺷﯿﺎء و ﺷَﺨﺺ ‪ ،‬ﺑﯿﺎﯾﺪ ؛ ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ' ﻣ‪‬ﻨﻪ ﺣﺬف ﻧﺸﺪه ‪ :‬ﻣﺎ ﺟﺎء اَﺣ‪‬ﺪ‪ ‬ا‪‬ﻻ ﻋ‪‬ﻠﯿ‪‬ﺎً‬

‫‪ ‬اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﻮع ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ ‪ %100‬ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﺎي ﻣ‪‬ﻔَﺮﱠغ اﺳﺖ ‪ .‬ﻻ ﯾ‪‬ﻔﻠ‪‬ﺢ‪ ‬ﻓﯽ اﻵﺧ‪‬ﺮَةِ ا‪‬ﻻ اﻟﻤ‪‬ﺆﻣﻨﻮنَ‬
‫‪ ‬اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪي ﻗﺒﻞ از » ا‪‬ﻟّﺎ « ﻓﻌﻞ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﻮع ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﯽ ‪ %100‬ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﺎي ﻣ‪‬ﻔَﺮﱠغ اﺳﺖ ‪ .‬ﻻ ﯾ‪‬ﻘﺎلُ ا‪‬ﻻ اﻟﺤ‪‬ﻖﱡ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪51........................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ درس ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﺷﺸﻢ ‪ :‬ا‪‬ﻏﺘ‪‬ﻨﺎم‪ ‬اﻟﻔُﺮﺻ‪‬ﮥِ‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬

‫ﺑﺎد‪‬رِ اﻟﻔُﺮﺻ‪‬ﮥَ و ا‪‬ﺣﺬَر ﻓﻮﺗَﻬﺎ = ﻓﺮﺻﺖ را ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺑﺸﻤﺎر و از ﺗﻠﻒ ﮐﺮدﻧﺶ دوري ﮐﻦ ‪.‬‬
‫اَﻟﺒﺎرودي‪ ‬ﻣ‪‬ﺼﺮي‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻮﻟ‪‬ﺪ‪ = ‬ﺑﺎرودي ﻣ‪‬ﺘﻮﻟﺪ ﻣﺼﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻗَﺪ ﺗَﺬَو‪‬قَ ﻣ‪‬ﺮﱠ اﻟﺤﯿﺎةِ و ﺣ‪‬ﻠﻮ‪‬ﻫﺎ = ﺗﻠﺨﯽ زﻧﺪﮔﯽ و ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ اش را ﭼﺸﯿﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﻦ اﯾﺎم ﺟﻮاﻧﯽ از ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را ﻣ‪‬ﻐﺘﻨﻢ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرم = ا‪‬ﻧَﺎ اَﻏﺘَﻨ‪‬ﻢ‪ ‬اﯾﺎم اﻟﺸَﺒﺎبِ ﻣ‪‬ﻦ ﻋ‪‬ﻤﺮي ‪.‬‬
‫ﻋﺰّت در ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺷﻤﺮدن ﻓﺮﺻﺘﻬﺎ اﺳﺖ = اَﻟﻌ‪‬ﺰﱡ ﻓﯽ ا‪‬ﻏﺘ‪‬ﻨﺎم اﻟﻔُﺮَصِ ‪.‬‬
‫ﻓَﻠَﻦ ﻧَﺰﯾﺪ‪‬ﮐُﻢ ا‪‬ﻻ ﻋ‪‬ﺬاﺑﺎً = ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻋﺬاب را ﺧﻮاﻫﯿﻢ اﻓﺰود ‪.‬‬ ‫ﻻﺗَﻄﻠُﺐ ا‪‬ﻻ اﻟﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻨﺎت‪ = ‬ﻓﻘﻂ ﺧﻮﺑﯽ ﻫﺎ را ﻃﻠﺐ ﮐﻦ ‪.‬‬
‫ﻋﺎر= ﻧﻨﮓ ﺧُﻤﻮل = ﺳ‪‬ﺴﺘﯽ‬ ‫ﺟ‪‬ﺒﻦ = ﺗﺮس‬ ‫ﻣ‪‬ﺠﺘَﻤ‪‬ﻊ = ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع‬ ‫ﺿَﯿ‪‬ﻊ‪ = ‬ﺧﺮاب ﮐﺮد‬
‫ر‪‬ب‪ = ‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ) ﺣﺮف ﺟﺮ (‬ ‫ﺷَﺠ‪‬ﻊ‪ = ‬ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﺮد‬ ‫ا‪‬ﺻﻄ‪‬ﺪام = ﺑﺮﺧﻮرد‬ ‫ﻃَﯿﺮان = ﭘﺮواز‬
‫ﯾ‪‬ﺮﺧُﺺ‪ = ‬ارزان ﻣﯽ ﺷﻮد‬ ‫ﻣ‪‬ﺮء = اﻧﺴﺎن‬ ‫ﻗَﻨَﺺ‪ = ‬ﺷﮑﺎر ﮐﺮد‬ ‫ﻗَﻠﱠﻤﺎ = ﺑﻪ ﻧﺪرت‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫ﺑــــــــــــــــﺎد‪‬رِ اﻟﻔُﺮﺻ‪‬ــــﮥَ و‪ ‬ا‪‬ﺣﺬَر ﻓﻮﺗَــــــــــــــﻬﺎ ؛‬
‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻓﻌﻞ اﻣﺮ و ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺴﺘﺘﺮ‬
‫ﻗَﺪ ﺗَﺬَو‪‬قَ ﻣ‪‬ــــﺮﱠ اﻟﺤﯿﺎةِ و ﺣ‪‬ـــــﻠُﻮ‪‬ﻫﺎ ‪ .‬؛‬ ‫اَﻟﺒﺎرودي‪ ‬ﻣ‪‬ﺼـــــــﺮي‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻮﻟ‪‬ـــــﺪ‪. ‬‬
‫ﻣﻌﻄﻮف و ﻣﻨﺼﻮب ﺑِﺎﻟﺘَﺒ‪‬ﻌﯿ‪‬ﻪ‬ ‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻣﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ و‪ ‬ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫ﺑﺎد‪‬رِ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬اﻣﺮ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺨﺎﻃَﺐ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺰﯾﺎده ﺣﺮف‪ ‬واﺣﺪ ) ﻣﻔﺎﻋﻠﻪ ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘ ‪‬ﻌﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اَﻟْـ = ﺣﺮف ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫اﻟﻔُﺮﺻ‪‬ﮥ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ‬
‫َو = ﺣﺮف ﻋﻄﻒ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫ا‪‬ﺣﺬَر = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬اﻣﺮ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺨﺎﻃَﺐ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬

‫ﻓﻮت‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﺿﺎﻓﻪ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬

‫ﻫﺎ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻟ‪‬ﻠﺠﺮ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋ‪‬ﺒﮥ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬

‫(‪:‬‬ ‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪#‬‬

‫ﺷَﻌ‪‬ﺮَ ‪ ‬اَﺣ‪‬ﺲ‪‬‬ ‫) ﺳ‪‬ﺴﺘﯽ (‬ ‫ﮐﺴﺎﻟَﮥ ‪ ‬ﺧُﻤﻮل‬ ‫ﻇَﻤﺂن ‪ ‬ﻋ‪‬ﻄﺸﺎن‬ ‫) ﻗَﻨّﺎﺻﻪ (‬ ‫ﺻ‪‬ﺎد‪  ‬ﻗَﻨَﺺ‪‬‬ ‫ﺻ‪‬ﺒﺎ ‪ ‬ﻃ‪‬ﻔﻞ‬
‫ﻣ‪‬ﺮﱠ ‪ ‬ﺣ‪‬ﻠﻮ‪ ) ‬ﻫﻤﻪ ﻣﺘﺮادف اﻧﺪ ﺑﺠﺰ ‪ 3‬ﻋﺒﺎرت آﺧﺮ ‪( .‬‬ ‫ﺷَﯿﺐ ‪ ‬ﺷَﺒﺎب‬ ‫ﺧُﻤﻮل ‪ ‬ﻧ‪‬ﺸﺎط‬ ‫ﻧَﯿﻞ ‪ ‬وﺻﻮل‬

‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬

‫ﻋ‪‬ﯿﻦ ) ﭼﺸﻢ (‬ ‫‪‬‬ ‫ﻋ‪‬ﯿﻮن‬ ‫) ﮔﻮش (‬ ‫آذان ‪ ‬اُذُن‬ ‫ﺧَﻔﺎﻓﯿﺶ ‪ ‬ﺧﻔّﺎش‬ ‫د‪‬ﻗﺎﺋﻖ ‪ ‬دﻗﯿﻘﻪ‬ ‫ﺛَﻮاﻧﯽ ‪ ‬ﺛﺎﻧﯿﻪ‬ ‫ﻓُﺮَص ‪ ‬ﻓُﺮﺻ‪‬ﮥ‬
‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪:‬‬
‫ﻟَﯿﺲ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻔﻠ‪‬ﺢ‪ ‬ا‪‬ﻻ اﻟﺼﺎد‪‬قَ‬ ‫ﻻ ﯾ‪‬ﻘﺎلُ ا‪‬ﻻ اﻟﺤ‪‬ﻖﱡ‬ ‫اَد‪‬ﯾﺖ‪ ‬اﻣﺘﺤﺎنَ ﺟ‪‬ﻤﯿﻊِ اﻟﺪروسِ ا‪‬ﻟّﺎ اﻟﻠﱡﻐَﮥَ اﻟﻌ‪‬ﺮَﺑﯿ‪‬ﮥَ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪52 .......................‬‬

‫» اﻟﻤ‪‬ﻨﺎدي' «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﻫﻔﺘﻢ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠَﯿﮑُﻢْ ﺑِﺎﻟﻘُﺮآنِ‬

‫ﺣﺮف ﻧﺪا در ﻋﺮﺑﯽ » ﯾﺎ « ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اوﻟﯿﻦ ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪ از ﺣﺮف‪ ‬ﻧﺪا ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ‪ :‬ﻣﻨﺎدا‬
‫اﷲ ‪ ،‬ﯾﺎ اَﯾ‪ّ‬ــــــــــــــﻬ‪‬ﺎ اﻟﻨﺎسُ‬
‫ﺳﻮل ِ‬
‫ﷲ ‪ ،‬ﯾﺎ ر‪َ ‬‬
‫ﯾﺎ اَ ُ‬ ‫ﺪس ‪،‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ‪ ،‬ﯾﺎ ﻗُ ُ‬
‫ُ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﯾﺎ ﻣ‪‬ﺤﻤﺪ‪ ، ‬ﯾﺎ‬
‫ﷲ‬
‫ﻣﻨﺎدا اﮔﺮ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪاي ) ﻣﻔﺮد ( ﺑﺎﺷﺪ » ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺿﻢ « اﺳﺖ ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪ .‬ﯾﺎ اَ ُ‬
‫) ﻏﻠﻂ (‬ ‫ﯾﺎ ﻣ‪‬ﺤﻤﺪ‪‬‬ ‫) درﺳﺖ (‬ ‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺿﻢ ﯾﻌﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺿﻤﻪ ـُـ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪ .‬ﯾﺎ ﻣ‪‬ﺤﻤﺪ‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﺮﻓﻮع آﺧﺮش ﻫﻢ ﺿﻤﻪ » ـُ « ﻣﯽﮔﯿﺮد ﻫﻢ ﺗﻨﻮﯾﻦ رﻓﻊ » ـٌ « وﻟﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮﺿﻢ ﻓﻘﻂ آﺧﺮش ﺿﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺑﻌﺪ از ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﻻ ﺷﮏ‪‬‬ ‫اﺳﻢ ﻣﻌﺮب در ‪ 2‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺒﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ -1 :‬ﺑﻌﺪ از ﯾﺎ ) ﻣﻨﺎداي ﻣﻔﺮد ( ﯾﺎ اﷲُ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻨﺎدا اﮔﺮ دو ﮐﻠﻤﻪاي ) ﻣﻀﺎف و ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ( ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ و ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﮐﻠﻤﻪ ي‬
‫ﺑﻌﺪش ﻫﻢ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺠﺮور اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫اﻻﺣﺰان‬ ‫ﯾﺎ ﻣ‪َ ‬‬
‫ﺪﯾﻨﻪ‬ ‫اﷲ‬
‫ﺳﻮل ِ‬
‫ﯾﺎ ر‪َ ‬‬
‫ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ) ﻣﻨﺼﻮب (‬ ‫ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ) ﻣﻨﺼﻮب (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻨﺎداي ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪاي ) ﻣﻔﺮد ( اﮔﺮ اﺳﻢ ﺧﺎص ﺑﺎﺷﺪ » ﻣﻨﺎداي ﻋ‪‬ﻠَﻢ « ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎداي ﻋﻠﻢ ) ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺿﻢ (‬ ‫ﯾﺎ ﻗﺪس‪‬‬ ‫ﺑﺮاﻫﯿﻢ‬
‫ُ‬ ‫ﯾﺎ ا‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻨﺎداي ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪاي) ﻣﻔﺮد ( اﮔﺮ اﺳﻢ ﺧﺎص ﻧﺒﺎﺷﺪ » ﻣﻨﺎداي ﻧﮑﺮه ي ﻣﻘﺼﻮده « ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ‪ ) .‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ ﻧﺪا (‬
‫اﻧﺴﺎن‬
‫ُ‬ ‫ﯾﺎ‬ ‫ﯾﺎ ر‪‬ﺟ‪‬ﻞُ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻨﺎدا اﮔﺮ » اَﻟْـ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻞ از آن » اَﯾ‪‬ﻬﺎ ‪ -‬اَﯾ‪‬ﺘُﻬﺎ « ﺑﯿﺎﯾﺪ ‪.‬‬
‫) ﻏﻠﻂ اﺳﺖ (‬ ‫ﯾﺎ اَﻻ‪‬ﻧﺴﺎنُ‬ ‫ُ‬ ‫ﻨﻔﺲ‬ ‫ﯾﺎ اَﯾ‪‬ﺘُﻬﺎ اﻟـــ‬ ‫ﻨﺎس‬
‫ﯾﺎ اَﯾ‪‬ﻬﺎ اﻟـــــ ُ‬
‫ي‪ « ‬ﻣﻨﺎداي ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪاي ) ﻧﮑﺮهي ﻣﻘﺼﻮده ( و ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮﺿﻢ اﺳﺖ ؛‬
‫اﻟﻨﺎس » ﯾﺎ « ﺣﺮف ﻧﺪا اﺳﺖ » اَ ُ‬
‫ُ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬در ﯾﺎ اَﯾ‪‬ﻬﺎ‬
‫ﺣﺮف » ﻫﺎ « ﺣﺮف ﺗﻨﺒﯿﻪ اﺳﺖ و ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ) اَﯾ‪‬ﻬﺎ و اَﯾ‪‬ﺘﱡﻬﺎ ( ﻣﯽآﯾﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻨﺎدا اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﻣﺸﺘﻖ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ِ‬
‫ﺻﻔﺖ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎﺑﻊ اَي‪ ‬اﺳﺖ ‪.‬‬
‫) ﻫـﺎ ‪ :‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺿﻤﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ ‪( .‬‬ ‫ﯾﺎ اَﯾ‪ّ‬ﻬ‪‬ﺎ اﻟﻈﺎﻟﻤﻮنَ‬ ‫ُ‬ ‫اﻟﻨﺎس‬ ‫ﯾﺎ اَﯾ‪ّ‬ﻬ‪‬ﺎ‬
‫ﺻﻔﺖ = ﻧَﻌﺖ = ﺗﺎﺑﻊ اَي‪‬‬ ‫ﺗﺎﺑﻊ اَي‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﻃﻼﯾﯽ ‪ :‬ﺑﻌﺪ از اَﯾ‪‬ﻬﺎ و اَﯾﺘُﻬﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ اﺳﻢِ ﻣﺮﻓﻮع ﻣﯽآﯾﺪ ‪ .‬‬
‫اﺳﻤﻬﺎي ﻣﺜﻨﯽ و ﺟﻤﻊ اﮔﺮ ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ﺷﻮﻧﺪ ﻓﻘﻂ آﺧﺮﺷﺎن » ﯾﻦ « ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﻧﻮن آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺬف ﺷﻮد ‪:‬‬
‫) ﻏﻠﻂ (‬ ‫ﯾﺎ ﻣﺴﻠ‪‬ﻤﯿﻦَ ‪ +‬اﻟﻌﺎﻟﻢ = ﯾﺎ ﻣﺴﻠﻤﯽ اﻟﻌﺎﻟﻢ ؛ ﯾﺎ ﻣﺴﻠﻤﻮ اﻟﻌﺎﻟﻢ‬ ‫ﯾﺎ ﻣﻌﻠﻤ‪‬ﯿﻦِ ‪ +‬اﻟﻤﺪرﺳﻪ = ﯾﺎ ﻣﻌﻠﻤ‪‬ﯽ اﻟﻤﺪرﺳﻪ‬
‫ﷲ « ﻣﻨﺎداي ﻋﻠﻢ اﺳﺖ ‪ .‬اَﻟّﻠﻬ‪‬ﻢﱠ = ﯾﺎ اﷲُ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬در ﮐﻠﻤﻪ ي » اَﻟّﻠﻬ‪‬ﻢﱠ « ﻣﯿﻢِ ﻣ‪‬ﺸَﺪ‪‬د » ﱠم « ﺑﺠﺎي ﺣﺮف‪ ‬ﻧﺪا آﻣﺪه و » اَ ُ‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫اﻧﻮاع واو‬
‫‪ -1‬واوِ ﻗَﺴ‪‬ﻢ ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ‪ :‬اﯾﻦ واو ﻫﻤﺎن واوِ ﺣﺮف ﺟﺮ و ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫) ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور (‬ ‫ﷲ ‪ ،‬و‪‬اﻟﻔﺠﺮِ ‪َ ،‬واﻟﻌﺼﺮِ ‪ ،‬ن وَاﻟﻘَﻠَﻢِ‬
‫و‪‬ا ِ‬
‫‪ -2‬واوِ ﻋﻄﻒ ‪ :‬ﺣﺮف ﻋﻄﻒ ﺑﯿﻦ دو ﮐﻠﻤﻪ ﯾﺎ دو ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ ‪ ،‬ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪ از آن ﻣﻌﻄﻮف اﺳﺖ ‪.‬‬
‫) واوِ ﻋﺎﻃﻔﻪ (‬ ‫ﻠﯽ و‪ ‬ﻣﺤﻤﺪ‪‬‬
‫ﺟﺎء‪ ‬ﻋ‪ٌ ‬‬ ‫) واوِ ﻋﺎﻃﻔﻪ (‬ ‫و ﻣ‪ِ‬ﻦ آﯾﺎﺗ‪‬ﻪ‪ ‬اﻟﻠَﯿﻞُ و‪ ‬اﻟﻨَﻬﺎر‪‬‬
‫ﻣﻌﻄﻮف‬ ‫ﻣﻌﻄﻮف‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪53.......................‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻦ درس ‪ :‬ﻋﺮﺑﯽ‪ -3‬درس ﻫﻔﺘﻢ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠَﯿﮑ ْ‬

‫ُﻢ ﺑِﺎﻟﻘُﺮآنِ‬
‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻐﺎت و ﺟﻤﻼت ﻣﻬﻢ‬

‫ﻗﺎلَ اﻟﻨَﺒﯽ‪ ‬اﻻَﮐﺮَم‪) ‬ص( ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠَﯿﮑُﻢْ ﺑِﺎﻟﻘُﺮآنِ = ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم )ص( ﻓﺮﻣﻮد ‪ :‬ﺑﺮ ﺷﻤﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻗﺮآن ‪.‬‬
‫اَﻟﻘُﺮآنُ ﻧﻮر‪ ‬و ﻫ‪‬ﺪي‪ ‬ﯾ‪‬ﺨﺮِج‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺠﺘَﻤﻊ‪ ‬اﻻ‪‬ﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻤﻮت‪ ‬اﻟَﯽ اﻟﺤ‪‬ﯿﺎةِ = ﻗﺮآن ﻧﻮر و ﻫﺪاﯾﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ي اﻧﺴﺎﻧﯽ را از ﻣﺮگ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي زﻧﺪﮔﯽ ‪ ،‬ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫ذَرﯾﻌ‪‬ﮥ = ﺑﻬﺎﻧﻪ‬ ‫ﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺢ‪ = ‬اﺟﺎزه داد‬ ‫ﻗ‪‬ﻄَﻊ ﻟَﯿﻞ = ﭘﺎره ﻫﺎي ﺷﺐ ﻣ‪‬ﻈﻠ‪‬ﻢ = ﺗﺎرﯾﮏ‬ ‫إِﻟﺘَﺒ‪‬ﺲ‪ = ‬ﻣ‪‬ﺸﺘَﺒﻪ ﺷﺪ‬
‫‪chemistry‬‬ ‫ﮐﯿﻤﯿﺎ = ﺷﯿﻤﯽ‬ ‫ﺻ‪‬ﯿﺪ‪‬ﻟَﮥ = داروﺳﺎزي‬ ‫ﺛَﻘﺎﻓﮥ = ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﺑ‪‬ﺤ‪‬ﺚَ ﻋ‪‬ﻦ = ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد‬ ‫ﻓَﻠَﮏ = ﺳﺘﺎره ﺷﻨﺎﺳﯽ‬

‫اﻋﺮاب ) ﺗﺸﮑﯿﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري و ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﺎت ( ‪:‬‬

‫ﻗﺎلَ اﻟﻨَﺒﯽ‪ ‬اﻻَﮐﺮَم‪) ‬ص( ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠَﯿـــﮑُﻢْ ﺑِﺎﻟﻘُﺮآنِ ؛ اَﻟــــــــﺤ‪‬ﻤﺪ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠّﻪ‪ ‬؛ ا‪‬ﯾ‪‬ــــــــﺎك‪ ‬ﻧَﻌﺒ‪‬ﺪ‪ ‬؛‬
‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻣﺤﻼً‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ا‪‬ﻫﺪ‪‬ﻧَﺎ اﻟﺼ‪‬ﺮاطَ اﻟﻤ‪‬ﺴﺘَﻘﯿﻢ‪ ، ‬اَﷲُ اﻟﺼ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬؛ و ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﻮﻟَــــــﺪ ؛ و‪ ‬ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﮑُﻦ ﻟَﻪ‪ ‬ﮐُﻔُـــــﻮاً اَﺣ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ﺧﺒﺮ ﮐﺎنَ و ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻓﻌﻞ و ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﻨﺼﻮب‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻋﺒﺎرات و ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ‪:‬‬

‫اَﻟﺤ‪‬ﻤﺪ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎل ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﻟ‪‬ـ = ﺣﺮف ﺟﺮ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﮑﺴﺮ‬
‫اَﻟﻠّﻪ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﻟﻌﻠﻢ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد‬
‫ا‪‬ﯾ‪‬ﺎك‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻟ‪‬ﻠﻨﺼﺐ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺨﺎﻃَﺐ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫ﻧَﻌﺒ‪‬ﺪ‪ = ‬ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﻀﺎرع ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺘﮑﻠﻢ ﻣ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻐﯿﺮ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ا‪‬ﻫﺪ‪ = ‬ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬اﻣﺮ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺨﺎﻃَﺐ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و ﻧﺎﻗﺺ ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯽ ﺣﺬف ﺣﺮف ﻋﻠّﻪ‬
‫ﻧـﺎ = اﺳﻢ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻟ‪‬ﻠﻨَﺼﺐ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺘ‪‬ﮑَﻠﱢﻢ ﻣ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻐَﯿﺮ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﻟَﻢ = ﺣﺮف ﺟﺎزﻣﻪ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫ﯾ‪‬ﻮﻟَﺪ = ﻓﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﻀﺎرعٍ ﻣﺠﺰوم ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋﺐ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و ﻣﺜﺎل ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺠﻬﻮل‬
‫اﻟﺼ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ = ‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎَﻟـ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ‬

‫ﻣﺘﺮادف ﻫﺎ ) = ( و ﻣﺘّﻀﺎذﻫﺎ ) ‪ : ( #‬ﻋﺒﺎرت اول ﻣﺘﺮادف اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﻘﯿﻪ ي ﻋﺒﺎرت ﻣﺘﻀﺎدﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﮐَﺴ‪‬ﻞ ‪ ‬ﻧ‪‬ﺸﺎط‬ ‫ﯾ‪‬ﺄَس ‪ ‬رﺟﺎء‬ ‫ﻣﻮت ‪ ‬ﺣﯿﺎة‬ ‫ﺣﯿﺎة ‪ ‬ﻋﯿﺶ‬
‫دﻧﯿﺎ ‪ ‬ﻋ‪‬ﻘﺒ‪‬ﯽ‬ ‫اﻟﺤ‪‬ﺮَﮐﮥ ‪ ‬اَﻟﺴﮑﻮن‬ ‫اَﻟﺤ‪‬ﻖ ‪ ‬اﻟﺒﺎﻃ‪‬ﻞ‬ ‫اَﺣ‪‬ﻞﱠ ‪ ‬ﺣ‪‬ﺮﱠم‪‬‬

‫ﻣﻔﺮد‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴ‪‬ﺮ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎ ‪:‬‬

‫اَﻋ‪‬ﺰّا ‪ ‬ﻋﺰﯾﺰ‬ ‫ﻣ‪‬ﻮاﻫ‪‬ﺐ ‪ ‬ﻣﻮﻫ‪‬ﺒ‪‬ﮥ‬ ‫ﻗ‪‬ﻄَﻊ ‪ ‬ﻗ‪‬ﻄﻌﮥ‬ ‫ﺳ‪‬ﻨَﻦ ‪ ‬ﺳ‪‬ﻨَﮥ‬ ‫ﻧ‪‬ﻌ‪‬ﻢ ‪ ‬ﻧ‪‬ﻌﻤ‪‬ﮥ‬ ‫ﻓ‪‬ﺘَﻦ ‪ ‬ﻓ‪‬ﺘﻨﻪ‬
‫اَﺷ‪‬ﺪ‪‬اء ‪ ‬ﺷﺪﯾﺪ‬
‫ﻋﺒﺎرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪:‬‬
‫ر‪‬ﺑ‪‬ﻨﺎ آﺗ‪‬ﻨﺎ ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺪﻧﯿﺎ ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻨَﮥً ! ﯾﺎ ﺑ‪‬ﺼﯿﺮاً ﺑِﺎﻟﻌ‪‬ﺒﺎد‪! ‬‬ ‫ﯾﺎ اَﯾ‪‬ﺘُﻬﺎ اﻟﻄﺎﻟ‪‬ﺒﺎت‪! ‬‬ ‫ﯾﺎ اَﷲُ ! ﯾﺎ ﺻﺎﺣ‪‬ﺐ‪ ‬اﻟﻘُﺪر‪‬ةِ ! ﯾﺎ اَﯾ‪‬ﻬﺎ اﻟﻨﺒﯽ‪! ‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪54.......................‬‬

‫ﻧﮑﺎﺗﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻗﻮاﻋﺪ درس ‪ 7‬ﻋﺮﺑﯽ ‪ ) 3‬ﻣ‪‬ﻨﺎدا (‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﺣﺮف ﻧﺪا ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬
‫ر‪‬ﺑ‪‬ﻨﺎ ؛ ر‪‬ﺑ‪‬ﯽ ! ؛ ا‪‬ﻟﻬﯽ !‬ ‫اَﯾ‪‬ﻬﺎ اﻟﻨﺎسُ ؛‬
‫ﻣﺮﯾﻢ‪ ‬اﺳﺠ‪‬ﺪي !‬ ‫ﯾﻮﺳﻒ‪ ‬ا‪‬ﺟﻠ‪‬ﺲ !‬

‫وﻗﺘﯽ ﺣﺮف ﻧﺪا ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ﻓﺮق ﻣﻨﺎدا و ﻣﺒﺘﺪا را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻓﻌﻞ اﻣﺮ در ﺟﻤﻠﻪ ‪ ،‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدﻫﯿﻢ ‪.‬‬
‫ر‪‬ﺑ‪‬ـــــﻨﺎ ا‪‬ﻏــــــــﻔ‪ْ‬ﺮْﻟَﻨﺎ ؛ ر‪‬ﺑ‪‬ـــــﻨﺎ ﻏَﻔﻮر‪‬‬ ‫ر‪‬ﺑ‪‬ــﻨﺎ آﺗ‪‬ــــــــﻨﺎ ﻓﯽ اﻟﺪﻧﯿﺎ اﻟﺤﺴﻨﻪ ؛‬
‫ﻣﺒﺘﺪا ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع ﺧﺒﺮ ‪ ،‬ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻓﻌﻞ اَﻣﺮ‬ ‫ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻓﻌﻞ اَﻣﺮ‬ ‫ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﮑﻠﻢ » ي « ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ » ﻣ‪‬ﻦ « از آﺧﺮِ ﮐﻠﻤﻪ ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺠﺎي آن » ﮐﺴﺮه « ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﯾﺎ اَ ِ‬
‫ب‬ ‫ﯾﺎ اَﺑـــﯽ‬
‫ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﻨﺼﻮب‬
‫ﯾﺎ اُمِّ = اُ ِّم‬ ‫ﯾﺎ اُﻣﯽ =‬
‫اَﺑ‪‬ﺖِ‬ ‫ﯾﺎ اَﺑ‪‬ﺖِ =‬ ‫=‬ ‫ﯾﺎ اَﺑﯽ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬در ﺟﻤﻠﻪاي ﮐﻪ ﻣﻨﺎدا وﺟﻮد دارد ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﻌﻞ اَﻣﺮ و ﻧَﻬﯽ ﯾﺎ ﺿﻤﯿﺮ و ﻓﻌﻞِ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود ﻧﻪ ﻏﺎﯾﺐ ‪.‬‬
‫ر‪‬ﺑ‪‬ــﻨﺎ ؛ ﯾﺎ ر‪‬ﺑ‪‬ــﻨﺎ ؛ ا‪‬ﻟﻬﯽ‬ ‫» ر‪‬ب‪ « ‬و » ا‪‬ﻟﻪ « ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻨﺎداي ﻋﻠﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ ؛ ﺑﻠﮑﻪ اﮔﺮ ﻣﻨﺎدا ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرﻋﯽ ﮐﻪ آﺧﺮش ﺗﺸﺪﯾﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺠﺎي ﻣﺠﺰوم ﺷﺪن ﺑﺎﯾﺪ روي ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻓﺘﺤﻪ ﺑﮕﯿﺮد ‪:‬‬
‫ﺗَﺴ‪‬ــﺪ‪ ) ‬اﻣﺮ ( ← ﺳ‪‬ــــــــﺪ‪‬‬ ‫ﻟَﻢ‪ + ‬ﺗَﻤ‪‬ــــﺮﱡ ← ﻟﻢ‪ ‬ﺗَﻤ‪‬ـــﺮﱠ‬ ‫ﻻ ﯾ‪‬ﺤ‪‬ـــــﺐ‪‬‬ ‫←‬ ‫ﻻ ‪ +‬ﯾ‪‬ﺤ‪‬ـــﺐ‪‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺆﻓﻖ ﺑﺎﺷﯿﺪ ‪ .‬ﻋـــﻠﯽ زﻧﮕﻨﻪ‬ ‫ﭘﺎﯾﺎن‬

‫و از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺪا اﺧﺘﻼف زﺑﺎن ﻫﺎ و رﻧﮓ ﻫﺎﯾﺘﺎن اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ داﻧﺎﯾﺎن اﯾﻦ را ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻟ‪‬ﻤﯿﻦَ‬ ‫اَﻟﺴ‪‬ﻨَﺘ‪‬ﮑُﻢ‬

‫زﺑﺎن ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﯽ ﭘﻨﺠﺮه اي ﺑﻪ ﺳﻮي اُﻓُﻖ ﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﮔﺸﺎﯾﻨﺪ ! ‪‬‬
‫‪Foreign‬‬ ‫! ‪laguages open doors to new horizons‬‬

‫واژه ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد‪ ‬ﺑﺎد ﺑﺎﺷﺪ ! ‪.....‬‬ ‫واژه ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد‪ ‬ﺑﺎران !‬ ‫واژه ﻫﺎ را ﺑﺎﯾﺪ ﺷُﺴﺖ ! ‪...‬‬
‫زﯾﺮ ﺑﺎران ﺑﺎﯾﺪ رﻓﺖ !‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺷﻬﺮ !‬ ‫زﯾﺮ ﺑﺎران ﺑﺎﯾﺪ رﻓﺖ ! ‪....‬‬

‫ﺑﯽ ﮔﻤﺎن در د‪‬ه‪ ‬ﺑﺎﻻدﺳﺖ ! ﭼﯿﻨﻪ ﻫﺎ ﮐﻮﺗﺎه اﺳﺖ ! ﻣ‪‬ﺮد‪‬ﻣﺎﻧَﺶ ﺧﻮب ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ! ﮐﻪ ﺷﻘﺎﯾﻖ ﭼﻪ ﮔﻠﯽ اﺳﺖ ؟‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪55.......................‬‬

‫ﻋﺮﺑﯽ ‪ ، 1‬ﺳﺎل اول‬

‫» ﯾﺎد آوري ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺮﺑﯽ ﭘﺎﯾﻪ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس اول ‪ :‬ﯾﺎ ر‪‬ب‪.... ! ‬‬

‫ﺣﺮﮐﺎت‬

‫) ﺗَﺠ‪‬ﻠ‪‬ﺲُ = ﺗﻮ ﻣﯽ ﻧﺸﯿﻨﯽ (‬ ‫‪‬ﺲ ﺣﺮف ﺗَـ ﻣﻔﺘﻮح اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ -1‬ـَ ﻓﺘﺤﻪ ﻣﺜﻼً در ﮐﻠﻤﻪي ﺗَﺠ‪‬ﻠ ُ‬
‫‪‬ﺲ ﺣﺮف ﻟ‪‬ـ ﻣﮑﺴﻮر اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -2‬ـِ ﮐﺴﺮه ﻣﺜﻼً در ﮐﻠﻤﻪي ﺗَﺠ‪‬ﻠ ُ‬
‫س ﻣﻀﻤﻮم اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ـُ ﺿﻤﻪ ﻣﺜﻼً در ﮐﻠﻤﻪي ﺗَﺠ‪‬ﻠ ُ‬
‫‪‬ﺲ ﺣﺮف ُ‬
‫‪ -4‬ﻧﺎم اﯾﻦ ﻋﻼﻣﺖ ـْ ﺳﮑﻮن اﺳﺖ و ﺣﺮف ﺑﯽ ﺣﺮﮐﺖ را ﺣﺮف ﺳﺎﮐﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﺗﻨﻮﯾﻦﻫﺎ‬

‫ﺗﻨﻮﯾﻦ ‪ :‬ﻧﻮنِ ﺳﺎﮐﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺧﺮ ﺑﺮﺧﯽ از اﺳﻢﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد وﻟﯽ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد ‪ .‬ﮐﺘﺎب‪ ← ‬ﮐﺘﺎﺑ‪‬ﻦْ‬
‫‪ - ‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪ اي ﮐﻪ آﺧﺮش ﺗﻨﻮﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً اﺳﻢ اﺳﺖ ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪاً ‪ -‬ﺧﺮوجٍ ‪ -‬ﻓﺘﺢ‪‬‬
‫‪ -1‬ـً اً ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﻣﺜﻼً ﮐﻠﻤﻪي ﮐﺘﺎﺑﺎً ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎب ﻣﺠﺮور اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ٍ‬ ‫‪ -2‬ـٍ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺟﺮ ﻣﺜﻼً ﮐﻠﻤﻪي‬
‫ﮐﺘﺎب ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ٌ‬ ‫‪ -3‬ـٌ ﺗﻨﻮﯾﻦ رﻓﻊ ﻣﺜﻼً ﮐﻠﻤﻪي‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﺼﺐ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻫﻤﺮاه اﻟﻒ اﺳﺖ ﺑﺠﺰ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺣﺮف آﺧﺮ اﺳﻤﯽ ) ـﮥ ‪ ،‬ة ‪ ،‬اء ( ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪاً ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯿ‪‬ﺎً ‪،‬‬
‫) زﻧﺎﻧﯽ ( «‬ ‫» ﺷَﺠ‪‬ﺮَةً ) درﺧﺘﯽ ( ‪ -‬ﻣ‪‬ﮑﺘَﺒ‪‬ﮥً ) ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اي ( ‪ -‬ﻧ‪‬ﺴﺎء‪‬‬

‫اﻗﺴﺎم ﮐﻠﻤﻪ‬

‫‪ (3‬ﺣﺮف‬ ‫‪ (2‬ﻓﻌﻞ‬ ‫ﮐﻠﻤﻪ در زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﺳﻪ ﻧﻮع اﺳﺖ ‪ (1 :‬اﺳﻢ‬

‫) ﺿﻤﯿﺮ ‪ ،‬ﻣﺼﺪر ‪ ،‬ﺻﻔﺖ و ﻗﯿﺪ ﺟﺰء اﺳﻢ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫‪ (1‬اﺳﻢ ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺣ‪‬ﺴﯿﻦ ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ‪ ،‬ﻫ‪‬ﻮ‪ ) ‬او ( ‪ ،‬ﺧُﺮوج ‪ ،‬ا‪‬ﮐﺘﺸﺎف ‪ ،‬ﺟﻤﯿﻞ ‪ ،‬ﯾﻮم‬
‫) ﻣﻀﺎرع ( ‪ ،‬ا‪‬ذﻫﺐْ ) اﻣﺮ (‬ ‫‪ (2‬ﻓﻌﻞ ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ذَﻫ‪‬ﺐَ ) ﻣﺎﺿﯽ ( ‪ ،‬ﯾ‪‬ﺬْﻫ‪‬ﺐُ‬
‫) اﻣﺮ (‬ ‫‪ ‬اﺳﺘﺨﺮج‪ ) ‬ﻣﺎﺿﯽ ( ‪ -‬اﺳﺘﺨﺮج‪ ) ‬ﻣﻀﺎرع ( ‪ -‬اﺳﺘﺨﺮج‪‬‬
‫) ﻣﺜﻞِ (‬ ‫‪ ،‬ﺑِـ ) ﺑﻪ ( ‪ ،‬ﻓﯽ ) در ( ‪ ،‬ا‪‬ﻟﯽ' ) ﺑﻪ ‪ ،‬ﺑﺴﻮيِ ( ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯽ' ) ﺑﺮ ‪ ،‬رويِ ( ‪ ،‬ﮐَـ‬ ‫) از (‬ ‫‪ (3‬ﺣﺮف ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬و‪ ، ‬اَﻟْـ ‪ ،‬ﻣ‪ْ ‬‬
‫ﻦ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪:‬‬ ‫) ِ‪ -‬ﯾﺎ ـٍ (‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺣﺮوف در ﻋﺮﺑﯽ ﺣﺮف ﺟﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ؛ زﯾﺮا اﺳﻢِ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد را ﻣﺠﺮور‬
‫) ﻫﻤﺎن ﺣﺮوف اﺿﺎﻓﻪ در ﻓﺎرﺳﯽ (‬ ‫ﻦ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯽ'‬
‫ﺑِـ ‪ ،‬ﮐَـ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ ‪ ،‬ﻓﯽ ‪ ،‬ا‪‬ﻟﯽ' ‪ ،‬ﻟـِ ) ﺑﺮايِ ( ‪ ،‬ﻣ‪ْ ‬‬
‫ﻓﯽ ‪ +‬ﮐ‪‬ﺘﺎ ٌ‬
‫ب ← ﻓﯽ ﮐ‪‬ﺘﺎبٍ‬ ‫ﻓﯽ ‪ +‬اَﻟﮑ‪‬ﺘﺎ ُ‬
‫ب ← ﻓﯽ اﻟﮑ‪‬ﺘﺎبِ‬
‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ﺗﺠﺰﯾﻪ ي ﻓﻌﻞ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﯽ دارد ‪ :‬ﻣﺎﺿﯽ ) ﮔﺬﺷﺘﻪ ( ‪ ،‬ﻣﻀﺎرع ) زﻣﺎنِ ﺣﺎل ( ‪ ،‬اﻣﺮ‬
‫ِ‬ ‫در ﻋﺮﺑﯽ ﻓﻌﻞ ‪3‬‬
‫اﻣﺮ‬ ‫ﻣﻀﺎرع‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬
‫ا‪‬ذْﻫ‪‬ﺐ‪ ) ‬ﺑﺮو (‬ ‫ﯾ‪‬ﺬْﻫ‪‬ﺐ‪ ) ‬ﻣﯽرود (‬ ‫ﺐ ) رﻓﺖ (‬
‫ذَﻫ‪َ ‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪56 .......................‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪ -1‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ‪ = ) :‬ﮔﺬﺷﺘﻪ (‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ داراي ‪ 14‬ﺻﯿﻐﻪ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪ (13‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪ُ ‬‬
‫ﺖ‬ ‫‪ (10‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪ِ ‬‬
‫ﺖ‬ ‫‪ (7‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪َ ‬‬
‫ﺖ‬ ‫‪ (4‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪ْ ‬‬
‫ﺖ‬ ‫‪ (1‬ذَﻫ‪َ ‬‬
‫ﺐ‬
‫‪ (14‬ذﻫﺒ‪‬ﻨﺎ‬ ‫‪ (11‬ذﻫﺒ‪‬ﺘﻤﺎ‬ ‫‪ (8‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺘﻤﺎ‬ ‫‪ (5‬ذﻫﺒ‪‬ﺘﺎ‬ ‫‪ (2‬ذَﻫ‪‬ﺒﺎ‬
‫‪ (12‬ذﻫﺒ‪‬ﺘُﻦﱠ‬ ‫‪ (9‬ذﻫﺒ‪‬ﺘﻢ‬ ‫‪ (6‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﻦ‬ ‫‪ (3‬ذَﻫﺒ‪‬ﻮا‬

‫) ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻓﻌﻞ و ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ (‬ ‫أﻧﺖ ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖِ ا‪‬ﻟﯽ ﺑ‪‬ﯿﺘ‪ِ ‬‬

‫ﮏ‬ ‫ِ‬ ‫←‬ ‫‪ - ‬أﻧﺖ‪ ‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖَ ا‪‬ﻟﯽ ﺑ‪‬ﯿﺘ‪‬ﮏَ ← ) اَ ِ‬
‫ﻧﺖ (‬
‫[‬ ‫ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻓﺎﻋﻠﯽ ) ﻣﺮﻓﻮع (‬ ‫‪ - ‬ﺗﻤﺎم ﺿﻤﺎﯾﺮي ﮐﻪ ﺑﻪ آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻓﺎﻋﻞ اﯾﻦ ﻓﻌﻞﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪] .‬‬
‫‪ 12 - ‬ﺻﯿﻐﻪي ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻓﺎﻋﻠﯽ دارد ‪ :‬ذَﻫ‪‬ﺒـــﺎ ‪ ،‬ذَﻫ‪‬ﺒــــﻮ ا ‪ ،‬ذَﻫ‪‬ﺒــﺖ‪‬‬
‫‪ - ‬ﺻﯿﻐﻪي ) ‪ 1‬و ‪ ( 4‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻓﺎﻋﻠﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻓﺎﻋﻞ اﯾﻦ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎ ﯾﺎ اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ‪.‬‬
‫ت در آﺧﺮ ﺻﯿﻐﻪي ‪ 4‬ﻣﺎﺿﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻮدن اﺳﺖ ﻧﻪ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ) .‬ﻓﺎﻋﻞ آن ﯾﺎ اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﻫ‪‬ﯽ‪( ‬‬
‫‪ْ -‬‬
‫) ﺗُﺤ‪‬ﺒ‪‬ﻮنَ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫‪ - ‬ﺑﺮاي اﺳﻢﻫﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻓﻌﻞ ﻏﺎﯾﺐ ﺑﮑﺎر ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ ‪ .‬اَﻟﻤ‪‬ﻌﻠ‪‬ﻤﻮنَ ﯾ‪‬ﺤ‪‬ﺒ‪‬ﻮنَ اﻟﺘﻼﻣﯿﺬَ اﻟﻤ‪‬ﺠﺪﯾﻦَ‬
‫‪ - ‬ﻓﻌﻞ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻓﻘﻂ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود ﮐﻪ در ﺟﻤﻠﻪ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﯾﺎ ﻣﻨﺎدا وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ي ﻣﻨﺎدا ) ﯾﺎ ‪ -‬اَﯾ‪‬ﻬﺎ (‬ ‫ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﺜﻞ ‪ ) :‬اَﻧﺖ‪ - ‬ك‪ - ‬اَﻧﺘُﻢْ ‪ -‬ﮐُﻢْ ‪( ...‬‬

‫ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺳﺎده ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ي ﺣﺮف‪ » ‬ﻣﺎ « ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ :‬ذَﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ر‪‬ﻓﺖ ‪ ‬ﻣﺎذَﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻧﺮﻓﺖ‬
‫ﻓﻌﻞِ ﻣﻀﺎرﻋﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از آن ﺣﺮف » ﻟَﻢ‪ « ‬آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯿﺪﻫﺪ ‪ :‬ﻟَﻢ‪ ‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻣﺎذَﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻧﺮﻓﺖ ) ﻣﻬﻢ‪( ‬‬

‫ﺻﺮف‪ ‬ﻓﻌﻞِ ﮐﺎنَ‬

‫ﮐﺎن ﯾﮏ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ اﺳﺖ ﭘﺲ ﻣﺜﻞ ذَﻫ‪‬ﺐَ ﺻﺮف ﻣﯽﺷﻮد وﻟﯽ از ﺻﯿﻐﻪي ‪ 6‬ﺗﺎ آﺧﺮ اﻟﻒ آن ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬
‫‪ (13‬ﮐُﻨﺖُ‬ ‫‪ (10‬ﮐُﻨﺖِ‬ ‫‪ (7‬ﮐُﻨْﺖَ‬ ‫‪ (4‬ﮐﺎﻧﺖْ‬ ‫‪ (1‬ﮐﺎنَ‬
‫‪ (14‬ﮐُﻨّﺎ‬ ‫‪ (11‬ﮐُﻨﺘﻤﺎ‬ ‫‪ (8‬ﮐُﻨﺘﻤﺎ‬ ‫‪ (5‬ﮐﺎﻧﺘﺎ‬ ‫‪ (2‬ﮐﺎﻧﺎ‬
‫‪ (12‬ﮐﻨﺘُﻦﱠ‬ ‫‪ (9‬ﮐُﻨﺘﻢ‬ ‫‪ (6‬ﮐُﻦﱠ‬ ‫‪ (3‬ﮐﺎﻧﻮا‬
‫* رﯾﺸﻪي ﮐﺎنَ ) ك‪ ، ‬و‪ ، ‬نَ ( ﺑﻮده و در ‪ 5‬ﺻﯿﻐﻪي اول ﻓﻌﻞ ﻣﻌﺘﻞ اَﺟﻮف ‪ ،‬ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﻪ اﻟﻒ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬از ﺻﯿﻐﻪ ‪ 6‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﺣﺮف اﻟﻒ ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ :‬ﻗﺎلَ ‪ -‬ﻗﺎم‪ - ‬ﮐﺎنَ و اوﻟﯿﻦ ﺣﺮف ﺿﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪ :‬ﻗُﻠْﻦَ‬
‫‪ -‬در اﯾﻦ ﻓﻌﻞ ﻫﺎ از ﺻﯿﻐﻪ ‪ 6‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﺑﻌﺪ از ﺣﺬف اﻟﻒ اوﻟﯿﻦ ﺣﺮف ﮐﺴﺮه ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪ ) :‬ﺳﺎر‪ - ‬ﺑﺎع‪ - ‬ﺧﺎف‪  ( ‬ﺳ‪‬ﺮْنَ‬

‫‪ -2‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ) = زﻣﺎن ﺣﺎل (‬

‫اﮔﺮ ﺣﺮوف » ﯾ‪‬ـ ‪ ،‬ﺗَـ ‪ ،‬أ ‪ ،‬ﻧَـ « ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺣﺮوف ﻣﻀﺎرﻋﻪ را ﺑﻪ اول ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﺐ‬ ‫ﺐ ‪ ،‬أذﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ ‪ ،‬ﻧَـــــــــﺬﻫ‪ُ ‬‬ ‫ﺐ ‪ ،‬ﺗَـــــﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﯾ‪‬ـــــــﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫‪ (13‬أذﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫‪ (10‬ﺗَﺬﻫ‪َ ‬‬
‫ﺒﯿﻦ‬ ‫‪ (7‬ﺗَﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫‪ (4‬ﺗَﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫‪ (1‬ﯾ‪‬ﺬْﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ‬
‫‪ (14‬ﻧَﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫ِ‬ ‫ﺬﻫﺒﺎن‬‫‪ (11‬ﺗَ‬ ‫ِ‬ ‫ﺬﻫﺒﺎن‬‫‪ (8‬ﺗَ‬ ‫ِ‬ ‫ﺬﻫﺒﺎن‬‫‪ (5‬ﺗَ‬ ‫ِ‬ ‫ﺬﻫﺒﺎن‬‫‪ (2‬ﯾ‪‬‬
‫‪ (12‬ﺗَﺬﻫ‪‬ﺒﻦَ‬ ‫‪ (9‬ﺗَﺬﻫﺒﻮنَ‬ ‫َ‬ ‫ﺬﻫﺒﻦ‬‫‪ (6‬ﯾ‪‬‬ ‫‪ (3‬ﯾ‪‬ﺬﻫﺒﻮن‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪57.......................‬‬

‫‪ ‬ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺿﻤ‪‬ﻪ ﯾﺎ » ن « دارد ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﻋﻼﻣﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻣﺮﻓﻮع ﺑﻮدن ﻓﻌﻞ‬
‫ﻣﻀﺎرعاﻧﺪ و ﻓﺎﻋﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰوم ﯾﺎ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﻮد اﯾﻦ دو ﻋﻼﻣﺖ ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫) ﺑﺠﺰ ﺻﯿﻐﻪي ‪ 6‬و ‪ = 12‬ﯾ‪‬ﻔﻌ‪‬ﻠﻦَ و ﺗَﻔﻌ‪‬ﻠﻦَ (‬
‫‪ -‬ﺿﻤﺎﯾﺮي ﮐﻪ ﺑﻪ آﺧﺮِ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻓﺎﻋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ‪ 5‬ﺻﯿﻐﻪ ﺿﻤﯿﺮ ﻓﺎﻋﻠﯽ ﻧﺪارد ‪( 14 ،13 ،7 ،4 ،1 ) :‬‬
‫ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز ﻓﺎﻋﻠﯽ ﻣﺜﻞ ‪ » :‬اﻟﻒ « در ﯾ‪‬ﺬﻫﺒﺎنِ و » واو « در ﯾ‪‬ﺬﻫﺒﻮنَ ‪.‬‬
‫‪ - ‬در ﺻﯿﻐﻪي ‪ 6‬و ‪ 12‬ﻣﻀﺎرع ﺣﺮف » ن « در آﺧﺮِ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺿﻤﯿﺮِ ﺑﺎرزِ ﻓﺎﻋﻠﯽ اﺳﺖ و ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻣﺮﻓﻮع ﺑﻮدن‬
‫ﻧﯿﺴﺖ وﻟﯽ در ﺑﻘﯿﻪي ﺻﯿﻐﻪﻫﺎ » ن « ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﻮدن اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺿﻤﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ ‪ ) .‬ﻧﻮنِ ﻋﻮضِ رﻓﻊ (‬

