Professional Documents
Culture Documents
ﺍﳌﻘﺪﻣﺔ :
ور ه ا ا ل)ا"! ا ا و اب ا$ورة (&'( ،
اا 34ان + .ا"! ادت دورا (. /ر ' -ا' ،,و ' +ا"'! ا*'ل
.ر='' :: '';<.ف ''& ا ،&7''8وه'' ,آ''''5 /ب ا'' ,ا'' ,ا? ' اك '' ''<وا
<FEات .ر= @ اEاء & اCر ا ،<$و ? Bا<A8ة ا<@;.
وا Iان + .ا"! آ? Hدا .و.ه ا ،E J. /و ? ' 7EKءه'
< ا<Fات ار= ا< /ت ،Eو ,L<Eااوة وا M' !'7ه' Nا"'!
? $ان 7 <QR 8ا <Pوآن Oرة < $دة.
و''& ''Qل ا''E ,@''Qب ا<''Q:ى آ &<''Cوا S''<L:وا &''7Fا*''3
ه <UV. +7و + . &E <UV.ا"'! وه' Nا'ب'( ،أ ه' ا ا' <UVوا'Q &' '4ل
ا''ات ا ''7ور M''E ''Pا''Aس ا ،''7و M''Eا''7ا /ا'';:
ا"''8ة ' ?Rاك &'' <''Z[( ،ا''دات وا ''Yا ''7Fآ?'' '' Hا<UV''( !''*:وا ''E
و['' ,7ا<''Uوا ('' /ا ''& ''& ?'' ا''$رة واJرا'' و M''Eا''ات ا<''QKى،
وآ +ال &<C 87Eا & ا Qوا دة ا' '& ا 'Yا ' وآ' ,' .
ا ن ,7ا[ <Zو<U.وا \'= '( ,'Eا ':وا:د'ن و<Lه' ،وآ' +ا'ل
.S<L 87E
و ''' ,L<'''Eا<'''Cاع وا'''اء ا''' /آ?'''"'''P Hة &'''Eا"'''! ا ''' وا<'''C
وا <L:وا $? 77[ 7Fأ<'Qى '& ا'ت ا '8ا 'E$:وا'Cا
وادل ا$ري ( .,7E
ان آ! + .ا8ت ا /ا E H8.ا"! ا ا '& ?' ا'*:ل وا<ا'
وام وا _O7اOري وا<P:ار ; Hا =ر + .ارا 'Pا' '+
ا"''! و ''.و<U''.ه ,و<UV''.ه '' ,ا''ب ا''<''* /ت (''<،,.و ه'''' /
ا5ر ا اZن او ا FLا & ،7 ,8و +ا ?<Qه ا ا4ع را.P
Eأت ( + . /ارا<A'E 'Pق '$ور ار=' ['8ن ' ا'ء&' H'<( ،
ا*''! ا ''& ،و H ''5ارا ''Pا ''Oا"''! ا '' ا'' ودوره'' ا''ر=/''( /
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ا<5V( ،A7ت ا' Bا"'! ا'<'5 H7['P /ق ' و ' '7ا '7وذآ'<ه/'( ,
اCدر ا <Cا واآ& ,7[Pو ,.Pو ،,و ا وذآ'<ه,
( /اCدر ا <'Cا' وأ'آ& ,7['Pو ,.'Pو' ،,و ' ا<' او
ا وذآ<ه /( ,اCدر ا <Cا واآ& ,7[Pو ,.Pو ,و"!
ااش وذآ<هC /( ,در <'Cا' وا'آ& ,7['Pو ,.'Pو','U ،,
H''<A.ا'' Bا"''! ا '' ا'' ا''<''L H7[''P /ب '' و '' ''7اd?''87
واآ& ,7[Pوه ,ا ،/7و ا[ي واآ& ،,7[Pو ا ،/ '8و '
ا /;(.واآ& H<A. ,U ،,7[Pا Bا"! ا7; H7[P /ب ' و' '7
ا<$ا H7واآ& .,7[P
و + . H 5ارا Pا Oا"! ا ا ' ا'ب ا<'QKى<'5V( ،ت
ا Bا & dPV. B &<CEا<P:ة ا ?Zوا<& ا H'<A. ,U ،
ا Bا"! ا ا ،&7FEوآ +ا"! ا ا.S<L:
و H<A.ارا Pا <UV. Bا & ( /اب ا <Cوا?? وا '7Fا'
و<UV.ه<5V( ، ,ت ا <UV. Bا & ( /ا fا<Cي وOر e.و<UV.ه,U ،eE ,
<UV.ا & ( /ا fا?? /وOر e.و<UV'.ه <UV'. ,'U ،e'E ,ا '& (' /ا'f
ا /7Fا ,وOر e.و<UV.ه.eE ,
ان ارا Pات 'C $ Bدر .ر=' و;<gا(' ا*' &' 'O( ،
ا<ا;'' ا '''?Zا .''Zوا<ا;''' ا ''7;:وا< +'' . &'''E &''( ،'''Eا'''Cدر
ه''<ودوت وآ''. ''Eر -ه''<ودوت ''7و ''7 3''4ا[ &'' <''Zا''ت ا<''C
ا ،وا ا <L:و ه<ودوت ا 'Eا'ر -و'Eر Nآ'ن *'<ا [<'Z
& ا:اث ا /ش (<.E F*( .
وا H''7Lا<ا;'' ا ''?Zا ''Zوا< ''Eا'' ('' /درا !''Z ،e''Pا'' ا?''،e
ا''ر -ا /''P8وا''C:دي ''ن ا''Zث ،ور;'' fا<''U:م''. ،ر ،'' -و''
< /Eان وآ. Eر -ا<gب ،و BFACآل ،وآ eEدراPت (. /ر -
ا''' ,و<Lه''' '''& ا<ا;''' ا<'''QKى ،و'''& اراد ا'''@ :ع ''' +''' . Bا'''Cدر
وا<ا; ( و ? /( 4ا.
أو( :ا./ور ار, -ن " ا!ء:
ا #0ا " :1
.دت ا:راء ل ا*! ا & و;' وره ,ار=' ا' ،و? A'8ان ?'ل ان
[Pن ا:وا"! <; ا* ,ا UU Bا;7س وه :,ا ن ،وا$ل وا<.(١)<E
و ;ءت + .ا7;:س ا S<@ & Bا< ا ME:ا kPوا ?Pو<'C
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
وا<Cاء ا E7$و<Eور ا &Jا + . H;Jا7;:س OEا.(٢)M
ان +'' .ا''7;:س '' ا@ '' ,'' Sا*''ب ا''Oرة ا<'' ،وأ*''ب ا''Oرة
ا CFو Pا <Cا<$ي ا).(٣
و'' ''Eأت ;'' ا <''Cا<''$ي ا'' ،و &'' ,''nا<''Cاء ا[''<ى (''/
اا('' '' Bا '7 ''A7ا o'':ا='' dق.م ،وا<''Pوا E B'' + 'Eا'' ا''Cر
ار=' ا'' '' <'pت ''ة ''$ت '' ,7ا' وا '' وا''اش (''/
ا'''C7ص ار=''' ا <'''Cا''') ،(٤و'''<ى M'''Eا'''sر &Qا7'''Pدا ا'''B
ا <@P:ا <L:ان "! ا H7<$وا &?87ا* !" & ,ا'< اk'P
وا /ه;<ت ( /ا<ن ا <5ق.م).(٥
و +5 :ان ا & اء 5ا ( !' ' <'C /ا'ر -آ<'gه &' ,ا'ب
ا<'''QKى (''' /ا'''Cر ا '''<$ا''' '''$ن '''Lا" ,و''' e'''$7.ا:رض،
وACدون MEاا?ت).(٦
ا?' Bا ''ن ا''ء ا'' d''F? Bا d7''$ا' ي ا''ز ا(''<اد<''E Nأس ا !''Aوا''<ة
ا<''8اء وا''< ا''P:د ،وه'' ا d7''$ا'' ي ا'' <''Pل ''ض ا''< اM''E:
ا ? ! kPا <Cا<$ي ا ،,و( Eا:sE k Qء ا & ;<QR d7
ا'زوا <'Eة ا''Oء وا'ن اJر'ء وا''< ا ،<'5:وه':sء '' ه';<وا ''&
ارة ا:ور ،Eو اJج ه & ا ،&<C7و /( 5ا:رض ا ).(٧
و ا'5رت ا'<Fت (' /آ') oه'ا( (٨)(3ان ا '& ا'ء آ'?ا ' ا7@'Pا
''A7ا !''$اE /''( <''OQ:ا'' ا <''Cا<''$ي ا ' ،,و@''ال ه ' Nا<''Fة !''p
ا ن BاC.ل دا"'<E ,اآ' Jا'Oرة (' <'C /وا'م ،و'ل ه'<ودوت ان
['''Pن ا !'''$ا '''7 <'''OQ:ا'''Lر ''' ,ا S'''<L:آ'''?ا ;''' '''& ا['''8ن
ا.(٩)& *:
و( & Oذ ( +ا5ر MEا ء ان ا & اء ه & ,ا d7'$ا' /و'
ا<Pوا (5 /ل ا(< وا<Cاء ا[<ى وذ ! +م ١٠٠٠ق.م).(١٠
ا?! ا ن اء & ا $ا4Fي ا" &[. Bت *<gة <ف '
اE:ء وا:ت وآ?ا [<Uون & PEاKو ،Bان ا<;ل ا '& آ'ن آ'! وا'
& F"AE \= ,7اJو;ت ،وا<C :?ZهJ'E ,اوج '& ا'E<:ء ،و&.'E
اV? & Pت & ا:وا"! ا"! ،وآ? Hآ! QV. ,7اPءه).(١١
و& ا Iان ا ,Pآن /7ى ا S<L:آ! آن <و( & رة ا(<'
ا? اك: ،ن ا ,Pا(< < &[ ,ف (١٢)Eو !pا ,Pاا @ '? B
<( eا S<L:و[& 7ا<ن ا /?Zق.م Eأ ا ,Pا(< ( /اnر 7 ،ا@ e
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ا<و''ن '' Bا S@''7ا'' /''( ,?A ' 8 H''OQ /ه ' Nا''رة''O ''E ،ءهB'' ,
ا''8دة ا'' '';@< /''( ''7Fم ١٤٦ق.م أي ''7ا''Pا '' Bو '':ا(<''
،provincia Africaوا H5ه Nا & nFا ,Pاى ا"! وا' /ا<'() 'Pي(
( (١٣)d?. /و + Eا <Cا B ,Pا A7اا <5ق ا(< ا<و? وه ا
B SA7ود ا.(١٤).
و [& & ا< (?V'E _7'8? '7ن ا ' ,'Pو '5ه' <' e' /'( Sو،e?['P
و<; ا Bاآ & <Zا !' 7'P /Fا'د ،اذ . !'8ر=' و 'gاJ'$م 'CE
ر ،'' e''Pاو B'' ''Eا'' ا'';& دون ا <''QYا''C:E :ر J''.ا ''''g B
واة ( E <C /ا ،e.و dه' ا ' < S'A7 /'4ا ' ,و'O( :ل ا 'ء ،وه'
اYن 5ور5 Pع وُ! وV.آ Bا?. e
: 23ا!" #$ا " ا! ودوره ار 5 -ا :!4
أ -ا"! ا: /<5 H7[P /
و ان ا[ك ه Nا"! &<CEاء آن /5 !$8. /( ًPء & .ر='
('' /ا''U:ر ا ،<''Cو''د أول ر''C ,''Pر ا '& ا''ء ا ''' Bاo''C7 /
ا o:ا<ا Eق.م).(١٥
و و;' ه' ا ا<< <'n7 /'( ,'Pآ' ' M'Eا' &Zا?' < !'Z.آ' &'E
& و &<Cء).(١٦
وا Iان ا S"Uا <Cل ' &'[. ,و('<ة ا 'ت ا<'( /'( :ة [',
ا<P:ة ا=٢٥٦٣" 8ق.م – ٢٤٢٣ق.م").(١٧
وآ ,P E H(< B <Zا P:وان و;' (' *'ر ='5Kص
)(١٨
8ن <اب ارةV( ،آ MEا &Zا?' Z ,ن ;' '& ا '& ا'ء
و( <C /ا<P:ات ? $اCدر ا <. <Cا Bا$ت ا اH7[P /
<Lب H. <Cا ,Pا .وا 7وا وا وااش).(١٩
!" -١ا:7
ذآ<ه /( ,اCدر ا <Cا:
ورد ا ,PاC? /( 7ص ا ' +ر d'8ا ،'Zا :ان ذآ'< اTehno '7
;ء ( /ا7ش ا <$( 7 <Cار -ا<Cي) (٢٠و ';<. ' B <Z
ا ! <C Bا<'P:ات (' /ز'& ا ' +ا ' /ا ''E fـ)ا'<ب( و ' ار'E
*Fف & ا7ش ا (:و '7 7ا o'Cا<ا'. ' H'? ' 'Eل 'B
آ 7.وو ان ه ا ا Q +ض < 4 Eا.(٢١)7
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
وآ ذآ< ا ,Pه Nا BاCن وا ،,"7gو Bا= ,اAP:ا?+' /
"?<<" '& ا<'P:ة ا:و'٣٢٠٠-٣٤٠٠" Bق.م" وورد (' /ا' اJ"'7$ي '+
"Pرع" & ا<P:ة ا= ،8و(C? /ص ا:ه<ات ،و( <C /ا "/P" +
''& ا<''P:ة ا8د ،''Pوذآ''< '' Bا f''C7ا ' آري '' &'' "f''.7" +ا<''P:ة
اد < ا.(٢٢)O
و( &'' ''Oذ'' ''( +ذآ''< ا ,''Pا <''C /''( ''7ا<''P:ات ا ''?Zوا ''ZZوا<ا''E
وا <5ا Bوع رك &Eا 7وا.(٢٣)&<C
وآ <pاE ,Pد ا ? /( 7د ا Bاآ "/?" ,آ @ ,ا[ش).(٢٤
وه7ك ?\ Qص <F7P" + Eو" dPsا<P:ة ا<ا' ،<'E <$ B ،E
آ< ه ا ا \7أ?ّ eا & <Pا١١٠٠ 7أ.(٢٥)<P
و ا 7.ا<P:ة ا=٢٦٢٥-٢٧٥٠" 8ق.م" 7'8Eات ا '<Uو '(Uو('<ة '&
"! ا (٢٦)7وا BPا آ ١٣١٠٠ Bرأس & ا 5وا7L:م).(٢٧
''و ''& ذ'' +ان ''ك <''Cآ''?ا '' Zن ''ة ه" '' وذ'''' &'' _.''? +ة ' Pآ,
و + . B ,.<APا"! وا., OQ
وا'' Iان ا ''7ه'' ,أ*'' [''Pن ا@''ت ا &'' ''E<gا'' او '' Bا!'':
ا <C7ا E fgو& ه 7ا@ Sا B ,P:آ! & &[8ا<gب & +' . &' <C
ا"!). (٢٨
و(' \? /د ا' Bا ''?< +ح ' +'?<[Eل "...ا?' Mر"' dا ' ' Bا ',
VE 7.آ "...eو(''C? /ص ر d'8ا &' 'Zا<'P:ة ا'<ون ' 'ل "..
وا? Mااش Bا 7وا*ا ردا و , ,و;د").(٢٩
و ان "! ا وااش ا H7@Pأرا !" /4ا 7ذQ & 3O +ل
اC7ص ااردة ا آ<.
و @ Bل .ر <C -ا '$? ،,ان ا '7ا '& ' ا 'Qوا <'nون <'PEار
&4اPء اب ا /ه Jء ا ،&<Cو ر HPت !'Z.ا<'Pاه,
وأ , Pا ,. /اP:ء ).(٣٠
و dا ,ا" /?:ه<" ان ه7ك أو;'' e'5 eة &'Eا '7و' &'Eء
ا 7 &<Cا EAا ،/8وn MEه< اJي و CQا<).(٣١
ان ا ,Pا &'[ ,' 7آ*'Aح ;<gا(' ،/وا?' ه' /'87; I'Fأ@ ' B' Sه':sء
ا'':ام و !''pه'' ا ا ''E ''8 ,''P:او'' ا'' ''5 B'' '':ب <''Lب
)(٣٢
.<C
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
أآ& 7[Pه:,
ذه ME fاsرE &Qل ان "! ا 7آ?ا (' /ا &<'C !'*:وا'ا ('/
ا;'' eا''<ي ,''Uه'';<وا ''? e''7ا<''gب '' Bا''ود ا ،<''Cو'' ذآ''<وا (''/
?''ش )''Pرع( و ) (d''.و )ا f''7ا &'' (''Zا<''P:ة ا <'' ''7Zوا ''+
)(٣٣
) /Pا:ول( & ا<P:ة ا< P
ا ا Mا5V( <QYر ا? ,آ?ا 7[8ن ا ,8ا / 8ا< & /ا Bا<gب
''& <''5 <''Cة وا?'' ,آ''?ا <''Eن ''& ا'' ا ،<''Cو&''E , "'' <''C7.
