7.

Ünite /KİMYA VE ELEKTRİK

Redoks Tepkimelerinin
Denkleştirilmesi - I
3. TEST
REDOKS TEPKİMELE-
1. Nötr ortamda gerçekleşen 4. Sb + HNO3 S Sb2O3 + NO + H2O RİNİN DENKLEŞTİRİL-
MESİ
C + H2SO4 S CO2 + SO2 + H2O tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleş-
tirildiğinde NO'nun katsayısı kaç olur? Kimyasal tepkimelerde
tepkimesi en küçük tam sayılar ile denk- atomların cinsi ve sayısı
A) 2 B) 4 C) 8 D) 10 E) 11
leştirildiğinde; korunduğu için kimyasal
tepkimelerde hesaplama ya-
I. Suyun katsayısı 2 olur.
pılmadan önce tepkime denk-
II. H2SO4 indirgen olarak görev yapar.
leştirilmelidir.
III. C elementinin 1 molü, 4 mol elektron verip
Redoks tepkimeleri denk-
yükseltgen özellik gösterir.
leştirilirken aşağıdaki sıra
yargılarından hangileri doğrudur? takip edilir.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 1. Tepkimeye giren ve tep-

kimede oluşan maddeler-
D) I ve III E) II ve III
5. Cr2O3 + xKNO3 + yNa2CO3 S deki bütün elementlerin
yükseltgenme basamakları
Na2CrO4 + zCO2 + KNO2
bulunarak yükseltgenme
tepkimesi en küçük tam sayılarla denk- basamağı değişen element-
leştirildiğinde x, y ve z'nin katsayıları kaç ler belirlenir.
olur?
2. Alınan ve verilen elektron
x y z sayıları belirlenir.

A) 3 2 4 3. Alınan ve verilen elektron

Palme Yayınevi

B) 2 3 2 sayılarını eşitlemek için

yükseltgenme basamağı
2. HNO3 + H2S S NO + S + H2O C) 3 2 2
değişen tanecikler uygun
tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleş- D) 2 2 3 sayılarla çarpılır.
tirildiğinde H2O nun katsayısı kaç olur?
E) 3 1 2 4. Elektronların çarpıldığı sayı-
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
lar, o elektronun ait olduğu
elementi içeren taneciğin
katsayısı olarak yazılır ve
yükseltgenme basamağı
değişen elementler denk-
leştirilir.

5. Yükseltgenme basamağı
6. NaI + H2SO4 S Na2SO4 + H2S + I2 + H2O değişmeyen diğer element-
ler uygun sayılarla çarpıla-
tepkimesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan
rak denkleştirilir.
hangisi yanlıştır?

A) Na2SO4'teki S'nin değerliği (6+)'dır.

B) Elektron alışverişi I ve S atomları arasında
3. KOH + Br2 S KBr + KBrO4 + H2O gerçekleşmiştir.
tepkimesi en küçük tam sayılar ile denk- C) En küçük tam sayılarla denkleştirildiğinde
leştirildiğinde KBr bileşiğinin katsayısı kaç H2SO4'ün katsayısı 4 olur.
olur? D) H2SO4, indirgenmiştir.
A) 1 B) 3 C) 4 D) 7 E) 8
E) Redoks tepkimesidir.

1. A 2. D 3. D 4. A 5. C 6. C 169
7.Ünite /KİMYA VE ELEKTRİK

7. As2O3 + I2 + H2O S H3AsO4 + HI 10. CuO + NH3 S Cu + N2 + H2O

tepkimesi ile ilgili; tepkimesi ile ilgili;

Örnek
C + Fe2O3 " CO2 + Fe
tepkime en küçük tamsa-
yılarla denkleştirildiğinde
ürünlerin katsayıları toplamı
kaç olur?
I. 1 mol I2, 2 mol elektron vermiştir. I. Yükseltgenme tepkimesi
II. En küçük tam sayılarla denkleştirildiğinde 2N3– S N2 + 6e–
H2O nun katsayısı 5 olur. şeklindedir.
III. Ters tepkimede HI indirgenendir. II. NH3 molekülü yükseltgenmiştir.
yargılarından hangileri doğrudur? III. Denklem en küçük tam sayılarla denkleş-
tirilirse H2O'nun katsayısı 3 olur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
IV. CuO bileşiğindeki Cu'nun yükseltgenme
D) I ve II E) II ve III
basamağı 1+ dır.
yargılarından hangileri doğrudur?

