PREZENTASİYA

Gəm energetik qurğularin istismar

Dənizdə həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi
Fərdi xilasetmə vasitələri
Məmmədzadə Etibar
I
448
Ağazadə Həmid
 Fərdi xilasetmə vasitələri
Xilasedici dairə sintetik lifli parça ilə örtülmüş, bütöv penoplast
parçasından və yaxud bəyənilmiş digər materialdanhazırlanmış sərt
həcmi özündə təmsil edir.Dairə azı 2.5 kq. kütləyə, 14.5 kq. çəkidədəmir
yük parçasının azı 24 saatsu üzərində saxlanılmasını təmin edən üzmə
qabiliyyətinəmalik olmalıdır. Xilasedici dairənin xarici diametri 800 mm-
dən çox olmamalı, daxili diametri isə - azı 400 mm olmalıdır. Dairə ağ
və qırmızı, ya da narıncı rəngəboyalanır. Azı 4 yerdə işıqqaytarıcı
materialdan olan zolaqlar bərkidilir. Dairəninüzərinə gəminin və
qeydiyyat limanının adı yazılır. Xilasedici dairə diametri azı 9,5mm və
uzunluğu dairənin azı dörd xarici diametrinə bərabər xilasedici leyerə
malikolmalıdır.

Dairəyə bərkidilən Oda

ipinin uzunluğu davamlılığı
30m 2 san.

Leyer ipinin
30m hündürlükdən
uzunluğu-
atıldıqda zərbəyə
4x800mm
davamlı olmalıdır

Leyer ipinin Rəngi narıncı

qalınlıgı- 9,5mm olmalı.

Dairə yuvalarda(yerlərində) yalnız öz çəkisi hesabına eləsaxlanılmalıdır

ki, onu asanlıqla tullamaqmümkün olsun, gəmi batan zaman isəo,
sərbəst olaraq,Şəkil. . Özü yanan siqnallı xilasedici üzgəcsu üzərinə
çıxmalıdır. Hərbortda azı 1 ədəd xilasedici dairə, uzun olan nəzərə
alınmaqla, 30 m uzunluqlu dolaşıb ilişməyən möhkəm burazdan olan və
ya vaterliniya üzərindən onun qoyulma yerinin hündürlüyünü azı iki dəfə
üstələyən uzunluqda üzən xilasedici ip ilə təchiz olunmalıdır.
 İp gəmidə etibarlıbərkidilməlidir. İpli dairələr, gəmi hərəkətsiz olarkən
(yanalma körpüsündə və ya lövbərdə durarkən), onun bortunun yanında
suya düşmüş insana kömək etmək üçün xidmət göstərir.Xilasedici dairəyə
tərəf üzərək insan ipdənvə yaxud xilasedici leyerdən tutur və onu özünə
tərəf çəkir. Sonra dairənin səthindən iki əllə tutaraq, aşağı və özündən
qabağa elə basmaq lazımdır ki, dairə , baş üzərindən aşaraq bədənə
keçsin (dairə altına suya girmək lazım deyil).İstilik itkisini azaltmaq üçün
mümkün qədər az hərəkət etmək zəruridir. Onlar daima növbə aparılanvə
ya insanlar olan yerlərdə qoyulur;
Gəmidə olan xilasedici dairələrin azı yarısı özüyanan buylarla təchiz
olunmalıdır. Özüyanan buyun işığının yanmasıazı 2 saat ərzində təmin
olunmalıdır; işıq elə olmalıdır ki, su ilə söndürülə bilməsin; işıq ağ rəngli
olmalı və yuxarı yarımsferanın bütün istiqamətlərində azı 2 kd işıq gücü
ilə fasiləsiz yanmalı və yaxud həmən işıq gücü effektivliyi ilə dəqiqədə
50-dən az və 70-dən çox olmayan tezliklə sayrışın verməlidir.
Azı iki ədəd dairə avtomatik işə düşən tüstü şaşkaları olan işıq- tüstü
buyları ilə təchizolmalıdır. Bu dairələr hər iki bort tərəfdən hərəkət
körpücüyünün qanadlarındayerləşdirilir. Şaşka sakit suda üzən
vəziyyətdə olarkən 15 dəqiqə ərzində yaxşı görünənrəngdə (adətən
narıncı) bərabər şəkildə tüstü buraxmalı, dalğalıqda su ilə
örtülməməli,alov atmamalı, qığılcımlar verməməli və heç olmasa 10 san
suya tam batırıldıqda tüstü verməyə davametməlidirlər
Özüyanan işıqlarla və ya tüstü şaşkaları ilə olan buy qısa iplə xilasetmə
dairələrinə bərkidilir. Kütləsi 4 kg-dən artıq olmayan bu cür buy gəmidən tez
ayrılma qurğusuna malikdir, hansı ki, tüstü siqnalını və onunla birgə
bərkidilən özüyanan siqnal işığını avtomatik olaraq azad edir və işə salır.