ا /( &<Cا<ق وا ( /ا<gب).(٣٤
آ ) &[Pا 8 P (7وات ا<'Cاء ا ،'E<gوا ' ,ا'Fم ،ووادي ا<'A7ون،
و A7ا7Aن.(٣٥).
وأ'5ر ا'' Mا?'7['P '' ,ا <'E ''A7ة <''ط <'Lب ا'') (٣٦أو 7['Pا وا''
Pة).(٣٧
و &[Pا /( 7اCر ار= ( /اات ا E<gو A7رر[).(٣٨
SP Iذآ< Nأن S@7ا$ 7ورة &<Cاء ،وE H8ة '&
وادي ا !7أدى [:ك ا <5 ![E 7أو &<CE <5 <Lاء.
,.Pو:,
<pا /( 7اC7ص ا <Cذو @ و<Eة <Pاء و <5ا'Pد @'!
Bا[ B CQ N . &Fا $و<C /ة <AE /7.ف .(٣٩)fE
و <pا 7ا /( Oا P:وان $ <Eو<C /ة).(٤٠
و <nا<;ل وا87ء ( /اCر @ال ا' <'P ,.<'Eاء و<'5ه ,ا'Pد
@! ج ل ا Bا= ; /( oا"! آ B. FZا''( ' Bق ا[' ،oوو;'ه,
?''E ''Fرزة ا;''7ت وF''5ه ''n L ,وا'' Iان ا''7سء وا<;''ل '' Bا''8اء
8ن Pواا).(٤١
أ &' &O< &A<5 & oV( ,8Eا'@ ' $ن ' Bا'Cر ،و@'ق
''<'' Mل ا<'' و M''E e''7 B''.ا @<''5:و''Jام ''''A=E &Jط ا('' ''B
)(٤٢
;? ; L eي و & /7ا':م <'Eاب ا'رة ،و ' Bا<;'! ! 'Eا'ان
و Iان ا'F@:ل '.< :ون Jا'ً او <ا' 'Eرة او ذ'! 'ان ،و'<ى M'E
ا &Qsان ه7ك ' dE &E e5ك <'Cو f'5 d'Eا: ،'7ن ا'<Fن
آن ! E &Jاان Eر & Nارات ا ك).(٤٣
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
و ,L<Eاو; eا &E eEا 7وا &<Cاء ،و ,L<Eا' ا&' ,7'E 'U
MEا; <L ،Nان ه ا ا !C : eEا Bا.3
!" -٢ا:
ذآ<ه /( ,اCدر ا <Cا:
ورد ذآ< "! ا ( /اC7ص ا <Cا ( /ا /'E) +ا:ول(
& ك ا<P:ة ا8د٢٢٨٠-٢٤٢٠) Pق.م( اذ ذآ< "و?' "/أو "او?'e'; '" "/
ا?P 7 eر ر PR !" Eآن ( & <( e; /ا.(٤٤).
وآ ورد ا ,Pا /( Bا< Eر.(٤٥).
و( &'' ''Oذ'' ''( +ا <''5ا'' Bا'' ('' 7''P ''C /ه'' /أو )'' /''( (/7''P
ا<Fن )ا7ت ا:ول( & او ا.(٤٦)BAP
ووة Bذ +ورد ا ,Pا 7ا<' ا<'Cي )<'Qف( (' ' /ا '+
)<?''<ع( وروى )<''Qف( ا?'' eر''! ا'' Bا '''' ,م ('' /ا ''E7وا?''''. eم ا''''E Bد
ا ،ا /آ? /( Hا N$.ا7$ب ا & /E<gا.(٤٧).!7
و ورد (<E /د هر dا H7O. /ه'ت ر d'8ا 'Zا' Bا 'Eا<'C
ا? eم & &<$ا$ر ) (/.و (/.) <$و ,PE /ا' ،و ''8? e
ا.(٤٨).,
واEاء & ا<'P:ة ا١٣٢٠ -١٥٨٠) <' '7Zق.م( 'Eأ <'nا ,'Pا'،و
آ''ن ا '') +ا'' dاKول( '' ا@ '' B'' Sا''ى e''.7Eا) ,''Pا''س (''. ''7أي
ا''P /''Pة ا'' ،و('' '' /ا '') +ا f''7ا:ول( ''Eأت ا''Qر ا<''Cاع ''
ا و<.د ( /اC7ص ا <Cا).(٤٩
و' *'ر ا '' /'P) +ا:ول( '& ''ك ا<'P:ة اf''5 e'.< B' <'' 'P
ا ار Eا;7س <و( 7ا.(٥٠).&<C
ووا ان "! ا آ?ا آ<gه & ,ا & ن ا'8" '[ 'J$ت"
و [<5ا d'.) +ا &' ('Zا<'P:ة ا ،<' '7Zوه' Nا'[. 'J$ن '&
آت & اج و Aآ<ة & ; ا ،(٥١)<7ورأى ا' Mان ا' ه' ,ا'Pف
ا & ( /ا<Fة ا <L:وا<و?).(٥٢
و ''Eان ا <''Pا'' ''=. ''7م <''Cا ''E<gا ' Qوا ''[ ن <''AQا آ''<ا ''B
;''<ا? ,ا ،&<''Cوآ?''''L Hرا B'' ,.ا:را /''4ا'' <''Cودة ('' /اا''،
و Eذ ['5 +ا '.ا 'Eا='Aرة <F '87Eا ،'7أ' (' ' /ا<'P:ة ا'7Z
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
)(٥٣
< AQ HFQر.,.
أورد ا Mان ا &<Cا & Pه (.) ,أي ا< ،وذ; +د (<وق ,7'E
)(٥٤
و !" &Eا7
وه7ك & ل ان ا*'! ا' ';<& ;'ءوا '& 'رة اور 'Eا''5 Bل ا(<'
وا?7 ,رون & "! ا?ال ،ود B ,ذ'Q & ،+ل <'5 ,' ,'( ,.'P
ا* <Fون زرء و<Eة OEء ،و[& ه' Nا <'F. '<n7ا' Bد'! و;'ده/'( ,
ا<Cاء ا[<ى 7ا o:ا8دس ق.م).(٥٥
7Eذه' fا' Mا' Bان ا' ا(<'ن [ 'Pا @'< &' ,ا'7$ب ا&' /'E<g
ا<Cاء ? &$ال وال ا<' &' & /( ،/ل ا?' ,ه';<وا '&
A7ا<Cاء ا[<ى ! ان ! EاF$ف).(٥٦
ان + .ا= \"CواFCت ا H8? /ا !'" Bا' وا' & '<( ,ا<'Cن
V''E ''? ''7 $ن ه'':sء ا'' ه'' ,ا''P:ف ا<''5ون [''8ن '' ('' /ا<''C
ا[ /[Pا.,
أآ& :,7[P
''و ان "''! ا'' '' ا<''Pوا '''' Bود <''Cا /''( ''E<gاا'' ،وا ''Qوا
<5ون ?@ وا? 4ه).(٥٧
وذآ< ا' Mان 'Eد ا' B' '.ا'ود ا<'@ B' <'C 'E<gا'E<L d E
وا.(٥٨)E7; E7
و ا SF.اsرQن Bان ارض ا' (' /ا<'Cاء ا ' وا<'gب '& ،<'C
و( \? /د اQ<) Bق( & ا<P:ة ا8د Pل ('" eان ارض ا' آ?'H
( <C /او ا E * Bرض م").(٥٩
وآن ا g 7ن اا ا=ر; و<7ون Bازات ?< اB' 'E7; !'7
ا.(٦٠)E7
و('' /روا'' أ<''Qى ،ان ا'' ا''Pا ''< Bا'' /ا''$E ''7ار ا !''8واe''$.
,OEا Bا7$ب واPا Bاات Bدار(ر ( /ا8دان ،وا اM
ان ; ,7ا<Pوا ( /ا E7وا =.وه و@.(٦١), 7
أ ا( Mل ا? ,آ?ا ن ( . A7 /( /ا Bا<gب & A7ا7
وا? ,ا?<وا @ Bل ا FOا <7 E<gا.(٦٢)!7
& ذ +آ 8? eل VEن "! ا آ?ا ن (E /د ا !" ,ا،'7
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ور'' ' 'Eش ا'ن ('' d'F? /ا'' '7; Hا' ،f''7; Bو['& ا'( ''7وا آ''?,
و<Pن ا?$ا JLا ,.ا.
,.Pو:,
ME SF.ا<ا; Bان ا ذوي <5ا*' <Fو<'Eة 'OEء و'ن زر'ء،
و[& OEا <QYل ان <5ه ,ا< وان ?P ,داء وان .(٦٣).( ,.<E
و H7ّEا & اCر & oV. /( ,8Eءة ( & 4FOا $و/'Ag.
ا[ oا B7و;Jءا & ا Bا راع ،و( /ا f?$ا <QYة < Oوا راع آ
ر'' ،و'' ز H''(<Qر'' ا''ءة ''Eان = ''Fو /''( H''Uذ '' k''A= k<''5
< ،Mو H. <nاءة <اب ارة ،آ ا? ,آ?ا Aن ارب).(٦٤
و'' آ''ن ا'' ''ن ''( &''<Eق ا''<أس ،و آ''?ا ''7Jن اذر'' ,و,?''P
(٦٥),5Eآ آ?ا Jون / Eا Eو <'5 <Fpه 'ل ا[!['5 /'( &'F
.(٦٦)FFQ
أ <5ه ,و زّ& $Eا"! *'<gة < B' 'OE !'Pا ،'$وا' Mا' <'QY
اPل Bا ،<nآ ارQا ه ,وا@ ا 5ار.(٦٧),E
أ'' ا /''( , ' Pا''8م وا''س وا''7ب و''& ا , ' Pا ''Oا''8ف وا<''ح،
وآ?ا 8ن ا<Eت ا<.(٦٨)E
و & Qل ,.Pو ,?VE ,آ?ا Bدر; '& ا<' ،/وذ'&' <'n +
Qل ,8EاJرآ وآ Q & +ل ا=Pا?K ,اع ا P:وا<Eت.
!" -٣ا< أو ا :
ذآ<ه /( ,اCدر ا <Cا:
و; MEاsر &Qان ه Nا ا 7 S5ا ، ,Pو ;ء اول ذآ< '/'( ,
''' '''.د ''' +ر d'''8ا١٢٢٣-١٢٩٠) /?'''Zق.م( ' ' آ< J'''L ''' e'''?VEا '''Eد
ا ).(٦٩
و( & Oذ +ورد ذآ<ه /( ,ز& <?ح ،ا? * eه +' . e75 $ا"'!
/( <C Bام ا<ا Eوا=.(٧٠)e[ & d
و;ء ذآ<ه ,ا <C /( Oا ) +ر d8ا8دس( & ا<P:ة ا<&).(٧١
وآ ا <5ا /( ,ز& ا S75 +ا<ا & Eا<P:ة ا ZZوا<&.(٧٢).
ورد ?\ د ?< +ح ;ء () ":eان ر" dا < &E /دد( ا?B M
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ا .(٧٣)"e<E 7. ,
ان ذ''' +ل '' ' Bا<''Cاع ا +'' . &'E '' Aا"''! و'ل آ' +ان '' ا ''
آ?/E . Hء & اة.
آ? Hارض ا _7.ا ،3ان ا '?< +ح 'ل ('' \'? /د '" eا?'e
? fآ! sن ر" dا & ا.(٧٤) "3
وا Iان ا & F.ا 5ب ا< $م <'C Bوآ'ن ز' ,ه' ا
ا" oرا &E /Eدد" & ا ).(٧٥
ا Q: 87Eف ا /( SA7ا" ,'P:ا<' أو ا '" ('ن ا'sر ' &Qو;'وا ان
ه SA? +7وا ( kوه' ا ' ،وآ'ن '<ف ا'<اء (' /ا 'gا <'Cا' ('/
ه ا <QVآ<Zا .(٧٦)(:) SA7.
اآ& 7[Pه:,
ا; ا[ & <Zاsر B &Qان ا آ?ا 7[8ن <E A7ا ،أو 'A7
ا !$ا (٧٧)<OQKوا? g5 ,ا ا A7اا' <'Lب !'; /'( <'Cا' و('/
<Eوا A7 /( ,7 ,8 <Pر.(٧٨)"7
,.Pو:,
ورد ذآ< "! ا (' /ا'C7ص ا <'Cا' وو*' M'E ,?'E ,Fا'<ة،
و<5ه ,ا< ،و? ,زرء ،ا ?'[( ,Pا ;' '8ن 'ءات ('4FO
o .ا ,8$و <nا ا[ &Fر ،وآن ' H'. dا'ءة '\ ' ا<آ'،
وا<أس J7. @ ; .ل ' Bا'Cر ا' 'E ' Bا[' ،oوان <'5ا'<أس
,8اJ7 OE !CQ Bل Bا '$و'87 'OEل ا' Bا= ' ' (٧٩)oو;'د
ر او ر&) (٨٠وآ?ا 5ن ا ,وذرو.(٨١),
أ ا /( , Pا'س وا'7ب واا '=E H'8 ,'Pا ،A'8و[< '7آ'
و& ?ع اس ذو اJاو.(٨٢).
& آ! ذ 3O +ان + .ا"! آ? HآE ,'8. .E'8ر;' '& ا<','. ' /
Eة ?Rاك.
!" -٤ااش أو اش:
ذآ<ه /( ,اCدر ا <Cا:
ان اول ذآ< Nا ;ء ( /ا<Fن ا f7ا & Zا<P:ة ا< ZZة
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
١٣٥٠-١٥٨٠ق.م '' ''ل '' Bو*''ل اوا?''''. /ي '' Bده''& @''زج ''& ا''Eر
ااش) .(٨٣و<ى ا Mان اول pر ,آن (' ' /ا ') +ر d'8ا(/?'Z
<pوا آ7$د (.(٨٤)<[8 ZE /
و ا <Pذآ<ه /( ,ا f' Lا'C7ص ا &' <'Cا<'P:ة ا <' 'Pوا<'P:ة
ا<& واد وا<&.(٨٥).
