Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Tafuri Le Corbusier

    Uploaded by

    cvg_ge
    14 views17 pages

    Original Title

    TafuriLeCorbusier

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    14 views17 pages

    Tafuri Le Corbusier

    Uploaded by

    cvg_ge

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 17
    LESS ARCHITECTUUR ‘STEDEBOUW- BEELDENDE KUNST a i = RUKSUNIVERSITET GENT | Focal der Teepe Nees 'j Plateaustraat 22 | 3, {c4 dreripiaats voor urbanisme | Machine et Mémoire : | fond de Are de Tomphe. in swossndertig deten, di in totaal 20'7 22000 takoningen bavatten van ruin 200 projecten, Is gedurende de afgelopen tee jaar de veeks The Le Corbusier Archive verschenen *) Het letter. lfs)volledige bestand aon bouse- tekeningen wan Le Corbusier zoals dat sings se dood in 1865 wordt bbeheerd daor de Fondation Le Corbusier in Paris is danke deze Litgave (die overigans in gen ‘plage van slechts 250 axompla: ‘en i verschenen) ruimer tosgs0- ‘goworden, nei zoel det i ‘order is gebwurd met Le Corbu- [Naset het material van Le Cor- busier, uitoenlopend van de eerste Sohetson fot en met uitgewerkte en godotslleerde bouwteken ‘gen, Devat do serie ook sovention fssaye van Le Corbusie-deskun- ‘igen. G6 van deze bjdragen ‘publicoren wi) hier in vertaing Manfredo Tafurithaogiersar architectuurgeschiedenis in Vone tie) gaett ina arciks) nit eon volledig overzicht van alo stode- ouwkunalge sctiviteiten van Le Corbusior, maar haat een aan! Aspecton van dit onderdee! van Zin work naar voron, Tafur lege daar} ook verbanden mot het work van de arohitoot en de schi- dor Lo Corbusier Le Cabusir, dakvioning voor Chases de oisépu, Pas, 18901891, Axoname- Introductie De periseoop maokt het uct over fe sod monet ‘Aan de orde komt onder meor "30 dost Le Corbusler oon poging eersing door mide! te verzoenen met ‘ie imythes' van de ne ds goschredenis. De Unite debits tion zoBis ae in do aren 40 wordt ‘ontwikked is eon in zichzelt Bosto- fen geheel, waar de transperantio van het vroegere werk is vervan- ‘gen door eon endoorachtige Constructs dia de gemaenschop ‘omslut. De plannen voor Char {igarhtonsiotte mn gon laatsta hnorotsche poging van de ‘moder. ne symbolenbouvor’ Le Corbusior ‘om 2) ideodn vorm te goven, ‘met de Open Hand als kan van ‘ahwachting, van ‘eindeloze moge- likheden aie In het Boginstagiarn zim gableven’. Inst viagtuig, Montovideo, Scope arcane Choe Boel 120 WONEN m TABK 65 a ee Manfredo Tafuri Machine et mémoire De stad in het werk van Le Corbusier ‘Wannees Le Corbusier de dakwoning voor De Beistégui aan de Champs-Elysées ontwerpt (1929-1931), is hij er ich wel van bewus! een ruimte te scheppen, die niet als model kan gaan dienen, Was het Pavillon de [Esprit ‘Nouveau in 1925 gedacht als ‘maison de série pour un hhomme courant’, de dakwoning voor Charles de Beists gui is slechts cen plaats voor excentrieke onfspanning Voor een gezelschap dat erop uit is elke nieuwlichteri in ich op te nemen, door deze ce consumeren als een ‘modeverschijnse.*) In zijn brief van 5 juli 1929 aan de opdracitgever verklaart Le Corbusier belang testellen in de opgeve parce quil est. un_programmesvedette (Champs-Elysées)", Waar hij even later aan toevoegt ‘parce gu’ propose une solution des tits de Paris, dont je parle depuis 15 ans’) In dit appartement, waarvoor fiet al vanaf het begin elektrische Verlichting was Voor zien alleen Kaarsen stilen volgens De Beistéui oven lich uit), pebrikt Le Corbusier de technolo gfe om afscheidigen te aten Yeréw)jnen, om dexten Standen n hewegig te ztten en om fivoostlingen Iogeljk te maken op het bewcegharescherm van de Stoonkaroer. Technik ten dienatevanbetspe dus, Mar {ot dat spe jade genodigden van Carlet de Bestgul ‘eroordeld, Nit zonder eden thet mogsit van het Behele echt over Pans te genleten door van cen eskcoop ge te maken, erijtmen begrave’ bit fet bovenste verre In tegeawelling hire lten de hoge muen, wanneer then nar het Hoogst tras ik gekommen licen moar fiagmenten van Ge shyine van de stad versjaen, 2als de Bovenkint von de Ate de Toomphe en de Eifliones. Hat hie alec’ oo. on veering vat Se Chambre 2 cel ouvert, zonder ply de