151

Phn II
CP PHI TU DNG

Chuong 11 KHAI NIM VA PHN LOAI
11-1. Khai nim
Hin nay, cac qua trnh san xut cac san phm trn may ct kim loai, cac
may gia cng bng ap lc (nh can, un , dp, t...), cac qua trnh cng ngh lp
rap san phm c kh hay kim tra, cac h thng san xut trong cac nganh cng
nghip noi chung nh san xut phn bon, vt liu xy dng, thc phm... u phat
trin theo xu hng t ng hoa ngay cang cao. am bao c qua trnh san
xut n nh th cn thit phai co qua trnh cung cp phi chnh xac v v tr trong
khng gian theo ung nhp (cp ung luc) va lin tuc theo chu trnh hoat ng cua
may mt cach tin cy.
V th qua trnh cp phi la mt trong nh ng yu cu cn thit cn phai
c nghin cu va giai quyt trong cac h thng san xut t ng nhm muc ch
nng cao nng sut lao ng, s dung va khai thac cac may moc, thit b mt cach
co hiu qua nht va nng cao cht lng san phm.
Nghin cu h thng cp phi t ng la giai quyt tng giai oan mt cach
trit trong tng th toan b h thng cp phi va phai c t trong tng iu
kin lam vic cu th cua tng may moc, thit b va cng oan san xut. Trong qua
trnh nghin cu h thng cp phi t ng th muc tiu chnh cn phai a t c
o la h thng cp phi cn phai hoat ng mt cach n nh va tin cy, co ngha
la phai cung cp phi mt cach kp thi, chnh xac v v tr trong khng gian, u
s lng theo nng sut yu cu co tnh n lng d tr va thu nhn san phm
sau khi san xut xong mt cach an toan va chnh xac.
Trong thc t hin nay cua cac nganh san xut noi chung, ngi ta ang s
dung kha rng rai cac c cu cp phi bng c kh, hoc phi hp c kh - in, c
kh- kh nen. Vi s phat trin manh cua lnh vc iu khin t ng va Robot a
cho phep a vao cac tay may, ngi may lam vic theo chng trnh va d dang
thay i c chng trnh mt cach linh hoat thch ng vi cac kiu phi liu
khac nhau khi cn thay i cac san phm. y la mt trong nhng tnh cht rt
quan trong ma nh no co th ap dung cng ngh tin tin vao trong qua trnh san
xut dang loat nho va loat va ma vn co th mang lai hiu qua kinh t cao.
Co th thy rng, vc nghin cu h thng cp phi t ng co tnh bao
quat va bao gm nhiu lnh vc va lin quan n nhiu nganh cng nghip khac
nhau. Tuy nhin do gii han cua giao trnh va thi lng nn trong tai liu nay ch
152
cp n mt s nguyn tc va nguyn ly c ban nht v s hoat ng cua mt
s c cu mang tnh c trng. Hy vong rng t nhng c s nay, cac c gia co
th phat trin va sang tao thm nhm nghin cu va la chon giai phap ap dung
i vi mi trng hp cu th trong tng lnh vc san xut cng nghip mt cach
thch hp. Ni dung chnh trong giao trnh nay ch trnh bay nhng phn tnh toan
i vi cac chi tit trong gia cng c kh v ring v mc a dang va phong phu
v kch c, hnh dang, cac c im v vt liu va mt s tnh cht khac cung a la
qua nhiu. Cung chnh v th ma trong phn nay ch i su giai quyt cho mt s
kiu san phm co tnh cht in hnh, trn c s o, ngi oc co th phat trin i
vi cac kiu chi tit cu th trong lnh vc gia cng c kh noi ring va trong cac
nganh cng nghip noi chung.
11-2. Phn loai
Nh a noi trn, san phm gia cng c kh rt a dang v kch c, hnh
dang, c tnh vt liu va mt s tnh cht khac. Cac phi liu v c ban cung co
hnh dang va kch thc gn ging vi chi tit, v vy no cung rt a dang. Trong
lnh vc gia cng c kh th cac phi liu thng c ch tao bang cach uc, ren,
dp, ca n , han, ct bng kh t....Do vy trc ht phai cn c vao dang phi
phn loai cac kiu h thng cp phi t ng. Theo o, co th phn thanh 3 kiu
cp phi c ban sau y:
- Cp phi dang cun
-Cp phi dang thanh hoc tm
-Cp phi dang ri tng chic
Mi kiu cp phi trn mang tnh c thu ring va ban thn trong mi kiu
cung a bao ham rt nhiu dang khac nhau. Tuy theo cng ngh san xut ma ngi
ta co th b tr cac h thng cp phi lin tuc, cp phi gian oan theo chu ky hoc
cp phi theo lnh.
11-3. Y ngha cua cp phi tu dng
H thng cp phi t ng trc ht phai n m trong cac h thng san xut
mang tnh t ng tng phn hay toan phn va khng th co h thng san xut t
ng ma khng co qua trnh cp phi t ng. Qua trnh cp phi t ng co
nhng u im sau:
Nng cao nng sut do giam thi gian phu (la thi gian ga t phi va thao
san phm sau khi gia cng).
am bao c nng sut gia cng theo tnh toan v no am bao c chu
ky cp phi chnh xac, khng b anh hng n cac yu t v khach quan nh tnh
trang tm sinh ly va trang thai sc khoe cua con ngi.
153
am bao chnh xac ga t cao v trc khi phi n v tr cp cho
may cng tac th no a c nh hng chnh xac trong khng gian va ung toa
theo yu cu, ng thi tc di chuyn cua phi a c iu chnh phu
hp vi c cu ga t.
Cai thin c iu kin lam vic cho cng nhn: Giai phong cho con
ngi trong cac cng vic lao ng ph thng nham chan (nh lp i lp lai mt
ng tac co tnh n gian); Trong cac cng vic nng nhoc (nh di chuyn va ga
t cac phi co kch thc ln, khi lng ln); Cac cng vic co th gy ra nguy
hai cho sc khoe cua ngoi cng nhn nh cac phi liu co th co cac canh sc, v
du cac bavia, ra mep cua cac phi dp, ren, uc...; Cac cng vic gy s moi mt
cho cng nhn nh phai tp trung chu y tm, chon, phn loai va nh hng
(nht la cac chi tit co hnh dang gn ging nhau hoc kho phn bit v hng).
am bao an toan cho ngi s dung va cac may moc thit b nh: Co th
loai khoi dy chuyn san xut cac phi co nhiu sai s va khuyt tt am bao s
lam vic n nh cho thit b; Tranh tnh trang may b qua tai do lng d qua ln
hoc khng u; Tranh c s rung ng va cac tai trong ng co bin ln
trong qua trnh gia cng do cac khuyt tt trn phi.