! ااش ( /ا $ا<Cي آ< ،J.و* ME Hا ,7' <*7ا'B
f''*7ه'' ('' /ا''ط ا ['' ،/وا''< Bاآ'' Jا''دة ('' /ا ''$وان !''Z ,''OE
) (٨٦)(S75اA'Pع ان ' Bا['e' &'E '; ' <'C S@'7 M'E /'( ,
ا &A 8ا? وا ،7و '. 8EاA'Pع S7'5ان B' /'8ا['/'( ,
<$E <Cد و(ة <QRك ا<P:ة ااة وا<& ،و !" H7[. + Eااش
)(٨٧
& &'[.ا<'P:ة ا '?Zوا'<& ا'< <'C H'[ /ا &' &?<' 'Eا'Jن
وآ ا5ر ا '?< +ح ا' Bا'اش '7ا ,('P B' B'Pا&' 7'C
ا7س ,L<E ،ان ده &[ ,آ<ا).(٨٨
و د Hا , Pو ار'E ,.@.ام ا'< ,?V'E ،آ'?ا '& &'Eا''$ &Fم
/( <C Bا oا ي e'J.ر"' dا ' )'<ي &'Eدد( وا?' ,آ'?ا 'ن
ا S<Aا /( / 8ز & ,Fا<gب ا Bا<ق ? .(٨٩)<C
و(? /ش .د ) +ر d8ا &' (Zا<'P:ة ا'<& ُ <'nا'اش 'B
ا?<'L B' &<A8 ,ه &' '. ,ا"'! آ' و'$ن ا,<'@ /'( '7
و<ون او@?.(٩٠),
وو ان ااش آ?' ,AE<. Hت ا'Cد ' <'Cو'و ذ''Q &' +ل
ا:وا? /ا /و* Hا Bا ) +ا f7ا ('Zوا''. /ي ' Bده'& @'زج '&
اE:ر).(٩١
ازت "! ااش =PEا8 ,ف ا Aا &' 7'Cا<و?' ،Jوآ'?ا
[E ?=8ت آ<ة ر; ان )<?ح( و " /( 4ا.(٩٢),"7g
أآ& :,7[P
أآ اZن V'Eن ا'اش ' 7['Pا ا S@'7ا' '& ا<'Cاء ا ' ،ورأى
ا Mا <QYان ارا ,'4آ?' B' 'E<L '. Hا S@'7ا' d?'. !'Z. /ا'
و[& Eا ا<P:ة ا< 7Zة Eأ ااش $ن ل ود <Cا،E<g
)(٩٣
@ اا" ل د وادي ا.!7
وو ان ا ا ,7@ / *:ه <P _ Q A7ت) (٩٤وآ?' ,7' <'*7 H
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
H 8.ا ،<C Bوا<Pت ا /( ,7 <Pاا'ت ا<' ' Bا:ر;' ،3و'& &'E
ه Nا <P:ا<Pة ) واوا().(٩٥
و('' <''C /ا<''P:ة ا ''?Zوا''<& ا<''Pت "''! ا''اش ('' /اا'' اا'' Q
و.ا 7ا Bدا.(٩٦)<C !Q
,.Pو:,
!" dEااش [.د !" dE e.ا ا :ان ااش '8ن &' :'E
ا\< ،اب ارة).(٩٧
و& Qل ا'C7ص ا <'n <'Cا'اش ،'E ' Eوا @<'5:ا@'
BاCر ،وا:زرار وا ! وا oAا ،!Aو &Jا<أس .(٩٨)<E
وا'. ' (4م '& ذآ'< "'! ا ' ا' /'( H7['P /ا'<ق ،آ?' Hه!'" +'7
*<gة ا 'Oو" ،'7ا ،H'P:ا' Hا ،&'[Zا'& ،ا['[ ،ا ، '8ا'،&'[E ،S
ه5 ، dي ،ا ،اآ "Hوه'7ك ا[ &' <'Zا'sر<' &Qون ان ا"'! ا ' ا'/
<pت ( /اCدر ا[ ['Pه' ,ا'Fد ا"'! ا ' ا'/'( ' /<'5 H7['P /
<Cا< ،?<Fون ان )ااش( ا & ذآ<وا (' /ا'7ش ا<'C
ه ,ا?) ,8Fا:دورQاي() (٩٩ا & .ث ' ,7ه'<دوت (' /ا'<ن ا=' dق.م،
وان ا HP:ه ,اPP:ي و Hا ' !' /'$ $ا'H' '7E ،
"! ا[' dوا:وJ='Pاي '! ا ' (' /ا !'$ا ،<'OQ:و'<ى اsر'Qن ان
ه +7او; &E e5 eا"! ا آرة ( /ا <Cا /?<Fوا"! ا''. /ث '7
ه<دوت ،وذ & +ا dEو@< oFC.ا<).(١٠٠
& 3Oذ +آ eان ا"! ا ا <C /( /<5 H7[P /ا،'?<F
' Eن ا''Cر ا'' <('' ه ' Nا"''! ه'' /ا''7ش ا <''Cا'' ،و''وا ان
ا[ك + .ا"'! &<'CEا'ا'. !$'P Bر= B' ,ا 'Eوا'7ش آ' :
? B87ا<Cاع ا /آ?"P Hة &'Eه' Nا"'! وآ'ن ا'ء 'Kى +' .ا"'!
وآ <'* +ا ' ,ا &<'Cا'ء و 'آ ،,آ' V'E B'87? :ن ''CE ,.رة
ات B Lا<' /واJرا' أو ا f '8وا f'7أو ا'A7 &' !'7
<QKى ,. f Aا./
ب -ا"! ا: /E<L H7[P /
+'' . &'' HU''.ا"''! ا''Cدر ا[ [''Pا'' و'' H7[''Pه ' Nا"''! ا '',
@<ا ،d Eا5ر ا ,ه<ودوت) ، (١٠١و& ه' Nا"'! ا ،d?'87واآ'ي،
وا ،/ 8وا ،/;(.و ا H7@Pه' Nا"'! ا 'A7ا'ة ' Bا&' !'8
@<ق ا<'@ Bا ،d Eوآ?'' Hرآ e'5و' (' d'$ /ا'ن وا'E=?:ت
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
وآ?ا (< /ب e5دا" 4ا S<L:وا<ون.(١٠٢).
-١ا:d?87
<.ه Nا آ<Zة اد ،و.ا; Q ,?Aل ا f'?$E oCا'< و' هن
ا'') ''A7 Bاو; ''( ''$ا''ر ،آ'' ا?'' ,ا*''Aدوا ا<''$اد ،و; /''( N''FFا''d
وآ?ا 'O ,U e?7Aن ا'8ق (' /ا ' fو'< ،e?Eآ' ا'دوا ان ['ن
)(١٠٣
[! وا ة زو;ت
وآ''ن ا d?''87ر''Pن ا<*'' B'' 7ا &F''8ا''رة <''P _'' =Eت ،و'' ذآ''<
اsرخ ا<و?) /آن( Eن @م اه! <Pت )ا (d?87آن & @<' Sا,"'7g
'' ،ا''Pا '' Bا &F''8اgر'' وا''E /ا <;''. A''Pا''; '' d?''87
ا (١٠٤),''':و''' ذآ'''< (١٠٥)/'''7 Eان ا( !'''Oا$'''5ر ا ''' d.آ?''''''A7 /'''( '''7. H
ا ،d?87آ? L Hا" ,ا<"./8
و آن اO d?87ن ا<ون <Eض <'Aق ا'$رة 'Eوا !Qو;'
ا &F8وا<Lا 7 ,ا'8ا! + ' ،آ'ن ا<و'ن '8ن أ''8 oب ' Nا '
)(١٠٦
ا.
أآ& :,7[P
ا5رت اCدر ا Bان وا اود; ' آ?'< Hآ'Jا ه' ،d?'87اوK :ه'
ا'C:د ' [ ''E <'Zا !'=7ا' ي _''7ا'< وه' 'Lاء ا'' '87E /'PPو
ا<! ،و: ?Uره ا ا<اآ Jا<" 8دة اR e:ن.(١٠٧).
و('' ''? /ا''<ن ا:ول ا''دي و'' ''ل &''Eا d?''87وا<و''ن ،واo'' Q
اsر''Qن ('' f''P /ه' ا ا''ل (''7ك ''& ''<ى ''Eن f''Pا ''ل ه'' <''?&'' ,
ا<آ وا<$ة ا ،'Pورأى ا' Mا <'QYان ا f'8ه' و' ا<و'ن '
ود ان ا= ،(١٠٨)dا S@'7 Bا ،d?'87وsآ' M'Eا'sر &Qان f'P
ال را; ا ! Bا$ d?87ة ا<ون).(١٠٩
وآ?'' '' Hا''; d?''87دة '' ''7@Eل <''P _'' Qت @ '' (''<ة ا''Cر
ا ،و ا5ر اsرخ )ه<ودوت( V'Eن '@& ا ' d?'87ا' Bا<'gب '&
@& ا:و8=Pي) (١١٠ا:وJ=Pي ا :ا? , eد '@ '; &' ,7ا<'gب،
و? $ان )[Pآ (١١١)(dوE 34ن @& ه Nا ? ا<gب !C B
3Eا.(١١٢)/7( &Q:
وآ'' ان )<''Pا '' (١١٣)(Eا''5ر ا'' Bان ا''ود ا d?''87 ''E<gه''3E ' '7 /
ا ،/7( &Q:و['& ا' : Mا(' B' Sه' ا ا'<أي وذ': +ن ا'ود ا'<
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
[ي s <Lآة).(١١٤
7Eرأى ا Mا <'QYان ه' Nا ' آ?' /'( '. Hا 'A7ا '8ا'Eاء '&
'g7E ''7 ''4زي ا'' <''5و''<''P _'' Q Bت ،''E<Lو ا?''<ت ('' /دا!''Q
اد Bواة او; ).(١١٥
ه ,ا:/7
آن اs d?87دون اE ,8ن Oا ا'' B' ,ر ا<;'ل ا' & 'ل ',7
ا? ,ال وا( !Oا7س ،و A8ن اVE ،fgن ' ها ا'' Bر ا ,('Pو'sدون
* ات 7 ,Uن ،و هو? & eام ( /ا7م Nو ،ا Vآ ا,?( ,8
Fن :/آ! وا /8ا N & <QYوه <ب & * eواذا '$ ,وا
"Pا Qوا & <.اب ا:رض و.(١١٦)N
و''<وي ه''<ودوت ''5 &'' ''8Q &' ''Cب ا ''7 d?''87ا''(< ''$.
اJ;:اء <Lا' L. ,?VE ، & (Vا ا' Bا'ا B' !Qو*' ا Ns' . 'P
ا$''5:ر<''Q ,''U ،ج '' ,ر;''ل *''gر ا''8;:م (''Oا '' ،,و''''5 ,''F ,ب
ا g d?87ه:sء ام ,U ،دوا ا Bا [ا & ,Cا<'Cاء ،و'&
Qل ه Nا<وا <ى MEاsر &Qان ا d?87ه ,اول ا':ام ا' /اآ'HF
ا<Cاء).(١١٧
و( /ا /م ٤١٤ق.م ' ' Hا'CE d?'87ر <'P" '7س" أو
)g7Eزي().(١١٨
و''Qل (''<ة ا<:ا@ر'' ا<و?'' ا''<QVة ''و ان ا '' d?''87ا?''$ا (''/
ا.د ا"! ا ا E B8ا ،.وا ي د< /( !Qب ا ،&A?Jو'ل 'B
ذ +ا@ eا< ا /7.آرس) (١١٩ا ,'Pا' B' d?'87ر /Eا ا،'.
وو ا? ,ا?$ا ( !" /ا /( .اوا <Qا<ن ا Zادي).(١٢٠
وا ان + .ا ا آ?<* /( Hاع دا" ,ا<و'ن و'<' ,د ذآ<ه' ('/
اCدر ا <Cا' ' ,'?:آ'?ا ('<'* /اع ' ا &<'Cو 'آ' ,رد
ذآ<هC /( ,دره ,و + .ا ا .ا '7ا=*' 'Eوه'&' o' =. /
..EP
-٢اآي:
ورد ذآ''< ه ' Nا '' ' 7ه''<ودوت (''ل ان ا(''<اد ه ' Nا '' ''ن رؤو،,''P
و<آن & CQا< ( /ا7. (١٢١)kPا @ 7Eن /Eا< .
'' Bا ''; &'' '' $ا''7ا /وآ'' ''8ن ('' /ا''<ب درو'' ''& ; ''د ا''7م،
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
و<$ي ?< آ < (١٢٢)d7ارا ,4و /( fCا<).(١٢٣
و'' Iان +'' .ا '' '' د '' o'' /''( H'' Qا<@'';& و''5رآ<''. /''( ,
ا<''8ة ا '''<L:ا'' /ا''' )دور''س ا /''( (١٢٤)(/'''<L:وادي آ'''م '''م
٥١٧ق.م) (١٢٥وذ UU E +اام & .(١٢٦)8PV.
و'' و*'') oد''دورس ا '' (١٢٧)(/ ''Cاآ''ي <''Z[Eة ''ده '( ,آ< ''F. ''?Eق
ا"''! ا '' ا<''Q:ى ('' /ا''د ،وه'''' &'' oV''. /ة ''"< :!''.ا ''?،d
EJPدس ،/.. ، (/ PE) / P ،d = ،ا[ ،/F7وا &<Q:آن (''7; ,د ('/
; ه?ل).(١٢٨
اآ& 7[Pه:,
ا5رت اCدر ا ا' Bان 'Oرب ه' Nا ' /'( <'7.ا 'A7اا' ا'B
ا<gب & ا d?87و 3E & .ا <? B /7( &Q:آ) d7وادي آم(
و Bه ا اP:س (ن اآي آ?ا ا;ون ( /ا A7اة & ;7ب ا!'8
ا'' Bا !''$و '' ''A7دون ا<''Cاء ''! اود'' ''Pف ا &''$وز''Jم ،وذآ''<
[''Pآ dان اآ''ي ر 'ة '' 7ن '' ,?''Aوا''E ,''5ا ''& ا !''8ا''B
ا''7$ب ''Qل ( !''Cا ،o''Cا'' '' AEس ('' ''د آ''ي ''& ،ا:ول ''B
ا(< !8ن ه7ك &.<8E؛ وا ا /'( :/?Zا'ا<' !Qب ;'! ;'<ي
<'? 7 7آ) d'7وادي آ'م( وه'7ك '& '< ا' Bان ' اآ'ي آ'?ا ('/
: A7ي ) (١٢٩)(,$?Eو& ذ8? +ل V'Eن اآ'ي آ'?ا <'7ون (''A7 /
وا !. Pا !8ا /.<8وا !$و دون ا<Cاء.
وآن اآي Oن ( !Cاء <ب ا ,?A !8ا /آ?ا /'( ?O
<"nا ( !C( /ا < oCن ا<L !; A7 Bن <('.ا' ،Nو'E
ان ارا /4اآي /( .ا A7ا 8ا /ا<5ت EC=Eارا 4وJLارة
اA:ر ( ( Eأ? ,ا g5ا JEرا).(١٣٠
''و ان +'' .ا '' آ?'' Hاآ <''Zا<''Pارا ''& /''Eا"''! ا<''Q:ى ،وذ''<('' +
J 8ت اJرا ،آ ان ,7 f A. ,Cا oا<@;&.
-٣ا:/ 8
.ث ه<ودوت & + .ا و[ , e7ث ا & :ا?<ا ,4ل E" :ان
ه Hرح ا7$ب ;'* HFر_ ا' ،Nوه[' ا ا*' Hآ'! ار ,'4ا[" '7دا!'Q
ا <'P ,ت 'Eون 'ء ،و 'Eان '.وروا '<روا ;' ا '4 o'Jر'ح ا'7$ب،
و ''Eان *''روا و k''Pا<''ل ه'' Hر''ح ا''7$ب ود''< ،,.و ''Eان ا ''Eه'':sء
ا BPا B' d?87ار .(١٣١) ",'4و' ا<'5ت ه' Nا ' 'Eن ,'Pا/'(:
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
وارب /( <Us :ا(<اده ،وآ?ا <4ن ا & /Cو:د O e.ا('( ،Bن
'' H'' ,آ''ن ه'' ا د'' '' e<'''5 Bوا?'' ،,7'' eوه'' ,'' ,ا''رة ''F'''5 Bء
اOض وا وغ ،وآ? Hا N ' '87Eا ' @@' (١٣٢)N'.و'و ان
+ .ا<وا .E
-٤ا ) /;(.اآ ا :(d.
ا [Pن ه Nا ' Bاآ'! <'Uة ا ' (١٣٣)d.آ' ا?'7'* ,ا '& +' .ا<'Zة
ا.(١٣٤) 7
واول ا5رة Nا ;ءت & ! )ه<وس( ا'< ا' ' /'<L:ل "ان
''& Vآ''! ا '' <''L &'' d.ا '& (?''''P eف B''87و@ e''7وV '' /''( B''Pآ''!
ا .(١٣٥)"d.
أآ& 7[Pه:,
ا HF QاCدر ا ( &@' . /ه' Nا ' '( ،ذآ'< 'Eس وا<'PاEن
ا? ,آ?ا ن (<J; /ة ;< (١٣٦)eEوذآ< اsرQن ا Oان ا /;(.ا?<و
(''<''P /ت ا<g''Cى) (١٣٧ا'' [''Pآ ''( dذآ''< ان ه'' Nا '' آ?''/''( ''. H
;<Jة) . (١٣٨ا Bا<ق Eا & ;< ،Eوا Iان اCدر ا<و? '. ,د
@& ه' Nا ' (' AE) '$7س( 'Oا <' &;'(.ب 'ض آ) d'7وادي
آم( ا )'( ' ا'5ر ا' Bو;'ده f'87 (/'7 E) '7E ،'<E /'( ,و;'د <$'5ة
ا d.ا<'P A7 Bت ا['<ى) (١٣٩و(' /ا'<ن ا /?'Zا'دي ا'5ر د?'8س
ا Bو;ده /<5 ,ة ا[<ى.
''و ان ا''Cدر ا''<QVة آ?'' S'' A. Hا ,''Pا B'' /;''(.أي ''. ''$
<Eب & أي [ن ; (? eت ا .d.