‫ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻧﻘﻠﯽ‬

‫ﺣﺮف » ﻗَﺪ‪ « ‬را ﺑﻪ اول ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺳﺎده اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﺎﺿﯽ ﻧﻘﻠﯽ ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬ﻗَﺪ‪ + ‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ‬
‫ﺐ = رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻗَﺪ‪ ‬ذَﻫ‪َ ‬‬ ‫ﺖ = رﻓﺘﻪاي‬
‫ﻗَﺪ‪ ‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪َ ‬‬ ‫ﺖ = رﻓﺘﻪام‬
‫ﻗَﺪ‪ ‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪ُ ‬‬

‫ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻌﯿﺪ‬

‫) ﺑﻌﯿﺪ ﺑﻮد داره ! (‬ ‫ﺐ = رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﮐﺎن ذَﻫ‪َ ‬‬
‫‪ (1‬ﮐﺎنَ ‪ +‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ← َ‬
‫) ﺑﻌﯿﺪ ﺑﻮد داره ! (‬ ‫ﺐ ‪ :‬رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﮐﺎن ﻗَﺪ‪ ‬ذَﻫ‪َ ‬‬
‫‪ (2‬ﮐﺎنَ ‪ +‬ﻗَﺪ‪ + ‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ← َ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺻﯿﻐﻪي ﻓﻌﻞِ اﺻﻠﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ ﺻﯿﻐﻪي ﮐﺎن ﻫﻢ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪:‬‬
‫‪ (10‬ﮐُﻨْﺖ‪ ‬ذَﻫ‪‬ﺒﺖ‪‬‬ ‫ﺖ ذَﻫ‪‬ﺒﺖ‪‬‬
‫‪ (7‬ﮐُﻨْ َ‬ ‫ﺖ ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖْ‬
‫‪ (4‬ﮐﺎﻧَ ْ‬ ‫ﮐﺎن ذَﻫ‪َ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫‪َ (1‬‬
‫ﺖ ذَﻫ‪‬ﺒﺖ‪‬‬
‫‪ (13‬ﮐُﻨْ ُ‬ ‫‪............ (11‬‬ ‫‪.............. (8‬‬ ‫‪.............. (5‬‬ ‫‪ (2‬ﮐﺎﻧﺎ ذَﻫ‪‬ﺒﺎ‬
‫‪ (14‬ﮐُﻨّﺎ ذَﻫ‪‬ﺒﻨﺎ‬ ‫‪ (12‬ﮐﻨﺘُﻦﱠ ذَﻫ‪‬ﺒﺘُﻦﱠ‬ ‫‪.............. (9‬‬ ‫‪ (6‬ﮐُﻦﱠ ذَﻫ‪‬ﺒﻦَ‬ ‫‪ (3‬ﮐﺎﻧﻮا ذَﻫ‪‬ﺒﻮا‬

‫ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ اﺳﺘﻤﺮاري‬

‫) اﺳﺘﻤﺮاري ﻣﯽ داره ! (‬ ‫ﺐ = ﻣﯽرﻓﺖ‬
‫ﮐﺎنَ ‪ +‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ← ﮐﺎنَ ﯾ‪‬ﺬْﻫ‪ُ ‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻗﺒﻞ از ﻓﺎﻋﻞ و در اول ﺟﻤﻠﻪ ﺑﮑﺎر رود در ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ﻏﺎﯾﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻔﺮد ﺑﯿﺎﯾﺪ ‪:‬‬
‫ﻋﻠﯽ‪ ‬و اﺣﻤﺪ‪ ‬و رﺿﺎ ذَﻫ‪‬ﺒﻮا = ذَﻫ‪َ ‬‬
‫ﺐ ﻋﻠﯽ و اﺣﻤﺪ و رﺿﺎ‬
‫ﺟ‪‬ﻠَﺲ‪ ‬اﻟﺘَﻼﻣﯿﺬُ و ﮐَﺘَﺒﻮا د‪‬رﺳ‪‬ﻬ‪‬ﻢ‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻗﺒﻞ از ﻓﺎﻋﻞ ﺑﮑﺎر رود ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻔﺮد ﺑﯿﺎﯾﺪ وﻟﯽ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﻓﺎﻋﻞ ﺑﮑﺎر رود ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺐ اﻟﺘَﻼﻣﯿﺬُ‬
‫‪ (1‬ﮐﺎنَ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﻌﻨﯽ درﺳﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ﺬﻫﺒﻮن‬‫داﻧﺶآﻣﻮزان ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ ‪ (2 :‬ﮐﺎنَ اﻟﺘﻼﻣﯿﺬُ ﯾ‪‬‬
‫‪ (3‬اﻟﺘَﻼﻣﯿﺬُ ﮐﺎﻧﻮا ﯾ‪‬ﺬﻫ‪َ ‬‬
‫ﺒﻮن‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﻓﺎﻋﻞ ﯾﺎ ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻗﻞ ) اَﺷﯿﺎء و ﺣﯿﻮاﻧﺎت ( ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻌﻞ ﺑﺼﻮرت ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﻗُﻄ‪‬ﻌ‪‬ﺖ‪ ‬اﻻَﺷﺠﺎر‪ ) ‬درﺧﺖ ﻫﺎ ﺑﺮﯾﺪه ﺷﺪﻧﺪ ‪( .‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﮐَﺴ‪‬ﺮَت‪ ‬اﻻَﺷﺠﺎر‪ ) ‬درﺧﺖ ﻫﺎ ﺷﮑﺴﺘﻨﺪ ‪( .‬‬

‫ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻌﯿﺪ و اﺳﺘﻤﺮاري ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪:‬‬

‫ﻣﺎ ﮐﺎنَ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻧﻤﯽ رﻓﺖ‬ ‫ﻣﺎ ﮐﺎنَ ذَﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬ ‫‪ (1‬ﻣﺎ ‪ +‬ﮐﺎنَ ‪ +‬ﻓﻌﻞِ اﺻﻠﯽ ‪:‬‬
‫ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﮑُﻦْ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻧﻤﯽ رﻓﺖ‬ ‫‪ (2‬ﻟَﻢ‪ + ‬ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰومِ ﮐﺎنَ ‪ +‬ﻓﻌﻞِ اﺻﻠﯽ ‪ :‬ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﮑُﻦْ ذَﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪58 ......................‬‬

‫ﻓﻌﻞِ ﻻزم و ﻣﺘﻌﺪي‬

‫ﻣﺘﻌﺪي در ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺘﺠﺎوز و زﯾﺎده ﺧﻮاه اﺳﺖ ‪ ) .‬ﻫﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ و ﻫﻢ ﻣﻔﻌﻮل (‬
‫ﻓﻌﻞ ﻻزم ﺑﻪ ﻣﻔﻌﻮل اﺣﺘﯿﺎج ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﻌﻨﯽ ﺟﻤﻠﻪ اش ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ذَﻫ‪‬ﺐ‪ ‬ﺣ‪‬ﺴﯿﻦُ ‪ ،‬ﺟﺎء‪ ‬اَﺣﻤ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﺑﻪ ﻣﻔﻌﻮل اﺣﺘﯿﺎج دارد ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﮐَﺘَﺐ‪ ، ‬ﻗَﺘَﻞَ ‪ -‬ﺑﺎع‪ ) ‬ﻓﺮوﺧﺖ ( ‪ ،‬ا‪‬ﺑﺘﺎع‪ ) ‬ﺧﺮﯾﺪ ( ‪ ،‬ﻗﺎلَ ) ﮔﻔﺖ ( د‪‬قﱠ ) ﮐﻮﺑﯿﺪ ‪ ،‬زد (‬
‫ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻔﻬﻤﯿﻢ ﻓﻌﻠﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺘﻌﺪي ﺑﻪ اول آن ‪ ،‬ﮐﻠﻤﻪي آن را ﯾﺎ او را اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻮد ‪:‬‬
‫ﻣﺘﻌﺪي اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻮد ﻻزم اﺳﺖ ‪ .‬أﮐَﻞَ ) ﺧﻮرد ( ؛ ﻗَﺘَﻞَ ) = ﮐﺸﺖ ( ﻣﺘﻌﺪي اﻧﺪ وﻟﯽ ﺟﺎء‪ = ) ‬آﻣﺪ (ﻻزم اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺎﺗﯽ در ﻣﻮرد ﻓﻌﻞِ ﻣﺘﻌﺪي‬
‫اﮔﺮ ﻓﻌﻠﯽ در ﺑﺎب اﻓﻌﺎل ﯾﺎ ﺗﻔﻌﯿﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺘﻌﺪي اﺳﺖ ‪ ) .‬ذﻫﺐ‪ ، ‬ﻻزم وﻟﯽ اَذْﻫ‪‬ﺐ‪ ، ‬ﻣﺘﻌﺪي اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫اَﻧﺰَلَ و ﻧَﺰﱠلَ = ﻧﺎزل ﮐﺮد ) ﻣﺘﻌﺪي ( ) اوﻟﯽ ﺑﺎب اﻓﻌﺎل و دوﻣﯽ ﺑﺎب ﺗﻔﻌﯿﻞ (‬ ‫ﻧَﺰَلَ = ﻧﺎزل ﺷﺪ ) ﻻزم (‬
‫اﮔﺮ در ﺟﻤﻠﻪ اي ﻣﻔﻌﻮل وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻌﻠﺶ ﻣﺘﻌﺪي اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﻔﻌﻮل ﻧﮕﯿﺮد ‪ ،‬ﻓﻌﻠﺶ ﻻزم اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ آﺧﺮِ ﻓﻌﻠﯽ ﺿﻤﯿﺮِ ﭼﺴﺒﺎن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد آن ﻓﻌﻞ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﺘﻌﺪي اﺳﺖ ‪ :‬ﮐَﺘَﺒ‪‬ــــ ُﻪ ‪ ،‬ﻗَﺘَﻠَــــﻬ‪‬ﻢ ‪ ،‬ﯾ‪‬ﺤﺮِﺳ‪‬ــــﮏ‪‬‬
‫) ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﺠﻬﻮل و ﻣﺘﻌﺪي (‬ ‫ﻫﺮ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺠﻬﻮل ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﺘﻌﺪي ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ‪ .‬ﻗُﺘ‪‬ﻞَ‬
‫اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﻓﻌﻞِ ﺟﻤﻠﻪ و ﻗﺒﻞ از ﻣﻔﻌﻮل ﺣﺮف ﺟﺮ » ﺑِـ « ﻗﺮار ﮔﯿﺮد آن ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﯿﻦ ﻓﻌﻞ ﻻزم و ﺣﺮف ) ﺑِـ ( ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪‬ﺐ ﺑِـ ) ﺑﺮد ( = ﻣﺘﻌﺪي‬
‫ذَﻫ‪‬ﺐَ ) رﻓﺖ ( = ﻻزم ذَﻫ َ‬ ‫ﺟﺎء ﺑِـ ) آورد ( = ﻣﺘﻌﺪي‬ ‫ﺟﺎء ) آﻣﺪ ( = ﻻزم‬
‫ﺟﺎء‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑِﺪﯾﻦِ اﻟﺤ‪‬ﻖِ = ﻣﺤﻤﺪ )ص( دﯾﻦ ﺣﻖ را آورد ‪ ) .‬ﻣﺘﻌﺪي (‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ -‬ﺑﻌﻀﯽ ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪي در ﻋﺮﺑﯽ دو ﻣﻔﻌﻮل ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ‪ ) .‬ﺗَﺄﺧُﺬُ ﻣ‪‬ﻔﻌﻮﻟﯿﻦِ (‬

‫) ﺑﺨﺸﯿﺪم ﺑﻪ ﻓﻘﯿــﺮ ﻏــﺬا را (‬ ‫اَﻋﻄَﯿــــﺖُ اﻟﻔَﻘﯿــــﺮَ اﻟﻄَﻌــــ َ‬
‫ﺎم‬
‫ﻣﻔﻌﻮل دوم‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل اول‬ ‫ﻓﻌﻞ و ﻓﺎﻋﻞ‬
‫) ﺑﺪه (‬ ‫ﮐَﺴﯽ' ) ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ( ‪ ،‬اَذاقَ ) ﭼﺸﺎﻧﺪ ( ‪ ،‬اَﻋﻄﯽ' ) ﺑﺨﺸﯿﺪ ( ‪ ،‬ﺟﻌﻞ ) ﻗﺮار داد ( ‪ -‬وﺟﺪ ) ﯾﺎﻓﺖ ( ‪ -‬ﺳﻤ‪‬ﯽ ) ﻧﺎﻣﯿﺪ ( ‪ -‬آت‪‬‬
‫‪ -‬و‪‬ﻫ‪‬ﺐ‪ ) ‬ﺑﺨﺸﯿﺪ ( ‪ -‬رزق ) روزي داد ( – أَُﺧَﺬَ ) ﮔﺮﻓﺖ ( ‪ -‬ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺐ‪ ) ‬ﭘﻨﺪاﺷﺖ ( – و‪‬ﻋ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫) رﺳﺎﻧﺪ (‬ ‫اَﻟﺒﺲ ) ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ( ‪ -‬اَﺑﻠﻎ‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻓﻌﻞﻫﺎي دو ﻣﻔﻌﻮﻟﯽ در ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﺮ دو ﻣﻔﻌﻮل وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺘﻌﺪي ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺑﺎب اﻓﻌﺎل ﯾﺎ ﺗﻔﻌﯿﻞ ﺑﺮود دو ﻣﻔﻌﻮﻟﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻟَﺒ‪‬ﺲ‪ = ‬ﭘﻮﺷﯿﺪ ؛ اَﻟﺒ‪‬ﺲ‪ = ‬ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‬
‫) ﺗﺮك ﮐﺮد (‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ‪ :‬ﺣ‪‬ﺮﱠر‪ ) ‬آزاد ﮐﺮد (‪ -‬اَﻣ‪‬ﻠَﺄَ ) ﭘﺮ ﮐﺮد( ‪ -‬ﺗَﻌ‪‬ﻠﱠﻢ‪ ) ‬ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺖ ( ‪ ،‬أﺿﺤﮏ‪ ) ‬ﺧﻨﺪاﻧﺪ ( ‪ ،‬ﻫ‪‬ﺠ‪‬ﺮَ‬

‫ﭼﻨﺪ ﻓﻌﻞ ﻻزم ‪ :‬ﻓﺎز‪ ) ‬ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ ( ‪ -‬ﻓﺎض‪ ) ‬ﭘﺮ ﺷﺪ ( ‪ -‬ا‪‬ﻣﺘﻸَ ) ﭘﺮ ﺷﺪ ( ‪ -‬ﺟﺎع‪ ) ‬ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺷﺪ ( ‪ -‬ﺟ‪‬ﻠَﺲ ) ﻧﺸﺴﺖ ( ‪ -‬ﺣ‪‬ﺮَر‪‬‬
‫) آزاد ﺷﺪ ( ‪ -‬ﺗَﺤ‪‬ﺮّر ) آزاد ﺷﺪ( ‪ -‬اَﻓﻠَﺢ‪ ) ‬رﺳﺘﮕﺎر ﺷﺪ ( – ﺗَﻘَﺪ‪‬م ) ﭘﯿﺶ رﻓﺖ ( ‪ -‬ﯾ‪‬ﺼﯿﺢ‪ ) ‬ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽﮐﺸﺪ ( – ﺗَﻬ‪‬ﯿ‪‬ﺄَ ) آﻣﺎده ﺷﺪ (‬
‫ﺧَﺮَج‪ = ‬ﺧﺎرج ﺷﺪ ؛ ﯾ‪‬ﺨﺮُج‪ = ‬ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ‬ﻓﻌﻞ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﺧﺮ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﺎن ‪ :‬ﺷﺪ و ﻣﯽ ﺷﻮد دارد ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻻزم اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻌﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﺿﯽ آن ﺑﺮ وزن ﻓَﻌ‪‬ﻞَ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ‪ :‬ﮐَﺮُم‪ - ‬ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦَ – ﻃَﻮ‪‬لَ‬
‫ﻓﻌﻠﻬﺎي ﺑﺎب ا‪‬ﻧﻔﻌﺎل ‪ ،‬ا‪‬ﻓﺘﻌﺎل و ﺗَﻔَﻌ‪‬ﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻻزم ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ا‪‬ﻧﺪ‪‬ﻓَﻊ‪ - ‬ا‪‬ﺟﺘَﻤ‪‬ﻊ‪ - ‬ﺗَﻘَﺮﱠب‪‬‬
‫ﺟ‪‬ﺎء‪ = ‬ﻣﻌﺘﻞ اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﻬﻤﻮز ‪ ،‬ﻻزم ‪ ،‬ﻣﺎﺿﯽ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد )= آﻣﺪ(‬ ‫درك ﻣﻄﻠﺐ ‪ :‬ﺗﺠﺰﯾﻪ ي ﻓﻌﻞ ‪:‬‬
‫أﺗَﯽ' = ﻣﻌﺘﻞ ﻧﺎﻗﺺ ‪ ،‬ﻣﻬﻤﻮز ‪ ،‬ﻻزم ‪ ،‬ﻣﺎﺿﯽ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد )= آﻣﺪ(‬ ‫درك ﻣﻄﻠﺐ ‪ :‬ﺗﺠﺰﯾﻪ ي ﻓﻌﻞ ‪:‬‬
‫درك ﻣﻄﻠﺐ ‪ :‬ﺗﺠﺰﯾﻪ ي ﻓﻌﻞ ‪ :‬ﯾ‪‬ﻨﻔ‪‬ﻘﻮنَ = ﺻﺤﯿﺢ ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺪي ‪ ،‬ﻣﻀﺎرع ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﺑِﺎﻟﺰﯾﺎده‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬واﺣ‪‬ﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ اﻻ‪‬ﻓﻌﺎل‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪59 .......................‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺳﻢ ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ اوﻟﺶ اَﻟـْ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﺳﻢ اﺳﺖ ‪ :‬اَﻟْﺤ‪‬ﻖﱡ‬
‫‪ (2‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ آﺧﺮش ﺗﻨﻮﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﺳﻢ اﺳﺖ ‪ .‬ﺣﻤﺪاً‬
‫ﮐﺘﺎب اﻟﺠﺒﺮِ ) ﻣﻀﺎف و ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ (‬
‫ُ‬ ‫‪ (3‬ﻣﻀﺎف واﻗﻊ ﺷﺪن ‪:‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺳﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪي اول ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ در ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﻤﯽآﯾﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ‪ -‬ﻃﺮﯾﻖُ اﻟﻘﺪسِ‬
‫ٍ‬ ‫‪ (4‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﻣﺠﺮور ﺷﻮد اﺳﻢ اﺳﺖ ‪ :‬ﻓﯽ‬
‫‪ (5‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ آﺧﺮش » ة ‪ -‬ﮥ « ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﺳﻢ اﺳﺖ ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ‪ -‬ﺷﺠﺮة‬
‫ُ‬ ‫ﻗﺪس‬ ‫‪ (6‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﻣﻨﺎدا واﻗﻊ ﺷﻮد ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻌﺪ از ﺣﺮف ﻧﺪا ﻗﺮار ﮔﯿﺮد اﺳﻢ اﺳﺖ ‪ :‬ﯾﺎ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺗﻤﺎم ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ ‪ -‬ﻗﯿﺪﻫﺎ ‪ -‬ﺻﻔﺖﻫﺎ و ﻣﺼﺪرﻫﺎ و ﮐﻠﻤﻪﻫﺎي ﺳﻪ ﺣﺮﻓﯽ ﺳﺎﮐﻦُ اﻟﻮﺳﻂ اﺳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫) ـﻪ ‪ -‬ﻫ‪‬ﻮ‪ - ‬ﺑ‪‬ﻌﺪ ‪ -‬ﮐﺮﯾﻢ ‪ -‬اﺳﺘﺨﺮاج ‪ -‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ ‪ -‬ﻧَﺼ‪‬ﺮ ‪ -‬ﻓَﺘْﺢ ‪ -‬ﻋ‪‬ﻠْﻢ ‪ -‬ﺣ‪‬ﺰْن (‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻓﻌﻞ‬

‫ﺐ‬
‫ﺐ ‪ ،‬ﺳ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﻢ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪ْ ‬‬
‫ﺐ ‪ ،‬ﻟَ ْ‬
‫ﻮف ‪ ،‬ﻟَﻢ ‪ -‬ﻟَﻤ‪‬ﺎ ‪ -‬ﻟَﻦ « ﺑﯿﺎﯾﺪ ﻓﻌﻞ اﺳﺖ ‪ .‬ﻗَ ْﺪ ذَﻫ‪َ ‬‬
‫‪ (1‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از آن » ﻗَﺪ ‪ ،‬ﺳ‪‬ـ ‪ ،‬ﺳ‪َ ‬‬
‫‪ (2‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﺑﺮ وزن ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ﻓﻌﻞ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑ‪‬ﻠَﻌ‪‬ﺖْ ← ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖ‪‬‬
‫) ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺻﯿﻐﮥ ‪ = 4‬ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺨﺎﻃﺒﻪ (‬ ‫ت « ﺳﺎﮐﻦ در آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ْ » :‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ آﺧﺮش ﻣﺠﺰوم ) ﺳﺎﮐﻦ ( ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ اﺳﺖ ‪ .‬ا‪‬ذﻫ‪‬ﺐ‪ ، ‬ﻗُﻞْ ‪ ،‬د‪‬ع‪ ، ‬ﺑِﻊ‪ ، ‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦْ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﯿ‪‬ﺰْ ‪ ،‬اَﺟِﺐ‪ ، ‬ﻻ ﺗَﺬْﻫ‪‬ﺐ‪‬‬

‫اﺳﻢ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻨﺲ ‪ :‬ﻣﺬﮐﺮ و ﻣﺆﻧﺚ‬

‫* ﻣﺬﮐﺮ ﺣﻘﯿﻘﯽ ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ اﺳﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﯾﺎ ﺣﯿﻮان ﻣﺬﮐﺮ دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠﯽ‪ ، ‬ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬ ‪ ،‬اَﺣﻤ‪‬ﺪ ‪ ،‬ﺛَﻮر ) ﮔـﺎوﻧﺮ (‬
‫دﯾﮏ ) ﺧﺮوس ( ‪ ،‬ﻗ‪‬ﻂ ) ﮔﺮﺑﻪ = ‪ ، ( cat‬ﻓَﺮْخ ) ﺟﻮﺟﻪ (‬
‫* ﻣﺬﮐﺮ ﻣﺠﺎزي ‪ :‬اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﻇﺎﻫﺮش ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ در آﺧﺮش ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺗﺄﻧﯿﺚ ﻧﺪارد اﻣﺎ ﭼﻮن ﻧﻪ ﺣﯿـﻮان‬
‫اﺳﺖ و ﻧﻪ اﻧﺴﺎن ؛ ﻣﺬﮐﺮ و ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻮدن آن ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺑﻪ آن ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ‪ :‬ﻣﺬﮐﺮ ﻣﺠﺎزي ) ﻏﯿﺮ واﻗﻌﯽ (‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﮐ‪‬ﺘﺎب ‪ ،‬ﺟِﺪار ) دﯾﻮار ( ‪ ،‬ﻋ‪‬ﺴ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻗَﻠَﻢ ‪ ،‬ﺑﺎص ) اﺗﻮﺑﻮس = ‪( bus‬‬
‫* ﻣﺆﻧﺚ ﺣﻘﯿﻘﯽ ‪ :‬ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﯾﺎ ﺣﯿﻮان ﻣﺎده دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺮﯾ‪‬ﻢ ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻘَﺮَة ) ﮔﺎو ﻣﺎده ( ‪ ،‬د‪‬ﺟﺎﺟ‪‬ﻪ ) ﻣﺮغ ( ‪ ،‬ﻓﺎر‪‬ه ) ﻣﻮش (‬

‫* ﻣﺆﻧﺚ ﻣﺠﺎزي ‪ :‬اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺆﻧﺚ را دارد وﻟﯽ ﭼﻮن ﻧﻪ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺣﯿﻮان ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ و ﻣﺬﮐﺮ ﺑـﻮدن آن‬
‫ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺷَﺠ‪‬ﺮَة ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﻀَﺪ‪‬ة ) ﻣﯿﺰ ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﮑﺘَﺒﻪ ) ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ (‬

‫اﺳﻢ ﻣﺬﮐﺮ ﯾﺎ ﻣﺆﻧﺚ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﭼﺸﻢ دارد وﻟﯽ اﺳﻢ ﻣﺠﺎزي ﭼﺸﻢ ﻧﺪارد ‪ :‬ﻋﻠﯽ ‪ ،‬ﺑﻘﺮة ) ﺣﻘﯿﻘﯽ ( ‪ -‬ﮐﺘﺎب ‪ ،‬ﺷﺠﺮة ) ﻣﺠﺎزي (‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻮدن اﺳﻢ ) ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺄﻧﯿﺚ (‬

‫‪ » (1‬ة ‪ -‬ﮥ « ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪة ‪ ،‬ﺷَﺠ‪‬ﺮَة‬
‫‪ (2‬اﻟﻒ ﻣﻘﺼﻮره ) ي' ( ‪ :‬ﮐﺒﺮي' ) اﻟﻒ ﮐﻮﺗﺎه ( و ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻣﺜﻞ ‪ ) :‬ﻋﺼﺎ ‪ ،‬دﻧﯿﺎ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯿﺎ (‬
‫» ﮐﺘﺎﺑﺎً أﺧﻀَﺮَ وﻟﯽ ← ﺷَﺠ‪‬ﺮَه‪ ‬ﺧَﻀﺮاء‪« ‬‬ ‫‪ (3‬اﻟﻒ ﻣﻤﺪوده ) اء ( ‪ :‬زﻫﺮاء ‪ ،‬ﺧﻀﺮاء ) ﺳﺒﺰ (‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪60........................‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﯾﻦ ‪ 4‬دﺳﺘﻪ از اﺳﻤﻬﺎ ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ ﻣﺠﺎزي و ﺣﻔﻈﯽ اﻧﺪ ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ آﺧﺮﺷﺎن ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺄﻧﯿﺚ ﻧﺪارد ‪:‬‬
‫اﻻﯾﺮان اﻻﺳﻼﻣﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ ﻣﻘﺪﺳﻪ‬ ‫‪ -1‬ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﮐﺸﻮرﻫﺎ و ﻗﺒﯿﻠﻪﻫﺎ ‪:‬‬
‫‪ -2‬ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻫﺎﯾﯽ ) ﻏﯿﺮﻋﺎﻗﻞ ( ﮐﻪ ﺑﺮ اﺷﯿﺎء و ﺣﯿﻮاﻧﺎت دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ :‬ﮐُﺘُﺐ درﺳﯿﻪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﺎﺟﺪ ﻣﺸﺮﻓﻪ ‪ ،‬اَﻣﺮاض ﻣ‪‬ﻬﻠ‪‬ﮑﻪ‬
‫ﺗ‪‬ﻠﻤﯿﺬ ) ﻣﺬﮐﺮ ( ← ﺗَﻼﻣﯿﺬ ) ﻣﺬﮐﺮ (‬ ‫←‬ ‫وﻟﯽ‬ ‫ﮐ‪‬ﺘﺎب ) ﻣﺬﮐﺮ ( ← ﮐُﺘُﺐ ) ﻣﺆﻧﺚ (‬
‫‪ -3‬اﻋﻀﺎي زوج ﺑﺪن اﻧﺴﺎن ‪ :‬ﯾﺪ ‪ ،‬رِﺟﻞ ) ﭘﺎ ( ‪ ،‬ﻋﯿﻦ ‪ ،‬اُذُن ) ﮔﻮش ( ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻦ ) دﻧﺪان ( ‪ ،‬اَﺻﺒﻊ ) اﻧﮕﺸﺖ ( ‪ ،‬ﺳﺎق ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻀُﺪ ‪ ،‬ﻓَﺨ‪‬ﺬ‬
‫‪ -4‬ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﮥ ﺣﻔﻈﯽ ‪ :‬ﺷَﻤﺲ ‪ ،‬ﻧَﻔﺲ ‪ ،‬دار ‪ ،‬ﻧﺎر ) آﺗﺶ ( ‪ ،‬اَرض ‪ ،‬ﻋ‪‬ﯿﻦ ) ﭼﺸﻤﻪ ( ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻬﻨّﻢ ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺮب ) ﺟﻨﮓ ( ‪ ،‬ﺑِﺌﺮ ) ﭼﺎه ( ‪ ،‬روح‬
‫ﻗَﻮس ) ﮐﻤﺎن ( ‪ ،‬ﻓَﺄس ) ﺗﯿﺸﻪ ( ‪ ،‬ﮐﺄس ) ﮐﺎﺳﻪ ( ‪ ،‬اَرﻧﺐ ) ﺧﺮﮔﻮش ( ‪ ،‬ﺟ‪‬ﯿﺶ ) ﻟﺸﮑﺮ ( ‪ ،‬ﻗﻮم ‪ ،‬ﺷﻤﺎل ‪ ،‬ﻗَﻤﯿﺺ ‪ ،‬ﻃﺮﯾﻖ ) دو وﺟﻬﯽ (‬
‫ﺿَﻊ ﻓ‪‬ﯽ اﻟﻔﺮاغ ﮐَﻠَﻤﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨﺎﺳ‪‬ﺒﻪ‪ : ‬ﻣ‪‬ﻦ ﺣ‪‬ﻔَﺮَ ﺑِﺌﺮاً ﻟ‪‬ﺎَﺧﯿﻪ‪ ‬و‪‬ﻗَﻊَ ﻓﯿـ ‪ ...‬ﻫﺮ ﮐﺲ ﺑﺮاي ﺑﺮادرش ﭼﺎﻫﯽ ﺑﮑﻨﺪ ﺧﻮدش در آن ﭼﺎه ﻣﯽاﻓﺘﺪ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻫ‪‬ﻢ‬ ‫‪ (3‬ﻫ‪ّ ‬‬
‫ﻦ‬ ‫‪ (2‬ﻫﺎ‬ ‫‪ (1‬ـﻪ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ادوات ﺷﺮط ) ا ْ‪‬ن ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦ ‪ ،‬ﻣﺎ ‪ ،‬اَﯾﻨﻤﺎ ( ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﻀﺎرع ﻣﯽدﻫﺪ ‪ » :‬ﻣ‪‬ﻦ ﺣ‪‬ﻔَﺮَ ‪ ...‬ﻫﺮ ﮐﺲ ﺣﻔﺮ ﺑﮑﻨﺪ ‪« ....‬‬
‫‪ -‬ا‪‬نْ ﺷﺎء‪ ‬اﷲ ) = اﮔﺮ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ( ﺷﺎء‪ ‬ﻣﺎﺿﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﺣﺮف‪ ‬ﺷﺮط‪ » ‬ا‪‬نْ « ﻣﻌﻨﯽ ﻣﻀﺎرع ﻣﯽدﻫﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﮐﻠﻤﻪي ﻋ‪‬ﯿﻦ ‪ 3‬ﻣﻌﻨﯽ دارد ‪ ) :‬ﭼﺸﻢ ‪ -‬ﭼﺸﻤﻪ ‪ -‬ﺟﺎﺳﻮس( ﮐﻪ ﻓﻘﻂ دو ﻣﻌﻨﯽ اوﻟﺶ ﻣﺆﻧﺚ اﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬دو ﺣﺮف » ﻟَﻢ‪ ‬و ﻟَﻤ‪‬ﺎ « ﻣﻌﻨﯽ ﻣﻀﺎرع را ﺑﻪ ﻣﺎﺿﯽ ) ﻣﻨﻔﯽ ( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻣﺎ ذَﻫﺐ‪ = ‬ﻧﺮﻓﺖ‬
‫* ﻣﺆﻧﺚ ﻣﻌﻨﻮي ‪ :‬اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺄﻧﯿﺚ ﻧﺪارد وﻟﯽ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺆﻧﺚ را دارد ‪ ) .‬اُم ‪ ،‬زﯾﻨﺐ ‪ ،‬ﻧﺮﺟﺲ ‪ ،‬ﺑﻨﺖ (‬
‫* ﻣﺆﻧﺚ ﻟﻔﻈﯽ ‪ :‬اﺳﻢِ ﻣﺮد اﺳﺖ وﻟﯽ ﭼﻮن ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺄﻧﯿﺚ دارد ﺑﻪ آن ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﻣﺆﻧﺚ ﻟﻔﻈﯽ وﻟﯽ ﻗﺎﻋﺪه ﺑﮑﺎر ﺑﺮدن ﻓﻌﻞ و‬
‫ﺿﻤﯿﺮ و ‪ ....‬درﻣﻮرد آن ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﺣﻤﺰة ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﯾﮥ ‪ ،‬ﻣﻮﺳﯽ ‪ ،‬زﮐﺮﯾﺎء ‪ ،‬ﺣ‪‬ﻨﻈَﻠﮥ ‪ ،‬ﻃَﻠﺤ‪‬ﮥ ( ‪ ) :‬ﻗﺎلَ ﻣ‪‬ﻌﺎوﯾﮥُ ( ) ﻗﺎﻟَﺖ ﻣ‪‬ﻌﺎوﯾﮥُ = ﻏﻠﻂ (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ ﻣﺆﻧﺚ ﻟﻔﻈﯽ ﻫﻤﻮاره ﻣﺬﮐﺮ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ‪ :‬ﻣﻌﺎوﯾﻪ ﻫﻢ ﻣﺆﻧﺚ ﻟﻔﻈﯽ اﺳﺖ ﻫﻢ ﻣﺬﮐﺮ ﺣﻘﯿﻘﯽ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﻪي ﻣﻘﺪسِ » اَﷲ « ﻧﻪ ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻠﮑﻪ ﻟﻔﻆ ﺟﻼﻟﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﻗﺎل اﷲُ‬
‫‪ -2‬ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻟﻔﻈﯽ ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ) ﻫﻤﺮاه ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺄﻧﯿﺚ (‬ ‫ﻣﺆﻧﺚ ﺣﻘﯿﻘﯽ ‪ -1 :‬ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻣﻌﻨﻮي ‪ :‬زﯾﻨﺐ ) ﺑﺪون ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺄﻧﯿﺚ (‬
‫ﻣﺆﻧﺚ ﻣﺠﺎزي ‪ -1 :‬ﻣﺠﺎزي ﻣﻌﻨﻮي ‪ :‬ﺷَﻤﺲ ) ﺑﺪون ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺄﻧﯿﺚ ( ‪ -2‬ﻣﺠﺎزي ﻟﻔﻈﯽ ‪ :‬ﺷَﺠ‪‬ﺮه ) ﻫﻤﺮاه‪ ‬ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺄﻧﯿﺚ (‬
‫ﻟﻐﺎت‪ : ‬ﻣﺎء ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻨﺎء ‪ ،‬ﺣ‪‬ﯿﺎء ‪ ،‬ﻫ‪‬ﻮاء و ‪ ...‬ﻣﺬﮐﺮﻧﺪ ﭼﻮن » اء « در آﺧﺮ آﻧﻬﺎ زاﺋﺪ ﻧﯿﺴﺖ وﻗﺘﯽ ﻣﺬﮐﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺮف و‬
‫ﺻﺤﯿﺢ اﻵﺧﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ اﮔﺮ » اء « در آﺧﺮ اﺳﻤﯽ زاﺋﺪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﻣﺆﻧﺚ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف و ﻣﻤﺪود اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺧَﻀﺮاء‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺣﺬف » اء « ﺳﻪ ﺣﺮف ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﭘﺲ » اء « زاﺋﺪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻋ‪‬ﻠَﻤﺎء و ﺷُﻌ‪‬ﺮاء ﭼﻮن ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮﻧﺪ ﻣﺆﻧﺚ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪ » .‬اء« ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻮدن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻔﺮدﺷﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫اﺳﻢ اﺷﺎره ‪ :‬اﺳﻢ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ) ا‪‬ﺷﺎر‪‬ه‪ ‬ا‪‬ﻟَﯽ اﻟﻘَﺮﯾﺐ ( ‪ :‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻫﺬا = اﯾﻦ‬
‫ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﻫﺬ‪‬ه‪‬‬ ‫ﻫﺬا‬ ‫ﻣﻔﺮد‬
‫ﻫﺎﺗﺎنِ‪ -‬ﻫﺎﺗﯿ ِ‬
‫ﻦ‬ ‫ﻫﺬانِ‪ -‬ﻫﺬﯾ ِ‬
‫ﻦ‬ ‫ﻣﺜﻨﯽ‬
‫ﻫﻮﻻء‪‬‬ ‫ﻫﻮﻻء‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫اﺳﻢ اﺷﺎره ﺑﻪ دور ) اﺷﺎره ﻟ‪‬ﻠﺒﻌﯿﺪ ( ‪ :‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ذﻟﮏ‪ = ‬آن‬
‫ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﺗ‪‬ﻠﮏ‬ ‫ذﻟﮏ‪‬‬ ‫ﻣﻔﺮد‬
‫) ﻣﺜﻨﯽ ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﺪارد ‪( .‬‬ ‫ﺗﺎﻧ‪‬ﮏ‪ - ‬ﺗﯿﻨﮏ‪‬‬ ‫ذاﻧ‪‬ﮏ‪ - ‬ذﯾﻨﮏ‪‬‬ ‫ﻣﺜﻨﯽ‬
‫اُوﻟﺌﮏ‪‬‬ ‫اُوﻟﺌﮏ‪‬‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫ﺛَﻢ‪ = ‬آﻧﺠﺎ‬ ‫ﻨﺎك = آﻧﺠﺎ‬
‫ﻫ‪َ ‬‬ ‫ﻫ‪‬ﻨﺎ = آﻧﺠﺎ‬ ‫اﺳﻢ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻣﮑﺎن ‪:‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪61........................‬‬

‫ﺗﺠﺰﯾﻪ ي ﺣﺮف‬
‫ﺗﻤﺎم ﺣﺮوف ﻣﺒﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮﺷﺎن ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ) .‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف آﺧﺮﺷﺎن (‬
‫و‪ : ‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ‬ ‫ﻟ‪‬ـ ‪ :‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺴﺮ‬ ‫ﻣ‪‬ﻨْﺬُ ‪ :‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺿﻢ‬
‫اَﻟْـ ‪ -‬ﻓﯽ ‪ -‬ﻻ ‪ :‬آﺧﺮ ﺣﺮوﻓﯽ ﮐﻪ » اﻟﻒ « ﯾﺎ » ي « دارد ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﮑﻮن اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺣﺮف آﺧﺮ اﺳﻢ ﻫﺎي ﻣﺒﻨﯽ ﯾﺎ ﺣﺮوف » اﻟﻒ « ﯾﺎ » ي « ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﮑﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ :‬ﻻ ‪ -‬اَﯾﻨَﻤﺎ ‪ -‬ﻓﯽ ‪ -‬ﻣ‪‬ﺘﯽ‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺣﺮف آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ » اﻟﻒ « ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ اﺳﺖ ‪ :‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي ‪ -‬د‪‬ﻋ‪‬ﺎ ‪ -‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺎ ‪ -‬ر‪‬ﻣ‪‬ﯽ‬

‫ﺣﺮوف ﻋﺎﻣﻞ‬

‫ﺣﺮوﻓﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻋﺮاب ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮِ ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ‪.‬‬
‫» ﭼﻮن ﻓﯽ ﯾﮏ ﺣﺮف ﻣﺠﺮور ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ «‬ ‫ٍ‬ ‫ﮐﺘﺎب‬ ‫ﻓﯽ‪ +‬ﮐﺘﺎبٌ← ﻓﯽ‬
‫» ﭼﻮن ا‪‬نﱠ ﯾﮏ ﺣﺮف ﻣﻨﺼﻮب ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ «‬ ‫ا‪‬نﱠ ﻣﺤﻤﺪاً‬ ‫←‬ ‫ن ‪ +‬ﻣﺤﻤﺪ‪‬‬
‫ا‪ ‬ﱠ‬
‫» ﭼﻮن ﻟﻢ ﯾﮏ ﺣﺮف ﻣﺠﺰوم ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ «‬ ‫ﻟﻢ ﯾﺬﻫ ْ‬
‫ﺐ‬ ‫←‬ ‫ﻟَﻢ‪ + ‬ﯾﺬﻫ ُ‬
‫ﺐ‬
‫ﺣﺮوف ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﺣﺮوﻓﯽ ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮِ ﮐﻠﻤﻪي ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ ‪.‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬اَﻟـْ ‪ ،‬و‪ ، ‬ﺳ‪‬ـ ‪ ،‬ﺳﻮف‪‬‬
‫ﺣﺮوف ﻋﺎﻣﻞ ‪ :‬ﭘﻨﺞ دﺳﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﺣﺮوف ﺟﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫ب ‪ -‬ﺣﺎﺷﺎ‪ -‬ﻣ‪‬ﻦْ ‪ -‬ﻋﺪا ‪ -‬ﻓﯽ ‪ -‬ﻋ‪‬ﻦْ ‪ -‬ا‪‬ﻟﯽ ‪ -‬ﺣﺘﯽ ‪ -‬ﻋ‪‬ﻠﯽ‬
‫ر‪ ‬ﱠ‬ ‫ﺑِـ ‪ -‬ﺗَـ ‪ -‬ﮐَـ ‪ -‬ﻟ‪‬ـ ‪ -‬و‪ - ‬ﻣﻨﺬُ ‪ -‬ﻣ‪‬ﺬ‪ -‬ﺧﻠﯽ‬
‫و‪‬اﷲِ ‪ -‬و‪‬اﻟﻌ‪‬ﺼﺮِ‪ -‬و‪‬اﻟﻔَﺠﺮِ‪ -‬و‪‬اﻟﻘَﻠَﻢِ‬ ‫ﺣﺮف » واو « اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ) ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ( ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮف‪ ‬ﺟﺮ اﺳﺖ ‪ » .‬واو ﻗﺴﻢ «‬
‫ﺣﺮف‪ ‬ﺟﺮِ ‪ :‬ﻟ‪‬ـ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﮐﺴﺮه دارد ﻣﮕﺮ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﮐﻪ در آن ﺻﻮرت ﻓﺘﺤﻪ دارد ‪ :‬ﻟَﻪُ ‪ ،‬ﻟَﮏَ‬
‫‪ (2‬ﺣﺮوف ﻧﺎﺻﺒﻪ‬
‫ﻦ اﺳﺖ ﮐَﯽْ اﺳﺖ أ‪‬ذَنْ‬
‫أنْ اﺳﺖ و ﻟَ ْ‬ ‫ﺣﺮوف ﻧَﻮاﺻ‪‬ﺐ ﺑ‪‬ﻮ‪‬د ﭼﻬﺎر ﺗﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬دو ﺣﺮف‪ » ‬ﻟـِ و ﺣ‪‬ﺘّﯽ « ﻗﺒﻞ از اﺳﻢ ‪ ،‬ﺣﺮف ﺟﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ ،‬ﺣﺮف ﻧﺎﺻﺒﻪاﻧﺪ و ﻣﻀﺎرع ﻣﻨﺼﻮب‬
‫درﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﺣﺮف ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺣﺮف ﻋﻄﻒ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﺣﺮوف ﺟﺎزﻣﻪ ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺮوﻓﯽ ﮐﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﻣﺠﺰوم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﻌﻀﯽ از ﺣﺮوف ﺟﺎزﻣﻪ ﯾﮏ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﻣﺠﺰوم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ :‬ﻟﻢ و ﻟﻤ‪‬ﺎ ‪ ،‬ﻻي ﻧﻬﯽ و ﻟ‪‬ـ اﻣﺮ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﯾﮑﯽ از ﺣﺮوف ﺟﺎزﻣﻪ دو ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﻣﺠﺰوم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ :‬ﺣﺮف ﺷﺮط ا‪‬نْ ) اﮔﺮ ( ) ﺟﺎزِم اﻟﻔ‪‬ﻌﻠﯿﻦِ (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻤﻬﺎي ﺷﺮط ﻧﯿﺰ دو ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﻣﺠﺰوم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﺟﺰء ﺣﺮوف ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪ ) :‬اﺳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪( .‬‬
‫ﻣ‪‬ﺘﯽ ) ﻫﺮ وﻗﺖ ﮐﻪ (‬ ‫؛ ﻣ‪‬ﻬﻤﺎ ) ﻫﺮ ﻃﻮر ﮐﻪ (‬ ‫اَﯾﻨﻤﺎ ) ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ (‬ ‫ﻣ‪‬ﻦْ ) ﻫﺮﮐﺲ ﮐﻪ ( ﻣﺎ ) ﻫﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻟﻢ و ﻟﻤ‪‬ﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﺑﻪ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﻨﻔﯽ و ﯾﺎ ﻣﺎﺿﯽ ﻧﻘﻠﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫) ﺑﺮ ﻋﮑﺲِ ‪ :‬ﻟَﻢ و ﻟَﻤ‪‬ﺎ (‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اَد‪‬وات‪ ‬ﺷﺮط ) ا‪‬ن ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦ ‪ ،‬ﻣﺎ ‪ ،‬اَﯾﻨَﻤﺎ ( ﻣﻌﻨﯽ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ را ﺑﻪ ﻣﻀﺎرع ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫ا‪‬نْ ﺷﺎء اﷲ ) اﮔﺮ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ (‬
‫ِﻢ ) ﻫﺮ ﮐﺲ وارد ﺟﺎﻫﺎي ﺑﺪي ﺑﺸﻮد ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽﺷﻮد ‪( .‬‬
‫ﻣ‪‬ﻦْ د‪‬ﺧَﻞَ ﻣ‪‬ﺪاﺧ‪‬ﻞ ﺳ‪‬ﻮء‪ ‬اﺗّﻬ َ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪62 .......................‬‬

‫‪ -4‬ﺣﺮوف ﻣ‪‬ﺸَﺒِﻬ‪‬ﮥٌ ﺑِﺎﻟﻔ‪‬ﻌﻞ ‪ :‬اﺳﻢ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد را ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ :‬اَﺷﻬﺪ‪ ‬ا ﱠ‬
‫َن ﻣﺤﻤﺪاً رﺳﻮلُ اﷲ‬
‫ﯿﺖ ) اي ﮐﺎش ( ‪ ،‬ﻟَﻌ‪‬ﻞﱠ ) ﺷﺎﯾﺪ (‬
‫ﻦﱠ ) اﻣﺎ ( ‪ ،‬ﻟَ َ‬
‫ا‪‬نﱠ ‪ ،‬اَنﱠ ‪ ،‬ﮐَﺎَنﱠ ) اﻧﮕﺎر ‪ ،‬ﮔﻮﯾﺎ ( ‪ ،‬ﻟﮑ‪َ ‬‬
‫ﻌـﻞ ﯾﻌﻨـﯽ ﺷـﺎﯾﺪ ) آرزوي ﻣﻤﮑـﻦ ( را ﺑﯿـﺎن‬
‫ﺖ ‪ :‬ﻟَﯿﺖ‪ ‬ﯾﻌﻨﯽ اي ﮐﺎش ) آرزوي ﻣﺤﺎل ( را ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﻟَ ﱠ‬
‫ﻓﺮق ﻟَﻌ‪‬ﻞَ و ﻟﯿ‪َ ‬‬
‫ﺒﺎب ﯾﻌﻮد‪ ) ‬اي ﮐﺎش ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﺮﮔﺮدد ‪ ............................... ( .‬ﻟَﻌﻞﱠ اﷲ ﯾ‪‬ﺮﺣﻤ‪‬ﮏ‪. ‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪ :‬ﻟَﯿﺖ‪ ‬اﻟﺸَ َ‬
‫‪ (5‬ﺣﺮف ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ‪ :‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﯾﮏ اﺳﻢ ﻓﺘﺤﻪ دار ﻣﯽآﯾﺪ ‪:‬‬
‫ﻻ ﺑ‪‬ﺄس‪... ‬‬ ‫ﻻ ﺷَﮏ‪... ‬‬ ‫ﻻ ﺳﯿﻒَ ا‪‬ﻻ ذواﻟﻔﻘﺎر‬ ‫اﻟﻪ ا‪‬ﻻ اﷲَ‬
‫ﻻ َ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﻫﺮ ﺣﺮﻓﯽ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ دارد ‪ (1 :‬ﻧﻮع ﺣﺮف ‪ (2‬ﻋﺎﻣﻞ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ (3‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﭼﯿﺴﺖ ؟‬
‫ﺣﺮوف ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﻟﮑﻦ ‪ -‬اَم‪‬‬
‫و‪ -‬ﻓـَ ‪ -‬ﺛُﻢﱠ ‪ -‬اَو ‪ -‬ﻻ ‪ -‬ﺑ‪‬ﻞْ ‪ْ -‬‬ ‫‪ -1‬ﺣﺮف ﻋﻄﻒ ‪ :‬ﻫﻤﺎن ﺣﺮف رﺑﻂ در ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﻻي ﻧﻔﯽ ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﻨﻔﯽ ﮐﺮدن ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ :‬ﻻﯾ‪‬ﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫‪ -2‬ﺣﺮف ﻧﻔﯽ ‪:‬‬
‫ﻣﺎ ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﻨﻔﯽ ﮐﺮدن ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ‪ :‬ﻣﺎ َ‬
‫ﮐﺎن‬
‫اَي‪ = ) ‬ﮐﺪام ( ‪ ،‬ﯾﮏ اﺳﻢ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﻣﻌﺮب اﺳﺖ ﻧﻪ ﺣﺮف ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﺣﺮف اﺳﺘﻔﻬﺎم ‪ :‬ﻫ‪‬ﻞْ ‪ ،‬أ ) = آﯾﺎ (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺘﯽ ) ﭼﻪ وﻗﺖ ( اَﯾﻦَ ) ﮐﺠﺎ ( ﮐَﯿﻒ ) ﭼﻄﻮر ( اﺳﻢ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﺣﺮف ﭘﺮﺳﺶ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﺣﺮف اﺳﺘﻘﺒﺎل ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ) آﯾﻨﺪه ( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ :‬س‪ ، ‬ﺳﻮفَ‬
‫‪ (5‬ﺣﺮف ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ :‬اَﻟْـ‬
‫‪ (6‬ﺣﺮف ﻧﺪا ‪ :‬ﯾﺎ‬
‫‪ (7‬ﺣﺮف ﻣﺎي ﮐﺎﻓﻪ ‪ :‬ﻣﺜﻼً در ﮐﻠﻤﻪ ي ا‪‬ﻧﱠﻤﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ (8‬ﺣﺮف ﺟﻮاب ‪ :‬ﻻ ‪ -‬ﻧﻌﻢ ‪ -‬ﺑﻠﯽ' ‪ -‬أﺟﻞ ‪ -‬اي‬
‫‪ (9‬ﺣﺮف ردع ‪ :‬ﮐَﻠّﺎ » = ﻫﺮﮔﺰ « ﺣﺮف اﺳﺘﺜﻨﺎء ‪ ) :‬ا‪‬ﻻّ ( ) = ﺑﻪ ﺟﺰ (‬
‫‪ (10‬ﺣﺮف ﻗَﺪ‪ : ‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺣﺮف ﺗﺤﻘﯿﻖ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺣﺘﻤﺎً و اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺣـﺮف‪‬‬
‫= ﮔﺎﻫﮕﺎﻫﯽ ﻣﯽ رود ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﻠﯿﻞ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﮔﺎﻫﮕﺎﻫﯽ ‪ .‬ﻗَﺪ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐ‪‬‬
‫‪ (11‬ﻧﻮن وﻗﺎﯾﻪ ‪ :‬ﻧﻮن ﺳﺎﮐﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن ﺿﻤﯿﺮ ) ي ( ﻣﺘﮑﻠﻢ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ و ﺑﺮﺧﯽ از ﺣﺮوف ﺑﯿﻦ آن دو ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫ا‪‬نﱠ ‪ +‬ي ← ا‪‬ﻧﱠﻨﯽ‬ ‫َب ‪ +‬ي ← ﺿﺮﺑ‪‬ﻨﯽ‬
‫ﺿَﺮ َ‬
‫ن ‪ (2‬ﻻم ﺗﺄﮐﯿﺪ‬
‫‪ (12‬ﺣﺮوف ﺗﺄﮐﯿﺪ ‪ (1‬ﻧﻮن ﺗﺄﮐﯿﺪ ← ﱠ‬
‫ن ‪ :‬ﻧﻮن ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺛﻘﯿﻠﻪ‬
‫ﱠ‬ ‫ﻟَﯿﺴﺘﺨﻠﻔﻦﱠَ ← ﻟَــ = ﻻم ﺗﺄﮐﯿﺪ‬
‫‪ -‬ﻻم ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع و اﻣﺮ و ﺧﺒﺮ ﻣﯽآﯾﺪ و ﻣﻔﺘﻮح اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﻮن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻓﻘﻂ روي ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع و اﻣﺮ ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺣﺮف » ﻫﺎ « در ﮐﻠﻤﻪي اَﯾ‪‬ﻬﺎ » ﻫﺎي ﺗﻨﺒﯿﻪ « ﻧﺎم دارد و ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺣﺮفِ » واوِ ﺣﺎﻟﯿﻪ « ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ي ﻣﻌﺮﻓﻪ و ﻗﺒﻞ از ﺟﻤﻠﻪي ﺣﺎﻟﯿﻪ ﻣﯽآﯾﺪ و ﻣﻌﻨﯽ آن ) در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ( اﺳﺖ ‪:‬‬
‫= ﻣﺤﻤﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪ آﻣﺪ ‪.‬‬ ‫ﺟﺎء ﻣﺤﻤﺪ‪َ ‬و ﻫﻮ ﯾﻀﺤ ُ‬
‫‪‬ﮏ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪63.......................‬‬