Taste ‘ipiaas waar le lence” en te grand are heersea, en pick om sich terug te kien, ch nits mect te fraken heeft met de verlangens in ée erondcr gelegen tote miracles. De boodethapervancal wade dans van d= vormen moetenoverguan naar de heaves van Algiers om ach vervolgene te doen horen in-de Tusterende ‘uumtent van et Capitool van Chandigarh De datwonng sor De Belsteguis geen Onderdeel van cen stedebouwhundig programme: veeleer is 20 cen kost bhaae schrjn voor een mondaine elite, die wel heel ver schillend is in haar sociologische en culturele kenunerken van die waarsan Le Corbusier ziin eigen oplossin- gen voor de hervorming van het moderne universum bad ‘illen foevertrouwen. Niettemin blijken juist hier vele elemeaten van Le Corbusiets houding tegenover de thematick van de stad, waacover zijn theoretische igeschrften ~ niet toevallig ~2wijgen. Allereerst i er de ‘afzondering’ van het grootstedelijk gebeuren: in de ‘woning aan. de Champs-Elysées is dat een gedwongen ‘azondeting: een geprogrammecrde afzonderiag Wordt het bij het kijken vanuit ecn vlicgtuig dat aan Le Corbusier even dierbane was als san zija vriend Saint- Exupéry. De alzondering is voorwaurde om veelomvat- tende wetten te beheersen; de blik die door Le Corbusier inzijn dakwoning wordt gehinderd, wil nog liken op die van de verheven en met hijdzame onverschillighetd Kijkende flaneur, die het grootse schouwspel van’ de oopwaar wenst {e bekijken zonder zich te compromit teten door te Kopen, en die zijn verkemningstocht maakt tot een programma van “deeinemend weigeren’ De verbroken verbinding De afstand dic tusven de dakwoning en het witzcht over Parijs is-geplatst, wordt exhter overbrugd door ven technologsich medium, een periscoop. Tussen let fap- reat en het geheel is geen eakele“onschulige’ veren sing meer mogelie; de kunstmetige igseep is Wezenik Geen enksle technologische ingreep komt exhier hei spesprek vergemakkoijken tussen de mens en het rand Tare’, de oceaan van et gehee, die opdocmt boven het laste tertas. Dezee van het pas en de grote ocetan van dlheme!, auwkcurig algepasid door gewijde maren: Le Corbusier tel dewrenzen van een gesprek da Jegewone aimotngen van de rime ophei, en bepoald wordt door en metafyasche afzondering, de verbreking vin elke schrukelijke verbinding, cen hovding dic nic! meer “Gnlierpt, maar “afwackt In de woning voor De Belstgeui wordt deze postica van hetlusteren voorgesteld als de latsteetappe van ders" door bet atehitesonisch en technsch apparaat, en, wat belangriker i, als alternatct voor de wile Bik op het panorama van de stad. De ‘grote leegte’ komt overal ovenuit, nets cen plaats dic net in contact treedt met de"ruimie van het menselik verkeer. en geen deel ‘wtosaakt van het universum Yan de eindigheid. De sult hiorin kan worden beleetd, is onverDiddelyjk gesshei- den van bet theoretsc andschap, waaraan Le Corbusier Zin eigen sociale boodschappen tocvertout Het fet dat 20" ruimie van de alzondering door Le Corbusier in het hart van de grote stad wordt onderge bracht, mag nict ondersehat warden. Ook hierdooeBijkt de woning voor De Besteput cen uitsekende lkmoes- roe’ om de geheime dijveren te laten zen, die = niet Blujd bewust = Le Corbusiers benadering van het ver- Schijse! stad bepalen. Hierin overheersen immers ver fntrustende metaforen, die samenkomen in et ‘cham- tre & el ouvert, de mct de tasl van de mythe spreekt se onderbreking, de afwexighetd en de verwachting die sie legeruimte bevolken, maken de betekenis dudeli van de ‘objets 8 reaction poetigue’ Hoes net mogelk deze potest te verzoenen met watals noodeakelik door de wereldse mythe van de rationalise Ting it opgelegd? Met andere woorden: i het mogelke Ihcrmee cen theorie van de ‘nieuwe state vormen? Le CEs en ESTAS Ser aA 4 ce Corbusier wil deze vragen liever nist beantwoorden, enminste niet fot 1929, het jaar van zijn els naar Latiins-Amerika. En ook verder zal hij 2e in zijn overvloedige literaire polomick miet aanroeren, althans met betrekking tot de thematick van de sted. Sporen van. het oniversum dat in de ‘chambre a cicl ouverts sgeschetst, zullen we, zoals is gebleken, veeleer aantreffen in het Pian Obus voor Algiers maar het zal volledig gestalte kejgen bij de bouw van het Capitool van Chandigarh Dithetekent geonszins dat Le C beschikt. De rationalisering wordt bewerkstclligd om et vervolgens aan voorbij te gaan, om andere universa van Aoelgerichtheid te herwinnen: dat blijkt meer dan eens uit Le Corbusier optreden. Msar ook wanneer men 2ija, erste stedebouwkundige modelien bekijkt, is het nodig vooroordelen die gemeengoed geworden zija teraijde te sohuiven, Le Corbusiers negentiende-eeuwse voorbeelden De stedebouw van Le Corbusieris immerse yaak gevien als het cinddoe! van zijn onderzoekingen.