A) II ve III B) I ve III C) I, II ve III

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

8. SO2 + H2O S S(k) + H2SO4

tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleş-

tirildiğine göre; 11. NaCIO3 + SO2 + H2O S NaCI + H2SO4
I. SO2 hem indirgen hem de yükseltgen ola- denklemi en küçük tam sayılarla denkleşti-
rak davranmıştır. rildiğinde;
Palme Yayınevi
II. SO2'nin katsayısı 2 olur. I. NaCIO3 deki CI indirgenmiştir.
III. 9,6 gram katı kükürt elde etmek için 57,6 II. SO2, indirgendir.
gram SO2 bileşiği harcanmalıdır.
III. Suyun katsayısı 3 olur.
yargılarından hangileri doğrudur?
IV. H2SO4'deki S'nin yükseltgenme basama-
(O : 16, S : 32) ğı 6+ dır.
Çözüm: yargılarından hangileri doğru olur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
Bütün elementlerin yükselt-
D) I ve III E) II ve III A) I ve II B) II ve IV C) I, II ve III
genme basamakları bulunur.
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
3+ 2– 4+ 2–
C° + Fe2O3 S CO2 + Fe°

Alınan – verilen elektron sayı-

ları belirlenir ve eşitlenir.
12. P4 + HNO3 S H3PO4 + NO2 + H2O
C S C + 4e– / 3 9. K2Cr2O7 + xHCI S KCI + CrCI3 + yCI2 + zH2O
3+ redoks tepkimesi ile ilgili aşağıdakilerden
6e– + Fe2 S 2Fe / 2 tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleş- hangisi yanlıştır?
tirildiğinde tepkime ile ilgili;
Elektronların çarpıldığı katsa- A) P4'ün katsayısı 1 ise H2O'nun katsayısı 4
yılar, o elektronun ait olduğu I. z = y + 4'tür. olur.
elementi içeren taneciğin kat- II. x > y > z'dir. B) HNO3 molekülü indirgenmiştir.
sayısı şeklinde yazılır. C) 1 mol P4 elementi 20 mol elektron verir.
III. x = 12, y = 2, z = 6'dır.
3C + 2Fe2O3 S eşitliklerinden hangileri doğrudur? D) H3PO4'deki P'nin yükseltgenme basama-
3CO2 + 4Fe ğı 5+ olur.
Ürünlerin katsayıları toplamı A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) En küçük tam sayılarla denkleştirildiğinde
7'dir. D) II ve III E) I, II ve III NO2 molekülünün kat sayısı 10 olur.

170 7. B 8. D 9. A 10. C 11. E 12. E

7.Ünite /KİMYA VE ELEKTRİK

Aktiflik - I
5. TEST
AKTİFLİK
2+ 2+  Bir elemente ait atomun bi-
1. X(k) + Y (suda) S X (suda) + Y(k) 4. Y(k)
leşik oluşturma ya da iyon
2+ 2+
Z(k) + X (suda) S Z (suda) + X(k) haline geçme eğilimine ak-
tiflik denir.
tepkimeleri ileri yönde kendiliğinden gerçek-
 Metallerin aktifliği, elektron
leşmektedir.
verebilme eğilimi, ametalle-
HCl(suda) X(k)
Buna göre; rin aktifliği ise elektron alma
eğilimidir.
I. En iyi yükseltgen Y2+ dır.
 Metal için elektron verme
II. En kolay yükseltgenen Z dir. Şekildeki X metalinden yapılmış kapta HCl isteği arttıkça metalin aktif-
liği artar.
III. X elementi Y 2+
iyonlarını indirger. çözeltisi ve bu çözeltiye batırılmış Y metali bu-
 Ametal için elektron alma
lunmaktadır. Zamanla kapta aşınma olmadığı
yargılarından hangileri doğrudur? isteği arttıkça ametalin ak-
halde, Y aşınmakta ve H2 gazı açığa çıkmak- tifliği artar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II tadır.  Bir redoks tepkimesinin
Buna göre, kendiliğinden gerçekleşe-
D) II ve III E) I, II ve III
bilmesi için yükseltgenecek
I. X ve Y metalleri ile hidrojenin yükseltgen- maddenin elektron verme
me eğilimleri arasındaki ilişki eğilimi diğer maddelerinkin-
2. Zn, Mg, Al ve Mn metallerinin elektron verme Y > H2 > X şeklindedir. den büyük olmalıdır. Yani
eğilimleri arasındaki ilişki Mg > Al > Mn > Zn aktif olan element, pasif
II. X metali bakır (Cu), Y metali sodyum (Na) olan elementi bileşiklerin-
şeklindedir.
olabilir. den açığa çıkartır.
Buna göre;
III. Çözeltideki H+ iyonlarının derişimi zaman-
I. Zn(k) + Mn2+(suda)SZn2+(suda) + Mn(k) la azalır.
II. 2Al(k)+3Mn2+(suda)S2Al3+(suda)+3Mn(k) yargılarından hangileri doğrudur?
!
Palme Yayınevi