‫» اوزان ﺛُﻼﺛﯽ ﻣ‪‬ﺰﯾﺪ ) ‪« ( 1‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس دوم ‪ :‬زﯾﺎر‪‬ةُ اﻟﺤ‪‬ﺒﯿﺐِ‬

‫» اوزان ﺛُﻼﺛﯽ ﻣ‪‬ﺰﯾﺪ )‪« ( 2‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﺳﻮم ‪ :‬اَﻟﺘﱢﻠﻤﯿﺬُ اﻟﻤ‪‬ﺜﺎﻟﯽ‪‬‬
‫اﻧﻮاع ﻓﻌﻞ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻌﺪاد ﺣﺮوف اﺻﻠﯽ‬
‫ﻓﻌﻞ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻌﺪاد ﺣﺮوف اﺻﻠﯽ ﯾﺎ ﺛُﻼﺛﯽ اﺳﺖ و ﯾﺎ ر‪‬ﺑﺎﻋﯽ ) = ﭼﻬﺎر ﺣﺮﻓﯽ ( ) ‪ %99‬ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﻋﺮﺑﯽ ﺛﻼﺛﯽ اﻧﺪ ‪( .‬‬
‫ﺛُﻼﺛﯽ ‪ :‬ﻓﻌﻠﯽ ﮐﻪ رﯾﺸﻪي آن ﺳﻪ ﺣﺮف اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ اوﻟﯿﻦ ﺻﯿﻐﻪي ﻣﺎﺿﯽ آن در ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﺳﻪ ﺣﺮف اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ‪ :‬ﻓﻌﻠﯽ ﮐﻪ ﺟﺰء ﻫﯿﭽﮑﺪام از ﺑﺎبﻫﺎ ﻧﯿﺴﺖ و اوﻟﯿﻦ ﺻﯿﻐﻪي ﻣﺎﺿﯽ آن ﻫﻤﺎن ﺳﻪ ﺣـﺮف اﺻـﻠﯽ را دارد و‬
‫ﺣﺮف زاﺋﺪي ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﺑﺎب ﻫﺎ ﻣﯽ روﻧﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺧَﺮَج‪ ) ‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ( ‪ -‬ا‪‬ﺳﺘَﺨﺮج‪ ) ‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ (‬
‫ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ وزن ﻓ‪‬ﻌ‪‬ﻞ ‪ -‬ﻓُﻌ‪‬ﻞ ‪ -‬ﻓ‪‬ﻌﺎﻟَﻪ ‪ -‬ﻓُﻌ‪‬ﻮل ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺼﺪر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد و ﺟﺎﻣﺪﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ‪:‬‬
‫ﺷ‪‬ﺮْك ‪ -‬ﻋ‪‬ﻠْﻢ ‪ -‬ﺣ‪‬ﺰْن ‪ -‬ﻗُﺒ‪‬ﺢ ‪ -‬ﺣ‪‬ﻤﺎﻗَﻪ ‪ -‬د‪‬راﯾِﻪ ‪ -‬ﺧَُﺮوج ‪ -‬و‪‬ﺻﻮل‬
‫ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ) = ﺑﺎبﻫﺎ ( ‪ :‬ﻓﻌﻠﯽ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﺻﯿﻐﻪي ﻣﺎﺿﯽاش ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﻪ ﺣﺮف دارد و ﺣﺮف زاﺋﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺛﻼﺛﯽ‬
‫ﻣﺰﯾﺪ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻬﺎي ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬
‫) ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد (‬ ‫) ﺑﺎزﯾﮑﻦ از زﻣﯿﻦ ﺧﺎرج ﺷﺪ ‪( .‬‬ ‫ﺧَﺮَج‪ ‬ﻻﻋﺐُ ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻤ‪‬ﻠﻌ‪‬ﺐِ‬
‫) داور ﺑﺎزﯾﮑﻦ را از زﻣﯿﻦ اﺧﺮاج ﮐﺮد ‪ ) ( .‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ (‬ ‫ْﺮج اﻟﻘﺎﺿﯽ ﻻﻋ‪‬ﺐ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻤ‪‬ﻠﻌ‪‬ﺐِ‬
‫اَﺧ َ‬
‫) ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد (‬ ‫) ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻪ ﺣﻤﯿﺪ اﺟﺎزه داد ‪( .‬‬ ‫اَذَنَ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻢُ ﺣ‪‬ﻤﯿﺪاً‬
‫) ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ (‬ ‫) ﺣﻤﯿﺪ از ﻣﻌﻠﻢ اﺟﺎزه ﮔﺮﻓﺖ ‪( .‬‬ ‫ا‪‬ﺳﺘَﺄَذَنَ ﺣ‪‬ﻤﯿﺪ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻢَ‬
‫ﻫﺸﺖ ﺑﺎب ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ‪:‬‬
‫ﻣﺜﺎل‬ ‫ﺣﺮوف زاﯾﺪ‬ ‫ﻣﺼﺪر‬ ‫ﻣﻀﺎرع‬ ‫ﻣﺎﺿﯽ‬
‫ا‪‬ﺧﺮاج‬ ‫ﯾ‪‬ﺨ‪‬ﺮَجُ‬ ‫اَﺧْﺮَجَ‬ ‫اَ ﯾـُ ﯾﺎ ﺗـُ‬ ‫ا‪‬ﻓﻌﺎل‬ ‫ﯾ‪‬ﻔْﻌ‪‬ﻞُ‬ ‫‪ (1‬اَﻓْﻌ‪‬ﻞَ‬
‫ﺗَﻔﺮﯾﺢ‬ ‫ﯾ‪‬ﻔَﺮﱢحُ‬ ‫ح‬
‫ﻓَﺮﱠ َ‬ ‫ـّ‬ ‫ﺗَﻔﻌﯿﻞ‬ ‫‪‬ﻞ‬
‫ﯾ‪‬ﻔَﻌ ُ‬ ‫‪ (2‬ﻓَﻌ‪‬ﻞَ‬
‫ا‪‬ﻧﻘﻼب‬ ‫ﯾ‪‬ﻨﻘَﻠ‪ُ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫ا‪‬ﻧﻘَﻠَﺐ‪‬‬ ‫اﻧـ‬ ‫ا‪‬ﻧﻔﻌﺎل‬ ‫ﯾ‪‬ﻨْﻔَﻌ‪‬ﻞُ‬ ‫‪ (3‬ا‪‬ﻧْﻔَﻌ‪َ ‬‬
‫ﻞ‬
‫ا‪‬ﮐﺘﺸﺎف‬ ‫ﯾ‪‬ﮑﺘَﺸ‪ُ ‬‬
‫ﻒ‬ ‫ا‪‬ﮐﺘَﺸَﻒ‪‬‬ ‫ا ﺗـ‬ ‫ا‪‬ﻓﺘﻌﺎل‬ ‫ﻞ‬
‫ﯾ‪‬ﻔْﺘَﻌ‪ُ ‬‬ ‫‪ (4‬ا‪‬ﻓْﺘَﻌ‪‬ﻞَ‬
‫ﺗَﺬَﮐﱡﺮ‬ ‫ﯾ‪‬ﺘَﺬﱠﮐﺮُ‬ ‫ﺗَﺬﱠﮐَﺮَ‬ ‫ـّ‬ ‫ﺗـ‬ ‫ﺗَﻔَﻌ‪‬ﻞ‬ ‫ﯾ‪‬ﺘَﻔَﻌ‪ُ ‬‬
‫ﻞ‬ ‫‪ (5‬ﺗَﻔَﻌ‪‬ﻞَ‬
‫ﻣ‪‬ﺠﺎﻫﺪه‬ ‫ﯾ‪‬ﺠﺎﻫ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫ﺟﺎﻫ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫ا‬ ‫ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠَﻪ‬ ‫ﯾ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻞُ‬ ‫‪ (6‬ﻓﺎﻋ‪‬ﻞَ‬
‫ﺗَﻘﺎﻃُﻊ‬ ‫ﯾ‪‬ﺘَﻘﺎﻃَ ُ‬
‫ﻊ‬ ‫ﺗَﻘﺎﻃَﻊ‪‬‬ ‫ﺗـ ا‬ ‫ﺗَﻔﺎﻋ‪‬ﻞ‬ ‫ﯾ‪‬ﺘَﻔﺎﻋ‪‬ﻞُ‬ ‫‪ (7‬ﺗَﻔﺎﻋ‪‬ﻞَ‬
‫ا‪‬ﺳﺘﺨﺮاج‬ ‫ﯾ‪‬ﺴﺘَ ُ‬
‫ﺨﺮج‬ ‫ا‪‬ﺳﺘَﺨﺮَ َ‬
‫ج‬ ‫ﺳﺘـ‬ ‫ا‪‬ﺳﺘﻔﻌﺎل‬ ‫ﯾ‪‬ﺴ‪‬ﺘَﻔْﻌ‪‬ﻞُ‬ ‫‪ (8‬ا‪‬ﺳ‪‬ﺘَ َ‬
‫ﻔﻌﻞ‬
‫‪ -‬ﺑﺎب ا‪‬ﻓﻌﺎل و ﺗَﻔﻌﯿﻞ ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺘﻌﺪي ﮐﺮدن ﺑﮑﺎر ﻣﯽروﻧﺪ ‪ ) .‬ا‪‬ﺧﺮاج و ﺗَﻔﺮﯾﺢ ( ) ﻟ‪‬ﺘﻌﺪﯾﻪ (‬
‫‪ -‬ﺑﺎب ﻣ‪‬ﻔﺎﻋﻠﻪ و ﺗَﻔﺎﻋﻞ ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﮑﺎر ﻣﯽروﻧﺪ ‪ ) .‬ﻣ‪‬ﮑﺎﺗَﺒﻪ ‪ ،‬ﺗَﻘﺎﻃﻊ ( ) ﻟ‪‬ﻠﻤﺸﺎرﮐﻪ (‬
‫‪ -‬ﺑﺎب ا‪‬ﻧﻔﻌﺎل و ا‪‬ﻓﺘﻌﺎل و ﺗَﻔَﻌ‪‬ﻞ ﺑﺮاي ﻣ‪‬ﻄﺎوﻋﻪ ﯾﻌﻨﯽ اﺛﺮ ﻓﻌﻞ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﺑﮑﺎر ﻣﯿﺮوﻧﺪ ‪) :‬اﻧﻘﻼب ‪ ،‬اﮐﺘﺸﺎف ‪ ،‬ﺗَﻌ‪‬ﻠﱡﻢ( ) ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﻄﺎوﻋﻪ (‬
‫‪ -‬ﺑﺎب ا‪‬ﺳﺘﻔﻌﺎل ‪ :‬ﺑﺮاي ﻃﻠﺐ و درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﮑﺎر ﻣﯽرود ‪ ) .‬ا‪‬ﺳﺘ‪‬ﻌﻼم( ) ﻟ‪‬ﻠﻄَﻠﺐ (‬
‫ﻧﮑﺎﺗﯽ در ﻣﻮرد ﺑﺎﺑﻬﺎ‬
‫ﻞ ( ‪ ،‬ﺗﻔﻌﯿﻞ ‪ ) :‬ﻓَﻌ‪‬ﻞْ ( اﻧﻔﻌﺎل ‪ ) :‬ا‪‬ﻧْﻔَﻌ‪‬ﻞْ ( ‪ ،‬اﻓﺘﻌﺎل ‪ ) :‬ا‪‬ﻓْﺘَﻌ‪‬ﻞْ ( ‪،‬‬
‫ﺻﯿﻐﻪي اولِ اﻣﺮِ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎب اﻓﻌﺎل ﺑﺮ وزن ‪ ) :‬اَﻓْﻌ‪ْ ‬‬
‫ﻞ ( ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻞ ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠﻪ ‪ ) :‬ﻓﺎﻋ‪‬ﻞْ ( ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻋﻞ ‪ ) :‬ﺗَﻔﺎﻋ‪‬ﻞْ ( و اﺳﺘﻔﻌﺎل ‪ ) :‬ا‪‬ﺳﺘَﻔﻌ‪ْ ‬‬
‫ﺗَﻔَﻌ‪‬ﻞ ‪ ) :‬ﺗَﻔَﻌ‪ْ ‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪64 .......................‬‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﻌﺪاد ﺣﺮوف زاﯾﺪ ﺑﺎﺑﻬﺎ ‪ :‬ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﻌﺪاد ﺣﺮوف زاﯾﺪ ﺑﺎﺑﻬﺎ ﺑﻪ اوﻟﯿﻦ ﺻﯿﻐﮥ ﻣﺎﺿﯽ ﺷﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
‫) ﯾﮏ ﺣﺮف زاﯾﺪ (‬ ‫ﯾ‪‬ﺠﺎﻫ‪‬ﺪونَ ← ﯾ‪‬ﺠﺎﻫ‪‬ﺪ‪ ← ‬ﺟﺎﻫ‪‬ﺪ‬ ‫ﺟﺎﻫ‪‬ﺪ‪‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﻌﻠﯽ در ﺑﺎب اﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﺗﻔﻌﯿﻞ و ﯾﺎ ﻣﻔﺎﻋﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﮏ ﺣﺮف زاﯾﺪ دارد و اﮔﺮ ﺑﺎب اﺳﺘﻔﻌﺎل ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻪ ﺣﺮف زاﯾﺪ دارد ‪،‬‬
‫ﺑﻘﯿﻪي ﺑﺎﺑﻬﺎ دو ﺣﺮف زاﺋﺪ دارﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﮔﺎه ﮐﻠﻤﻪاي ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺎب اﻓﺘﻌﺎل ﺑﺨﻮرد و ﻫﻢ ﺑﻪ اﻧﻔﻌﺎل ؛ ﭘﺎﺳﺦ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎب اﻓﺘﻌﺎل اﺳﺖ ‪ :‬زﯾﺮا ﻓﻌﻠﻬﺎي ﺳﻪ ﺣﺮﻓﯽ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً اوﻟﯿﻦ ﺣﺮﻓﺸﺎن » ﻧـ « اﺳﺖ ﻧﻪ » ﺗـ « ؛ » ﺗـ « ﻧﺸﺎﻧﮥ ﺑﺎب اﻓﺘﻌﺎل اﺳﺖ ‪ ) .‬ﻧَﺼ‪‬ﺮَ ‪ ،‬ﻧَﻈَﺮَ ‪ ،‬ﻧَﻘَﻞَ (‬
‫اﻧﮑﺴﺎر ‪ -‬اﻧﻘﻼب ‪ -‬اﻧﻄﻼق ) اﻧﻔﻌﺎل (‬ ‫اﻧﺘﺼﺎر ‪ -‬اﻧﺘﻈﺎر ‪ -‬اﻧﺘﻘﺎل ) اﻓﺘﻌﺎل (‬

‫ا‪‬ﺳﺘ‪‬ﻨﺎد ‪ -‬ا‪‬ﺳﺘ‪‬ﺘﺎر‪ -‬ا‪‬ﺳﺘ‪‬ﻤﺎع ‪ -‬ا‪‬ﺳﺘ‪‬ﺮاق‪ -‬ا‪‬ﺳﺘ‪‬ﻮاء ‪ ،‬ﺟﺰء‪ ‬ﺑﺎب ا‪‬ﻓﺘ‪‬ﻌﺎل اﻧﺪ ﭼﻮن » ﺳـ « ﺟﺰء‪ ‬ﺣﺮوف اﺻﻠﯽ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﮐﻠﻤﺎت ‪ :‬ا‪‬ﻧﮑﺎر‪ -‬ا‪‬ﻧﺰال ‪ -‬ا‪‬ﻧﻘﺎذ ‪ -‬ا‪‬ﻧﺘﺎج ‪ ،‬ﺑﺮ وزن اﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ اﻧﻔﻌﺎل ) اﻧﻔﻌﺎل ‪ 6‬ﺣﺮف ( ‪ ) .‬اﻓﻌﺎل ‪ 5‬ﺣﺮف (‬

‫) ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠﻪ ‪ ‬ﻣﺘﺮادف = ﻓ‪‬ﻌﺎل (‬ ‫‪ -‬ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﺼﺪر دوم ﺑﺎب ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠﻪ ﺑﺮ وزنِ ‪ :‬ﻓ‪‬ﻌﺎل ﻣﯽ آﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﺟِﻬﺎد = ﻣ‪‬ﺠﺎﻫﺪه‬ ‫ﺣ‪‬ﻮار = ﻣ‪‬ﺤﺎوره‬
‫ﮐ‪‬ﺘﺎب = ﻣ‪‬ﮑﺎﺗﺒﻪ ) ﮐ‪‬ﺘﺎﺑﻪ ﻣﺼﺪر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫د‪‬ﻓﺎع = ﻣ‪‬ﺪاﻓﻌﻪ‬
‫ﺳ‪‬ﺒﺎق = ﻣ‪‬ﺴﺎﺑﻘﻪ‬ ‫ﺧ‪‬ﻼف = ﻣ‪‬ﺨﺎﻟﻔﻪ‬

‫ﻣﺼﺪر ﺑﺎبِ ﺗﻔﻌﯿﻞ اﻧﺪ ‪.‬‬

‫ِ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﺼﺪرِ دومِ ِ‬
‫ﺑﺎب ﺗﻔﻌﯿﻞ ‪ ،‬ﺗَﻔﻌ‪‬ﻠَﻪ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﺗَﺒﺼ‪‬ﺮَه ‪ ،‬ﺗَﺴﻠﯿﻪ ‪ ،‬ﺗَﺮﺑﯿﻪ ‪ ،‬ﺗَﺬﮐﺮه ‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﻪ (‬

‫راه ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﺎب ﻫﺎي ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ‪:‬‬

‫‪ -‬وﺟﻮد ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻪ ﺣﺮف اﺻﻠﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪ ي ﺑﺎب ﺗَﻔﻌﯿﻞ اﺳﺖ ‪ .‬ﻋ‪‬ﻠﱠﻢ‪ ، ‬ﯾ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻢ‪ - ‬ﮐَﺮﱠم‪ - ‬ﻣﻌﻠّﻢ‬
‫‪ -‬وﺟﻮد ﺣﺮف ) ﺗـ ( و ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻪ ﺣﺮف اﺻﻠﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪ ي ﺑﺎب ﺗَﻔَﻌ‪‬ﻞ اﺳﺖ ‪ .‬ﺗَﻌ‪‬ﻠﱠﻢ‪ ، ‬ﯾ‪‬ﺘَﻌ‪‬ﻠﱢﻢ‪ - ‬ﻣﺘَﻌﻠّﻢ‬
‫‪ -‬وﺟﻮد ﺣﺮف ) ﺗـ ( ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻪ ﺣﺮف اﺻﻠﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪ ي ﺑﺎب اﻓﺘﻌﺎل اﺳﺖ ‪ .‬ا‪‬ﺧﺘَﺮَع‪ - ‬ﻣ‪‬ﮑﺘَﺸ‪‬ﻒ‬

‫ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮ واﻗﻌﯽ و اﻣﺮي ﺧﻼف واﻗﻊ ﺑﺎب ﺗﻔﺎﻋﻞ ﺑﮑﺎر ﻣﯽرود ‪:‬‬
‫= ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺮﯾﻀﯽ زدن‬ ‫ﺗﻤﺎرض‬ ‫ﺗَﻤﺎرض ← ﺗﻔﺎﻋﻞ‬ ‫) ﻣ‪‬ﺮَض‪( ‬‬
‫= ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺎداﻧﯽ زدن‬ ‫ﺗﺠﺎﻫﻞ‬ ‫ﺗَﺠﺎﻫﻞ ← ﺗﻔﺎﻋﻞ‬ ‫) ﺟ‪‬ﻬ‪‬ﻞَ (‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺑﺎب ﺗَﻔﺎﻋ‪‬ﻞ از ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠَﮥ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ در ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺑﺎب ﺗﻔﺎﻋﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻠﻤﻪي ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﺑﯿﺎورﯾﻢ ‪:‬‬
‫ﺗَﻘﺎﻃُﻊ = ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﻗﻄﻊ ﮐﺮدن‬

‫ا‪‬ﻧﺰال ) ﻣﺼﺪر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ (‬ ‫ﻧُﺰول ) ﻣﺼﺪر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد (‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ -‬ﻓﺮقِ ﻧﺰول ﺑﺎ ا‪‬ﻧﺰال ‪:‬‬
‫ﺗَﺬﻫﯿﺐ ) ﻣﺼﺪر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ (‬ ‫ذ‪‬ﻫﺎب ) ﻣﺼﺪر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد (‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ -‬ﻓﺮقِ ذﻫﺎب ﺑﺎ ﺗﺬﻫﯿﺐ ‪:‬‬
‫ا‪‬ﺳﺘ‪‬ﺨﺮاج ) ﻣﺼﺪر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ (‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ -‬ﻓﺮقِ ﺧﺮوج ﺑﺎ اﺳﺘﺨﺮاج ‪ :‬ﺧُﺮوج ) ﻣﺼﺪر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد (‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪65 .......................‬‬

‫» ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﺸﺘﻖ) ‪« ( 1‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﭼﻬﺎرم ‪ :‬اﻟﻌ‪‬ﺒﺮَةُ‬

‫» ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﺸﺘﻖ) ‪« ( 2‬‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺸﺎﻫ‪‬ﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﺤﯿﺎه اﻟﺒ‪‬ﺴﯿﻄَﮥِ‬
‫اﺳﻢ ﺟﺎﻣﺪ از رﯾﺸﻪي ﻓﻌﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ‪ :‬ﻗَﻠَﻢ‪ ، ‬د‪‬ﻓﺘَﺮٌ ‪ ،‬ﺷَﻤﺲ‪ ، ‬ﻋﺎﻟَﻢ‪ ، ‬ﻋ‪‬ﺴ‪‬ﻞٌ ‪ ،‬اَﺳ‪‬ﺪ‪‬‬
‫اﺳﻢ ﻣﺸﺘﻖ از رﯾﺸﻪ ي ﻓﻌﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯿﻢ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻼّﻣ‪‬ﻪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠّﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌﻠّﻢ ‪ ،‬ﭼﻮن از رﯾﺸﻪ ي ﻓﻌﻞ ) ﻋ‪‬ﻠَﻢ‪ ( ‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻫﻤﻪي اﺳﻢ ﻫﺎي ﻣﺸﺘﻖ را از ﻣﺼﺪر ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ‬ﻣﺼﺪر از ﭼﯿﺰي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه ﭘﺲ ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﻞ ‪:‬‬
‫ﻋ‪‬ﻠﻢ ‪ ،‬ا‪‬ﺳﺘﺨﺮاج ‪ ،‬ﺧﺮوج ‪ ،‬ﻋ‪‬ﯿﺶ ‪ ،‬ﻓَﺘﺢ ‪ ،‬ﻧَﺼﺮ ‪ ،‬ا‪‬ﺧﺮاج ‪ ،‬ﺗَﻔﺮﯾﺢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﺎﺑﻘﻪ‬

‫اﺳﻢ ﺟﺎﻣﺪ ‪ (1 :‬ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺼﺪري ‪ :‬ذ‪‬ﻫﺎب ‪ ،‬ﮐ‪‬ﺘﺎﺑ‪‬ﻪ ‪ -‬ﺧُﺮوج ‪ -‬ا‪‬ﺳﺘ‪‬ﺨﺮاج‬

‫‪ (2‬ﺟﺎﻣﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﺼﺪري ‪ :‬ﻗَﻠﻢ ‪ ،‬اَﺳ‪‬ﺪ ‪ ،‬ﺷَﻤﺲ‬
‫ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺼﺪري‬
‫در ﻋﺮﺑﯽ ﺗﻤﺎم ﻣﺼﺪرﻫﺎ را ﺟﺎﻣﺪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﭼﻮن ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ از رﯾﺸﻪي ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﻣﺼﺪر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه وﻟﯽ ﺧﻮد ﻣﺼﺪر‬
‫از ﭼﯿﺰي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه ‪ :‬د‪‬ﺧﻮل ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻠﻮس ‪ ،‬ﻋ‪‬ﯿﺶ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﻠﻤﺎت ﺳﻪ ﺣﺮﻓﯽ ﺳﺎﮐﻦُ اﻟﻮ‪‬ﺳ‪‬ﻂ ‪ ،‬ﻣﺼﺪر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ ‪ ،‬ﺷ‪‬ﺮْك ‪ ،‬ﺻ‪‬ﺒ‪‬ﺮ ‪ ،‬ﻓَﺘْﺢ ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻬ‪‬ﻞ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﺼﺎدر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﺳ‪‬ﻤﺎﻋﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﺷﻨﯿﺪﻧﯽ و ﺣﻔﻈﯽ اﻧﺪ ‪ :‬دﺧﻮل ‪ ،‬ﺧﺮوج ‪ ،‬ذ‪‬ﻫﺎب ‪ ،‬ﻋﯿﺶ ‪ ،‬ﮐ‪‬ﺘﺎﺑ‪‬ﮥ ‪ ،‬ﻓَﺘﺢ‬
‫وزن ﻣﺼﺪر ﯾﮑﯽ از ﺑﺎﺑﻬﺎ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ا‪‬ﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﺗَﻔﻌﯿﻞ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻔﺎﻋﻠﻪ ‪ ،‬ﺗَﻔﺎﻋ‪‬ﻞ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺗﻤﺎم ﻣﺼﺎدر ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﺑﺮ ِ‬
‫اﻧﻔﻌﺎل ‪ -‬اﻓﺘﻌﺎل ‪ -‬ﺗﻔﻌ‪‬ﻞ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﻌﺎل ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﺼﺪر اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ا‪‬ﺳﺘﺨﺮاج ‪ -‬ﺗﻌﻠﯿﻢ ‪ -‬ﺗﻌﻠّﻢ ‪ -‬اﻋﻼم‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﻌﻀﯽ ﺑﺎب ﻫﺎ ﻣﺼﺪر دوم دارﻧﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺟﺎﻣﺪﻧﺪ ‪ ) .‬ا‪‬ﻓﻌﺎل = ا‪‬ﻓﺎﻟَﻪ ( ) ﻣ‪‬ﻔﺎﻋﻠﻪ = ﻓ‪‬ﻌﺎل ( ) ﺗﻔﻌﯿﻞ = ﺗَﻔﻌ‪‬ﻠﻪ (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﺎت ﺟﺎﻣﺪ وزن ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺪارﻧﺪ وﻟﯽ ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﺑﺮ وزن ﻓ‪‬ﻌﺎﻟﻪ ‪ ،‬ﻓ‪‬ﻌ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻓُﻌ‪‬ﻮل و ﻓُﻌﻼن ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺣ‪‬ﻤﺎﺳﻪ ‪ ،‬د‪‬راﯾ‪‬ﻪ ‪ ،‬ﺻ‪‬ﺪق ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠْﻢ ‪ ،‬د‪‬ﺧﻮل ‪ -‬ﺧُﺮوج ‪ -‬ﺳ‪‬ﻠﻄﺎن ‪ -‬ﻏُﻔﺮان‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻔﻬﻤﯿﻢ ﮐﻠﻤﻪاي ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺸﺘﻖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﻔﺮد آن ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ ؛ ﻣﺜﻼً ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎء ‪ ،‬ﭼﻮن ﺟﻤﻊ ﻋﻠﯿﻢ اﺳﺖ و ﻋﻠﯿﻢ ﺑﺮ وزن ﻓﻌﯿﻞ و ﻣﺸﺘﻖ اﺳﺖ ﭘﺲ اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺘﻖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﮐُﺘُﺐ ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﮐﺘﺎب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﮐﺘﺎب ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ﭘﺲ ﮐُﺘُﺐ ﻫﻢ ﺟﺎﻣﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ 8‬ﻧﻮع اﺳﺖ ‪:‬‬ ‫اﺳﻢ ﻣﺸﺘﻖ ‪:‬‬
‫‪ (5‬ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ‬ ‫‪ (1‬اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ‬
‫‪ (6‬اﺳﻢ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ) ﺻﯿﻐﻪي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ (‬ ‫‪ (2‬اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل‬
‫‪ (7‬اﺳﻢ آﻟﺖ ) ﺣﺬف (‬ ‫‪ (3‬اﺳﻢ زﻣﺎن‬
‫‪ (8‬اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ‬ ‫‪ (4‬اﺳﻢ ﻣﮑﺎن‬
‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫‪ -1‬اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ‬
‫ﻗﺘﻞ ← ﻗﺎﺗ‪‬ﻞ ) اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد (‬ ‫در ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋ‪‬ﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺣﻤﺪ ←ﺣﺎﻣ‪‬ﺪ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺣﺮف ﻋ‪‬ﻠﻪاي ﺑﻌﺪ از ﺣﺮف‪ » ‬اﻟﻒ « ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻫﻤﺰه ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬ﺻﺎﺋﻦ ‪ -‬ﺻﺎﺋﻢ‬
‫ﻗَﻮ‪‬مَ ) ﻓﺎﻋﻞ( ← ﻗﺎوِم ← ﻗﺎﺋ‪‬ﻢ‬
‫ﺳﺎﯾِﺮ ← ﺳﺎﺋ‪‬ﺮ‬ ‫←‬ ‫ﺳ‪‬ﯿ‪‬ﺮَ ) ﻓﺎﻋﻞ (‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪66 .......................‬‬

‫← اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﻗﺮأ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬در اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻧﺎﻗﺺ و ﻣﻬﻤﻮزاﻟﻼم ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﺑﻪ ) ي ( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬ﻗﺎري‬
‫ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ ) ‬ﻓﺎﻋﻞ (← ﻫﺎدي = ﻫﺎد‪‬‬
‫د‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪ ) ‬ﻓﺎﻋﻞ ( ← داﻋﯽ = داعٍ‬
‫راﺿﯽ= راضٍ‬ ‫) ﻓﺎﻋﻞ ( ←‬ ‫ر‪‬ﺿَﻮ‪‬‬
‫اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ در ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ) ﺑﺎﺑﻬﺎ (‬
‫اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ در اﯾﻨﺠﺎ از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﺑﺠﺎي ﺣﺮف اول » ﻣ‪‬ـ « ﻣﯽﮔﺬارﯾﻢ و ﺣﺮف ﻗﺒـﻞ‬
‫از آﺧﺮ را ﮐﺴﺮه ﻣﯽدﻫﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﻢ ← ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪ّ‬ﻢ‬
‫ﯾ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪ُ ّ‬‬ ‫ﯾ‪‬ﺴﺘَﺨﺮِجُ ← ﻣ‪‬ﺴﺘَﺨﺮِج‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﺣﺮف اوﻟﺶ » ﻣ‪‬ـ « ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺮف ﻗﺒﻞ از آﺧﺮش ﮐﺴﺮه ﯾﺎ ) ي ( ﺑﺎﺷﺪ اﺳﻢ ﻓﺎﻋـﻞ و ﺛﻼﺛـﯽ ﻣﺰﯾـﺪ‬
‫) ﺑﺠﺰ وزنِ ﻣ‪‬ﻔﺎﻋﻠﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﺠﺎﻫﺪه ﮐﻪ ﻣﺼﺪر و ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫اﺳﺖ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺪرِس ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﺐ‪ ، ‬ﻣ‪‬ﺮﯾﺪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﯿﺮ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠﯿﺐ ‪.‬‬
‫آﺧ‪‬ﺮ ‪ ،‬آﺧ‪‬ﺮَه ‪ ،‬آﮐ‪‬ﻞ ‪ ،‬آﺧ‪‬ﺬ ‪ -‬آﻣ‪‬ﺮ ‪ -‬ﺿﺎﻟّﯿﻦ ‪ -‬ﺟﺎر‪ - ‬ﺗﺎم‪ - ‬ﻫﺎدي ‪ ،‬ﻗﺎضٍ ‪ ،‬ﻗُﻀﺎه ‪ . . .‬ﻫﻤﮕﯽ اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -2‬اﺳﻢ ﻣﻔﻌـﻮل‬
‫در ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ﺑﺮ وزن ﻣ‪‬ﻔﻌﻮل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ← ‬ﻣ‪‬ﺤﻤﻮد‬
‫ﻗَﺘَﻞَ ← ﻣ‪‬ﻘﺘﻮل‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ از ﻓﻌﻞ اَﺟﻮ‪‬ف ﯾﺎ ﻧﺎﻗﺺ اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﺑﺴﺎزﯾﻢ ﭼﻮن دو ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‬
‫ﻗﺎﻋﺪه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺮف ) واو ( در اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ﺣﺬف ﻣﯿﺸﻮد ؛ در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ﺑﺮ وزن ﻣ‪‬ﻔﻌﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬
‫اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل اﺟﻮف و ﻧﺎﻗﺺ = ﻣ‪‬ـ ‪ +‬رﯾﺸﻪ ي ﺳﻪ ﺣﺮﻓﯽ ﻓﻌﻞ‬
‫ﻣ‪‬ﺴﯿﻮر ← ﻣ‪‬ﺴﯿﺮ‬ ‫) ﻣﻔﻌﻮل ( ←‬ ‫ﺳ‪‬ﯿ‪‬ﺮَ‬
‫) ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه (‬ ‫← ﻣ‪‬ﺒﯿﻊ‬ ‫← ﻣ‪‬ﺒﯿﻮع‬ ‫ﺑ‪‬ﯿ‪‬ﻊ‪ ) ‬ﻣﻔﻌﻮل (‬

‫← ﻣ‪‬ﻘﻮل‬ ‫ل ) ﻣﻔﻌﻮل ( ← ﻣ‪‬ﻘﻮول‬

‫ﻗَﻮ‪َ ‬‬
‫ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ ) ‬ﻣﻔﻌﻮل ( ← ﻣ‪‬ﻬﺪوي ← ﻣ‪‬ﻬ‪ّ ‬‬
‫ﺪي‬
‫← ﻣ‪‬ﺪﻋﻮ‪‬‬ ‫د‪‬ﻋ‪‬ﻮ‪ ) ‬ﻣﻔﻌﻮل ( ← ﻣ‪‬ﺪ‪‬ﻋﻮو‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮف اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ) ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ( ﺣﺮف ﻋﻠﻪ ) و ﯾﺎ ي ( ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺑﯿﺎﯾـﺪ و ﮔﺰﯾﻨـﻪاي‬
‫ﻣ‪‬ﺨْﻔﯽ‪‬‬ ‫←‬ ‫ﮐﻪ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪ .‬ﺧَﻔَﯽ‪ ) ← ‬ﻣﻔﻌﻮل (‬
‫اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل در ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ‬
‫از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪ :‬ﺑﺠﺎي ﺣﺮف ﻣﻀﺎرﻋﻪ » ﻣ‪‬ـ « ﻣﯽﮔﺬارﯾﻢ و ﺣﺮف‪ ‬ﻗﺒﻞ از آﺧﺮ را ﻣﻔﺘﻮح ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﺮ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﺣﺮف‪ ‬اوﻟﺶ» ﻣ‪‬ـ « ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺮف‪ ‬ﻗﺒﻞ از آﺧﺮش ﻓﺘﺤﻪ ﯾﺎ » اﻟﻒ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮلِ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ‬
‫اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺮﺳ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺤﻤ‪‬ﺪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺤﺮّم ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺬﮐّﺮ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺆﻧﺚ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺨﺎﻃَﺐ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﺘﺠﺎب ‪ ،‬ﻣﺮاد‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ اوﻟﺶ » ﻣ‪‬ـ « و آﺧﺮش ) ي ( دارد اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ﻣ‪‬ﺪﻋ‪‬ﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌﺪ‪‬ي‬
‫ﻣ‪‬ﻨْﺘﻬ‪‬ﯽ' ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀَﯽ'‬ ‫ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ اوﻟﺶ » ﻣ‪‬ـ « و آﺧﺮش » اﻟﻒ « دارد اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪:‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﻔﻌﻮل از رﯾﺸﮥ اﺟﻮف در ﺑﺎب اﻓﺘﻌﺎل و اﻧﻔﻌﺎل ﺷﺒﯿﻪ ﻫﻢ ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ ﭘـﺲ ﮐﻠﻤـﺎﺗﯽ ﻣﺜـﻞ ‪ :‬ﻣﺨﺘـﺎر ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺘﺎج و ﻣﺤﺘﺎط ﻫﻢ اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻠﻨﺪ و ﻫﻢ اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ‪ ،‬از رﯾﺸﮥ اﺟﻮف درﺑﺎب اﻓﺘﻌﺎل ؛ در ﺑﺎب اﻧﻔﻌﺎل ﻫﻢ ﻫﻤﯿﻨﻄﻮراﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪67.......................‬‬

‫‪ 3‬و‪ -4‬اﺳﻢ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن ‪:‬‬

‫در ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﺑﺮ وزن ﻣ‪‬ﻔْﻌ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻔْﻌ‪‬ﻞ و ﻣ‪‬ﻔْﻌ‪‬ﻠﻪ ﻣﯽآﯾﺪ ‪ » .‬ﻣ‪‬ـ «‬
‫ﻣﺜﻞ‪ :‬ﻣ‪‬ﮑﺘَﺐ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﺠِﺪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻘﺒ‪‬ﺮه ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺰر‪‬ﻋ‪‬ﻪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮَض ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻐﺮِب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻄﻠَﻊ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻄﺒ‪‬ﺦ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠﻠ‪‬ﺲ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﻣﮑﺴﺮ اﺳﻢ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن ﺑﺮ وزن ﻣ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻞ ﻣﯽآﯾﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻣ‪‬ﺴﺎﺟﺪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﮑﺎﺗﺐ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻘﺎﺑﺮ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ وزن ‪ :‬ﻣ‪‬ﻔﻌﯽ‪ - ′‬ﻣ‪‬ﻔﺎل‪ -‬ﻣ‪‬ﻔَﻞّ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﺳﻢ ﻣﮑﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و رﯾﺸﻪي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻓﻌﻞ ﻣﻌﺘﻞ ﻧﺎﻗﺺ ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺘﻞ اﺟﻮف و ﺻﺤﯿﺢ ﻣﻀﺎﻋﻒ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ‪ -‬ﻣ‪‬ﺪار‪ -‬ﻣ‪‬ﻄﺐ‪‬‬
‫ﻣ‪‬ﺮﻋﯽ' ) ﭼﺮاﮔﺎه ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ' ‪ ،‬ﻣﻨﻔﯽ' ) ﺗﺒﻌﯿﺪﮔﺎه ( ؛ ﻣ‪‬ﺄوي' ) ﺟﺎﯾﮕﺎه ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠﺮي‪ ′‬اﺳﻢ ﻣﮑﺎن از رﯾﺸﮥ ﻓﻌﻞ ﻧﺎﻗﺺ اﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣ‪‬ﻔﻌﯽ‪ ′‬ﺻﻮرت اﻋﻼل ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣ‪‬ﻔﻌﻞ اﺳﺖ ‪ ،‬اﺳﻢ ﻣﮑﺎن و ﻣﺸﺘﻖ و ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣ‪‬ﻄﺎر ) ﻓﺮودﮔﺎه ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺰار ) ﻣﺤﻞ زﯾﺎرت ( ‪ ،‬ﻣﻘﺎم ) ﺟﺎﯾﮕﺎه ( ‪ ،‬ﻣﮑﺎن ‪ -‬ﻣ‪‬ﺪار ) ﻣﺤﻞ دور زدن ( اﺳﻢ ﻣﮑﺎن از رﯾﺸﮥ اﺟﻮف اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻣ‪‬ﻄَﺐ‪ - ‬ﻣ‪‬ﻘَﺮّ ‪ -‬ﻣ‪‬ﻤ‪‬ﺮّ ‪ -‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻞّ ‪ ...‬اﺳﻢ ﻣﮑﺎن از رﯾﺸﻪ ي ﻓﻌـﻞ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن از ﻓﻌﻠﻬﺎي ﭼﻬﺎر ﺣﺮﻓﯽ و ﺑﺎﺑﻬﺎ درﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﯾﻌﻨﯽ اوﻟـﺶ » ﻣ‪‬ــ «‬
‫دارد و ﺣﺮف ﻗﺒﻞ از آﺧﺮ ﻓﺘﺤﻪ ﯾﺎ اﻟﻒ دارد ‪ .‬ﻣ‪‬ﺼﻠّﯽ ‪ -‬ﻣ‪‬ﻨﺤﺮَف‬
‫‪ -‬ﮐﻠﻤﻪي ﻣ‪‬ﻨﺤ‪‬ﺮَف ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻫﻢ اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل اﺳﺖ و ﻫﻢ اﺳﻢ ﻣﮑﺎن و ﻫﻢ اﺳﻢ زﻣﺎن ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻠـﻪ ﯾﮑـﯽ از‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽﻫﺎ را دارد وﻟﯽ ﻣ‪‬ﻨﺤﺮِف ﻓﻘﻂ اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ (5‬ﺻﻔﺖ ﻣ‪‬ﺸﺒﻬﻪ‬
‫ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻦِ ﺻﻔﺘﯽ ﺛﺎﺑﺖ و ﭘﺎﯾﺪار دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﺮ وزن اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﯾﺎ ﻣﻔﻌﻮل ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻼً ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ اﺳﺖ ؛ ﮐﻠﻤﻪي ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ وﻟﯽ ﭼﻮن ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ اﺳﺖ ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ ﻫﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺻﻔﺖ ﻣ‪‬ﺸﺒﻬﻪ ) ﻓَﻌﯿﻞ ‪ ،‬ﻓَﻌﻼن ‪ ،‬ﻓَﻌ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻓَﻌ‪‬ﻞ (‬

‫ِ‬ ‫وزﻧﻬﺎيِ‬

‫) ﮐﻠﻤﻪي ﯾﻘﯿﻦ ﻣﺼﺪر و ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ﻓَﻌﯿﻞ ‪ :‬ﮐﺮﯾﻢ ‪ ،‬ﮐﺒﯿﺮ ‪ ،‬ﻓَﻘﯿﺮ ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪ ، ‬ﻧﻘﯽ‪ ، ‬ﺗﻘﯽ‪ ، ‬وﻟﯽ‪ ، ‬وﻓﯽ‪ ، ‬ﻏﻨﯽ‪ ، ‬ﻧﺒﯽ‪‬‬
‫ﻓَﻌﻼن ‪ :‬ﻋ‪‬ﻄﺸﺎن ) ﺗﺸﻨﻪ ( ‪ -‬ﯾ‪‬ﻘﻈﺎن ) ﺑﯿﺪار ( ‪ -‬ﺟ‪‬ﻮﻋﺎن ) ﮔﺮﺳﻨﻪ ( ‪ -‬ﮐَﺴﻼن ) ﺗﻨﺒﻞ ( ‪ -‬ﺷَﺒﻌﺎن ) ﺳﯿﺮ ( ‪ -‬ﻏَﻀﺒﺎن ) ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ (‬
‫ﺑﻘﯿﻪ ي ﮐﻠﻤﺎت ﺑﺮ وزن ﻓَﻌﻼن ﺟﺎﻣﺪﻧﺪ ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﻃﯿﺮان ) ﭘﺮواز ﮐﺮدن = ﻣﺼﺪر و ﺟﺎﻣﺪ ( ‪ -‬ﺣﺮﻣﺎن ‪ -‬ﻃﻔﻼن‬
‫) وﻟﯽ ﻓَﺮَح و ﮐَﺴ‪‬ﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﺎدي ﮐﺮدن و ﺗﻨﺒﻠﯽ ﮐﺮدن ‪ ،‬ﻣﺼﺪر و ﺟﺎﻣﺪﻧﺪ ‪( .‬‬ ‫ﻓَﻌ‪‬ﻞ ‪ :‬ﺧَﺸ‪‬ﻦ ‪ ،‬ﻓَﺮِح )ﺷﺎد( ‪،‬ﮐَﺴ‪‬ﻞ )ﺗﻨﺒﻞ( ‪ ،‬ﻓَﻬِﻢ ‪ ،‬ﻗَﻠ‪‬ﻖ ‪ ،‬ﻓَﺘ‪‬ﻦ‬
‫ﻓَﻌ‪‬ﻞ ‪ :‬ﺻ‪‬ﻌ‪‬ﺐ ) ﺳﺨﺖ ( ‪ -‬ﺳ‪‬ﻬ‪‬ﻞ ‪ -‬ر‪‬ب‪ - ‬ﺳ‪‬ﻬﻮ‬
‫) ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦ ﮐَﭽ‪‬ﻞ (‬ ‫ﻓَﻌ‪‬ﻞ ‪ :‬ﺣ‪‬ﺴﻦ ‪ -‬ﺑ‪‬ﻄَﻞ ) ﻗﻬﺮﻣﺎن (‬
‫ﻓَﻌﻮل ‪ :‬ﻗَﻄﻮر ‪ -‬ﻋ‪‬ﺪو‪‬‬
‫ﻓَﻌﺎل ‪ :‬ﺟ‪‬ﺒﺎن ) ﺗﺮﺳﻮ (‬ ‫ﻓُﻌ‪‬ﻞ ‪ :‬ﺣ‪‬ﺮّ‬ ‫ﻓُﻌﺎل ‪ :‬ﺷُﺠﺎع‬ ‫ﻓَﯿﻌ‪‬ﻞ ‪ :‬ﺳ‪‬ﯿ‪‬ﺪ ‪ ،‬ﺟﯿ‪‬ﺪ و ﻃَﯿ‪‬ﺐ ) = ﺧﻮب (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬در ﻋﺮﺑﯽ ﺗﻤﺎم رﻧﮕﻬﺎ و ﻋﯿﺒﻬﺎ ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ و ﻣﺸﺘﻖ اَﻧﺪ و ﯾﮏ وزن ﺛﺎﺑﺖ دارﻧﺪ ‪ :‬أﻓﻌ‪‬ﻞ ) ﻣﺬﮐﺮ ( ‪ ،‬ﻓَﻌﻼء ) ﻣﺆﻧﺚ (‬
‫اَﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺮ = ﮔﻨﺪم ﮔﻮن ) ﺳ‪‬ﻤﺮاء ‪ ،‬ﺳﻤﯿﺮاء (‬ ‫اَﺻﻔَﺮ ‪ :‬زرد‬ ‫اَﺧﻀَﺮ ‪ :‬ﺳﺒﺰ‬
‫اَزر‪‬ق ‪ :‬آﺑﯽ‬ ‫اَﺑﯿ‪‬ﺾ ‪ :‬ﺳﻔﯿﺪ‬
‫اَﺑﻠَﻖ ‪ :‬راه راه‬ ‫اَﺳﻮ‪‬د ‪ :‬ﺳﯿﺎه‬
‫ﻫﻤﮕﯽ اَﻓﻌﻞ وﺻﻔﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫←‬ ‫ﺣ‪‬ﻤﺮاء = ﻗﺮﻣﺰ ) ﻣﺆﻧﺚ اﺣﻤﺮ (‬ ‫اَﺣﻤ‪‬ﺮ ‪ :‬ﻗﺮﻣﺰ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪68.......................‬‬