*) Van het Maison Domino (ot de Cisrohan-cel, en van bier 1% de Immeubles-villa, met eerst de Ville Radieuse en daarna de Trois érablssements huamains als viteindelifke synthe se: bij zo'ninterpretatie zou Le Corbusiers idee van de stad als verantwoording moeten dienen voor zijn gehele tonderzocksproces, dat zich op kleine schaal heelt vol- ‘rokken. Maat het gaat hier om een interpretatie die ‘nvermijdelij tekort schiet. Op die manier is het niet alloes mocilijk om gen plaa als Obus voor Algiers in al xin rikdom te vatten, maar ishet ook onmogelik om de SNyetenlijke — verschillen sssen Le Corbusier als {heoreticus en als maker op hun waarde te schatten, Z0 heeft men Le Corbusier kunnen aanvallen om hetgeen bij likt te zeggen in zijn geschrften en in zijn stedelifke Schema’s ~ die dan ook als onsamenhangende en op ‘ichzelfstaande, tegenstrijdige plannen worden opgevat ~ waarbij bet uitzieht benomen wordt op de ‘spreken- busier over twee ticlen — \e Crh, fagrent van en bie sevisn gers Ines epson ance A ge de ou Y 1708, c. 185. Lx Corbin ontwerptakeing ‘oor Vile 1988, de? afwijingen en op de wesealie verschillen in die tezenstaigheden He is overigens Dekend dat Le Corbusirs ioe van de Stdin los vetband staat met de ange en moetzame rel Doping in de negentiende ceuw om statin te bnielen voor de Behecrang van ht mastchappeli gedrog. Data) de vereameling fees va de Jonge! Ghasls Beanneret in de Bibliotheque Nation te Pari (916-101) kunnen we de verschillende broanes fpeporen ce bij later heeft verwerkt.20. was, Le Catbasier bekend met Der Stdtbau van Stnben, met | poblitnies van Unwin, de des ur es transforms de Paris van Haar, bet boek van de Braste barge: teaser Chale Bul, Leshetigue des ves (1893), de fcscritten van Emile van der Velde (Les ville tentic fret, 199), van Lig Einaud (a nvaucipaiaton du So, 1898) es Charen Lucas (Hlbitations& Bon marché 1859), Verde ha hij belagsteling voor Anstole Frat ce, Zola en Benoit-Levy, maar QOL voor het Frans lsc, van Texel iot Cordemoy, Blondel, tan. ier, Belidor en Patte, terwijl hij Piranesi besist atwees.*) 2 port Een verbinding deshalve met de klasicke traditie ca met negentiende-eeuwse voorbeelden? Dat is nog te alge- tmcen, het blijft tezeer. aan de rand van de problemen. j Het zegt zeker al iets meer om de formulering van de \ theorie var het huis als machine @ habiter in een geschritt [i 1883 van Ado Lance ten te komen, "Zou het nict mogelijk zijn’, zo schrijft Lance ia zijn bespreking van het Traité Architecture van Léonce Raynaud) —om verder te gaan en ook onze gebouwen en hizen z0 te contwerpen dat we rekening houden met de mens die ze bbezockten bewoont, niet slechts om hun globale indeling en plaatsing te bepslen, maar ook om de duizenden bijzondere toepassingsmogelijkheden te ontdekken, de vele hulpmiddelen en de besparingen in tijd en inspan- ning, die de invoering in onze woningen van procedés, die te danken zijn aan de vooruitgang van wetenschap en industrie, zouden kunnen opleveren? Een huis és een instrument, een machine, om zo te zeggen, die niet alleen de mens tot onderdak dient, maar ("..) hem ook ten ienste moet staan bij zijn bezigheden, en het produkt van zijaarbeid moet vergroten. De industriecomplexen, de kantoren, alle mogelike fabrieken zijn zo gezien bijna Eugtne Hina open ils veri in Tans Setons of he Town Planing {Confrence London 10.15. (Osobe7 1910, Langan 1911, ‘hse, Muto Yoneda WONEN m TABK sis Frome resents volmaakte en navolgenswaardige voorbeeklen.” Het comfort zit hem dus in de mechanisering van de Ihuishoudelijke voorzieningen, waarvoor