Chuong 12 H THNG CP PHI TU DNG

12-1. Cac thanh phn chu yu cua h thng cp phi tu dng
am bao yu cu cua mt h thng cp phi t ng, co ngha la phai
am bao c vic cung cp u v s lng phi cho may cng tac h thng
hoat ng mt cach lin tuc co tnh n lng d tr, cp phi ung thi im vi
chnh xac v v tr va nh hng trong khng gian vi tin cy cao. H thng
cp phi y u cn phai co cac thanh phn sau y:
- Phu cha phi hoc cha phi
- Mang dn phi
- C cu nh hng phi
- C cu phn chia phi
- C cu iu chnh tc phi
- C cu b t - nm phi khi ga t va thao chi tit sau khi gia cng xong.
Mi mt thanh phn trong h thng co mt chc nng va nhim vu nht
nh va phai c b tr ng b vi nhau trong mt th thng nht v mt khng
gian va thi gian. Tuy vy cung cn thy rng khng nht thit luc nao cung phai
co mt y u cac thanh phn cua no ma tuy thuc vao tng trng hp cu th ma
154
ch cn mt s trong chung. Vic phn chia h thng thanh cac thanh phn nh
trn cung ch la tng i v ngi ta co th kt hp mt s thanh phn trong
chung lai vi nhau theo c im v hnh dang, kch thc cua phi giam c
kch thc khun kh cua h thng, lam cho vic thit k va ch tao va lp t n
gian hn...











Hnh 12-1: S tng quat cua h thng cp phi t ng

Mc du vy, thun li cho qua trnh phn tch v mt nguyn ly hoat
ng cua h thng cp phi, trong giao trnh nay vn phn tch s hoat ng cua
cac thanh phn mt cach ring re t o ban oc co th co c mt cai nhn ro
rang hn nhm phn tch va la chon trong qua trnh ng dung cu th cho tng i
tng mt cach thch hp.
12-2. Phu chua phi
Phu cha phi la thanh phn u tin trong h thng cp phi t ng co
muc ch cha va d tr mt lng phi c n thit nhm am bao cho h thng
lam vic mt cach lin tuc va n nh. ng thi phu cha phi phai thc hin
c nhim vu nh hng phi cp I (nh hng s b) cung cp cho mang
chuyn phi thc hin c qua trnh lu thng va di chuyn phi u n.
Do muc ch cua phu cha phi c t ra la quan trong va cn thit nh
vy nn thng hin nay ngi ta s dung chu yu cac kiu phu kep ma trong o
phu th nht c dung cha cac phi c cp vao (co th gian oan bng
tay theo chu ky, co th lin tuc nh bng tai, gau tai) va d tr phi. Phu th hai
lam nhim vu nh hng cp I va cung cp phi cho mang chuyn mt cach u
n va lin tuc, tranh tnh trang hoc phi b ket khng chuyn vao mang dn c
hoc b dn qua nhiu trn mang lam cho mang chuyn phi khng thc hin c
chc nng va nhim vu cua mnh.
C cu
nh
hng
C cu lam phu
hp tc va
chuyn hng
Mang chuyn
phi
Phi
C cu nh
hng cp I
C cu bt
gi phi va
ly chi tt
May
cng tac
Phu cp
phi
155
12-2-1. cp phi thanh hoc phi cun
i vi dang phi la dang thanh hay dang cun thng c s dung trong
cng ngh gia cng bng bin dang deo nh dp, ct, t l, cun ng, cac h
thng san xut que han, san xut bulong hoc inh vt, inh tan rive, inh ong g
hoc inh ong tng...Con trong qua trnh gia cng ct got, kiu phu nay thng
c s dung cp phi thanh (co tit din tron) cho cac may tin t ng.
i vi phi cun nh cac cun tole mong, thng thng ngi ta ga no ln
trn cac truc c t trn cac con ln hay gi va co th t quay di tac dung
cua lc keo cu a h thng cng tac nh h thng truc can hoc cua c cu keo phi
c trang b trn cac may ct, may dp ... thao dn tng lp mt. Vi kiu cp
phi loai nay, ngi ta thng trang b thm mt h thng phanh tranh anh
hng do lc quan tnh co th gy ra tnh trang phi b gp hoc b nhn do tc
cp phi va tc cng tac khng ng b.

Hnh 12-2: cha phi kiu cun
(a) dang phi tm mong; (b) dang phi dy tron

i vi cac loai phi dy co ng knh t 0,2mm n 8mm thng c
cun thanh tng cun co kch thc va khi lng theo yu cu, ngi ta s dung
cac tang co truc quay t nm ngang hoc thng ng va qua mt h thng keo
cng bc phi i qua mt h thng cac con ln nn thng phi trc khi i vao
may cng tac nh trong h thng san xut que han, san xut inh, bulong....
i vi cac loai phi thanh co tit din ngang la hnh tron va co kch thc
t 10mm n 30mm vi chiu dai mi thanh la co th 6m hoc 9m c can vi
chnh xac kha cao nh v dung sai cua ng knh, chnh xac v hnh dang
hnh hoc, v thng c dung cp phi cho cac may tin t ng hoc ban t
ng. Cac cha phi thng c b tr pha sau ui cua truc chnh cua may
sao cho ng tm cua phi khi trong cha phi trung vi ng tm quay cua
truc chnh. Ngi ta co th xp cac phi thanh vao mt dan nm pha trn c cu
b
a
156
nh v phi va cung cp ln lt tng thanh mt vao c cu nay khi co tn hiu
thng bao a ht phi trn c cu nh v. Trn h thng nh v phi co b tr mt
c cu bt gi phi y phi di chuyn theo chiu doc truc cua no mt hanh
trnh bng dai cua phi cn cp mi mt ln hay kt hp vi c cu c chn
phi c b tr trn u Rvonve mi khi truc chnh dng va c cu ga t phi
a m ra. Sau khi cp phi xong (goi la c cu phong phi) th b phn ga t
phi kep lai (thng s dung cac loai mm cp kh nen, thuy lc hoc cac kiu ng
kep an hi tac ng bng c kh) th c c u bt gi phi c m ra va dch
chuyn tr v v tr ban u va nm ch o thc hin mt chu trnh tip theo.
Cn chu y la khi may lam vic th truc chnh mang lun ca phi quay nn
cha phi phai co kt cu thch hp thanh phi co th quay nhe nhang va khng
xy ra tnh trang rung, lc va c bit la khng c vung phi gy nguy him.