و( & Oذ( +ن ا /;(.ا?$ا <*7ا[8ن ( A7 /ا/'( !'8
<C7وا ه )ا ( (/7وذ. E +ل ا<اآ Jا$ر' ا '7Fا' Bا'ن
ا '' ا ''7Fا[''<ة '' ,''.ا''Pب ود''_ ا f'' Lا"''! ا '' ('' /ا''A7
ا &[ (١٤٠) 8ان ? S'P ' \ =8ان ا /;'(.آ'?ا 7['8ن (' /ا'A7
ا 8و( /ا:آ& ا? ( 7 /ت ا س.
ووة Bذ ( +ا5ر ه<دوت VEن <'C &'E ' !Pو<'Eة d?'<.
آ e78م ر! رة ن Bا ,وا .(١٤١)f
ا'' ''Eن ه ' ا ا''<أي &''[ :اا(''K e'' Sن ا"''! ا '' آ?'' '' Hارا''4
و'وده ا<و(' وا?''?[ ,' ,ا ر'! اE :ر;' 'ودة<' '7 ،ف ا '&
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
اJرا و5ا ة <8ة ،آ ان ه Nا"! آ?<'F. Hض ا' ا'( / '8
.7E
;ـ[P -ن ;7ب :
ا<$ا:H7
< ,ف Eا*! ا<$ا ،H7و'<' ,ف '@ ,7ا :ول ،وا' &Jا' ي ;'ءوا
( ،eوم MEا& Eا ا4ع ت ' '& ا*' ,و '.ا'ر-
ا ي ;ءوا ( eا7; Bب ( ،ا ان ه:sء ا<$اE H7أت nE ,Cر "!
ا< ا & kPا[<& وا & Cواه! <Pد 7ا & ه;<وا & Eده$? ,
ا'':Jزل ا'' /د''<ت ''?$.''( ,ا ''8ا! ا''< وا <'' ''E7$اk''P
وا;Jا !"Eا ).(١٤٢
و< ه<ودوت اول & ا5ر ا[P Bن (Jان ا<$ا /( &7ا<ن ا=' dق.م،
و o'' =.ا:راء ('' /ا*''! ا<$ا''7( ،H''7ك ''& ''<ى ان ا*' ''5 &'' ,ب ا''<،
وه7ك & <ى ان ا* ،&A'8 ( &' ,وه'7ك '& '<ى ان ا*' &' ,وا' 'Pة
ه;<وا ا Bا7$ب ='( &' ,اJ'gو اFر ،/'Pو'& ا'! ان ['ن ا<$اH'7
''& ا*''! '' (١٤٣)/و'' ا'' Mان اول ''pر <$اJ''FE H''7ان ''ا /ا''<ن
ا <5ق.م) (١٤٤وآن ا<; e:ا ه ا $ا:ول <$ا (١٤٥)H7و' ا'5ر ه'<ودوت
ا Bان ا<$ا H7آ<Zو اد وآ?ا [ن ا<Eت ا<$. /ه ارQ Eل وآ?ا
Cن ا:راJ /4را' وا?' '5 ,ر (١٤٦)'Eوآ'?ا 'ن A'*Eد '&
Pه <.EU:E ,و; دي)E< /( (١٤٧ت <$.ه ار; Eد).(١٤٨
اآ& :,7[P
ا<''pت ا:آ''(ت ا ''<U:ان '' ا<$ا H''7آ?'' ''UU &'' oV''. Hا&'' ''J
اات &'E '( .ا<'F.ت ا' 'دة ا'<اء و <'Eا<'ل ا' '&
او''Eري ''<'' Bزق '' ا?''<ت ''<اه ,و''? /''( ,وادي ا''@ ('' /ا''ل،
ووادي ا'';Yل) (١٤٩ووادي '';<Eج و''<زق و'' MF=7زو '' ('' /ا''7$ب) (١٥٠و''
و 7 34ه<دوت VEن @& ا<$ا<8 B H7ة <ة ام & او; ) (١٥١و 'B
<8ة UUن ا Bا7$ب & @& Rآ ا .(١٥٢)d.
وا5رت MEاCدر ا Bان ارض ا<$ا H7آ? A7 !. HاوJ'( &' Pان،
ذ +ان )ه<دوت( و ) (/7 Eذآ<ا ان ارا /4ا<$ا H7آ?&' '< ('8 '. H
او; '') (١٥٣وآ''ن ا<$ا''$. H''7را ''''5( &Jر )<''PاEن( V''Eن ا<$ا H''7آ''?ا
.Vن ا Bان اC. 8ل وا$رة ا<ون) (١٥٤و د Hا<Fت B
اول 7@8ا ا<$ا7ن آ? !; B Hز?[[<ا).(١٥٥
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
آ?<$ * <; 7 Hا ،&7و .ه Nا /( 7وادي ا;Yل ،و .ث
اsرQن اا + . & BاE 7ره اه ,ن ا<$ا (١٥٦)H7و د' HاUره'
Bا? @ 8Eر و7Qق وآن ( /دا'E Qت آ'<ة و'ت و ،'Eو'E
اPاق ،ووا ان ا<UV 7ة <AEاز ا<و? /وا??.(١٥٧)/
و''وا ان [''Pن ;<'' آ''?ا ''87ن ا'' <''O Bو''Eو7[''8 <''O( ،ن ا''ن
واا''ت ،وا''و آ''?ا [?''ن ''& ا<''ة ا' & '' 7ن ''[ &'' ,''5Eن ا''B
.(١٥٨)<QR
و Bام (ن ا<$ا &7آ?ا <8 $ا ،ول ه'<ودوت ' ,?V'E ,7ا'
gEا ،nا ?nم ا[ ,ا 7 "8ا<$ا H7ه ?'nم [' ،/وآ?''g ,' H
''*Qا''8ة )ا''7Fغ( آ'' ''وا ا'' ''& ا<;) !''Z e''Yا''( و ) (H''7.و
)اوز''< (dو )''Rن( و[''<UV'' ,'' ,7وا ''?Eا<و?'' ،آ'' آ?'' ,'' Hا(''!
$رة وو /( , Pا$رة ه /اد وا ،Oوا[< ا<$ا'$. H7رة ا '3
وا E NPه E /( fان اوا kPا(< ،ا ,.ا /( !Z. H?[( (Zا<'Pم
ا <='''Cا''' /و;'''ت (''' /ا<'''Cاء ''' ،ر'''Pا ا? /'''( ,'''8Fو '''4ا*'''Aد
اا?ت ،واة ا).(١٥٩
'' دار *''<اع &''Eا<$ا H''7وا<و''ن ،واA''Pع ا<و''ن ''Eدة )آر? ''س
'Eس( ا''OQع *'' ا<$ا' /''( ''<; H'7م ) ١٩ق.م() (١٦٠و[''& <''nان
ا<$ا<@ /( $? H7د ا<ون Eم ١٧ق.م).(١٦١
و''و ان ز'' oا<''ل '' Bا<''Aق ا$ر'' ا'' [ ' P /اا(''! ،و?''\ ا''N
CEرة <8ة وا?ر ا! اC:دي ،ادى ا Bزوال و? ا<$ا.(١٦٢)H7
و8ل & ذ +آ 'V'E ،eن ا H'7<$ه' ,اآ['P <'Zن ا<'Cاء 'د و'ة ،وذ'&' +
Qل اUره ,ا<. /آه FP B 7ح ;! زآ[<ا او ( ،<; 7 /آ B87? :
ان + .ا ' '5ت ('<ة '& ا<'P:ار ا /';:وا'C:دي ،و ' Bا'م
( H7<$ادوا دورا (. /ر -ا<Cاء ا Z ،ادى ا'7Fن دوره'/'( ,
ا< ا.kP
> :73ا!" #$ا " ا! = ا<ب ا9:ى:
أ -ا"! ا &<CEاء:
أ''5رت ا:د'' ار='' '' Bو;''د ا''C.ل <''L &''Eب ا'' ('' /ا <''Cا<''$ي
ا ،و[P &Eن اات و /5ا<Cاء (' <'E /'5 ' /<'5 /ا<'ل
ا ،/وا[:ك اOري آن وا$ &E 4ت و$ت وادي ا،!'7
واC.:ل ا" &E ,اا ا=ر; واFم وPة و &Eاg$ب وا ،' $وآ' +
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
اC.:ل <C &Eو ،'<E !'P S@7و' آ') oه'ا( /'( (3ا !'$ا<'OQ:
د Bو;د ا<Usات ا E <Cا oC7ا & /?Zا o:ا= dق.م.(١٦٣).
واEاء & ! <Cا<P:ات ( ،<C /ا* Hه7ك 5اه ا8. EU <U
Bا<ف Bا$ت ا وى ا[8E C.ن وادي ا.(١٦٤)!7
وه7ك & & آن ,ا S' Q /'( 'E <'Uا'ت ا ' – ا ،<'CاKول
ه اF$ف ا'ر /$اJا' ا' ي ا*'ب ا'ر ا ' o'C7 '7ا o':ا'Z
ق.م ،وا ،/?Zه ان ه7ك اام ? & HJاور ? Eال ا ،/<(:و+ . . ,
ا:ام E Bأت B kgO.ا"! ا ا$ورة & ا<ق).(١٦٥
و''Eأت ه<''$ات ا ''& ?'' '' ' 7 <''Cم ٣٤٠٠ق.م '' ،''<.ادى ا'''' Bم
ا<وب &Eا &<Cوا"! ا ا;<ة).(١٦٦
و( /او ا " ٢٣٠٠-٣٢٠٠ق.م" و;ت = Fت ا ;<. <Uا<'C B
''' '''! ا<'''P:ات ('''''' B''' '''. ،<'''C /م ا'''C.ل &'''Eا '''& وا&<'''C
اء).(١٦٧
('' B'' H''? /;'' &[''8 M'' B'' <''Zا'' و;''< eآ'' &'' &''E
و ،&<Cو<; .ر= ا Bا o:ا<ا Eق.م).(١٦٨
واذا ا? '''7ا''' <'''C Bا<'''P:ات و;'''? ان ا'''Cدر ا ''' <'''Cا'''5رت ا'''B
ا''$ت ا '' ا'' /آ?'' &''A. Hا'' Bا<''gب ''& H''. <''Cا''Pء ا،''7
وا ،وا ،وااش).(١٦٩
وآ /( <Zا'U:ر ا B' <'Cا'5رات آ<'Zة '.ل '<' Bوب ' &<'C
ا & ،آ ا5رت ا'7ش ،ا?'E /'( eا' ا<'P:ة ا٢٧٢٣-٢٧٧٨" 'ZZق.م" 'Uر
ا ن ( B <C /ا '<'<F?" +ع" و[' ,7ا?'8ا '. f'8Eؤ &' ,ازد'د
,$ا<) (١٧٠و ان ه ا ا:د اsوم آن "Pا ى + .ا"!.
و('' '' /ا<''P:ة ا<ا٢٥٦٣-٢٧٢٣" ''Eق.م" و''<'' Hب &''Eا ''& وا ''+
)<F7Pو( dPsا<P:ة ا<ا Eم ١١ <PVEا oا & <Pا &).(١٧١
أ ( /او ا١٥٨٠-٢٣٠٠" <C /( BAPق،م" <' Hوب أ<'Qى &'E
ا & وا /F( &<Cا<P:ة اد < ،آن ا ن ن ا+ J$
)ا?'' oا:ول( أول ''ك ه'' Nا<''P:ة ،و('' '' /ا '' f''7 +ا-٢٠٨٥"'':
٢٠٦٥ق.م" &''[.ا<''Cن ''& ه ''Jا ''& ،و[''& ه ' Nا''<وب '' &''[. ,ا:
JLوات او Lرات E Hا"! ا L E. ،رات O <Cدة).(١٧٢
و(''' ''' /او''' ا١٠٨٥-١٥٨٠"<'''C /'''( '''Zق.م" ،آ?''' ''' Hا '''&
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
<E ,8. &<CEوب &EاQ 7 ،&(<Aض ا ن رك 'ة '
ك ه Nا<P:ة /F( ،ا d'." +ا' "'Zم ا 'ن ا ،e' 'J$و ['
"8ت" & ا<P:ة ا ،<' '7Zا' (' ' /ا<'P:ة ا-١٣٢٠" <' 'P
١٢٠٠ق.م" ازدادت ا7و5ت و !g g.ا ن (' /ا'' ' ،م ا ' +ا<'Cي
" /Pا:ول" & Eآ< &.ده 4 e8F7Eا & ،ا? ,' <'Cوا<'P
'' ,7ا[ ،<''Zو('' '' /ا ''" +ر d''8ا o''. "/?''Zا ''ن '' ا''<دن أو
ا<''8د "&7و[''& ه ' ا ا ''<''C? S'' +ا ' Bا ''& و ,"''Fا''<دن ،وآ?''H
''<وب ا ''& '' ر d''8اJ''g '' /?''Zوات آ''<ى '' /''( '' .ا&.<''P:
ا < Pوا<&.(١٧٣).
و( ,'[ /ا ''?<" +ح ١٢٢٧ 7'Pق.م ،و'<' Hوب &'Eه' ا ا ' +وا '&،
وآن ا J.ا ،وا<gون & ا & اآ'8ا ا'ل ا<'PE <'Cار،
آ?ا Oن ا وا<8 <5ن و<'ن (' /ا:را /'4ا&Z'E <'C
''& ''ت '' ،,وه ' ا آ '' eد'' Bا''<Fن <?''ح ا'' Bا''ف ('' /و;'',
ر<AQ & Nه H( ،,ة <وب &Eه ا ا +وا & ،وآن ا?Cر
<?ح راد & ا Bأ? eآن آ( :را J'L &' <Cوا<'F ,.ة @ '،
و Eو(ة ا ''?< +ح $'. ،ا 'ن '& ;' و'وا د'Qل وادي ا'E !'7ة
)(١٧٤
ا8ح.
و( & Oذ( +ن ا " +ر d8ا١١٦٦-١١٩٨"Zق.م" & ا<P:ة ا<&
د< /( !Qوب ة ا & ،وأو Bه Nا<وب و /( Hا 78ا=& 8
[ eوذ /( +م ١١٩٤ق.م H. ،ااد & ا & ا'* B' <'C Bر
ااش ن ( ،<C /وو & Qل ا \7ا ي <; ا Bه ا ا +ا?'' e
ا? B <Cا & ،ل " اه [' ,وا H'OQا'اش وا ' واH'P:
وا[''[ وا''ي وا'' dوا''[&" ([?''<'' +'' . Hب ر d''8ا ،''Zا:و'''' B
ا & ،أ < eEا١١٨٧ 7P /( , ?Zق.م o'. ' ،ا'اش ' '
ا ،H''Pو''5ي ،وا''[& ،وا[''[ ،و '' ه'' ،dو'' ا? ,'' <''Cا '' /''( +ه ' N
ا<ب ا ،Oو( /اوا <Qا 78اد <ة & [ ,ه ا ا +ز o' oا"'!
ا E <C Bف ا ،و[4<. ,7ا Jأ<Qى Eد ا B
)(١٧٥
( ) (٢١٧٥
و <.ه Nا<آ <QRارك ا &E HU /ا"! ا وا E ،&<Cذ'+
''Eأ ا kg''Oا '' 'F = [''5 'QV <''C B'' /وه'' ا<''8ب ا/''Aء ا''،<''C B
Pه /( ,ذ +اد (<ا B <C 7ا7$د ا< & J.ا"! ا ' 'P :
ااش) (١٧٦ا HAPه Nا ا ! 8ا <C Bوا?:ج (' /اه '،
و dPVEا<Pة آ eوه /ا<P:ة ا ?Zوا'<ون وا 'ZZوا'<ون'E ،
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ذ +د H Qا &Eا & وا /( &<Cدور هدئ.