nieuwe ruimten nodig2jn: het gaat om een opvatting waarin de techno- logie de eerste plats Knijst tocbedecld als midéel ter ‘ergroting van het produkt vans menses arbei, door op ‘aja en op inspanning te besparen. De verwantschap even met soortgelijke voofstellen van Le Corbusier springt dadeijk in het oog. Maar de theoricén van Lance staan nict op zichzet in het negentiende-eeuwse Frank nike Men moet ze veeeer eas onendel vat cep igekeel van voorstelien en pogingen, waarbij 0 Sdecén tin Inbegrepen van Cesar Daly omtront de Seuss wan yerandering van de vitgangspunten van de architect feo‘nct'gncaltie” en de dara voortoetende yoorstellen voor cen oon fnivoric Min omgeving die bepeald wordt door “bewegingen’ sweats Ce”, experimenten die richtinggevend zijn bij de verwerkelj- erie cote ent on U8" king van Cités owrieres, 20as die van Le Havre uit 1847 Gtleave's te foneie Waarover Dal zich geestdriftg heeft betoond, of de Cité Nanoléon van Veugey en Chabert (1899), de erste die it tagelden werd geste De Ci Napotion in Rijsel (1860) voor ongeveer dzend armen mag her niet vergeten worden. Ook deze geat terug op de colleevistische ideedn van Saint-Simon. Bij dit latste ‘oorbceld zien we het them van de c2l die fexibel is en aangepast kan worden ~ de tussenwanden zijn verplaats- thax in cen ruirnte van vier bij vier meter, besten voor telkens én gevin ~ tenwijl in tallaze ontwerpen voor nederzettingen, die min of meer geinspiteerd zn op de Phalansire, de fanslistove of het paropricum, de hookd- ‘aken van Le Corbusiers theonicen. ken te jn {ocgepsst. Zo wordt het ontwerp van Théodore Charpen- tict voor een economisch zelistandige Cié d’Union bij urijs (1849) beantwoord met de plannen voor over een gr0ot sebied verspreide en met de natuur verbonden itt de chemins de fer 0857) die vooruitwiizen naar de Routown van Charubless en de ‘sehikierachtigheid? van de technick, waazop in de twintgste ecuw de utopieen 2jn gebaseerd die van de linesre stad uitgaan ~ of de Abodomes van Jules Borie (1868), die door Serenyi jamen met de vooreeden van Fourie ex Godin, an groct als voorlopers van de “onmogelijke verz0enin dor Le Corbusier van het coleeteve eh idwidscle 9 eae amaaen ioaeeaae eon aston eo mien 5. bon ch = sanert Sots ea Benue gus ae priauen 30 ‘Store’ FL, Par coos ori 98.2 hirvoor a Tochniek, beheersing en vooruitgang Maar we mocten ons nit inde war laten brengen door de cigeneardigheden van de vorm. Georges Teyssot heeft in ‘Sen nauigezett analyse aangeivond Gat in de negentin- lewseuwse plannen, die utgaan van het collectie, en ‘waarin er ct hebuip van de moderne technologie naar testrcefd wordt een exacte omgeving’ fe scheppen, een Streven moet worden gezien om de verdediging van de Yooritgang en de mythe van de associate samen de “olmasite machines te laten voortbrengen) Machines ale allereerst in stat ja het maatschappeiijk bestaan van degevaalike lass’ te beheersen en te sturen door Iniddel van de manier wasrop er wordt gewoond, Zozien tre het them van de hygiene verenigd met de thema’s Yruarmee door het gebruik van nieuwe Cecieken een Tofeang wordt aangeheven op de onontkoombaarhed van cen” vooruitgang.Waarean de arbeiderskasse zal imocten deelnemen. De analyses door de negentiende- cuvse atedic en deskundigen op het gebied van de fiyglene gaan vergezeld van een veelheld aan kennis, |fsslcken en denlogsce’ opatingen, — net in de Jaatste plaats ce Yan het ‘geluk voor llen’ van Bentham et ‘evenvichtigingnjpen van baron De Gerardo’) ~ lie inde sociale poitick een voorwaarde zien voor de werbreiging van de njkdom, inde alles doordringende | Err fee duloun 50 or Theorie Eonlonse Cte ‘afta pp tvs voor se (TMS a tren fox ‘rot ert Eeeetas. ‘controle van he! gedrag de voorwaarde voor stabiliet, fen die de uitvinding Yan woonmodellen als politieke en | economische strategcen beschouvven De ‘kolonies'in de trant van Saint-Simon, de ontwerpen de afstammen van het panopticum, de phalanstere, de kkazerne, het gesticht en het klooster, bepalen, omgeven fen scheiden. Terwijl ze alleen maar een ander soort platen stichten, denen de collevisen ~ aews atholicke “socidlsten — rationalisering te kunnen