.Xilasedici jilet suya düşmüş insanın su üzərinə çıxmasını və onu bu vəziyyətdə

saxlanılmasını elə təmin etməlidir ki,sifət su səthinin üzərində olsun.Jilet
yanmanı dəstəkləməməli və alovla tam əhatə olunduqda, 2 san ərzində əriməyə
davam etməməlidir

Doldurulan xilasedici jilet iki ayrıcakameraya malik olmalıdırlar,hansılar ki, suya

batan zaman bir hərəkətlə fəaliyyətə gətirilən qaz baloncuğundan və ya ağız
vasitəsilə doldurulurlar.Xilasedici jilet 24 saat ərzində şirin suda saxlanıldıqda
onun üzmə qabiliyyəti 5%-dən artıq azalmamalıdır.Işıqqaytaran materialın
zolaqları jiletin üzərinə elə qaydada yerləşdirilməlidir ki, bütün istiqamətlərdən,
həm suüstü və həm də hava gəmisindən onlar görünə bilsinlər.Böyük insan
üçün xilasedici jiletin quruluşu elə olmalıdır ki:-jiletin quruluşu ilə qətiyyən tanış
olmayan şəxslərin heç olmasa 75%-i heç bir kömək,təlqin etmə və ya
əvvəlcədən göstərmə olmadan bir dəqiqədən çox olmayan zamanərzində
ondan düzgün istifadə edə bilsinlər
 1.Xilasedici jilet 24 saat ərzində şirin suda
saxlanıldıqda onun üzmə qabiliyyəti 5%-dən
artıq azalmamalıdır.
2.Doldurulan xilasedici jilet iki ayrıca
kameraya malik olmalıdırlar.
3.İşıqqaytaran materialın zolaqları jiletin
üzərinə elə qaydada yerləşdirilməlidir ki,
bütün istiqamətlərdən, həm suüstü və həm
də hava gəmisindən onlar görünə bilsinlər.

Gəmilərə,cədvəldə göstərildiyi kimi üç ölçüdə xilasedici jiletlər

verilməlidir. Əgər xilasedici jilet iki qonşu ölçünün tələblərinə cavab
verirsə, o, hər iki ölçü ilə markalana bilər. Xilasedici jiletlər cədvələ
müvafiq olaraq ya çəki, ya boy, ya da çəki və boy üzrə birgə
markalanır.Əgər böyük insan üçün xilasedici jilet, çəkisi 140 kg qədər və
döş qəfəsinin dövrəsi 1750 mm qədər olan şəxslərin geyinməsi üçün
müəyyən olunmayıbsa, bu şəxslərin üzərində jileti bərkitməyə imkan
verən lazımi ləvazimatlar olmalıdır.
1. Körpələr üçün – 100sm-ə qədər boyu, 15 kq-a qədər çəkisi olan.
2. Uşaqlar üçün – 155sm-ə qədər boyu, 45 kq-a qədər çəkisi olan.
3. Böyüklər üçün – 155sm-dən artıq boyu,45 kq-dan artıq çəkisi ola
Xilasedici jiletlərə olan tələblər.