Hnh 12-3: Mt s kiu u kep dung khi cp phi
Hnh 12-4: C cu cp phi thanh
157
Hnh 12-3, 12-4, 12-5 m ta mt s kiu kt cu cua h thng cp phi
thanh trong cac may tin t ng iu khin bng c kh
12-2-2. Phu cha phi ri
Dang phi ri la ph bin nht ng thi c s dung rng rai nht trong
cac h thng san xut t ng. Theo quan im cp phi t ng th y cung
chnh la vn nghin cu chu yu v cac loai phi ri trong gia cng c kh rt
khac nhau v kiu dang va kch thc. V th cn phai co s nghin cu va phn
tch mt cach ty my i vi mi mt loai phi cu th t o la chon kiu phu
c p phi cho phu hp va ch khi lam c iu nay, phu cp phi c thit k
mi at c muc tiu theo yu cu.
co c s phn tch va la chon phng an, trc ht ngi ta cn phn
bit mt s khai nim c ban sau y:
Theo K
Theo ab Theo K
Theo K
Hnh 12-5: Mt s kiu cp phi thanh
158
i vi mi mt kiu phi theo quan im phn tch va anh gia cua ngi
thit k h thng cp phi t ng th phi o phai c xac nh chnh xac v tr
cua no trong mt h toa va cn phai c nh hng mt cach chnh xac, hay
noi mt cach khac cn phai xac nh v tr cn nh hng cua no trong khng
gian. Trn c s hnh dang cua phi la mt tp hp cac b mt c ban hnh thanh
nn, ngi ta co th phn loai chung nh sau:
Phi co cac b mt dang tron xoay trong va ngoai
Phi co cac dang b mt la mt phng
Phi co hnh dang phc tap, la tp hp cua ca c b mt tron xoay trong,
ngoai, mt phng va cac b mt nh hnh.

Theo K
Theo K Theo ab
Theo H
Theo K
Hnh 12-6: Mt s kt cu phu cha phi ri
159
Vic phn chia cac loai nh trn cung ch la tng i v chung ta bit rng,
cac chi tit c kh thng t khi co kiu dang n gian ma chu yu vn la kiu
dang phc tap t vic t hp mt s b mt theo mt quan h nao o. Do vic
nghin cu qua trnh cp phi la quan tm n vic nh hng chung nh th nao
va bng cach g sau khi cac phi di chuyn n khu vc cua c cu nm bt
phi th v tr cua no trong khng gian la a c t ng sp xp mt cach chnh
xac, khng co s nhm ln hoc sai sot nao xy ra (nu co mt s phi b nh
hng sai th se c a ra khoi v tr o mt ca ch hoan toan t ng). Do vy
ngi ta phn thanh cac dang phi co b mt cn nh hng khi di chuyn la b
mt tron xoay va dang b mt phng.
a. Dang phi co b mt nh hng khi di chuyn la tron xoay:
Trc ht, ngi ta quan tm n cac thng s c ban v kha nng t nh
hng t nhin cua vt th nh v ty l cua cac kch thc, s phn b khi lng,
s cac mt phng va cac truc i xng cua chung. Theo quan im o, ngi ta co
th phn chia thanh mt s dang c ban nh sau:
Loai O: Loai phi co 1 tm i xng nh bi cu. Vi loai nay, v tr cua no
a c nh hng t nhin, co ngha la kha nng nh hng cua no theo cac
mt phng hoc cac truc i xng la hoan toan nh nhau. V th trong h thng
cp phi noi chung va phu cp phi noi ring khng cn phai nh hng cho
chung.
Loai I: Phi co mt truc quay va mt mt phng i xng vung goc vi
truc quay o. Vi loai nay, v tr nh hng t nhin la hoan toan phu thuc vao
ty l gia cac kch thc cua chung.







Hnh 12-7: Mt s dang nh hng t nhin cua kiu vt th loai I

Trn hnh 12 - 7 gii thiu mt s phi loai I vi cac thng s ty l cua
ng knh va chiu dai khac nhau co v tr nh hng t nhin khac nhau. Trong
hnh a, khi ty s l/d >1 th v tr nh hng t nhin la theo ng sinh la thun li
hn va ty s nay cang ln th kha nng nh hng t nhin cua no gn nh hoan
toan la theo ng sinh. Khi ty s l/d <1 th kha nng nh hng theo mt phng
c b a
160
cua mt u thun li hn va cung tng t khi ty s nay cang nho th kha nng
nh hng t nhin chc chn la theo mt phng u.
Bang 12-1