bewerkstelligen, voor de mensen te zorgen en ze van Kenmerken te yoorzien: de proletarscbe ‘arken van Noaeh’ zi toevluchtssteden': het feitdat ze afgeleidziin van de kazerne en het hospitaal heeft dasrom een al te Guidelijke metaforische lading [Brian Brace Taylor heeft overigens onweerlegbaar aan- getoond dat Le Corbusier met alin Cie de Refuge ~ in ‘aansluting op de uitgangspunten Van generaal Booth en bet streven van het Leger des Heils wan het eind van de jaren twintig ~ cen opzet heeft willen maken die een Volmaakt anderssoortige plek betekent.”") De gemeen- Schappelijke discipline bij et gebruik van de cuimte en dde Kunstmatige, in voorschriften vasigelende beheersing yan de omgoving moesten een op zichzelf volledis, ‘ondetdeel doen ontstaan van het in algemene zin {geplande bestaan, ‘geordend” door een allesomvattende. fen alomiegenvioordige techniek, een exemplum in het ein van de mogelijke weldaden van het ‘plan’. En het fit dat de technische voorzieningen later ontoereikend waren, heeft, behalve voor de verantwoordelijiheid van ide opdrachtgever, ook gevolgen voor water in aanzien- lijke mate overgebleven is tan idealisme in Le Corbusiers pottica.") Instrumenten die op mechanische wijee een hervorming bewerken teneinde een ‘geregelde’ maat- ‘chappij voort te brengen: de principes die aan de basis liggen van de oplossingen det negentiende-eeuwse her- vvormers ~ volgens de interpretatie van Foucault”) — liken te worden yoltooid met de yoorstellen van Le ‘Corbusier aan het begin van de jazen dertig, Maar bet gaat om een moeizame, gebrekkige en onvolmaakte Woltooiing Zeket, dat komt doordat de dynamische werkelijkheid ch verzet tepen de rechilijnigheia van de ‘mastschap- pelijke ingenieurskunst’ waarop Le Corbusier zich ver- fat, De ‘onvolmaakte machine’ van de Cité de Refuge Zinspeelt echter in haar anderssoorligheid ergens anders ‘op: het steven dat daarin schuil gaat, wil zich over de sehele ons omgevende roimte uitbreiden. idan" Se Geese co Srapetp nection et teva nace obo USremaonne, frog me fe Baborooens, ov Danae, 156 ges on vole Sek Atige cob Dp ill ev Tern lh Saree oars or eit nen Sha dar tee Tor postin 0 58 98 palin, Ven tuinstadmodellen naar een stad voor drie mil- joen inwoners ‘Teyssot heeft echter aangetoond hoe de collecivistisehe pogingen al rond 1850 zijn overvieugeld door een veel Verfiinder streven, gebaseerd op industigle ile, naar arbeidershuisjes, wasrbij. wordt afgerekend met de ‘opvatting als zou de arbeid een militair karakter dragen, dle nog merkbaar is in de staal en mijnbourmedercet. tingen wit het begin van de negentiendo ceuvy (Le Creusot fen Anzin). Het gaat om de modellen die in Mulhouse ex ‘Guebwiller hebben gezegevierd om via het deaken Van Frédéric le Play terecht te komen in de denkbeelden die door de Parise Wereldientoonstelling van 1867 aja, bokrachtigd.") Het huisje dat het eigendom van de arbeider is, verbindt het streven de proletarische “zekte’ uit te bannen met de mythe van de ‘eigen haard’ en de aarde, als middel tot herstel van een verloren gegane ‘hellstaat —individueel en social. Inde ideologie van het eigen huis voor de arbeider krijgt dit middel van de achttiende-eeuwse filantropie voor maatschappelifke hervorming en de alles Coordringende beheersing van de imassabewegmgen een eigen accent: de bepaling van de Dehoeften en hun ‘produktie’ wordt just verborden met een streven de cel de het gezin i, te vestigen op plaatsen, die ook zelf in prodaktieve zin ijn bepaald. Bovendien ‘produceert’ dat huis, voorzover het een voorziening is, ‘produltie’: dat blijkt zelfs uit de resultaten van een ‘onider70ek als dat van Aled de Foville naar de woningen in landelijke streken in Frankrijk, dat overigens aan Le Corbusier welbekend Was.) [Chawe-do-Fonds, 1914. Vogsiviucht- Hot is veolbetekenend dat de jonge Jeanneret zich allereerst-door wat hij opsteekt van Howard en Una — waagt aan experimenten met nederzettingsiiodellen die met ct tweede uitgangspunt te maken hebben ~ studies cover Hampstead en Hellerau, de tuinstad in La-Chaux- {de-Fonds (1914), plannen voor Saintes en Saint-Nicolas @Aliermont (1017) ~ en vervolgens met modellen wit de collectivistische