Lampası və batareyası olmalıdır

Fit verəni olmalıdır
İşıqqaytarıcıları olmalıdır
5 san ərzində insanı üz aşağı vəziyyətdən
üzü yuxarıya cevirməlidir.
Əlləri jiletin üstünə qoymaqla 4,5m
hündürlükdən, başa qoymaqla isə 1m
hündürlükdən tullanmaq mümkün olmalıdır

Odadavamlılığı 2 san olmalıdır.

Narıncı rəngdə olmalıdır
Rahat daşınmalıdır.
Qısa məsafələri üzməkmümkün olmalıdır.

İşığının gücü 0,75 kd olmalı və ən azı 8 saat

ərzində yanmalıdır
Əgər işıq sayrışan olarsa onda işığın dəqiqədə
50-70 yanıb sönməsi mümkün olmalıdır.
 Hidrotermokostyumlar.
Hidrotermokostyum soyuq suda insanın sifəti istisna olmaqla
bədəninin istiliyinin itkisini azaltmaq və soyuğun təsirindən
qorumaq üçün nəzərdə tutulmuşdur.

İstiliyi saxlayan hidrotermikikostyum

İstiliyi saxlayan hidrokostyum

havanın temperaturu 0-dan 2ºC-
yə qədər olan dövr edən suda 6
saat ərzində qaldıqdan sonra
insan bədəninin daxili
temperaturu 2°C- dən artıq
aşağı düşməməlidir.
 İstiliyi saxlamayan hidrotermiki kostyum
İstiliyi saxlamayan hidrotermiki
kostyum isə havanın
temperaturu 5ºC-yə qədər olan
dövr edən suda 1 saat ərzində
qaldıqdan sonra insan bədəninin
daxili temperaturu 2°C- dən artıq
aşağı düşməməlidir.

Hidrotermokostyuma olan tələblər.

Uşaq hidrokostyumu 150 sm boya və 50 kq-a qədər çəki üçün
hesablanmışdır. O sarı rəngli kisənin (idman tipli çantanın) içində
saxlanılır.
Böyük universal kostyum 190 sm boya və 150 kq-a qədər çəki üçün
hesablanmışdır; narıncı rəngli kisənin içində saxlanılır.
Həddən artıq böyük 206 sm boya və 170 kq çəki üçün
hesablanmışdır; yaşıl rəngli kisənin içində saxlanılır.
 -Fit verəni olmalıdır
-İşıqqaytarıcıları olmalıdır
-Odadavamlılığı 2 san olmalıdır.
-Lampası və batareyası olmalıdır
-Qısa məsafəlıri üzmək mümkün
olmalıdır.
-5m - ə qədər hündürlükdə olan traplarla
qalxmaq və enmək mümkün olmalıdır.
-4,5 metrə qədər hündürlükdən suya
tullanmaq məsləhət görülür .

Qoruyucu istilik vasitələri.

İstilikqoruyucu vasitə kollektiv xilasetmə vasitələrində olan insanın
isidilməsi üçün nəzərdə tutulmuşdur. İstilikqoruyucu vasitə havanın
-30-dan +20ºC-yə qədər temperaturunda öz funksiyalarını lazımi
qaydada yerinə yetirməlidir. elə olmalıdır ki, istilikqoruyucu vasitədə
olan insan, əgər o, üzməyə mane olursa, 2 dəqiqədən çox olmayan
vaxt ərzində suda onu soyuna bilsin.

