[0 Deutsehes Pepe y , ~# r Ninian> Defllada zolnierzy Deutsches Afrika Korps (DAK) na jednej z ulic Trypolisu w drugiej potowie lutego 1941 r Pierwsze mundury tej formaci! byly calkowicie niepraktycane i nieprzewiewne. Jak ironicznie opisat Je jeden z oficeréw Wehrmacht: poszlimy do magazynu mundurowego armii po odbiér tropikainego umundurowania. To, w co nas wyposazono, bylo nie do opisania. (...) [musiano] zaprojektowac ubidr tropikainy Sciéle na pruska modie: obcisly mundur z grubego materiatu w kolorze khaki z Inianym pasem i wysoko sznurowanymi butaml. Do tego korkowy helm, ktory ~ wedlug ugruntowanej opinii ~ byt w tropikach niezbedny. Wielu zo!nierzy DAK staralo sig w nastepnych tygodniach zdobyé elementy wloskiego umundurowania, zdecydowanie lepie} przystosowanego do warunkéw pustynnych. — | Fi 4 Poczatek operacii ,Sonnenblume Uroczyste powitanie w Trypolisie Plerwszych oddzialéw niemieckie} 5. Dywizji Lekkie}. 18 lutego 1941 r, na mocy rozkazu Fuhrera jednostk’ Wehrmachtu w Libii otrzymaly oficjaina nazwe Deutsches Afrika Korps (Niemiecki Korpus Afrykafiski). Choé do Afryki Péinocnej nie zostaly wyslane jednostki elitarne, to wkrétce staly sie nimi pod dowédztwem charyzmatycznego generata Erwina Rommia. “ Cz0}g lekki Pz.Kpfw. 112 5. putku pancernego 5. Dywizji Lekkie) Pomiedzy 8 a 10 marca 1941 r. w porcie Ww Trypolisie wyladowano 45 ,dw6jek’ ADM; CAW; .Adler* 1941-43; ,Salkenkreuz ‘ber’ Wustensand”, Oldenburg 1543; .crona che dela Guerra" 1941-43; ,Die Weh*macht 1941-43; ,German Weapons Illustrated’, 1943, ,Sighal” 1941-43; “Tempo” 1941-43; The ‘iiustrated London News" 1943, arch um wydawnictwa Omar N. Bradley ,Zolnierska epopeja", War- szava 1989; Winston S, Churchill .oruga Wojna Swiatowa", T IV KS. 1-2, Gdafsk 1995-96; F. W. von Mellenthin ,Bitwy pancer- re” Warszawa 2002; Hans von Luck Bylem dowédea pancernym, Warszawa 2006; ,Rom- ‘mel o sobie", Poznari 2001 AJAKS: Vv Ksiazki Militarne Militaria i Fakty 1/2007ay eer W historii Wehrmachtu szczegéIne miejsce zajmuja walki w Afryce Pélnocnej w latach 1941-43. Byly one nie- rozerwainie zwiazane z Deutsches Afrika Korps oraz jego pierwszym dowédca, generalem Erwinem Rommiem. if Utworzony pospiesznie na poczatku 1941r., w celu udzielenia pomocy wloskim sojusznikom, Niemiecki Korpus Afrykariski nie by! poczatkowo formacia elitarna. Stal sie nia dopiero w trakcie walk z licznymi, dobrze uzbrojo- nymi i wyposazonymi wojskami brytyjskiml, Sukcesy Zofnierzy Rommla doprowadzily do spopularyzowania Afri- ‘ka Korps nie tylko w Niemczech, ale i w brytyjskich, a nawet Swiatowych mediach. Z pewnoscia niemala role ‘odegrat tu fakt, Ze w przeciwieristwie do walk na kontynencie europejskim dziataniom Wehrmachtu w Libii, Egip- | cie oraz Tunezji nie towarzyszyly masowe zbrodnie wojenne na ludnosci cywilnej. \ Walki w Afryce Péinocnej toczono w ekstremainych warunkach klimatycznych. W ciagu dnia panowat wyczerpu- Jacy upal, noca dia odmiany dokuczliwe zimno. Wszechobecny kurz i piasek, miliony owadéw, wdzierajace sie pod mundury / okulary to proza codziennej stuby. Ogromnym problemem byt zawsze brak wystarczajacej llosci wody pitnej. Sprzet wojskowy i uzbrojenie, ktére dziataly bez problemu na Europejskim Teatrze Dzialari Wojen- nych, nie zawsze sprawdzaty sie w warunkach pustynnych. Popularnosé Deutsches Afrika Korps przyczynita sie do powstania pewnych uproszczeri w ogéinej Swiadomoscl. Czesto przyjmuje sie, Ze formacja ta obejmowata wszystkich niemieckich Zolnierzy walezacych w Afryce Péinoc- nej. Tymczasem juz w sierpniu 1941 r. powstala Grupa Pancerna ,,Afryka”, a w styczniu 1942 r. Armia Pancerna /Afryka”, Choé ich najwazniejszym komponentem pozostawat zawsze Niemiecki Korpus Afrykariski, to niektére Jednostki Wehrmachtu nie wchodzity juz bezposrednio w sktad tego korpusu. ors W prezentowanej Paristwu publikacji zamleszczono ponad 180 fotografil ezarno-blalych oraz kolorowych, ukazu- Jacych wszystkie wazniejsze etapy z ponad dwuletniej histori Afrika Korps. ri Zw PS Tee veya: IMS Kz Sia rg 38,0 64 Warsaw 0.2 ¢10-€051, a akehome Maas ome Rane nl etedaaaon nmin rey twin sen ery Hrs a moa eh ore Se Dak Papert een: ogee besos ete vo Go aca mavanowonyh etn a ote sgl Ope meen w yh paso yey ener Ao tesa powsedpowedsna aes oak samexzemysnw pam Nts Sse Sway sehttp:fajaks.home.p| @ Kalendarium dziatan niemieckich wojsk ladowych w Afryce Pdinocnej ereeesenneenneennnmenennennnns deh enemeceseneememmmemmetnien 1941 + 9 sycenia: W oblicu iformacji oklgskach wojak wloskich w fies Polnoene} Hitler nakaval rozpocza® preypotowania do wysla ‘in do Lit panceme}jednostki zaporowel" w cela powslzsmana bytiskic)ofeosyw + Slutego: Pierwszy kon) 2 jenostkami no- vwofarmowancgo do walk w frye korpusi niemieckich woisk adowych wyplywa 2 Ne- ‘poli kirae sig do Trypoisu w Li + 12 htego: Do Trypolisu dociera gen. por. E- win Rommel, dowsdea wojsk niemieckich W Aliyee Palnoene. + 14. tutego: W Trypolise lady pinwsze od- Aeialyniemieckg 5. ywigi Lele + 18 luego: Oficjalny rozkaz powolujacy do 2ycia Deulsches Aika Korps (DAK), + 20 luego: Pierwsze starcie zlnierzy DAK izolierey brtyjskie 8 Ari + 24 marca: Deutsches Afika Korps, dowod2o- ny prace gon. Roma, rzpoczyna pier= sr ofensyve przciwko brytyjskig) 8. Ami iobija migjscowose ELAgheia, ala przez Brytyjezykw w uty tego rok + 30° marea: Po kikudniowe} preemie poe ‘wodowane)buza piaskowa DAK wenawia ofensyng przeciwko Brytyjezykom w Cyre- nae + 3 kwvietnia: Niemey alobywaja mijscowoss AAgedabia. + 4 koietia: Zolniewe DAK wheaczaja do Benghazi, njwighszego miata i porta w Cy- renee + 5 kwietnia: W chaosie powstalym w ezasie ‘odwrotu wojsk bryyjsich w rece Niemedw ‘wpadaja generalowie: O'Connor i Neame + 6-8 kwietia: Walk o oaze EI Mechil. Nim « biorg do niewol blisko 2 ty. brytyskich 2olnirzy i ndobywaj blisko $0 ys. | paliwa, co umozliwia Kontymuowanie dziala ofen- sywnyeh + 8 kwietia: Zonierze paistw osi whraczaia do Demy. 10 kwietnia: Poezatck walk na przedpolach TTobruku. 