traditie, zoals het ook veelbetekenend is iat hij in de Vile pour ois mallions d/hubitants (1922) beide modetien tracht te ate saiengaan, Maar wat ons hierbij bepalend ijt te zijn, is dat im het bogin van do Jiten fwinlig ijn opvatting van deze modellen de daarin \ervatie uitgangspunten zou kunnen veronachtzamen Het gaat niet om analytische bipiendheid. Het is nu ceenmaal 20 dat wanneer de nieuwe hulpmiddelen voor hhet ontwerpen op grote sehaal vaste voet knigen, de vitgangspurten ontzent wat stedeljk is seherper gefor- muleerd worden en niet meer alle aspecten omvatten, \Waarbij de neigingzichtbaar wordt om minder belang te Dechten dan voordien aan de verm van de nederzeting En juist deze algehele herschilkking vervangt Le Corba sier door een machtsvaculim, Zijn plan voor een opvoe- ding tot een civilisation mackiniste Veronderstelt abort vlak’ van de samenleving; de afstand tussen die twee wordt overbrugd door een verdediging van de techaiek, | die uitsistend’ vormaspecten,belilst. De verbindi fsson de achttiende-ceuwse traditie en negentiende- | ecuwse modelien vindt precies op dit gebied plaats “ ‘aire besissiizen, maar ook de deeiname van het ‘grond- | slechis in formee'’opaicht kunnen de resultaten van ee ‘eted, waarin macit en Kentis verborgen worden en wasrin,praktyjken en beweringen voorkoien dic van invloed zijn op de subjecten worden teruggevoerd oD schemata, waarin het duidelijk gaat om de allegori van plannen, die zich vanuit een ‘centrum’ wtstrekkea. Dit al vervolgens het machtscentrum jade auctoritas die just de geest van het systeem van het ancten régime ‘imaakt = waarvoor een plek aodigis: bet laboratonium Yam de architect, waarin de techniek ‘doorzichtig’ word, comdat daarmee de vele talen, waarin de oude syntheses titeen zijn gevalen, tot cen vorm hesleid (en Bjgevolg feordend, leesbaar en verbonden met con hicrarisch Systeem) kunnen worden Er is cus sprake van cen tweepoligheid, van de sede bbouw bedoeld als “onderdak van de techniel’, als huis ‘waarin di ‘vervloekte"veelheid aan talen gedwongen is en gezamenlijk brandpunt te zoeken, én het “muliver: Sum’ zonder cent van de moderne grote stad. Eéa van een reeks tweepoligheden net als die van. subject: collectinteit, natuue-kunst, “Apollo-Dionysus en ar chaisch-futuristisch, waarin de weerspiegeling gezicn Kan ‘worden van cen manicheische voorstlling van de werke- lieheid, die verbindingen wil leggen naar de subversive intentions of Surrealism’) Onze opvatting van de dakwoning voor De Beistégui echter heeft ons voor een poetics goplaast dic uit ‘erschillen’bestast. Is het misschien onmogelifk ome autonitaire, aan de Verlchting ontleende waarden in Le Corbusiers ideologische uitspraken te interpreteren als een compensatie die “troost’ moet bieden voor de ouheelbare breuk tussen het streven naar syntinese en de eindeloze vermenigeudiging van kenmnis en macht? Nihilisme en synthetische beginselen De tecick zoals Le Corbusier die schider, set er hesgensdubbelanag tit Dit ial opgemeskt voor Ge “Tt punta” waatop aja architect fg moeten Doras ten, maar men 200 het kuomen veer voor a “Tdcbouvkorige segele': Lr Corbuaer he besig van ales te ontkenooh en sietg te verbaten de aah het ebouve opgsigichicrarchie, de verhouding ge- Soomnaivir en gebouw-steat, de verkeerissn as function eo "sEitbare ordesingclomenten’ ch het tradionle aoneringsschema -door codes de cvoren al atu werden beschouwd, te vervangen door vil Keurige code. Zi crste dad bestant dra ut ht nici erro nde em sprees het Donne scera bockslen.®) De wilekeur van de nese schepper van iden berust op betaine: eon goede reden om opnisuy nar de housing van de Jonge eanneret eg cover Netasete fe Kijken Het door et mais wigemaaktegebied wordt vl Keurig opgcrild met bouvecls I Saznton’ icv As ntelecucie eles, waarop L-Eplatener, Schur en Provensal dolen")~endecthiek~ aes die van Roshan, taardoor de inferpectatc. yam: Pauia’ Day Stet eloofvaardig wordt) worden tehulpgeroepen om de Kreis te vllen, dle ts achtergelaten door het ‘it wattop de metafyin van de tecmiek Borst Een Sollee san nine en syne begisecn i “thet onbegsanbaze pad te sada Le Corbusier vail tiueten in bet bensuwende