III. Mg(k) + Zn2+(suda)SZn(k)+ Mg2+ (suda) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Uya rı

tepkimelerinden hangileri kendiliğinden D) II ve III E) I, II ve III  Cu, Hg, Ag, Pt ve Au me-
gerçekleşir? tallerinin aktiflikleri (elektron
5. X(k) Z(k) verme eğilimleri) hidrojenin-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III kinden azdır.

D) II ve III E) I, II ve III  Cu, Hg ve Ag yarı soy

metalleri, pasif olmaları
nedeniyle kuvvetli oksi
asitlerden H+ iyonunu indir-
3. Mg(k) + Zn2+(suda) S Mg2+(suda) + Zn(k) YCl(suda) XCl(suda)
geyerek H2 gazı açığa çıka-
2Cr(k) + 3Fe2+(suda) S 2Cr3+(suda) + 3Fe(k) ramazlar.
3Zn(k) + 2Cr3+(suda) S 3Zn2+(suda) + 2Cr(k)  Pt ve Au soy metallerine
Yukarıdaki çözeltilere X ve Z metal çubukları
tepkimeleri kendiliğinden gerçekleştiğine daldırıldığında, ikinci kapta Z çubuğunun küt- hiçbir asit tek başına etki
göre; etmez.
lesi, birinci kapta ise Y+ iyonlarının derişimi
I. Metallerin aktiflikleri arasındaki ilişki azalmaktadır.  Aktiflikleri hidrojenden fazla
olan metaller ise asitlerden
Mg > Zn > Cr > Fe’dir. Buna göre;
(HCl, HBr, HNO3...) H2 gazı
I. Y+ iyonu, X metalini indirger. açığa çıkarırlar.
II. Cr(NO3)3 çözeltisine batırılan Zn çubuk
zamanla aşınır. II. Z metalinden yapılmış bir kapta YCl çözel-  Su ile sadece en aktif me-
tisi saklanamaz. taller olan 1A ve 2A grubu
III. Mg metalinden yapılan kapta, Fe(NO3)2
III. Metallerin aktiflikleri arasındaki ilişki metalleri tepkime vererek
çözeltisi saklanamaz. H2 gazı açığa çıkarırlar. Bu
Y > X > Z’dir.
yargılarından hangileri doğrudur? tepkimeler 1A grubu me-
yargılarından hangileri doğrudur? talleri için soğuk su ile, 2A
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II grubu metalleri için sıcak su
D) II ve III E) I, II ve III
D) II ve III E) I, II ve III ile gerçekleşirler.

1. E 2. D 3. E 4. E 5. B 173
7.Ünite /KİMYA VE ELEKTRİK

6. 9.
Y(k) kütlesi (g) X(k) kütlesi (g) Z(k) kütlesi (g)

2+
Örnek
Y (suda) 2+ 2+
Z (suda) X (suda)

X(k) I Y(k) II Z(k) III

Al(k) Sn(k)
X, Y ve Z metallerinden yapılmış kaplarda, bu Zaman Zaman Zaman
metal tuzlarının yukarıdaki çözeltileri vardır. Metalik aktiflikleri arasındaki ilişki
Bir süre beklendiğinde sadece ikinci kapta X > Z > Y şeklinde olan metallerin kütlele-
FeCl3(suda) AlCl3(suda) aşınma gerçekleşiyor. rinin zamanla değişiminin yukarıda verilen
Buna göre X, Y ve Z metallerinin elektron grafiklerdeki gibi olması için, gerekli olan
I
Fe(k)
II
verme eğilimleri arasındaki ilişki aşağıda- düzenek aşağıdakilerden hangisi gibi ola-
kilerin hangisinde doğru verilmiştir? bilir?
Z(k) X(k)
A) X > Z > Y B) X > Y > Z C) Y > X > Z A) B)