& Qل + .ا ا Aا &E Kا & وا _78? &<Cة ار :7
ان ا[! اnه< ت ا ا <Cرة '& &' kg'4ا '& (' /ا<'gب
( /و APن & * e E <CEا /( &<Cو 'S'. &' ,7
ذ.+
و? _78اE Oن .م <Cا <8أ<Lى ا"! ا ا . H p /ة
ا '' ،''8? ''4آ''ن <''U ,<''gاء وادي ا ،!''7ه ' ا ا<''L:اء '' د('' ,ا''B
اL:رة &Eا& وا ،<C B <QYآن ! آ' ا' Bرده''pF '7 ,
Bا& اد و.P
آ [& ان ? _78اVE Oن ات &Eا & وا <'C /'( &<'Cا<'P:ات
&[. ,ا" دا" ،اذ !pا! ا &E " / 8ا ،&(<Aو& ا<Eز 'nه< ه' ا
اC.:ل ا / 8ه ا=Pام ا;< &<Cل ا"! ا آ /( J.< 7$ا'$
ا<Cي و( /ا<Cاء Eو'& ا /'Aان '[.ن اا'ت 'E ,'[Eه V'$
''ر A ' P &'' &Eاو'' ا'' /آ?'' ,''. Hا''''E< '' Bن '' ،آ''ن ا(''<اد
ا $ه:sء 7$ون & ! اات ،وا' & <;'ن ا' Bا*' ,و? ,'8ا '،/
وه ا ا< ,( /A7ادرى <CEاء 7آ?ا <اAEن ه.+7
ب -ا"! ا ا :&7FE
'' ا''7Fن ''& ا''م ا ,'':ا<'' ا$ر'' وا<ه'' ،وان ''?''* ,ر و*''ا
آ? & ام ان ا$ر ( /ا ,ا ,واآ<Zه ?@ ،واو$. Pرة و<'5ة،
وه:sء <(ا ا( !Oا:آ& Bا@ J. 7ودت 'E ,7F'Pء وا'،&s
و E :ان ا &7Fادرآا أه ه ا اJ$ء ا &' ' & /E<gا '7ا$ر'،
''' '''$7 ''';<= !['''5ت اوا k'''Pا(<''' آ' ' ه fوا'''ج وا'''7EYس وا'''7م
وا$:ر ا[< و 7ا.(١٧٧)S
و'' آ''ن ا''7Fن '' ن ا[''8ن ''=Eف '' اه''! ،d?''.ا ' & آ?'','' H
Jات ا'ا@& ا ' /'7Fآ?' H' ' ';@< Hا"'! ا ' ا'H7['P /
' ' /E<Lا .(١٧٨)&<'8و' ا' ?'Fذ ا &'7Fدا !'Qا:را /'4ا '
Bود .(١٧٩)<E 7
و( & Oذ !8E &7F +7( +ا <'@ /'( <'Z ،/اB' d E
?''ش ( H7''O. ''7ا ,''Pا ''& ،و''و ''& ذ'' +ان ا '' &''7Fا 'C.ا [''8Eن
ا"! ا ! ااد ,?A Pا.(١٨٠) /E<L B
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
و& ا Iان اF'. &7Fا ' ' اآ'ي ا ' <'Aد )دور'س( '&
وادي آم) (١٨١وآن MEا & ا<& & ا !8ا['ا &7F'Eو<UV'.وا
7( ,Eا ' ,7اA'Pا ? ' /'( eآ(' ا:'$ت '& زرا' و'$.رة و'<ان،
و''''$ /''( Bل ا ''gوا:دب وا''7Fن ،ا'' ا"''! ا '' ا''ة ('' <UV. !''pه''
&7FEو pا اآE . <Zاو.(١٨٢),.
و Sا7Fن .ر Eا & ا & آ?ا <(ن Bاة ا<8ة).(١٨٣
وVE Iن ? ا &E H L. &7Fا & (' /ا'واM'E B' <'Z '( ،!Q
ا7ش [ g E Eا? ( /وا دي اد ;7ب J /<5دة ،ا?' ';<.
ا Bا<ن اKول ق.م).(١٨٤
ووة Bذ ( +آ?<. ;@< Hك ا"! ا ( * /ا/<'5 S'<L:
<''P ''7ت ،و +'' .ا"''! '' ''; '' H'' .ش <@;'' <''Aد ا &' S''<L:ا''<
ا.(١٨٥)kP
و آ? &'7F Hا'Pت وا'? /'( 'Pء ا' '& ا'ن ا ' ا''( ،
رأى ا''' Mان ا''';<& ا'''7Fن '''& *''' آ'''?ا ''' ا?'''Vوا '''7أو''' أو
)@<ا<5:E (d Eاك ا"! ا ا? اك).(١٨٦
و( & Oذ +آن &7Fت $.ر ا"! ا ،و اآ + .ا
روا Nاsرخ ه<ودوت <Aادل ا$ري &Eا &7Fوا"! ا ).(١٨٧
وآ ا? Vا'7Fن <اآ'<'@ !'P /'( ' Jا ،d Eوآ?' Hه'7ك @'<ق ' '7
[ Pا$ر ا ن !7ا <' "Oا<'Cاء ' Bو*' Hا'< Bاآ' Jا'$رة
ا B 7Fا !8ا<Aا.(١٨٨)./8 E
و [& & ا< (ن ا7@8ت وا<اآ Jا ا /ا '8Pا'7Fن '( 'E
<@ج ? H p 8Fودة ا 8ور 7[8 , Eا Oا;ل <Lااد
& ا.&7@8
و & _78ذ +اVE Oن ه +7ود &Eا"'! ا ' وا'Q &' &'7Fل
ادل ا$ري و& Qل + . <UV.ا"! &7FEو' '' d'[E ،,' N
ا<Cاع ا<8ة وا Aا Kا &<Cاء.
ج -ا"! ا ا:S<L:
<( Hا"! ا ا S<L:آ &7@'8وذ'٦٣٧ 7'P '7 +ق.م ،أي J'? '7و,
"از'''<س" ،وEا''' آ?''' Hا''' &'''Eا &(<'''Aود''''''. ,''' ( ،ول ا"'''! ا '''
،,Oو 7رأت ا /$ $أن اJ? S<LKا [Eن <Q e( ,آ<Z
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ا7ه.(١٨٩)!<E ,
و Eا( B ,ه ا ا<:اح Pر ,Eا*ءه ,ا ن & اH. /$ $
; 37اnم< : B ،ون $( ,A7ن <'8( 'Eون ,'U ،'Eو*' ا ,'Eا'B
ا A7ا /ا ( dPا 7 S<L:ر ،E ( 7ول ,ا" /'$ $ه' ا ه'
ا[ن ا ي $ر ,[Eان <8.وا : ،eEن Pء.(١٩٠)"EZ N
و'' ر'' '' Hا''PP:ي ،ا''J''? /ل اE S''<L:ر:s''E ,''4ء ا''د& ا''$د
وPوه.(١٩١).,7@8 dPV. B ,
و& ا Iان ا 7 S<L:و(وا C ,ا '8? ,ءه'( ,دروا 'Jواج '&
ا7ت ا ت) (١٩٢و ذآ< 7Eاروس ان ا ا7Eء ر. e7م ا + Bا/$ $
@ أ ،e7Eوآن eان <ك & N<Lا S<L:وا & ('P /ق B'n
اFE e( J"Fة ،وآن ا J"Fه ا BFار.(١٩٣)/7
+''5 :ان ه ' Nاد'' B'' ''7ان ا'' &''Eا ''& وا S''<L:آ?'' Hود'' (''/
Eا.
و( & OذV( +ن ا S<L:آ?ا Jن وده ,وو?ن ا"! ا ' ('/
ا7ط اC:دي ،ان + .ا"! آ?''? B' <A'8. Hت اF '8م) (١٩٤وآ'ن
ا P ; /( S<L:ا.(١٩٥)e
آ ان ان ا <L:آ? P ; /( Hا e$7. Bا"! ا ،و & /.V
@< & دا !Qواوا kPا(< ،وأن ا"! ا ' ' A'8. ,ان &' B7g'8.
ا !8و? eا <L:و & <@ & /.وراء ا<).(١٩٦
وآن ا'7E S<L:ا '<E '7أو )ا'<ج( '8Eة ' ا:وJ='Pي وذ'/'( +
٥٥٠ 7Pق.م).(١٩٧
وا<Pت ا' &'Eا S'<L:وا"'! ا ' @' ('.'E ' /س ا:ول "-٦٣١
٥٩١ق.م" وا e7Eارآ'8وس ا:ول "٥٧٥-٥٩١ق.م" و['& ('.'E ' /س ا/?'Z
" ٥٧٠-٥٨٣ق.م")E (١٩٨أ <Cاو ا :ف ا<$ات ا.(١٩٩)<L:
'' آ''ن .''Eس ا '' /?''Zأ<''Lى ا'';<& Eز'' ا:را ،,'' /''4وآ?''+'' . H
ا:را[''8E ''*Q /''4ن ا &'' & ''*:ا''PP:ي وا"''! ا<''QKى ا''$ورة
.(٢٠٠).
اUر ا Pا ' ? /<L:ا'PP:ي ا' & ا<A'P ,'OLة اB' S'<L:
ارا (٢٠١),4ادى ا Bان .ه Nا"! ا ( /ا.د H.دة "ادآ'<ان"،
'' -'5ا'PP:ي ،ا' ي @ ' fا''ن '& ا''<Fن "ا'<،(٢٠٢)<''C +'' "d
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
و<Eب & ا<ا ،Pدارت <آ "آ<ة ا? ( <Cا S<L:م ٥٧٠ق.م).(٢٠٣
و B f.<.ذ +ه Jا & ,"Fا /( &<Cا<ا ' ،Pأدى H'Z
ا S<L:اا ،<E /( ,ا <A4ا & ا Bا='Oع ' ,و['& ه' ا ا='Oع
'' !''A ,اذ <''Pن '' ' $.د ا<''Cاع &''Eا ''& وا S''<L:وذ'' '' /''( +ا ''+
ارآ''8وس ا٥٥٠-٥٧٠"/?''Zق.م") (٢٠٤و'' ?''''Q fف &''Eه ' ا ا '' +واe''.Q
ا:ر (٢٠٥)Eوا & ;<Qا Bا 7 & N<Uر 7ا ' &@' Bا:وJ='Pي
ا ا?Vوا <E 7 ,.8Eأو )ا'<ج( وذ'' +م ٥٥٠ق.م) (٢٠٦وآ'ن
''& ا f''Cا ''Pه' Nا '' '' ان ا ''& ''''87 ,ا V''U ''Eر <آ'' ا<ا،''P
(4:Eا Bان ا"! ا H4ذر & ا[ر ك ر 7ا$.:ر 7Eت
)(٢٠٧
اF 8م.
وآ''ن ارآ''8وس ا''. '' /?''Zم /''( e''$Eارض ا ''& ،وا? f''8ا ''ن ا''B
ا<gب ،وآ? Hا"! ا H'Pارآ'8وس ا /?'Zو;' eا' S' Bا:رض
ا " 7 7آ&" (< Hآ آ<ة ،ا?Jم ( ا S<L:وذ'P ,7' 3'E
)(٢٠٨
:Rف ;7ي.
أ (.E" /س ا٥٢٧-٥٥٠ Zق.م HF4 ،ر 7و<Eزت 'QV <E 7
<آ'' Jا''ة '' &''Eن ر ،''"7وآ''ن ا''<وع "د?''آ &''A( '' "dا'' Bاه''
ا <''C7ا '' /و /''( N<UV''.ا /''( ''4ر''( ،''"7ول ) ''@ ,''4ا''<ي أو
[ي() /4< B (٢٠٩ا & و + Eهأت ا:ر ،و <. ,ا'C7ص ا' Bو'ع
ا Cدت @ .Eس ا.(٢١٠).Z
و Eا?ء [ ,ا<Pة .Eس ا /م ٤٤٠ق.م ،د' &' ' < /'( '<E H' Qم
ا<''P:ار ،و''و ان ا"''! ا '' '' ا?''Jت ا''( ''*<Fت ا'' Bا''Uرة ا''f
'ن ا??'' '' ،ان ' ا d?''87ا '' '''CE Hر <''P '7س
ا /م ٤١٤ق.م).(٢١١
و . ;< ، ? B <Zر= eا' Bا'<ن ا 'Zق.مs ،آ' 'Eن ا S'<L:آ'?ا
رEن ا d?87وا[ي ،وان & 8Qد' ,.ا ' eا' Eن)،(٢١٢
< & N7Lه &.ا &).(٢١٣
ا ا & E ,8. AEوا=Oع ،آن ه7ك UUا:ف !'.
AE ; /( /س ا<ا٢٠٥-٢٢١" <UE ( Eق.م").(٢١٤
وا ان ا"! ا f*7. H pااء ,?K ،Aا['<وا ?'ت اF '8م
و?(8ه /( ,ا ت $.ر Pاء <@; او ان ا?? وآ /( +
دا !Qا(< :ن دو ا Aآ? B " HاgPل آ! ['& ا'P eg'Pاء
($ /ل اJرا او ا$رة او ا.(٢١٥).7C
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ُ '' &'' _7''8ا"''! ا '' ''?VE S<L:''Eآ?'' Hود'' (''''E /ا ''7آ''ن
ا ً P !g gو['& <'Pن ' ا? ' +' . Hا' ا' ' Bا"' وذ''@: +ع
MEك ا /'( S'<L:ا:رض ا ' ،و' ادى ا 'Oا' Bا' ?'ع '& ا'
ا & Aا &<Cااء ا*( d:ا ا*ء ام 4وه ,ا'$
وه ,ا.S<L:
را?? :ا?? 3Bا "??دل ? 1ا " ? 1وا<??ب ا ??/ورة -ا - 1 ??Dا 1 ??2
ا:1 ! 4 E
أ -ا <UVادل & ا & وا &<Cاء:
أ<Uت اب ا ME OEا <QYو<UV.ت E Eر; آ<ة ،وان & ا<Eز
''ت ا''Oرة :ي /''( !''Z. f''5ا"'' ا ،''7وا ''J7ا ،''7Fوان ا''<UV
اOري Kي /( f5ا <QYأو ا d ،N7 E <UVا & ? :ا وا':س
ا*! [:Eك وC.:Eل).(٢١٦
وا Iان ا<Eز nه< ا <UVاOري & ( /اOرة ا <Cآن !Z
(" /ا& وا "&Fوان ا<Eز <UV.ا & 'OEرة ا' <'Cو *' وذ'' +
ا ''ت ''& ا ''& (''''C /ر '' ''! ا''ر &'' -ا''Cدر ا<''QKى <''L
ا ،<Cو?:ام اث ا '<Fا &' 'n7ا'Uر و= 'Fت ا'8?:ن ا '/'( ./
ا<P:ات ا ،'?<Fو' ' '! ا<'P:ات ،و['& ه M'E +'7ا'Q:ر ا'/
اورده )ه<ودوت( اsرخ ا ،/<L:و MEا7ش وا<Pت اا" (; /ل
و<''F.ت ا''7$ب '' ا M''E ''7Aا:د'' ''& <UV''.ا ''& ''Eات و&F''E
ا<Cي ا.(٢١٧),
وآ HPا5:رة ا Bأن & ا<'Eز 'nه< ا' <UVا'Oري '& (' /ا'Oرة
ا /( !Z <Cا& وا ME +7( ،&Fادات ا <Cا' ';<.ا'B
ا*! ،/و ر ,n HPادات ا /'( <Cا' ،<Eو ' Bا'$ران وه'/
.<.ي ،او 5E &J.ء ،7ا' \Qء ا '& و'هE ,ر'.ا"،و ا ''E /
( /ا7ش وا<Pت اUR B , Z /ر <Cا.(٢١٨)?<F
و ار; MEاsر &Qا) e:از<س( ا eا<ب ،و 'E ' ,' Pا'ة/'( ،
ا* eا Bا & ،و ! e.E.ر Jا B(:وا<& وه '& 'Jات ا '&
اء ،و[د s S'Fر <'C 'Qا B' ،'?<Fان ا' (H'?) ':دة ا'
ا ،E<gا \'Qا 'ن و'هE ,د '.وان ا*' ' ' ،/آ'?ا '7Jن
!EرJه اس -و B -5اذر /( ,ا7ش ا <Cا.(٢١٩)?<F
و و; ا Mان ا "HP" e:ا* ' B !4 ( ،/ eا<'P:ة ا!' '?Z
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
" 8?" fوآن ا ( /ا<ق وا<gب وا7$ب Bا8اء).(٢٢٠
و <UV''. ,L<''Eا '& ('' /ا''Oرة ا''( <''Cن ا''Oرة ا '' <''Cأ<''Uت (''/
ا ''& ا''ء ''Eا ' Qا ''ن ا[ &'' <''Zا''5:ء ''& ا .&<''Cو'' ذآ''<
ه<ودوت ان ا"! ا ( /ا ،'<E ,آ?' '" ' Hو'دات ا'( ،&<'C
ذآ< ان ا & آ?ا 7ن & اآ! ,ا= (٢٢١)<J7وآ , +ا<ة) (٢٢٢ا(4
ا ME Bا:ر ا<Q:ى ا E <UV. /ا ن وا Qوه & ا (٢٢٣)&<'Cوآ?'H
ا:دور Qاي ا H8ا f Lدا & .ا &<Cا ا س) (٢٢٤وآ'
<UV'''.ا '''& '''Eدات ا <'''Cا<'''QKى '''Q( ،وا ''' ,7ار'''.اء '''<اب ا'''رة،
وا<) (٢٢٥آ أ Qوا ,7ا fPا وا*' واF'Pدوا '7ا'م و;'ده,
.(٢٢٦)E
و Eان ا dPا ن ا<P:ة ا ?Zوا'<& (''P <'C /ر ا['م ا 'ن 'B
دة ا<Fا H? /( 7ا?FCE ,8Fت ا) (٢٢٧و'و ان ه ' +'7وا&'E '4
ا gا <Cوا اE 7 ،ت ( /اا وا<Fدات وذ,'[ & _.? +
ا$ار واQ:ط)(٢٢٨و( & Oذ /( <Z ( +ا oC7ا:ول & ا'<ن ا'<&
''' Bر'''Pت و?'''ش Eا"''' ،ا <'''Eزت ?''' '''& ا'''C.:ل ا'''Oري ا '''/
'' ،&<'CEر M''E '( H''Pاا?''ت '''( Hق ا''<أس '<ص ا''d
وه'' ر'' Jا" e'':رع" ،ور''Pت ا=''5ص <''Eؤوس ا?''ت ،وأ ''7ذات @''<از
<''Cي '' ،,وآ?'' Hا B''(:ا +'' . M''E N''; B'' ،''Pا''Cر ،و<Lه'' ''&
)(٢٢٩
اا 4ا &FE <QJ. /ا<Cي ا.,
و? & _78ه ا آ E eن ه <UV'. +7و <UV'.وا &'E 3'4ا &<'Cا'ء وا '&
و( /آ( ?ا /اة ا= .F
ب -ا <Uادل &Eا & وا??& اء:
''& ا''<وف ان ا''Oرة ا??'' ;''ءت ''<QVة ز?'' ''& ا''Oرة ا''?<F
ا ،<Cوه & /ا ' E C.وا '&ً <QV' ،ة '& .V'? <'Cا:ول،
وار; اsرQن ه Nا Cا Bأ & Eا<ن ا &Zق.م ،و[& ا ;< Mه' N
ا Cا Bا oC7ا & <Q:ا<ن ا E8ق.م أي ا ٦٣١ 7P) /ق.م(.(٢٣٠).