woud van bet modeme Siversum, Dat verondestelt en is van bet moder te" de onbekwaumhetd en dat universum ust sedert fet aime om zi middelen tot bchoud ie vershat fen. Hletdoor allen die middclen egess anders vandaan tiosten komen elle op een Hasike’,synbetache tmaner aan ets van de ecniekmocten worden oteend \Maar bo ret Le Corbusier ‘synthe’ et? I het die fctematiche, onderverdlende en uteindelieargelote Tot ce tye car Gite Bom one we St ‘her Mant soup 64 (eoroolen anos \WONEN m TASK sas Le Corbusier G6 de Fefoge Pass 1882 $852 Aaron Dooreneds Plategrond op hat niveau van de ngang, degree hal ant stzaon Le Corsi, plan voor sen stad van 3 mioen ~~ nore 1922, Pater ont ce ba J _ i mo ea ene (WONEN m TABK 885 6 WONEN m TA9K sias Le Corousir,eoheta, lo de Jarvire, 1920 : synthese van de stedelijke modellen uit 1922 en 1925, van het Charte d’Adhénes ea de Trois étublissements, of die dlalectische synthese die zich baan breekt via de omslag in zijn schilderwerk van de jaren 1928-1932"), een hhoogtepunt bereikt in de villa Savoye en een heel gebied gaat beslaan in het Plan Obus’ Zalfsin Ronchamp verlaat Le Corbusier ich niet op een {al die enkel uit verschillen bestaat. Maar ongetwtifeld ddrukt zijn architectuur ~ we zijn het nagegaan voor de akwoning aan de Champs-Elysées, maar we zouden het, ‘90k kunnen nagaan bij de dialectische ruimten van de villas uit de jaren dertig -metaforisch het “multiversuny” ‘yan de grote stad vit op een veel rijkere en problemai- scher wijze dan zijn stedebouv Hoop op profeten Die stedebouw daarentegen wordt vanaf 1922 (de plan- nnen voor Algiers ent het capitool van Chandigarh gedeel- telifk uigezonderd) bebeerst door een ideeenarmoede, \waardoor de ingewikkelde problemen die eigen zin aan, de stad en het niet-stedeljk gebied van zijn tijd, onver- mijdelik worden verkleind. Le Corbusier bekommert ich inderdaad enkel om anachronistische 2aken: het ‘zanbrengen van begrenzingen, indelingen, verschillen en basisyormen vind plaals voordat het ‘plan tot cen absolute eenheid wordt, Daarom is het geenszins ver- Wonderljk dat Le Corbusier er behoefte aan heeft gehad 9p profeten te hopen, die een beslssend gezag adden door hum duidelijke en centrale macht. Dan is het van, een belang of dat gezag nu op de ene of op de andere | manier gestalte krijgt, in Lenin of Mussolini, rond Le Conusier ehetsen van Sen plan voor bode Jone So ‘ssa bade ME Hubert Lagardelfe, Philippe Lamour, Pierre Winter en Francois de Pierrefeu, in het Volkstront of inde regering te Vichy.) De auctoriias waar Le Corbusier van éroomt, ziet er immers uit als een spook, waaraan hij de-naam Colbert geett.") De synthese dic het alledaagse materiaal -van de puristische schilderien ‘samendwingt’, die in de schildenijen en tekeningen na 1928 de ontbindende anwezigheid weerstaat van de vrouwenfiguur, die ver schillen aanbrengt en die als voormaamste figmur van de ‘mogelijkheid om te berekenen en vooruit te zien in de stedebouwkundige planaen naar voren komt, kan inder- aad alleen gerechtvaardigd worden doordst toevlucht gezocht wordt in dat drogbeeld van de macht. Le Corbusier wil liever in het onwerkelijke drogbeold het alomvattend karakter van zijn eigen voorstelen kort- stondig bezegeld vien dan bet bestaan erkeanen van veelvormigheid in opeatting en praktik, die het beeld van een aigerond geheel wel moet uitshiiten, Dat ver ‘daari waarom hij teruggaat naar de klassieke' bronnen — Griekenland, de grand siecle of abt Laugier ~ om hhypothesen voor het machinetijdperk te bevestigen die echter inde loop van de negentiende eeuvy werkelijkbeid zijn geworden of droom zijn gebleven. Dus, in verband ‘met deze laatstetegenstijdigheid: alleen de strategieén fen muddelen die in de negentiende eeuw worden uitge- ‘werkt hebben Le Corbusters helangstellin: niet zander reden hebben wij van die strategieén gezegd dat wij ze slechtszijdelings noemen, Vereenvoudiging en wil tot symthese: het gaat om: Instrumenten die wel heel weinig ‘modern’ zijn. En toch ‘gaat Le Corbusier hiermes het verbreken van de samen- hhangen en de ontbinding van al het “organische" in de nie 6 Gapatone (Serco ith ep 5) taa sn ailngetuaseies moderne