Loai c trng cua phi Dang phi Ty s l/d
0
Co hai truc i
xng



Bi cu
l/d =1
I


l/d >1
I



l/d <1
I
Co 1 truc quay i
xng va 1 mt
phng vung goc
vi truc quay o


l/d =1
II



l/d >1
II



l/d <1
II
Co 1 truc quay



l/d =1
III
Co 2 mt phng
i xng: Mt mt
qua truc va mt
mt vung goc vi
no






IV
Co mt mt phng
i xng doc







Trong trng hp khi ty s l/d 1 th kha nng nh hng t nhin la
khng ro rang, co ngha la co th theo ng sinh hoc co th theo mt phng u.
161
Trong trng hp nay, cn thit phai co thm mt c cu nh hng na co th
xac nh v tr nh hng cho no theo mong mun.
Loai II: Loai nay vt th ch co 1 truc quay, do vy v tr nh hng t
nhin cua no co rt nhiu dang khac nhau. Vi loai nay cn phai nh hng theo
2 cp. u tin la nh hng cp I la theo phng truc quay, tip sau la nh
hng cp II la theo phng cua vec t phap tuyn vi mt phng vung goc vi
truc quay o. (nh hng theo phng va hng).
Loai III: Vt th co 2 mt phng i xng ma trong o mt mt phng (goi
la mt phng th 1) cha ng tm truc va m t mt phng vung goc vi ng
tm truc o (mt phng th 2). Vi loai nay cung yu cu nh hng theo 2 cp,
trc ht la nh hng cp I theo phng cua truc, tip theo la nh hng cp III
la nh hng v goc xoay trong mt phng th 2.
Loai IV: Vt th co mt mt phng i xng va cha ng tm truc. Vi
loai nay th vic nh hng phc tap hn, trc ht la nh hng cp I (theo
phng truc), tip sau la nh hng cp II tc la theo vec t phap tuyn vi mt
phng vung goc vi truc va cui cung la nh hng cp III la v goc xoay cua
phi trong mt phng vung goc vi tru c.
Nh vy tuy thuc tng kiu dang phi ma vic nh hng co th c
tin hanh hoc n gian hoc phc tap nh a phn tch. y chnh la ni dung c
ban nht trong qua trnh tnh toan thit k h thng cp phi t ng ma vic la
chon cac c cu, cac chi tit nh hng cn phai c phn tch mt cach ky
lng cung nh cn xac nh cac thng s kch thc quan trong nh v goc
nghing, chiu rng mang dn, hnh thc va t chc di chuyn phi, la chon vt
liu theo h s ma sat, v kt cu va hnh dang cua cac b phn trong h thng
tranh tnh trang mt nh hng va b ke t phi trong qua trnh di chuyn.
Cac loai chi tit dang tron xoay c gii thiu trong bang 12-1.
b. Dang phi co b mt nh hng khi di chuyn la mt phng
Cac phi dang nay thng c cung cp cho cac loai may cng tac nh
may khoan, khoet, doa hoc may phay.... Chung bao gm rt nhiu kiu khac nhau
nh dang hnh khi hp, dang nh hnh nh ch L, ch V, ch U, T, H...Vi loai
nay, ngi ta cung cn c vao kha nng nh hng t nhin cua no trong khng
gian, tc la da vao kch thc cua cac b mt va s phn b khi lng trn tng
phn cua vt th tm ra phng phap nh hng thun li nht cho no nhm
lam cho c cu hoc chi ti t nh hng n gian hn va giam c kch thc
khun kh cua chung.
162
c. Dang cac phi co hnh dang b mt phc tap
Dang phi nay thng c cung cp cho cac h thng san xut va lp rap
cac loai san phm trong cac nganh cng nghip san xut giay dep, may mc ...
nhcac loai khoa keo trong dy chuyn san xut dy khoa keo. y la kiu phi
ma gy kho khn nht cho vic la chon phng phap nh hng trong cac h
thng cp phi t ng. Hu ht chung u trai qua vic nh hng theo ca 3 cp
la phng, chiu, goc xoay (la nh hng theo mt trn hoc mt di). i vi
cac loai nay th ngi ta cung cn c vao kha nng nh hng t nhin cua no
hoc xet n b mt ma co kha nng gi n nh vt th nht khi di chuyn nh
cac b mt co kch thc ln, s phn b khi tm cua chung nm v tr thp
v.v... Noi chung vi loai nay cn thit phai co s nghin cu ty my va cu th i
vi tng kiu phi mt mi co th thit k c c cu nh hng cho no mt
cach tin cy.














12-2-3. Mt s kt cu phu cha phi
Theo ab
Theo ab
Theo K
Theo K
Theo H
Theo ab
Theo K
Theo K
Theo K
Theo H
Theo ab
Hnh 12-8: Mt s kiu chi tit co b mt phc tap
163
am bao cha u lng phi cn thit nhm am bao cho h thng san
xut at c nng sut theo yu cu, cn thit phai xac nh c hnh dang va
kch thc cua phu
Cng thc xac nh th tch cua phu cha:
3 f f
mm
q
Qtb . T . V
q . t
T . V
Vph = =
Trong o, Vph la th tch cua phu cha [mm
3
]
V
f
la th tch cua phi[mm
3
]
T la thi gian lam vic lin tuc gia 2 ln cung cp phi vao
phu[ph]
t la thi gian gia cng tng chic [ph]
q la h s kha nng lp kn cua phu, no phu thuc vao hnh dang va
kch thc cua phi. Vi phi co hnh dang n gian th q= 0,4 0,6; Vi phi co
hnh dang phc tap hn (th tch ong thung ln hn rt nhiu ln th tch thc) th
q = 0,2 0,3.
Qtb la nng sut san xut trung bnh, Qtb = T/t.
a. Phu cha phi co a
c im cua kiu phu nay la kt cu n gian, lam vic tin cy va at
nng sut cao, do vy c s dung kha rng rai trong cac h thng cp phi t
ng no i chung.
S nguyn ly hoat ng cua phu c m ta nh trn hnh 12-9, trong
o truc vt 1 truyn chuyn ng quay sang banh vt 2, thng qua truc lam a 3
quay. a 3 c t nghing mt goc so vi mt phng nm ngang. Phi 6
c cp vao phu s 4 va sp xp mt cach ngu nhin. Trn a 3 co khoet mt
s ranh nh hng phi theo
v tr yu cu (trong hnh la nh
hng theo mt phng). Khi a
quay se mang phi di chuyn ln
pha cao hn va tao nn s xao
trn phi tao iu kin nh
hng phi trn a 3 d dang
hn. Tai v tr trn cung, ngi ta
b tr mt khe h di ay phu
c nh va c ni vao mt u
cua mang dn phi 5. Khi a 3
gat phi i qua khe h vi kch
thc cua khe h c tnh toan
n

6
5
4
3
2
1
Hnh 12-9: S phu cp phi co a
164
hp ly th phi se t ri xung mang dn 5 do t trong ban thn.
Trn hnh 12-10 biu din mt s kiu kt cu cua a 3. Phu thuc vao
hnh dang va kch thc cua phi ma ngi ta co th b tr cac ranh nh hng
trn a 3 theo chu vi (a), hng knh (b) hay vung gocvi mt phng cua a (c)
theo yu cu cn nh hng.
Hnh 12-10: Cac kiu tui cha phi va s tnh toan cac thng s cua a

Xac nh cac thng s cua c cu:
* La chon vn tc a:
Vn tc cua a quay v co y ngha rt quan trong v no quyt nh n nng
sut va cac thng s khac cua c cu nh hng.
Vi trng hp b tr ranh theo chu vi nh hnh 12-10a, phi co th
thoat khoi ranh nh hng cua a va ri c khoi mt phng cua ay phu i
xung mang dn ma khng mt nh hng th no cn phai i ht mt quang
ng:
h = d-S
Trong o, S la khe h gia mt di cua a vi mt trn cua ay phu; d la
ng knh cua phi.
ng thi cung trong thi gian o, a a quay c mt goc sao cho
quang ng dch chuyn cua phi trong ranh am bao khng b ket va mt nh
hng. T o ta thy quang ng dch chuyn cua a la :
H B-l
Trong o, B la chiu rng cua ranh trn ay phu; l la chiu dai cua phi.
Qua ng ng dch chuyn khi ri t do cua phi c tnh:
D
v
S
d
l
B
v
S
l
d
B
v
S
d
B
l
a b
c
165
2
t . g
h
2
=
Thi gian dch chuyn cua a tng ng vi quang ng ri cua phi
xung n mang
v
l B
t

=
Th vao trn ta co:
2
2
v 2
) l B ( g
S d

=
Trong o, g la gia tc trong trng.
Khi xet n goc nghing gia a va mt phng ngang, khi o gia tc
chuyn ng trn mang cua phi:
a = g(cos - f.sin)
Vi f la h s ma sat trt gia phi va mang.
T o, quan h gia vn tc va cac thng s cua phu c xac nh nh
sau:
) S d ( 2
) l B ).( sin . f (cos g
v
2