13 kewietnia: Deutsches Afrika Korps docie= ‘jg. do Sollum na pograniczu libijsko-egip- skim. 14 kovietnia: Pierwszy nieudany, okupiony krwawymi stratami seturm 5. Dywizji Lek: ig) na umoenienia Tobruku, 30 kwietnia: Drugi generalny niemiecko-wlo- ski sturm na Tobruk. Podobnie jak poprzedni ‘zakofcz0ny iepowodzeniem. 1S maja: 8. Armia rozpoczyna operacie yBre- vty”. Atakujgce z impetem jednostki brytyj- skie adobywaja Preelgez Ha 26 maja: Poezatek operacii Skorpion” — nie- ‘miecko-wloskie jednostki Uderzaja w kierun ku Preelgezy Halfaya i nastgpnego dnia od- bijnja ja 2 rak brytyjskich. W walkach po- migdzy 15 27 maja Brytyjczyey stracili 96 czolgw i okolo 1000 Zolnierzy, stray sit nic- miecko-wloskich byly zdecydowanie nidsze ~5 ezolgsw i okolo S00 ludzi 15 czerwea: 8. Armia rozpoczyna operacie -Batleaxe”, majgea na celu przyiseie 2 po- ‘moeq oblezonemu gamizonowi w Tobruku, Po traech dniach walk ofensywa kotczy sig niepowodzeniem. Brytyjezyey stracili blisko 100 czolgsw i okolo 900 zolniery,staty sit niemiceko-wloskich byly adccydowsanie ni2- s2e ~ 12ezolgéw i okolo 700 hud 15 sierpnia: Urworzenie Panzergruppe Affi- 4a, w sklad ktgrego wehodzi m.in. DAK. IS listopada: 8, Armia razpocayna operacie Crusader", koleina ofensywe majaca na cel tuwolnienie oblgzonego gamizonu w Tobru- ku W nastepstwie kilkutygodniowyeh zacig- tych bitew pancerych, min. w rejonie Sidi Rezegh, po utracie wich czolg6w, wojska niemiecko-wloskie zostaly zmuszone do od 7 grudnia: Panzergruppe Affika rozpoczyna codwr6t na linig El Ghazal, 8 grudnia: Deblokada alianckiego gamizonu Tobeuku. Armata przeciwlotnicza 8,8 cm Flak 36 gotowa do otwarcia ognia do bry- tyjskich pojazdéw pancernych, w tle widoczny czolg éredni Pz.Kpfw. IV. Pustynia Libijska 1941 r. 23 grudnia: General Rommel 2 wwagi na bose sil niemiecko-soskich podemuje dee Ze 0 opuszezeniu stolicy Cyrenajki Bengha 21, zaete|nastgpnego dnia przez Brytyjczy= iw 25 grudna: Jednosti alianckie docieraig do mm, Agedabia 31 grudnia: Front stabilizuje sig na wschéd ‘od m. El Agheila, nicomal w punkcie wyjscia pierwszej ofensywy Rommla w mareu tego roku, 1942 2 stycznia: Kapituacja niemiecko-wloskiego sgamizonu Bardi 17 styeznia: Kapituacja si niemiecko-wlo skich w rejonie Sollum-Halfaya, W czasie walk od listopada 1941 r, do styeznia 1942 + Niemey traca kilkanascie tysigcy zabitych, rannych i zaginionych Zolnier, a takze 167 czolgow. Znaczne straty odnieii takde Whos 8. Armia sukces okupila ulrata okolo 18 tys Zolnierzy oraz Disko 700 czolgow. 21 stycznia 1942 1: Po otrzymaniu uzupe- nigh i zaopattzenia Grupa Pancerna .Afryka”” rozpoczyna kontrofensywe praeciwko bryty skiej 8, Armil w celu ponownego opanowa- nia Cyrengjki, Niemey calkowicie zaskakuja rzeciwnika i przejmuja iicjatywe 22 stycznia: Agedabia zajta przez. wloska Dywizie Pancerna Ariete” 28 styeznia: Benghazi po raz kolejay w re ach past ,osi" 30 stycznia: Zostaje sformowana Panzer mee Afryka, w sklad ktore} wehodza: DAK oraz kilka korpussw wloskich. Poczatek lutsgo: Front stailizue signa bli= sko 4 miesiqce ma lini El Ghazala ~ Bir Ha- keim, 26 maja: Gen, pik Erwin Rommel, dow6d- ca Panzerarmee Aika, rozpoczyna kolejna ‘ofensywve sil niemiccko-wloskich w Afiyee Pinoene},noszqea kryptonim .Tezeusz”.Po- cezatkowo preebiegala ona pomysinic i DAK ‘dart sig pleboko w ugrupowani aliantow jednak na tylach pozostal zaciekle broniony przez francuska Legie Cudzoziemska fort Bir Hakeim, uniemorliwiajacy 2aopateywanie jednostek niemieckich, 10 czerwea: Po jednym z najbardziej heroiez— raych bojéw w I wis, zalamyje sig francuski ‘pir w Bir Hakeim. Glowne sily DAK wyru- szaja w kierunku Tobruku, 11-14 ezerwea: Tewaja zacigt walki na polu- die od Tobruku, w ezasie kiéryeh 8. Armia traci wiele pojazdéw pancernych, 14 czerwea: Dowédatwo 8, Armii pode deeyzie © odwrocie w kierunku Egipt, 18 czerwea: Jednostki Panzerarmee Aika ‘odeinaja gamizan Tobruku od sit glownych 8. Ami. Brytyjezycy wyeofija sie z Sidi Re- zegh oraz EI Adem, 21 czerwea Po zaledvie jednodniowym ‘turmie Twierdza Tobruk kapituluj. Wojska niemieeko-wloskiebiora do niewoli ponad 30 tys. jefeow, zdobywaja 2000 pojazdéw me- chanicznyeh oraz znaczne zapasy paliwa. To ‘Militaria i Fakty 1/2007siemiccki sukces w eal) histori - Pélnocnej w ltach 1941-43, crwce: Hitler awansuje Erwina Romm- sopnia feldmarszalka. Dowédea Panze 2 Affika twierdzi, 2 od bulawy wolalby aces) otreyma¢ od Fahrera jeszcze jedna dy sizye pancemt, + 23 crerwea: Wojska niemiecko-woskie prze- ‘raczajagranicg libijsko-egipska. W walkach w maja i ezerweu aliane! tracy akolo 90 ty zolnierzy i ponad 500 ezolg6w, Straty Panze- armee Aika sq wielokrotnie mniejsze + 29 czorwea: Wojska niemiecko-wloskie2do- bywajg Mersa Matruh w Egipei. + 30 czerwea: Wyezerpane i wymagajace uz peinit jednostki Panzerarmee Afrika zatrzy- mou sig przed nowa brytyjsk linig obronng pod El