AgNO3(suda)
D) Y > Z > X E) Z > X > Y
Zn+ Y kab›
X
n+ Y kab› çözeltisi
çözeltisi
III
7. X, Y ve Z metalleri ile ilgili şu bilgiler veriliyor; Z(k) X(k)
Metallerin elektron verme C) D)
– Aktifliği en az olan Y'dir.
eğilimleri arasındaki ilişki
Al > Fe > Sn > Ag olduğuna – Yalnız Z metali HCl çözeltisi ile tepkime Yn+ X kab› Yn+ Z kab›
çözeltisi çözeltisi
göre, yukarıdaki kaplardan veriyor.
Y(k)
kaç tanesinde tepkime ger- Buna göre, aşağıdaki tepkimelerden han- E)
çekleşir? gisi kendiliğinden gerçekleşmez?
A) X(k) + Y+(suda) " B) X(k) + H+suda) " Palme Yayınevi Xn+ Z kab›
çözeltisi
C) Z(k) + Y+(suda) " D) Z(k) + X+(suda) "
E) Z(k) + H+(suda) "
10. Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi tuzlu su çö-
zeltisi bulunan X kabına A metalinden yapılmış
8. levha, Y kabına ise kaynak yapılarak B metal
Ni(k)
şeridi tutturulmuş A metalinden yapılmış levha
bırakılıyor.
Yeterli süre beklendiğinde X kabındaki A me-
Çözüm:
2+ talinden yapılmış levha paslanırken Y kabın-
Ca
I. Al, Fe’den daha aktif ol- 2+ daki A metalinden yapılmış levhanın paslan-
Sn
duğundan çözeltideki Fe2+ madığı gözleniyor.
iyonları indirgenir. Al ise yük- A(k) A(k)
seltgenir ve tepkime gerçek- Ca2+ ve Sn2+ iyonlarını içeren şekildeki çözel-
leşir. tiye, Ni çubuk daldırılıyor.
Al(k) + FeCl3(suda) " Metallerin elektron verme eğilimleri arasın- Tuzlu Tuzlu B
AlCl3(suda) + Fe(k) daki ilişki Ca > Ni > Sn şeklinde olduğuna su su metal
II. Al, Sn’den daha aktif ol- göre; şerit

duğundan çözeltideki Al3+ I. Çözeltideki Sn2+ iyonları derişimi za- X kabı Y kabı
iyonları indirgenemez. Tep-
manla azalır. Buna göre, Y kabındaki A metalinden ya-
kime gerçekleşmez. pılmış levhanın paslanmamasının nedeni
II. Ni(k) + Ca2+(suda) " Ni2+(suda) + Ca(k)
III. Fe, Ag’den daha aktif ol- ile ilgili;
duğundan çözeltideki Ag + tepkimesi kendiliğinden gerçekleşir. I. A metali B metaline göre daha aktiftir.
iyonları indirgenir ve tepkime III. Ni çubuk yalnız Sn ile kaplanır. II. B metal şerit kurban elektrot olarak dav-
gerçekleşir. ranmıştır.
yargılarından hangileri yanlıştır? III. A metali yerine B metali yükseltgenmiştir.
Fe(k) + 3AgNO3(suda) "
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II ifadelerinden hangileri yanlıştır?
Fe(NO3)3(suda) + 3Ag(k)
D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III
2 D) I ve II E) I ve III

174 6. C 7. B 8. A 9. B 10. A
7.Ünite /KİMYA VE ELEKTRİK

Elektrokimyasal Piller - I
8. TEST
ELEKTROKİMYASAL
2+ – PİLLER
1. Mg (suda) + 2e E Mg(k) E°= –2,37 V 4. X-Y pilinin standart koşullarda başlangıç geri-
limi 0,46 volttur. (GALVANİK HÜCRELER)
Ag+(suda) + e– E Ag(k) E°= +0,80 V
 Kimyasal enerjiyi elektrik
Bu pilde: Y+(suda) + e– E Y(k) E°= 0,80 V
Cr3+(suda) + 3e–E Cr(k) E°= –0,74 V enerjisine çeviren sistem-
yarı tepkimesi ile Y katısı toplanmaktadır. lere elektrokimyasal pil ya
Yukarıda standart indirgenme potansiyel-
da galvanik hücre denir.
leri verilen metaller ile ilgili; Buna göre;
 İlk defa 1780 yılında pil
I. Mg–Cr pilinin gerilimi 1,63 volttur. I. Bu pilde X anottur. oluşturma fikrini ortaya
atan A. Galvani tarafından
II. Cr–Ag pilinde, Ag elektrot katottur. II. Y metali, X metalinden daha aktiftir.
ileri sürülen pillerin en basit
III. Mg–Ag pili çalışırken Mg2+ iyonları derişi- III. X in yükseltgenme gerilimi –0,34 V tur. örneği Daniell Pili denilen
mi zamanla azalır. yargılarından hangileri doğrudur? Zn–Cu pilidir.

yargılarından hangileri doğrudur?