=

* Xac nh nng sut cua phu:
Nng sut cua phu c tnh theo cng thc:
Q = n.z.k [chic/ph]
Trong o, n la s vong quay cua a trong mt phut.
z la s ranh trn a.
k la h s lp y phi vao ranh cua a khi a quay 1 vong.
Trong thc t, phu thuc vao hnh dang va kch thc phi cung nh yu
cu cn nh hng ma gia tr k se c chon mt cach thch hp bng cach tin
hanh lam thc nghim. Trong trng hp khng co iu kin tin hanh lam
thc nghim th ngi ta thng chon gia tr k = 0,4 0,6 lam thng s tnh
toan va sau khi lp t va chay th, ngi ta co th cn c va o gia tr thc t la
chon lai s ranh z mt cach hp ly.
Co th xac nh nng sut cua phu theo vn tc di chuyn cua phi:
Nu goi D la ng knh ngoai cua a [mm] , m la bc cua ranh [mm] va
v la vn tc dch chuyn cua phi [m/ph], ta co:
] ph / chic [ k .
m
v . 1000
Q =
* Xac nh cng sut truyn ng cho a:
166
] kW [
. 500 . 97
n . Mx . 2
N

=
Trong o, la hiu sut cac b truyn ng c kh.
Mx la m men xon, no c xac nh theo cng thc:
Mx = G.R [kG.cm]
Trong o, G la trong lng cua phi cha trong phu (kG), R la ban knh
cua a (cm); n la s vong quay cua a [vong/ph].
Thng thng trong thc t, ngi ta thng s dung cng thc kinh
nghim xac nh cng sut truyn ng ln nht cn thit i vi cac loai phu
co a:
N
max
= 0,005D (kW)
Trong o D la ng knh cua a tnh bng mm.
Hnh 12- 11: Kt cu cua phu cp phi co a quay

V du: Tnh s vong quay n va s ranh cn thit z, kch thc D cua a khi
phu cha phi co cac thng s sau y: Kch thc phi d = 16m; l = 50mm; khe
167
h S = 2,2mm; chiu rng ranh B = 55mm va goc nghing = 45
0
; h s ma sat f
=0,15. Bit rng yu cu v nng sut cp phi cua phu la 100 chic /ph. Cho h
s lp kn k = 0,5.
b. Phu cp phi co ng:
Kiu phu nay c s dung i vi cac phi co kch thc nho, dang ng,
dang bac, con ln, hnh vanh khn...
S nguyn ly hoat ng c biu din trn hnh 12-12. Cac ng c
b tr theo kiu ng lin hoc 2 na co cac chuyn ng tnh tin kh hi (hnh 12-
12a, b) hoc quay (hnh 12-12c) c dn ng t cac c cu banh vt - truc vt
hoc qua c cu banh lch tm...Trong qua trnh chuyn ng, ngi ta co th gn
thm mt canh gat trn cac kiu ng quay lam nhim vu nh hng cp I cho
phi.


Hnh 12-12: Cac loai phu cp phi kiu ng

nghing cua thanh phu c la chon sao cho cac phi hoan toan co
kha nng trt v v tr thp nht cua ay phu. tranh tnh trang phi bt ming
ng, goc thanh phu thng c chon la
1
= 45
0
55
0
; goc ay phu
2
= 55
0

60
0
.
i vi kiu phu nh hnh 12-12a, thng thng c s dung cp
phi va nh hng cac phi co kch thc nho hoc cac phi dang hnh tru hoc
cu co d <20mm hoc phi dang ng co d < 25mm va chiu dai l = (1,11,4) d.
a

1

2
b
c
168
Kiu phu hnh 12-12b dung khi nh hng hoc cp cac loai phi uc,
dp co cac b mt th rap, co ra mep va ba via.
Vi kiu phu hnh 12-12c c dung cho cac phi co dang con ln hoc
b mt cn co chiu dai l = (1,3 3,5)d, d <20mm va l<60mm hoc cac phi co
dang vanh khn co d<100mm va l= (0,2 0,4)d.
- Nng sut cp phi cua phu co ng chuyn ng tnh tin trn hnh 12-
12a c xac nh theo cng thc:
Q = n
x
.p.k [chic/ph]
Trong o, n
x
la s hanh trnh kep cua ng trong 1 phut, thng thng n
x
=
5080htk/ph vi chiu dai hanh trnh H = (1,2 1,7)l; p la h s kha nng nhn
phi, no phu thuc vao ty s gia chiu dai va ng knh phi, tr s n
x
va chiu
cao cua lp phi cha trong phu, thng chon p = 0,7; k la h s nng sut va
c xac nh theo cng thc:
l
H
k = . y, l la kch thc ln nht cua phi, H
nh a noi trn.
* Cng sut dn ng ln nht thng c tnh theo cng thc kinh
nghim:
N
max
= 0,005l [kW]
- i vi kiu ng 2 na trn hnh 12-12b:
Nng sut cua phu cp phi c tnh:
Q = n
x
.p [chic/ph]
Trong o, n
x
la s hanh trnh kep trong mt phut, gia tr ln nht cua no
thng c tnh theo cng thc:
H
4000
n
max x
= vi H la chiu dai hanh trnh va
thng c xac nh theo kinh nghim: H= (0,8 1)l, Thng thng n
xmax
<
300htk/ph, nu chon n
x
> 300 htk/ph th nng sut se b giam.
Loai phu nay thng co nng sut cp phi khoang 200ch/ph.
* Cng sut dn ng ln nht c xac nh theo cng thc thc nghim:
N = 0,006l [kW]
- i vi kiu ng quay nh hnh 12-12c:
* Nng sut cua phu cp phi c xac nh:
Q = Q
lt
.k [chic/ph]
Trong o, Q
lt
la nng sut ly thuyt ln nht,
t
60
Q
lt
= , vi t la thi gian ri
cua phi vao ng va
g
l 2
t = ; k la h s lp y, no phu thuc vao s vong quay n
cua ng, ty s kch thc gia ng knh va chiu dai phi, h s ma sat...
169
Th vao trn, ta co cng thc xac nh nng sut nh sau:
g
l 2
k . 60
Q = .
u im cua c cu cp phi kiu nay la kt cu n gian, lam vic tin cy
va d iu chnh i vi cac phi co kch thc khac nhau, khng cn co thm c
cu loai tr phi tha va d dang nh hng cp I cho phi.
Tuy nhin do iu kin lam vic cua c cu la tnh tin kh hi hay co c
cu gat phi trong kiu ng quay nn chong mai mon ng, cng sut dn ng
phai ln va gy ra ting n kha ln trong qua trnh lam vic.
c. Phu co dao mang phi:
Kiu phu nay c m ta trn hnh 12-13, cac dao c b tr nh
hng phi co chuyn ng tnh tin kh hi nhn phi a c nh hng
cp I ri sau o chuyn no sang mang chuyn phi. Cac dao c b tr pha sau
mang dn hay song song vi mang dn.