Alamein, Znajdowaly sig wowezas 24- led okolo 95 kilometréw od Aleksandri, +1 lipea: Panzerarmee Atrika rozpoczyna jewszy atak na pozyeie 8. Armi pod El Alamein. Dwa dni pine}, 2 powodu brakévw zaopatrzeniu, szezegoinie paliwa, natacie zostaje przerwane, Niemicccy i wlosey 2ol- nicrre rozpoezynaja budowe whasnyeh pozy- i obronnyeh, + I6lipea: Atak 8. Armiina niemiecko-wloskie pozyeje pod El Alamein preynosi aliantom niewielkieadobyeze terytoraine ‘+ 30031 sierpnia: Rommel rozpoczyma Kole ria probe przelamania_brytyjskie) obeony Ofensywa niemiecka zalamje sig po dwdch diach w rejonie wegsirz Alam Halfa, Niem: cy ostatecznie trac szanse na dotarcie do Ka- nah Sueskiego. Inicjatywa przechodsi w rece brytyskie + 1 paédzierika: Przemianowanie Panzerar- mee Afrika na Deutsch-talienische Panzerae + 23 paddziemika: Poczatek tzw. drugie) bi ‘wy pod El Alamein. Aliancki sity, licagce 220/tys. zoinierzy, ponad 1000 ezolg6w oraz 530 samolotsw, uderzajg na niemiceko-wo- skie sity dysponujace okolo 100 tys, 2olnie- 12, blisko 500 czolgami 1 350 samolotami Wmomencie rezpoczecia ataku. 8. Armii feldmarszalek Rommel znajdowal cezeoiny w Niemezeeh. Na windomosé 0 bry 'yjskigj ofensywie natychmiast wylatyje do Alryki Polnoene) + 2istopada: Brytyieryey preystepuja do osta- tecze) roby przslamania oslabionej juz ‘obrony niemieeko-wloskej(operacja .Super- charge"), Feldmarszalek Rommel pod de yz © wyeofaniu sie w kierunku m. Fuka. ‘+ 4 listopada: Feldmarszalek Rommel poll ontynuowaé odwrét ku Sollum. Niemey Alysponowal juz tylko 36 sprawnymi czolg mi. Bitwa bylanicodwracalnie wygrana przez 8. Armig. Do poczatku drugiej dekady listo prada stratyalianckie wyniosly 13,5 tys, z3- bityeh, rannych i zaginionych Zolnierzy oraz ‘kolo 500 ezolgéw. Stray Deutsh-lalien sche Panzerarmee 1040-50 tys. zabityeh, ran nych i zaginionych zolnierzy oraz 475 czol + § listopada: Poczatck operacii Torch”. Bry tyjsko-amerykaiskie sily Igdujg w Maroku i Algieni, pokonujacniewielki opdr ze stro- fay wojsk podleglych francuskiemu rzadowi w Viehy = 9istopada: Naczelny dawédea Obszaru Ope- racyjnego .Poludnie" feldmarszalek Kessel ring wysyla kilka jednostek alarmowych na lotnisko El Aouina pod Tunisem. W nasty nych dniach do Tunezjt praybywajg koleine {ednostki niemiecke + 1 listopada: Brytyjska 8. Armia wkracza do Tobruku. Jednostki Deutsch-ltalienische Pan- 2zerarmee kontynuuja odwr6t w kierunku Try- politani + 17 listopada: Pierwsze starcia 2olnierzy nie- rmigckich i amerykariskieh w Tunez + 20 listopada: Stolica Cyrenajki, Benghazi, ‘wpada ostatecznie w rece 2olairzy bry skich + grudnia: Niemey zdobywaj miasto Tebow ba, leaqce 30 km na zachéd od Tunis ‘+8 grudnia: Niemey zajmuja port w Bizercie w Tunez + 9 grudnia: Z.jednostek niemieckich i wlo- skich w Tunezjizostajesformowana 5. Armia Paneera, dowodzona preez gen. plka Jur na von Arnim, 1943 + 23 stycmnia 1943 ‘Wloskiej Armii Pancermej wycofuja sie y= polisu w Libii i Kontynuyje odwrét ku Tu zi + 14 luego: W Tunezjijednostki 5. Armii Pan- cere) uderzaja poprzer przelgc? Faid w kie rinks Sidi bow Zid. Atakowany przez nic amerykaiski II Korpus ponosi znacene staly iostatecmie wyeofaje sig w kierunku latwie} szej do obrony przeleezy Kasserine * 16 lutego: Deutsch-ltalienische Panzerarmee uderza w kierunku Gafsa, zajmujge bez walki tomiasto + 20 Iutego: Jednostki feldmarszalka Romm- Ia preelamujg amerykafiska obrong na pree- Jednostki Niemiecko- Igczy Kasserine, Straty alianckie sko 10 tys, zolnierzy. Dwa dni pOfniej dal- see natarcie niemieckie zostaje wstreymane ww zwigzku 7 podejsciem brytyskie) 8. Armil do umocnict ta. Linié Mareth i konicezno- Seig przermucenia tam glownych sil Deutsch Halienische Panzerarmee 22 lutego: Powstaje Grupa Armi .Afryka” ww sklad ktdre) wehodsi niemiecka 5. Armia Pancemna (walczaea na polnoey Tunez) oraz ‘wloska I. Armia (walezaca na poludai Tune ii). Dow6dea nowe) grupy arm zostaje fld- rmarszalok Rommel 6 marea: Feldmarszalek Rommel podejmuje nicudana probe zaatakowania brytyjskie) 8 Ari w rejonie Medenine. Po dwach dniach walk traci 50 czolgéw ~ 1/3 swoich sil pane cernych, 9 marca: Feldmarszalek Rommel prackazuje ddowédztwo gen, pk. von Amimovs i na roz= kaz Hitlera wyje2dea do Niemiec. 20 marea: 8, Armia rozpoczyna atak na wlo- ska I. Armig. Po tygadniu walk Brytyjezyey, ‘obchodzae od pohunia umocnieniaLinii Ma reth, zmusraj sly niemiecko-wloskie do od 7 howietnia: die brytyjskie amie ~8.i 1. ta 24 sig w rejonie Gafsa, Do polowy kwie nia sily .osi” zostaja zepehnigte na niewielk przyczéiek w pélnocno-wschodnie} Tunez Alianeka marynarka i lotnictwo skutocznie blokyja dostany positkaw i zaopatrzenia dla Grapy Arm Arya! 7 maja: Do Bizerty wkraczajatolnierze ame- «ykaiscy, a do Tunisu Zolnierze brytysey, 13 maja: Kapitulacja ostamich oddzialow GGrupy Ami Aryka”, a tym samym zakot: czenie wkampani afrykarskie”. W_ wyniky leski Wojsk .osi” w Tunezji do aliancki) niewol trafia 250-275 ts, zolniery niemic ich i wloskich Dowédca Deutsches Afrika Korps, general Erwin Rommel w czasie inspek- fi oddziatow na pierwszej linii Cieszy! sie on ogromnym szacunkiem i-zaufaniem wéréd oficeréw i zoinierzy DAK. Weteran walk w Afryce Pél- nocnej, general F.W. von Mellenthin napisat w swoich wspomnieniach © pierwszym spotkaniu z Rommles (...) zobaczylem wtedy dowédce kt6rego nauczylem sie cenié | szanowaé jako jednego z najwybitniejszych generatéw naszych czaséw, Seydlitza Korpus6w