V

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Zn(k) Cu(k)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
D) II ve III E) I, II ve III 1M 1M
CuSO4(suda)
ZnSO4(suda)

Galvanik Hücre

2. Zn(k) E Zn2+ (suda) + 2e– E°= +0,76 V

 Pil oluşturmak için iki ayrı
Mn(k) + Zn2+(suda) E Mn2+(suda) + Zn(k) kaptaki elektrolit çözeltilere
metal çubuklar daldırılır.
Epil= +0,42 V
Çözeltiler arasındaki tuz
Palme Yayınevi

tepkimeleri ve gerilimleri veriliyor. köprüsü ve metal çubuklar

5.
arasındaki iletken bir tel ile
Buna göre; V
Tuz köprüsü devre tamamlanır. Pil çalı-
Mn2+(suda) + 2e– E Mn(k) X(k) Y(k) şırken devredeki voltmetre
KNO3
ile pil potansiyeli ölçülür.
yarı tepkimesinin gerilimi (E°) kaç volttur?
 Her elektrot ile daldırıldığı
A) –1,18 B) –0,34 C) –0,24 X tuzunun Y tuzunun çözeltinin oluşturduğu sis-
çözeltisi çözeltisi
teme yarı hücre denir.
D) +0,34 E) +1,18
 İki yarı hücreyi birleştiren
1 2
ve derişik tuz çözeltisi içe-
Yukarıdaki pil düzeneğinde X elektrotun küt- ren U borusu şeklindeki
bölüme tuz köprüsü denir.
lesi 65 gram azaldığında, Y elektrotta 2 mol Y
Tuz köprüsünde katyonlar
3. X, Y ve Z metallerinin elektrot olarak kullanıldı- toplanmaktadır.
katoda, anyonlarda anoda
ğı üç ayrı pil düzeneği ile ilgili aşağıdaki bilgiler
Buna göre, aşağıda verilen yargılardan doğru göç ederler. Böylece
veriliyor;
hangisi yanlıştır? (X: 65) elektriksel iletkenliği ve nöt-
– X ve Z den oluşan pilde, Z anottur. ralliği sağlar.
A) X elektrot anottur.
– X - Y pili çalışırken, zamanla X elektrodun  Bir elektrotun potansi-
B) İkinci kapta katyon derişimi artar. yeli tek başına ölçülemez.
kütlesi azalır.
C) Pil tepkimesi Elektrot potansiyeli, elekt-
Buna göre, X, Y ve Z metallerinin yükselt- rotu, bir referans elektrota
genme potansiyelleri arasındaki ilişki için X(k) + 2Y1+(suda) E X2+(suda) + 2Y(k)
bağlayıp pil oluşturarak
aşağıdakilerden hangisi doğrudur? şeklindedir. bağıl olarak ölçülebilir. Her-
D) X ve Y katyonlarının yükleri farklıdır. kesçe kabul edilen refe-
A) X > Y > Z B) Z > X > Y C) Z > Y > X
rans, standart hidrojen
D) Y > X > Z E) X > Z > Y E) İkinci kapta K+ iyonları derişimi zamanla elektrotu (SHE) dur.
artar.

1. C 2. A 3. B 4. D 5. B 179
7.Ünite /KİMYA VE ELEKTRİK

6. V 8. V
Tuz köprüsü Tuz köprüsü

Y(k) Zn(k) Ag(k)

1 atm X(k)
basınçlı
H2 gazı

1+ 1+ 1 M Zn2+(suda) 1 M Ag+(suda)
X (suda) Y (suda)
Pt 1 M HCl
elektrot çözeltisi