ان 7 eار -اون & ،ا ت ا'Oر ?'8 : ،آ<'Zا ','( B
ى ا <UVوا <UVاOري ا*'! &'Eا'& ،و') 7Uه'<ودوت( V'Eن اe':
)PEون( ا* ،/ eوأآ ان ا?ن <('ا د &' e'.ا '& ' 'ل "'
& f5ا?<ت دة PEون &Eا('<اد'C '7 Nر <' <'Lا' fا '/
ا ي ،Nو 7ا'م") (٢٣١و( &' 'Oذ' '( +ا 'Qا &' S'<L:ا '& 'رة
ا''ر وا<و('' ) ,''PEا''س( او '' Qا ،!''7آ'' ا 'Qوا '' ,7ا ''Oا=''Pام
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ا<Eت ا<$. /ه ا=ل ' ،ا'5ر )ه'<ودوت( ا' Bان ا '& آ'?ا اول '&
ا=Pم ا<Eت ا<E EرQ Eل و ,7ا Qه ا (٢٣٢)S<L:وآ ا QاS'<L:
ا dE Oودروع " !U.ا dE & "7Uا87ء ا ت ) (٢٣٣ووة Bذ'+
( <UV.ا &Fوا BPوا7gء 7 ZEا & ،و& ا<وف ان ا ت آ'&
'''sد& ر &.'''Cو'''اآ& '''CE E'''Cت) '''7 ''' ; (٢٣٤ا ' 'Qه ''',7
ا.(٢٣٥)S<L:
و''<ى ا'' Mان ا ''س ا'' /ا ''" /ا<''$د" ? '' eا?''ن ''& ''ء ا ''&
وإ =.و.(٢٣٦)P N
و? $ا & ا Qوا & ا?ن ا[ & <Zدا ،,.ووه Bا?' 'دات
،و? $ان ادEءه ,و<5ا" ; ،,ا ا?ث ا'دات ا ' ،ا'ت وا 'Qت
او '''7Eت '' آر ا'''دات ا??''' ،و'''& ذآره''' '''ERء أو ا'''Qة أو ا'''7Eء و'''Fة
دات ا?? وآ ?! ا S<L:آ<'Zا '& '8رح ا':اث '& ' ا''E Bد
ا?ن واPا 'E &' 'OEد ا?'ن ا' ،' Bو'& @<' <UV'. Sا '& ('/
ا?''ن ار <E'';" '' ''F.ا''ن" ('' N''P /ا'' ''.< Bآ<''ت ا /'( ''Eا'',
ا?''? /و''_ ا'' eا?''ن ''Eر Nوا'' ''& ا ''Eا''Zث ا''''8 /ر ا''/
() (٢٣٧ول ه<دوت ان اPP:ي دأEا ' . Bدات ا'ر ،&7أي
ا?<LV. ,ا).(٢٣٨
وه[ ا ا Qا ن '& ا?'ن ا[ <'Zوا'Aه ,ا['O H';J( ،<'Zرة ا '&
OEرة ا?ن ،وا.ت " MEا&.
ج -ا <UVادل &Eا & وا &7Fاء:
ان ا <UVوا &E <UVا & ا'ء وا &'7Fوا' /'( '4ة ;ا?'' ' ،f
ا7Fن & ام اب ا<L A7 (< /ب ا< ا ME:ا ،kPواآ<Zه
?@ ( + . /ا A7و ، /( P :وذ 7 +ا o:اKول ! اد).(٢٣٩
و Bى " &[. 7P /ا7Fن & ا?'ء 'ة <اآ'' ' E ' ،Jده '<
Aت وا* + . Hا<اآ Jذات و'E 'Uوا !Qا ' و'& +' .ا<اآ'J
'' dاو @''<ا d Eو''ة ا[ '<ى و*''<ا .واو'' آ /''Fوآ''د dوآآ''
او.ورLء وآراآ dو;Fرة ،و 3Eا /7( &Q:وزوآ.(٢٤٠)d
أ ا <UVا /7ا /( /ا'( &7Fو وا'Q &' '4ل ا'دات ا'( ،'A
ا ن ;7ت ا$ل ،وا?:ر ،وآ' +ا='Cر ا<'8ة وا 'EآB'C
ا ' ي <'' e''; Jا ،/?''8?Kوآ ' '' +دة ا:و''Uن ،وا$''5:ر وا''Egت ،و''دة
اP:ك ،و + .ادات ا 'E <U'.ا'7Fن ا'دن '& 'E S@'7د ا'م
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ا<L A7 Bب ا< ا ME:ا (٢٤١)kPو( & Oذ( +ن دة ا) e:ان(
ا /آ?"P Hة 7ا &<Cوا & اء E <U.ا7Fن ا. (٢٤٢).O
& ,L<Eان + .ا'[. ' <n7ن ' ' Nا'دة و['& +' ? :ا:د' ا[ '
Vه.
ووة Bذ' <'Z '( +ا'Zن ' Bر'Pم :آ'ش B' 'Pرأ<' 'Pص
ا ME /( dا S@7ا E <U. E<( ،ا7Fن ،و <pت ( E
ا eYا 7Fوا ).(٢٤٣
و Bأ ل (ن ادات اCE 7Fرة <.ادف او !Z.ى ا أ<'Qى
)(٢٤٤
<p7.ه ( /ا" ا= Fو 7ا وا <Cوا<ا ا.
و IاE Oن ا (H?.) :ا<p /ت ( /ا<ن ا= dق.م ،آدة '5
7ا &7Fا? <; ا* وا Pا Bا !*:ا .(٢٤٥)/
? & _78ذ +آ E eن ا & آن <UV. ,وا B 34ا$ /( P : ،&7Fل
ادات ا.7
أ <UV.ا /( &7Fا & (ا واQ & 4ل اJرا ،و Bام (ن ا;ل
اJرو'''ت ا''' /آ?'''J'''. Hرع '''A7Eو(''''''. ''' /ا وه''' /ا'''Jن،وا&
وا''ب وا=''خ وا !''=7آ?'' Hذات ا*''ل ( ''7وان ا S''7Fه'' ,ا ' & ; ه''
. (٢٤٦),
و( & Oذ( +ن ا &7Fاها <AEا fPاJرا واد Qا 78.ت 'B
ا ,n7اJرا' ا ' ا' وا'[ /'( ,ا' &' Nا;'! ا'<ي واJرا' و' ,' .
ا ن ,7ذ.(٢٤٧)+
و( &'' ''Oذ''''( +ن <''* ''7ا .ا '' '' <('' Hا[ &'' <''Zا f''PاJرا''
و<UV''.وا ''Eوا''< &''[. ,'' /و('' ('' /ا !'' &'' ''A7وذ'' !''OFE +ا ،&''7Fاذ
اد Qا ا:Yت ا? ،واا ر ا<ي آ8ود واCر_).(٢٤٨
و''وة '' Bذ'' ''( +ا <''Uا''7Fن ('' /ا ''& (''''$ /ل ا ''gوا:دب '','' . B
ا ن ,7ا[ <Zو<U.وا ,Eوآن ذ'['P !' +ن ا'8ا! ا ' ،ا' ا"'!
ا ''' ا'''ة (''' <UV. !'''pه''' ''' p '''E ،''' &7F'''Eا اآ'''E ''' . <'''Zة
او).(٢٤٩
أ'' ا''ة ا?'' ا'' /آ''ن ''E o''Cا''7Fن '' و;''ت *''اه ''ى ا ''&
اء !E ،ـ<UVوا <UV. Eا آ<ا و[P P:ن اوا !QوذQ & +ل ا7ش ا/
(٢٥٠) <Zو( &' Oذ' '( +ا <'Uا'7Fن (' ' /وا S@'7ا'$ورة '&
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ا''< ا \''= ''( k''Pا?'' وا''دات <U''. '' Zوا M''E /''( ,''Eا''دات،
( Iان ا e:ر او <وت ' ا?'! ا' S'<@ &' ' Bا<UV'( &'7F
ا ن eEوو.(٢٥١)N
ا ا e:رت او ) [<ث( وه ا & osآ & ( &7ه ) +' B'7E (+
و )رت( B7Eا ،7أي +ا 7او ا eا ،7و B7ذ +ان ) رت( ه'
+ا 7و Eو ا? Hد & e.ا &7Fا <C Bو و <U.وا Eدe.
<UV.ا آ<ا.(٢٥٢).
ووة ' Bذ' !'? '( +ا'7Fن ا' Bا '& ا'ء 'pه<ة ا 'Oا'<،
( <UVا ن Eآ<Zا ،و H4<.اة ا ; & 5 7 7ا[ب ااB
)(٢٥٣
+اnه<ة.
و & _78ذ +آ E eن ا<UVات ا 7Fوا$ /( P : & 4ل اJرا
وا gواات ا.7
ا: F-
&'' -١ا*''ل .ر='' '' ,''( ،ا*''ب ''Oرة :Y '';<.ف ا&7''8
و'Oر ,.آ''''O /رات ا'' ,ا'' ،,ا?' اك '' ''<ت ''CEر ''<$
و APو * B & ،Zاا?ت و e$7.ار.,4
J''. -٢ا ''ن ا''ء F''CEت و''Pت آ'' /ا''ب ا<''QKى &'' ,L<''E
اFارق ا ,7E A8و5 /E &Eب ا ?R A7اك.
-٣آن ا ن BاC.ل دا"<E ,اآ JاOرة ( <C /وEد ام.
-٤أدت ا"! ا ا دورا & Qل و;ده ( /<5 S@7 /
و E<Lو; E7و[! Pت <.ك Eاو /'E ' o' =.ا"'!
ا<QKى ا*<ة.
-٥ان [! ،'E '*Q 7 8.وا?' +' .ا <'. '8ا'&@' B
ه Nا ،أي ان MEا8ت ل ;<gا(./
-٦ان ''8.ت ا"''! '' &'' o'' =.ا'' Bا<''Qى ،و'' ''<ور ا''<''g. &Jت
ا8ت fEا;:ل.
-٧ان ,nا"! ا ا هE !" /و & .ا[ ،و' 7 ,8
ا <Pو /( &[Pارا /4زرا .CQ
!''" -٨ا '' ا'' ''دات و ،''E H[''8. ''*Q ''.وه''n +''7ه<
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
، ![ *Qوه<. /ه ارث ا*! <(:اده < Bا.&J
-٩ان ا"''! ا '' ا''<''5 H7[''P /ق '' آ?'''' /''( Hت @ '' ا'':
وا* ا &<Cاء و آ<ّ ( ،,ة '[.ن +' .ا'ت ا'E$
و Pو<ة [.ن ت ا" و. P
,n -١٠ا ت ا !" & 7 C /ا< ;ءت & Qل
ا''Cدر ا <''Cا'' ''Pاء آ?''''Q &'' Hل ? ,''5وآ ,.''Eاو ''&
Qل ذآ< 7 Nك .,7 <C
-١١ه ' ّدت M''Eا"''! ا '' ا''ود ا ،<''Cوآ''ن '' M''Eك <''C
<و? ,ا<AQ 5ا ''( ,رEه .,آ' ه' ا'ل !'" '87Eا'7
وا وا وااش و<Lه.
-١٢آ? ,n Hا"! ا Bدر; & ا _'O7ا'Oري وا<' /وذ'+
''Q &'' 3''Oل ,''8Eا ''4FOFوادوا ,''.ا'' و@<'' '',
& ,L<Eان MEا"! ازت Eاوة.
-١٣د M'''E !'''Qا('''<اد ا"'''! ا ''' ا''' آ'''7$د < /'''( '''J.ا'''$ش
ا <'''Cوآ'''ن ا'''د '''ك ,''' <'''Cآ'''<ا '''<(<'''CE ,اء
واات و@<.
-١٤د M''E H'' Qا"''! ا '' '' *''<اع '' ا<و''ن ''& ا;''! ا''$رة
و@< ،آ ه ال ' '87Eا .d?'87و ' ا<$ا H'7وا?'
آ?ا $7ن (<@ /د ا<ون.
-١٥ا ME H8.ا"! ا Eات د 3* OE 7و@Q OE
آ ه ال 87Eا d?87و ا / 8وه'<'L !'" &' /ب
.
-١٦د H Qا<$ا /( H7ت ود و'Pم ' ا f' Lا"'! ا ' ،آ'
ا?'' '' ,و*'' ا ا''''8 Bى ''م ('' /ا &''Fوا< ,''Pوا''&'' ''O( 7
ر ,PاJرا.
-١٧ان ات ا – ا <Cآ? Hت <وب و*'<اع ' '5ت
& ا<P:ار واوء ،ا7Pدا <nوف ا< /ت Eا ?R A7اك.
-١٨ان ا:زدهر وا<Zاء وا<P:ار اQ & <C E H. /ل <Uاء
وادي ا !7د( + .ا"! Lرة &Eا& وا.<QY
-١٩ان '' ا"''! ا '' '' ا S''<L:آ?''''E /''( 'P Hا ،و[''& +'' .
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ا <Pن H.ا Bاء و*<اع 3C .اC:د.
د( MEا"! ا ان /( !Q.اف 4ا.S<L:
-٢٠ه<UV. +7ات وا B' & 4ا'Q &' &<'Cل ا$ا?' fا'7
وا'''ات وا d'''Eو M'''Eا ''' ،/آ''' ان M'''Eا"'''! ''' أ<'''Uت
/( &<CEا:ر ذا..
-٢١ه <UV''. +''7و &''E <UV''.ا ''& ا''ء وا?''ن وذ''''Q &'' 3''O +ل
دات ا S<L:ذات ا !*:ا /وآ' +ا ،!'Uآ' ان ا '& ا 'Qوا
& ا ME S<L:ادات و MEا.