Hnh 12-13: Phu co dao mang phi chuyn ng tnh tin

Dao mang phi co th thc hin chuyn ng tnh tin kh hi (hnh 12-
13) hay chuyn ng lc (hnh 12-14). tai v tr di cung trong phu no nh
hng phi va chuyn ng ln pha trn n v tr mang chuyn phi. Tai v tr
nay, dao mang phi se dng lai trong mt khoang thi gian u phi trn dao
trt hn vao mang va sau o no lai chuyn ng xung pha di. Mi ln mang

H
H
B B
a b c
170
phi, no co th cha c mt s phi tuy theo kch thc chiu dai phi va v tr
nh hng t nhin cua no trong phu.
i vi loai trn hnh 12-13a, nng sut co th at c t 90 100
chic/phut, con vi loai b va c th co th at n 450 550 chic /phut.
Thng thng phu cp phi kiu nay thng dung cp cac phi nh bu
long, vt, ai c... B mt lam vic cua dao thng c b tr nghing 1 goc so
vi mt phng nm ngang sao cho phi co th trt c hoc ln c mt cach
d dang xung mang chuyn phi.
su cua kiu phu nay phu thuc vao chi u dai cua b mt nh hng
cua dao va goc nghing . Thng su cua phu c chon la h = (0,25
0,3)L, vi L la chiu dai b mt lam vic cua dao va c xac nh nh sau: L = (7
10)l, trong o, l la chiu dai ln nht cua phi.

Hnh 12-14: Kiu phu co dao mang phi chuyn ng lc

* Nng sut cp phi cua kiu phu co dao c xac nh:
] ph / chic [
l
1
. z . p . L . n Q
x
=
Trong o, n
x
la s hanh trnh kep trong 1 phut:
p . L
v
n
x
= , vi v la tc
chuyn ng tng i cua phi trn dao sang mang dn phi; p la h s cha phi
Theo ab
Theo cd
171
cua dao mang phi, no phu thuc vao hnh dang chi tit va ty s cac kch thc
cua phi, p = (0,50,7); L nh a giai thch trn; z la s lng thanh dao, thng
thng z =12.
* Cng sut dn ng ln nht cung c tnh theo cng thc kinh nghim:
N = 0,008L [kW]
` d. Phu cp phi kiu rung ng
Nguyn tc lam vic cua phu cp phi kiu rung ng la di tac dung cua
lc quan tnh cua phi do c cu rung truyn sang se lam cho phi thc hin cac
dch chuyn cng bc trn c cu rung va thc hin vic cp phi.
C cu cp phi kiu phu rung ng co rt nhiu loai nh loai mang phng
nm ngang, nm nghing, hoc loai ng xon c v.v...Ki u phu nay co nhu u
im nh kt cu n gian, t xy ra hin tng tc hoc ket phi khi di chuyn.
Tc dch chuyn phi u n, nng sut cao. c bit la i vi cac phi co
hnh dang phc tap va kho nh hng, cac phi th sau khi uc, ren, dp hoc ct,
han...con co cac ba via va ra mep. Co th cp c cac loai phi co hnh dang va
kch thc rt khac nhau va d dang iu chnh c nng sut cua phi nh vic
iu chnh bin rung ng thng qua vic iu chnh dong in hay khe h cua
loi t. Tuy nhin vi cac phi co khi lng ln th phu cp phi kiu rung ng
trong qua trnh lam vic se gy ra ting n ln.
nghin cu c cu cp phi kiu rung ng, ngi ta xet mt h c cu
4 khu ban l chuyn ng lc trong mt phng nm ngang hoc nm nghing
c m ta trn hnh 12-15 va 12-16.
Xet mt vt A co trong
lng G t trn thanh BC trong
mt phng nm ngang (hnh 12-
15). Khi thanh O
1
B quay sang phai
1 goc -
1
vi tc goc la th
vt A cung vi thanh BC chuyn
ng song phng xung pha di.

Goi gia tc chuyn ng ln
nht trong hanh trnh nay la a, ta
co:
Fms = m(g-a
t
).f
Fqt = - m.a
n

O
2
O
1
C
B
A
G
G
Fqt

Fqt
Fms
Fms

1
Hnh 12-15: S di chuyn phi trn mt
phng nm ngang
172
Trong o a
t
la gia tc theo phng thng ng; a
n
la gia tc theo phng
nm ngang.
Khi tay quay O
1
B quay sang trai 1 goc -
1
vi tc goc th vt A
cung vi thanh B chuyn ng ln pha trn. Khi o ta co:
Fms = m (g + a
t
).f
Fqt = - m.a
n

Trong o a
t
va a
n
la gia tc theo hng thng ng va nm ngang khi vt
A chuyn ng ln pha trn. Nu ta coi = th v gia tr a
t
=

a
t
va a
n
= a
n
.
Khi o co th xy ra hin tng nh sau:
Khi vt chuyn ng cung thanh xung thp sang pha phai th nu Fms <
Fqt th vt A se trt trn thanh BC, hay noi cach khac v tr cua vt A so vi
thanh BC by gi se lai pha sau, co ngha la vt A co chuyn ng tng i
so vi thanh BC v pha trai.
Khi thanh chuyn ng ln pha trn va sang trai, luc nay do Fms tng ln
nn trong trng hp khi ma Fms > Fqt th vt c bam chc vao thanh BC, hay
noi cach khac khng co s chuyn ng tng i gia vt A va thanh BC.
Tng hp mt chu trnh chuyn ng cua thanh O
1
B ta co nhn xet sau y:
V tr cua vt A so vi thanh BC a b dch chuyn sang trai mt lng s.
Nu chu trnh trn lai tip tuc th sau mi mt chu trnh nh vy th vt A lai c
dch chuyn sang trai so vi thanh BC mt lng s. Qua trnh hoat ng cua c
cu trn la lin tuc th sau mt thi gian, vt A se di chuyn tng i vi thanh
BC va se co xu hng i ra khoi thanh BC.
Trong trng hp khi g < a
t
th Fms < 0, luc nay vt A se khng con tip
xuc vi thanh BC na ma no co bc nhay tng i so vi thanh BC v pha trai.
Xet trng hp thanh BC t
trong mt phng nghing so vi
mt phng ngang 1 goc (hnh 12-
16). Cung phn tch tng t nh
trn vi chu y trong lng G cua
vt A c phn thanh Gn va G
tng ng vi phng nm ngang
va phng thng ng, ta co:
G n G G
r r r
+ = .
Thit lp cng thc tnh toan
Fms, Fqt theo ga tr cua G va Gn,
a
t
va a
n
, ta co nhn xet sau:
Khi thanh BC chuyn ng