Şekildeki pil sistemiyle ilgili olarak, Zn(k) E Zn2+(suda) + 2e– E°= +0,76 V
(Standart hidrojen yarı hüc-
resi) I. X in yükseltgenme potansiyeli, Y’ninkinden Ag(k) E Ag+(suda) + e– E°= –0,80 V
 Standart hidrojen elektrotu,
fazladır. Yukarıdaki pil sistemi ile ilgili aşağıdaki
25°C sıcaklıkta 1 molar-
lık H+(suda) iyonu içeren II. Dış devrede elektronlar X’ten Y’ye doğru yargılardan hangisi yanlıştır?
çözeltiye platin parçası hareket eder. A) Zn elektrot anot, Ag elektrot katottur.
daldırılıp, çözeltiye 1 atm
basınçta H2 gazı gönderile- III. Zamanla Y elektrodun kütlesi artar. B) Standart pil gerilimi +1,56 V’tur.
rek oluşturulmuştur. verilen bilgilerden hangileri tek başına C) Pil tepkimesi,
Standart hidrojen elektro-
Y’nin katot olduğunu kanıtlar?
dunda gerçekleşen Zn(k) + 2Ag+(suda) E Zn2+(suda) + 2Ag(k)
2H+(suda) + 2e– E H2(g) A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III şeklindedir.
E° = 0,00 V
tepkimesinin potansiyeli
D) II ve III E) I, II ve III D) Birinci kapta Zn2+ iyonlarının derişimi za-
keyfi olarak sıfır kabul edilmiş- manla artar.
tir. Bu olaydan faydalanılarak E) Tuz köprüsündeki katyonlar, Zn elektro-
potansiyeli bilinmeyen ele- dun bulunduğu çözeltiye doğru akar.
mentlerin potansiyel değerleri
bulunur. Palme Yayınevi
 Bir pilin 25°C sıcaklık ve 1
atm basınçta, çözeltilerin-
deki iyon derişimlerinin 1
molar olduğu koşullarda
ölçülen gerilimine standart
pil gerilimi denir ve E° ile 7.
gösterilir. V
Tuz köprüsü
Ag(k) Pt(k)
E°’nin Özellikleri
a. Maddenin cinsine, deri-
şimine, sıcaklığa ve basınca 9. V
bağlıdır. + 2+ 3+ Tuz köprüsü
Ag , NO3– Cr , Cr , NO3–
b. Yazıldığı yönün gerilimini Al(k) X(k)
bildirir.
X " X2+ + 2e– E°yük
Y2+ + 2e– " Y E°ind Yukarıdaki pilde, elektron akımı gümüş (Ag)
c. Yarı pil tepkimesi ters çev- 1 M Al3+ 1 M X2+
elektrottan platin (Pt) elektrota doğrudur. çözeltisi çözeltisi
rilirse, E° değerinin işareti de-
ğişir. Buna göre,
d. Yarı pil tepkimesi bir sayı
ile çarpılırsa, E° değeri değiş- I. Cr2+(suda) E Cr3+(suda) + e– Al3+(suda) + 3e– E Al(k) E°= –1,66 V
mez.
II. Ag+(suda) + e– E Ag(k) X2+(suda) + 2e– E X(k) E°= a V
e. İki tepkime toplanıyorsa
E° larda toplanır. E° > 0 olan III. Cr3+(suda) + e– E Cr2+(suda) Yukarıdaki pil sisteminde pil geriliminin 2
tepkimeler kendiliğinden yürür
tepkimelerinden hangileri bu pilde yarı pil volt olduğu ve alüminyum elektrodun küt-
(pil). E° < 0 olan tepkimeler
kendiliğinden yürümez. Tepki- tepkimesi olabilir? lesinin zamanla azaldığı bilindiğine göre,
menin gerçekleşebilmesi için “a” değeri aşağıdakilerden hangisidir?
dışarıdan akım verilir (elektro- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
liz).
A) 3,66 B) –3,66 C) 1,20
D) I ve II E) I, II ve III
D) 0,34 E) –0,34

180 6. E 7. C 8. E 9. D
7.Ünite /KİMYA VE ELEKTRİK

Elektrokimyasal Piller - II
9. TEST
Bir Pilde Anot ve
Katot Belirlenmesi
1. V 3. 0,76 V
 Pili oluşturan elementlerden
NaCl V
yükseltgenme gerilimi en
X(k) Y(k) Tuz köprüsü
büyük olan iyonun bulun-
1 atm
Zn(k) duğu taraf anot, indirgenme
H2(g) gerilimi en büyük olan iyo-
1M 1M nun bulunduğu taraf katot-
XCl2(suda) YCl(suda)
tur.
1M 1M
HCl(suda) ZnSO4(suda)  Elektrotlarda kütle deği-
şimi verilirse kütlesi azalan
Yukarıdaki pil sistemi çalışırken Y+ iyonları de- elektrot anot, kütlesi artan
rişimi zamanla azalmaktadır. elektrot katottur.
 Çözeltideki iyon derişimi
Buna göre, aşağıda verilen yargılardan Şekildeki pil sisteminde ikinci kaptaki Zn2+
artan taraf anot, derişimi
hangisi yanlıştır? iyonlarının derişimi zamanla artmaktadır. azalan taraf katottur.
A) Anot tepkimesi, Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi  Elektron akış yönü verilirse
yanlıştır? elektronlar anottan katoda
X(k) E X2+(suda) + 2e– doğru aktığı için akış yönü
A) H2 gazının basıncı zamanla artar. katodu gösterir.
şeklindedir.
B) Zn(k) E Zn2+(suda) + 2e–  Tuz köprüsünde iyonların
B) Y katısının kütlesi zamanla artar. yarı tepkimesinin potansiyeli +0,76 volttur. akış yönü verilirse, (+) yüklü
iyonlar (katyonlar) katoda
C) Pil şeması C) Birinci kaptaki çözeltinin pH değeri za- doğru akarken (–) yüklü
X / X2+ // Y+ / Y manla artar. iyonlar (anyonlar) anota
D) Zn metalinin elektron verme eğilimi hidro- doğru akarlar.
şeklindedir.
jeninkinden azdır.  Elektrokimyasal pillerin
D) Devreden 4 mol elektron geçtiğinde 2 mol gösterimi için pil şeması
Y toplanır. E) Tepkime istemlidir. kullanılır. Pil şemasında tek
düşey çizgi faz sınırını, çift
E) Tuz köprüsündeki Cl– iyonları X elektro-
Palme Yayınevi