-٢٢ا <Uا7Fن (' /ا' fا ' /ا''Q &' ,ل M'Eا'ات ا،'7
وآ +ا fPاJرا وا$رة ،آ ا Qوا ,7ا[ \= ( <Zا'دات
ا.7
ها Iا"GH
) 1 H (١دF ،ر " Mام 1ا!ون ا:و Pا Pا ?Dا ،?OHا"? اا? =? ،ا?5ء،
وت١٩٦٢ ،م ،ص.٢٠
) (٢ا = ،WE2ص.٢٠
) (٣ا ???ر ???" ،ا ، # ??Y5 Z ??EHا???YHرة ا???<4 ،??? " ??5 ??? ! 4 Eرات آ?? [???د ا " ?? 1را???ت
ار ،٢٠٠١ ، -ص.٣٢
) " (٤ا #Y5 Z EHا ر ،ا = ،WE2ص.٣٩
) ?? ?? H (٥ن ا??ب ??D ? 5 ?? ،ازدهره?? ??١٠٠ 1م ا??٤٥٠ Pم ،ا ??/ا " ?? ،آ ? ا_داب،
١٩٦٨م ،ص.١٥٠
) (٦ا??YHرة ا " ?? وا??YHرات ا<??> ?5ا??Dر ا! ?? ،وزارة ا ?? وا? ،aا[ /ر?? ا ??
ا " ١٩٧٢ ،م ،ص.٩٧
) (٧اYHرة ا " ،واYHرات ا<> ،ص.٩٧
). (٨آ ه.ا ا d 5 c[,ا ا= " c[,ها"f 5
)F (٩ر 1 " Mا!ن ا= ق.م ! Pkط > ،iدار ااث ،ا /ء ا ، 27ص.٥٠
) PED(١٠آ ل " ا ،aدرات F 5ر " Mا! ،aا " ا(ه 4 ،زي١٩٦٦ ،م ،ص.٩
) 1 H(١١د ،ا = ،WE2ص.٢١
(12) A.Rowe. A. history of ancient cyrenaica, cairo, 1948,p.5.
)(١٣ا mة " H ،ا[دي ? " ،ا a?:و( W?Fار ?/ ،? -آ ? ا_داب ،ا?د ا:ول? 4 ،زي،
،١٩٥٨ص.٨
)(١٤ر " nا Hا(3مOH ،ات F 5ر " Mا! 4 ،aزي ،١٩٩٨ ،ص.١٢
)25(١٥ا ،?mا(? ?> ?5 oا(?رة وا?ر ?" ? H ? F ،Mا a?,ا?ا ، 5ا"? ا:و?،P
<4رات >ر 4 ،p2زي ،١٩٩٠ ،ص.٢٦
)(١٦ا?3:م ،ر? ??" nا?F ،? Hر ??> Mا ? وا(>?Dدي ?? 1ا!?ن ا?= ق.م و P??kا? ا??D
او<4 ، 2رات > ",ر <4 4واز= 4 ،زي١٩٧٥ ،م،ص.٢١
)25(١٧ا ،mا = ،WE2ص.٣٠،٢٩
)(١٨ا3:م ،ر " nا ، Hا = ا ،oص.٢١
)(١٩ا = ،WE2ص.٢٢
(20) Gardiner, A.H.Onomastica,I,19 74, p,116- 117.
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
)(٢١ا"? ?" ، 3ا ??? H cد ،ا?ر Mا "? ا!? 1? aا>??م ا?Dر و P?kا f??Eا(? ،ا"??
ا:و ،Pدار 0در ،وت4" ،ن١٩٧١ ،م ،ص.١٠٥
)F(٢٢ر?D 1?? ? " ،?4-ر ? >"?? #ا?ر Mو P??kا!?ن ا?= ق.م ،ا ?/ء ا:ول ،ص ،٩٧ا??-5 ? kي،
Dا ، 2Eط ،١٩٦٠ ،٣ص.٨٥
)(٢٣ا(3م ،ر " nا ، Hا = ا ،oص.٢٢
)(٢٤ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.١١٠
)!(٢٥ل 25ا mا ن ?د ا(?ى ١١ا? cا? ،ا?25 ?q2ا ،?mا(? ?> ?5 oا(?رة
وار ،Mص.٢٩
)(٢٦ا(3م ،ر " nا ، Hا = ا ،oص.٢٣
)??5(٢٧زي ?? a ? [5د ا??D ? 5 #$?? ،rدر ا??ر Mا " ? >"?? #ه ??ودوت ،ا ??/ا " ?? ،آ ?? ا_داب،
،١٩٦٨ص.٦٢
)5(٢٨زي a [5د ا ،rا = ،WE2ص.٥٩
)(٢٩ا = ،WE2ص.٥٩
)25(٣٠ا ،mا = ،WE2ص.٢٩
)(٣١ا = ،WE2ص.٣١
) PED(٣٢آ ل " ا ،aا = ا ،oص.١٥
) " PED(٣٣ا ،aا = ،WE2ص.١٤
)(٣٤ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.١٣٠
)25(٣٥ا ،mا = ا ،oص.٣٠
)F(٣٦ر ،4-ج ا:ول ،ص.٩٨
)(٣٧ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aا" ا ،١٩٩٤ ، 27ا" ا،١٩٩٨?77
دار ا n,ا 4 4iزي ،ص.٥٢
)5(٣٨زي a [5د ا ،rا = ا ،oص.٥٩
)(٣٩ا3:م ،ر " nاF ، Hر > Mا وا(>Dدي ،ص.٢٣
)F(٤٠ر ،4-ا = ،WE2ج ،١ص.٩٨
) PED(٤١آ ل " ا ،aا = ا ،oص.١٣
(42) Chamoux, f. cyrene sous la manarchie des battiodes, paris, 1953, p.p 42-43.
(43) J.H. Breasted, Ancient Records of Egypt. Vol.1 Chirago 1906. pp.306-315.
) " PED(٤٤ا ،aا = ا ،oص.١٦
)F(٤٥ر ، 4-ا = ا ،oج ا(ول ،ص.٩٩
)(٤٦ا(3م ،ر " nاF ، Hر > Mا وا(>Dدي ،ص.٢٤
)5(٤٧زي a [5د ا ،rا = ا ،oص.٦٤
) PED(٤٨آ ل " ا ،aا = ا ،oص.١٦
)(٤٩ا = ،WE2ص.٢٢ ،٢١
) PED(٥٠آ ل ،ا = ا ،oص.٢٣
) " PED(٥١ا ،aا = ،WE2ص.٢٢
)25(٥٢ا ،mا = ،WE2ص.٣٦
)(٥٣ا = ،WE2ص.٣٩
)(٥٤ا" " ، 3ا H cد ،ا = ا ،oص.١٠٧
) ،P H(٥٥ا " ن ا!ء 9 1ل ا Dدر ا( 3وار -ا! ،ص.٢٠
)(٥٦ا = ،WE2ص.٢١
) " PED(٥٧ا ،aا = ا ،oص.٢٢
) ،P H(٥٨ا = ا ،oص.٢٢
)(٥٩ارض م 5 =!F :ادانF ،ر ، 4-ا = ا ،oج ،١ص.١٥١
)(٦٠ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.١٣٠
)[ H(٦١ان ،ا ا! ،aا(4,ر ،دار ا 5ا ،١٩٩٠ ، /ص.٧٩
) PED(٦٢آ ل " ا ،aا = ا ،oص.٢٠
) D ،1k a (٦٣ا ، 2Eا!هة ،١٩٥٠ ،ج ،٧ص.٤١
) PED(٦٤آ ل " ا ،aا = ا ،oص.٢٣
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
)(٦٥ا3:م ،ر " nا ، Hا = ا ،oص.٥٣
)5(٦٦ا2ا ،mا = ا ،oص.٣٤
) " PED(٦٧ا ،aا = ا ،oص.٢٣
)25(٦٨ا ،mا = ا ،oص٣٥؛ ر " nا Hا(3مOH ،ات F 5ر ، " Mص.٥٣
) PED(٦٩آ ل " ا ،aا = ا ،oص.٢٤
)(٧٠ا(3م ،ر " nاF ، Hر > Mا وا(>Dدي ،ص.٢٥
)F(٧١ر ،4-ا = ا ،oج ا(ول ،ص D ،1k a ،١٢ا ، 2Eص.٤٥-٤٤
)(٧٢ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.٥٦
) PED(٧٣آ ل " ا ،aا = ا ،oص.٢٥
) PED(٧٤آ ل ،ا = ،WE2ص.٣٧
)5(٧٥زي a [5د ا ،rا = ا ،oص.٦٨
)[ H(٧٦ان ،ا = ا ،oص.٨٧
)F(٧٧ر ،4-ا = ا ،oج ا(ول ،ص١٠٣؛ ر nا(3م ،ا = ا ،oص.٥٦
)(٧٨ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.١٣٠
) PED(٧٩آ ل " ا ،aا = ا ،oص D ،1k a ،٣٢ا ، 2Eص.٤٥
)(٨٠ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.٥٦
)F(٨١ر ، 4-ا = ا ،oج ا(ول ،ص " PED ،١٥٣ا ،aا = ا ،oص.٣٢
)[ H(٨٢ان ،ا = ا ،oص.٨٨
(83) Gardiner, A.H.Onomastica. p119.
)[ H(٨٤ان ،ا = ،WE2ص.٨٢
)(٨٥ا(3م ،ر " nا ، Hا = ا ،oص ، H ،٥٦ا = ا ،oص.٨٢
) ٩٥٠ 1 a,k :o4< m(٨٦ا ٩٢٩ 4 Pق.م ا25 :q2ا ،mا( ، > 5 oص.٤٩
) ، P H(٨٧ا = ا ، H ،٢٨ ،oا = ا ،oص.٨٣
) PED(٨٨آ ل " ا ،aا = ا ،oص.٣١
) "(٨٩ا H cد ا" ، 3ا = ا ،oص.١٣٠
)5(٩٠زي a [5د ا ،rا = ا ،oص.٧١
(91) Gardiner, A.H. Egypt of the pharaohs, 1961; p.283.
)(٩٢ا(3م ،ر " nا ، Hا = ا ،oص.٥٦ ،٥٧
) ،P H(٩٣ا = ا ،oص.٣٠
)(٩٤ا(3م ،ر " nا ، Hا = ا ،oص.٥٧
) PED(٩٥آ ل " ا ،aا = ا ،oص٣٢
)F(٩٦ر ،4-ا = ا ،oج ا(ول ،ص.١٠٥
) PED(٩٧آ ل " ا ،aا = ا ،oص٣٢؛ ر nا(3م ،ا = ا ،oص.٥٧
)F(٩٨ر ، 4-ا = ا ،oج ا(ول ،ص١٠٤؛ D ،1k aا ، 2Eص.٥٦
)(٩٩ا(دور 9اي :ى ? dا ?wر 1 9ان ا(دور? 9اي >? ? "> #?H v?kا ،?4Hا ?q2ر? nا(?3م،
OHات F 5ر " Mا! ،aص.١٠١
) (١٠٠ا(3م ،ر " nاF ، Hر > Mا وا(>Dدي ،ص.١٢١
) (١٠١ه ودوت ،ا,ب اا?= ??F 1ر Mه ?ودو) pFه?ودوت( ا?,ب ا? 7 ,وا?,ب ا "? ? F ،
Hا "وك ا.و ،nا" ا(و<4 ،Pرات >ر 4 ،p2زي٢٠٠٣ ،م ،ص.١١٨
) (١٠٢ا ?? H ?? kا ،W??<2ا??ر Mا ? وا(>??Dدي ??ن ا??7ث ،ا"?? ا:و????D ،Pا،١٩٩٠ ،WF
ص.١٧٠
) (١٠٣ه ودوت ،ا = ا ،oص.١١٩ -١١٨
) (١٠٤ا kا ، W<2ا = ا ،oص.١٨٠
)٧٩ -٢٣) : 4 (١٠٥م( ،آ ُ Wار Mا" ،وHFث 5 " 1 4ا 1? 7,ا?!Eات و?5 ?09
ا??,ب ا p??-وا ??< G??7و ا??= <?? وا 2??7وا<?? ،1ا?? ??q2ـ) ،P?? ? ?? Hا ??=
ا ،oص.(٣٢
) (١٠٦ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.٨٨
) ،P H (١٠٧ا = ا ،oص٣٣؛ ا kا ،W<2ا = ا ،oص.٤٧ -٤٦
) (١٠٨ا ن ا p -ه " :سF ،7 i ،> ،آة> ،ر ،4و4ه ا( ،oوه ? " >?m =!F
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ود v9ه? ?5 |.ا?HFد ?ف ?" aا?HFد ا"٢٥٨ 4? "p?4ق.م و?ى ا?" dان ه?.ا ا(?HFد >?
ا٢٤٦ 4?? ? 5 P??[2ق.م و>?? }?? #ا?? aا ??ن ا P??k $??m p?? -ا ??Dا" ، ? 2ا ??" ??q2ا ??c
ا" ، 3ار Mا " ا! ،aص.٢٨٢
) (١٠٩ا kا ،W<2ا = ،WE2ص.٨٣،٨٤
) (١١٠ا(و?? -ي =??!F ،?? " ?? "> ،ارا ??4 [ ? Oا oi??4اا) ??> ??4 1?? ?? 9ا ??ج( و??H2 ?? F
ا ب 4) p" 4 4 ~i< #DF Pkزي( ا q2ـ) (P Hا = ا?،o
ص.٣٥
) , (١١١آ :pش 5ا!ن اا= ق.م )ا ،P H ،q2ا = ا ،oص.(٣٨
) ، i H (١١٢ا ء وا!ب اه #ا ب ا!D ،aا ،٢٠٠٤ ،WFص.٢٥
) (١١٣ا )ان( wرخ و ا 5ا! H4ر ا 1 W0ا ا Dى و ? 1م ٦٣ ،٦٦ق.م
و١٩ ،٢١ 1 5Fم ،اه / aا 5اه آ" ا ، i H ،ا = ،WE2ص.٢٥
) (١١٤ا ر " ،ا ، Z EHا = ا ،oص٤٨؛ ا kا ،W<2ا = ا ،oص.٤٨
)5 (١١٥ا2ا mا ،ا = ا ،oص.٣٥
) (١١٦ه ودوت ،ا Dر ا ،oص.١١٩
)?? (١١٧رج ?? ،اH??Dاء ا??",ى?? 9 ?? F ،ي ?? kد ،ا"?? ا:و?? ،Pا n??,ا??/ري "??