Gn
G
O
2
O
1
C
B
A
G

1
Hnh 12-16: S di chuyn phi trn mt
phng nm nghing
Fqt
Fms

173
v pha phai va xung di, vt A co kha nng chuyn ng tng i so vi
thanh BC sang bn trai nh trng hp trn, th iu kin cua no la:
Fqt > Fms + Gn
Khi thanh quay v pha bn trai va ln pha trn th iu kin vt khng
trt trn thanh BC th:
Fqt < Fms - Gn
Nu thoa man c ca 2 iu kin trn th sau mt chu trnh chuyn ng
cua thanh O
1
B, vt A se dch chuyn tng i so vi thanh BC mt lng s. Nu
cho c cu hoat ng lin tuc th sau mt thi gian, vt A se dch chuyn sang pha
trai va se co xu hng ri khoi thanh BC.
T nhng kt qua tnh toan nh trn, ngi ta ch tao cac kiu phu rung
ng da theo nguyn ly o (hnh 12-16), nhng luc nay thanh BC c thay bng
mt canh xon co goc nghing la tng chiu dai cho no va ng thi co th
cho vt A di chuyn trn khoang chiu dai ln hn co thi gian nh hng va
iu chnh v tr trc khi di chuyn n mang chuyn phi.
Kt cu 4 khu ban l trong s nguyn ly c thay th bng c cu
rung ng ta trn thanh an h i vi lc tao rung s dung kiu nam chm in t.
u im cua b tao rung kiu nay la co th d dang thay i tn s rung va bin
cua no, tc la d dang iu chnh thay i tc va gia tc cho phu cp
phi.
Trn hnh 12-17 la s kt cu cua phu cp phi kiu rung ng co b
tao rung t thng ng.
Phu c t trn 3 lo xo la c xp nghing so vi phng thng ng
mt goc 20
0
theo cung

1 hng. Muc ch cua no la khi nam chm in t hut ay
phu xung pha di theo phng thng ng th cac thanh lo xo la b un va
ng thi xoay i mt goc va mang phu quay xung quanh tm no mt goc. Nh
vy chuyn ng tuyt i cua phu va cac canh xon trong phu la chuyn ng
i xung va xoay quanh tm phu. Khi lc nam chm in t mt i, lo xo lai tra
phu v lai trang thai ban u tc la phu se co chuyn ng ln pha trn va xoay
ngc lai xung quanh tm no 1 goc bng vi goc quay khi chuyn ng i xung.
Qua trnh nay hoan toan tng t nh chuyn ng cua c cu 4 khu ban l ta a
xet trn y. Nh vy, n u co mt vt A nm trn canh xon, th vi cac thng
s thch hp nh a tnh toan trn, vt A se co chuyn ng tng i so vi
canh xon i dn ln pha trn.
co th tao kha nng d dang cho vt tip vao canh xon va thc hin cac
di chuyn, thng ngi ta ch tao phu co ay hnh cn gia cao va xung quanh
174
thp phi d dang trt trn mt cn o tip vao canh xon khi phu rung
ng. Qua trnh rung ng cua phu se lam cho phi dch chuyn i ln theo
hng canh xon. Trn canh xon, ngi ta con b tr mt s c cu nh hng
cho phi hoc sa lai cac phi nh hng cha ung hoc gat cac phi co nh
hng sai ra khoi ranh xon.
Kt cu cua phu phai c
cach ly vi h thng cng tac thng
qua cac cao su hay c cu giam
chn, do vy phu ch thc hin
chuyn ng rung ng vi bin va
tn s a nh mt cach n nh ma
khng b anh hng do nhiu t cac
may cng tac tac ng.
Trn hnh 12-18 gii thiu mt
kiu phu cp phi rung ng co phu
cha phi ring d tr va cp phi
cho phu rung, cac phi c cp
phu cha se ln lt ri xung phu
rung t pha di. Khi ri xung se
gp canh hng c b tr theo mt goc nghing va tip tuyn vi canh xon, do
vy cac phi co th d dang trt vao canh xon va thc hin cac chuyn ng ln
pha trn khi phu hoat ng. Phu cha phi c gn c nh vi tm ay thng
qua cac tru ghep bu long va khng rung ng cung vi phu rung. Tm ay va b
ph n phu rung cung c cach ly bng cac lo xo giam chn. Trn b cua phu
rung, ngi ta lp 3 lo xo tip tuyn vi vong tron ban knh r. Gia phu rung va
b cua no co mt lin kt tru trt vi muc ch co th cho phep phu rung c
chuyn ng ln xung theo phng thng ng va va quay xung quanh tm cua
no. 3 nam chm in t c b tr theo hng tip tuyn vi vong tron ban knh r.
Nh vy ma khi co lc hut cua nam chm phu se chuyn ng trt trn bac
xung pha di va ng thi chuyn ng quay quanh tm cua no tao nn s
dch chuyn cac phi trn canh xon. pha cui cua ng xo n, ngi ta b tr
b phn thu gom phi chuyn no cho mang dn phi.
i vi phu cp phi kiu rung ng, tn s dao ng thng co th thay
i trong khoang 16 100Hz bng cach thay i tn s dong in cung cp cho
nam chm in t. Vi cac phi co kch thc nho th tn s thng dung la
100Hz va ng knh phu trong khoang 250mm. i vi cac phu co ng knh

20
0
Hnh 12-17: Phu cp phi kiu rung
175
n 500mm th tn s thng dung la 50Hz va vi chi tit co kch thc ln hn
th ng knh cua phu cung ln hn va tn s thng dung la 16Hz.

