düzey çizgi tuz köprüsünü

dun bulunduğu kaba akar.
2. V Örneğin;
Tuz köprüsü
Cr(k)
1M
Cr(NO3)3(suda) Fe(NO3)2(suda)
Yukarıdaki pil çalışırken demir elektrodun küt-
lesi zamanla artmaktadır.
Buna göre, pil sistemi ile ilgili aşağıdakiler-
den hangisi yanlıştır?
A) Fe elektrot katottur.
B) Fe, Cr den daha iyi indirgendir.
C) Anot bölmesinde Cr3+ iyon derişimi za-
manla artar.
D) Elektron akımı dış devrede Cr elektrottan
Fe elektroda doğrudur.
E) Anot bölmesinde 0,2 mol Cr yükseltgenir-
ken, katot bölmesinde 0,3 mol Fe2+ iyonu
indirgenmektedir.
4.
V ifade eder. Pil şemasında
Tuz köprüsü önce anot tepkimesi sonra
Mg(k) Cu(k) katot tepkimesi yazılır.
Ca / Ca2+ // Cu2+ / Cu
Fe(k) pil şemasından anotta,
1M 1M
MgCl2(suda) HCl(suda) Ca(k) E Ca2+(suda) + 2e–
katotta
Cu2+(suda) + 2e– E Cu(k)
1M tepkimelerinin gerçekleştiği
Mg2+(suda) + 2e– E Mg(k) E°= –2,37 V anlaşılır.
2H+(suda) + 2e– E H2(g) E°= 0,00 V
PİL GERİLİMİNE ETKİ
Cu2+(suda) + 2e– E Cu(k) E°= +0,34 V EDEN FAKTÖRLER
şeklindeki pil sistemi ile ilgili aşağıdaki yar- Elektrokimyasal pil çalışır-
ken pil gerilimi (E°pil) zamanla
gılardan hangisi yanlıştır?
azalır ve sıfır olur. Net pil
A) Cu elektrot çevresinde H2 gazı çıkışı göz- tepkimesi denge tepkimesi
lenir. olduğu için; denge sağa yö-
nelirse pil gerilimi artar, denge
B) Tuz köprüsündeki anyonlar, Mg elektrota
sola yönelirse pil gerilimi aza-
doğru akar.
lır. Yapılan etkiler Le Chatelier
C) Standart pil gerilimi (Epil) +2,71 volttur. ilkesine göre incelenir.
Ni(k) + Pb2+(suda)E
D) Katot tepkimesi
Ni2+(suda) + Pb(k) + enerji
2H+(suda) + 2e– E H2(g) şeklinde pil tepkimesi olan
şeklindedir. elektrokimyasal pilin birinci
E) Pil şeması kabında Ni2+ çözeltisi ve Ni
elektrodu, ikinci kabında Pb2+
Mg / Mg2+ // H+ / H2 çözeltisi ve Pb elektrodu bu-
şeklindedir. lunduğuna göre;