pancernych i byé moze najzuchwalszego i najbardziej energicznego dowédce w historii wojskowej Niemiec. ilitaria | Fakty 1/2007 TAIAKS (WY Keiaahi Mitarnehttp:l/ajaks. home 1d Niemieckie zwiazki taktyczne i operacyjne w Afryce Potnocnej 1941-43 Deutsches Afrika Korps (Niemiceki Korpus Afrykatiski) Data sformowania: 18 lutego 1941 Dowédey: Rommel Erwin, gen. por.gen. wojsk pancernyeh, I-VIII 1941 ‘CeUwell Ludwig, gen. por/gen. wojsk paancernych, IX 1941 — V 1942 Nehring Walther, en. por gen. wojsk pancernych, V-IX 1942; ‘Thoma Wilhelm Ritter von, gen. por.gen, wojsk paancernych, IX-XI 1942: Fehn Gustav, gen. wojsk pancernyeh, XI 1942, 11943; Ziegler Heinz, gen. por, III 1943, ‘Cramer Hans, gen. por gen. wojsk pancemych, TLV 1943, Kad w maju 1941 5. Dywigia Lekka, 15, Dywizja Pancema, ‘Sklad w sierpniy 1941 15. Dywizja Pancema 21. Dywizja Pancerna (przemianowana S. Dywizja Lekka), Dywizja fia’ Panzergruppe Afrika (Grupa Pancerna . Afryka Data sformowania: 1S sierpia 1941, wi Rommel Erwin, gen. wojsk pancernych, VII 941 —11942, Sklad we wreesniy 1941 5 Deutsches Affika Korps, swloski XXI Korpus, sicmiecka 1S. DPane Panzerarmee Afrika (Armia Pancerna ,Afryka”) Data sformowania: 30 stycznia 1942s owe Rommel Erwin, gen, pikifeldmarszaek, 4X 1942; ‘Stumme Georg, gen. wojsk pancernych, IX-X 1942; ‘Skind w koietni 1942 r: Deutsches Afrika Korps, wloski X Korpus, wloski XX Korps Zmotoryzowany, wloski XI Korpus, 90. Lekka Dywizja Afrykafisks ‘Skiadw sierpniu 1942 Deutsches Afrika Korps, wloski X Korpus, ‘wloski XX Korpus Zmotoryzowany, wloski XI Korpus, \wloska 133. Dywizja Pancema ,Littori” Deutsch-Italienische Panzerarmee (Siemiecko-Woska Armia Pancerna) Data sformowania: | paddrierika 1942 r, Dowédeas ‘Stumme Georg, gen, wojsk pancemnych, X 1942; Rommel Erwin, feldmarszalek, X 1942 1943, ‘Skiad w padsziemiky. 1942 Deutsches Afrika Korps, Korps, :X Korpus Zmotoryzowany, \loski XXI Korpus, niemiccka 90, Lekka Dywizja Afrykaaska ‘Sklad w lym 1943 Deutsches Afrika Korps, \wloski XX Korpus Zmotoryzowany, Wloski XXI Korpus, niemiecka 164. Lekka DywizjaAfrykariska, niemiccka Brygada Spadochronowa ,Ramcke" Heeresgruppe Afrika (Grupa Armii Afry ) Data sformowania: 22 luty 1943 5 Dowie Rommel Erin, feldmarszalek, III 1943; ‘Amim Hans-Jdrgen von, gen. plk, II-V 1943. ‘Sklad of lutego 1943 r niemieeka 5, Armia Pancema (pélnocna Tunezja), ‘wloska 1. Armia (poludniowa Tunezja) Dywizje Wehrmachtu w Afryce Potnocnej 1941-43 Czolg Sredni Pz.kpfw. IV Ausf. F2 z 21. Dywizji Pancernej zniszczony pod ‘Alamein w listopadzie 1942 10, Panzerdivision (10. Dywizja Pancerna) ‘Sformowana | kwvietnia 1939 r w Pradze, tuczestniczylaw kampaniiw Polsce, Franji oraz walkach na froneie wschodnim. W grudniu 1942 +. dywizie przetansportowano do Tunez Slat: anzer-Regiment 7, Pz, Grenadier Regiment 69, Pa, Grenadier Regiment 86 Arillerie-Regiment (mot) 9, Militaria i Fakty 1/2007s@home.pl Passe Abteilung 90, Keadecheezen-Batallon (mot) 10 Pe. Prenice-Batillon (mot) 49 Penacr-Nachrichten-Abteilung (mot) 90, Devssons-Nachschub-Bataillon (mot) ersatz Batillon 90, sazerdivision (15. Dywizja Pancerna) Sformowana | kwietnia 1936 x. w Niemezech sko 33. Dywizja Piechoty. | listopada 1940 « pezeksztalcona w 15. Dywizje Paneer, |W kewietni 1941 r.jednosthe skierowano do Libi. Skiad: Panzer-Regiment 8, Schatzen-Regiment 104, Schtzen-Regiment 115, Avilleri-Regiment (mot) 33, Panzerjiger-Abteilung 33, Kradsehatzen-Bataillon (mot) 15, Aufklarungs-Abseilung (mot) 33, Pionier-Bataillon (mot) 33, [Nachtichten-Abteilung (mot) 33 Feldersatz-Bataillon 33, Nachschub-Bataillon (mot) 33, | wrzesnia 1941 r Schitzen-Regiment 108 oraz Kradschitzen-Batillon (mot) 15 weielono do 21. Dywizi Pancemej Jednoczesnie do 15, Pane. wlaezone Maschinengewehr-Bataillon (mon 2. 21. Panzerdivision (21. Dywizja Pancerna) Sformowana | sierpnia 1941. w Libii na bazie 5, Dywigii Leki Sklad: Panzer-Regiment. 5, Schitzen-Regiment 104, Maschinengewehr-Batillon (mot) 8, Aaillerie- Regiment (mot) 155, Panzerjiger-Abteilung 39, Aufklirungs-Abteilung (mot) 3, Pionier-Batallon (mot) 200, Nachtichten-Abteilung (mot) 200, Feldersatz-Batallon 200 5. Leichte Division (5. Dywizja Lekka) Sformowana ofejalnie 18 lutego 1941 r.2 Jednosthi ,Sperrverband Ly-bien” urworzone} cxgéci oddzialow 3. DPane. oraz dwéch samodzielnych bataliondw karabin6w maszynowych. I sierpnia 1941 na je bazie ‘utworzono nowa dywizje pancerna Webrmachtu =21, DPane. Ska: Panzer-Regiment 5, Inf Ret Stab z.b.v. 200, Maschinengewehr-Baaillon (mot) 2, Maschinengewehr-Bataillon (mot) 8, ‘Aufklacungs-Abseilung (mot) 3, V Anillerie-Regiment (mot, 7: Flak-Bataillon (mot. 606, Panzerjiger-Abveilung 39, Panzerjager-Abteilung (Sf) 605. 