‫ﻋﯿﺒﻬﺎ‬
‫اَﻋﻮج ‪ :‬ﻣﻌﯿﻮب‬ ‫اَﺑﮑﻢ ‪ :‬ﻻل‬
‫اَﻋﺮج ‪ :‬ﻟﻨﮓ ‪ -‬ﺷَﻞ‬ ‫اﺷﻞ ‪ :‬ﻟَﻨﮓ‬
‫ّ‬
‫اَﻋﻤﯽ ‪ :‬ﮐﻮر ) ﻋﻤﯿﺎء (‬ ‫اَﺻﻢّ ‪ :‬ﮐَﺮ‬
‫اَﻟﮑﻦ ‪ :‬ﻟﮑﻨﺖ زﺑﺎن‬ ‫َاﺷﺘﺮ ‪ :‬زﺧﻢ ﺧﻮرده‬
‫اَﺣﻮل ‪ :‬دو ﺑﯿﻦ ‪ -‬ﻟﻮچ‬ ‫اَﺧﺮس ‪ :‬ﻻل‬
‫اَﺑﺘﺮ ‪ :‬ﻣﻘﻄﻮع اﻟﻨﺴﻞ‬ ‫اَﻋﻮر ‪ :‬ﯾﮏ ﭼﺸﻢ‬
‫اَزﻫﺮ ‪ :‬ﺑﺮ زﯾﻨﺖ دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒ‪‬ﻬﻪ و ﻣﺸﺘﻖ اﺳﺖ ‪ ) .‬ز‪‬ﻫﺮاء = ﻣﺆﻧﺚ‪ ‬اَزﻫ‪‬ﺮ (‬ ‫اَﺣﻤﻖ ‪ :‬اﺑﻠﻪ ‪ -‬ﺣﻤﻘﺎء‬
‫ﻓﺮق اَﻓﻌﻞ وﺻﻔﯽ ﺑﺎ اََﻓﻌﻞ ﺗﻔﻀﯿﻞ ‪ :‬اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪ ﺟﺰء رﻧﮓﻫﺎ ﯾﺎ ﻋﯿﺐﻫﺎ ﺑﻮد اَﻓﻌﻞ وﺻﻔﯽ اﺳﺖ وﮔﺮﻧﻪ اَﻓﻌﻞ ﺗﻔﻀﯿﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬در ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ ﺑﺮ وزن ﻓَﻌ‪‬ﻞ و ﻓَﻌ‪‬ﻞ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻠﻤﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺻﻔﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﻣﻌﻨﯽ ﺻﻔﺖ ﻧﺪﻫﺪ ﺻـﻔﺖ‬
‫ﻣﺸﺒﻪ ﻧﯿﺴﺖ ؛ ﻣﺜﻼً ‪ ) :‬ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦ = ﺧﻮب ‪ ،‬ﺻ‪‬ﻌﺐ = ﺳﺨﺖ ‪ ،‬دﺷﻮار ( ﺑ‪‬ﺤ‪‬ﺮ = درﯾﺎ ) ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ ﻧﯿﺴﺖ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﺼﺪري اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﻗَﺘﻞ = ﮐﺸﺘﻦ ) ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ ﻧﯿﺴﺖ ؛ ﺟﺎﻣﺪ ﻣﺼﺪري اﺳﺖ ‪ ) ( .‬ﻧﻈﺮ = ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻄَﺮ = ﺑﺎران ‪ ،‬ﻃﺒﺦ = ﭘﺨﺘﻦ (‬
‫ﭘﺴﻮﻧﺪ » ﺗﺮ« را ﺑﻪ آﺧﺮ ﺗﺮﺟﻤﮥ اﯾﻦﻫﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ و ﻣﺸﺘﻖ اﻧﺪ و ﮔﺮﻧﻪ ﺟﺎﻣﺪﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -6‬اﺳﻢ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ) ﺻﯿﻐﻪي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ (‬
‫ﺑﺮ داﺷﺘﻦِ ﺻﻔﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪:‬‬
‫وزﻧﻬﺎي اﺻﻠﯽ ﺻﯿﻐﻪي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ‪:‬‬
‫ﻓَﻌ‪‬ﺎﻟﻪ ‪ :‬ﻋﻠّﺎﻣﻪ ) ﺑﺴﯿﺎر داﻧﺎ (‬ ‫ﻓَﻌ‪‬ﺎل ‪ :‬ﺣﻤ‪‬ﺎل‬
‫ﻓُﻌ‪‬ﻮل ‪ :‬ﻗُﺪ‪‬وس‬ ‫ﻓ‪‬ﻌ‪‬ﯿﻞ ‪ :‬ﺻ‪‬ﺪ‪‬ﯾﻖ‬
‫‪ -‬ﻋﯿﻦ اﻟﻔﻌﻞ » ﺣﺮف دوم « وزﻧﻬﺎي اﺻﻠﯽ ﺻﯿﻐﻪي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺗﺸﺪﯾﺪ دارد ‪.‬‬ ‫ﻓَﯿﻌﻮل ‪ :‬ﻗﯿ‪‬ﻮم‬
‫ﺣﺮف » ة ﮥ « در آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪ ي ﻋ‪‬ﻠّﺎﻣﻪ و ﻓَﻬ‪‬ﺎﻣﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻮدن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﮐﺜﺮت اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺗ‪‬ﻠﮏ‪ ‬إﻣﺮَأه ﻋ‪‬ﻼّﻣ ٌﻪ‬ ‫ذﻟ‪‬ﮏ‪ ‬ر‪‬ﺟ‪‬ﻞٌ ﻋ‪‬ﻠّﺎﻣﻪ‪‬‬
‫وزﻧﻬﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و ﻣﺸﺒﻬﻪ ‪:‬‬
‫ﻣﺸﺒﻬﻪ ‪ ‬ﻗَﻄﻮر ‪ -‬ﻋ‪‬ﺪو‪‬‬ ‫ﻓَﻌﻮل ‪ :‬ﺻ‪‬ﺒﻮر ‪ ،‬ﺻ‪‬ﺪوق ‪ ،‬ﮐَﺬوب ‪ ،‬ﻏَﻔﻮر ‪ ،‬ﻇَﻠﻮم ‪...‬‬
‫ﻣﺸﺒﻬﻪ ‪ ‬ﮐﺮﯾﻢ ‪ ،‬ﮐﺒﯿﺮ ‪ ،‬ﻓَﻘﯿﺮ ‪ ،‬ﻧﻘﯽ‪ ، ‬ﺗﻘﯽ‪ ، ‬ﻏﻨﯽ‪ ، ‬ﻧﺒﯽ‪‬‬ ‫ﻓَﻌﯿﻞ ‪ :‬ﻋ‪‬ﻠﯿﻢ ‪...‬‬
‫ﻣﺸﺒﻬﻪ ‪ ‬ﺻ‪‬ﻌ‪‬ﺐ ) ﺳﺨﺖ ( ‪ -‬ﺳ‪‬ﻬ‪‬ﻞ ‪ -‬ر‪‬ب‪ - ‬ﺳ‪‬ﻬﻮ‬ ‫ﻓَﻌ‪‬ﻞ ‪ :‬ﻋ‪‬ﺒﺪ ‪...‬‬
‫‪ -‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي داده ﺷﺪه ﺑﺮ اﯾﻦ ﺳﻪ وزن را ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋﻞ ) ﯾﺎ ﻣﻔﻌﻮل ( ﻣﯽآورﯾﻢ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻮد اﺳـﻢ ﻣﺒﺎﻟﻐـﻪ اﻧـﺪ وﮔﺮﻧـﻪ‬
‫ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ اﻧﺪ ‪:‬‬
‫‪ -‬ﮐﺮﯾﻢ ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﮐﺎرِم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﺻﻔﺖ ﻣﺸﺒﻬﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﻠﯿﻢ ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ ﻣﯽﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﭘﺲ اﺳﻢ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ = ﻣﺸﺒﻬﻪ‬ ‫ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋﻞ ‪ (1 :‬ﺑﺎﻣﻌﻨﯽ = ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ‬ ‫←‬ ‫‪ -‬ﻓَﻌﻮل و ﻓَﻌﯿﻞ‬
‫‪ -‬اﺳﺎﻣﯽ ﺷﻐﻠﻬﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺟ‪‬ﺮّاح ‪ ،‬ﻃَﯿ‪‬ﺎر ﭼﻮن رﯾﺸﻪي ﻓﻌﻠﯽ دارﻧﺪ ‪ ،‬اﺳﻢ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و ﻣﺸﺘﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﺳﺎﻣﯽ ﺷﻐﻠﻬﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺗَﻤ‪‬ﺎر ) ﺧﺮﻣﺎ ﻓﺮوش ( ﺧَﺒ‪‬ﺎز ) ﻧﺎﻧﻮا ( ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺎك ) ﻣﺎﻫﯽ ﻓﺮوش ( ﭼﻮن رﯾﺸﻪ ﻓﻌﻠﯽ ﻧﺪارﻧﺪ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪69 .......................‬‬

‫ﻣ‪‬ﻔْﻌ‪‬ﻞ و ﻣ‪‬ﻔْﻌ‪‬ﻠﻪ و ﻣ‪‬ﻔﻌﺎل اﺳﺖ‬ ‫اﺳﻢ آﻟﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ آﻟﺖ دال اﺳﺖ‬ ‫‪ -7‬اﺳﻢ آﻟﺖ ) اﺑﺰار (‬
‫ﻣ‪‬ﻔﺘﺎح ) ﮐﻠﯿﺪ ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺼﺒﺎح ) ﭼﺮاغ ( ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ) ﺗﺮازو ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺮﺳﺎه ) ﻟﻨﮕﺮ ﮐﺸﺘﯽ ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﻄَﺮه ) ﺧﻂ ﮐﺶ ( ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﻤﺎر ) ﻣﯿﺦ (‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ :‬ﻣـَ‪ : ........‬اﺳﻢ ﻣﮑﺎن ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ :‬ﻣـُ‪ : ........‬اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﯾﺎ اﺳﻢ ﻣ‪‬ﻔﻌﻮل ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ :‬ﻣـِ‪ : .........‬اﺳﻢ آﻟﺖ ) ﻣﻌﻨﯽ آن ﺑﺎﯾﺪ اﺑﺰار و وﺳﯿﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ، ( .‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد‬

‫‪ -8‬اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ‬

‫اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ ﺑﺮ وزن أﻓﻌﻞ ) ﻣﺬﮐﺮ( ‪ ،‬ﻓُﻌﻠﯽ' ) ﻣﺆﻧﺚ ( ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬

‫رﺿﺎ از ﺟﻮاد ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫) اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ (‬ ‫رﺿﺎ اَﮐﺒﺮُ ﻣ‪‬ﻦ اﻟﺠﻮاد‬
‫رﺿﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ داﻧﺶآﻣﻮزان اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫) ﺻﻔﺖ ﻋﺎﻟﯽ (‬ ‫رﺿﺎ اَﮐﺒﺮُ اﻟﺘﻼﻣﯿﺬ‬
‫ﺧﺪا ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫) ﺻﻔﺖ ﻋﺎﻟﯽ (‬ ‫اَﷲ اَﮐﺒﺮُ‬
‫ﻗﺎﻋﺪه ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ ﺣﺮف ﺟﺮِ » ﻣ‪‬ﻦ « ﺑﺎﺷﺪ ﺻﻔﺖ ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ وﻟﯽ اﮔﺮ ﺣﺮف ﺟﺮ » ﻣ‪‬ﻦ « ﻧﺒﺎﺷﺪ ﯾﺎ اﺳﻢ ﺟﻤﻊ‬
‫وﺟﻮد دارد ﯾﺎ ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ » اَﻟـ « دارد و ﯾﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪي ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺻﻔﺖ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ -‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻔﻬﻤﯿﻢ ﮐﻠﻤﻪاي ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻪ ﻣﻔﺮد آن ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﻓُﻘﺮاء ﺟﻤﻊ ﻓﻘﯿﺮ و ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺮ وزن ﻓﻌﯿﻞ اﺳﺖ ﭘﺲ ﻣﺸﺘﻖ اﺳﺖ و آﺧﺮش ـﮥ ﻧﺪارد ﭘﺲ ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻟﻤﻮن← ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ » ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ «‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﺎت ← ﻣ‪‬ﺆﻣﻨﻪ » ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ «‬ ‫ﻣ‪‬ﺘﻘﻮن ← ﻣ‪‬ﺘﻘﯽ » ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ «‬
‫ﺷُﻌ‪‬ﺮاء ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﻔﺮد آن » ﺷﺎﻋﺮ « ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣ‪‬ﺰارِع ﻣﺆﻧﺚ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﻔﺮد آن » ﻣﺰرﻋﻪ « ﻣﺆﻧﺚ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻟﻐﺎت‪ : ‬اَﻋﻈﻢ و ﻋ‪‬ﻈﻤﯽ ‪ -‬اَﺣﺴ‪‬ﻦ و ﺣ‪‬ﺴﻨﯽ ‪ -‬اَدﻧﯽ و دﻧﯿﺎ ‪ -‬اَﻋﻠﯽ و ﻋ‪‬ﻠﯿﺎ اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ ﻣﺬﮐﺮ و ﻣﺆﻧﺚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫) اَﻓﻌ‪‬ﻞ و ﻓُﻌﻠﯽ = اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ و ﻣﺸﺘﻖ (‬
‫دﻧﯿﺎ ‪ -‬ﻋ‪‬ﻠﯿﺎ ﺑﺮ وزن ﻓُﻌﻠﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ دﯾﮑﺘﻪ ي آﻧﻬﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده ﭘﺲ اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞِ ﻣﺆﻧﺚ و ﻣﺸﺘﻖ و اﺳﻢ ﻣﻘﺼﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اَﺷْﺪ‪‬د‪ ‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ﭼﻮن دو ﺣﺮف ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ﺑﺎﯾﺪ ادﻏﺎم ﺷﻮﻧﺪ ‪ ) .‬اَﺷَﺪ‪( ‬‬
‫‪ -‬اَﺣ‪‬ﺐ‪ - ‬اَﺷﺪ‪ - ‬اَﺣ‪‬ﻖّ ‪ -‬اَﺑﻘﯽ ‪ -‬اَﻋﻠﯽ‪ - ′‬اَﻋﻠﻮن ‪ -‬اَﻗﻮي ‪ -‬آﺧَﺮ ‪ -‬آﺧَﺮﯾﻦ ‪ . . .‬ﻫﻤﮕﯽ اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ ﻣﺬﮐﺮ ) اَﻓﻌ‪‬ﻞ ( ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬دو ﮐﻠﻤﻪ ي ﺧﯿﺮ و ﺷﺮ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻬﺘﺮ و ﺑﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﺻﻞ آﻧﻬﺎ اَﺧﯿﺮ و اَﺷﺮّ ﺑﻮده و اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ و ﻣﺸﺘﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ :‬آﺧَﺮ ‪ :‬ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﻬﻤﻮز ﻣ‪‬ﻦ ﻣﺎد‪‬ه‪ ) ‬أَﺧَﺮَ ( ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮﱠد‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ :‬آﺧ‪‬ﺮ ‪ :‬ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬اﺳﻢ ﻓﺎﻋ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﻬﻤﻮز ﻣ‪‬ﻦ ﻣﺎد‪‬ه‪ ) ‬أَﺧَﺮَ ( ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮﱠد‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ي اﺳﻢ ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﺸﺘﻖ ‪ :‬اﮔﺮ اﺳﻤﯽ ﺑﺮ وزن ‪ :‬ﻓﺎﻋ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻔﻌﻮل ‪ ،‬ﻓَﻌﯿﻞ و ﻓَﻌﻮل ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ اوﻟﺶ ﻣ‪‬ـ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ؛‬
‫ﻣﺸﺘﻖ اﺳﺖ و اﮔﺮ اﯾﻦ ﻃﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯿﻢ ‪ ،‬ﺻ‪‬ﺒﻮر ‪ ،‬ﻓَﺮِح ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠﺎﻫ‪‬ﺪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻠﺘَﺰِم (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﻪ اي ﮐﻪ ﺑﺮ وزن ﻣﻔﺎﻋ‪‬ﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺎﻣﺪ اﺳﺖ ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ اوﻟﺶ ﻣ‪‬ـ دارد ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮ وزن ﻣﻔﺎﻋﻠﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﺼﺪر‬
‫ﺑﺎب ﻣﻔﺎﻋﻠﻪ اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ي ﻣﺼﺪرﻫﺎ ﺟﺎﻣﺪﻧﺪ ‪ ) .‬ﻣ‪‬ﺠﺎﻫ‪‬ﺪة ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﺎﺑﻘﮥ (‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪70 .......................‬‬

‫» ﺿﻤﯿــﺮ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﺷﺸﻢ ‪ :‬اﻟﺘﱠﺠﺮُﺑ‪‬ﮥُ‬

‫ﺿﻤﯿﺮ ﮐﻠﻤﻪ اي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ اﺳﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد ؛ ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ ﺟﺰء اﺳﻢ اﻧﺪ و ﻣﻌﺮﻓﻪ و ﻣﺒﻨﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﻋﻠﯽ آﻣﺪ ← او آﻣﺪ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬در ﻋﺮﺑﯽ ﻓﻌﻞﻫﺎ و ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ ‪ 14‬ﺻﯿﻐﻪ دارﻧﺪ ‪:‬‬

‫ﻏﺎﺋ‪‬ﺐ‬ ‫‪ (1‬ﻣﻔﺮد‬
‫ﻏﺎﺋ‪ِ ‬‬
‫ﺒﯿﻦ‬ ‫‪ (2‬ﻣﺜﻨﯽ‬ ‫ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﻏﺎﺋ‪َ ‬‬
‫ﺒﯿﻦ‬ ‫‪ (3‬ﺟﻤﻊ‬
‫ﻏﺎﯾﺐ‬
‫ﻏﺎﺋ‪‬ﺒ‪‬ﮥ‬ ‫‪ (4‬ﻣﻔﺮد‬
‫ِ‬ ‫ﻏﺎﺋﺒﺘﯿﻦ‬ ‫‪ (5‬ﻣﺜﻨﯽ‬ ‫ﻣﺆﻧﺚ‬
‫ﺒﺎت‬
‫ﻏﺎﺋ‪ِ ‬‬ ‫‪ (6‬ﺟﻤﻊ‬

‫ﻣ‪‬ﺨﺎﻃَﺐ‬ ‫‪ (7‬ﻣﻔﺮد‬
‫ﻣ‪‬ﺨﺎﻃَ ِ‬
‫ﺒﯿﻦ‬ ‫‪ (8‬ﻣﺜﻨﯽ‬ ‫ﻣﺬﮐﺮ‬
‫ﻣ‪‬ﺨﺎﻃَ َ‬
‫ﺒﯿﻦ‬ ‫‪ (9‬ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺐ‬
‫ﻣ‪‬ﺨﺎﻃَﺒﮥ‬ ‫‪ (10‬ﻣﻔﺮد‬
‫ِ‬ ‫ﺒﺘﯿﻦ‬ ‫ﻣ‪‬ﺨﺎﻃَ‬ ‫‪ (11‬ﻣﺜﻨﯽ‬ ‫ﻣﺆﻧﺚ‬
‫ﻣﺨﺎﻃَ ِ‬
‫ﺒﺎت‬ ‫‪ (12‬ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣ‪‬ﺘﮑﻠﻢ ‪ -‬ﻣ‪‬ﺘﮑﻠﻤﮥ‬ ‫‪ (13‬ﻣﺘﮑﻠﻢ وﺣﺪه‬ ‫ﻣﺘﮑﻠﻢ‬
‫ﻣ‪‬ﺘﮑﻠﻤﯿﻦ ‪ -‬ﻣ‪‬ﺘﮑﻠﻤﺎت‬ ‫‪ (14‬ﻣﺘﮑﻠﻢ ﻣﻊ اﻟﻐﯿﺮ‬

‫ﻧﺖ ‪ ،‬اَﻧـَـــﺎ ‪ ،‬ﻧَﺤـﻦُ‬

‫‪ (1‬ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻣﺮﻓﻮع ‪ :‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻫ‪‬ـــﻮ‪ ، ‬اَ َ‬ ‫ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ ‪ 4‬دﺳﺘﻪاﻧﺪ ؛‬
‫‪ (2‬ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻣﻨﺼﻮب ‪ :‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎك‪ = ) ‬ﺗﻮ را ( ‪ ،‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎﮐُﻢ ‪ ،‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎي‪ ، ‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎﻧﺎ‬
‫) اﻟﻒ در ذَﻫ‪‬ﺒﺎ (‬ ‫ا‬ ‫) واو در ﯾ‪‬ﮑﺘُﺒﻮنَ ( ؛‬ ‫‪ (3‬ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺮﻓﻮع ‪ :‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬و‬
‫‪ (4‬ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻨﺼﻮب و ﻣﺠﺮور ‪ :‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ـﻪ‪ = ) ‬او = ـَﺶ ( ؛ ـﮏ‪ = ) ‬ﺗﻮ = ـَﺖ (‬

‫‪ (1‬ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻣﺮﻓﻮع‬

‫‪ (13‬أﻧـَـﺎ‬ ‫أﻧﺖ‬
‫‪ِ (10‬‬ ‫‪ (7‬أﻧﺖَ‬ ‫‪ (4‬ﻫ‪‬ـــﯽ‪‬‬ ‫‪ (1‬ﻫ‪‬ــﻮ‪‬‬
‫‪ (14‬ﻧَﺤﻦُ‬ ‫‪ (11‬أﻧﺘُﻤﺎ‬ ‫‪ (8‬أﻧﺘُﻤﺎ‬ ‫‪ (5‬ﻫ‪‬ﻤﺎ‬ ‫‪ (2‬ﻫ‪‬ﻤﺎ‬
‫‪ (12‬أﻧﺘُـــ َ‬
‫ﻦّ‬ ‫‪ (9‬أﻧﺘُﻢ‬ ‫‪ (6‬ﻫ‪‬ـــﻦَﱠ‬ ‫‪ (3‬ﻫ‪‬ﻢ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﭼﻮن ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﻤﯽﭼﺴﺒﻨﺪ و ﭼﻮن درﺟﻤﻠﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﻘﺶﻣﺒﺘﺪا ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و‬
‫ﻫ‪‬ــــــﻮ‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪ٌ ّ‬‬
‫ﻢ‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا ﻫﻢ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ﭘﺲ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻣﺮﻓﻮع ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫اﻋﺮابِ ﺿﻤﯿﺮ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ ؛ ﭼﻮن ﻣﺒﻨﯽ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺿﻤﺎﯾﺮ ‪ :‬ﻫﻮ ‪ ،‬ﻫﻤﺎ ‪ ...‬اَﻧﺖ‪ ، ‬اَﻧﺘﻢ ‪ ،‬اَﻧﺎ ‪ ،‬ﻧَﺤﻦُ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﻮن اول ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ ‪ ) .‬ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ‪( ‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪71........................‬‬

‫اﯾﻦ ﺿﻤﺎﯾﺮ اﮔﺮ وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ و ﺑﻌﺪ از ﺣﺮوف ) وَ ‪ -‬ف‪ - ‬ﺑ‪‬ﻞ ‪ ( . . .‬ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻣ‪‬ﻦ ﺗَﺴﺎوي ﯾﻮﻣﺎه ﻓَﻬ‪‬ـــﻮ‪ ‬ﻣ‪‬ﻐﺒﻮنٌ = ﻫﺮ ﮐﺲ دو روزش ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ ﺿﺮر ﮐﺮده اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻣﺮﻓﻮع ﻣﯿﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ا‪‬ﺳﺘ‪‬ﺘﺎر ﺑﺎ ﻓﻌﻞِ ﻣﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻓﻌﻞِ ﻣﺠﻬﻮل‬
‫ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ اﻓﻌﺎلِ ﻧﺎﻗﺼﻪ ‪ ،‬اﺳﻢ اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﺿﻤﺎﯾﺮ در ﻫﺮ ﺳﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫در ﮐﺎنَ اﺳﻢِ ﮐﺎنَ = ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﻣ‪‬ﺴﺘﺘﺮ‬ ‫در ﮐُﺘ‪‬ﺐ‪ ‬ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ = ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﻣ‪‬ﺴﺘﺘﺮ ؛‬ ‫در ‪ :‬ﮐَﺘَﺐ‪ ‬ﻓﺎﻋﻞ = ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﻣ‪‬ﺴﺘﺘﺮ ؛‬

‫‪ (2‬ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻣﻨﺼﻮب‬

‫= ﻓﻘﻂ ﻣﻦ را‬ ‫‪ (13‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎي‪‬‬ ‫‪ (10‬اﯾ‪‬ﺎك‪‬‬ ‫= ﻓﻘﻂ ﺗﻮ را‬ ‫‪ (7‬اﯾ‪‬ﺎك‪‬‬ ‫‪ (4‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎﻫﺎ‬ ‫‪ (1‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎهُ‬
‫‪ (14‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎﻧﺎ‬ ‫‪ (11‬اﯾ‪‬ﺎﮐﻤﺎ‬ ‫‪ (8‬اﯾ‪‬ﺎﮐﻤﺎ‬ ‫‪ (5‬اﯾﺎﻫﻤﺎ‬ ‫‪ (2‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎﻫﻤﺎ‬
‫‪ (12‬اﯾﺎﮐﻦّ‬ ‫‪ (9‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎﮐُﻢ‬ ‫‪ (6‬اﯾﺎﻫﻦّ‬ ‫‪ (3‬ا‪‬ﯾ‪‬ﺎﻫﻢ‬
‫اﯾﻦ ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ اَﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﻤﯽﭼﺴﺒﻨﺪ و ﻣﻨﺼﻮب اَﻧﺪ ﭼﻮن ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻔﻌﻮل دارﻧﺪ و ﻣﻔﻌﻮل‬
‫‪‬ﺎك ﻧﻌﺒﺪ‪ : ‬ﻓﻘﻂ ﺗﻮ را ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﯿﻢ ‪.‬‬
‫ا‪‬ﯾ َ‬ ‫ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ (3‬ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ﺿﻤﺎﯾﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺻﺮف‪ ‬ﻓﻌﻞ ﺑﻪ آﺧﺮ آن ﻣﯽﭼﺴﺒﻨﺪ و ﻓﺎﻋﻞ اﯾﻦ ﻓﻌﻠﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪:‬‬
‫) و ( ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫در ‪ :‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒــﻮنَ‬ ‫) اﻟﻒ ( ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ؛‬ ‫ﻣﺜﻼً در ‪ :‬ذَﻫ‪‬ﺒــﺎ‬

‫در ﻓﻌﻞِ ﻣﺎﺿﯽ ‪ 12‬ﺻﯿﻐﻪ ﺿﻤﯿﺮِ ﻣﺘﺼﻞ ﻓﺎﻋﻠﯽ دارد و ﭼﻮن ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺮﻓﻮﻋﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺖ ( ﺿﻤﯿﺮ ﻓﺎﻋﻠﯽ ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻘﻂ ﺻﯿﻐﻪي ‪ 1‬و ‪ 4‬ﻣﺎﺿﯽ ) ذَﻫ‪‬ﺐ‪ ‬و ذَﻫ‪‬ﺒ‪ْ ‬‬
‫ﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺗﺄﻧﯿﺚ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻓﺎﻋﻞ ‪.‬‬
‫ت ( در آﺧﺮِ ‪ :‬ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 4‬ﻣﺎﺿﯽ ) = ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋ‪‬ﺒ‪‬ﻪ ( ذَﻫ‪‬ﺒ‪ْ ‬‬
‫ﺣﺮف‪ْ ) ‬‬
‫ﺿﻤﯿﺮِ ) ﯾـ ( در ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 10‬ﻣﻀﺎرع ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ‪ ) .‬ﺗَﺬﻫ‪‬ﺒﯿــﻦَ = ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﺨﺎﻃَﺒ‪‬ﮥ (‬
‫ﺿﻤﯿﺮِ ‪ ) :‬ﻧﺎ ( در آﺧﺮ ﺻﯿﻐﻪ ي ‪ 14‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽِ ﻣﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺣﺮف ﻗﺒﻞ از آن ﺳﺎﮐﻦ اﺳﺖ و‬
‫اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺠﻬﻮل ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮِ ) ﻧﺎ ( ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ اﯾﻦ دو ﺣﺎﻟﺖ ﺿﻤﯿﺮِ ) ﻧﺎ ( در آﺧﺮ ﻫﺮ ﻓﻌﻞ‬
‫دﯾﮕﺮي و ﺗﻤﺎم ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻣﻀﺎرع و ﺻﯿﻐﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﺎﺿﯽ ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪.‬‬
‫= زد ﻣــﺎ را ‪ :‬ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﺿَﺮَﺑـَــــــــــﻨﺎ‬ ‫= زدﯾﻢ ﻣـــﺎ ‪ :‬ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺿَﺮَﺑـْـــــــــﻨﺎ‬
‫ﺐ‬
‫ﺐ ‪ ،‬ﺗَﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ ‪ ،‬ﺗَﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ر ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ 9‬ﺻﯿﻐﻪ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻓﺎﻋﻠﯽ دارﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎي ﻣﻔﺮد ‪ 13 ، 7 ، 4 ، 1:‬و ‪ : 14‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ ‪ ،‬ﻧَﺬﻫ‪‬ﺐُ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻓﺎﻋﻠﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﺎﻋﻞ آﻧﻬﺎ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ) ﻫ‪‬ﻮ‪ ، ‬ﻫ‪‬ﯽ‪ ، ‬أﻧﺖ‪ ، ‬أﻧﺎ ‪ ،‬ﻧَ ُ‬
‫ﺤﻦ (‬ ‫أذﻫ‪ُ ‬‬
‫ﻓﻌﻞ اَﻣﺮ ﻫﻢ ﭼﻮن از ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻓﺎﻋﻠﯽ آن ﻣﺜﻞ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺿﻤﺎﯾﺮِ ) ا ‪ -‬و ‪ -‬نَ ‪ -‬ت‪ - ‬ﺗُﻤﺎ ‪ -‬ﺗُﻢ ‪ -‬ت‪ - ‬ﺗﻦﱠ ‪ -‬ت‪ - ‬ﻧﺎ ( در آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ و ) ا ‪ -‬و ‪ -‬نَ ‪ -‬ي ( در ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﻌﻞِ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﻌﻞِ ﻣﺠﻬﻮل ‪ ،‬ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ اﻧﺪ و ﺑﺎ اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ‪ ،‬اﺳﻢ اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و‬
‫از ﻧﻮعِ ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز ﻫﺴﺘﻨﺪ ؛ اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ در ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮي اﯾﻦ ﻧﻘﺶ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺿﻤﯿﺮ » ت‪ « ‬در ﺧَﻠَﻘﺖ‪ : ‬ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬در ﺧُﻠ‪‬ﻘﺖ‪ : ‬ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ و در ﮐُﻨﺖ‪ : ‬اﺳﻢ ﮐﺎنَ و در ﻫﺮ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪72 .......................‬‬

‫ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ = اﺳﻢ ﻣﻌﺮﻓﻪ ؛ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﻢ و ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ ‪ ) .‬اﻟﻒ در ﯾﺤﻤﻼنِ ﺿﻤﯿﺮِ ﺑﺎرز و ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫ﺣﺮف » ن « در آﺧﺮ ﺻـﯿﻐﻪ ي ‪ 6‬و ‪ 12‬ﻣﻀـﺎرع ﯾﻌﻨـﯽ ﺟﻤـﻊ ﻣﺆﻧـﺚ ﻫـﺎ ﺿـﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼـﻞ ﻓـﺎﻋﻠﯽ اﺳـﺖ و ﻫﺮﮔـﺰ ﺣـﺬف‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ در آﺧﺮ ﺑﻘﯿﻪ ي ﺻﯿﻐﻪ ﻫﺎي ﻣﻀﺎرع ﺿﻤﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻪ ﺟﺎي ﻋﻼﻣﺖ رﻓﻊ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت‬
‫ﻣﺠﺰوم ﺷﺪن ﯾﺎ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪن ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪ (4‬ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻨﺼﻮب و ﻣﺠﺮور‬

‫‪ -13‬ي‬ ‫‪ -10‬ك‪‬‬ ‫‪ -7‬ك‪‬‬ ‫‪ -4‬ﻫﺎ‬ ‫‪ - 1‬ـﻪ‬
‫‪ -14‬ﻧﺎ‬ ‫‪ -11‬ﮐُﻤﺎ‬ ‫‪ -8‬ﮐُﻤﺎ‬ ‫‪ -5‬ﻫ‪‬ﻤﺎ‬ ‫‪ -2‬ﻫﻤﺎ‬
‫‪ -12‬ﮐُﻦﱠ‬ ‫‪ -9‬ﮐُﻢ‬ ‫‪ -6‬ﻫ‪‬ﻦﱠ‬ ‫‪ -3‬ﻫﻢ‬

‫‪ -‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﭼﻮن ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ آﺧﺮِ ﮐﻠﻤﺎت ﻣﯽﭼﺴﺒﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﯾﻦ ﺿﻤﺎﯾﺮ اﮔﺮ ﺑﻪ آﺧﺮ ﻫﺮ ﻓﻌﻠﯽ ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ؛ آن ﻓﻌﻞ ‪ ،‬ﯾﮏ ﻓﻌﻞِ ﻣ‪‬ﺘﻌﺪي اﺳﺖ ‪ .‬ﻗَﺘَﻠَﻪ‪ = ‬او را ﮐُﺸﺖ‬
‫‪ -‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﺿﻤﺎﯾﺮ ﺑﻪ آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﺑﭽﺴﺒﻨﺪ ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب اﻧﺪ ‪ ) .‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻨﺼﻮﺑﯽ (‬
‫ﺿَﺮَﺑـﺘُــــﮏ‪ : ‬زدم ﺗﻮ را ‪ :‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻨﺼﻮﺑﯽ‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﺿَﺮَﺑــــَــــــــــــ ُﻪ ‪ :‬زد او را‬

‫ﺗﻤﺎم ﻣﻔﻌﻮل ﻫﺎ ﻣﻨﺼﻮب اَﻧﺪ ‪ :‬ﮐُــﻞﱡ ﻣ‪‬ﻔﻌــﻮلٍ ﻣ‪‬ﻨﺼﻮب‪. ‬‬

‫‪ -‬ﻫﺮ ﻓﻌﻠﯽ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ ) ـﻪ ‪ ، ... ،‬ـﮏ‪ ، ... ، ‬ـﯽ ‪ ،‬ﻧﺎ ( ﺑﻪ آﺧﺮش ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺪي اﺳﺖ و ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ‪.‬‬

‫ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ ) ـﻪ ‪ ، ... ،‬ـﮏ‪ ، ... ، ‬ـﯽ ‪ ،‬ﻧﺎ ( اﮔﺮ ﺑﻪ آﺧﺮ اﺳﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﻣ‪‬ﻀﺎف ا‪‬ﻟَﯿﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺠﺮور ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻮن‬
‫ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺠﺮور اﺳﺖ ‪ ،‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺠﺮوري ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﮐ‪‬ﺘﺎﺑ‪‬ـــﻪ‪ : ‬ﮐﺘﺎب او ‪ :‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺠﺮوري‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ا‪‬ﺳﻤ‪‬ــــــﮏ‪ ) ‬ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺠﺮوري (‬

‫ﺗﻤﺎم ﻣﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ ﻫﺎ ﻣﺠﺮورﻧﺪ ‪ :‬ﮐُــﻞﱡ ﻣ‪‬ﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﺠﺮور‪. ‬‬

‫‪ -‬ﻫﺮﮔﺎه اﯾﻦ ﺿﻤﺎﯾﺮ ﺑﻪ آﺧﺮ ﺣﺮوف ﻣ‪‬ﺸَﺒِﻬ‪‬ﮥٌ ﺑِﺎﻟﻔ‪‬ﻌﻞ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ اﺳﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﻨﺪ و ﻣﺤﻼً ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً در ‪ :‬ا‪‬ﻧﱠــــــــــــــ ُﻪ ﺿﻤﯿﺮ ) ـ ُﻪ ( ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻨﺼﻮﺑﯽ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ -‬اﯾﻦ ﺿﻤﺎﯾﺮ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺣﺮوف ﺟﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻣﺤﻼً ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻓﯿــــــــــــــــــــ ِﻪ ﺿﻤﯿﺮ ـﻪ ِ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﺠﺮوري اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺿﻤﯿﺮ ﻫﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﮐﻠﻤﻪ ي ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻼً را ﺑﮑﺎر ﻣﯽ ﺑﺮﯾﻢ ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪73 ......................‬‬

‫» ﻣﻮﺻﻮل «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﻫﻔﺘﻢ ‪ :‬اَﻟﻬِﺠﺮَةُ‬

‫اَﻟّﺘﯽ ) دﺧﺘﺮي ﮐﻪ ‪ ،‬ﮐﻪ (‬ ‫اَﻟّﺬي ) ﭘﺴﺮي ﮐﻪ ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ‪ ،‬ﮐﻪ (‬ ‫اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ‪ (1 :‬ﻣﻮﺻﻮل ﺧﺎص‬
‫‪ (2‬ﻣﻮﺻﻮل ﻋﺎم ) ﻣﻮﺻﻮل ﻣﺸﺘﺮك ﺑﯿﻦ ﻣﺬﮐﺮ و ﻣﺆﻧﺚ ( ﻣ‪‬ﻦْ ) ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ‪ ،‬ﭼﻪ ﭘﺴﺮ ﭼﻪ دﺧﺘﺮ ( ﻣﺎ ) ﭼﯿﺰي ﮐﻪ (‬
‫ﻫﺬا ﮐﺘﺎب‪ ‬اﻟﺬي ﻗﺮَأﺗُﻪ‪‬‬ ‫‪ -‬اﺳﻢ اﺷﺎره ﻗﺒﻞ از اﺳﻢ اﺻﻠﯽ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ :‬ﻫﺬا اﻟﮑﺘﺎب‪‬‬
‫اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ﺑﻌﺪ از اﺳﻢ اﺻﻠﯽ ﻣﯽآﯾﺪ و ﺑﺎﯾﺪ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻨﺲ و ﺗﻌﺪاد و اﻋﺮاب ﺑﺎ آن ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬
‫؛ اﻟﺘَﻼﻣﯿﺬُ اﻟﺬﯾﻦَ ‪ ...‬؛ اﻟﻨ‪‬ﺴﺎء‪ ‬اﻟﻼﺗﯽ ‪.....‬‬ ‫ﮐﺘﺎب‪ ‬اﻟﺬي ‪ ...‬؛ اﻟﺸَﺠ‪‬ﺮَةُ اﻟﺘﯽ ‪ ...‬؛ اﻟﮑَﺘُﺐ‪ ‬اﻟﺘﯽ ‪...‬‬
‫اَﻟﱠﺬي و اَﻟﱠﺘﯽ در اﺑﺘﺪاي ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽِ ) ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﯽ در وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﻌﺪ از اﺳﻢِ اَﻟـ دار ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﻌﻨﯽِ ) ﮐﻪ ( دارﻧﺪ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺳﺖ ‪ :‬اﻟﺬﯾﻦَ و اﻟﻼﺗﯽ ‪.‬‬
‫‪ (1‬ﻣﻮﺻﻮل ﺧﺎص‬
‫ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫ﻣﺬﮐﺮ‬
‫اَﻟﺘﯽ‬ ‫) ﮐﺴﯽ ﮐﻪ (‬ ‫اَﻟﺬي‬ ‫ﻣﻔﺮد‬
‫اﻟﻠﺘﺎنِ‪ -‬اﻟﻠﺘﯿﻦِ‬ ‫اﻟﻠﺬانِ‪ -‬اﻟﻠﺬﯾﻦِ‬ ‫ﻣﺜﻨﯽ‬
‫اَﻟﻼﺗﯽ = اﻟﻠﻮاﺗﯽ‬ ‫اَﻟﺬﯾﻦَ‬ ‫ﺟﻤﻊ‬

‫» ﻣ‪‬ﻦْ و ﻣﺎ « ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻨـﯽ » ﮐﺴـﯽ ﮐـﻪ « ﯾـﺎ » ﭼﯿـﺰي ﮐـﻪ «‬ ‫‪ (2‬اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ﻋﺎم = ﻣﺸﺘﺮك‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ و در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻً وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽآﯾﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺟﻤﻠﻪاي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ﻣﯽآﯾﺪ ﺟﻤﻠﻪي ﺻﻠﻪ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﻫﯿﭻ ﻣﺤﻠﯽ از اﻋﺮاب ﻧﺪارد ‪ :‬ﻫﺬا ﻣ‪‬ﻦْ ﻗَﺮَأ اﻟﺪرسَ‬

‫ﭼﻨﺪ اﺳﻢ ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﮑﺴﺮ ‪:‬‬

‫ﻋﻈﯿﻢ ← ﻋ‪‬ﻈﺎم‬ ‫ﮐﺮﯾﻢ ← ﮐ‪‬ﺮام‬ ‫ﺻﻐﯿﺮ ← ﺻ‪‬ﻐﺎر‬ ‫ﮐﺒﯿﺮ ← ﮐ‪‬ﺒﺎر‬
‫ﺗﺎﺟﺮ ← ﺗُﺠﺎر‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ← ﻋ‪‬ﻤﺎل‬ ‫ﺧﺎزِن ← ﺧُﺰان‬ ‫ﺣﺎﮐﻢ ← ﺣ‪‬ﮑﺎم‬
‫وارث ← و‪‬راث‬ ‫ﮐﺎﺗﺐ ← ﮐُﺘﺎب‬ ‫ﮐﺎﻓﺮ ← ﮐُﻔﺎر‬
‫ﻋﺎﻣﻞ← ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ ← ﺷﻮاﻫﺪ‬ ‫ﻗﺎﺿﯽ ← ﻗﻀﺎه‬ ‫داﻋﯽ← د‪‬ﻋﺎة‬
‫ﻓﺎﺳﻖ← ﻓَﺴ‪‬ﻘﻪ‬ ‫ﮐﺎﺳﺐ ← ﮐَﺴ‪‬ﺒﻪ‬ ‫وارث ← و‪‬ر‪‬ﺛﻪ‬
‫ﻗﺎﻓﻠﻪ ← ﻗﻮاﻓﻞ‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ← ﻓﻮاﺻﻞ‬ ‫ﺳﺎﻧﺤﻪ ← ﺳﻮاﻧﺢ‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪ ← ﺣﻮادث‬
‫ﻓﻀﯿﻠﻪ ← ﻓﻀﺎﯾﻞ‬ ‫ﻓﺮﯾﻀﻪ ← ﻓﺮاﯾﺾ‬ ‫ﻗﺮﯾﻨﻪ ← ﻗﺮاﺋﻦ‬ ‫رذﯾﻠﻪ ← رذاﯾﻞ‬
‫ﺑ‪‬ﯿﺖ ← ﺑ‪‬ﯿﻮت‬ ‫ز‪‬ﯾﺖ ) روﻏﻦ ( ← ز‪‬ﯾﻮت‬ ‫ﻗﺮن ← ﻗﺮون‬ ‫اﺻﻞ ← اﺻﻮل‬ ‫اُﻣﻮر‬ ‫اَﻣﺮ ←‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ‪ :‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻓﺮﻗﺶ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺠﺰﯾﻪ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ و ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ آن در‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ وﻟﯽ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻧﻘﺶ ﮐﻠﻤﻪ را در ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪ .‬ﺗﺠﺰﯾﻪ = ﻋﻠﻢ ﺻﺮف = ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ‬
‫ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ﮐﻠﻤﻪي ﺣﺴﯿﻦ در ﺗﻤﺎم ﺟﻤﻼت زﯾﺮ ﯾﮑﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺶ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽِ ‪ :‬ﺣﺴﯿﻦ ← اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠَﻢ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ اﻵﺧﺮ ‪ -‬ﻣﺬﮐﺮ ﺣﻘﯿﻘﯽ‬
‫ُ‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﻗُﺘ‪‬ﻞَ‬ ‫ُ‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ ﻣ‪‬ﻨّﯽ و أﻧﺎ ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﺤﺴﯿﻦِ ﻫﺬا‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﻗَﺘَﻞَ ﯾﺰﯾﺪ‪‬‬ ‫ُ‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ← ﺟﺎء‬
‫ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﻨﺼﻮب ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ﺷَﮑﱢﻞ = ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاري ﮐﻦ ‪ :‬ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮِ ﮐﻠﻤﻪ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ آن ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪ = ) .‬ﻣﺎ ﻫﻮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺻﺤﯿﺢ (‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪74.......................‬‬

‫» ﻣﻌﺮب و ﻣﺒﻨﯽ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﻫﺸﺘﻢ ‪ :‬ﺗﻮﺑ‪‬ﮥُ اﻟﺜَﻌﻠَﺐِ‬

‫ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮ در اﯾﻦ اﺳﻢﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ‪:‬‬
‫ﮐﺘﺎب ‪ ،‬ﮐﺘﺎبٍ‬
‫ِ‬ ‫ﻣ‪‬ﺠﺮور ‪:‬‬ ‫ﮐﺘﺎب ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﺎً‬
‫َ‬ ‫ﻣ‪‬ﻨﺼﻮب ‪:‬‬ ‫ب ‪ ،‬ﮐﺘﺎبٌ‬
‫ﻣ‪‬ﺮﻓﻮع ‪ :‬ﮐﺘﺎ ُ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻫﯿﭻ اﺳﻤﯽ ﻣ‪‬ﺠﺰوم ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ‪ ) .‬ﮐﺘﺎب‪ ( ‬ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﺳﮑﻮن و ﺟﺰم در ﻋﺮﺑﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺣﺮف آﺧﺮ در اﯾﻦ ﻓﻌﻞﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ‪:‬‬
‫ﻣﺠﺰوم ‪ :‬ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪ْ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫ﻣﻨﺼﻮب ‪ :‬اَنْ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪َ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫ﻣﺮﻓﻮع ‪ :‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ‬
‫‪ -‬ﻫﯿﭻ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﺠﺮور ﻧﻤﯽﺷﻮد ‪.‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻫﯿﭻ ﻓﻌﻠﯽ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد ‪.‬‬
‫ﮐﻠﻤﻪي ﻣﻌﺮب‬
‫ﮐﻠﻤﻪي ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ اﻋﺮابﭘﺬﯾﺮ ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﮐﺘﺎب‪ – ‬ﮐﺘﺎبٍ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻨﺼﻮب ) ﻧﺼﺐ ( ‪ -‬ﻣﺠﺮور ) ﺟﺮ ( ‪ -‬ﻣﺮﻓﻮع ) رﻓﻊ ( ‪ -‬ﻣﺠﺰوم ) ﺟﺰم ( ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﮐﻠﻤﻪﻫﺎي ﻣﻌﺮب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺼﻮب ﻣﺜﻞِ ‪ :‬اَنْ ﯾ‪‬ﺬْﻫ‪‬ﺐ‪ - ‬ﮐ‪‬ﺘﺎﺑﺎً ‪ -‬اﻟﮑ‪‬ﺘﺎب‪‬‬
‫ﮐﻠﻤﻪي ﻣﺒﻨﯽ‬
‫ﮐﻠﻤﻪي ﻣﺒﻨﯽ ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف آﺧﺮش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻫ‪‬ﻮ‪ – ‬ذﻫﺐ‪ - ‬ﻧَﺤﻦُ‬
‫و ﺿﻤﯿﺮِ » ﻫ‪‬ﻮ‪ « ‬ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﭼﻮن ﻣﺒﻨﯽ اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫«‬ ‫در ﻓﻌﻞِ ﻣﺎﺿﯽِ » ذَﻫ‪‬ﺐ‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓَﺘﺢ ‪ -‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺴﺮ ‪ -‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺿﻢ ‪ -‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﮑﻮن ‪ ،‬ﺑﺮاي ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺒﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ ﻣﺜﻞِ ‪ :‬اَﻧﺖ‪ ، ‬و‪ ، ‬ذَﻫ‪‬ﺐ‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺣﺮف آﺧﺮِ ﮐﻠﻤﻪي » اﻟﮑﺘﺎب‪ « ‬ﻋﻼﻣﺖ ﻧﺼﺐ دارد ﻧﻪ ﻓﺘﺤﻪ وﻟﯽ ﺣﺮف آﺧﺮِ ﮐﻠﻤﻪي » اَﻧﺖ‪ « ‬ﻓﺘﺤﻪ دارد ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬ﭼﻪ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻣﻌﺮب و ﭼﻪ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ؟‬
‫» ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮﺷﺎن «‬ ‫‪ (1‬ﺣﺮوف ‪ :‬ﺗﻤﺎم ﺣﺮوف ﻣﺒﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ ) .‬و‪ - ‬اَﻟـْ ‪ -‬ﻓﯽ‪ -‬ﻻ (‬
‫‪ (2‬ﻓﻌﻞ ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ و اﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺒﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻣﻌﺮب اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺰ دو ﺣﺎﻟﺖ ‪:‬‬
‫ْﻦ ( ) ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﮑﻮن (‬
‫ﻦ و ﺗَﻔْﻌ‪‬ﻠ َ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اول ‪ :‬ﺻﯿﻐﻪي ‪ 6‬و ‪ ) 12‬ﯾ‪‬ﻔْﻌ‪‬ﻠْ َ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ دوم ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻧﻮن ﺗﺄﮐﯿﺪ ) ﻧﻮن ﺗﺸﺪﯾﺪ دار ( ﺑﮕﯿﺮد ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻦَ ) ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ (‬
‫ﺐ ← ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒ‪ّ ‬ﱠ‬
‫ﯾ‪‬ﺬْﻫ‪ُ ‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﺮﮐﺖِ ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮِ اﺻﻠﯽ اش ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﺻﯿﻐﻪي ‪ 1‬و ‪ 2‬و ‪ 4‬و ‪ 5‬ﻣﺎﺿﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ ‪،‬‬
‫ﺻﯿﻐﻪي ‪ 3‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺿﻢ و ﺻﯿﻐﻪي ‪ 6‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﮑﻮن اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖُ ‪ :‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﮑﻮن‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ذَﻫ‪‬ﺐَ ‪ :‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻌﻞ اﻣﺮ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪي آن ﻣﺠﺰوم ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﮑﻮن‬ ‫ا‪‬ذﻫ‪ْ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫ﺗَﺬْﻫ‪‬ﺐ‪← ‬‬

‫) ﺣﯿﻒ‪ ‬ﻧﻮن (‬ ‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﺬف ﻧﻮن‬ ‫ﺗَﺬﻫﺒﻮن ← ا‪‬ذﻫ‪‬ﺒﻮا‬

‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﺬف ﺣﺮف ﻋﻠﻪ‬ ‫ﺗَﻬ‪‬ﺪ‪‬ي ← ا‪‬ﻫ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﺬف ﺣﺮف ﻋﻠﻪ‬ ‫ﺗَﺪ‪‬ﻋﻮ ← اُد‪‬ع‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ اﮔﺮ آﺧﺮش اﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ اﺳﺖ ‪ :‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺎ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﺳﻢ ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ و ﯾﺎ ﺣﺮﻓﯽ ﮐﻪ آﺧﺮش ) اﻟﻒ ﯾﺎ ي ( ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﮑﻮن اﺳﺖ ‪ :‬ﻣﺎ ‪ -‬ﻫﺬا ‪ -‬ﻓﯽ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪75.......................‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﻧﻮن ﺗﺄﮐﯿﺪ‬
‫ﻧﻮن ﺗﺸﺪﯾﺪ داري اﺳﺖ ﮐﻪ آﺧﺮِ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع و اﻣﺮ ﻣﯽآﯾﺪ ؛ ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮِ ﻓﻌﻞ را ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺤﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫َﻦ ← ﺗَﺤﺴ‪‬ﺒ‪‬ﻦﱠ‬
‫ﺗَﺤﺴ‪‬ﺐُ ‪ +‬ـ ﱠ‬ ‫) ﺣﺘﻤﺎً ﻣﯽرود (‬ ‫ن ← ﯾﺬﻫﺒ‪‬ﻦﱠ‬
‫ﯾﺬﻫﺐ ‪ +‬ـَ ﱠ‬
‫ُ‬

‫‪ (3‬اﺳﻢ ‪ :‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﻤﻬﺎ ﻣﻌﺮب ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺠﺰ اﻣﻀﺎش= ﻣ‪‬ﺨَﻔَﻒ‪ ) : ‬اﺳﻢ اﺳﺘﻔﻬﺎم ؛ ﻣﻮﺻﻮل ؛ ﺿﻤﯿﺮ ؛ اﺷﺎره ؛ ﺷﺮط (‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫اﺳﻢ ﻫﺎي ﻣﺒﻨﯽ‬
‫) ﮐﻠﻤﻪي اي‪ ُ‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﺪام ﺗﻨﻬﺎ اﺳﻢ اﺳﺘﻔﻬﺎم ﻣﻌﺮب اﺳﺖ (‬ ‫‪ (1‬اﺳﻢﻫﺎي اﺳﺘﻔﻬﺎم ) = ﭘﺮﺳﺸﯽ ( ‪ :‬ﻣ‪‬ﻦْ ‪ ،‬ﮐَﯿﻒ‪‬‬
‫) ﻓﻘﻂ ﻓﺮد و ﺟﻤﻊ ﻣﺒﻨﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﺜﻨﺎي آن ﻣﻌﺮب اﺳﺖ ‪...‬نِ (‬ ‫‪ (2‬اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ‪:‬‬
‫اَﻟﺬﯾﻦَ ) ﻣﺒﻨﯽ (‬ ‫اﻟﻠﺬﯾﻦ ‪ ) ،‬ﻣﻌﺮب (‬
‫ِ‬ ‫ﻟﻠﺬان ‪،‬‬
‫ِ‬ ‫اَ‬ ‫اَﻟﺬي ) ﻣﺒﻨﯽ (‬
‫ﺬﯾﻦ ‪ ،‬اﻟﻠﺘﺎنِ ‪ ،‬اﻟﻠﺘﯿﻦِ (‬
‫اﻟﻠﺬان ‪ ،‬اﻟﻠ ِ‬
‫ِ‬ ‫اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ﻣﺜﻨﯽ ﻣﻌﺮب اﺳﺖ ‪) .‬‬
‫‪ (3‬ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ ‪ :‬ﻫ‪‬ﻮ‪ ، ‬كَ ‪ ،‬اﯾﺎكَ‬
‫) ﻓﻘﻂ ﻓﺮد و ﺟﻤﻊ ﻣﺒﻨﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﺜﻨﺎي آن ﻣﻌﺮب اﺳﺖ ‪...‬نِ (‬ ‫‪ (4‬اﺳﻢ اﺷﺎره ‪ :‬ﻫﺬا ‪ ،‬ذﻟﮏ‬
‫ﻫﻮ‪‬ﻻء ) ﻣﺒﻨﯽ (‬ ‫ﻫﺬﯾﻦ ) ﻣﻌﺮب (‬
‫ِ‬ ‫ﻫﺬان ‪-‬‬
‫ِ‬ ‫ﻫﺬا ) ﻣﺒﻨﯽ (‬
‫ﻫﺬان ‪ ،‬ﻫﺬﯾﻦِ ‪ ،‬ﻫﺎﺗﺎنِ ‪ ،‬ﻫﺎﺗﯿﻦِ (‬
‫ِ‬ ‫اﺳﻢ اﺷﺎره در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺜﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﺮب اﺳﺖ ‪) :‬‬
‫‪ (5‬اﺳﻤﻬﺎي ﺷﺮﻃﯽ ‪ :‬ﻣ‪‬ﻦْ ‪ ،‬ﻣﺎ ‪ ،‬اَﯾﻨﻤﺎ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ي ﻣﻬﻢ ‪ :‬اﺳﻢِ ﻣ‪‬ﻌﺮب در دو ﺻﻮرت ﻣﺒﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ -1 :‬ﺑﻌﺪ از ﯾﺎ ‪ ...‬و ﺑﺎ ﺿﻤﻪ ﺑﯿﺎﯾﺪ ‪ -2‬ﺑﻌﺪ از ﻻ ‪ ....‬و ﺑﺎ ﻓﺘﺤﻪ‬
‫؛ ﻻ ر‪‬ﺟ‪‬ﻞَ = ﻣﺒﻨﯽ‬ ‫‪ ‬ﯾﺎ ر‪‬ﺟ‪‬ﻞُ = ﻣﺒﻨﯽ‬ ‫ﺑﯿﺎﯾﺪ ‪ .‬ر‪‬ﺟ‪‬ﻞُ = ﻣﻌﺮب‬
‫ﻋﻠﯽ ) ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺿﻢ (‬
‫ﯾﺎ ُ‬ ‫ﻣﻨﺎدا اﮔﺮ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺿﻢ اﺳﺖ ‪ .‬ﻋﻠﯽ‪ ) ‬ﻣﻌﺮب (‬
‫اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﯾﮏ اﺳﻢ ﻓﺘﺤﻪ دار ﺑﯿﺎﯾﺪ اﺳﻢ ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻻ رﺟﻞَ ﻓﯽ اﻟﺪارِ ) ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ (‬ ‫رﺟﻞٌ ) ﻣﻌﺮب (‬ ‫ﻻ ا‪‬ﻟﻪ‪ ‬اﻻّ اﷲ‬

‫اﻋﺮاب اﺳﻢ ﻫﺎي ﻣﺒﻨﯽ ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ ؛ ﺑﻌﻀﯽ از ﻇﺮفﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ اﻧﺪ ‪ :‬اﻵن ‪ -‬ﺣﯿﻦَ ‪ -‬ا‪‬ذا ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﯽ ‪ ،‬أﯾﻦَ ‪......‬‬

‫ﻫﺮ دو ﺟﺰء ﻋﺪد ‪ 11‬و ﺟﺰء دوم ﻋﺪد ‪ 12‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺘﺢ اﺳﺖ ‪ :‬اَﺣ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺸَﺮَ ‪ -‬ا‪‬ﺛﻨﯽ ﻋ‪‬ﺸَﺮَ‬

‫ﻫﺮ اﺳﻤﯽ ﺗﻨﻮﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﻌﺮب اﺳﺖ ‪.‬‬

‫اﺳﻢ ﻫﺎي اﺷﺎره و ﻣﻮﺻﻮلِ ﻣﺜﻨﯽ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن » نِ « دارد ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺣﺮوف دارﻧﺪ ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺿﻤﻪ و ) ي ( ﺑﻪ ﺟﺎي ﮐﺴﺮه و ﻓﺘﺤﻪ ‪ .‬ﻫﺬانِ ‪ -‬ﻫﺬﯾﻦِ ‪ -‬ﻫﺎﺗﺎنِ ‪ -‬ﻫﺎﺗَﯿﻦِ ‪ -‬اﻟﻠﺬانِ ‪ -‬اَﻟَﻠﺬﯾﻦ ‪ -‬اَﻟﻠﺘﺎنِ ‪ -‬اَﻟﻠﺘﯿﻦِ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪76.......................‬‬

‫» ﺟﻤﻠﻪ ي ﻓﻌﻠﯿﻪ « ) ﻓﻌﻞ و ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ ‪ -‬ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور (‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس ﻧﻬﻢ ‪ :‬ﺣ‪‬ﺴﻦُ اﻟﻌﺎﻗ‪‬ﺒ‪‬ﮥِ !‬
‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﻣﺮﻓﻮﻋﺎت‬
‫ﮐﻠﻤﻪ اي ﮐﻪ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﺷﺪ ﯾﮑﯽ از ﻋﻼﺋﻢ زﯾﺮ را در آﺧﺮش ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫ﺑﺮاﻫﯿﻢ‬‫‪ (1‬ﺿﻤﻪ ‪ :‬ﺟﺎء‪ ‬ا‪‬‬
‫‪ (2‬ﺗﻨﻮﯾﻦ رﻓﻊ ‪ :‬ﺟﺎء‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ان « ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪ :‬ﺟﺎء‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪ِ ‬‬
‫ﻤﺎن‬ ‫‪ (3‬اﺳﻤﻬﺎي ﻣﺜﻨﯽ وﻗﺘﯽ ﻣﺮﻓﻮع ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﺧﺮﺷﺎن » ِ‬
‫‪ (4‬اﺳﻤﻬﺎي ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ وﻗﺘﯽ ﻣﺮﻓﻮع ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ آﺧﺮﺷﺎن » ونَ « ﻣﯽﮔﯿﺮد ‪ .‬ﺟﺎء‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪َ ‬‬
‫ﻤﻮن‬
‫ٌ‬ ‫ﮐﺘﺎب‬ ‫ﻼ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪ :‬ﻫﺬا‬
‫‪ (5‬اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از اﺳﻢ ﻫﺎي ﻣﺒﻨﯽ » اﻣﻀﺎش « ﻣﺮﻓﻮع ﺷﻮد ‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﻋﻼﻣﺘﯽ ﻧﻤﯿﮕﯿﺮد ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺤ ً‬
‫‪ (6‬اﺳﻤﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﺧﺮﺷﺎن » ي « ﯾﺎ » اﻟﻒ « دارد اﮔﺮ ﻣﺮﻓﻮع ﺷﻮﻧﺪ ﻫﯿﭻ ﻋﻼﻣﺘﯽ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ اﻣﺎ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ‪:‬‬
‫ﻣﻮﺳﯽ'‬ ‫ﺗﻘﺪﯾﺮاً ﻣﺮﻓﻮع ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ‪ :‬ذَﻫ‪‬ﺐَ‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬ﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﻫﺎﯾﯽ در ﻋﺮﺑﯽ ﻣﺮﻓﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬
‫در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﺘﺪا و ﺧﺒﺮ ﻣﺮﻓﻮع اﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻤﻠﻪ ‪ :‬ﻣﺮﻓﻮﻋﺎت ‪ 7‬ﻣﻮرد ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫» ﮐُﻞﱡ ﻓﺎﻋ‪‬ﻞٍ ﻣ‪‬ﺮﻓﻮع‪« ‬‬ ‫ُ‬ ‫اﻟﺤﻖ‬ ‫‪ (1‬ﻓﺎﻋﻞ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪ :‬ﺟﺎء‪‬‬
‫» ﮐُﻞﱡ ﻧﺎﺋ‪‬ﺐ ﻓﺎﻋ‪‬ﻞٍ ﻣ‪‬ﺮﻓﻮع‪« ‬‬ ‫د‪‬قﱠ اﻟﺠﺮسُ‬ ‫؛‬ ‫‪ (2‬ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﻫﻢ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪ :‬ﻗُﺘ‪‬ﻞَ اﻟﺤﺴﯿﻦُ‬
‫‪ (3‬ﻣﺒﺘﺪا ﯾﻌﻨﯽ اوﻟﯿﻦ ﮐﻠﻤﻪي ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻤﯿﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪ .‬اَﻟﺤﻤﺪ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠّﻪ‪‬‬
‫» ﮐُﻞﱡ اﻟﻤ‪‬ﺒﺘَﺪاء‪ ‬و اﻟﺨَﺒ‪‬ﺮِ ﻣ‪‬ﺮﻓﻮﻋﺎنِ «‬ ‫ﷲ واﺣﺪ‪‬‬
‫‪ (4‬ﺧﺒﺮ ﮐﻪ در ﺟﻤﻠﻪي اﺳﻤﯿﻪ ﻣﯽآﯾﺪ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪ .‬اَ ُ‬
‫اﷲ واﺣﺪ‪‬‬
‫ن و ﺑﻘﯿﻪي ﺣﺮوف ﻣﺸﺒﻬ‪‬ﻪ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﻧﯿﺰ ﻣﺮﻓﻮع ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ا‪‬نﱠ َ‬
‫‪ (5‬ﺧﺒﺮِ ا‪ ‬ﱠ‬
‫‪ (6‬ﺧﺒﺮِ ﻻي ﻧﻔﯽ ﺟﻨﺲ ﻧﯿﺰ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪ .‬ﻻﺷَﮏﱠ ﻣﻮﺟﻮد‪‬‬
‫‪ (7‬اﺳﻢ ﮐﺎنَ ‪ -‬ﻟَﯿﺲ‪ ‬و ﺑﻘﯿﻪي اﻓﻌﺎل ﻧﺎﻗﺼﻪ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪ .‬ﮐﺎنَ اﷲُ واﺣ‪‬ﺪاً‬

‫‪ (1‬ﻓﺎﻋﻞ‬
‫ﻓﺎﻋﻞ ﮐﻨﻨﺪهي ﮐﺎر اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮐﻠﻤﻪي دوم در ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي ﻓﻌﻠﯿﻪ اﺳﺖ ‪ :‬ﻗَﺘَﻞَ ﯾ‪‬ﺰﯾﺪ‪ ‬ﺣ‪َ ‬‬
‫ﺴﯿﻦ‬
‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﯽآﯾﺪ ‪:‬‬
‫‪ (3‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ‬ ‫‪ (2‬ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز‬ ‫‪ (1‬اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮ‬
‫ﻋﻠﯽ‪ ‬ذَﻫ‪‬ﺐ‪‬‬ ‫ذَﻫ‪‬ﺒــــﺎ ‪ -‬ﯾ‪‬ﺠ‪‬ﻠ‪‬ﺴــﻮن‬ ‫ﺟﺎء اَﺣﻤ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ﻌﺎم « ؟‬
‫ﺗﺴﺖ ‪ :‬ﻋ‪‬ﯿِّﻦ اﻟﻔﺎﻋﻞ ﻓﯽ اﻟﺠﻤﻠﻪ اﻟﺘﺎﻟﯿﻪ ‪ » :‬اَﻟﻤ‪‬ﻌﺪ‪‬ه‪ ‬ﺗَﻬﻀﻢُ اﻟﻄَ َ‬
‫‪ (4‬اَﻧﺖ‪ ‬ﻣﺴﺘﺘﺮ‬ ‫‪ (3‬ﻫ‪‬ﯽ‪ ‬ﻣﺴﺘﺘﺮ‬ ‫‪ (1‬اﻟﻤ‪‬ﻌﺪ‪‬ه‪ (2 ‬اﻟﻄَﻌﺎم‪‬‬
‫‪ -‬ﻓﺎﻋﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻌﺪ از ﻓﻌﻞ ﺑﯿﺎﯾﺪ ؛ اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از آن ﺑﯿﺎﯾﺪ ﻓﺎﻋﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺒﺘﺪا اﺳﺖ و ﻓﺎﻋﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﻤﯿﺮ ﻣﯽآﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز ﻓﺎﻋﻠﯽ‬
‫‪ -‬در ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ‪ 12‬ﺻﯿﻐﻪ ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز ﻓﺎﻋﻠﯽ دارد و ﻓﺎﻋﻞ در اﯾﻦ ‪ 12‬ﺻﯿﻐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮد ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از اﯾـﻦ ‪12‬‬
‫ﺻﯿﻐﻪ اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﯿﺎﯾﺪ ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺖ « ﺿﻤﺎﯾﺮ » ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬و ﻫ‪‬ﯽ‪ « ‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺐ ‪ -‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪ْ ‬‬
‫در ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻓﻘﻂ ﺻﯿﻐﻪ ‪ 1‬و ‪ » 4‬ذَﻫ‪َ ‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪77.......................‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺟﻤﻠﻪي ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖِ اﻟﻔﺎﻃﻤ ُﻪ و اﻟﻔﺎﻃﻤﻪ‪ ‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖْ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻓﺮق دارﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺖ اﻟﻔﺎﻃ‪‬ﻤــــــــــ ُﻪ‬
‫ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ـــ ِ‬
‫ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻓﻌﻞ‬
‫ﺖ‬
‫اﻟﻔﺎﻃ‪‬ـــــﻤ ُﻪ ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ــــــــــــــ ْ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﻠﯿﻪ ‪ ،‬ﺧﺒﺮ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع ) ﻓﺎﻋﻞ = ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﻫﯽ (‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫در ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ 9‬ﺻﯿﻐﻪ ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز ﻓﺎﻋﻠﯽ وﺟﻮد دارد و ﻓﻘﻂ در ‪ 5‬ﺻﯿﻐﻪ ي ﻣﻔﺮد ) ‪ 1‬و ‪ 4‬و ‪ 7‬و ‪ 13‬و ‪ (14‬ﯾﻌﻨﯽ ‪:‬‬
‫ﺐ ) ﻧَﺤﻦُ ( ﻓﺎﻋﻞ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻧﺖ ( ‪ -‬اَذﻫ‪‬ﺐ‪ ) ‬اَﻧـَﺎ ( ‪ -‬ﻧَﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﺐ ) اَ َ‬
‫ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐُ ) ﻫ‪‬ﻮ‪ - ( ‬ﺗَﺬﻫ‪‬ﺐُ ) ﻫ‪‬ﯽ‪ - ( ‬ﺗَﺬﻫ‪ُ ‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﻋﻞ اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﻓﻌﻞ ﻧﯿﺎﯾﺪ ‪.‬‬
‫ﯾﺰﯾﺪ‪ = ‬ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﻗَﺘَﻠَــــــــــ ُﻪ ﯾﺰﯾﺪ‪ ← ‬ﻗَﺘَﻞَ = ﻓﻌﻞ ـ ُﻪ = ﺿﻤﯿﺮ ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﻔﻌﻮل اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ در ﻓﻌﻞ اﻣﺮ و ﻧﻬﯽ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻓﻘﻂ در ﺻﯿﻐﻪي ‪ 7‬ﺿﻤﯿﺮ » اَﻧﺖ‪ « ‬ﻣﺴﺘﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ (2‬ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ‬
‫ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﺜﻞ ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ وﻗﺘﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﮐﻪ ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺠﻬﻮل ﺑﺎﺷﺪ و اﮐﺜﺮ ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻣﺠﻬﻮل اوﻟﯿﻦ‬
‫ﻫ‪‬ﺪ‪‬ي‪ ‬ﯾ‪‬ﻬﺪ‪‬ي‬ ‫ﻗﯿﻞَ ﯾ‪‬ﻘﺎلُ‬ ‫ﯾ‪‬ﻮﺟ‪‬ﺪ‪‬‬ ‫و‪‬ﺟِﺪ‪‬‬ ‫ﺣﺮﻓﺸﺎن ﺿﻤﻪ دارد ‪ .‬ﻗُﺘ‪‬ﻞَ ﯾ‪‬ﻘﺘَﻞُ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺟﻤﻠﻪاي داراي ﻓﻌﻞ ﻣﺠﻬﻮل ﺑﺎﺷﺪ در آن ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺎﻋﻞ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻣﻔﻌﻮل ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه ‪.‬‬
‫ﺣ‪‬ﺴﯿـــــﻦُ‬ ‫ﻗُﺘ‪‬ــــــ َ‬
‫ﻞ‬ ‫← ) ﻣﺠﻬﻮل (‬ ‫ﻗَﺘَــــﻞَ ﯾ‪‬ﺰﯾـــﺪ‪ ‬ﺣﺴﯿـــﻦَ‬
‫ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻓﻌﻞِ ﻣﺠﻬﻮل‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻣﻌﻠﻮم ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع ﻣﻔﻌﻮل و ﻣﻨﺼﻮب‬

‫ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮ ‪ -‬ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز و ﯾﺎ ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫) ﺣ‪‬ﺴﯿﻦ (‬ ‫اﺳﻢ ﻇﺎﻫﺮِ‬ ‫←‬ ‫ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ُ‬ ‫ﺴﯿﻦ‬ ‫ﻗُﺘ‪‬ـﻞَ ﺣ‪‬‬
‫) ﻫ‪‬ﻮ‪( ‬‬ ‫ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮِ‬ ‫←‬ ‫ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﻦ ﻗُﺘ‪‬ــ َ‬
‫ﻞ‬ ‫ﺣ‪‬ﺴﯿــ ُ‬
‫) و ( ) = آن ﻫﺎ (‬ ‫ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرزِ‬ ‫←‬ ‫ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫اَﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﻮنَ ﻗُﺘ‪‬ـﻠﻮا‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ :‬أوﺗ‪‬ﯽ‪ = ) ‬داده ﺷﺪ ( ‪ :‬ﻓ‪‬ﻌﻞٌ ‪ ،‬ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺒﻨﯽ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻤﺠﻬﻮل ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﻬﻤﻮز ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺘﻌ‪‬ﺪ‪ ، ‬ﻟ‪‬ﻠﻐﺎﺋ‪‬ﺐ‬
‫ن « در آﺧﺮش ﻧﻮن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺛﻘﯿﻠﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻦ ﯾﮏ ﻓﻌﻞ ﻣﻔﺮد و ﻣﺨﺎﻃﺐ اﺳﺖ اﺻﻞ آن » و‪ ‬ﻻ ﺗَﺤﺴ‪‬ﺐ‪ « ‬اﺳﺖ و » ّ‬
‫و‪ ‬ﻻ ﺗَﺤﺴ‪‬ﺒ‪ ‬ﱠ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞِ ﺟﻤﻠﻪ دو ﻣﻔﻌﻮﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ وﻗﺘﯽ ﻣﺠﻬﻮل ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ :‬ﻣﻔﻌﻮلِ اول ﺑﻪ ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد وﻟﯽ ﻣﻔﻌﻮلِ دوم ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻔﻌﻮل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ‪.‬‬
‫) ﮐﺴﺮه ﻋﺎرﺿﯽ (‬ ‫ﻣﻬﺪاً‬ ‫ُ‬ ‫اﻻرض‬ ‫َﺖ‬
‫ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻠ ِ‬ ‫←‬ ‫ﻣﻬﺪاً‬ ‫َ‬ ‫اﻻرض‬ ‫ُ‬ ‫اﷲ‬ ‫‪‬ﻞ‬
‫ﺟ‪‬ﻌ َ‬
‫ﻣﻔﻌﻮل‬ ‫ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل اول ﻣﻔﻌﻮل دوم ﻣﻨﺼﻮب‬ ‫ﻓﺎﻋﻞ‬ ‫ﻓﻌﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬ ‫) ِ‪ -‬ﯾﺎ ـٍ (‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ‪ :‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺣﺮوف در ﻋﺮﺑﯽ ﺣﺮف ﺟﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ؛ زﯾﺮا اﺳﻢِ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد را ﻣﺠﺮور‬
‫) ﻫﻤﺎن ﺣﺮوف اﺿﺎﻓﻪ در ﻓﺎرﺳﯽ (‬ ‫ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺑِـ ‪ ،‬ﮐَـ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ ‪ ،‬ﻓﯽ ‪ ،‬ا‪‬ﻟﯽ' ‪ ،‬ﻟـِ ) ﺑﺮايِ ( ‪ ،‬ﻣ‪ْ ‬‬
‫ﻦ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﯽ'‬
‫ﻓﯽ ‪ +‬ﻣ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﮥٌ ← ﻓﯽ ﻣ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﮥٍ‬ ‫ﻓﯽ ‪ +‬اَﻟﻤ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﮥُ ← ﻓﯽ اَﻟﻤ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﮥِ‬
‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬ ‫ﻣﺮﻓﻮع‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪78 ......................‬‬

‫» ﺟﻤﻠﻪ ي اﺳﻤﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺒﺘﺪا و ﺧﺒﺮ «‬ ‫ﻋﺮﺑﯽ‪ -1‬درس دﻫﻢ ‪ :‬ﻓﯿـــﻪ‪ ‬ﺷﻔﺎء‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻨّﺎسِ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ي اﺳﻤﯿﻪ ﺟﻤﻠﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ اﺳﻢ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻪ اﺳﻤﯽ ﮐﻪ اول ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽ آﯾﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ‪ :‬ﻣﺒﺘﺪا‬
‫‪ -‬ﻣﺒﺘﺪا و ﺧﺒﺮ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺮﻓﻮع اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﺳﻤﯽﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺒﺘﺪا ﮔﺰارش ﻣﯽدﻫﺪ ﺧﺒﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ‪.‬‬
‫) ﺧﺒﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﮑﺮه اﺳﺖ ( ) اﮔﺮ ﺧﺒﺮ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ » اَﻟْـ « ﺑﮕﯿﺮد ‪( .‬‬ ‫ﷲ واﺣﺪ‪‬‬
‫اَ ُ‬
‫اَﮐﺒـَـــــــــﺮُ‬ ‫اَ ُ‬
‫ﷲ‬ ‫←‬ ‫اَﻟﺤ‪‬ﻤ‪‬ــــــــــﺪ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠّﻪ‪‬‬
‫ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺧﺒﺮ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫ﻣﺒﺘﺪا و ﺧﺒﺮ ﻫﺮ ﮐﺪام ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺻﻔﺖ ﯾﺎ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫اﻟﻤﺪرﺳﻪ ﻧﺎﺟـــ ٌ‬
‫ﺢ‬ ‫ِ‬ ‫ﺗﻠﻤﯿـــﺬُ‬ ‫اﻟﺘﻠﻤﯿــﺬُ اﻟﺼﺒﻮر‪ ‬ﻧﺎﺟــﺢ‪‬‬
‫ﺧﺒﺮ‬ ‫ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا‬ ‫ﺧﺒﺮ‬ ‫ﺻﻔﺖ‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا‬
‫ﻼ ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪ - .‬ﺷﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﯽآﯾﺪ ‪:‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺧﺒﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷ‪‬ﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در آن ﺻﻮرت ﻣﺤ ً‬
‫‪ (2‬ﻇﺮف و ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ﺑﻌﺪ از آن ‪ :‬ﺑ‪‬ﻌﺪ‪َ ‬‬
‫ك‬ ‫‪ (1‬ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ‪ :‬ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺪارِ‬
‫ﻇﺮف ‪ :‬ﻗﯿﺪ زﻣﺎن ﯾﺎ ﻣﮑﺎن اﺳﺖ و ﮐﻠﻤﺎت ﺛﺎﺑﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎي زﻣﺎن ﯾﺎ ﻣﮑﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ؛ ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﻗﺒﻞَ ‪ ،‬ﻓﻮقَ ‪ ،‬ﻫ‪‬ﻨﺎك‪‬‬
‫) درﺳﺖ (‬ ‫ﻗَﺒﻠَـــــــﮏ ر‪‬ﺟ‪‬ــــﻞٌ‬ ‫) ﻏﻠﻂ ( ←‬ ‫ﻗَﺒﻠَـــــــﮏ‬ ‫ر‪‬ﺟ‪‬ــــ ٌ‬
‫ﻞ‬
‫ﺧﺒﺮ ﺷﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫) درﺳﺖ (‬ ‫ﻓ‪‬ـــــﯽ اﻟﺪارِ ر‪‬ﺟ‪‬ــــﻞٌ‬ ‫) ﻏﻠﻂ ( ←‬ ‫ﻞ ﻓ‪‬ـــــﯽ اﻟﺪارِ‬
‫ر‪‬ﺟ‪‬ــــ ٌ‬
‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع ﺧﺒﺮ ﺷﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ و ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬
‫اﻟﺒﺘﻪ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺧﺒﺮ ﺷﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺒﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﮑﺮه و در آﺧﺮ ﻣﯽآﯾﺪ ‪ .‬ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺪارِ ر‪‬ﺟ‪‬ـــﻞٌُ‬
‫ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ‪ -‬ﻣﻌﻄﻮف ‪ -‬ﺻﻔﺖ و ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﺧﺒﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور و ﻇﺮف ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﺧﺒﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺟﻤﻠﻪ ﭼﯿﺰي ﻏﯿﺮ از آن ﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫اﻧــﻮاع ﺧﺒﺮ‬
‫َ‬ ‫ﺟﺎﻫﺪون‬ ‫‪ (1‬ﺧﺒﺮ ﻣﻔﺮد ‪ :‬اَﷲُ واﺣﺪ‪ - ‬اﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﻮنَ‬
‫ﺧﺒﺮِ ﻣﻔﺮد ﯾﻌﻨﯽ ‪ :‬ﺟﻤﻠﻪ ﻧﯿﺴﺖ وﻟﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺳﻢ ﻣﺜﻨﯽ ﯾﺎ ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﺧﺒﺮِ ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺧﺒﺮ ﻣﻔﺮد‬
‫ﻋﻠﯽ ﯾﻘﺮأُ‬
‫ُ‬ ‫؛‬ ‫ﻋﻠﯽ ﯾﻘﺮاُ درﺳ‪‬ﻪُ‬
‫ُ‬ ‫‪ (2‬ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﮥ ﻓﻌﻠﯿﻪ ‪:‬‬
‫‪ ،‬ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﻪ ي ﻓﻌﻠﯿﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﻪ ي ﻓﻌﻠﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ﻋﻠﯽ ﻟَﻪُ ﮐﺘﺎبٌ‬

‫ُ‬ ‫ﻟﻪ ﻗﻠﺐٌ ؛‬
‫‪ (3‬ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﮥ اﺳﻤﯿﻪ ‪ :‬اَﷲُ اﺳﻤﻪُ ﻋﻈﯿﻢ‪ ‬؛ اﷲُ ﮐﺎن واﺣﺪاً ؛ اَﷲُ ﻻ اﻟﻪَ اﻻ ﻫﻮ‪ ‬؛ اﻟﻤ‪‬ﻠ‪‬ﮏ ﻟَﯿﺲ‪ُ ‬‬
‫ﺧﺒﺮ ج ‪ :‬اﺳﻤﯿﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮ ج ‪ :‬اﺳﻤﯿﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮ ج ‪ :‬اﺳﻤﯿﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﮥ اﺳﻤﯿﻪ ‪ ،‬ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع ﺧﺒﺮ ج ‪ :‬اﺳﻤﯿﻪ‬
‫‪ (4‬ﺧﺒﺮ ﺷﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ ‪:‬‬
‫) اﻟﺒﺘﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﺒﺘﺪا ﻧﮑﺮه اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ اول ﺧﺒﺮ ﺑﯿﺎﯾﺪ و ﺑﻌﺪ ﻣﺒﺘﺪا (‬ ‫ﻗﺒﻠﮏ رﺟ‪‬ـــ ٌ‬
‫ﻞ‬ ‫َ‬ ‫_‬ ‫ﻓﯽ اﻟﺪار رﺟ‪‬ـﻞٌ‬
‫ﺧﺒﺮ ﺷﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ ‪ ،‬ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺧﺒﺮ ﺷﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ ‪ ،‬ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺧﺒﺮِ ﻣﻔﺮد اﮔﺮ ﻣﺸﺘﻖ ﺑﺎﺷﺪ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻨﺲ و ﺗﻌﺪاد ﺑﺎ ﻣﺒﺘﺪا ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد ‪:‬‬
‫ٌ‬ ‫ﻧﺎﺟﺤﺎت‬ ‫اﻟﺘﻠﻤﯿﺬات‪‬‬ ‫اﻟﺘﻼﻣﯿﺬُ ﻧﺎﺟﺤ َ‬
‫ﻮن‬ ‫اَﻟﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤﻪ‪ ‬ﻋﺎﻟ‪‬ﻤ‪‬ﻪ‪‬‬ ‫اَﻟﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻢ‪ ‬ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ‪‬‬
‫ﻓﺮق ﺧﺒﺮ ﻣﻔﺮد ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻤﯿﻪ ‪:‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺧﺒﺮ ﺑﺎ ﯾﮏ اﺳﻢ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد اﮔﺮ آن اﺳﻢ ﺿﻤﯿﺮ ﭼﺴﺒﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻤﯿﻪ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺿﻤﯿﺮ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﻧﻮعِ ﺧﺒﺮ ‪ :‬ﺧﺒﺮِ ﻣﻔﺮد اﺳﺖ ‪ ) .‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي داده ﺷﺪه در ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﻪي اﺳﻤﯿﻪ دﻗﺖ ﺷﻮد ‪( .‬‬
‫ﻣﺒﺘﺪا ‪ +‬اﺳﻢ و ﺿﻤﯿﺮ ﭼﺴﺒﺎن ‪ +‬ﮐﻠﻤﻪي ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﻋﻠﯽ‪ ٌ‬ﮐ‪‬ﺘﺎﺑ ُ‪‬ﻪ ﻧَﻈﯿﻒ‪) ‬ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﻪي اﺳﻤﯿﻪ ﮐﻪ ﺧﻮدش ﻣﺒﺘﺪا و ﺧﺒﺮ دارد(‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪79 .......................‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ دو اﺳﻢِ ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻫﺮ دو » اَﻟْـ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﯾﺎ ﻫﺮ دو ﺗﻨﻮﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ دوﻣﯽ ﺻﻔﺖ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﺜﻞ‬
‫اﻟﻌﺎﻗﻞ ﺻﺒﻮر‪‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ﻻﻧﺴﺎن‬‫ﻧﻈﯿﻒ ‪ -‬اَ‬
‫ٌ‬ ‫ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻫﺬا ﮐﺘ ٌ‬
‫ﺎب‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﻓﯽ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ ) ﺧﺒﺮ ﻣﻔﺮد (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ در ﺟﻤﻠﻪ ﯾﮑﯽ از اﻧﻮاعِ ﺧﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺧﺒﺮِ ﺷﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻤﯽرﺳﺪ ‪ .‬اَﻧﺖ ٌ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ي ﻣﻬﻢ ‪ :‬ﮐﻠﻤﻪاي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از اﺳﻢ اﺷﺎره ﻣﯽآﯾﺪ اﮔﺮ » اَﻟْـ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺸﺘﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﺻﻔﺖ اﺳﺖ و اﮔﺮ » اَﻟْـ «‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎﺑﻊِ اﺳﻢ اﺷﺎره اﺳﺖ و اﮔﺮ » اَﻟْـ « ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ؛ ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﻗﻠﻢ ) ﺧﺒﺮ ﻣﻔﺮد (‬
‫ﻫﺬا ٌ‬ ‫ﻣﻌﻠﻢ ) ﺧﺒﺮ ﻣﻔﺮد (‬
‫ٌ‬ ‫ﻫﺬا‬ ‫ﻫﺬا اﻟﻘﻠﻢ ) ﺗﺎﺑﻊِ ﻫﺬا (‬ ‫اﻟﻤﻌﻠﻢ ) ﺻﻔﺖ (‬
‫ُ‬ ‫ذﻟﮏ‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺧﺒﺮ در دو ﺻﻮرت ﻣ‪‬ﻘَﺪ‪‬م ﻣﯽ ﺷﻮد و در اﺑﺘﺪاي ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ‪ :‬ﺧﺒﺮِ ﻣﻘﺪم و ﺑﻪ ﻣﺒﺘﺪا‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ‪ :‬ﻣﺒﺘﺪاي ﻣﺆﺧــﺮ ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎ ﻇﺮف آﻏﺎز ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬ ‫‪ (1‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎ ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور آﻏﺎز ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﮏ ر‪‬ﺟ‪‬ﻞٌ‬
‫ﻗَﺒﻠَ َ‬ ‫ٌ‬ ‫ﮐﺘﺎب‬ ‫ﻓ‪‬ﯽ اﻟﻤ‪‬ﺪرﺳﻪ‪‬‬
‫ﺧﺒﺮ ﻣﻘﺪم ﻣﺒﺘﺪاي ﻣﻮﺧﺮ‬ ‫ﻣﺒﺘﺪاي ﻣﻮﺧﺮ‬ ‫ﺧﺒﺮ ﻣﻘﺪم‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور ﻓﻌﻞ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺧﺒﺮِ ﻣﻘﺪم ﻧﺪارﯾﻢ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﻠﯿﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺒﯿﺖ‪ ‬ﯾﻮﺟ‪‬ــــﺪ‪ ‬اﻟﺨُﺒــــــــــﺰُ‬
‫ﻓﻌﻞ ﻣﺠﻬﻮل ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع‬ ‫ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺟﻤﻠﻪي ﻓﻌﻠﯿﻪ ﺟﻤﻠﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﻌﻞ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﻓﻌﻞ آن ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻘﻂ ﻓﻌﻞ و ﻓﺎﻋﻞ دارﯾﻢ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﮐﻠﻤﺎت ﻣ‪‬ﻦْ ) ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ( و ﻣﺎ ) ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ( و اﺳﻢ ﻫﺎي اﺳﺘﻔﻬﺎم ‪ ،‬در ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺧﺒﺮِ ﻣﻘﺪم اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺒﺮ ﺑﺎﯾﺪ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻨﺲ و ﺗﻌﺪاد ﺑﺎ ﻣﺒﺘﺪا ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬اَﷲُ ﯾ‪‬ﻌﻠَﻢ‪ ، ‬اَﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﻮن ﯾ‪‬ﻌﻠَﻤﻮن‬
‫ﻧﮑﺘﻪي ﻣﻬﻢ ‪ :‬ﺧﺒﺮِ ﻣ‪‬ﻔﺮد اﮔﺮ ﻣ‪‬ﺸﺘﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻨﺲ و ﺗﻌﺪاد ﺑﺎ ﻣﺒﺘﺪا ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬
‫اَﻟﺼ‪‬ﻼه‪ ‬واﺟﺒﮥٌ‬ ‫اَﻟﺼ‪‬ﻮم‪ ‬واﺟﺐ‪‬‬
‫اَﻟﻌ‪‬ﻠﻢ‪ ‬ﮐَﻨﺰٌ‬ ‫اَﻟﺤ‪‬ﮑﻤ‪‬ﮥُ ﮐَﻨﺰٌ‬
‫ﺣ‪‬ﻤﺰَةُ ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ‪‬‬ ‫اَﻟﮑُﺘُﺐ‪ ‬ﺟ‪‬ﻤﯿﻠَﮥٌ‬ ‫اَﻟﺸَﻤﺲ‪ ‬ﻣ‪‬ﺸﺮِﻗَﮥٌ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺧﺒﺮ ﻣﻔﺮد ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﻘﯿﻪي اﻧﻮاع ﺧﺒﺮ ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻤﯿﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﺪا ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ اﺳﻢ ﻣﻨﺼﻮب آﻏﺎز ﺷﻮد و ﯾﺎ ﺑﺎ ﺷﺒﻪ ﺟﻤﻠﻪاي ﮐﻪ‬
‫) ﻓﻌﻠﯿﻪ (‬ ‫ﻟﮑﺘﺎب ﻗَﺮَأﺗُـــــــــــﻪ‪‬‬
‫َ‬ ‫اَ‬ ‫) اﺳﻤﯿﻪ (‬ ‫ﺑﻌﺪش ﻓﻌﻞ ﺑﺎﺷﺪ آﻏﺎز ﺷﻮد ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﻠﯿﻪ اﺳﺖ ‪ :‬اَﻟﮑﺘﺎب‪ ‬ﻗَﺮأﺗُــــﻪ‪‬‬
‫ﻓﻌﻞ و ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﻔﻌﻮل‬ ‫ﻣﻔﻌﻮل‬ ‫ﻣﺒﺘﺪا و ﻣﺮﻓﻮع ﺧﺒﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﻠﯿﻪ ﻣﺤﻼً ﻣﺮﻓﻮع‬