1. D 2. B 3. D 4. C 181
7.Ünite /KİMYA VE ELEKTRİK

5. V 7. V
Tuz köprüsü
A. Sıcaklık Etkisi Co(k) Ni(k) Al(k) Cu(k)

Çalışan piller dışarıya enerji

verir. Pil sisteminde sıcaklı-
3+ 2+
ğın artırılmasıyla Le Chatelier 2+ 2+ 1 M Al (suda) 1 M Zn (suda)
1 M Co (suda) 1 M Ni (suda)
ilkesine göre denge girenler
yönüne ilerler ve pil gerilimi
I II Al3+(suda) + 3e– E Al(k) E°= –1,66 V
azalır.
Co(k) E Co2+(suda) + 2e– E°= +0,28 V Zn2+(suda) + 2e– E Zn(k) E°= –0,76 V
2+ –
B. Derişim Etkisi Ni(k) E Ni2+(suda) + 2e– E°= +0,25 V Cu (suda) + 2e E Cu(k) E°= +0,34 V
a. 1. kaba saf su ilavesi
Yukarıdaki pil sistemi ile ilgili aşağıdaki Yukarıdaki elektrokimyasal pil ile ilgili aşa-
Anot bölmesine saf su
yargılardan hangisi yanlıştır? ğıdakilerden hangisi doğrudur?
ilavesi, Ni2+ iyon derişimini
azaltır. Denge ürünler yönüne
(CoS katısının çözünürlüğü ihmal edilecektir.) A) Katot tepkimesi
kayar ve pil potansiyeli artar. A) Pil tepkimesi; Cu2+(suda)+ 2e– E Cu(k)
b. 2. kaba saf su ilavesi Co(k) + Ni2+(suda) E Co2+(suda) + Ni(k)
şeklindedir.
Katot bölmesine saf su şeklindedir.
ilavesi, Pb2+ iyon derişimini
B) Standart pil gerilimi 0,9 volttur.
B) İkinci kaba aynı sıcaklıkta bir miktar saf su
azaltır. Denge girenler yönüne C) Tuz köprüsündeki anyonlar Cu elektrodun
eklenirse pil gerilimi azalır.
kayar. Pil potansiyeli azalır. bulunduğu kaba göç eder.
C) Sıcaklık artırılırsa pil gerilimi artar.
c. 1. kaba NiCl2 katısı ilavesi D) Elektronlar iletken tel üzerinden Cu dan Al
Ni2+ iyon derişimi artar. D) Birinci kapta aynı sıcaklıkta K2S katısı çö- ye doğru akar.
Denge girenler yönüne kayar. zülürse pil gerilimi artar.
E) Al3+ iyon derişimi zamanla azalır.
Pil potansiyeli azalır. E) İkinci kaba aynı sıcaklıkta bir miktar NiCl2 Palme Yayınevi
d. 2. kaba PbCl2 katısı ila- katısı eklenip çözülürse pil gerilimi artar.
vesi
Pb2+ iyonu derişimi artar.
6. V
Denge ürünler yönüne kayar
Tuz köprüsü
ve pil potansiyeli artar. Ca(k) Ag(k)
e. 1. kaba Na2S katısı ilavesi KNO3

(NiS suda az çözünür)

Na2S katısı ilavesiyle Ni2+
iyonları S2– iyonları ile tep-
kimeye girerek suda az çö-
zünen NiS katısını oluşturur.
Çözeltideki Ni2+ iyon derişimi
azalır. Denge ürünler yönüne
kayar ve pil potansiyeli artar.
f. 2. kaba Na2S katısı ilavesi
(PbS suda az çözünür)
Na2S katısı ilavesiyle Pb2+
iyonları S2– iyonları ile tepki-
meye girerek suda az çözü-
nen PbS katısını oluşturur.
Çözeltideki Pb2+ iyon derişimi
azalır. Denge girenler yönüne
kayar ve pil potansiyeli azalır.
1 M Ca2+(suda) 1 M Ag+(suda)
8. Al / Al3+ // Ni2+ / Ni pilinin standart potansiyeli
1,41 volttur.
I II
Al / Al3+ // H+ / H2 pilinin standart potansiyeli
Şekildeki pil sistemi çalışırken tuz köprüsün- 1,66 volttur.
deki K+ iyonları, ikinci kaba doğru hareket
Buna göre;
etmektedir. Buna göre, pil sistemi ile ilgili;
I. Metallerin aktiflikleri arasındaki ilişki I. Al metalinin standart yükseltgenme po-
Ca > Ag’dir. tansiyeli 1,66 volttur.
II. Birinci kapta Ca2+ iyonlarının derişimi ar- II. Ni // Ni2+ // H+ / H2
tarken, ikinci kapta ise Ag elektrodun küt- pilinin standart potansiyeli 0,25 volttur.
lesi artar. III. Al’nin standart yükseltgenme potansiyeli
III. Birinci kaba aynı sıcaklıkta saf su eklenir- Ni ninkinden düşüktür.
se pil gerilimi artar. yargılarından hangileri yanlıştır?
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) II ve III

182 5. C 6. E 7. B 8. C