90. Leichte Afriks-Division (90. Lekka Dywizja) Sformowana 26 listopada 1941 r. Rozwinigta do tamu petnej dywiziw lipeu 1942 r. Skiads Schiltzen-Regiment 185, Schitzen-Regiment 361, Autklaungs- Abteilung (mot) 580, Artllerie-Regiment (mot) 190, Panzerjiger-Abteilung 190, Pionier- Baallon (mot) 190, [Nachrichten-Abieilung 190, Feldersatz-Batallon 190 164, Lelehte Afrika-Di Dywizin Afrykatiska) ‘Sformowana w listopadzie 1939 r. jako 164 Lht-Infanterie-Division, Po zdobyeiu Krety w 1041. stagjonowala tam jako ,Festungsdivision rota" Wlipew 1942 r. wystana do Afryki Pélnoeng i 1 sierpniapreemianowana na. 164, Leichte Affika-Division jon (164. Lekka Skiad: Pz, Grenadier Regiment 125, z, Grenadier Regiment 382, Pz Grenadier Regiment 433, Pz Aufklarungs-ADtelung (mot) 2: Arillerie-Regiment (mot) 220, Pionier- Bataillon 220, Nachriehien-Abteilung 220, Feldersatz-Batallon 220, 999, Afrika-Division (999, Dywizja, Afrykatiska) Sformowana 6 paddziemika 1942 ra poligonie ww Heuberg w Niemezech jako 999, Afrika Brigade (byla to jednostka karna).2Iutego 1943 +. brygade rozwinigto do stanu pelngj dywizi Alfika-Schutzen-Ret. 961, ‘Aitika-Schotzen-Rgt, 962, Aifika-Schitzen-Ret. 963, Artillerie-Regiment (mot) 999, Pionier- Baaillon 999, Nachrichten-Abteilung 999, 334, Infanterle Division (334. Dywizja Piechoty) ‘Sformowana 25 listopada 1942. na poligonie Grafenwohe. W styczniu 1943 r, preetransportowana do Tunez Skiad: Grenadier Regiment 754, Grenadier Regiment 755, Gebirgs lager. Rgt. 756, Arilleie-Regiment (mot) 334, Panzerjiger-Abteilung 334, Pionier- Bataillon 334, Nachiichten-Abteilung 334, ‘achschub-Bataillon 334, Division von Broich / von Manteuffel (Dywigja von Broieh"/ yon Manteuffel”) Sformowana doraénie w Tunez z ré¢nyeh Jednostek. 18 Tistopada 1942 r. wraz z objeciem Czolgl Srednie Pz.Kpfw. IIT z 5. pulku ancernego przed defilada w Trypolisie 12 marca 1941 r. Niemicom nie udato sig przewiedé wszystkich czoigéw putku do bil, W czasie zaladunku w Neapolu po- ar jednego ze statkéw majacych trans- ortowaé pojazdy panceme doprowadzit do utraty 10 Pz.Kpfw. IIT i 4 Pz.Kpfw. IV. ¥ Czolg Pz.Kpfw. III sfotografowany bok pomnika Duce w Trypolisie, Bylo to jedno z wielu propagandowych zdjeé wykonanych 12 marca 1941 r,, majacych wamocnié morale wloskich sojusznikéw. WS. pulku pancernym bylo w6wczas 61 ,trBjek", wieksz05e w wersji G, a tylko nielicane w wersji H. Wszystkie te czoigi byly uzbrojone w armaty 5 cm kwk 1/42, tg z WY esigehi miitarn Militaria i Fakty 1/2007 8 AsAKS (VJ Ksiazki Militarne> kolumny czotgéw érednich batalionu 5. pulku r2ed pomnikiem Duce 2 marca 1941 r, Tego dnia ajdowalo sig w sumie 155 z.Kpfw. 1, 45 Pz.KpfWw. ML, 17 bz.kpfw. 1V, 3 P2'Bf.Wa. I. lejna fotografia z defilady w isie w dni 12 marca 1941 r. Na ws c2olgi érednie Pz. Kpfw. IIL 2 5. nil IT batalionu 5. pulku pancer- Wkrétce po zakoriczeniu parady gl skierowano nadmorska szosa na > W marcu 1941 «. przetransportowano droga morska do Trypolisu w Libli takze Heeres-Panzerjager-Abtellung (SM) 605 lekkimi niszczycielami czolgow podwoziu Pz.Kpfw. 1. Dywizjon podporzadkowano dowédztwu 5. Dywizii ‘ekkie}. Panzerjagery 1 weszly do akcji bojowe} juz 31 marca 1941 r. w rejonie Mersa el Brega, niszczac tam plerwsze orytyjskie czotgh Militaria | Fakty 1/2007 AJAKS Wy Ksiazki MilitarneSS eA eeeeerrre cc g wae ye 4 Jeszcze jedno propagandowe zdjecie zolgu Pz, Kpfw. TIT Ausf. Gz 5. pulku pancernego, wykonane przed lub po defiladzle w Trypolisie 12 marca 1941 r Fotografie zoinierzy Panzerwaffe na tle palm mialy podkreslaé pélnocnoafrykariska egzotyke. ‘A Pojazdy 3: dywizjonu rozpoznawczego 5. Dywizii Lekkiej w marszu w kierunku El Aghella. 20 lutego 1941 r. zomnierze tego oddzialu, jako plerwsi w Deutsches Afrika Korps, miell okazje otworzyé ogie do niepryjaciela, kiedy napotkano po- jazdy brytyjskiej 2. Dywizji Pancernej Catery dni péénie} zniszczono pierwsze trzy brytyjskie samochody pancerne Morris AC 9 | wzleto do niewoll kilku Jericbw. 4 Samochody pancerne Sd.kfz. 222, Sd, kf, 221 | Sd.kfe. 223 2 3. dywizjonu rozpoznawczego 5. Dywizji Lekkie} w marszu praez Cyrenajke w marcy 1941 Jak widaé, pojazdy pokryto juz pustynnym kamuflazem ~ na stara ciem noszara farbe naniesiono nowa koloru 26ltobrazowego. 40 AJAKS Vv Ksiazki Militarne Militaria i Fakty 1/2007> Dwa czolgi gredinie Pz.Kpfw. IIT Ausf. G z 5. pulku pancernego oraz samochéd terenowy Kibelwagen Typ 82. Widoceny na pierwszym planie pojazd firmy Volks agen nie zostat jeszcze wyposazony typowe dla tego teatru dziatan spe- ‘alne opony balonowe oraz uchwyty 2 dodatkowe kanistry na wodg. Na drewiczkach | z tylu samachodu dobree idoczne gadto DAK ~ stylizowany izerunek palmy ze swastyka. Zdjecie yykanano w rejonie Mersa el Brega, 1 marca 1941 ‘A. Czoigi 5. Dywizii Lekkiej na jedne} Z ulic wm. Agedabia. Niemieckie ska wkroczyly do niej ranklem 3 kwietnla 1941 r. Na pierwszym planie Pz. Kpfw. I Ausf. Az dowédztwa 5. pulku pancernego. Zwracaja uwage zapasowe ola jezdne na pokryve silnika jedynki", Czolgi zostaly juz czeéciowo okryte kamuflazem pustynnym. > Pododdziat pancerny 5. Dywizi! ej w czasie krotkiego postoju sdczas marszu w kierunku Tobruku alogi czolgéw Pz.Kpfw. Il obserwuja rzelatujacy nad nimi bombowiec nurkujacy Ju-87. pa gees ¥ 2 Militaria | Fakty 1/2007 AJAKS CV) Ksiazki Militarne "1‘A Generat Erwin Rommel ogladajacy razem z oficerami swojego sztabu wioski zolg M 13/40, Generat von Mellenthin nakresiit nastepujaco syhwetke Rommia, slynnego ,Lisa Pustyni’: ,Planujac operacje dzialal z namysiem i dokiadnie, na polu walki podejmowal decyzje szybko | Zuchwale, przebiegle anallzujac w zmieniajacej sie sytuacji szanse powodzenia jakiegos odwaznego pociagnigcia. Najbardziej podziwialem jego odwage, pomyslowos¢ | nieziomna wole przejawiang Ww niesprayjajacych okolicenosciach. (..) By! bardzo popularny wsréd mlodych Zolnierzy / podoficeréw, 2 ktérymi niejednokrotnie Zartowal, ale jednoczesnie potrafi byé bardzo bezposredni | obrazliwy w stosunku do dowédc6w oddzialéw, ady tylko by! niezadowolony 2 ich poczynari.” Y Widocany na kolejnym zdjeciu ten sam M 13/40 nalezal do VII batalionu czolgéw 132, pulku pancernego 