‫ﻗﻮاﻋﺪ ﺗﺮﺟﻤﻪ و درك ﻣﻄﻠﺐ‬

‫وﻗﺘﯽ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺟﻤﻠﻪاي را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد دﻗﺖ ﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
‫‪ -1‬اﺳﻤﯿﻪ ﯾﺎ ﻓﻌﻠﯿﻪ ﺑﻮدن ﺟﻤﻠﻪ‬
‫‪ -2‬ﻓﻌﻞ و ﺻﯿﻐﮥ آن ) ﻣﺎﺿﯽ ‪ ،‬ﻣﻀﺎرع ‪ ،‬اﻣﺮ ‪ ،‬ﻏﺎﯾﺐ ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ‪ ،‬ﻣﺘﮑﻠﻢ ‪ ،‬ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻌﯿﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻤﺮاري ‪ ،‬ﻧﻘﻠﯽ ‪ ،‬آﯾﻨﺪه ‪ ،‬آﯾﻨﺪة ﻣﻨﻔﯽ (‬
‫‪ -3‬ﺿﻤﯿﺮ ؛ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ‬
‫‪ -6‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﻔﻌﻮل‬ ‫‪ -4‬اﺳﻢ اﺷﺎره ‪ -5‬ﺳﺆاﻟﯽ ﯾﺎ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮدن ﺟﻤﻠﻪ‬
‫‪ -7‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻣﺜﻨﯽ ﯾﺎ ﺟﻤﻊ ﺑﻮدن اﺳﻢﻫﺎ‬
‫‪ -8‬ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺗﮏ ﺗﮏ ﮐﻠﻤﺎت وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺨﺼﻮص ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪﻫﺎ و ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﺘﺼﻞ و دﻗﺖ در ﻣﺮﺟﻊ ﺿﻤﯿﺮﻫﺎ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪80 .......................‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﻧﮑﺎ ت‪ ‬ﮐﺎرﮔﺎ ه‪ ‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 1‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞِ ﺟﻤﻠﻪ ﺟﺰء‪ ‬ﺑﺎب ا‪‬ﻓﻌﺎل ﯾﺎ ﺗَﻔﻌﯿﻞ ﺑﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻌﻞِ ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻌﺪي ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﯾﻌﻨﯽ در‬
‫) ﻋ‪‬ﻠﱠﻢ‪ = ‬ﺑﻪ او ﯾﺎد داد (‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻔﻌﻮل وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ) .‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻣﯽ رود ( ‪ ) ‬ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻣﯽ ﺑ‪‬ﺮَد(‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 2‬ﺑﻌﻀﯽ ﻓﻌﻞﻫﺎي ﻋﺮﺑﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﺮوﻓﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ ﮐﻪ در ﻓﺎرﺳﯽ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ آﻧﻬﺎ را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﺑ‪‬ﺤ‪‬ﺚَ ﻋ‪‬ﻦ = ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد‬ ‫‪‬ﻞ ﻋﻠﯽ ) ﺑﻪ دﺳﺖ آورد ( ﺷَﻌ‪‬ﺮَ ﺑِـ ) اﺣﺴﺎس ﮐﺮد (‬
‫ﺳ‪‬ﺨَﺮَ ﻣ‪‬ﻦ ) ﻣﺴﺨﺮه ﮐﺮد ( ﺣ‪‬ﺼ َ‬ ‫ﯾ‪‬ﺄت‪ ‬ﺑِـ ) ﻣﯽ آورد (‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﻋﻠّﺎﻣﻪ = ﺑﺴﯿﺎر داﻧﻨﺪه‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 3‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي اﺳﻢﻫﺎي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ از ﻗﯿﺪ‪ » ‬ﺑﺴﯿﺎر « اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 4‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ ﺣﺮف ﺟﺮِ » ﻣ‪‬ﻦ = از « ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻔﺖ ﺗﻔﻀﯿﻠﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮد وﻟﯽ اﮔﺮ ﺣﺮف‬
‫ﺟﺮِ » ﻣ‪‬ﻦ « ﻧﯿﺎﯾﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻔﺖ‪ ‬ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪‬ﻞ اﻟﻔﺼﻮل = زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻓﺼﻞﻫﺎ‬
‫اَﺟ‪‬ﻤ ُ‬ ‫اَﺟ‪‬ﻤ‪‬ﻞَُ ﻣ‪‬ﻦ = زﯾﺒﺎﺗﺮ از‬
‫ﺣﺮف آﺧﺮ و ﻣﻌﻨﯽ‬
‫ِ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 5‬ﮔﺎﻫﯽ اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ ﺑﺎ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽِ ﺑﺎب اﻓﻌﺎل ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻇﺎﻫﺮي دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‪‬‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮق آن را ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﯿﻢ ‪.‬‬
‫اَﺣﺴ‪‬ﻦُ = ﺧﻮﺑﺘﺮ ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ‪ -‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ‬ ‫اَﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦَ = ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺮد‬ ‫اَﺟ‪‬ﻤ‪‬ﻞَُ = زﯾﺒﺎﺗﺮ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 6‬ﮐﻠﻤﻪ ي ﮐُﻞ ﻗﺒﻞ از اﺳﻢ » اَﻟْـ « دار ) = ﻫﻤﮥ ( ‪ :‬ﮐُﻞ اﻟﻨ‪‬ﺴﺎء = ﻫﻤﮥ زﻧﺎن ؛‬
‫ﮐُﻞ ﻗﺒﻞ از اﺳﻢ ﺑﺪون » اَﻟْـ « ) = ﻫﺮ ( ‪ :‬ﮐُﻞِ ر‪‬ﺟ‪‬ﻞٍ = ﻫﺮ ﻣﺮدي‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 7‬ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اَﻟﺬي و اَﻟﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از اﺳﻢ » اَﻟْـ « دار ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ » ﮐﻪ « ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﯽ در اول ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻫﺒﺖ اﻟﯽ اﻟﻤﺴﺠﺪ اﻟﺬي ﻗُﺮبَ اﻟﻤﺪرﺳﻪ = رﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪي ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫) ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ( ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ذَ ُ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 8‬ﮐﻠﻤﻪ ي » ﻣﺎ « ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ‪ ‬اﻧﻮاع » ﻣﺎ « ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ دارد ‪.‬‬
‫ﻣﺎﮐﺎن ← ﻧــﺒﻮد ) ﻣﺎي ﻧﻔﯽ (‬
‫َ‬
‫ﻣﺎ ا‪‬ﺳﻤ‪‬ﮏ‪ ‬؟ ← اﺳﻢ ﺗﻮ ﭼﯿﺴﺖ ؟ ) ﻣﺎي اﺳﺘﻔﻬﺎﻣﯽ = ﭘﺮﺳﺸﯽ (‬
‫ﻫﺬه اﻟﻨَﺘﯿﺠ ُﮥ ﻣﺎ ﻗﺪ ز‪‬ر‪‬ﻋﺘَﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ ﻗَﺒﻞ ← اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ آﻧﭽﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً آن را ﮐﺎﺷﺘﻪ اي ‪ ) .‬ﻣﻮﺻﻮل (‬
‫ﻣﺎ ﺗَﻔﻌ‪‬ﻠﻮا ﻣ‪‬ﻦ ﺧﯿﺮٍ ﯾ‪‬ﻌﻠَﻤﻪ‪ ‬اﷲُ ← ﻫﺮ ﭼﻪ از ﯾﮏ ﮐﺎر ﺧﻮب اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ ﺧﺪا آن را ﻣﯽ داﻧﺪ ‪ ) .‬ادات ﺷﺮط (‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 9‬اﺳﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﻓﻌﻞ ﻣﯽآﯾﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﻧﯿﺴﺖ و ﻓﺎﻋﻞ ﮔﺎﻫﯽ داﺧﻞ ﻓﻌﻞ و ﯾﺎ ﻫﻤﺮاه ﻓﻌﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 10‬ﻓﻌﻞ ﮔﺎﻫﯽ در آﻏﺎز ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻔﺮد ﻣﯽآﯾﺪ و ﻓﺎﻋﻞ آن ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﻓﺎرﺳﯽ ﻓﻌﻞ ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺟﻤﻊ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﺟﺎء اﻟﺘﻼﻣﯿﺬُ ← داﻧﺶآﻣﻮزان آﻣﺪﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 11‬ﺿﻤﺎﯾﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﺜﻞ ا‪‬ﯾ‪‬ﺎك اﮔﺮ در اول ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر روﻧﺪ در ﺗﺮﺟﻤﻪي آﻧﻬﺎ از ﮐﻠﻤﻪ ي ﻓﻘﻂ و ﺗﻨﻬﺎ‬
‫) ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻌﻨﯽ ﻟﻐﺖ‪ : ‬ا‪‬ﻧَﻤﺎ = ﻓﻘﻂ ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ (‬ ‫ا‪‬ﯾ‪‬ﺎك‪ ‬ﻧﻌﺒﺪ‪ = ‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮ را ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﯿﻢ ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 12‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي اﺳﻢ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ داراي ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮔﺎﻫﯽ ﯾﺎء وﺣﺪت و ﯾﺎ ﮐﻠﻤﻪي » ﯾﮏ « را اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫) اَﻟﯿﻮم = اﻣﺮوز ؛ ﯾﻮمٍ = روزي (‬ ‫ﺟﺎء‪ ‬ﻣﻌﻠﻢ‪ ← ‬ﯾﮏ ﻣﻌﻠﻢ آﻣﺪ ‪ ) .‬ﻣﻌﻠﻢ آﻣﺪ ‪ ،‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪( .‬‬
‫أت اﻟﻤ‪‬ﻘﺎﻟَﻪ‪ ‬ﻓﯽ اﻟﻤ‪‬ﺠ‪‬ﻠَﻪ‪ = ‬ﻣﻘﺎﻟﻪ را در ﻣﺠﻠﻪ ﺧﻮاﻧﺪم (‬
‫) ﻗَﺮَ ُ‬ ‫ﻗَﺮَأتُ ﻣ‪‬ﻘﺎﻟَ ًﻪ ﻓﯽ ﻣ‪‬ﺠ‪‬ﻠَﻪٍ = ﻣﻘﺎﻟﻪاي را در ﯾﮏ ﻣﺠﻠﻪ ﺧﻮاﻧﺪم ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 13‬اﺳﻢِ ﺑﻌﺪ از اﺳﻢِ اﺷﺎره اﮔﺮ » اَﻟْـ « داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ اﺳﻢ اﺷﺎره را ﻣﻔﺮد ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﺠﺘﻬﺪات ← اﯾﻦ داﻧﺶآﻣﻮزان ﮐﻮﺷﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ﻫﻮﻻء اﻟﻄﺎﻟﺒﺎتُ ﻣ‪‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 14‬اﺳﻢِ ﺑﻌﺪ از اﺳﻢِ اﺷﺎره اﮔﺮ » اَﻟْـ « ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ اﺳﻢِ اﺷﺎره را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺻﯿﻐﻪي ﺧﻮد ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﻃﺎﻟﺒﺎت ← اﯾﻨﻬﺎ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫ٌ‬ ‫ﻫﻮﻻء‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪81 .......................‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 15‬اﮔﺮ آﺧﺮ ﮐﻠﻤﻪاي » ﯾﻦ ِ« ﺑﺎ ﻧﻮن ﻣﮑﺴﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺜﻨﯽ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻧﻮنِ آن ﻣﻔﺘﻮح » ﯾﻦَ « ﺑﺎﺷﺪ ﺟﻤﻊ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻤﯿﻦ ← ﻣﻌﻠﻢﻫﺎ ) ﺟﻤﻊ (‬
‫َ‬ ‫ﻣﻌﻠﻤﻮنَ و‬ ‫ن ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﯿﻦِ ← دو ﻣﻌﻠﻢ ) ﻣ‪‬ﺜﻨﯽ (‬
‫ﻣﻌﻠﻤﺎ ِ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 16‬ﮔﺎﻫﯽ ﻣﺼﺪر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻌﻞ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺟﻮع ا‪‬ﻟَﯽ اﻟﻤ‪‬ﮑﺘﺒﻪ‪ ← ‬ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺮدم ‪.‬‬
‫ﻗَﺼ‪‬ﺪتُ اﻟﺮُ َ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 17‬ﺻﻔﺖ در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻔﺮد ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در ﻋﺮﺑﯽ ﻣﻔﺮد ﻧﺒﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫اﻟﻨﺎﺟﺤﻮن ← ﻣﻌﻠﻢﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ‬
‫َ‬ ‫اﻟﻤ‪‬ﻌﻠﻤﻮ َ‬
‫ن‬ ‫ﻌﻠﻤﺎن اﻟﺸﻔﯿﻘﺎنِ ← دو ﻣﻌﻠﻢ دﻟﺴﻮز‬
‫ِ‬ ‫اﻟﻤ‪‬‬
‫ﺣﺮف » ﮐﻪ « را اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪي وﺻﻔﯿﻪ را اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ِ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 18‬در ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺟﻤﻠﻪي وﺻﻔﯿﻪ‬
‫) ﻧﮑﺘﻪ ‪ :‬ﺟﻤﻠﻪاي ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﮐﻠﻤﻪي ﻧﮑﺮه ﺑﯿﺎﯾﺪ ﺟﻤﻠﻪي وﺻﻔﯿﻪ اﺳﺖ ‪( .‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞِ ﻗﺒﻞ از ﺟﻤﻠﻪي وﺻﻔﯿﻪ و ﻓﻌﻞِ ﺟﻤﻠﻪي وﺻﻔﯿﻪ ﻫﺮ دو ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪي وﺻﻔﯿﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻌﯿﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﺿﯽ ﺳﺎده ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫) ﮐﺘﺎﺑﯽ را ﺧﺮﯾﺪم ﮐﻪ آن را در ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﺪرﺳﻪ دﯾﺪه ﺑﻮدم ‪ ) .‬دﯾﺪم (‬ ‫ا‪‬ﺷﺘَﺮﯾﺖ‪ ‬ﮐ‪‬ﺘﺎﺑﺎً ﻗَﺪ ر‪‬اَﯾﺘُﻪ‪ ‬ﻓﯽ ﻣ‪‬ﮑﺘﺒﻪ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺪرﺳﻪ‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺟﻤﻠﻪي وﺻﻔﯿﻪ اﺳﻤﯿﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻌﻞ ﮐﻤﮑﯽِ آن را ﻣﺎﺿﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫) رﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﻋﯿﺎدت ﻣﺮﯾﻀﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻮادهاش دور و ﺑﺮش ﺑﻮدﻧﺪ ‪( .‬‬ ‫ﺮﯾﺾ اَﻫﻠُﻪُ ﺣﻮﻟَﻪ‪‬‬
‫ٍ‬ ‫‪‬ﺖ ﻟ‪‬ﻌﯿﺎده‪ ‬ﻣ‪‬‬
‫ذَﻫ‪‬ﺒ ُ‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻓﻌﻞ اول ﻣﺎﺿﯽ و ﻓﻌﻞ دوم ﻣﻀﺎرع ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪ ي وﺻﻔﯿﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﺿﯽ اﺳﺘﻤﺮاري ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻧﺪاﯾﯽ را ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺻﺪاﻗﺖ ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻌﺖ ﻧ‪‬ﺪاء‪ ‬ﯾ‪‬ﺪﻋﻮﻧﯽ ا‪‬ﻟَﯽ اﻟﺼ‪‬ﺪق‬
‫ﺳ‪‬ﻤ‪ُ ‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻫﺮ دو ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻓﻌﻞ دوم را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻀﺎرع اﻟﺘﺰاﻣﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﻮص ← دﻧﺒﺎل ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻣﯽﮔﺮدم ﮐﻪ ﻣﺮا در ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻮن ﯾﺎري ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎب ﯾ‪‬ﺴﺎﻋ‪‬ﺪ‪‬ﻧﯽ ﻓﯽ ﻓَﻬﻢِ اﻟﻨُﺼ‪ِ ‬‬
‫ٍ‬ ‫اُﻓَﺘ‪ّ‬ﺶُ ﻋ‪ْ ‬‬
‫ﻦ‬
‫ن ) ﮐﻪ ( ‪ ،‬ﮐَﯽ ‪ ،‬ﻟ‪‬ﮑَﯽ ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺘّﯽ ‪ ،‬ﻟـِ ) ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ( « ﻣﻌﻨﯽ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اَﺧﺒﺎري را ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 19‬ﺣﺮوف ﻧﺎﺻﺒﻪ » أ ْ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻀﺎرع اﻟﺘﺰاﻣﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬اَنْ ﯾ‪‬ﮑﺘُﺐَ ← ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻨﻮﯾﺴﺪ ﮐَﯽ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺒﻮا ← ﺑﺮوﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮوﻧﺪ‬
‫ﺗﮑﺘﺐ = ﻧﺨﻮاﻫﯽ ﻧﻮﺷﺖ ) ﻧﻔﯽ اَﺑﺪ (‬
‫َ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 20‬ﺣﺮف » ﻟَﻦْ « ﻣﻌﻨﯽ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع را ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ ﻣ‪‬ﺴﺘَﻘﺒ‪‬ﻞ ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯿﮑﻨﺪ ‪ .‬ﻟَﻦْ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 21‬ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﺣﺮف‪ » ‬ﻟ‪‬ـ « در اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ از آنِ ﺧﺪاﺳﺖ ‪ ) .‬ﻟـِ ﺣﺮف ﺟﺮ اﺳﺖ (‬ ‫ﻠﮏ ﻟ‪‬ﻠّﻪِ‬
‫اَﻟﻤ‪ُ ‬‬
‫ﺗﻼش ﮐﺮدم ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮم ‪ ) .‬ﻟـِ ﺣﺮف ﻧﺎﺻﺒﻪ اﺳﺖ (‬ ‫ﺪت ﻟ‪‬ﺎَﻧﺠ‪‬ﺢ‪‬‬
‫ا‪‬ﺟﺘَﻬ‪ُ ‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ از دروغ دوري ﺑﺠﻮﯾﯿﻢ ‪ ) .‬ﻟ ِـ ﺣﺮف ﺟﺰم در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻻم اﺳﺖ (‬ ‫ﺒﻌﺪ ﻋ‪‬ﻦِ اﻟﮑ‪‬ﺬبِ‬
‫ﻟ‪‬ﻨَ ْ‬
‫ﺐ ← ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮود ؛ ﻟ‪‬ﻨَﺬﻫ‪ْ ‬‬
‫ﺐ‬ ‫ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺬﻫ‪ْ ‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 22‬اﻣﺮِ ﻏﺎﯾﺐ و ﻣﺘﮑﻠﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻀﺎرع اﻟﺘﺰاﻣﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺐ = ﻧﺮﻓﺖ‬
‫‪ .‬ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪ْ ‬‬ ‫ﻢ « ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺎﺿﯽ ﺳﺎده ﻣﻨﻔﯽ ﯾﺎ ﻣﺎﺿﯽ ﻧﻘﻠﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽدﻫﺪ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 23‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻣﺠﺰوم ﺑﻪ وﺳﯿﻠﮥ » ﻟَ ْ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 24‬ﻓﻌﻞ ﺷﺮط و ﺟﻮاب ﺷﺮط اﮔﺮ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻀﺎرع ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﺷﺮط ﻣﻀﺎرع ا‪‬ﻟﺘﺰاﻣﯽ و‬
‫ﻓﻌﻞ ﺟﻮاب ﺷﺮط ﻣﻀﺎرع اﺧﺒﺎري ‪ ) .‬ﺑﺮوم ‪ ،‬ﻣﻀﺎرع اﻟﺘﺰاﻣﯽ اﺳﺖ ؛ وﻟﯽ ﻣﯽروم ‪ ،‬ﻣﻀﺎرع اﺧﺒﺎري ‪( .‬‬
‫) ﺣ‪‬ﺮف‪ ‬اولِ ﻓﻌﻞ ﻫﺎي ﻣ‪‬ﺠﻬﻮل ﺿﻤﻪ ـُ دارد ‪( .‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 25‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻓﻌﻞﻫﺎي ﻣﺠﻬﻮل از ﻓﻌﻞ ﮐﻤﮑﯽِ ﺷﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﯾ‪‬ﻘْﺘَﻞُ ← ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬ ‫ﻞ ← ﻣﯽ ﮐُﺸﺪ ‪‬‬
‫ﯾ‪‬ﻘْﺘ‪ُ ‬‬ ‫ﻞ ← ﮐﺸﺖ ‪ ‬ﻗُﺘ‪‬ﻞَ ← ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻗَﺘَ َ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 26‬ﮐﺎنَ ﺑﺎ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻌﯿﺪ و ﺑﺎ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺎﺿﯽ اﺳﺘﻤﺮاري ﻣﯽدﻫﺪ و ﮔﺎﻫﯽ در اول‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﻞ ﮐﺎن وﺟﻮد دارد و ﭼﻨﺪ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﯾﺎ ﻣﺎﺿﯽ در ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪي آﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺻﻮرت‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻮﻧﺪ ؛ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻌﯿﺪ و ﯾﺎ اﺳﺘﻤﺮاري ‪ :‬ﮐﺎنَ ذَﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ؛ ﮐﺎنَ ﯾ‪‬ﺬﻫ‪‬ﺐ‪ = ‬ﻣﯽ رﻓﺖ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪82.......................‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 27‬ا‪‬نﱠ در اﺣﺎدﯾﺚ و آﯾﺎت ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻫﻤﺎﻧﺎ ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺘﯿﮑﻪ و ﺣﺘﻤﺎً ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ در ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي روزﻣﺮه و‬
‫ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 28‬اَنﱠ در وﺳﻂ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ » ﮐﻪ ‪ ،‬اﯾﻨﮑﻪ « ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮف رﺑﻂ در ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ ‪ .‬اَﺷﻬ‪‬ﺪ‪ ‬اَنﱠ ‪...‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 29‬ﺧﺒﺮ ﻟَﯿﺖ‪ ‬و ﻟَﻌ‪‬ﻞﱠ اﮔﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻀﺎرع اﻟﺘﺰاﻣﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻟﻌ‪‬ﻞﱠ اﻻُم‪ ‬ﺗَﻌﻮد‪ = ‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺎدر ﺑﺮﮔﺮدد ‪.‬‬ ‫ﻟَﯿﺖ‪ ‬اﻟﺸَﺒﺎب‪ ‬ﯾ‪‬ﻌﻮد‪ = ‬اي ﮐﺎش ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﺮﮔﺮدد ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 30‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺑﺎب ﺗَﻔﺎﻋ‪‬ﻞ از ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻧﻈﯿﺮ ) ﺑﺎ ﻫﻢ ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫اﻟﻨﺎس ﻟ‪‬ﺒﻨﺎء‪ ‬اﻟﻤﺴﺠﺪ‪ : ‬ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻫﻤﮑﺎري ﮐﺮدﻧﺪ ‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ﺗَﻌﺎو‪‬نَ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 31‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺑﺎب ﻣﻔﺎﻋﻠﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﯿﺎن ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﻔﻌﻮل از ﮐﻠﻤﻪي » ﺑﺎ « اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺗَﺐَ ﻣﺤﻤﺪ‪ ‬ﺳﻌﯿﺪاً ← ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ ﺳﻌﯿﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎري ﮐﺮد ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 32‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ در ﻓﺎرﺳﯽ و ﯾﺎ ﺻﻔﺖ ﻓﺎﻋﻠﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﻣ‪‬ﻘﺎﺗ‪‬ﻞ ← رزﻣﻨﺪه‬ ‫ﻋﺎﻟ‪‬ﻢ ← داﻧﺎ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 33‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل و ﯾﺎ ﺻﻔﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﯽ ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻣ‪‬ﺴﺘﺨﺮَج ← اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه‬ ‫ﻣ‪‬ﻘﺒﻮل ← ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 34‬اﮔﺮ در ﺟﻤﻠﻪ ي اﺳﻤﯿﻪ ﺧﺒﺮ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺟﻤﮥ ﻓﺎرﺳﯽ از ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻓﻌﻞ رﺑﻄﯽِ » اﺳﺖ « اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻢ ← او ﯾﮏ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﻣ‪‬ﻌﻠ‪ٌ ‬‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 35‬ﻓﻌﻞ ﻣﺠﻬﻮل ﻗﺒﻞ از ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞِ ﺟﻤﻊ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻔﺮد ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود وﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ‪.‬‬ ‫←‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﯿﻢ ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﻗُﺘ‪‬ﻞَ اﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﻮنَ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 36‬ﻋ‪‬ﻨْﺪ‪ ‬اﮔﺮ ﻇﺮف ﻣﮑﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﺰد و ﮐﻨﺎر ؛ اﮔﺮ ﻇﺮف زﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻫﻨﮕﺎم و وﻗﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 37‬ﺑﺮاي ﻓﻌﻞ ) داﺷﺘﻦ ( از ﮐﻠﻤﻪي ﻋ‪‬ﻨْﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪ .‬ﮐﺎنَ ﻋ‪‬ﻨْﺪي ﮐﺘﺎبٌ = ﯾﮏ ﮐﺘﺎب داﺷﺘﻢ‬
‫ك ﻣﺎلٌ = ﺗﻮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻫﺴﺘﯽ = ﺛﺮوت داري‬
‫ﻋ‪‬ﻨﺪ‪َ ‬‬ ‫ﮐﺘﺎب = ﮐﺘﺎﺑﯽ دارم‬
‫ٌ‬ ‫ﻋ‪‬ﻨْﺪي‬
‫ﻨﺎك ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ آﻧﺠﺎ ) ﻇﺮف ﻣﮑﺎن ( اﺳﺖ وﻟﯽ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽِ » ﻫﺴﺖ و وﺟﻮد دارد « ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 38‬ﻫ‪َ ‬‬
‫ﮐﺘﺎﺑﯽ روي ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻫﺴﺖ ‪.‬‬ ‫ﻫ‪‬ﻨﺎكَ ﮐ‪‬ﺘﺎبٌ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﮑُﺮﺳﯽ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 39‬ﺟﻤﻠﻪي وﺻﻔﯿﻪ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﻗﺒﻞ از آن اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮلِ ‪ :‬اَﻟَﺬي ‪ ،‬اَﻟَﺘﯽ ‪ ...‬ﺑﯿﺎﯾﺪ ﻣﻌﻨﯽ آن ﻫﺎ را دارد ﭘﺲ ﻗﺒﻞ از‬
‫ر‪‬اَﯾﺖُ ر‪‬ﺟ‪‬ﻼً ﯾ‪‬ﺮﮐُﺾ‪ ‬ﻣﺮدي را دﯾﺪم ﮐﻪ ﻣﯽدوﯾﺪ ‪.‬‬ ‫رﺑﻂ ) ﮐﻪ ( ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪي آن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﺮف ِ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 40‬در ﺗَﻌﺮﯾﺐ ) ﺗﺮﺟﻤﻪ ي ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﻪ ﻋﺮﺑﯽ ( ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺮﺑﯽ و ﻓﺎرﺳﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 41‬در ﺗﻌﺮﯾﺐ ﺑﻪ ﻗﻮاﻋﺪ ﻧﮕﺎرش و ﺻﯿﻐﮥ ﻓﻌﻞ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﻢ ‪ .‬ﻣ‪‬ﻌﻠﻤﻮنَ اﻟﻤﺪرﺳﻪ‪ ) ‬ﻏﻠﻂ ( ﻣ‪‬ﻌﻠﻤﻮا اﻟﻤﺪرﺳﻪ‪ ) ‬درﺳﺖ (‬
‫) ﻟﯽ = دارم (‬ ‫ﺎب = ﮐﺘﺎﺑﯽ داﺷﺘﻢ ‪.‬‬
‫ﮐﺎن ﻟﯽ ﮐ‪‬ﺘ ٌ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ ) : 42‬ﮐﺎنَ ‪ +‬ﻟ‪‬ـ ( ﻣﻌﺎدل ﻓﻌﻞ ﻓﺎرﺳﯽ داﺷﺘﻦ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪َ :‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 43‬ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ در ﻓﺎرﺳﯽ ﻗﯿﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﯿﺪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻮد ﻧﻪ ﺻﻔﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 44‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺟﻤﻪ ي ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﺗﺄﮐﯿﺪي از ﻗﯿﺪﻫﺎي ﻣﺜﻞ ‪ :‬ﺑﯽ ﺷﮏ و ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫و‪‬ﺣﺪ‪‬ك‪ = ‬ﺧﻮدت ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 45‬و‪‬ﺣﺪ‪‬ه‪ = ‬و‪‬ﺣﺪ‪‬ﻫﺎ = ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 46‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪي آن ﻣﻘﯿﺪ ﮐﺮدنِ ﺧﻮد‪ ‬ﻓﻌﻞ اﺳﺖ ‪ ،‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺎﻟﺖ و‬
‫= ﮐﻮدك ‪ ،‬ﮔﺮﯾﻪ ﮐﻨﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪.‬‬ ‫ر‪‬ﺟ‪‬ﻊ‪ ‬اﻟﻄ‪‬ﻔﻞُ ﺑﺎﮐﯿﺎً‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻓﺎﻋﻞ ﯾﺎ ﻣﻔﻌﻮل ﺑﯿﺎن ﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﻋﺪاد ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ‪ :‬ﯾﮑﻢ ‪ ،‬دوم ‪ ،‬ﺳﻮم ‪ ...‬ﺑﺮ وزن ﻓﺎﻋﻞ و ﻓﺎﻋﻠﮥ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ و ﺑﻌﺪ اﺳﻢ اﺻﻠﯽ و ﻫﻤﺮاه اَﻟـ ﻣﯿﺂﯾﻨﺪ ‪ .‬اﻟﺪرس‪ ‬اﻟﺜﺎﻟﺚُ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪83 ......................‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 47‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺟﻤﻠﻪي ﺣﺎﻟﯿﻪ ي اﺳﻤﯿﻪ اي ﮐﻪ ﻣﺒﺘﺪاﯾﺶ ﺿﻤﯿﺮ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻓﻌﻞ را ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﺾ ← ﻣﺮد را دﯾﺪم در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯽدوﯾﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﺮﺟﻞ و‪ ‬ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬ﯾ‪‬ﺮﮐُ ُ‬
‫َ‬ ‫ر‪‬أَﯾﺖُ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 48‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺗﻤﯿﯿﺰ ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻠﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻤﯿﯿﺰ در اﺻﻞ ﻣﺒﺘﺪا ﺑﻮده و ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻠﻪي اﺳﻤﯿﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﻧﺤﻦ اَﮐﺜَﺮُ ا‪‬ﻧﺘﺎﺟﺎً ← ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 49‬در ﺗﺮﺟﻤﻪ ي ﻣ‪‬ﺴﺘﺜﻨﺎيِ ﻣ‪‬ﻔَﺮّغ از ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﻓﻘﻂ و ﺗﻨﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪.‬‬
‫) ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ :‬ﻧﯿﺎﻣﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻋﻠﯽ ؛ اوﻟﻮﯾ‪‬ﺖ ﻧﺪارد ‪( .‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻋﻠﯽ آﻣﺪ ‪.‬‬ ‫=‬ ‫ﻣﺎ ﺟﺎء‪ ‬ا‪‬ﻻ ﻋ‪ُ ‬‬
‫ﻠﯽ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 50‬ﻓﻌﻞ » ﻗﺎم‪ + ‬ﺑِـ « ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﻧﺠﺎم داد و ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 51‬در ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺟﻤﻠﻪي اﺳﻤﯿﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﺧﺒﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺻﺤﯿﺢ دارد ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ » : 52‬ﻋ‪‬ﻠَﯿﻨﺎ « در اﺑﺘﺪاي ﺟﻤﻠﻪ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ ‪ » ،‬ﻋ‪‬ﻠﯿﮏ‪ = ‬ﯾ‪‬ﺠِﺐ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﯿﮏ‪ « ‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﻮ واﺟﺐ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ‪ : 53‬در ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺮﮐﯿﺐ و درك ﻣﻄﻠﺐﻫﺎ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﯿﻦ ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ را ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ درك‪‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ و ﻗﻮاﻋﺪ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺮﮐﯿﺐِ اﺳﻢ و ﻓﻌﻞ و ﺣﺮف ‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﮥ ﺻﺤﯿﺢ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪ ) .‬از راه رد‪ ‬ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻏﻠﻂ (‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺻﺮﻓﯽ ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻠﻤﻪ ‪ :‬اﺳﻢ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺣﺮف و ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ ‪ :‬اﺳﻢ ‪ -‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑِﺎﻟﻌ‪‬ﻠَﻢ ‪ -‬ﻣﻨﺼﺮف ‪ -‬ﻣﻌﺮب ‪ -‬ﻣﺸﺘﻖ ‪ -‬اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ‪ -‬ﺻﺤﯿﺢاﻵﺧﺮ ‪ -‬ﻣﺬﮐﺮ ﺣﻘﯿﻘﯽ ‪ ،‬ﻣﻔﺮد‬

‫ﺗ ﺸﮑﯿﻞ ﭼﯿ ﺴﺖ ؟ ﺗَﺸﮑﯿﻞ ﯾﺎ ﺷَﮑﱢﻞْ ﯾﻌﻨﯽ اﻋﺮاب ﮔﺬاري ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺮﮐﺖ‪ ‬ﺣﺮف‪ ‬آﺧﺮ اﺳﻢ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ آن‬
‫ﺟﺎء‪ ‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ← ‬ﻣﺤﻤﺪ‪ = ‬ﻓﺎﻋﻞ و ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ ﺗﻨﻮﯾﻦ رﻓﻊ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬

‫ﺳﺆاﻻت ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﻋﺮﺑﯽ‬

‫ﺗَﺮْﺟِﻢْ = ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻦ‬ ‫ﻣﺎ ﻫ‪‬ﻮ‪ = ‬ﭼﯿﺴﺖ ‪ :‬ﮐﺪام اﺳﺖ ؟‬ ‫اَي‪ = ‬ﮐﺪام‬ ‫ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦْ = ﻣﻌﯿﻦ ﮐﻦ‬
‫ب = ﺑﻪ ﻋﺮﺑﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻦ‬
‫ﻋ‪‬ﺮِّ ْ‬ ‫ﻣﺎ ﻫ‪‬ﯽ‪ = ‬ﭼﯿﺴﺖ ‪ :‬ﮐﺪام اﺳﺖ ؟‬ ‫ﻓ‪‬ﺮاغ = ﺟﺎي ﺧﺎﻟﯽ‬ ‫ﻣ‪‬ﯿ‪‬ﺰْ = ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻦ‬
‫ﻫﺎت‪ = ‬ﺑﯿﺎور‬ ‫ﮐَﯿﻒ‪ = ‬ﭼﻄﻮر‬ ‫ﺿَﻊْ = ﻗﺮار ﺑﺪه‬ ‫ا‪‬ﺟﻌ‪‬ﻞْ = ﻗﺮار ﺑﺪه‬
‫ﻣﺎﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اﻟﺨَﻄَﺄ =ﮐﺪام ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ؟‬ ‫ﻧَﺺ= ﻣﺘﻦ‬ ‫ﺻ‪‬ﻎْ = ﺑﺴﺎز‬ ‫ﮐَﻢْ = ﭼﻨﺪﺗﺎ‬
‫ﻣﺎﺟﺎء = ﻟَﯿﺲ‪ = ‬ﻧﯿﺴﺖ = ﻧﯿﺎﻣﺪه‬
‫َ‬ ‫اَﺟِﺐْ = ﺟﻮاب ﺑﺪه‬ ‫اَﮐْﻤ‪‬ﻞْ = ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻦ‬ ‫ا‪‬ﻣﻠَﺄ = ﭘﺮ ﮐﻦ‬
‫ﻻﯾ‪‬ﺸﺘَﻤ‪‬ﻞُ = ﻧﺪارد ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ا‪‬ﺳﺘَﺨﺪ‪‬م= ا‪‬ﺳﺘَﻌﻤ‪‬ﻞ = ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑِﺒ‪‬ﺮ‬ ‫ﻻﯾ‪‬ﮑﻮنُ = ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﯾﻮﺟﺪ‪ = ‬وﺟﻮد دارد‬
‫ﺷَﮑ‪ّ‬ﻞْ = اَﻋﺮِبْ = ﺣﺮﮐﺖ ﺻﺤﯿﺢ آﺧﺮ اﺳﻢ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻦ ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺗَﺤﺘُﻪ‪ ‬اﻟﺨَﻂ= زﯾﺮش ﺧﻂ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﻣﺆﻓﻖ ﺑﺎﺷﯿﺪ ‪ .‬زﻧﮕﻨﻪ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪84.......................‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‬

‫آزﻣﻮن درس ‪ 1‬و ‪ 2‬ﻋﺮﺑﯽ » ‪« 2‬‬
‫‪‬ﻦ ﻋ‪‬ﺪ‪‬د‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌﺎرف‪ » ‬اَﻓﻀَﻞُ ﻣ‪‬ﺨﻠﻮﻗﺎت‪ ‬اﷲِ ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اﻟّﺬي ﯾ‪‬ﺴ‪‬ﺒِّﺢ‪ ‬اﻟﺨﺎﻟ‪‬ﻖَ ﻋ‪‬ﻦْ ﺧُﻠﻮصٍ ﻋ‪‬ﻤﯿﻖٍ ﻓﯽ ﻗَﻠﺒِﻪ‪ « ! ‬؟‬
‫‪ -1‬ﻋ‪‬ﯿ ْ‬
‫‪ -4‬ﺳ‪‬ﺒﻊ‬ ‫‪ -3‬ﻋ‪‬ﺸﺮ‬ ‫‪ -2‬ﺳ‪‬ﺖ‪‬‬ ‫‪ -1‬ﺛَﻤﺎﻧﯽ‬
‫‪‬ﻦ ﻣﺎ ﻓﯿﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ اﻻَﺳﻤﺎء‪ ‬اﻟﻨَﮑَﺮه ؟‬
‫‪ -2‬ﻋ‪‬ﯿ ْ‬
‫‪ -1‬ﻻ ﺑ‪‬ﺄس‪ ! ‬أﻧﺖ‪ ‬ا‪‬ﺣﻤﻞ اﻟﻘُﺮﺑ‪‬ﻪ‪ ‬ﻟ‪‬ﺎَﻧﱠـﮏ‪ ‬أﻗﺪ‪‬ر‪ ‬ﻣ‪‬ﻨّﯽ ﻋ‪‬ﻠَﯿﻬﺎ !‬
‫‪ -2‬ﻫ‪‬ﻨﺎك‪ ‬اﻟﻌ‪‬ﯿﻮنُ اﻟّﺘﯽ ﺗَﺴ‪‬ﺮﱡ ﻣ‪‬ﻦ ﯾ‪‬ﻨﻈُﺮُ إﻟﯿﻬﺎ !‬
‫‪ -3‬ﺑ‪‬ﻌﺪ‪ ‬ﺗَﻨﺎو‪‬لِ اﻟﻌ‪‬ﺸﺎء‪ ‬ﺷَﻌ‪‬ﺮت‪ ‬ﺑِﺎﻟﻨُﻌﺎسِ ﻓَﺬَﻫ‪‬ﺒﺖ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﻨﱠﻮمِ !‬
‫‪ -4‬ﺻ‪‬ﺪﯾﻘُﮏ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ ﯾ‪‬ﺮﺷ‪‬ﺪ‪‬ك‪ ‬ا‪‬ﻟﯽ اﻻَﻋﻤﺎلِ اﻟﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻨَﻪ‪! ‬‬
‫‪ -3‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦْ اﻟﺠﻤﻠﻪ‪ ‬اﻟَﺘﯽ ﻓﯿﻬﺎ ﺟ‪‬ﻤﯿﻊ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌﺎرِف‪ ‬؟‬
‫‪ -1‬اﻟّﺬﯾﻦ ﯾ‪‬ﮑﻠّﻤﻮنَ اﻟﻨﺎس ﻋﻠﯽ ﻗﺪر ﻋﻘﻮﻟﻬﻢ ﻫﻢ أﮐﺜﺮ اﻟﻨﺎس ﻋﻘﻼً !‬
‫‪ -2‬ذَﻫ‪‬ﺒﺖ‪ ‬إﻟﯽ ﻣﺸﺎورِ اﻟﻤﺪرﺳﻪ ﻷنّ ﺗَﺤ‪‬ﻤ‪‬ﻞ ﻫﺬه اﻟﻤﺸﺎﮐﻞ ﺻ‪‬ﻌﺐ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﯽ‪! ‬‬
‫‪ -3‬أﻫﻢ‪ ‬ﺧﺪﻣﺎت‪ ‬ﻣﻌﻠﻤﯽ اﻟﺴﯿ‪‬ﺪ ﻋﺒﺪاﷲ إﯾﺠﺎد‪ ‬ﻃﺮﯾﻘﻪ ﻟ‪‬ﺤﻞّ اﻟﻤﺴﺎﺋﻞ اﻟﻬﻨﺪﺳﯿﻪ !‬
‫‪ -4‬اَﻟﻠّﻬﻢ‪ ‬إﻧﯽ ﻓﯽ ﻫﺬا اﻟﺴﻔﺮِ اﻟّﺬي ﻟَﯿﺲ‪ ‬ﻓﯿﻪ‪ ‬أﻫﻠﯽ و‪‬ﺣﯿﺪه ‪ ،‬ﻓﮑُﻦ ﺣﺎﻓﻈﯽ !‬
‫) ﺗﺠﺮﺑﯽ ‪( 81‬‬ ‫‪ -4‬أي‪ ‬ﻋ‪‬ﺒﺎر‪‬ه‪ ‬ﻻﺗَﺸﺘَﻤ‪‬ﻞُ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻟﻌ‪‬ﻠَﻢِ ؟‬
‫‪ -1‬و أرﺳ‪‬ﻠﻨﺎ إﻟﯽ ﻣ‪‬ﺪﯾ‪‬ﻦَ أﺧﺎﻫﻢ ﺷُﻌ‪‬ﯿﺒﺎً‬
‫‪ -2‬ﺧﺎض‪ ‬ﺷﻌﺐ اﯾﺮان اﻟﻤﺴﻠﻢ ﺣ‪‬ﺮﺑﺎً داﻣ‪‬ﺖ ﺛﻤﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮات‬
‫‪ -3‬و ﻣﺎ ﺗﻮﻓﯿﻘﯽ إﻻ ﺑِﺎﷲِ ﻋ‪‬ﻠَﯿﻪ‪ ‬ﺗَﻮ‪‬ﮐﻠﺖ‪ ‬و ا‪‬ﻟﯿﻪ‪ ‬اُﻧﯿﺐ‬
‫‪ -4‬ﻧَﺤﻦُ ﺷَﻌﺐ‪ ‬ﻧُﺤﺎرِب ﺑِﺎﻻﻋﺪاء ﻋ‪‬ﻨﺪﻣﺎ ﻫﺎﺟ‪‬ﻤﻮﻧﺎ‬
‫) رﯾﺎﺿﯽ ‪( 85‬‬ ‫‪ -5‬ﻣ‪‬ﯿ‪‬ﺰْ اﻟﺠ‪‬ﻤﻠَﻪ‪ ‬اﻟَﺘﯽ ﮐُﻞﱠ اَﺳﻤﺎﺋ‪‬ﻬﺎ ﻣ‪‬ﻌﺮِﻓﻪ‪ ‬؟‬
‫‪ -1‬ﮐَﺜﯿﺮ ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ ﯾ‪‬ﺤﺒ‪‬ﻮن اﻟﺬﻫﺎب ا‪‬ﻟﯽ ﻣﮑﻪ اﻟﻤﮑﺮﻣﻪ‬
‫‪ -2‬و‪ ‬ﻣﺎ ﯾ‪‬ﺪرﯾﮏ ﻟَﻌ‪‬ﻞَ اﻟﺴﺎﻋﻪ ﻗَﺮﯾﺐ‬
‫‪ -3‬ﻟ‪‬ﯿ‪‬ﺠﻌﻞ اﻻﻧﺴﺎنُ ﺟﻬﺪ اﻟﻨﻤﻠﻪ ﻧَﺼﺐ‪ ‬أﻋﯿﻨﻪ داﺋﻤﺄ !‬
‫‪ -4‬ﯾﺎ اﷲُ ! اَﻧﺖ‪ ‬ﺳ‪‬ﺘَﺮت‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﯽ‪ ‬ذﻧﻮﺑﯽ و أﻧﺎ اﻟﻤﺤﺘﺎج ا‪‬ﻟﯽ ﺳ‪‬ﺘﺮِﻫﺎ ﻓﯽ اﻻُﺧﺮي‬
‫) ﻫﻔﺪﻫﻤﯿﻦ اﻟﻤﭙﯿﺎد ادﺑﯽ (‬ ‫‪ -6‬ﻣ‪‬ﺎ ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اﻟﺨﻄﺄ ﻋ‪‬ﻦ ﻋ‪‬ﺪ‪‬د‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌﺎرف ﻓﯽ ﻣﺎ ﯾ‪‬ﻠﯽ ؟‬
‫‪ -1‬إنﱠ ﻫﺬَا اﻟﻘﺮآنَ ﯾ‪‬ﻬﺪي ﻟ‪‬ﻠّﺘﯽ ﻫ‪‬ﯽ‪ ‬أﻗﻮم ‪4 ‬‬
‫‪ -2‬و‪ ‬اﷲُ ﯾ‪‬ﻌﻠﻢ‪ ‬ﻣﺎ ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺴ‪‬ﻤﺎوات‪ ‬و ﻣﺎ ﻓ‪‬ﯽ اﻻَرضِ ‪5 ‬‬
‫‪ -3‬ﮐَﺬّﺑ‪‬ﺖ ﻗﻮم‪ ‬ﻧﻮحٍ اﻟﻤﺮﺳﻠﯿﻦ ‪3 ‬‬
‫‪ -4‬أﮐﺒ‪‬ﺮُ اﻟﻌ‪‬ﯿﺐِ أن ﺗَﻌﯿِﺐ‪ ‬ﻣﺎ ﻓﯿﮏ ﻣ‪‬ﺜﻠﻪ ‪5 ‬‬
‫) ﺳﻨﺠﺶ ‪( 84‬‬ ‫َﻢ ا‪‬ﺳﻤﺎً ﻧَﮑَﺮه‪ ‬ﻓﯽ اﻟﻌ‪‬ﺒﺎر‪‬ه ‪:‬‬
‫‪ -7‬ﮐ ْ‬
‫» ﻗﺎلَ ﺑ‪‬ﻠﺒ‪‬ﻞٌ ﻟ‪‬ﻠﺼ‪‬ﻘَﺮ ‪ :‬ﻋ‪‬ﺠﯿﺐ‪ ‬أنﱠ اﻻَﺷﺮاف‪ ‬ﯾ‪‬ﺤﻤ‪‬ﻠﻮﻧَﮏ‪ ‬و ﯾ‪‬ﺤﺒِﺴﻮﻧَﻨﯽ ‪ ،‬و‪ ‬اﻟﺤﺎلَ أﻧّﯽ اُﻏَﺮِّد‪ ‬ﻟَﻬ‪‬ﻢ ! « ؟‬
‫‪ -4‬اَرﺑِﻌ‪‬ﻪ‬ ‫‪ -3‬ﺛَﻼﺛَﻪ‬ ‫‪ -2‬ا‪‬ﺛﻨﺎن‬ ‫‪ -1‬واﺣ‪‬ﺪ‬
‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪85 ......................‬‬

‫) رﯾﺎﺿﯽ ‪( 90‬‬ ‫‪ -8‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦْ اﻟﺼ‪‬ﺤﯿﺢ ﻓﯽ اﻹﻋﺮاب و اﻟﺘَﺤﻠﯿﻞ اﻟﺼﺮﻓﯽ ‪ :‬ﻟ‪‬ﮑﻠﻤﻪ‪ » ‬اﻟﻤ‪‬ﻠﺘَﺰِﻣﯿﻦ « ﻓﯽ اﻟﻨﱠﺺ ‪:‬‬
‫» ﻓَﻠ‪‬ﻬﺬا ﻧَﺮي أنﱠ اﻟﻨﺎﺟﺤﯿﻦ ﮐﺎﻧﻮا اﻟﻤ‪‬ﻠﺘَﺰِﻣﯿﻦ ﺑِﺎﻹﺳﺘﻔﺎده اﻟﻤﻔﯿﺪه ﻣ‪‬ﻦ أوﻗﺎﺗﻬﻢ ‪« .‬‬
‫‪ -1‬ﻣﺸﺘﻖ و اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ) ﻣﺼﺪر‪‬ه‪ : ‬ا‪‬ﻟﺘﺰام ( ‪ -‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺮّف ﺑِﺎﻹﺿﺎﻓﻪ ‪ -‬ﻣﻌﺮب ‪ -‬ﻣﻨﺼﺮف ‪ /‬ﺣﺎل و ﻣﻨﺼﻮب‬
‫‪ -2‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ -‬ﻧﮑﺮه ‪ -‬ﻣﻌﺮب ‪ -‬ﻣﻨﺼﺮف ‪ /‬ﺣﺎل ﻣﻔﺮده و ﻣﻨﺼﻮب ﺑِﺎﻟﯿﺎء و ﺻﺎﺣﺐ اﻟﺤﺎل ﺿﻤﯿﺮ واو‬
‫‪ -3‬ﺟﻤﻊ ﺳﺎﻟﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐﺮ ‪ -‬ﻣﺸﺘﻖ و اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ -‬ﻧﮑﺮه ‪ -‬ﻣﻌﺮب ‪ /‬ﺧﺒﺮ » ﮐﺎنَ « و ﻣﻨﺼﻮب ﺑِﺎﻟﯿﺎء‬
‫‪ -4‬اﺳﻢ ‪ -‬ﺟﻤﻊ ﺳﺎﻟﻢ ﻟ‪‬ﻠﻤﺬﮐﺮ ‪ -‬ﻣﺸﺘﻖ و اﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮل ) ﻣﺼﺪر‪‬ه‪ : ‬اﻟﺘﺰام ( ‪ /‬ﺧﺒﺮ » ﮐﺎنَ « و ﻣﻨﺼﻮب ﺑِﺎﻟﯿﺎء‬
‫) ﺳﻨﺠﺶ ‪( 89‬‬ ‫‪‬ﻦ اﻟﻤ‪‬ﻌﺎرف ﺗَﻨَﻮ‪‬ﻋﻬﺎ أﮐﺜﺮُ ؟‬
‫‪ -9‬ﻋ‪‬ﯿ ْ‬
‫‪ -2‬ﻋﻠﯽ‪ ‬و ﺻ‪‬ﺪﯾﻘﻪ ﯾ‪‬ﺤﺘﺮﻣﺎن اﻟﻤﻌﻠّﻢ !‬ ‫‪ -1‬إﻧّﻬﻢ أﺻﺪﻗﺎء‪‬ك اﻟﺮاﺳﺒﻮن ﺑِﺴ‪‬ﺒ‪‬ﺐِ ﮐ‪‬ﺴﺎﻟَﺘ‪‬ﻬِﻢ !‬
‫‪ -4‬أﺣﺪ‪ ‬اﻟﺘﻼﻣﯿﺬ أﺧﺬ ﯾﻘﺮأ اﻵراء ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺠ‪‬ﻠَﺴﻪ !‬ ‫‪ -3‬ﺣﻔﻆُ اﻟﻨﻔﺲِ ﻻ ﯾ‪‬ﺤﺼﻞ إﻻ ﺑِﺠ‪‬ﻬﺪ‪‬ك‪! ‬‬
‫) ﺗﺠﺮﺑﯽ ‪( 90‬‬ ‫‪‬ﻦ » ﻣ‪‬ﻦ « ﻧَﮑَﺮه ؟‬
‫‪ -10‬ﻋ‪‬ﯿ ْ‬
‫‪ -1‬ﻻ ﺗَﻌﺘَﻤ‪‬ﺪنﱠ ﻋ‪‬ﻠﯽ ﻣ‪‬ﻦ ﻻ ﯾ‪‬ﺴﺘَﻄﯿﻊ‪ ‬أن ﯾ‪‬ﻨﺠﯽ ﻧَﻔﺴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻤ‪‬ﻬﻠﮑﻪ !‬
‫‪ -2‬إﻧّﻤﺎ ﯾ‪‬ﻨﺘَﻔ‪‬ﻊ‪ ‬ﺑِﺎﻟﺘّﺠﺎربِ ﻣ‪‬ﻦ ﯾ‪‬ﻌﺘَﺒِﺮُ ﻣ‪‬ﻨﻬﺎ و ﯾ‪‬ﺠﻌ‪‬ﻠﻬﺎ ﻧَﺼﺐ‪ ‬أﻋﯿ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪! ‬‬
‫‪ -3‬إﻧّﻤﺎ ﯾﺠﻨﯽ ﺛَﻤ‪‬ﺮات اﻟﻌﻤﻞِ ﻓﯽ اﻟﺸّﯿﺐِ ﻣ‪‬ﻦ ﺳ‪‬ﺒ‪‬ﻖَ ﻓﯽ زرﻋ‪‬ﻪ ﻋﻨﺪ‪ ‬اﻟﺸّﺒﺎب‪! ‬‬
‫‪ -4‬ﻃَﻠَﻌ‪‬ﺖ‪ ‬اﻟﺸﻤﺲ و ﻇَﻬ‪‬ﺮَ اﻟﺼﺒﺢ ‪ ،‬و ﻟﮑﻦ ﻣ‪‬ﻦْ ﯾ‪‬ﺪري ﻫ‪‬ﻞ ﯾ‪‬ﺘّﺼﻞ ﻫﺬَا اﻟﺼ‪‬ﺒﺢ ﺑِﻠَﯿﻠﺘ‪‬ﻪ‪! ‬‬
‫) ﻓﻨﯽ ‪( 84‬‬ ‫‪‬ﻦ » ﻣ‪‬ﺎ « ﺗَﺨﺘَﻠ‪‬ﻒ‪ ‬ﻋ‪‬ﻦِ اﻟﺒﺎﻗﯽ ؟‬
‫‪ -11‬ﻋ‪‬ﯿ ْ‬
‫‪ -2‬ﺑﻌﺪ زﻣﻦٍ ﻣﺎ ﻏﯿ‪‬ﺮَ ﻓﮑﺮَه و ﻧﻈﺮﺗﻪ ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﻣﺎ ر‪‬أﯾﺖ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ ﻻﯾﻐﺘﻨﻤﻮن اﻟﻔﺮﺻﻪ ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻣﺎ أرﺳﻠﻨﺎك‪ ‬إﻻ ﻣ‪‬ﺒ‪‬ﺸ‪‬ﺮاً و ﻧَﺬﯾﺮاً ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﻓﯿﻪ ﻣﺎ ﯾﻀﻤﻦ ﺳﻼﻣﻪ روﺣﻨﺎ و ﺟِﺴﻤﻨﺎ ‪.‬‬
‫‪‬ﻦ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻓﯽ اﻟﺘَﺸﮑﯿﻞ » ﻋ‪‬ﻨﺪ ﻋ‪‬ﺒﻮر اﻟﻄُﻌﻤ‪‬ﻪ ﺗَﺴﻘﻂ ﻓﯿﻬﺎ ﻏﺎﻓ‪‬ﻠَﻪ ﻓَﯿ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻓ‪‬ﻊ اﻟﻌ‪‬ﻨﮑَﺒﻮت ﻓﯽ داﺧ‪‬ﻞ اﻟﺸَﺒ‪‬ﮑَﻪ « ‪:‬‬
‫‪ -12‬ﻋ‪‬ﯿ ْ‬
‫) رﯾﺎﺿﯽ ‪( 90‬‬ ‫‪ -2‬ﻋﺒﻮرِ ‪ -‬اﻟﻄُﻌﻤﻪ‪ - ‬ﻏﺎﻓﻠﻪ‪ - ‬اﻟﻌﻨﮑﺒﻮت‪‬‬ ‫‪ -1‬اﻟﻄُﻌﻤﻪ‪ - ‬ﻏﺎﻓﻠﻪ‪ - ‬اﻟﻌﻨﮑﺒﻮت‪ - ‬داﺧﻞِ‬
‫‪ -4‬ﺗﺴﻘﻂْ ‪ -‬ﻏﺎﻓﻠﻪ‪ - ‬داﺧﻞِ ‪ -‬اﻟﺸﺒﮑﻪ‪‬‬ ‫‪ -3‬ﻋﻨﺪ‪ - ‬ﻋﺒﻮرٍ ‪ -‬ﺗﺴﻘﻂُ ‪ -‬ﯾﻨﺪﻓﻊ‪‬‬
‫‪ -13‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦْ اﻻَﺻ‪‬ﺢ‪ ‬و اﻻَد‪‬قﱠ ﻓﯽ اﻻَﺟﻮِﺑ‪‬ﻪ ﻟ‪‬ﻠﺘﺮﺟﻤﻪ اَو اﻟﺘَﻌﺮﯾﺐ او اﻟﻤ‪‬ﻔﻬﻮم ‪:‬‬
‫» ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮم ﮐﺴﺐ ﮐﺮده ام ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ درﺑﺎره ي ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺧﻮب ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﻢ ‪،‬‬
‫) رﯾﺎﺿﯽ ‪( 90‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ي ﻣﻔﯿﺪي ﻣﯽ رﺳﻢ ! «‬
‫‪ -1‬ﻗَﺪ اَﺛﺒ‪‬ﺘَﺖ اﻟﺘَﺠﺎرب اﻟّﺘﯽ ا‪‬ﮐﺘﺴﺒﺘُﻬﺎ ﻃﻮل ﻋﻤﺮي ‪ ،‬اَﻧﻨﯽ ا‪‬ن ﺗﺄﻣﻠﺖ ﺣﻮل ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺄﻣﻼًﺣﺴﻨﺎً ‪ ،‬وﺻﻠﺖ ا‪‬ﻟﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻔﯿﺪه !‬
‫‪ -2‬ﻗَﺪ ﺛﺒ‪‬ﺘَﺖ اﻟﺘَﺠﺎرب اﻟّﺘﯽ ﺗَﺰَﯾ‪‬ﻨﺖ‪ ‬ﺑِﻬﺎ ﻃﻮل ﻋﻤﺮي ‪ ،‬ﻟَﻮ أﺗﺄﻣ‪‬ﻞُ ﺟ‪‬ﯿ‪‬ﺪاً ‪ ،‬ﻷﺣﺼﻞ ﻋ‪‬ﻠﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻔﯿﺪه !‬
‫‪ -3‬ﻟَﻘﺪ أﻇﻬﺮت ﻣﺎ ا‪‬ﮐﺘَﺴ‪‬ﺒﺘُﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﺘَﺠﺎرب ﻓﯽ ﺣﯿﺎﺗﯽ ‪ ،‬ﻟَﻮ أﺗَﻔَﮑّﺮُ ﺣﻮل اﻟﻤﻮﺿﻮع ﺟ‪‬ﯿ‪‬ﺪاً ‪ ،‬ﻟ‪‬ﺄﺻﻞُ ﻋ‪‬ﻠﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺴﻨﻪ !‬
‫‪ -4‬ﻟَﻘﺪ ﺑ‪‬ﯿ‪‬ﻨﺖ ﺗَﺠﺎرﺑﯽ ﻃﻮل ﺣﯿﺎﺗﯽ ‪ ،‬اَﻧﻨﯽ ﻷﺣﺼﻞُ ﻋ‪‬ﻠﯽ ﻋﺎﻗﺒﻪ ﺟ‪‬ﯿ‪‬ﺪه ‪ ،‬ﻟﻮ ﻓﮑّﺮت‪ ‬أﻓﮑﺎراً ﺟﯿ‪‬ﺪه‪! ‬‬
‫) رﯾﺎﺿﯽ ﻋﺼﺮ ‪( 87‬‬ ‫‪ -14‬اَي‪ ‬ﻋﺒﺎره ﯾ‪‬ﺸﺘﻤﻞ ﻋ‪‬ﻠﯽ اﻹﻋﺮاب اﻟﻔﺮﻋ‪‬ﯽ ؟‬
‫‪ -1‬و ﻧﺤﻦ ﻧﺴﺘﻔﯿﺪ ﻣﻦ ﻫﺬا اﻟﻤﺜﻞ ﻟﮑﻞّ ﺣﺎﻻت اﻟﺼﺪاﻗﻪ ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﯾﺎ أﯾ‪‬ﻬﺎ اﻟﻨﺎس ‪ :‬أﻧﺘﻢ اﻟﻔﻘﺮاء إﻟﯽ اﷲ ‪.‬‬
‫‪ -3‬اﻟﺬي ﺻﺎدقَ اﻷﺧﯿﺎر ﻓَﻬ‪‬ﻮ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨﻬﻢ ‪.‬‬
‫‪ -4‬و ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﷲِ ﯾﺘﻮﮐّﻞ اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن ‪.‬‬
‫) رﯾﺎﺿﯽ ﻋﺼﺮ ‪( 88‬‬ ‫‪ -15‬ﻣ‪‬ﯿ‪‬ﺰ ﮐﻠﻤﻪ ﻟَﻬﺎ ﻋﻼﻣﮥٌ ﻓﺮﻋﯿ‪‬ﮥٌ ‪ » :‬ﻗَﺪ أﻓﻠَﺢ‪ ‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن اﻟﱠﺬﯾﻦَ ﻫ‪‬ﻢ ﻓﯽ ﺻ‪‬ﻼﺗ‪‬ﻬِﻢ ﺧﺎﺷ‪‬ﻌﻮنَ «‬
‫‪ -4‬ﺻﻼة‬ ‫‪ -3‬ﻫ‪‬ﻢ‬ ‫‪ -2‬اﻟﻤ‪‬ﺆﻣﻨﻮن‬ ‫‪ -1‬اﻟﱠﺬﯾﻦ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪86.......................‬‬