Goc nng cua canh xon thng t 1
0
3
0
. No phu thuc vao bc xon t
(phu thuc vao kch thc cua phi) va t thng c chon theo cng thc:
t = 1,5 h + b
1
Trong o, h la kch thc bin ln nht cua phi; b
1
la chiu day cua canh
xon.
Chiu rng cua canh xon c xac nh nh sau:
B = b + (2 3)mm
Trong o, b la chiu rng cua phi hoc ng knh cua phi.
ng knh trung bnh cua ranh xon c xac nh:
tg .
t
Dm =
Khi =1
0
30 th Dm = 12t.
i vi goc non cua ay phu rung thng c chon t 160
0
170
0
phu
thuc vao hnh dang va kch thc cua phi.
tranh tnh trang phi co th ri ra khoi canh xon, ngi ta khng t
canh vung goc vi thanh phu ma t nghing ln pha trn so vi phng vung
goc vi thanh phu mt goc bng 3
0
4
0
.

r
Hnh 12-18: S kt cu phu cp phi rung ng
176
Hnh 12-19: mt s kiu kt cu nh hng phi trn canh xon

Nng sut cp phi cua phu rung ng c xac nh:
] ph / chiec [ k .
l
60 . v
Q
p
p
=
Trong o, v
p
la vn tc dch chuyn cua phi trn canh xon [mm/s]; l
p
la
kch thc cua phi o theo phng di chuyn trn canh xon; k la h s lp y,
thng k = 0,4 0,9, no phu thuc vao chnh xac va bong cua phi.
thay i nng sut Q cua phu cp phi th ngi ta thay i v
p
bng
vic thay i khe h gia nam chm va loi thep gn vi phu hoc thay i dong
in trong mach.
Hin nay, cac loai phu cp phi kiu rung ng a c tiu chun hoa.
ivi qua trnh nh hng phi trn canh xon, ngi ta co th dung mt
s kiu kt cu nh trn hnh 12-19.
Trn s hnh 12-19a, cac phi hnh tru ang di chuyn trn ranh xon va
no co th c gat khoi ranh xon hoc xoay lai cho ung vi s nh hng theo
yu cu bng cac tay gat hoc cac ranh lom c b tr trn thanh phu hay trn b
mt canh xon.
Trn s hnh 12-19b la dang phi a 2 bc cn c nh hng bc co
ng knh nho xung pha di. Trong qua trnh trt trn ranh xon, nu phi
nao a nh hng ung th se i qua c cu nh hng bnh thng i vao
mang chuyn phi, nu nh hng sai no se c ri xung trn phn khoet lom
trn canh xon va ri lai xung phu.
12-3. Mang chuyn phi
Muc ch cua mang chuyn phi la vn chuyn phi t phu n may cng
tac, ng thi lam nhim vu nh hng v tr cua phi trong khng gian mt cach
4
0
45
0
-50
0
a
b
177
chnh xac va d tr phi am bao cho s hoat ng bnh thng cua may cng
tac. Cn c vao s vn chuyn cua phi trn mang ma ngi ta phn thanh kiu
mang t chay, ban t chay, cng bc va hn hp.
am bao c yu cu trn, mang chuyn phi phai c xac nh v
kch thc, hnh dang phu hp vi tng loai phi, ng thi phai la chon va b tr
cac c cu nh hng phi mt cach tin cy tranh trng hp pha v iu kin
lam vic bnh thng cua may cng tac.
am bao cho c cu nm bt phi va cung cp n b phn cng tac cua
may, cn phai co c cu lam phu hp tc di chuyn cua phi vi c cu bt gi
phi cung nh phn chia phi va gi khoang cach cac phi mt cach chnh xac.
12-3-1. Cac dang mang c s dung vn chuyn phi
Theo hnh dang va kch thc cua phi, ngi ta co th la chon cac kiu
mang dn phi nh mt s kiu trn hnh 12-20.

Hnh 12-20: Mt s kiu mang chuyn phi
178
12-3-2. Tnh toan cac thng s c ban cua mang
Muc ch cua phn nay la xac nh khe h ti a gia phi va mang dn
phi trn c s hnh dang, kch thc cua phi, goc nghing cua mang dn, h s
ma sat gia phi va mang tranh trng hp mt nh hng hoc ket phi khi di
chuyn trn mang.
a. Xac nh khe h gia mang va phi
Gia s co 1 phi dang hnh tru co ng knh d va chiu dai l di chuyn
theo phng vung goc vi ng tm truc trong mt mang dn tit din ch U.
Gia s phi trong qua trnh di
chuyn co th b lch do mt nguyn nhn
nao o nh trn hnh 12-21. am bao
rng phi khng b mt nh hong (t c la
khng th quay i mt goc 90
0
) th khe
h gia phi va mang c xac nh theo
cng thc sau:
+ l < c
Trong o, la khe h gia mang va
phi; l la chiu dai phi; c la thng s tnh
toan va c xac nh:
2 2
l d c + =
Tuy nhin tranh tnh trang phi b ket (do ma sat gia phi va mang) th
iu kin v goc xoay cua phi phai ln hn hoc bng goc ma sat trt gia
phi va mang phi t tr v v tr nh hng cua mnh va thc hin vic di
chuyn trong mang bnh thng.
Xet tai im I, ta co:
Fms = N. f
Trong o, f la h s ma sat trt gia mang va phi, thng thong f = 0,1
0,25.
Hp lc R cua lc ma sat Fms va lc phap tuyn N tao vi N mt goc ,
goi la goc ma sat trt.
f = tg
T o, ta co nhn xet:
Nu < th h p lc R tao ra m men quay xung quanh im O ln pha
trn va lam cho phi b ket khng di chuyn c. Nu th hp lc R tao ra
I
O

l
Fms
R
N

d
c
Hnh 12-21: S tnh toan khe h
gia mang va phi
179
m men quay xung quanh O xung pha di va lam phi nh hng tr lai v tr
ban u va di chuyn c.
Kt hp ca 2 iu kin trn, ta co:
2 2
d l
l
c
l
cos
+
+
=
+
= .
Vy: l cos . d l
2 2
+ =
Xet n goc ma sat , ta co:
2 2
f 1
1
tg 1
1
cos
+
=
+
=

Khi goc = . Ta co:
2
f 1
1
cos cos
+
= =
Va khi o la ng vi gia tr
max.
. l
f 1
d l
2
2 2
max

+
+
=
Hay bin i, ta co:
d .
d
l
f 1
d
l
1
2
2
max

+
=
Nu t
d
S

= la khe h n v theo chiu dai cua ng knh th ta co S
max
c xac nh nh sau:
d
l
f 1
d
l
1
d
S
2
2
max
max

+

+
=

=
Nh vy S
max
phu thuc vao f va ty s l/d.
T cng thc trn, ta thy rng nu f = const va ty s l/d tng th khe h
S
max
giam . Con nu ty s l/d = const th khi f tng ln th S
max
giam.
180
Trn c s tnh toan nh trn, ngi ta thit lp c cac cng thc xac
nh khe h gia phi va mang cho mt s dang chi tit c trnh bay trong bang
12-2.
Bang 12-2


































l
f 1
l d
2
2 2

+
+
=
c

l
d
c

d
l

[ ]
2
2 2
f 1 . S
f . R
S
sin . R
sin
R l q ; )
2
d
( q S
l f / ) sin( . S
+
=

=
= + =
+ =

q

q
R

c

d
l

c
d
l

R
q

q
R


d
l

d
l

[ ]
2
2
2
d
q S
l f / ) sin( . S

+ =
+ =
q

d
l
d
l

! Cac loai chi tit nay

khng nh hng c
bng cac vach mang
181