132. Dywizii Pancernej ,Ariete”, Byla to niewatoliwie jedna z najlepszych Jednostek caie} wioskie} arm Militaria i Fakty 1/2007Jednostki armii wtoskiej, wspierajace dziatania Deutsches Afrika Korps w Afryce Pélnocnej, byly nie najlepie} dowodzone i wyposazone w przestarzala bro. Jednak w wielu przypadkach zoinierze Regio Esercito walczyli nie tylko z ogromna odwaga i zapatem, ale takze odnosili sukcesy. Przyktadowo w czasie brytyjskiej operacji Crusader” w listopadzie 1941 r. w rejonie Bir el Gobi zatamat sie atak 22. Brygady Gwardii na pozycje Dywizji Pancernej ,Ariete”. Brytyjczycy nie zdolall ,rozjechaé” lekcewagonych przez siebie ,makaroniarzy” | po stracie 25 czolgéw wycofali sig z pola walki. Nalezy pamietaé, Ze wobec mate} liczebnoéci DAK wiekszosé z sukceséw Rommla bylaby niemoiliwa do osiagnigcia bez wloskiego wsparcia. Generat von Mellenthin ocenit nastepujaco wloskich sojusznikéw: ,(...) nie 2ywie sympatil do ludzi, ktérzy pogardliwie wyrazaja sie 0 wloskich Zoinierzach, nie zastanawiajac sie nad niekorzystnym! warunkami, w jakich przyszio im Gziataé. Uzbrojenie wloskiej armii okazato sie zdecydowanie gorsze od standardéw narzucanych przez wspélezesne pole walki”. A Bersalierzy obstugujacy armate prze- ciwpancerna cannone da 47/32 mad. 35, rejon Sollum, lato 1941 r < Wloska piechota w czasie dziateri w Lbiljesienia 1941 r. Z prawej receny karabin maszynowy Breda mod. 30 kal. 6,5 mm, Brof ta, wrazliwa na piasek i kurz, miata tendencje do zacinania sig > Wioska piechota zmotoryzowana zasie dziatafi pod Koniec 1941 r. Militaria | Fakty 1/2007ak 7) 4 Zoinierz uzbrojony w pistolet maszynowy MP 38, pelniacy sluzbe wartownicza. Wielomiesieczny pobyt ra pustyni byt bardzo wyczerpujacy doskwiera! brak wystarczajace) ilosci wody, burze plaskowe, miliony owadéw, meczacy upal za dnia |, dla odmiany, dokuczliwe zimno noca, ¥ Armata przeciwlotnicza 2 cm Flak 30 na stanowisku ogniowym. Grogba niespodziewanego ataku lotniczego stale towarzyszyla zolnierzom DAK. Na plaskim obszarze pustynnym samolaty brytyjskle stosunkowo Jatwo odnajdowaly cele dla swoich dziatek i bomb. ¥ Opancerzony pojazd tacznosci radiowej Sd.kfz. 261 w jedne} z oaz na Pustyni Libijskie}. Spartariskie warunki bytowania, ubogie racje 2ywnosciowe, a szczegélnie brak zdatne} do picia wody | prymitywizm urzadzen sanitarnych sprayjaly chorobom, szczegélnie przewodu pokarmowego. AJAKS: Wy Ksiazki Mil Militaria i Fakty 1/2007> Pojazdy z 8. pulku pancernego 55. Dywizii Pancernej na granicy ijsko-egipskie}. Na pierwszym planie notocykle BMW R12, na drugim czolg ‘ekki Pz.Kpfw. II jedne} ze starszych jersji z zaokragionym przednim incerzem kadluba ¥ Leki niszczyciel czolgéw Panzerjager 2 Heeres-Panzerjager-Abteilung (Sfl) 5 w czasie dzialan w rejonie Sollum, jala samobiezne tego typu, nazywane przez swoje zalogi ,Schnelle Ente” sszybkie kaczki"), odniosty podczas jalk w 1941 roku szereg sukceséw. alczaly skutecznie wszelkie brytyiskie jazdy pancerne, z jednym jedynym, vyjatkiem - pociski ppanc. kal. 47 mm nie przebijaty przedniego pancerza 16W plechoty Mk IT ,Matilda” I o grubosei 78 mm). ¥ Leki niszczyciel czolgéw Panzerjager I z Heeres-Panzerjaiger-Abtellung (SN) 605, przewozony na przyczepie niskopodwoziowe} Ah. 115, holowane) przez ciagnik pélgasienicowy Sd.kfz. 7. Wiosna 1942 r. 2 uwagi na straty spraetu w Panzerjagery 1 byly uzbrojone juz tylko 1. 1 3. kompania 605. dywizjonu. Natomiast 2. kompania tego oddzialu zostala wowczas wyposazona przeciwpancerne dziata samobiezne ,Diana’ Militaria i Fakty 1/2007‘A. Czolg éredni Pz.Kpfw. III Ausf. G w czasie dzialah w Cyrenajce. Pustynia stanowila niewatpliwie idealny teren do prowadzenia dzialan jednostek pancernych, Na przestrzen setek kilometréw kwadratowych by! to teren niemal ptaski, znielicenymi przeszkodami terenowymi. A2 do wiosny 1942 F. trudno byto jednoznacznie ocenié, ktora strona posiadala lepszy Jakosciowo sprzet pancerny. Niemieckle ,tr6jki” | ,cewérki” byly 2 pewnoscia lepiej uzbrojone, jednak brytyiskle czolgi plechoty .Matilda” | ,Valentine” byly Z kolei lepiej opancerzone. Inna sprawa, ze niemal zawsze Brytyjczycy mieli wigce} czolg6w do swojej dyspozycii ni sity niemiecko- wloskie ¥ Czolgi érednie Pz.Kpfw. IIl 2 21. Dywizji Pancernej, utworzone} 1 sierpnia 1941 r. w wyniku przeformowanla 5. Dywizil Lekkie}, Pierwsza w kolumnie ,tréjka" w wersji Ausf. G, podobnie jak i nastepne czolgi, przewoz! na wiezy znaczna ilosé kanistrow z pa- liwem. Troska © benzyne, spalana przez pojazdy pancerne w ogromne] iloscl, bardzo czesto spedzala sen z powiek dowédcomn jednostek pancernych Militaria | Fakty 1/2007‘A Czolg dowodzenia P2.Bf.Wa. III Ausf. H 2 dowédztwa batalionu pancernego. Przed czolgiem przechodza wioscy Zo!nierze. ¥ Czolg dowodzenia Pz.Bf.Wg. III Ausf. Ho numerze taktycznym ,1 01” z dow6dztwa I batalionu S. pulku pancernego. W prawym ‘ogu dodatkowe} piyty pancernej nadbudéwki widoczne godlo DAK. Czolg byt pomalowany pierwotnie w kolorze Panzer Grau, na tory nastepnie naniesiono kamuflaz pustynny. Na przednim pancerzu wie2y | kadluba widoczne sa élady trafienia przez pociski nieprayjaciela “ilitaria | Fakty 1/20072 “4 Czoig Sredni Pz.Kpfw. III Ausf. 3 Z pancerzem czolowym 0 grubosci 50 mm w drodze na front. Dostawy woz6w tej wersji dotarly do jednostek w Afryce Pélnocnej na przelomie 1941/42 r. Jednak w wiekszosci byly to nadal czolgi uzbrojone tyiko w armate 5 cm KWK L/42. Przed