‫) اﻧﺴﺎﻧﯽ ‪( 82‬‬ ‫‪ -16‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ ﻋ‪‬ﻼﻣ‪‬ﻪ‪ ‬اﻹﻋﺮابِ ﻓﺮﻋﯿ‪‬ﻪ ) ﻧﯿﺎﺑﯿ‪‬ﻪ ( ‪:‬‬

‫‪ -2‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻤﺖ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽ اُﻣ‪‬ﯽ ﻣ‪‬ﺘﻮاﺿ‪‬ﻌ‪‬ﺎً ‪.‬‬ ‫‪ -1‬أﻃَﻌﺖ‪ ‬رﺑ‪‬ﯽ ﺧﺎﺷ‪‬ﻌﺎً ‪.‬‬
‫‪ -4‬اﻟﻄﺎﺋ‪‬ﺮانِ ﯾ‪‬ﻄﯿﺮانِ ﻓﯽ اﻟﺴ‪‬ﻤﺎء‪. ‬‬ ‫‪ -3‬ﻫ‪‬ﺬ‪‬ه‪ ‬أﻗﻼﻣﯽ اﻟﺤ‪‬ﻤﺮاء‪. ‬‬
‫) رﯾﺎﺿﯽ ‪( 83‬‬ ‫‪ -17‬ﻋﯿ‪‬ﻦ اﻟﺼﺤﯿﺢ ‪:‬‬
‫‪ -2‬أوﻟﺌﮏ‪ ‬ﺷ‪‬ﺮذ‪‬ﻣ‪‬ﮥٌ ﻗﻠﯿﻠﻮنَ ‪.‬‬ ‫‪ -1‬ﺗ‪‬ﻠﮏ ﺷ‪‬ﺮذ‪‬ﻣ‪‬ﮥٌ ﻗﻠﯿﻠﻮنَ ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻫﺬه ﺷ‪‬ﺮذ‪‬ﻣ‪‬ﮥٌ ﻗﻠﯿﻠﻮنَ ‪.‬‬ ‫‪ -3‬أوﻟﺌﮏ‪ ‬ﺷ‪‬ﺮذ‪‬ﻣ‪‬ﮥٌ ﻗﻠﯿﻠﯿﻦَ ‪.‬‬
‫) ﺳﯿﺰدﻫﻤﯿﻦ اﻟﻤﭙﯿﺎد ادﺑﯽ (‬ ‫‪ -18‬ﻣﺎ ﻫ‪‬ﯽ‪ ‬اﻟﮑﻠﻤﮥ اﻟﻤﺘﻔﺎوﺗﮥ ﻣ‪‬ﻦ ﺳﺎﺋﺮ اﻟﮑﻠﻤﺎت ﻣ‪‬ﻦ ﺣ‪‬ﯿﺚ اﻟﻌﻼﻣﮥ اﻹﻋﺮاﺑﯿ‪‬ﮥ ؟‬
‫‪ -4‬ﯾ‪‬ﺴﺎران‬ ‫‪ -3‬ﯾ‪‬ﺪورانِ‬ ‫‪ -2‬ﯾ‪‬ﻨﺎﻣﺎنِ‬ ‫‪ -1‬ﯾﻨﺎﻻنِ‬
‫) ﺗﺠﺮﺑﯽ ‪( 1392‬‬ ‫‪ -19‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦْ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻓﯽ اﻹﻋﺮاب و اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﺼﺮﻓﯽ ‪ :‬ﻟ‪‬ﮑﻠﻤﻪ‪ » ‬اﻟﻤ‪‬ﻬﻤ‪‬ﻞ « ﻓﯽ اﻟﻨﱠﺺ ‪:‬‬
‫» ﻓَﺎ‪‬نﱠ اﻻ‪‬ﻧﺴﺎنَ اﻟﻤ‪‬ﻬﻤ‪ّ‬ﻞ ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اﻟﺬي ﯾ‪‬ﻀﯿﻊ‪ ‬وﻗﺘَﻪ‪ ‬ﺑِﻼ ﻓﺎﺋﺪه ﻓَﯿ‪‬ﺴﻮء‪ ‬ﻋﯿﺸَﻪ‪« ! ‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻔﺮد ﻣﺬﮐﺮ ‪ -‬ﻣﺸﺘﻖ و اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ‪ -‬ﻣﻨﺼﺮف ‪ /‬ﺻﻔﻪ و ﻣﺮﻓﻮع ﺑِﺎﻟﺘﺒﻌﯿ‪‬ﻪ ﻟ‪‬ﻠﻤﻮﺻﻮف » اﻧﺴﺎن «‬
‫‪ -2‬اﺳﻢ ‪ -‬ﻣﻔﺮد ﻣﺬﮐﺮ ‪ -‬اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ) ﻣﺼﺪره‪ : ‬ﺗﻬﻤﯿﻞ ( ‪ /‬ﻧﻌﺖ اَو ﺻﻔﻪ و ﻣﻨﺼﻮب ﺑِﺎﻟﺘﺒﻌﯿ‪‬ﻪ‬
‫‪ -3‬ﻣﺸﺘﻖ و اﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ) ﻣﺼﺪره‪ : ‬اﻫﻤﺎل ( ‪ -‬ﻧﮑﺮه ‪ -‬ﻣﻌﺮب ‪ /‬ﻧﻌﺖ و ﻣﻨﺼﻮب ﺑِﺎﻟﺘﺒﻌﯿ‪‬ﻪ‬
‫‪ -4‬اﺳﻢ ‪ -‬ﻣﻔﺮد ﻣﺬﮐﺮ ‪ -‬ﻣﻌﺮّف ﺑِﺎل ‪ -‬ﻣﻌﺮب ‪ /‬ﺧﺒﺮ ا‪‬نﱠ ﻣﻔﺮد و ﻣﺮﻓﻮع‬
‫) ﺳﻨﺠﺶ ‪( 89‬‬ ‫‪ -20‬ﻋﯿ‪‬ﻦ ﻣﺎ ﻟَﯿﺲ‪ ‬ﻓﯿﻪ ﻣﻦ اﻟﻌﻼﻣﺎت اﻟﻔﺮﻋﯿ‪‬ﮥ ﻟﻺﻋﺮاب ‪:‬‬
‫‪ -1‬اﻟﻨّﺎس ﯾ‪‬ﮑﺮّﻣﻮن ذا اﻷﺧﻼق اﻟﮑﺮﯾﻤﮥ !‬
‫‪ -2‬اﻟﻄّﻔﻞ اﻟﻤﺆد‪‬ب ﯾﮑﺘﺴﺐ ﻣﺤﺒ‪‬ﮥ واﻟﺪﯾﻪ !‬
‫‪ -3‬ﮐﺮّرت اﻟﻤﻌﻠّﻤﺎت‪ ‬ﺷﺮح اﻟﺪ‪‬رس ﻋﻠﯽ اﻟﻄﺎﻟﺒﺎت‪! ‬‬
‫‪ -4‬ﻫﺬان اﻟﻔﻠّﺎﺣﺎن ﯾﺤﺼﺪان اﻟﺰّرع ﺑﺴﺮور !‬
‫) ﻧﻮزدﻫﻤﯿﻦ اﻟﻤﭙﯿﺎد ادﺑﯽ (‬ ‫‪ -21‬أي‪ ‬ﻋ‪‬ﺒﺎر‪‬ةٍ ﯾ‪‬ﺸﺘَﻤ‪‬ﻞُ ﻋ‪‬ﻠَﯽ اﻹِﻋﺮابِ اﻟﻔَﺮﻋﯽ‪ ‬؟‬
‫‪ -1‬ﯾﺎ وﻟﺪي إﻟﯽ ﻣ‪‬ﺘﯽ ﻫﺬا اﻟﻌﻨﺎد ؟‬
‫‪ -2‬ﺗَﺮَك‪ ‬ﺣ‪‬ﻨﻈَﻠﮥ دﯾﻦ آﺑﺎﺋﻪ ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻣﻦ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ رﺟﺎل ﺻﺪﻗﻮا ﻣﺎ ﻋﺎﻫﺪوا اﷲ ﻋﻠﯿﻪ ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺳ‪‬ﻤ‪‬ﻊ‪ ‬ﺣﻨﻈﻠﮥ ﻧﺪاء اﻟﻤﻨﺎدي ﯾﺪﻋﻮ إﻟﯽ اﻟﺠﻬﺎد ‪.‬‬
‫) رﯾﺎﺿﯽ ‪( 90‬‬ ‫‪ -22‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦْ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻓﯽ اﻟﺘَﺸﮑﯿﻞ ‪:‬‬
‫» ﺑ‪‬ﻌﺾ اﻟﻌﻨﺎﮐﺐ ﺗﻘﻮم ﺑِﺼﻨﻊ ﺷﺒﮑﮥ ﯾﮑﻔﯽ ﺣﺠﻤﻬﺎ ﻟ‪‬ﻤﺮور ﻋﻨﮑﺒﻮت واﺣﺪ ﻓﻘﻂ ! « ‪:‬‬
‫‪ -2‬اﻟﻌ‪‬ﻨَﺎﮐ‪‬ﺐِ‪ -‬ﺗَﻘُﻮم‪ -‬ﺣ‪‬ﺠﻢ‪ -‬ﻋ‪‬ﻨﮑَﺒﻮت‪‬‬ ‫‪ -1‬ﺻ‪‬ﻨﻊٍ‪ -‬ﺷَﺒ‪‬ﮑَﮥِ‪ -‬ﻋ‪‬ﻨﮑَﺒﻮت‪ -‬و‪‬اﺣﺪ‪‬‬
‫‪ -4‬ﺗَﻘُﻮم‪ - ‬ﺷَﺒ‪‬ﮑَﮥٍ ‪ -‬ﺣ‪‬ﺠﻢ‪ - ‬ﻣﺮورِ‬ ‫‪ -3‬ﺑ‪‬ﻌﺾ‪ - ‬اﻟﻌ‪‬ﻨَﺎﮐ‪‬ﺐ‪ -‬ﺻ‪‬ﻨﻊِ‪ -‬ﺷَﺒ‪‬ﮑَﮥِ‬
‫) رﯾﺎﺿﯽ ‪( 89‬‬ ‫‪ -23‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦْ اﻻَﺻ‪‬ﺢ‪ ‬و اﻻَد‪‬قﱠ ﻓﯽ اﻻَﺟﻮِﺑ‪‬ﻪ ﻟ‪‬ﻠﺘﺮﺟﻤﻪ اَو اﻟﺘَﻌﺮﯾﺐ او اﻟﻤ‪‬ﻔﻬﻮم ‪:‬‬
‫» إنّ ﻣ‪‬ﻦ ﻋﺒﺎد اﷲ ﻣ‪‬ﻦ ﺻﺎروا ﻣ‪‬ﻔﺎﺗﯿﺢ اﻷﺑﻮاب اﻟﻬﺪاﯾﮥ و اَﻗﻔﺎﻻً ﻟ‪‬ﺄﺑﻮابِ اﻟﻬﻼﮐﮥ ! « ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﮐﻠﯿﺪ درﺑﻬﺎي ﻫﺪاﯾﺖ و ﻗﻔﻞ ﺑﺮاي درﻫﺎي ﻫﻼﮐﺖ در ﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪاﺳﺖ !‬
‫‪ -2‬ﻋﺪهاي از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮب ﺧﺪا ﺑﺮاي درﻫﺎي ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻠﯿﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي درب ﻫﻼﮐﺖ ﻗﻔﻞ !‬
‫‪ -3‬در ﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﯿﺪ درب ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺎل اﯾﻦ ﮐﻪ ﻗﻔﻠﯽ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﺑﺮاي درب ﺗﺒﺎﻫﯽ !‬
‫‪ -4‬از ﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي درﻫﺎي ﻫﺪاﯾﺖ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ و ﻗﻔﻞﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي درﻫﺎي ﻫﻼﮐﺖ !‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪87 ......................‬‬

‫) ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ‪( 86‬‬ ‫‪ -24‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦْ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻓﯽ اﻹﻋﺮاب و اﻟﺘﺤﻠﯿﻞ اﻟﺼﺮﻓﯽ ‪ :‬ﻟ‪‬ﮑﻠﻤﻪ‪ » ‬أﮐﺜﺮ « ﻓﯽ اﻟﻨﱠﺺ ‪:‬‬
‫ﮑﺘُﺐ ﻓﯽ ﻣ‪‬ﺠﺎﻻت اﻟﺼﺮف و اﻟﻨَﺤﻮ و ﻏﯿﺮﻫﻤﺎ ﻣ‪‬ﻦ ﺗﺄﻟﯿﻒ اﻟﻤ‪‬ﺴﻠ‪‬ﻤﯿﻦ اﻻﯾﺮاﻧﯿﯿﻦ «‬
‫» ﻓَﻠ‪‬ﻬﺬا ﻧُﺸﺎﻫ‪‬ﺪ‪ ‬اَنﱠ اَﮐﺜَﺮ اﻟ ُ‬
‫‪ -1‬ﻣﻔﺮد ﻣﺬﮐّﺮ‪ -‬ﻣﻌﺮّف ﺑﺎﻹﺿﺎﻓﮥ ‪ -‬ﻣﻌﺮب‪ -‬ﻣﻤﻨﻮع ﻣﻦ اﻟﺼﺮف‪ /‬اﺳﻢ » أنّ « و ﻣﻨﺼﻮب‬
‫‪ -2‬اﺳﻢ ‪ -‬ﻣﻔﺮد ﻣﺬﮐّﺮ‪ -‬ﻣﺸﺘﻖ و ﺻﻔﮥ ﻣﺸﺒ‪‬ﻬﮥ‪ -‬ﻧﮑﺮة‪ /‬اﺳﻢ» أنّ « و ﻣﻨﺼﻮب و اﻟﺠﻤﻠﮥ اﺳﻤﯿ‪‬ﮥ‬
‫‪ -3‬اﺳﻢ ‪ -‬ﻣﻔﺮد ﻣﺬﮐّﺮ‪ -‬ﻣﺸﺘﻖ‪ -‬ﻧﮑﺮة‪ -‬ﻣﻌﺮب‪ -‬ﻣﻤﻨﻮع ﻣﻦ اﻟﺼﺮف‪ /‬اﺳﻢ » أنّ « و اﻟﺠﻤﻠﮥ اﺳﻤﯿ‪‬ﮥ‬
‫‪ -4‬ﻣﺸﺘﻖ و اﺳﻢ ﺗﻔﻀﯿﻞ‪ -‬ﻣﻌﺮّف ﺑﺎﻹﺿﺎﻓﮥ ‪ -‬ﻣﻌﺮب‪ -‬ﻣﻨﺼﺮف‪ /‬اﺳﻢ » أنّ « و ﻣﻨﺼﻮب ﺑﺎﻟﮑﺴﺮ‬
‫) رﯾﺎﺿﯽ ‪( 89‬‬ ‫‪‬ﻦ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻓﯽ اﻟﺘَﺸﮑﯿﻞ ‪:‬‬
‫‪ -25‬ﻋ‪‬ﯿ ْ‬
‫» ﮐﺎن ﯾﻌﺘﺒﺮ ﻋﯿﺒﺎ أن ﯾﺼﺪر ﻣﮑﺘﻮب ﻋﻦ ﻗﺼﺮ اﻟﺴﻠﻄﺎن ﺑﻐﯿﺮ اﻟﻌﺮﺑﯿ‪‬ﮥ ! «‬
‫‪ -1‬ﻋ‪‬ﯿﺒﺎً‪ -‬ﯾ‪‬ﺼﺪ‪‬ر‪ -‬ﻣ‪‬ﮑﺘُﻮب‪ -‬ﻗَﺼﺮِ‬
‫‪ -2‬ﯾ‪‬ﻌﺘَﺒ‪‬ﺮَ‪ -‬ﻋ‪‬ﯿﺒﺎً‪ -‬أنﱠ‪ -‬ﻣ‪‬ﮑﺘُﻮب‪‬‬
‫‪ -3‬أَن‪ -‬ﻣ‪‬ﮑﺘُﻮب‪ -‬ﻗَﺼﺮٍ‪ -‬اﻟﺴ‪‬ﻠﻄﺎنِ‬
‫‪ -4‬ﯾ‪‬ﺼ‪‬ﺪ‪‬ر‪ -‬ﻣ‪‬ﮑﺘُﻮب‪ -‬ﻗَﺼﺮٍ‪ -‬اﻟﺴ‪‬ﻠﻄﺎن‬

‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬ ‫ﻣﺆﻓﻖ ﺑﺎﺷﯿﺪ ‪ .‬زﻧﮕﻨﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬

‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ‬

‫ﺳﺆال‪-21‬‬ ‫ﺳﺆال‪-16‬‬ ‫ﺳﺆال‪-11‬‬ ‫ﺳﺆال ‪-6‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -1‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬

‫ﺳﺆال‪-22‬‬ ‫ﺳﺆال‪-17‬‬ ‫ﺳﺆال‪-12‬‬ ‫ﺳﺆال ‪-7‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -2‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﺳﺆال‪-23‬‬ ‫ﺳﺆال‪-18‬‬ ‫ﺳﺆال‪-13‬‬ ‫ﺳﺆال ‪-8‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﺳﺆال‪-24‬‬ ‫ﺳﺆال‪-19‬‬ ‫ﺳﺆال‪-14‬‬ ‫ﺳﺆال ‪-9‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -4‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﺳﺆال‪-25‬‬ ‫ﺳﺆال‪-20‬‬ ‫ﺳﺆال‪-15‬‬ ‫ﺳﺆال‪-10‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -5‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪88 ......................‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﯾﺤﯽ آزﻣﻮن ﻋﺮﺑﯽ درس ‪ 1‬و ‪ 2‬ﻋﺮﺑﯽ ‪ 2‬آﻗﺎي ﻋﻠﯽ زﻧﮕﻨﻪ‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺛَﻤﺎﻧﯽ = ﻫﺸﺖ ‪ ،‬ﻫﺸﺖ اﺳﻢِ ﻣﻌﺮﻓﻪ ؛ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -1‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪1‬‬
‫‪ -1‬اَﻓﻀَﻞُ ‪ -2‬ﻣ‪‬ﺨﻠﻮﻗﺎت‪ -3 ‬اﷲِ ‪ -4‬ﻫ‪‬ﻮ‪ -5 ‬اﻟّﺬي ‪ -6‬اﻟﺨﺎﻟ‪‬ﻖَ ‪ -7‬ﻗَﻠﺐِ ‪ - 8‬ـﻪ‪‬‬
‫ﺑ‪‬ﺄس و أﻗﺪر ﻧﮑﺮه اﻧﺪ و ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﺎرف را ﻧﺪارﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -2‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪1‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 1‬و ‪ 2‬اﺳﻢ ﻋﻠﻢ ﻧﺪارد و ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 2‬و ‪ 3‬اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل ﻧﺪارد ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫‪ =3‬اﷲِ‬ ‫‪ =2‬اﯾﺮان‬ ‫‪ = 1‬ﻣ‪‬ﺪﯾ‪‬ﻦَ و ﺷُﻌ‪‬ﯿﺒﺎً‬ ‫ﺳﺆال ‪ -4‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫در ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ‪ :‬ﮐَﺜﯿﺮٌ ‪ ،‬ﻗَﺮﯾﺐ‪ ، ‬داﺋﻤﺄ ﻧﮑﺮه اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -5‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫‪ = 6‬ـﻪ‬ ‫‪ = 5‬ﻣ‪‬ﺜﻞ‬ ‫‪=4‬ك‬ ‫‪ = 1‬أﮐﺒ‪‬ﺮُ ‪ = 2‬اﻟﻌ‪‬ﯿﺐِ ‪ =3‬ﻣﺎ‬ ‫ﺳﺆال ‪ -6‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫ا‪‬ﺛﻨﺎن = دو اﺳﻢِ ﻧﮑﺮه دارد ‪ :‬ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﺑ‪‬ﻠﺒ‪‬ﻞٌ ‪ ،‬ﻋ‪‬ﺠﯿﺐ‪‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -7‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫اَﻟﻤ‪‬ﻠﺘﺰﻣﯿﻦ اﻟـ دارد و ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ اَﻟـ اﺳﺖ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ و ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ را رد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -8‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫اﻟﻤﻌﻠّﻢ = ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ اَﻟـ‬ ‫ـﻪ = ﺿﻤﯿﺮ ‪،‬‬ ‫ﺻ‪‬ﺪﯾﻖ = اﺳﻢ ﻣﻀﺎف ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﯽ‪ = ‬اﺳﻢ ﻋﻠﻢ ‪،‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -9‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ‪ :‬ﻫ‪‬ﻞ = آﯾﺎ ‪ ،‬ﺳﺆاﻟﯽ اﺳﺖ و ﻣ‪‬ﻦ اﺳﺘﻔﻬﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﮑﺮه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -10‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫در ﺗﻤﺎم ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ از ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ آﻣﺪه و ﺣﺮف ﻧﻔﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ در ﻣﺎ ﯾﻀﻤﻦ اﺳﻢ ﻣﻮﺻﻮل اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -11‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪3‬‬
‫ﻃُﻌﻤﻪ ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺠﺮور اﺳﺖ ‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﻣﻀﺎف اﺳﺖ و ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﻤﯿﮕﯿﺮد ‪ ،‬ﺗﺴﻘﻂ ﺑﯽ دﻟﯿﻞ ﻣﺠﺰوم ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -12‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪1‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻧﮑﺮه اﺳﺖ = ﻣﻮﺿﻮع‪ ‬ﻓﻘﻂ در ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 1‬درﺳﺖ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -13‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪1‬‬
‫ﯾ‪‬ﺘَﻮ‪‬ﮐﱠﻞِ اﻟﻤ‪‬ﺆﻣﻨﻮن ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ و اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ دارد ‪ ،‬اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺣﺮوف ‪ :‬ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ » و «‬ ‫ﺳﺆال‪ -14‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫اﻟﻤ‪‬ﺆﻣﻨﻮن ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ و اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ دارد ‪ ،‬اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺣﺮوف ‪ :‬ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ » و «‬ ‫ﺳﺆال‪ -15‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫اﻟﻄﺎﺋﺮان و ﯾ‪‬ﻄﯿﺮان داراي اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -16‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫ﮏ ﺷ‪‬ﺮذ‪‬ﻣ‪‬ﮥٌ ﻗﻠﯿﻠﻮنَ ‪.‬‬
‫ﺷ‪‬ﺮذ‪‬ﻣ‪‬ﮥٌ = ﮔﺮوﻫﯽ اﻧﺪك ؛ ﻣﺬﮐﺮ و ﺟﻤﻊ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺟﺎل ‪ :‬أوﻟﺌ ‪‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -17‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫ﺳﺆال‪ -18‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 4‬ﯾﺴﺎرانِ اﺳﻢ ﻣﺜﻨﯽ و ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ ) ا ( اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﻘﯿﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﻧﺪ و ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ ﻧﻮن اﺳﺖ ﻧﻪ ) ا (‬
‫ﺳﺆال‪ -19‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 2‬ﮐﻠﻤﻪ ي » اﻟﻤ‪‬ﻬﻤ‪‬ﻞ « ﻣﻨﺼﻮب ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ و ﺻﻔﺖ ﺑﺮاي اﺳﻢ ا‪‬نﱠ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -20‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 3‬در ﺑﻘﯿﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ‪ :‬ﯾ‪‬ﮑﺮّﻣﻮن ‪ ،‬واﻟﺪﯾﻪ = واﻟﺪﯾﻦ ‪ +‬ـﻪ ‪ ،‬ﻫﺬان اﻟﻔﻠّﺎﺣﺎن ﯾﺤﺼﺪان اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ دارﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -21‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 3‬ﻟﻐﺖ‪ : ‬اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ و اﻋﺮاب ﻓﺮﻋﯽ دارد ‪ ،‬اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺣﺮوف ‪ :‬ﻣﺠﺮور ﺑﺎ » ﯾـ «‬
‫ﺳﺆال‪ -22‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 4‬ﻟﻐﺖ‪ : ‬ﺷﺒﮑﮥ » اَﻟـ « ﻧﺪارد و ﻣﻀﺎف ﻧﯿﺴﺖ ؛ ﭘﺲ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ؛ ﺣﺠﻢ ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -23‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 4‬ﻟﻐﺖ‪ : ‬اَﻗﻔﺎل ﺟﻤﻊ و ﻧﮑﺮه اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﻗﻔﻞ ﻫﺎﯾﯽ ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻌﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -24‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 1‬ﻟﻐﺖ‪ : ‬اَﮐﺜَﺮ در ﻋﺒﺎرت ‪ :‬اَﮐﺜَﺮ اﻟﮑُﺘُﺐ ؛ ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ و ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺼﺮف اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -25‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 1‬ﻟﻐﺖ‪ : ‬ﻗَﺼﺮ ‪ ،‬اﺳﻢِ ﻣﻀﺎف اﺳﺖ و ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد = رد‪ ‬ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪3‬و ‪ 4‬؛ ﻗﺒﻞ از ﯾ‪‬ﻌ‪ ‬ﺒﺮُ ﺣﺮوف ﻧﺎﺻﺒﻪ ﻧﯿﺎﻣﺪه ﭘﺲ‬
‫ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ = ر‪‬د‪ ‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪. 2‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪89.......................‬‬

‫آزﻣﻮن ﺟﺎﻣﻊ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﮐﻨﮑﻮر ﺳﺮاﺳﺮي ‪ 1393‬ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ﻋﻠﯽ زﻧﮕﻨﻪ‬

‫ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻷﺻﺢ‪ ‬و اﻷدقّ ﻓ‪‬ﯽ اﻷﺟﻮﺑﻪ ﻟ‪‬ﻠﺘﺮﺟﻤﻪ أو اﻟﺘﻌﺮﯾﺐ أو اﻟﻤﻔﻬﻮم ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -1‬ﮐَﯿﻒ‪ ‬ﯾ‪‬ﺴﻤ‪‬ﻊ‪ ‬ﺻﻮت‪ ‬اﻟﺠ‪‬ﺮَسِ ﻣ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﻌﯿﺪ‪ ، ‬ﺑ‪‬ﯿﻨﻤﺎ اَﻧَﺎ ﻟَﻢ اَﺳﻤﻌ‪‬ﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ ﻗﺮﯾﺐٍ ‪.‬‬
‫‪ (1‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﺪاي زﻧﮓ از دور ﺷﻨﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ؟ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ از ﻧﺰدﯾﮏ آن را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﻮم !‬
‫‪ (2‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﺪاي زﻧﮓ از دور ﺷﻨﯿﺪه ﺷﺪ ؟ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ از ﻧﺰدﯾﮏ آن را ﻧﺸﻨﯿﺪم !‬
‫‪ (3‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﺪاي زﻧﮓ از دور ﺷﻨﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ؟ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ از ﻧﺰدﯾﮏ آن را ﻧﺸﻨﯿﺪه ام !‬
‫‪ (4‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﺪاي زﻧﮓ را از دور ﻣﯽ ﺷﻨﻮد ؟ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ از ﻧﺰدﯾﮏ آن را ﻧﺸﻨﯿﺪم !‬
‫‪ -2‬أﻋ‪‬ﺰّاﺋﯽ! راﻗ‪‬ﺒﻮا ﺣﺮﮐﺎت‪ ‬ﺻﺎﺣﺐ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺰر‪‬ﻋ‪‬ﻪ‪ ‬ﺣ‪‬ﺘّﯽ ﺗُﺨﺒﺮوﻧﯽ ﻋﻨﻬﺎ ﺣ‪‬ﯿﻦَ أرﺟ‪‬ﻊ ‪.‬‬
‫‪ (1‬ﻋﺰﯾﺰاﻧﻢ ! ﻣﺮاﻗﺐ ﺣﺮﮐﺎت ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﯾﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ دﻫﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻋﺰﯾﺰاﻧﻢ ! ﻣﺮاﻗﺐ ﺣﺮﮐﺎت ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ دﻫﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻋﺰﯾﺰاﻧﻢ ! ﻣﺮاﻗﺐ ﺣﺮﮐﺎت ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدم ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ دﻫﯿﺪ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻋﺰﯾﺰان ! ﻣﺮاﻗﺐ ﺣﺮﮐﺎت ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدم ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ دﻫﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -3‬أَ ﻟَﻢ ﺗَﻌﻠﻢ اَنﱠ اﷲ ﯾﻌﻠﻢ ﻣﺎ ﻓﯽ اﻟﺴ‪‬ﻤﺎء و اﻷرض ‪.‬‬
‫‪ (1‬آﯾﺎ ﻧﺪاﻧﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﺧﺪا آﻧﭽﻪ را در آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﻣﯽ داﻧﺪ !؟‬
‫‪ (2‬آﯾﺎ ﻧﺪاﻧﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﺧﺪا آﻧﭽﻪ را در آﺳﻤﺎن ﻫﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﻣﯽ داﻧﺪ !؟‬
‫‪ (3‬آﯾﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﺪا آﻧﭽﻪ را در آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﻣﯽ داﻧﺪ !؟‬
‫‪ (4‬آﯾﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﺪا آﻧﭽﻪ را در آﺳﻤﺎن ﻫﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﻣﯽ داﻧﺪ !؟‬
‫‪ -4‬آﯾﺎ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺑﻪ ي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد ؟‬
‫‪ (2‬أَ ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﻌﻠﻤﻮن أنﱠ اﷲ ﯾﻘﺒﻞُ اﻟﺘّﻮﺑﻪ ﻋ‪‬ﻦ اﻟﻌﺒﺎد ؟‬ ‫‪ (1‬أَ ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﻌﻠﻤﻮن أنﱠ اﷲ ﯾﻘﺒﻞُ اﻟﺘّﻮﺑﻪ ﻋ‪‬ﻦ ﻋﺒﺎده ؟‬
‫‪ (4‬أَ ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﻌﻠﻤﻮا أنﱠ اﷲ ﯾﻘﺒﻞُ اﻟﺘّﻮﺑﻪ ﻋ‪‬ﻦ ﻋﺒﺎده ؟‬ ‫‪ (3‬أَ ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﻌﻠﻤﻮا أنﱠ اﷲ ﯾﻘﺒﻞُ اﻟﺘّﻮﺑﻪ ﻋ‪‬ﻦ اﻟﻌﺒﺎده ؟‬
‫ﺴﻨّﻪ اﻹﻟﻬﯿ‪‬ﻪ ‪.‬‬
‫‪ -5‬اَﻟﻌﺎﻟَﻢ‪ ‬ﻗﺎﺋﻢ‪ ‬ﺑِﺎﻟﻌ‪‬ﻤ‪‬ﻞِ و ﻟَﻢ ﺗَﺨﺮج‪ ‬اﻟﺤﯿﻮاﻧﺎت ﻋ‪‬ﻦ ﻫﺬه اﻟ ‪‬‬
‫‪ (1‬ﺑﻨﯿﺎن ﺟﻬﺎن ﺑﺮ ﮐﺎر اﺳﺖ و ﺣﯿﻮاﻧﺎت از اﯾﻦ ﺳﻨّﺖ ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه اﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﺑﻨﯿﺎن ﺟﻬﺎن ﺑﺮ ﮐﺎر اﺳﺖ و ﺣﯿﻮاﻧﺎت از اﯾﻦ ﺳﻨّﺖ اﻟﻬﯽ ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه اﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﺑﻨﯿﺎن ﺟﻬﺎن ﺑﺮ ﮐﺎر اﺳﺖ و ﺣﯿﻮاﻧﺎت از اﯾﻦ ﺳﻨّﺖ اﻟﻬﯽ ﺧﺎرج ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﺑﻨﯿﺎن ﺟﻬﺎن ﺑﺮ ﮐﺎر ﺑﻮد و ﺣﯿﻮاﻧﺎت از اﯾﻦ ﺳﻨّﺖ اﻟﻬﯽ ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه اﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﻣﻦ ﯾﺎزده ﺳﺘﺎره را دﯾﺪم ‪.‬‬
‫‪ (2‬إﻧﯽ رأﯾﺖ‪ ‬اَﺣ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺸَﺮَ ﮐﻮاﮐﺐٍ ‪.‬‬ ‫‪ (1‬إﻧﯽ رأﯾﺖ‪ ‬اَﺣ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺸَﺮَه ﮐﻮﮐﺐٍ ‪.‬‬
‫‪ (4‬إﻧﯽ رأﯾﺖ‪ ‬اَﺣ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺸَﺮَة ﮐﻮﮐﺒﺎً ‪.‬‬ ‫‪ (3‬إﻧﯽ رأﯾﺖ‪ ‬اَﺣ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺸَﺮَ ﮐﻮﮐﺒﺎً ‪.‬‬
‫‪ -7‬أَﻟَﻢ ﯾ‪‬ﺠﺪك‪ ‬ﯾﺘﯿﻤﺎً ﻓَﺂوي؟‬
‫‪ (2‬آﯾﺎ ﺗﻮ را ﯾﺘﯿﻢ ﻧﯿﺎﻓﺖ آﻧﮕﺎه ﭘﻨﺎه داد ؟‬ ‫‪ (1‬آﯾﺎ ﯾﺘﯿﻤﺎنِ ﺗﻮ را ﻧﯿﺎﻓﺖ آﻧﮕﺎه ﭘﻨﺎه داد ؟‬
‫‪ (4‬آﯾﺎ ﺗﻮ را ﯾﺘﯿﻢ ﻧﻤﯽ ﯾﺎﻓﺖ آﻧﮕﺎه ﭘﻨﺎه داد ؟‬ ‫‪ (3‬آﯾﺎ ﺗﻮ را ﯾﺘﯿﻢ ﻧﯿﺎﻓﺘﻢ آﻧﮕﺎه ﭘﻨﺎه داد ؟‬
‫‪ -8‬ﻗﺎل ﻋﻠﯽ‪) ‬ع( ﻟ‪‬ﻤ‪‬ﺴﺌﻮلَ ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل ‪ :‬ا‪‬ﺣﺬَر أن ﺗَﻌﻮد‪ ‬ﻟ‪‬ﻤ‪‬ﺜﻞِ ﻫﺬ‪‬ه‪ ‬اﻟﻌ‪‬ﻤ‪‬ﻞِ و إﻟّﺎ ﺗَﻨﺎﻟَﮏ‪ ‬ﻋ‪‬ﻘﻮﺑﺘﯽ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻋﺎﻧﯽ‪ ‬اﻹﻣﺎم‪ ‬ﻣﺴﺌﻮلَ ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل‬ ‫‪ (1‬ﻋﺎﺗَﺐ‪ ‬اﻹﻣﺎم‪ ‬ﻣﺴﺌﻮلَ ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل ‪.‬‬
‫‪ (4‬اﻋﺘﺬر‪ ‬ﻣﺴﺌﻮلَُ ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل ﻋﻦِ اﻹﻣﺎم ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻋﺎﻗَﺐ‪ ‬اﻹﻣﺎم‪ ‬ﻣﺴﺌﻮلَ ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪90........................‬‬

‫إﻗﺮأ اﻟﻨّﺺ اﻟﺘﺎﻟﯽ ﺑِﺪﻗّﻪ ﺛُﻢ‪ َ‬أﺟِﺐ ﻋ‪‬ﻦ اﻷﺳﺌﻠﻪ ﺑِﻤﺎ ﯾ‪‬ﻨﺎﺳ‪‬ﺐ‪ ‬اﻟﻨﱠﺺ‪: ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﮐﺎﻧَﺖ‪ ‬اﻷﯾﺎم ﻗَﺮﯾﺒﮥ ﻣ‪‬ﻦ ﻋﯿﺪ اﻷﺿﺤﯽ ‪ ...‬ﻓَﮑﺎنَ اﻟﻨّﺎس ﻓﯽ ﻓَﺮَحٍ و‪ ‬ﺳ‪‬ﺮور ‪ ...‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖ إﺑﻨَﻪ‪ ‬أﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ إﻟﯽ ﻣﺴﺆول‬
‫ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل و إﺳﺘﻌﺎرت ﻣﻨﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻘﺪ ﻟﺆﻟﺆً ﻟ‪‬ﻤﺪه ﺛﻼﺛﻪ أﯾﺎم ‪ ...‬و‪ ...‬ﻗﺎل ﻋﻠﯽ‪) ‬ع ( ‪ :‬ﯾﺎ ﺑﻨﺖ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐٍ ! أ ﺗَﺘَﺰَﯾ‪‬ﻦُ‬
‫ﮐﻞّ ﻧﺴﺎء اﻟﻤﻬﺎﺟﺮﯾﻦ ﺑِﻤﺜﻞ ﻫﺬا ؟ ﻗﺎﻟﺖ ‪ :‬ﻻ ﯾﺎ أﺑﯽ أﻧﺎ أﺧﻄَﺄت‪. ‬‬
‫***‬

‫‪ -9‬ﻋﯿ‪‬ﻦ ﻋ‪‬ﻨﻮاﻧﺎً ﻣ‪‬ﻨﺎﺳ‪‬ﺒﺎً ﻟ‪‬ﻬﺬَا اﻟﻨَﺺِ ‪:‬‬

‫‪ (2‬ﺗﻌﻈﯿﻢ اﻷُﻣﺮاء‬ ‫‪ (1‬اﺳﺘﻘﺒﺎل اﻟﺨﻠﯿﻔﻪ‬
‫‪ (4‬ﻋﯿﺪ اﻷﺿﺤﯽ‬ ‫‪ (3‬اﻟﺨﯿﺎﻧﻪ ﻓﯽ اﻷﻣﺎﻧﻪ‬
‫‪ -10‬ﻣﺎ ﻫﻮ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﺣﺴﺐ ﻣﺎ ﻗﺮأﻧﺎه‪ ‬ﻓﯽ اﻟﻨﺺ ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﮐﺎن ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐٍ ﻣﻦ اﻟﻤﻬﺎﺟﺮﯾﻦ ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﮐﺎن ﻣﺴﺆول ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل ﻣﻦ اﻟﻤﻬﺎﺟﺮﯾﻦ ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﮐﺎن ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐٍ ﻣﻦ أﻧﺼﺎر اﻟﻨﺒﯽ ﻓﯽ اﻟﻤﺪﯾﻨﻪ ‪ (4 .‬ﮐﺎن ﻣﺴﺆول ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل ﻣﻦ أﻧﺼﺎر اﻟﻨﺒﯽ ﻓﯽ اﻟﻤﺪﯾﻨﻪ ‪.‬‬
‫‪ -11‬ﻋﯿ‪‬ﻦ ﻣﺎ ﻟَﯿﺲ‪ ‬اﻟﺨﻄﺄ ﻓﯽ ﻣﺎ ﯾﻠﯽ ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﻣﺎﮐﺎن ﻋﻤﻞُ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐٍ ﺧﻄﺄً ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﮐﺎن ﻋﻤﻞُ ﻣﺴﺆول ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل ﺻﺤﯿﺤﺎً ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﮐﺎن ﻋﻤﻞُ ﺑﻨﺖ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐٍ ﺻﺤﯿﺤﺎً ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻣﺎﮐﺎن ﻋﻤﻞُ ﺑﻨﺖ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐٍ ﺧﻄﺄً ‪.‬‬
‫‪ -12‬ﻣﺎ ﻫﻮ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻓﯽ ﺑﯿﺎن ﻧﻮع ﻻء ﻓﯽ اﻟﻌﺒﺎره ‪ » :‬ﻗﺎﻟﺖ ‪ :‬ﻻ ﯾﺎ أﺑﯽ أﻧﺎ أﺧﻄﺄت‪« ‬‬
‫‪ (2‬ﻻء اﻟﻨﺎﺳﺨﻪ ‪ ،‬ﻻء ﻧﻔﯽ ﻟﻠﺠﻨﺲ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫‪ (1‬ﻻء ﻧﺎﻓﯿﻪ ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ‬
‫‪ (4‬ﻻء اﻟﺠﻮاب ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫‪ (3‬ﻻء ﻋﺎﻃﻔﻪ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻓﯽ اﻟﺘَﺸﮑﯿﻞ ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -13‬ﮐﺎﻧﺖ‪ ‬اﻷﯾﺎم ﻗَﺮﯾﺒ‪‬ﻪ ﻣ‪‬ﻦ ﻋﯿﺪ اﻷﺿﺤﯽ ‪ ...‬ﻓَﮑﺎنَ اﻟﻨّﺎس ﻓﯽ ﻓﺮحٍ و ﺳﺮور‬
‫‪ (2‬أﯾﺎم‪ ، ‬ﻗﺮﯾﺒﻪ‪ ، ‬ﻋﯿﺪ‪ ، ‬ﻧﺎس‪ ، ‬ﺳﺮورٍ‬ ‫‪ (1‬أﯾﺎم‪ ، ‬ﻗﺮﯾﺒﻪ‪ ، ‬ﻋﯿﺪ‪ ، ‬ﻧﺎس‪ ، ‬ﺳﺮورٍ‬
‫‪ (4‬أﯾﺎم‪ ، ‬ﻗﺮﯾﺒﻪ‪ ، ‬ﻋﯿﺪ‪ ، ‬ﻧﺎس‪ ، ‬ﺳﺮورِ‬ ‫‪ (3‬أﯾﺎم‪ ، ‬ﻗﺮﯾﺒﻪ‪ ، ‬ﻋﯿﺪ‪ ، ‬ﻧﺎس‪ ، ‬ﺳﺮورٍ‬
‫‪ -14‬ذَﻫ‪‬ﺒ‪‬ﺖ إﺑﻨﮥُ أﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ إﻟﯽ ﻣ‪‬ﺴﺌﻮل ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل و إﺳﺘﻌﺎرت ﻣﻨﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻘﺪ‪ ‬ﻟﺆﻟﺆً ﻟ‪‬ﻤﺪه‪ ‬ﺛﻼﺛﻪ أﯾﺎمٍ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻣﺴﺆولِ ‪ ،‬ﺑﯿﺖ‪ ، ‬ﻋ‪‬ﻘﺪ‪ ، ‬ﻣﺪه‪ ، ‬ﺛﻼﺛﻪ‪ ، ‬أﯾﺎمٍ ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﻣﺴﺆولِ ‪ ،‬ﺑﯿﺖ‪ ، ‬ﻋ‪‬ﻘﺪ‪ ، ‬ﻣﺪه‪ ، ‬ﺛﻼﺛﻪ‪ ، ‬أﯾﺎمٍ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻣﺴﺆولٍ ‪ ،‬ﺑﯿﺖ‪ ، ‬ﻋ‪‬ﻘﺪ‪ ، ‬ﻣﺪه‪ ، ‬ﺛﻼﺛﻪ‪ ، ‬أﯾﺎمِ ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻣﺴﺆولِ ‪ ،‬ﺑﯿﺖ‪ ، ‬ﻋ‪‬ﻘﺪ‪ ، ‬ﻣﺪه‪ ، ‬ﺛﻼﺛﻪ‪ ، ‬أﯾﺎم‪. ‬‬
‫ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻓ‪‬ﯽ اﻹﻋﺮاب و اﻟﺘَﺤﻠﯿﻞ اﻟﺼﺮﻓﯽ ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ » -15‬ﺗَﺘَﺰَﯾ‪‬ﻦُ « ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎض ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑﺰﯾﺎده ﺣﺮﻓﯿﻦ ﻣﻦ ﺑﺎب اﻟﺘﻔﻌ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب‬
‫‪ (2‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑﺰﯾﺎده ﺣﺮف‪ ‬واﺣﺪ ﻣﻦ ﺑﺎب اﻟﺘﻔﻌﯿﻞ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب‬
‫‪ (3‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑﺰﯾﺎده ﺣﺮﻓﯿﻦ ﻣﻦ ﺑﺎب اﻟﺘﻔﻌﯿﻞ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب‬
‫‪ (4‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑﺰﯾﺎده ﺣﺮﻓﯿﻦ ﻣﻦ ﺑﺎب اﻟﺘﻔﻌ‪‬ﻞ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب‬
‫‪ » -16‬إﺳﺘﻌﺎر‪‬ت « ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎض ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫‪ (2‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎض ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﻦ ﺑﺎب اﻹﺳﺘﻔﻌﺎل ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫‪ (3‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎض ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﻦ ﺑﺎب اﻹﺳﺘﻔﻌﺎل ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺴﮑﻮن‬
‫‪ (4‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎض ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﻦ ﺑﺎب اﻟﺘﻔﻌﯿﻞ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﺘﺢ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪91 ........................‬‬

‫‪ » -17‬ﻣ‪‬ﻬﺎﺟِﺮﯾﻦَ « ‪:‬‬
‫‪ (1‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع‪ ‬ﻣﻦ اﻟﺼ‪‬ﺮف ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ‪ ،‬ﻣﺜﻨﯽ ﻣﺬﮐّﺮ ‪ /‬ﻧَﻌﺖ و ﻣﺠﺮور‬
‫‪ (2‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع‪ ‬ﻣﻦ اﻟﺼ‪‬ﺮف ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ‪ ،‬ﻣﺬﮐّﺮ ‪ /‬ﺟﺎر و ﻣﺠﺮور‬
‫‪ (3‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐّﺮ ‪ /‬ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺠﺮور‬
‫‪ (4‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب ‪ ،‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐّﺮ ‪ /‬ﻣﻀﺎف اﻟﯿﻪ و ﻣﺠﺮور‬
‫ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻟﻤ‪‬ﻨﺎﺳﺐ ﻟ‪‬ﻠﺠﻮاب ﻋ‪‬ﻦِ اﻷﺳﺌﻠﮥ اﻟﺘﺎﻟﯿﮥ ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -18‬ﻋﯿ‪‬ﻦ اﻟﺤﺎل ﻓﯽ اﻟﻌﺒﺎرات اﻟﺘﺎﻟﯿﮥ ‪:‬‬

‫‪ (2‬ﻻ ﺗَﻬِﻨﻮا و ﻻ ﺗﺤﺰﻧﻮا‬ ‫‪ (1‬و ﺟﺎؤوا أﺑﺎﻫﻢ ﻋﺸﺎء‪‬‬
‫‪ (4‬ﻫﯽ‪ ‬ﺗﺴﻌﯽ ﻟ‪‬ﻠﻮﺻﻮل اﻟﯽ اﻟﻐﺎﯾﺎت اﻟﺴﺎﻣﯿﮥ‬ ‫‪ (3‬ﻓَﺒ‪‬ﻌﺚَ اﷲُ اﻟﻨﺒﯿﯿﻦَ ﻣ‪‬ﺒ‪‬ﺸﺮﯾﻦَ‬
‫‪ -19‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻟﻤﻔﻌﻮل ﻓﯿﻪ ﻓﯽ اﻟﻌﺒﺎرات اﻟﺘﺎﻟﯿﻪ ‪:‬‬
‫‪ (2‬إﻧﯽ د‪‬ﻋﻮت‪ ‬ﻗﻮﻣﯽ ﻟﯿﻼً و ﻧﻬﺎراً ‪.‬‬ ‫‪ (1‬و ﻫﻮ اﻟﺬي ﺧَﻠَﻖَ اﻟﻠﯿﻞَ و اﻟﻨﻬﺎر‪. ‬‬
‫‪ (4‬إنﱠ ﯾﻮم‪ ‬اﻟﻔﺼﻞَ ﻣﯿﻘﺎﺗﻬﻢ اَﺟﻤﻌﯿﻦ ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﮐﺎﻧﺖ ﺗﻠﮏ اﻟﻠﯿﻠﻪ ﻟﯿﻠﮥً ﺑﺎرِد‪‬ةً ‪.‬‬
‫‪ -20‬ﻋ‪‬ﻨﺪﻣﺎ َﻧﺸُﮏ‪ ‬ﻓﯽ اﺟﺘﻬﺎد‪ ‬اﻟﻄﺎﻟﺐِ ﻧَﻘﻮلُ ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﯾ‪‬ﺠﺘﻬﺪ‪ ‬اﻟﻄﺎﻟﺐ ﻓﯽ دروﺳﻪ اﺟﺘﻬﺎد اﻵﻣﻠﯿﻦ ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﯾ‪‬ﺠﺘَﻬِﺪ‪ ‬اﻟﻄﺎﻟﺐ ﻓﯽ دروﺳﻪ اﺟﺘﻬﺎداً ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﯾ‪‬ﺠﺘﻬﺪ‪ ‬اﻟﻄﺎﻟﺐ ﻓﯽ دروﺳﻪ و ﻫﻮ ﻣﺠﺘﻬﺪ‪. ‬‬ ‫‪ (3‬ﯾ‪‬ﺠﺘَﻬِﺪ‪ ‬اﻟﻄﺎﻟﺐ ﻓﯽ دروﺳﻪ اﺟﺘﻬﺎداً ﺑﺎﻟﻐﺎً ‪.‬‬
‫‪ -21‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻟﻌﺒﺎره اﻟﺘﯽ ﻣﺎ ﺟﺎء‪ ‬ﻓﯿﻬﺎ اﻟﺘﻤﯿﯿﺰ ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﻟﯿﺴﺖ ﻋﻨﺪي ذَر‪‬ةٌ ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺪاً ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﻻ أﻣﻠﮏ‪ ‬ﻣ‪‬ﺜﻘﺎﻻً ذَﻫﺒﺎً ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﺳﺎﻋﺪت‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺴﮑﯿﻦَ ﻣ‪‬ﺆﻣ‪‬ﻨﺎً ﺑِﺎﷲِ ‪.‬‬ ‫‪ (3‬إﻣﺘَﻠَﺄَ ﻗَﻠﺒﯽ اﯾﻤﺎﻧﺎً ﺑِﺎﷲِ ‪.‬‬
‫‪ -22‬ﻣ‪‬ﯿ‪‬ﺰ اﻟﻌ‪‬ﺒﺎرةَ اﻟﺘﯽ اﻟﻤ‪‬ﺴﺘﺜﻨﯽ ﻣ‪‬ﻨﻪ‪ ‬ﻓﯿﻬﺎ ﻣ‪‬ﺤﺬوف‪: ‬‬
‫‪ (2‬ﻣﺎ ﻗَﺮَأت‪ ‬ا‪‬ﻻ در‪‬س اﻟﻠُﻐﻪ اﻟﻌﺮﺑﯿﻪ ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﻻ ﯾ‪‬ﻔﻮز‪ ‬اﻟﻨﺎس‪ ‬ا‪‬ﻟّﺎ اﻟﻤ‪‬ﺠﺪﯾﻦَ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻣﺎ ﻗﺮأت‪ ‬ﮐُﺘُﺒﯽ ا‪‬ﻻ ﮐﺘﺎب اﻟﻠﻐﻪ اﻟﻌﺮﺑﯿﻪ‬ ‫‪ (3‬ﮐُﻞﱡ ﺷَﯽ ء‪ ‬ﻫﺎﻟﮏ‪ ‬ا‪‬ﻻ و‪‬ﺟﻬ‪‬ﻪ‪. ‬‬
‫‪ -23‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻟﺨﻄﺄ ﻓﯽ اﻟﻤﻨﺎدي ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﯾﺎ ﺑ‪‬ﺼﯿﺮُ أﻏ‪‬ﺜﻨﺎ !‬ ‫‪ (1‬أَﯾ‪‬ﻬﺎ اﻟﻨﻔﺲ‪ ‬إﻟﯽ ﻣ‪‬ﺘﯽ اﻟﻐﻔﻠﻪ ؟!‬
‫‪ (4‬رﺑ‪‬ﻨﺎ آﺗ‪‬ﻨﺎ ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺪ‪‬ﻧﯿﺎ ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻨَﮥً ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﯾﺎ أَﯾ‪‬ﻬﺎ اﻟﻨﺒﯽ‪ ‬ﺟﺎﻫ‪‬ﺪ‪ ‬اﻟﮑُﻔﺎر‪! ‬‬
‫‪ -24‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻟﺨﻄﺄ ﻓﯽ ﺟﺰم ﻓﻌﻞ اﻟﻤﻀﺎرع ﻓﯽ ﻣﺎ ﯾﻠﯽ ‪:‬‬
‫‪ (2‬اَﻧﺖ‪ ‬ﻟَﻦ ﺗﺮُد‪ ‬ﺣﺎﺟﺘﯽ ‪.‬‬ ‫‪ (1‬إﻟﻬﯽ ! ﻻ ﺗَﺮُد‪ ‬ﺣﺎﺟﺘﯽ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻻﺗُﺠﺎﻟ‪‬ﺴﯽ اﻷﺷﺮار ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻻﺗُﺠﺎﻟ‪‬ﺴﻮا اﻷﺷﺮار ‪.‬‬
‫‪ -25‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ » ﺣ‪‬ﺮف اﻟﻮاو « اﻟﺠﺎر‪‬ه ﻓﯽ ﻣﺎ ﯾ‪‬ﻠﯽ ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﯾ‪‬ﻨﻔ‪‬ﻘﻮنَ اَﻣﻮاﻟَﻬ‪‬ﻢ ﺑِﺎﻟﻠَﯿﻞِ و‪ ‬اﻟﻨﱠﻬﺎرِ ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﺳ‪‬ﺨّﺮَ ﻟَﮑُﻢ اﻟﻠَﯿﻞَ و‪ ‬اﻟﻨَﻬﺎر‪. ‬‬
‫‪ (4‬ﺟﺎء‪‬ت اﻟﻄﺎﻟﺒﺎت‪ ‬و‪ ‬ﻫ‪‬ﻦﱠ ﻓﺮﺣﺎت‪. ‬‬ ‫‪ (3‬و‪‬اﻟﻌ‪‬ﺼﺮِ ا‪‬نﱠ اﻻ‪‬ﻧﺴﺎنَ ﻟَﻔﯽ ﺧُﺴﺮٍ ‪.‬‬