واز= وا١٩٦١ ،<4م ،ص.٤٩-٤٨
) (١١٨ا(3م ،ر " nا ، Hا = ا ،oص.١٢٧
) (١١٩وه?? ?? 55س آ ??,س آر ??س?? ،ش ? 5ا!??ن ا??دس ا ? دي?? H W?? ،ن ? mن
ا(وk Pل اHب ا " او ، 2وا? ?5 27ح ا("ا?iر )? 1ا ( 2?7ا? ?q2ـ)? ? H
،Pا = ا ،oص ٣٩؛ ، i Hا = ا ،oص.(٢٦
) (١٢٠ا ر " ،ا ، # Y5 Z EHا = ا ،oص.٤٧
) (١٢١ه |.ا?دة ( ?Fال ?ر d? ?5ا!" #?$ا " ? P?kا ?م و? [2ا< ?mا? [5 ? ،?q2
D2 ،a <9ص " ،ص٥١؛ ، i Hا = ا ،oص.٢٧
) (١٢٢آ p" 4ه وادي آم ا.ي #F 1 ="4ا?Hن ?4ب ?" >?mة ?kا ١٨آ?، i? ? ? H ،a
ا = ،WE2ص.٢٧
) (١٢٣ه ودوت ،ا Dر ا ،oص.١٢٠
) (١٢٤دور??س ا(!? ،ه?? ?? ا??"ر iا?? ?? pة ا! ?? ?5وادي آ??م، i?? ?? ?? H ،
ا = ا ،oص.٢٧
) (١٢٥ه4ك ا9ف 5ه.ا ام4[5 ،ك > 1ل ا 5 W2م ٥١٤ق.م ،وه4ك > 1ل ا? ?5 W?2م ٥١٥ق.م،
، Hا = ،WE2ص.٢٧
) (١٢٦ا ر " ،ا ، Z EHا = ا ،oص.٤٨ -٤٧
) (١٢٧ددورس ا٤٠) ، !Dم( Wآب ا Wا ?",ار ،? -و>? ?HFث ? ? " 1وا!" #?$ا " ? ?5
ا!Eة 1 ٤٩آ Wا .G7ا q2ـ ) ،P Hا = ا ،oص.(٤٠
) (١٢٨ه" 2لm ،i> 1 $> :رك 5ا?Hوب ا" 1 ? ? 2او?ن و> ،?iو ?0kرو? ? ?5م
٢١١ق.م ،و>?? ?? ? 5 ??i> ? 5 5? Fم ١٨٣ق.م ?? ان ??mب ا??a؛ "?? ا Z ? EHا ??ر ا ??=
ا ،oص.٥٠
) (١٢٩ا ر " ،ا ، Z EHا = ا ،oص.٤٧،٤٨
) (١٣٠ا = ،WE2ص٥٦؛ Hا ، iا = ا ،oص.٢٨
) (١٣١ه ودوت ،ا Dر اo؛ ص.١١٩
) ،a <9 [5 (١٣٢ا = ا ،oص.١٠٢
) 3 (١٣٣ة اHF a ،pFد ه |.ا</ة HFا د> ! ا( ان ا fاO [2ب 1ا o?"4ا? [5 ?" ?q2
،a <9ا = ا ،oص."٥٢
) (١٣٤ه ودوت ،ا Dر ،WE2ص.١٢١
) ،P H (١٣٥ا = ا ،oص٤٤؛ ، i Hا = ا ،oص.٣٠
) (١٣٦ة ، H ، k p2F 5 =!F :ا = ،WE2ص.٣٠
) (١٣٧ت ا Dى :ه ،p2F 5 p> 9ا = ،WE2ص.٣٠
) (١٣٨ر ه |.ا /ة ,Fن pا!" 1ة ،ا q2ـ) ،P Hا = ا?،o
ص.(٤٥
) (١٣٩ت ا",ى 9 ،ت ، i H ، " 5ا = ا ،oص.٣٠
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
) (١٤٠ا ر " ،ا ، Z EHا = ا ،oص.٥٤ – ٥٣
) ، H (١٤١ا = ا ،oص.٣١
) H (١٤٢ن اب D 5 ،ازدهره ،ص.١٥٥
) (١٤٣ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.٢١٣
) H (١٤٤ن اب ،ا = ا ،oص.١٥٦
) H (١٤٥ن ابF D- ،ر 5 Mان 1ا>م اDر ،١٦١١ 4 Pkا " ا " ?i ،اp
،١٩٦٧ص.٤٨
) (١٤٦ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.٢١٣
)F (١٤٧ودي a[ED :ه ودوت a[2Bآ2ا > اm 1 $ي ا 2و4,ن ا[,ف .ا? H) ?q2
ن اب D 5 ،ازدهره ،ص.(١٥٧
) H (١٤٨ن اب ،ا = ،W?E2ص١٥٧؛ ه?4ي ?ت ?k ،ت ? F ،#? 3 Fا p ?2زآ? ،ط،١
iا ،١٩٦٧ ،pص.١٢٨
) (١٤٩وادي ا(ل 5 =! :ا4/ب H ،[" 1ن ،ا = ،WE2ص.١٥٦
) (١٥٠ا ر " ،ا ، Z EHا = ا ،oص.٥٠
) (١٥١او :Wوا4/ =!F kب 1i 1ا p 24وآن اFB? p 2?4ن [? |.اا ?4/ ?kا? 7ر،
، i Hا = ا ،oص.٣٢
) ،P H (١٥٢ا = ا ،oص٦٠؛ ه ودوتF ،ر ،Mص.١٨٣
) (١٥٣ا ر " ،ا ، Z EHا = ا ،oص.٥١
) H (١٥٤ن اب ،ا = ا ،oص.١٥٧
) #" (١٥٥ز,,2ا :ه.ا ا 5 #"/ا Hدة ا Hاء و 5 ( mوادي ا_ل وه "رة ?:1 ? > 1
ا ??? 4/وه?? ا(>???م وا<?? وه?? ا? ? ا??? [4iا/ا??? 4ن ???kا ا!???ن ا G???7ق.م ا:???q2
ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.٣١٦
) (١٥٦ا ر " ،ا ، Z EHا = ا ،oص.٥٠،٥١
) (١٥٧ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.٣١٦
) H (١٥٨ن اب ،ا = ا ،oص.١٧٥
) (١٥٩ا(??3م ،ر?? ??" nا ، ?? Hا ??= ا?? ،oص ٢١٤ا?? Pص٢١٩؛ ??<Fر دا ، ? 2ا?? 4/ن،
nFا kا"زوزي ،ط ،١٩٧٤ ،١ص.٤٣
) ،P H (١٦٠ا = ا ،oص.٧٠
) H (١٦١ن اب ،ا = ا ،oص.١٧٨
) (١٦٢ا(3م ،ر " nا ، Hا = ا ،oص.٢١٩
)[ H (١٦٣ان ،ا = ا ،oص.٩٥
) PED (١٦٤آ ل "? ا? ،aا ?= ا? ،oص٩؛ ?F ، ? PE?Dر Mا?YHرة ا -?Dا?D
اYk ، 2Eرة #"> Dار ،Mا!هة ،١٩٦٢ ،ص.٥٨
) (١٦٥ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.١٠٣
)5 PED H (١٦٦رس ? [5 ،رو? H ،!?0 ?kد ا o?Dا? ،?kا?ر Mا!? 1i? aا? ،
١٩٨٣ -١٩٨٢م ،ص.٩٠
) (١٦٧ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.١٠٥
) (١٦٨ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.٤٤
(169) E.massoulard, Prehistoire et protohistoire. Egypt, Paris, 1949 , 172- 173.
) (١٧٠ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.١٠٦
) PED (١٧١آ ل " ا ،aا = ا ،oص.١٢
) (١٧٢ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص١٠٨؛ [ Hان ،ا = ا ،oص.١١٠
(173) J.B. Pritchard, Ancientnear East Texts relating to the old test ament,
peinceton 3rd, ed. 1969. p.376.
) (١٧٤ا(3م ،ر " nا ، Hا = ا? ،oص٦١؛ ?[ ? ? Hان ،ا ?= ا? ،oص-١١٩
.١٢٠
) (١٧٥ن ت ?D ،ا ? ? F ،? 2Eزه?ان ،ا? "? ا ? a4ا? ،?,ا!?هة، ١٩٩٠ ،
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ص.١٤٠
(176) Chamoux, op.cit,p56.
) (١٧٧د.ل ه 3 ، 4ر iا pا ب<4 ،1k F ،رات HDا(3ر ،د.ت ،ص.١٢
) (١٧٨ا?? ?? H ،??kد ا??q ، o??Dه ا??YHرة ا??i ? 5 ?? ! 4 Eا ،pا ??/ا " ?? ،آ ?? ا_داب،
١٩٦٨م ،ص.١٢٩
) (١٧٩ا = ،WE2ص.١١٧
) (١٨٠ا = ،WE2ص.١٢٢
) (١٨١ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.١٩٧
) (١٨٢ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.٣١٣
)F (١٨٣ر 1 " ،4-ا!ن ا= ق.م و! Pkط > ،iج ا ، 27ص.٥٤
) (١٨٤ا H ،kد ا ، oDا = ا ،oص.١٣٠
)F (١٨٥ر 1 " ،4-ا!ن ا= ق.م و! Pkط > ،iج ا ، 27ص.٥٤
) (١٨٦ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.١٩٦
) (١٨٧ا H ،kد ا ، oDا = ،WE2ص.١٣١
) (١٨٨ا = ،WE2ص.١٢١
) (١٨٩ا(3م ،ر " nاF ، Hر > Mا وا(>Dدي ،ص.١٢١
)F (١٩٠ر 1 " ،4-ا!ن ا= ق.م و! Pkط > ،iج ا ، 27ص.٢٩
) (١٩١ا(3م ،ر " nاF ، Hر > Mا وا(>Dدي ،ص.١٢٢
)? (١٩٢ى ? dا ?wر 1 9ان ه?.ا ا? واج >? ? "> 1? a?Fا("??ي ،ا" ?q2ر? ?" nا ? Hا(??3م،
ا = ،WE2ص."٢٢
) PED (١٩٣آ ل " ا ،aا = ا ،oص.٥٦
)"2 (١٩٤ت ا Eم ،ه "2ت ي آن Pm 5 #ا(اض G k ،آن #آ #? - cاو ر?m
??[ ?7ر ،آ ?? ان ازه??ر| ?5 # ?Fا??اض ،?? "iو>? ا??!2ض ه??.ا ا??"4ت ???k ?? " 1ا ا!??ن
ا G7ق.م ،ا q2آب Fر ،4-ج ا ، 27ص.٣٢
) (١٩٥ا3:م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.١٣٥ ،١٣٤
(196) Boardman, Greeks overseas, p.173.
) (١٩٧ا(3م ،ر " nا ، Hا = ا ،oص.٢٦٣
) d? 5 (١٩٨ا ا?= ذآ? ان ?Fس ا٥٥٤-٥٧٥ 1? a?,k 2?7ق.م ،اF ?q2ر ،?4-ج ا ، 2?7ص،٨٤
آ .ا " q2ا cا" ، 3ا = ا ،oص.٢٤٣
) (١٩٩ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.١٣٥
) (٢٠٠ا(3م ،ر " nاF ، Hر > Mا وا(>Dدي ،ص.١٢٣
) (٢٠١ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.٢٤٤
)F (٢٠٢ر 1 " ،4-ا!ن ا= ق.م ،و! Pkط > ،iج ا 1 27ص.٣٤
) (٢٠٣ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.١٣٦
)F (٢٠٤ى dا ا= ان a,kه.ا ا ? ٥٥٤ 4? 1ا? ٥٤٤ 4? Pق.م ،ا"? ، 3ا?" ?q2
ا ، cا = ا oص ،٢٤٤آب Fر ، 4-ج ،٢ص.٨٤
) (٢٠٥ا |9ارآ وس ا 27ا(ر ه " aس زا4 9س, ،س ،ار ون" ا? ?q2ـ"?25ا
،mا = ا ،oص"١٧٢
) PED (٢٠٦آ ل " ا ،aا = ا ،oص.٥٧
) (٢٠٧ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.١٣٦
)F (٢٠٨ر 1 " ،4-ا!ن ا= ق.م و! Pkط > ،iج ا ، 27ص.٣٦
) (٢٠٩ا" ?ي او?,ي :ا c?9ا wر?9ن 1?, 1 ?5ه?(wء ?> 1? a[4? 5ل ا a?[2ا " ?ن ا? 1.ا?[ ا ?5
ا??<2ء ?? ة ">??" ،وه??4ك ????! 1ل ان ا !??Dد [?? aا?? /ت ا[ ?? 4ا? >?? 7??k vا??P
> ،وا =F aان P #DHFا!Hق ا ا PED ،q2آ ل " ا ،aا ?= ا?،o
ص.٥٨
) (٢١٠ا(3م ،ر " nاF ، Hر > Mا وا(>Dدي ،ص.١٢٥
) (٢١١ى ا" dان Dkر ا " 4 p 24س >? ? ?5 a?Fم ٤١٣ق.م ،ا PE?D ?q2آ ?ل
" ا ،aا = ا ،oص.٦٢
) (٢١٢ان :ه ا Wا<"ب وا ! ،Pوا Wاة 4ا( 4 5 oد ، Eا q2ر? ?" nا? H
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
ا(3مF ،ر Mا( oو> 1i Wا ،ص.٩٥
) (٢١٣ا(3م ،ر " nاOH ، Hات F 5ر " Mا! ،aص.١٣٩
) (٢١٤ااه D 5 D ، HD2 aا" ،ا!هة ،١٩٦٦ ،ج ،١ص ،١٩٩و ه.
) (٢١٥ا(3م ،ر ، nا = ا ،oص.١٤٠
) PED H (٢١٦زا 3BF ،ا " 5 1ا?YHر 1 Fا ?Dوا ? 22و3?Fه?5 ? " ?/ ،?[ a
ار ،Mا /ا " ،آ ا:داب ا Fwار ،١٩٦٨ ، -ص.٨٦
) (٢١٧ا = ،WE2ص – ٤٦ص.٨٨
) (٢١٨ا = ، WE2ص٨٦؛ ر " nا Hا(3مF ،ر " Mا! ،aص.٧٩
(219) M.Murry, the Godash in Ancient Egypt and the East, JEA, 1943, part ll,
p.115.
) PED H (٢٢٠ز ،ا = ا ،oص.٨٧
) (٢٢١ا : 4-آن kان ا( "v" Wا !س ،ر nا(3م ،ا = ا ،oص.٧٧
) (٢٢٢ا"!ة :آ k v2ان ا(" Wا "pا !س ،ا = ،WE2ص.٧٨
) PED H (٢٢٣زا ،ا = ا ،oص.٨٩
) ،a <9 [5 (٢٢٤ا = ا ،oص.٤٦
) (٢٢٥ا(3م ،ر " nاF ، Hر > Mا وا(>Dدي ،ص.٢٧
) 1 H (٢٢٦د ،ا = ا ،oص.٣١
)F (٢٢٧ر ،4-ا = ا! ،ج ا(ول ،ص.٢٢١
) (٢٢٨ا ر " ،ا ، Z EHا = ا ،oص.٦٣
) (٢٢٩ا(3م ،رF ، nر " Mا! ،aص.٧٥ -٧٤
) (٢٣٠ى ا" dود اDFل < 1 " oب ا" ،Hو a[4 1ا 2ن ،وذ [ 5ك ا(?ة
ا < 47ا 2Eو هEHF 4 ،ا [ ،?D O aا PE?D ? H" ?q2زا? ا ?=
ا ،oص."٨٥
) (٢٣١ا = ،WE2ص.٩١ ،٩٠ ،٨٥
) (٢٣٢ا(??3م ،ر?? ??" nا ، ?? Hدرا??ت ??F ? 5ر Mا(?? oو>?? 1i?? Wا ? ،ا"?? ا:و??،P
١٩٩٦م ،ا" ا٢٠٠١ 27م ،دار ا n,ا 4 ، 4iزي ،ص.٤٤ ،٤٣
) (٢٣٣ه ودوت ،ا Dر ا ،oص.١٢٨
) (٢٣٤ر ,Fن ه |.اH Dت ه ا ر ،ا ،a <9 [5 :q2ا = ا ،oص.٦٣
) (٢٣٥ا ??? ???" ،ا ، 1???k rآ ???9س ا!???ر ???m 4ا(???4,ر???<4 ،رات ا ???/ا " ???،
١٩٧٣م ،ص.٤٦
) ، a <9 [5 (٢٣٦ا = ا ،oص.٦٣
) PED H (٢٣٧زا ،ا = ا ،oص.٩٢
) ،a <9 a [5 (٢٣٨ا = ا ،oص٤٧؛ PED Hزا ،Wا = ،WE2ص.٩٢
) (٢٣٩ا H kا ،W<2ار Mا وا(>Dدي ن ا7ثD ،ا ،١٩٩٣ ،Fص.٣٣
) " (٢٤٠ا ،fiا ، " 5ا wا 5!7ا ، /ا(4,ر ،١٩٦٢ ،ص.٣٧٥
)[ H (٢٤١ان ،ا = ا ،oص.٢٠٨ – ٢٠٣
)[ H (٢٤٢ان ،ا = ،WE2ص.٢٠٨
) H (٢٤٣ا ا ED 1Hر ،ا ن ا ، ! 4 Eد.ت ،ص.٤٠
) (٢٤٤ا}4ري ،ر ، mا ب ا ، ",اDر ا! ،ا(4,ر ،١٩٦٦ ،ص.٢٥٧
)[ H (٢٤٥ان ،ا = ا ،oص.٢١٢
) (٢٤٦ن راF ،vر " Mا! .4 ،aا>م ا?Dر ?" ? F ،ا Z ?EHا ?ر ،دار ا?i ، 2?Eا،p
،١٩٧٢ص.٢٤
) (٢٤٧ا ??? kا ،W???<2ا ???= ا??? ،oص١٢٥؛ #???D 5ا ، ??/ا??? !4 Eن ???D ،??? " ??5ا،١٩٩٥ ،WF
ص.١٢٥
)"0 4 ،P H (٢٤٨ا ،Fا(دارة ا "Hث ا(i ،3ا ،١٩٧٧ ،pص.٢١
) (٢٤٩ا" " ، 3ا ، cا = ا ،oص.٣١٣
) (٢٥٠ا H ،kا ، oDا = ا ،oص.١٣٠
) (٢٥١ا}4ري ،ر ، mا = ا ،oص.٢٠٩ -٢٠٨
)[ H (٢٥٢ان ،ا = ا ،oص.٢١٤
ا!" #$ا " ا! .................................................م.د آر ن ا ا
) (٢٥٣ا = ،WE2ص.٢١٧