bitwa, pod El Ghazala w maju 1942 r. wéréd 242 ,tr6jek” bylo tylko 19 woz6w wersji 32 dlugolufowa armata 5 cm Kw L/60. semi tac ai > Zaloga czolgu Sredniego P2.Kpfw. III Ausf. ] w czasie odpoczynku na pustyni. Zwvraca uwage znaczna llosé (5!) zapa- sowych k6t jezdnych, co moze swiadczyé © podatnosci tego elementu ukladu jezd- nego na awarie _ ¥ Czolg dowodzenia P2.Bf.W9. IIT Ausf Hz dow6dztwa 21. Dywizji Pancerne) Na przednim pancerzu kadtuba widocz- na »palemka” ~ godlo DAK. Na antenie owiewa trojkatny proporczyk (ad géry Czarno-biato-czerwony), aznaczajacy pojazd dowédcy dywiayl AIAKS W) Ksiaaki Wilitarne Militaria i Fakty 1/2007> Dowddca DAK zazwyczaj caly dzier .edza! na inspekcjach. »Najczesciej icer sztabu wskazuje droge, ale ymimel mia niewiarygodne wyczucie kierunku oraz topografil i sam zajmowat ¢ nawigacia. W czasie wizyt na ncie widziat wszystko / nic nie uszfo go uwagi. Kiedy dzialo bylo zie maskowane, miny postawione iewystarczajacey liczbie, albo kiedy ika miata za mato amunicji, Rommel 2 pewno to zauwazyl. Wszedzie sobiscie sprawdzaf, czy jego azy s@ wykonywane.” Zaloga czoigu Pz.Kpfw. III w czasie ju, najprawdopodobnie} jest to aimprowizowany czolg dowodzenia 0 z batalionéw pancernych 21. izji Pancernej. Widoczna jest antena igta na dodatkowych masztach. » Kierowca samochodu terenowego Xabelwagen Typ 82 uzupeinia zapas dy we wloskim punkcie zaopatrzenio- m. Woda w warunkach pustynnych 2 nieomal w cenie zlota. Mozliwosé =} uzupetniania byla réwnie wazna, jak wy amunicii | paliwa taria | Fakty 1/2007ntpifajaks.home.pl_ 4 ¥ Dwa 2djecia wraku tego samego egzemplarza brytyiskiego czolgu lekkiego Mk VIB z 2. RTR z 2. Dywizji Pancernej, zniszczonego w marcu a 1941 r. w Cyrenajce. {um L Te niewielkie, stabo opancerzone pojazdy, o masie 5,3 ti trzyosobowe} zalodze, uzbrojone byly tylko w wkm Viekers kal. 12,7 mm oraz km Vickers kal. 7,7 mm. Czolgi Mk VI stanowily wyposazenie pododdzialow rozpoznawczych w brytyjskich pulkach pancernych. Na poczatku 1941 r. Ww Afryce Péinocnej Brytyjczycy dysponowall jeszcze okolo 120 takimi pojazdami. Mimo watpliwych waloréw ojowych pazostawaly w sluzble liniowe 22 do korica tego roku. << Brytyjsk! opancerzony pojezd rozpoznawezy Scout Car Daimler Dingo", porzucony przez Brytyjczyk6w ww czasie odwrotu 2 Cyrenayki w marcu-kwietniu 1941 r. Zdobyte przez Niemeéw | Wiochéw egzemplarze qbyly bardzo chetnie wykorzystywane 3m MEAN j2ko pojazdy lacznikowe. 22 AJAKS Wy Ksiqzki Militarne Militaria i Fakty 1/2007> wa zniszczone brytyiskie czolgi ty Mk II ,Matilda” Mk It 2 4. R, przelecz Halfaya, czerwiec ir. Niemey bardzo dobrze oceniali pojazdy, gléwnie ze wzaledu na iéne opancerzenie (do 78 mm!) zolgi, ktére nadawaly sie do remontu awiano | weielano do wlasnych s}6w pancernych. W Wehrmachcie atildy” nosity oznaczenie Infanterie- kampfwagen Mk II 748 (e) ‘4 Podstawowym type brytyiskie} naty ppanc. w czasie walk w 1941 r. a ,dwufuntéwka” ~ armata kalibru 40 mm, wprowadzona do uzbrojenia 1936 r. Poza wersja holowana sowano armaty zamontowane na 2mochodach ciezarowych Chevrolet Sowt. Na zdjeciu Zoinierze DAK ladajacy 2dobyte dziato 2} wlagnie wersji > Brytyjski czotlg plechoty Mk IT jida” Mk TI 2 4, RTR zniszczony ejonie Tobruku, 1941 itaria i Fakty 1/2007 STV) Ksiaaki miitarne 23 AJAKS [ wed‘A. Cz0lg Pz.Kpfw. IIT 0 numerze taktycznym 512" w trakcle wymiany silnika. Widoczna m.in. zdjeta plyta ostaniajaca przedzial siinikowy. Obstuga techniczna w typowych dla wczesnego umundurowania tropikainego skérzano-pléciennych, sznurowanych bu- tach, Y Czolg Pz.Kpfw. III Ausf. H po zakoticzonym starciu, .gdzies” w Cyrenajce. W tle widoczny plonacy brytyjski samochéd clezarowy, AIAKS (WY Ksiaaid Militarne Militaria i Fakty 1/2007‘A Dowddca 15. Dywizji Pancernej, generat Walter Neumann- 4 Pobyt w Afryce Pélnocnej to nie tylko walka I przemarsze. ikow wydaje rozkazy ze swojego lekkiego samochodu pan- —_Niekiedy byt czas réwniez na tak prozaicane czynnosc, jak na- nego Sd.Kfz. 222. Polegt on w koricu 1941 r. w czasie bry prawa obuwia, iskie) operacji ,Crusader” “4 Zatoga czolgu lekkiego Pz.Kpfw. II przygotowuje posilek. Jak wspominat Jeden z oficerdw Deutsches Afrika Korps: W ciagu dia upaf stopniowo stawal Sie nie do zniesienia. Kazdy ‘szukai najmniejszego skrawka cienia. Niektérey zolnierze naprawde smazyli Jajka na rozgrzanych piytach pancernych ee czolgew", AJAKS Vy Ksiqzki Militarne 25 Militaria iFakty 1/2007,‘A. Pulkownik Hans Cramer, dowédca 8. pulku pancernego 15. Dywia{i Pancerne (stojacy w wiedy czotgu dowodzenia Pz.Bf.Wg. III Ausf. H) w rozmowie 2 oficerem z dowédztwa Deutsches Afrika Korps. Cramer byt jednym z najlepszych do- wédc6w jednostek DAK; za walki w dniu 16 maja 1941 r. 0 Sidi Aziz otraymat Kr2y2 Rycerski Krzyza Zelaznego. ‘A Generat Georg von Bismarck (w okularach), dowédca 21 Dywiz{i Pancernej, stojacy na wiezy Pz.Kpfw. TIT Ausf. H i ob- serwujacy pozycje brytyjskie pod Tobrukiem. Polegt 31 slerpnia 1942 r. w czasie bitwy pod Alam el Halfa. Na plycie przednie} kadiuba czoigu widoczny jest krzy2 belkowy, rzadko malowany w tym miejscu. “4 Cz0lg Sredni Pz.Kpfw. IV Ausf. D w trakcie marszu na nowa pozycie bojo- wa. Plerwszych 20 ,czwérek” wyladowalo w Trypolisie razem 2 5. pulkiem pancer- nym (5. DLek.) w marcu, a kolejnych 20 z 8. pulku pancernego (15. DPanc.) wyladowano w tym porcie na praetomie kwietnia i maja 1941 r. Wedlug gen. von Mellenthina: ,Pz.Kpfw. IV zdobyt