‫ﻣﺆﻓﻖ ﺑﺎﺷﯿﺪ ‪ .‬زﻧﮕﻨﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﻨﺎﻣﻪ‬

‫ﺳﺆال‪-21‬‬ ‫ﺳﺆال‪-16‬‬ ‫ﺳﺆال‪-11‬‬ ‫ﺳﺆال‪-6‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -1‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﺳﺆال‪-22‬‬ ‫ﺳﺆال‪-17‬‬ ‫ﺳﺆال‪-12‬‬ ‫ﺳﺆال‪-7‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -2‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﺳﺆال‪-23‬‬ ‫ﺳﺆال‪-18‬‬ ‫ﺳﺆال‪-13‬‬ ‫ﺳﺆال‪-8‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﺳﺆال‪-24‬‬ ‫ﺳﺆال‪-19‬‬ ‫ﺳﺆال‪-14‬‬ ‫ﺳﺆال‪-9‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -4‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﺳﺆال‪-25‬‬ ‫ﺳﺆال‪-20‬‬ ‫ﺳﺆال‪-15‬‬ ‫ﺳﺆال‪-10‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -5‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪92 .......................‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﯾﺤﯽ آزﻣﻮن ﺟﺎﻣﻊ ﻋﺮﺑﯽ ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ﻋﻠﯽ زﻧﮕﻨﻪ‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺣﺮف‪ » ‬ﻟَﻢ « ﻣﻌﻨﯽ ﻣﻀﺎرع را ﺑﻪ ﻣﺎﺿﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﭘﺲ ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ 1‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪ ،‬در ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ 2‬ﯾ‪‬ﺴﻤ‪‬ﻊ‪ ‬ﻓﻌﻞِ‬ ‫ﺳﺆال ‪ - 1‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪3‬‬
‫ﻣﻀﺎرع اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﺎﺿﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﺪه و ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪ ،‬در ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ 4‬ﯾ‪‬ﺴﻤ‪‬ﻊ‪ ‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﻬﻮل ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫أرﺟ‪‬ﻊ‪ ‬ﻣﻀﺎرع اﺳﺖ = ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدم در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪1‬و‪ 2‬ﻏﻠﻂ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ 4‬ﻋﺰﯾﺰان ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ - 2‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪3‬‬
‫ﻟﻢ ‪ +‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع = ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻨﻔﯽ ‪ ،‬ﺳﻤﺎء = آﺳﻤﺎن ﻣﻔﺮد اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ - 3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪1‬‬
‫ﺣﺮف » ﻟَﻢ « ﻧﻮن را از آﺧﺮ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﺣﺬف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ؛ اﺳﻢ ﻣﻀﺎف ال ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد ‪ .‬اَﻟﻌ‪‬ﺒــﺎد‪‬ه = ﻏﻠﻂ‬ ‫ﺳﺆال ‪ - 4‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫در ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ 1‬ﮐﻠﻤﻪ اﻟﻬﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬ﺣﺮف » ﻟَﻢ « ﻣﻌﻨﯽ ﻣﻀﺎرع را ﺑﻪ ﻣﺎﺿﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در‬ ‫ﺳﺆال ‪ - 5‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ 4‬ﺑﻮد ﻏﻠﻂ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺣﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺸَﺮَ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﻌﺪود‪ 11 ‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻔﺮد و ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽ آﯾﺪ = ﮐﻮﮐﺒﺎً‬
‫ﮐﻮﮐﺐ ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ و ﻋﺪد‪ 11‬ﺑﺮاي آن اَ ‪‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ - 6‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪3‬‬
‫ﯾﺘﯿﻤﺎن ‪ ،‬ﻧﯿﺎﻓﺘﻢ و ﻧﻤﯽ ﯾﺎﻓﺖ در ﺳﺎﯾﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻏﻠﻂ اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ - 7‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫ﺑﺮﺣﺬر ﺑﺎش و دوري ﮐﻦ ﺑﺎ ﻋﺘﺎب و ﺳﺮزﻧﺶ ﻫﻢ ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ - 8‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪1‬‬
‫ﻣﺘﻦ درﺑﺎره ي ﺧﯿﺎﻧﺖ در اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ - 9‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪3‬‬
‫اﻣﺎم ﻋﻠﯽ از ﻣﻬﺎﺟﺮﯾﻦ ﺑﻮد و اﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﻫﻮﯾ‪‬ﺖ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -10‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻋﻤﻞ اﻣﺎم ﻋﻠﯽ )ع( اﺷﺘﺒﺎه و ﺧﻄﺎ ﻧﺒﻮد ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -11‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫ﻧﻮع آن ﻻء اﻟﺠﻮاب و ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -12‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫أﯾﺎم » اَﻟـ « دارد و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﺑﮕﯿﺮد وﻟﯽ ﻗﺮﯾﺒﻪ و ﺳﺮور » ﻧﮑﺮه « اﻧﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻨﻮﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -13‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪3‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮلِ و ﺑﯿﺖ‪ ‬ﻣﻀﺎف اﻧﺪ و ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ‪ ،‬أﯾﺎمٍ ﻧﮑﺮه اﺳﺖ و ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -14‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪1‬‬
‫ﺑﺎب ﺗﻔﻌﯿﻞ در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬و‪ 3‬و ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ در اﺑﺘﺪاي ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -15‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫در ﺳﺎﯾﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ‪ :‬ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ‪ ،‬ﺑﺎب ﺗﻔﻌﯿﻞ و ﻣﺒﻨﯽ ﻋﻠﯽ ﺳﮑﻮن ﻏﻠﻂ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -16‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫در ﺳﺎﯾﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ‪ :‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻤﻨﻮع‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﺼﺮف و ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺠﺮد ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -17‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫ﻣ‪‬ﺒ‪‬ﺸّﺮﯾﻦ اﺳﻢ ﻣﺸﺘﻖ و ﺣﺎل ﻣﻔﺮد اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -18‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪3‬‬
‫ن دارﯾﻢ ﻧﻪ ﻣﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ ‪.‬‬
‫در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬ﺧﺒﺮِ ﮐﺎن و در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬اﺳﻢ ا ّ‬ ‫ﺳﺆال‪ -19‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺷﮏ‪ ‬ﻣﻔﻌﻮلِ ﻣﻄﻠﻖِ ﺗﺄﮐﯿﺪي ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -20‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪1‬‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎً ﻣﺸﺘﻖ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﯿﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -21‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫درس ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ و ﻣ‪‬ﺴﺘَﺜﻨﺎيِ ﻣ‪‬ﻔَﺮﱠغ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -22‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫ﻧﻔﺲ ﻣﺆﻧﺚ ﻣﻌﻨﻮي و ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ) ﯾﺎ اَﯾ‪‬ﺘُﻬﺎ ( داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ) .‬ﯾﺎ اَﯾ‪‬ﺘُﻬﺎ اﻟﻨَﻔﺲ‪ = ‬اَﯾ‪‬ﺘُﻬﺎ اﻟﻨَﻔﺲ‪( ‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -23‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪1‬‬
‫ﻟَﻦ از ﺣﺮوف ﻧﺎﺻﺒﻪ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺟﺎزﻣﻪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -24‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫ﺣﺮف واو اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ) ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ( ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮف ﺟﺮ و ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ -25‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪3‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺆﻓﻖ ﺑﺎﺷﯿﺪ ‪ .‬زﻧﮕﻨﻪ‬ ‫‪ ISBN : 978 - 600 - 94005 -2 -2‬ﺷﺎﺑﮏ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠّﯽ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪93.......................‬‬

‫آزﻣﻮن ﺟﺎﻣﻊ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﮐﻨﮑﻮر ﺳﺮاﺳﺮي ‪ 1393‬ﺷﻤﺎره ‪ 2‬ﻋﻠﯽ زﻧﮕﻨﻪ‬

‫ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻷﺻﺢ‪ ‬و اﻷدقّ ﻓ‪‬ﯽ اﻷﺟﻮﺑﻪ ﻟ‪‬ﻠﺘﺮﺟﻤﻪ أو اﻟﺘﻌﺮﯾﺐ أو اﻟﻤﻔﻬﻮم ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -1‬ا‪‬ن ﺗَﺸﻌﺮ اﻟﻨﱠﻤﻠﻪ‪ ‬ﺑِﺎﻟﺮﱡﻃﻮﺑ‪‬ﻪ‪ ، ‬ﺗﺨﺮج اﻟﺤﺒﻮب ا‪‬ﻟﯽ ﺳ‪‬ﻄﺢِ اﻷرض ﺣ‪‬ﺘّﯽ ﻻ ﺗَﻔﺴﺪ‪. ‬‬
‫‪ (1‬اﮔﺮ ﻣﻮرﭼﻪ اي رﻃﻮﺑﺖ را اﺣﺴﺎس ﮐﻨﺪ داﻧﻪ را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﯿﺮون ﻣﯽ آورد ﺗﺎ ﻓﺎﺳﺪ ﻧﺸﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻣﻮرﭼﻪ اﮔﺮ رﻃﻮﺑﺖ را اﺣﺴﺎس ﮐﻨﺪ داﻧﻪ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﯿﺮون ﻣﯽ آورد ﺗﺎ ﻓﺎﺳﺪ ﻧﺸﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻗﻄﻌﺎً ﻣﻮرﭼﻪ رﻃﻮﺑﺖ را اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و داﻧﻪ را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﯿﺮون ﻣﯽ آورد ﺗﺎ ﻓﺎﺳﺪ ﻧﺸﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻣﻮرﭼﻪ ﻫﺎ اﮔﺮ رﻃﻮﺑﺖ را اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻨﺪ داﻧﻪ را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﯿﺮون ﻣﯽ آورﻧﺪ ﺗﺎ ﻓﺎﺳﺪ ﻧﺸﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﮐﺎنَ ﯾ‪‬ﺒﻌ‪‬ﺚُ ﻋﻠﯽ‪ ‬ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ )ع( زوﺟﯽ ا‪‬ﻟﯽ اﻟﺜُﻐﻮرِ ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ )ع( ﻫﻤﺴﺮم را ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ )ع( ﻫﻤﺴﺮم را ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎ ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎد ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ )ع( ﻫﻤﺴﺮم را ﺑﻪ ﻣﺮز ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ )ع( ﻫﻤﺴﺮم را ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺧﺪاﯾﺘﺎن ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﻫﺰار ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺷﻤﺎ را ﯾﺎري ﮐﻨﺪ ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﯾ‪‬ﻤﺪ‪‬دﮐﻢ رﺑﮑﻢ ﺑﺨَﻤﺲِ آﻻف‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻤﻼﺋﮑﮥ ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﯾ‪‬ﻤﺪ‪‬دﮐﻢ رﺑﮑﻢ ﺑﺨَﻤﺴ‪‬ﮥِ آﻻف‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻤﻼﺋﮑﻪ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﯾ‪‬ﻤﺪ‪‬دﮐﻢ رﺑﮑﻢ ﺑﺨَﻤﺴ‪‬ﮥِ اَﻟﻒ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻤﻼﺋﮑﮥ ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﯾ‪‬ﻤﺪ‪‬دﮐﻢ اﷲ ﺑﺨَﻤﺴ‪‬ﮥِ آﻻف‪ ‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻟﻤﻼﺋﮑﻪ ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻟﻤ‪‬ﺎ إﻧﺘَﻬ‪‬ﯿﺖ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ واﺟﺒﺎﺗﯽ اﻟﺪرﺳﯿ‪‬ﻪ ﮐﺎن اَﺑﯽ ﺗَﺤ‪‬ﺪ‪‬ثَ ﻋ‪‬ﻦ ذﮐﺮﯾ‪‬ﺎت اﻟﺤﺮب اﻟﻤ‪‬ﻔﺮوﺿَﻪ ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ درﺳﯽ ام را ﺗﻤﺎم ﻧﮑﺮده ﺑﻮدم و ﭘﺪرم از ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ درﺳﯽ ام را ﺗﻤﺎم ﮐﺮدم ﭘﺪرم از ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ درﺳﯽ ام را ﺗﻤﺎم ﮐﺮدم ﭘﺪرم از ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫‪ (4‬وﻗﺘﯿﮑﻪ ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ درﺳﯽ ام ﺗﻤﺎم ﺷﺪ ﭘﺪرم از ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ‪.‬‬
‫‪ -5‬اﻟﺘَﻐﺎﺿﯽ ﻋ‪‬ﻦ ذﻧﻮبِ اﻵﺧﺮﯾﻦ ﻗَﺪ ﯾ‪‬ﮑﻮنُ أﻓﻀﻞ ﻣ‪‬ﻦ ﻣ‪‬ﻌﺎﻗﺒﺘ‪‬ﻬﻢ‬
‫‪ (1‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ از ﮔﻨﺎﻫﺎن دﯾﮕﺮان ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺠﺎزﺗﺸﺎن اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ از ﮔﻨﺎه دﯾﮕﺮان ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺠﺎزﺗﺸﺎن اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ از ﮔﻨﺎﻫﺎن دﯾﮕﺮ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺠﺎزﺗﺸﺎن اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ از ﮔﻨﺎﻫﺎن دﯾﮕﺮان ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺠﺎزت اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ » -6‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎور ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺮاي ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺷﻬﺪاء ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ « اﻟﺨﻄﺄ ﻓﯽ اﻟﺘﻌﺮﯾﺐ ﻫﻮ ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻟَﻢ ﯾ‪‬ﮑﻦ ﯾ‪‬ﺴﺘﻄﯿﻊ أنّ ﯾ‪‬ﺼﺪ‪‬قَ أنّ ﻫﺬه اﻟﻤﺮاﺳﯿﻢ ﻗﺪ إﻧﻌﻘﺪت ﺗﮑﺮﯾﻤﺎً ﻟ‪‬ﻠﺸّﻬﺪاء‬
‫‪ (2‬ﻟَﻢ ﺗﮑﻦ ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ أنّ ﯾ‪‬ﺼﺪ‪‬قَ أنّ ﻫﺬه اﻟﻤﺮاﺳﯿﻢ ﻗﺪ إﻧﻌﻘﺪت ﺗﮑﺮﯾﻤﺎً ﻟ‪‬ﺸﻬﺪاء‬
‫‪ (3‬ﻣﺎ ﮐﺎن ﯾﺴﺘﻄﯿﻊ أنّ ﯾ‪‬ﺼﺪ‪‬قَ أنّ ﻫﺬه اﻟﻤﺮاﺳﯿﻢ ﻗﺪ إﻧﻌﻘﺪت ﻟ‪‬ﮑﺮﯾﻤﺎً اﻟ‪‬ﺸّﻬﺪاء‬
‫‪ (4‬ﻣﺎ ﮐﺎﻧﺖ ﺗﺴﺘﻄﯿﻊ أنّ ﺗُﺼﺪ‪‬قَ أنّ ﻫﺬه اﻟﻤﺮاﺳﯿﻢ ﻗﺪ إﻧﻌﻘﺪت ﺗﮑﺮﯾﻤﺎً ﻟ‪‬ﻠﺸّﻬﺪاء‬
‫‪ » -7‬ا‪‬نﱠ ﺟ‪‬ﻤﺎﻫﯿﺮﻧﺎ اﻟﻤﺴﻠﻤﻪ ﺗُﻮاﺻ‪‬ﻞُ ﺟﻬﺎد‪‬ﻫﺎ ﻓﯽ ﺑﻼد‪ ‬اُﺧﺮي «‬
‫‪ (1‬ﺟﻤﻬﻮري ﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺎ ﺟﻬﺎدﺷﺎن را در ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺟﻤﻬﻮري ﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺎ ﺟﻬﺎد را در ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ اداﻣﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﺑﺪرﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺎ ﺗﻼﺷﺸﺎن را در ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺎ ﺟﻬﺎدﺷﺎن را در ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ اداﻣﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪94 .......................‬‬

‫‪ » -8‬داﻧﺶ آﻣﻮزان ﮐﻮﺷﺎ را در ﺣﺎﻟﯽ دﯾﺪم ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺷﮑﺮ ﮔﺰاري ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﻨﺎﺟﺎت ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ « اﻟﺨَﻄﺄ ﻓﯽ‬
‫اﻟﺘَﻌﺮﯾﺐ ﻫﻮ ‪ :‬ر‪‬أﯾــــﺖ‪... ‬‬
‫‪ (2‬اﻟﺘﻼﻣﯿﺬ اﻟﻤﺠﺪ‪‬ﯾﻦ و ﻫ‪‬ﻢ ﮐﺎﻧﻮا ﯾﻨﺎﺟﻮنَ اﷲ ﻟ‪‬ﻠﺸﮑﺮِ‬ ‫‪ (1‬اﻟﺘَﻼﻣﯿﺬُ اﻟﻤ‪‬ﺠﺪ‪‬ﯾﻦَ ﯾ‪‬ﻨﺎﺟﻮنَ اَﷲَ ﺷﮑﺮاً‬
‫‪ (4‬اﻟﺘﻼﻣﯿﺬ اﻟﻤﺠﺪ‪‬ﯾﻦ و ﻫ‪‬ﻢ ﻣ‪‬ﻨﺎﺟﯿﻦَ اﷲ ﺷﮑﺮاً‬ ‫‪ (3‬اﻟﺘَﻼﻣﯿﺬُ اﻟﻤ‪‬ﺠﺪ‪‬ﯾﻦَ و ﻫﻢ ﯾ‪‬ﻨﺎﺟﻮنَ اَﷲَ ﺷﮑﺮاً‬
‫إﻗﺮأ اﻟﻨّﺺ اﻟﺘﺎﻟﯽ ﺑِﺪﻗّﻪ ﺛُﻢ‪ َ‬أﺟِﺐ ﻋ‪‬ﻦ اﻷﺳﺌﻠﻪ ﺑِﻤﺎ ﯾ‪‬ﻨﺎﺳ‪‬ﺐ‪ ‬اﻟﻨﱠﺺ‪: ‬‬ ‫‪‬‬

‫ﮐﺎنَ اﻟﺴﮑﺎﮐﯽ ﺷﺨﺼﺎً اُﻣﯿ‪‬ﺎً ‪ .‬ﻟﻤ‪‬ﺎ ﺷﺎﻫﺪ اﻟﻤﮑﺎﻧﮥ اﻟﺮﻓﯿﻌﮥ ﻟ‪‬ﻠﻌﻠﻤﺎء ﻓﯽ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻋﺪﯾﺪةٍ ﻋﺰم‪ ‬ﻋﻠﯽ اﻟﺬﻫﺎب اﻟﯽ اﻟﻤﺪارس‬
‫ﻓﯽ ﺧﻮارزم ‪ .‬ﻓﯽ اﻟﺒﺪاﯾﮥ ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ اﻟﺘﻘﺪم ﻓﯽ درﺳﻪ ‪ .‬ﻓَﺤ‪‬ﺰن و ﺗﺮك‪ ‬اﻟﺪرس و اﻟﻤﺪرﺳﻪ ‪ .‬ذات ﯾﻮم رأي ﻓﯽ‬
‫اﻟﻄﺮﯾﻖ ﻣﻨﻈﺮاً ﻋﺠﯿﺒﺎً ‪ ....‬و ‪ ...‬ﺑ‪‬ﻌﺪ ﻣ‪‬ﺪ‪‬ة أﺻﺒﺢ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ ﻋ‪‬ﻠَﻤﺎء‪ ‬ﻋ‪‬ﺼﺮه‪. ‬‬
‫‪ -9‬ﻣ‪‬ﺘﯽ ﻋ‪‬ﺰَم‪ ‬اﻟﺴﮑﺎﮐﯽ اَن ﯾ‪‬ﺪر‪‬س‪ ‬؟‬
‫‪ (2‬ذات ﯾﻮمٍ رأي ﻓﯽ اﻟﻄﺮﯾﻖ‬ ‫‪ (1‬ﻓﯽ ﻣﺪارس اﻟﺨﻮارزم ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﺣﯿﻦ ﺷﺎﻫﺪ اﻟﻤﮑﺎﻧﻪ اﻟﺮﻓﯿﻌﻪ اﻟﻌﻠﻤﺎء ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻣ‪‬ﻦ اﻟﺒﺪاﯾﻪ اﻟﻌﻤﺮه ‪.‬‬
‫‪ -10‬ﻟ‪‬ﻤﺎذا ﻋ‪‬ﺰَم‪ ‬اﻟﺴﮑﺎﮐﯽ ﻋ‪‬ﻠﯽ ﺗﺮك‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﺪرِﺳ‪‬ﻪ‪ ‬؟‬
‫‪ (2‬ﻟ‪‬ﺎَﻧﱠﻪ‪ ‬ﮐﺎنَ ﺷﺨﺼﺎً اُﻣﯿ‪‬ﺎً ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﻟ‪‬ﻌﺪم ﺗﻘﺪﻣﻪ ﻓﯽ اﻟﺪرس ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻟ‪‬ﺎَﻧﱠﻪ‪ ‬ﻋﺰم‪ ‬ﻋﻠﯽ اﻟﺬﻫﺎب اﻟﯽ اﻟﻤﺪارس ﻓﯽ ﺧﻮارزم ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻟ‪‬ﺎَﻧﱠﻪ‪ ‬رأي ﻓﯽ اﻟﻄﺮﯾﻖ ﻣﻨﻈﺮاً ﻋﺠﯿﺒﺎً ‪.‬‬
‫‪ -11‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ ﻣﺎ ﻫ‪‬ﻮ‪ ‬اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻋ‪‬ﻠﯽ ﺣ‪‬ﺴﺐِ ﻣﺎ ﮐﺎنَ ﻓ‪‬ﯽ اﻟﻨﱠﺺِ ؟‬
‫‪ (2‬ﻓﯽ اﻟﺒﺪاﯾﻪ ﮐﺎنَ اﻟﺴﮑﺎﮐﯽ ﺷﺨﺼﺎً اُﻣﯿ‪‬ﺎً ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﺗﺮك‪ ‬اﻟﺴﮑﺎﮐﯽ اﻟﺪرس اﻟﯽ اﻷﺑﺪ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﮐﺎنَ اﻟﺴﮑﺎﮐﯽ ﺣﺰﯾﻨﺎً داﺋﻤﺎً ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻣﺎ أﺻﺒﺢ‪ ‬اﻟﺴﮑﺎﮐﯽ ﻣ‪‬ﻦ ﻋﻠﻤﺎء‪ ‬ﻋﺼﺮه ‪.‬‬
‫‪ -12‬اَي‪ ‬ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻞٍ ﻣﺎ ﮐﺎنَ ﻣ‪‬ﻦ ﻧَﺘﺎﺋ‪‬ﺞِ ﻋ‪‬ﺪ‪‬مِ ﺗَﻘَﺪ‪‬مِ اﻟﺴﮑﺎﮐﯽ ﻓ‪‬ﯽ اﻟﺪ‪‬رسِ ؟‬
‫‪ (2‬ﺣ‪‬ﺰنَ اﻟﺴﮑﺎﮐﯽ ‪.‬‬ ‫‪ (1‬ﺗَﺮَك‪ ‬اﻟﻤﺪرﺳﻪ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﺗﺮك‪ ‬اﻟﺪرس‪. ‬‬ ‫‪ (3‬ﻓَﺸَﻞَ اﻟﺴﮑﺎﮐﯽ ‪.‬‬
‫ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻟﺼﺤﯿﺢ ﻓﯽ اﻟﺘَﺸﮑﯿﻞ ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -13‬ﺑ‪‬ﻌﺪ ﻣ‪‬ﺪ‪‬ةٍ أﺻﺒﺢ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ ﻋ‪‬ﻠَﻤﺎء‪ ‬ﻋ‪‬ﺼﺮه ‪:‬‬

‫‪ (2‬ﺑﻌﺪ‪ ، ‬ﻣﺪةٍ ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎء‪ ، ‬ﻋﺼﺮِ‬ ‫‪ (1‬ﺑﻌﺪ‪ ، ‬ﻣﺪةٍ ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎء‪ ، ‬ﻋﺼﺮُ‬
‫‪ (4‬ﺑﻌﺪ‪ ، ‬ﻣﺪةِ ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎء‪ ، ‬ﻋﺼﺮُ‬ ‫‪ (3‬ﺑﻌﺪ‪ ، ‬ﻣﺪةٍ ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎء‪ ، ‬ﻋﺼﺮِ‬
‫‪ -14‬ﻟﻤ‪‬ﺎ ﺷﺎﻫﺪ اﻟﻤﮑﺎﻧﮥ اﻟﺮﻓﯿﻌﮥ ﻟ‪‬ﻠﻌﻠﻤﺎء ﻓﯽ ﻣ‪‬ﺤﺎﻓﻞ ﻋ‪‬ﺪﯾﺪةٍ ﻋ‪‬ﺰَم‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﯽ اﻟﺬﻫﺎب ا‪‬ﻟﯽ اﻟﻤ‪‬ﺪارس ﻓﯽ ﺧﻮارزم ‪:‬‬
‫‪ (1‬اﻟﻤﮑﺎﻧﮥُ ‪ ،‬اﻟﺮﻓﯿﻌﮥُ ‪ ،‬اﻟﻤﺤﺎﻓﻞَ ‪ ،‬ﻋﺪﯾﺪةٍ ‪ ،‬ﻣﺪارﺳ ًﺎ ‪ ،‬ﺧﻮارزمِ‬
‫‪ (2‬اﻟﻤﮑﺎﻧﮥَ ‪ ،‬اﻟﺮﻓﯿﻌﮥِ ‪ ،‬اﻟﻤﺤﺎﻓﻞَ ‪ ،‬ﻋﺪﯾﺪةٍ ‪ ،‬ﻣﺪارﺳ ًﺎ ‪ ،‬ﺧﻮارزم‪‬‬
‫‪ (3‬اﻟﻤﮑﺎﻧﮥَ ‪ ،‬اﻟﺮﻓﯿﻌﮥَ ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻞَ ‪ ،‬ﻋﺪﯾﺪةٍ ‪ ،‬ﻣﺪارسِ ‪ ،‬ﺧﻮارزم‪‬‬
‫‪ (4‬اﻟﻤﮑﺎﻧﮥ ‪ ،‬اﻟﺮﻓﯿﻌﮥَ ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻞَ ‪ ،‬ﻋﺪﯾﺪةٍ ‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ، ‬ﺧﻮارزم‪‬‬
‫ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻟﺼ‪‬ﺤﯿﺢ ﻓ‪‬ﯽ اﻹﻋﺮاب و اﻟﺘَﺤﻠﯿﻞ اﻟﺼﺮﻓﯽ ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ » -15‬ﻣﺎ ﺷﺎﻫ‪‬ﺪ‪: « ‬‬

‫‪ (1‬ﻓ‪‬ﻌﻞُ ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺤﺮف‪ ‬واﺣﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻦ ﺑﺎب اﻟﻤ‪‬ﻔﺎﻋ‪‬ﻠَﻪ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺪ‪‬‬
‫‪ (2‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑِﺤﺮﻓﯿﻦ واﺣﺪ ﻣﻦ ﺑﺎب اﻟﻤﻔﺎﻋﻠﻪ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺪ‪‬‬
‫‪ (3‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟﻠﻤﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻻزم‬
‫‪ (4‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑﺤﺮف‪ ‬واﺣﺪ ﻣﻦ ﺑﺎب اﻹﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺪ‪‬‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪95 .......................‬‬

‫‪ » -16‬أﺻﺒ‪‬ﺢ‪: « ‬‬
‫‪ (1‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻞ و اﺟﻮف ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﻟ‪‬ﻠﻤ‪‬ﻌﻠﻮم ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦ اﻟﻨﻮاﺳﺦ ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻣﺠﺮد ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﻬﻤﻮز ‪ ،‬ﻣﻌﺮب ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻷﻓﻌﺎل اﻟﻤﺸﺒﻬﮥ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻷﻓﻌﺎل اﻟﻨﺎﻗﺼﻪ ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻦَ اﻷﻓﻌﺎل اﻟﻤﺸﺒﻬﮥ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ‪.‬‬
‫‪ » -17‬ﺧﻮار‪‬زم « ‪:‬‬
‫‪ (1‬اﺳﻢ‪ ، ‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻤﻨﻮع‪ ‬ﻣﻦ اﻟﺼ‪‬ﺮف ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻌﺮب ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ /‬ﻣ‪‬ﺠﺮور‪‬‬
‫‪ (2‬اﺳﻢ‪ ، ‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻤﻨﻮع‪ ‬ﻣﻦ اﻟﺼ‪‬ﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ /‬ﻣ‪‬ﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ‪‬‬
‫‪ (3‬اﺳﻢ‪ ، ‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻨﺼ‪‬ﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ﻣﺬﮐّﺮ ‪ /‬ﻣﺠﺮور‬
‫‪ (4‬اﺳﻢ‪ ، ‬ﻣﺸﺘﻖ ‪ ،‬ﻧﮑﺮه ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻤﻨﻮع‪ ‬ﻣﻦ اﻟﺼ‪‬ﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ﻣﺬﮐّﺮ ‪ /‬ﻣﺠﺮور‬
‫ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ اﻟﻤ‪‬ﻨﺎﺳﺐ ﻟ‪‬ﻠﺠﻮاب ﻋ‪‬ﻦِ اﻷﺳﺌﻠﻪ اﻟﺘﺎﻟﯿﻪ ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -18‬ﻋ‪‬ﯿ‪‬ﻦ ﻣﺎ ﺟﺎء‪ ‬ﻓﯿﻬﺎ ﻣ‪‬ﻔﻌﻮلٌ ﻓﯿﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨﺼﻮﺑﺎً ‪:‬‬

‫‪ (2‬ﯾﻮم اﻻﻣﺘﺤﺎن ﯾﻮم ﻣﺒﺎرك‬ ‫‪ (1‬ﺣﺎنَ ﯾﻮم اﻻﻣﺘﺤﺎن‬
‫‪ (4‬ﻧَﺠ‪‬ﺢ‪ ‬اﻟﺘﻠﻤﯿﺬُ ﯾﻮم‪ ‬اﻻﻣﺘﺤﺎنِ‬ ‫‪ (3‬ﯾ‪‬ﺤ‪‬ﺐ‪ ‬اﻟﺘﻠﻤﯿﺬ ﯾﻮﻣ‪‬ﺶ اﻻﻣﺘﺤﺎن‬
‫‪ -19‬اي‪ ‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ ،‬ﮐﻠّﻬﺎ » اﺳﻢ‪ ‬ﻣﺎ ﻻ ﯾ‪‬ﻨﺼﺮف «‬
‫‪ (2‬اَﺷﯿﺎء ‪ ،‬ﺷﻌﺮاء ‪ ،‬اَﻧﺒﯿﺎء ‪ ،‬ﮐﺮاﺳﯽ‬ ‫‪ (1‬اﺑﺮاﻫﯿﻢ ‪ ،‬ﻧﻮح ‪ ،‬آدم ‪ ،‬ﺣﻨﻈﻠﮥ‬
‫‪ (4‬ﮐَﺴﻼن ‪ ،‬ﺧُﺴﺮان ‪ ،‬ﻏَﻀﺒﺎن ‪ ،‬ﺗﻼﻣﺬة‬ ‫‪ (2‬اَرﺑﻊ ‪ ،‬آﺧَﺮ ‪ ،‬اَﻗﻞّ ‪ ،‬ﻓﻮاﮐﻪ‬
‫‪ -20‬ﻋﯿ‪‬ﻦ اﻟﺤﺎل ﻓﯽ ﻫﺬ‪‬ه‪ ‬اﻟﻌﺒﺎره ‪ » :‬ذَﻫ‪‬ﺒﺖ‪ ‬ﻧَﺤﻮ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻨﺒ‪‬ﺮِ و‪‬ﺣﯿﺪاً و‪ ‬اﻟﺤ‪‬ﻀّﺎر‪ ‬ﯾ‪‬ﮑَﺒ‪‬ﺮونَ و‪ ‬ﯾ‪‬ﺼ‪‬ﻔﱢﻘﻮنَ ﻓَﺮِﺣﯿﻦَ «‬
‫‪ (2‬ﻧَﺤﻮ‪ ، ‬اﻟﺤ‪‬ﻀّﺎر‪‬‬ ‫‪ (1‬و‪‬ﺣﯿﺪاً ‪ ،‬ﻓَﺮِﺣﯿﻦَ‬
‫‪ (4‬ﻧَﺤﻮ‪ ، ‬ﻓَﺮِﺣﯿﻦَ‬ ‫‪ (3‬و‪‬ﺣﯿﺪاً ‪ ،‬ﻧَﺤﻮ‪‬‬
‫‪ -21‬ﻣﺎ ﻫﻮ اﻟﺨﻄﺄ ﻋﻦ ﮐﻠﻤﻪ » ﯾ‪‬ﻌ‪‬ﻠّﻤﻮن « ﻓﯽ اﻟﻌﺒﺎرة اﻟﺘﺎﻟﯿﻪ » اﻟﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻠ‪‬ﻤﻮنَ ﯾ‪‬ﻌ‪‬ﻠّﻤﻮنَ «‬
‫‪ (2‬ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع ﻣﺤﻼً‬ ‫‪ (1‬ﻓﻌﻞ و ﻓﺎﻋﻞ ﺿﻤﯿﺮ واو‬
‫‪ (4‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع و ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﻟﻮاو‬ ‫‪ (3‬ﻣﻀﺎرع ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎﻻﻋﺮاب اﻟﻔﺮﻋﯿ‪‬ﻪ‬
‫‪ -22‬ﻣﯿ‪‬ﺰ اﻟﻔﺎﻋﻞ ﻓﯽ اﻟﻌﺒﺎرة اﻟﺘﺎﻟﯿﻪ » اﻟﺒ‪‬ﺸَﺮﯾ‪‬ﮥُ ﺗَﺴﻌﯽ أن ﺗَﺴﺘَﻌﯿﻦَ ﻣ‪‬ﻦ ﺗ‪‬ﻠﮏ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌﺠِﺰَةِ اﻟﺒ‪‬ﺤﺮﯾ‪‬ﮥِ «‬
‫‪ (2‬اﻟﺒﺸﺮﯾﻪ ‪ -‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﻫﯽ‬ ‫‪ (1‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﻫﯽ ‪ -‬ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز ﻧﻮن‬
‫‪ (4‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﻫﯽ ‪ -‬ﺿﻤﯿﺮ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﻫﯽ‬ ‫‪ (3‬ﺿﻤﯿﺮﻣﺴﺘﺘﺮ ﻫﯽ ‪ -‬ﺿﻤﯿﺮ ﺑﺎرز ﯾﺎء‬
‫‪ -23‬ﻋﯿ‪‬ﻦ اﻟﻌﺒﺎرة اﻟﺘﯽ ﺟﺎء ﻓﯿﻬﺎ » ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﺗﺄﮐﯿﺪي «‬
‫‪ (2‬ﯾﺎ ﺗﻠﻤﯿﺬُ ﺧَﺴ‪‬ﺮت‪ ‬أوﻗﺎﺗﮏ ﺧ‪‬ﺴﺎرةً ﻻﺗُﻌ‪‬ﻮ‪‬ض‬ ‫‪ (1‬اَﻟﺤ‪‬ﻤﺪ ﻟ‪‬ﻠّﻪ اﻟّﺬي أﻧﻌﻢ ﻋﻠﯿﻨﺎ ﻧﻌﻤﺎً‬
‫‪ (4‬اﻟﻤ‪‬ﺆﻣ‪‬ﻦُ ﯾ‪‬ﺘﺮُك‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻌﺼﯿ‪‬ﮥَ ﺣ‪‬ﯿﺎء‪ ‬و ﯾ‪‬ﮑﺮَه‪ ‬اﻟﺸَﺮﱠ ﮐ‪‬ﺮاﻫ‪‬ﮥً‬ ‫‪ (3‬ﻓَﺮِﺣ‪‬ﺖ اﻟﺘﻠﻤﯿﺬه‪ ‬ﻓَﺮَﺣﺎً ﻻ ﯾﻮﺻ‪‬ﻒ‬
‫‪ -24‬ﻋﯿ‪‬ﻦ اﻟﺨﻄﺄ ﻓﯽ ﺑﯿﺎن ﻧﻮع ﻻء ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﻻ ا‪‬ﻟﻪ‪ ‬ا‪‬ﻻ اﷲ ) ﻧﺎﻓﯿﻪ ﻟ‪‬ﻠﺠﻨﺲ (‬ ‫‪ (1‬ﻻ ﺷَﮏ‪ ‬اَﻧَﮏ‪ ‬ﺗَﺼﺪ‪‬ق ) ﻧﺎﺳ‪‬ﺨﻪ (‬
‫‪ (4‬ﻻ ﺗَﺒﮏ‪ ‬اَﯾﻬﺎ اﻟﻄﻔﻞ ) ﻧﺎﻓﯿﻪ (‬ ‫‪ (3‬ر‪‬أﯾﺖ‪ ‬اُﻣﯽ ﻻ اُﺧﺘﯽ ) ﻋﺎﻃﻔﻪ (‬
‫‪ -25‬ﻣ‪‬ﯿِّﺰ اﻟﻤﻨﺎدا ﯾ‪‬ﺨﺘَﻠ‪‬ﻒ‪ ‬ﻧﻮﻋﻪ ﻋ‪‬ﻦِ اﻵﺧﺮﯾﻦ ﻓﯽ ﻣﺎ ﯾﻠﯽ ‪:‬‬
‫‪ (2‬ﯾﺎ ﻋ‪‬ﺒﺎد‪ ‬اﷲِ ﻻﺗَﺨﺎﻓﻮا‬ ‫‪ (1‬اُﻣ‪‬ﯽ ﻋ‪‬ﻠﱢﻤﯿﻨﯽ اﻟﺤﯿﺎه‪ ‬اﻟﻄﯿ‪‬ﺒﻪ‪‬‬
‫‪ (4‬اﻟﺴ‪‬ﻼم‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﯿﮏ‪ ‬ﯾﺎ اَﺑﺎ ﻋ‪‬ﺒﺪ‪‬اﷲ‬ ‫‪ (3‬اَﯾ‪‬ﻬﺎ اﻻ‪‬ﻧﺴﺎنُ ﻣﺎ ﻏَﺮﱠك‪ ‬ﺑِﺮَﺑِّﮏ‪ ‬اﻟﮑَﺮﯾﻢِ‬
‫‪Www.Rotbesazan.IR‬‬
‫‪96 .......................‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺸﺮﯾﺤﯽ آزﻣﻮن ﺟﺎﻣﻊ ﻋﺮﺑﯽ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬ﻋﻠﯽ زﻧﮕﻨﻪ‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪if‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -1‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 2‬ﺣ‪‬ﺒﻮب = داﻧﻪ ﻫﺎ ؛ اﻟﻨَﻤﻠَﻪ = ﻣﻮرﭼﻪ ) ﻣﻌﺮﻓﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﻮرﭼﻪ اي ﻏﻠﻂ اﺳﺖ ( ؛ ا‪‬ن = اﮔﺮ =‬
‫ﺳﺆال ‪ -2‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 2‬ﮐﺎنَ ‪ +‬ﻣﻀﺎرع = ﻣﺎﺿﯽ اﺳﺘﻤﺮاري ) ﻣــﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎد (‬
‫ﺳﺆال ‪ -3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 1‬ﻣﻌﺪود ‪ 3‬ﺗﺎ‪ 10‬ﺑﺎﯾﺪ ﺟﻤﻊ و ﻣﺠﺮور ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اَﻟﻒ = ‪ 1000‬ﻣﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﭘﺲ ﻋﺪد ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺆﻧﺚ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ر‪‬ﺑ‪‬ﮑُﻢ = ﺧﺪاﯾﺘﺎن‬
‫ﮐﺎنَ ‪ +‬ﻣﺎﺿﯽ = ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻌﯿﺪ ) ﺗَﺤ‪‬ﺪ‪‬ثَ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﺎب ﺗَﻔَﻌ‪‬ﻞ اﺳﺖ (‬ ‫ﺳﺆال ‪ -4‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪3‬‬
‫در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬ﮔﻨﺎه ؛ درﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬دﯾﮕﺮ و در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬ﻣﺠﺎزات ﻏﻠﻂ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -5‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪1‬‬
‫) ﻟَﻢ ﺗَﮑُﻦ ( ﻣﺆﻧﺚ آﻣﺪه در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ دوم ﻓﻌﻞ ﯾﻌﻨﯽ ) ﯾ‪‬ﺴﺘَﻄﯿﻊ ( ﻣﺬﮐﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -6‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪2‬‬
‫در ﺳﺎﯾﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﮐﻠﻤﺎت ‪ :‬ﮔﺴﺘﺮش ‪ ،‬ﺟﻬﺎد ) ﺑﺠﺎي ﺟﻬﺎدﺷﺎن ( و ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻏﻠﻂ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -7‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫) ﻫ‪‬ﻢ ﻣ‪‬ﻨﺎﺟﯿﻦَ ( ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ) ﻫ‪‬ﻢ ﻣ‪‬ﻨﺎﺟـــﻮن ( ﺑﯿﺎﯾﺪ ﭼﻮن ) ﻣ‪‬ﻨﺎﺟﻮنَ ( ﺧﺒﺮ و ﻣﺮﻓﻮع اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -8‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫ﻣ‪‬ﺘﯽ = ﭼﻪ وﻗﺖ ؟ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه رﻓﯿﻊ ﻋﻠﻤﺎء را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال ‪ -9‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪4‬‬
‫ﺳﺆال‪ -10‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 1‬ﭼﺮا ﺳﮑﺎﮐﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﺗﺮك ﻣﺪرﺳﻪ ﮔﺮﻓﺖ ؟ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪم ﭘﯿﺸﺮف او در درس ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -11‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 2‬در اﺑﺘﺪا ﺳﮑﺎﮐﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﯽ ﺳﻮاد ﺑﻮد ﻧﻪ ﺗﺎ اَﺑ‪‬ﺪ ) ﻧﻪ داﺋﻤﺎً ( ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -12‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 3‬ﻓﺸَﻞَ = ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرد ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ او ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺨﻮرد و از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﺼﺮ ﺧﻮد ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -13‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 2‬ﺑ‪‬ﻌﺪ‪ ، ‬ﻣ‪‬ﺪه‪ ، ‬ﻋ‪‬ﻠﻤﺎء‪ ، ‬ﻋ‪‬ﺼﺮِ‬
‫ﺳﺆال‪ -14‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 3‬اﻟﻤﮑﺎﻧﮥَ ‪ ،‬اﻟﺮﻓﯿﻌﮥَ ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻞَ ‪ ،‬ﻋﺪﯾﺪةٍ ‪ ،‬ﻣﺪارسِ ‪ ،‬ﺧﻮارزم‪‬‬
‫ﺳﺆال‪ -15‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 1‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎضٍ ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ﺑﺤﺮف‪ ‬واﺣﺪ ﻣﻦ ﺑﺎب اﻟﻤﻔﺎﻋﻠﻪ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺪ‪‬‬
‫ﺳﺆال‪ -16‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 3‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎض ‪ ،‬ﻣﺰﯾﺪ ﺛﻼﺛﯽ ‪ ،‬ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ‪ ،‬ﻣﻦ اﻷﻓﻌﺎل اﻟﻨﺎﻗﺼﻪ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -17‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 1‬اﺳﻢ ‪ ،‬ﺟﺎﻣﺪ ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻪ ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع‪ ‬ﻣﻦ اﻟﺼ‪‬ﺮف ‪ ،‬ﻣﻌﺮب ‪ ،‬ﻣﻔﺮد ‪ /‬ﻣﺠﺮور‬
‫ﺳﺆال‪ -18‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 4‬در ﺳﺎﯾﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﯾﻮم ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻓﺎﻋﻞ ‪ ،‬ﻣﺒﺘﺪا و ﺧﺒﺮ ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮلٌ ﺑﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -19‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 2‬ﮐﻠﻤﺎت ‪ :‬ﻧﻮح ‪ ،‬ﺗَﻼﻣ‪‬ﺬة و ﻓَﻮاﮐ‪‬ﮥَ ﻣﻨﺼﺮف اﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -20‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 1‬و‪‬ﺣﯿﺪاً = ﺣﺎل ﻣﻔﺮد ‪ ،‬ﻓﺮِﺣﯿﻦَ = ﺣﺎل ﻣﻔﺮد‬
‫ﺳﺆال‪ -21‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 4‬ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع ﻣﺮﻓﻮع ﺑﺎ ﻧﻮن ﻋﻮض رﻓﻊ اﺳﺖ ﻧﻪ واو ‪ .‬اﺳﻢ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ ﻣﺬﮐﺮ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎ واو ﻣﺮﻓﻮع ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -22‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 3‬اﻟﺒ‪‬ﺸَﺮﯾ‪‬ﻪ ﻣﺒﺘﺪا اﺳﺖ ﻧﻪ ﻓﺎﻋﻞ و در ﺻﯿﻐﻪ ‪ 10‬ﻣﻀﺎرع ﺣﺮف ﯾﺎء ﻓﺎﻋﻞ اﺳﺖ ‪ .‬ﻧﻮن ﻋﻮض رﻓﻊ آﻣﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -23‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 4‬ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﺗﺄﮐﯿﺪي ‪ :‬ﯾ‪‬ﮑﺮه اﻟﺸﺮﱠ ﮐﺮاﻫﻪ‪ ‬؛ ﭼﻮن ﺑﻌﺪ از ﻣﺼﺪرِ ﻣﻨﺼﻮب و ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮادة ﻓﻌﻞ ﺟﻤﻠﻪ ﺻﻔﺖ ﯾﺎ‬
‫ﻣﻀﺎف‪ ‬ا‪‬ﻟَﯿﻪ ﻧﯿﺎﻣﺪه ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﺄﮐﯿﺪي اﺳﺖ ‪ .‬در ‪ 2‬و ‪ 3‬ﻣﻔﻌﻮل ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻮﻋﯽ اﺳﺖ و ﺻﻔﺖ آن ﺟﻤﻠﻪ وﺻﻔﯿﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -24‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 4‬ﻻء‪ ‬ﻧﻬﯽ ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﻻء‪ ‬ﻧﺎﻫﯿﻪ و ﻋﺎﻣﻞِ ﺟﺰم ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎرع اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ -25‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 3‬ﻫﻤﻪ ي ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﻨﺎداي ﻣﻀﺎف اﻧﺪ وﻟﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪ ي ‪ 3‬ﻣﻨﺎداي ﻣﻔﺮد اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺰوه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدة ﺷﺎﮔﺮدان آﻗﺎي زﻧﮕﻨﻪ در اﯾﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان ‪ :‬ﮐﭙﯽ ﺷﺮﻋﺎً و ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﺣﺮام و ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﻣﺪﯾﻮن ﻫﺴﺘﯿﺪ ‪.‬‬

‫ﺷﺎﺑﮏ‬