grote stad te li. De Ville Radieuse is nict een Peay Wola hei og ope tockomst ean seniccases neergelegd in een ark die los van ruimte en tijd is A Satu oop de rede van et land Lice ig Le Corbi, d vier noofdpunton: Pais, Barcelona Faker de VK Radease prctendech wlorek sora Ronee Vemma k Fanon, TEN Gig te zija voor de eigen woorden, pretendeett alles Giaaee eran aN Ceamen segge over de cnvereuigbate afautigen, ete {scot tad on Poi sr Ae 15, Seemegeetnoa” GIST Otc dio tal oey ate Mercenary | ARCNe pie ita ts peat ones | fi tareun, fromthe Radar ‘kunnen vaststellen van ¢en logos voor de eindeloze talen Areceieeaeh sae mc Mite Eco sarees ane loot enh liar ater ae ene | EEGSERMAT Ceatgeucin route alcriebomortnges feet, caeaerdtgecvar" OOK ap 20ek zijn noar een ‘iconogratie van het ongebro | PeeirmeelierSeee ene’ in aie in krijgt Le Corbusersafkeer van avant. aren ides eon diepere betekenis, zoals die ondermeer tot arses ewee Siting Komt in in elle reacties op futurisme en sures. sieiimsintiwaie” lime: Tegenover de ‘practige Musi’ zoals Roland Gonieci2aGataeseinals: Barthes bet heeft gendemd,*) ~ (...) di het mogele cy SOUS URCEMET euore maakt de taal buiten de macht om te bedenken, in de SESES ine EAS schitering van cen voortdurende spraakrevolue, Stell ‘ Te Corbusier met jn stedlke medelle het gezag van “storgnsewrmrer,, een bevestigende taal, de tot heraling wing (Cowl in cu Mreresortem.Moskou en Pai als in Romte).”) De Ville Radieuse als post-liberale stad Zouden we ons er din nog over verbazen dat z0'n bevestigende teal, gevormd door tekens die nae het stereotype nelgen, ich voordoet in cen Techtsteeks ‘ertund met cen monothsitshe opvatling vn Macht, EERIE Ee ie wordt voorgesteld als -di-viduuon? Tussen de trad CCIM Pendioss” tievan SaincSimon, een opgeblazen syndicalime en cen | Pas conporatisme dat de theone van de cites utdraagt, lat 22 Rtenns gon augue Le Corbusier ain ideologisehe opvatingen heen en weer Segoures Stmeioso mire shageren,sterk beinvioed door Ge idceen dein de Jaren States gran mere wing opgeld doen in bepaalde technocratigte roe. | fe 7ienwwr fe pen, het Redressement francais bijvoorbeeld.”) Us corbusi ebeeen Ale ‘symfonic van de industric' ken voor hem alleen’ sir kunnen de tegenselingen alleen worden opgcheven orem berusien op cen ovum organum, op een orgaaisch | door ze voledig in de bewesing van Gat worden te leten gehcel van beslssingen, op cea door en door eshte | ondergnan: a ville devenne une ville humaine, erate Pyramide. Ben pyramids die stat tegenover de destruc: ville sans clascs’®) De “betokkenheid’ bi het plan al tieve'kakofonie van de bestaande togenstelingen, maar borg staan voor het yolmaakte futelioneteh ervany ook cut com tanernanie: ook cen andere oplossing biedt dan “atonal” bouw- — daatin klinkt de echo door van de door Jean Jacques Fees 8 So sel Rousseau verkoncigde vrijwilige enalgehcle vervteem ‘AtonesonSeti term’: Op grond hicrvan wekt het geen verbazing dat Le ding ise Sait EE'Scee Coxbusier zich voor aija stedabouw bedieat van san De technick ie de 'ongemakken van de beschaviog' zou GRiosetTaersctth. Lager onleeae sagan dnt hy Seis var e_meccr vances cr ket ating ioe Se eee ] Bie betoveringvan Veneti,die bi uistcklabmnntschesad, souw doorbreke, berux ap voostelingen met en S Aevramopanincenee Gat wine rn de ee dor Henrotssecie_Syaeseh rier eno dnkpatonen as dewey | RRR eee peed redee ovement any ae onc mere tesereeeneeememsauzaronen ee ceoret oreusrna ance hygiéne-esthetiek, zo geliefd in de negentiende eeuw, de negentiende eeuw. We kunnen nog iets meer zeggen: SEspeattn attain blgncen cee O€ hf oor het Wehowd van Se sours Corgan” maar sok hart weknoeee SEES” rnc ad ops sendin och ees cen op wih ee fee tg seen tee tioecvenaen‘attesaninaes” _PUBLiKatie van Robert de Souza uit 1913, methoden halt technick zich geen grenzen stellen door de politicus. SESS Roveevaimmtetccmingransjngehomen Se Incpanicl ataeeP ae seat oy Seay “ciestr rit” poster sta, mak Ge wot ageagen oor ee heal ooeaerakceseojarpeaspeeh es | mpetvoncearn Tebow Vite Radiewse, i uit gevieht op het overwinnen van de doct rich voor als met macht bepttigde Kens.

    You might also like