sobie u Brytyjczykbw budzaca respekt reputa~ cle, przede wszystkim dlatego, 2e posiadal armate 75 mm”. Militaria i Fakty 1/2007‘4 Opancerzony pojazd tacznosci radiowe} Sd.kfz. 251/3 (mittlerer Funkpanzerwagen) w czasie jazdy po pustyni. Pélgasienicowy ilad jezdny tych pojazdéw niewatpliwie ulatwial poruszanie sie w plaszczystym terenle. ¥ Oficerowie niemieccy obserwujacy pozycje wojsk brytyjskich __W Lekki samochéd pancerny Sd.kfz, 222 7 33. dywizjonu 4 Tobrukiem, Przewazone na tyinym pancerzu czolgu drewno _rozpaznawczego 15. Dywizil pancerne}. Na kadluble samo: dato sie zapewne do rozpalenia ogniska w zimna, afrykariska chodu dobrze widaczne oznaczenia taktyczne, a na tyinym < biotniku motocykla BMW Ri2 godio dywiz}i tari Fakty 172007 YAKS CW) Kink Miltarnek > “4 Zoinierze pluton regulacii ruchu, przejezdzajacy w transporterze opance- rzonym Sd.Kfz. 251/1 Ausf. B obok fortu w El Mechil ‘A. Oficerowie sztabow! obok okopanego pojazdu dowodzenia Sd. Kz. 251/6 Aust. ‘A (mittlerer Kommando-Panzerwagen). Wozy tego typu, stosowane na szczeblu dowédztwa dywizji | korpusu, byly w po réwnaniu z pojazdami tacznosci Sd.Kfz 251/3 wyposazone dodatkowo w urza- dzenia szyfrujace ,Enlgma”. Z uwagi na zewnetrzne podobieristwo 251/3 | 251/6 moéna te ostatnle Identyfikowaé np. dzieki oznaczeniom taktycznym dowédz- twa dywigji lub korpusu. W tym konkret- nym przypadku jest to dobrze widocany tréjkatny proporczyk, oznaczajacy po- jezd dowédztwa dywizii pancerne}, “4 Pélgasienicowy ciagnik S4.kfz. 11 jednego z puikow artyleril DAK. Pojazdy tego typu byly wykorzystywane m.in, do holowania lekkich haubic polowych le-FH. 18, | ie V7 Militaria | Fakty 1/2007 28 AJAKS (VJ) Ksiazki Militarne aria | Fakty 1/:ki clagnik artyleryjskl Sd.Kfz. 10 dnej z ulic Derny na poczatku '. Pojazdy tego typu wykorzysty- do m.in. holowania armat przeciw- cernych 3,7 cm Pak 35/36 cm Pak 38 < Kolumna niemieckich pojazdéw w drodze do rejonu Sidi Oma Y Niemieckie czotal Srednie Pz. Kpfw. TI oraz pojazdy wloskie) 133. Dywizji Pancernej ,Littorio”, przybytej do Afryki w 1942 r,, na nadmorskiej drodze , via Balbia’ <2 ng taria | Fakty 1/2007 AIAKS WV) Ksiaaki Militarne 29‘A Stanowisko ogniowe niemieckie} armaty przeciwpancernej 3,7 cm Pak 35/36. W 1941 r. byla to ju przesta- rzala bron, skuteczna tylko przeciwko lzej opancerzonym brytyjskim czolgom szybkim, > Skutecznym ,narzedziem” do walk! 2 brytyjskimi czoigami do 1942 r. byla natomiast armata przeciwpancerna 5 cm Pak 38. Warto podkreslié, ze w DAK bar- zo czesto armaty ppanc. towarzyszyly w dzialaniach wlasnym czoigom, co nie- zmiernie utatwialo odpieranie kontrata~ k6w brytyiskich jednostek pancernych, YW 1942 r. do Afryki Pélnocne} skiero- wano réwniez zdobyczne sowieckie ar~ maty dywizyjne F-22, stosowane w Wehrmachcie pod oznaczeniem 7,62 cm Pak 36 (r). Byly one réwnie skutec ne w zwalczaniu brytyjskich czolgéw, jak przeciwlotnicze ,osiemdziesiatki ésemki”. Poza wersjami holowanymi w Afryce Péinocnej stosowano takze uzbrojone w te bro dziala samobiezne Marder’ 1. Militaria Fakty 1/2007luga armaty przeciwiotnicze) 2 cm 3 30 na stanowisku ogniowym. Warto igtaé, Ze cho€ driala tego typu sto- ano powszechnie do zwalczania sily J) i lekko opancerzonych pojazdow eciwnika, to gléwnym ich zadaniem zwalczanie celéw powietranych acych na wysokosci do 2000 m: .gdlnie wazna role szybkostrzelne udziestki” odgrywaly w obronie lot i, rejonéw koncentracji wojsk i ko- pojazdow. ;nowisko armaty przeciwlotnicze} m Flak 30 na jednym z lotnisk polo ch w Lil > Lekkie dziato samoblezne 2 cm Flak Sd.kfz. 10/4 z 609. dywizjonu arty- przeciwlotnicze} w czasie ostrzatu zycjl wosk brytyjskich. taria | Fakty 1/2007 AIAKS WY Kesiaeki MilitarneNiemieckie armaty przeciwlotnicze 8,8 cm Flak 18/36 znalazly w latach II wojny $wiatowej bardzo szerokie zastoso- wanie bojowe. Wykorzystywano je powszechnie nie tylko do zwalczania celéw powietrznych, ale i wszelkich opance- rzonych pojazdéw przeciwnika. W tej ostatniej roli zaslynely zwtaszcza w Afryce Pétnocnej. Mozna dlugo wymieniaé przyklady staré, gdy ,osiemdziesiatki ésemki” dziesiatkowaly brytyjskie czolgi. 15 maja 1941 r. 5 armat przydzie- lonych do Grupy Herff” zniszczylo w krétkim czasie 11 ,Matild”. 27 maja 1942 r. w czasie bitwy pod El Ghazala armaty kal. 88 ze 135. putku artylerii przeciwlotniczej dosiownie ,,rozstrzelaly” kontratakujaca brytyjska 4. Brygade Pancerna ~ na polu walki pozostaly 24 zniszczone ,,Granty”. 5 czerwca tego samego roku ,osiemdziesiatki sem! zniszezyly az 51 brytyjskich czolgow! ‘A. Inspekcja stanowisk armat przeciwlotniczych 8,8 cm Flak 18 rozmieszczonych w rejonie Tobruku. V Armata 8,8 cm Flak 18 z 3. baterii I dywizjonu 33. putku artyleril przeciwlotniczej, Libia 1941 AJAKS (VJ Ksiazki Militarne Militaria | Fakty 1/2007> Armaty plot 8,8 cm Flak 18/36 wielo- krotnie wspieraly bezposrednio jednostki pancerne DAK. Ulubiona niemiecka tak- tyka bylo prowokowanie za po: moca wlasnych czolgéw kontrataku brytyskich woz6w pancernych welaganie ich w zasieg ognia osiemdziesiatek dsemek’ < Armaty plot 8,8 cm Flak 18/36, ho- fane przez clagniki pélgasienicowe fz, 7, byly bronia stosunkowo mobil- ktéra|mozna bylo szybko przerzucié zagrozony przez Brytyiczykéw rejon <4 Armata plot. 8,8 cm Flak 18 2 I dywi- zjonu 33. putku artylerii przeciwiotnicze} sie ostrzeliwania brytyjskich czolgéw, Libia, 1941 r. Militaria | Fakty 1/2007 ‘AuaKs WY ‘sigeki Militarne 33