Xilasediçi qayıqlar.
Xilasediçi qayıqlar bir qayda olaraq bir göyərtədə yerləşdirirlər.Qayıqın
üstündə siqnal işığı qoyulmalıdır. Siqnal işığı qayıqın içindən işə
salınmalıdır.İşıq azı 12 saat daimi fəaliyyət müddətilə və yuxarı
yarımsferanın bütün istiqamətlərində azı 4,3 kd intensivlikdə olmaqla ağ
rəngli olmalıdır. Əgər işıq sayrışan olarsa, o 12 saat ərzində dəqiqədə
50-dən az və 70-dən çox olmayan sayrışma verməli, intensivliyi daimi
işığa ekvivalent olmalıdır.
Qayıqların suya salınması.
Gəmidən qayığı suya endirmək və onu gəmi bortuna qaldırmaq üçün
qayıq tirlərindən – oxlardan, dayaq konstruksiyalarından, qayıq
tallarından və bucurqaddan ibarət qurğular istifadə olunur. Qayıq
tallarının üst blokları qayıq tiri oxlarının noklarına (üst sonuclarına)
bərkidilmişdir. Talların yuxarı və aşağı bloklarının arasından bitki,
sintetik və ya polad tros – lopar keçirilmişdir.

Qayığı suya salmazdan əvvəl yoxlayıb hazırlamaq lazımdır.

- qayığın dibində olan probka bağlanır(əgər avtomatik klapan deyilsə)
- falinlər çəkilir və bərkidilir,stoporlar yoxlanılır
- yanacaq ehtiyyatı və yağın səviyyəsi,mühərrikin işə salınması
- radiotelefonun işləməsi, stromtrapların hazırlanması

Sərbəst düşmə metodu ilə endirilən qayıqlar

Maili meydançadan sərbəst düşmə metodu ilə qayığın endirilməsi
qayıq tiri vasitəsi ilə endirilmə qarşısında müəyyən üstünlüklərə
malikdir: endirmə zamanı qayıq gəmi bortuna çırpılmalara məruz
qalmır; o suya gəminin hərəkəti zamanı endirilə bilər; atıldıqdan
sonra qayıq gəmidən böyük məsafəyə uzaqlaşır, hansı ilə ki, onun su
üzərinə yayılmış və yanan neft məhsullarına düşmə riski azalır.
 Növbətci xilasediçi qayıqlar.
Növətci xilasediçi qayıqlar suya düşən və su üzərində müşahidə
olunan insanların tez müddətdə xilas etmək ücün nəzərdə tutulub.
«Suda insan» həyaçan siqnalı verildikdə Gəmi xilasediçi qayıqların
suya salınması fırtına hava şəraitində cox vaxt aparır Növbətçi qayıq 6
uzel sürətlə azı 4 saat ərzində qayığın manevrlərini təmin etməlidir.
Qayığın təchizatına azı 2 uzel sürətlə, tam sayda insan və
təchizatla yüklənmiş gəmidə mövcud olan xilasedici sallardan ən
böyüyünü yedəkləmək üçün kifayət edən möhkəmliyə, azı 50m
uzunluğa malik olan üzən lin daxil olmalıdır. Növbətçi qayıq elə
qaydada qoyulmalıdır ki, 5 dəqiqə ərzində endirilməyə daimi hazır
vəziyyətdə olsun.
 Sağ qalmaq tədbirləri
Əmin olmaq lazımdırki hec kəs suda qalmayıb. Soyuqdan qorunmaq ücün
qayıqın və ya salın qapısını ört. Yararılara ilk tibbi yardım göstər. Qayıqda
və ya salda olan təlimatı, avadanlıqllardan istifadə qaydalarını öyrən. Əsas
məsələ-insanların təhlükəsizliyini təmin et, təhçizatdan səmərəli istsfadə et.
Yadda saxla – insan ücün əsas təhlükə – soyuqluqdur. Əgər paltarın suda
itanıbsa, cıxart yaxşı sıx və təzədən geyin. Ehtiyat olan geyimlər xilas
olunanlar arasında bolünməlidir. İcəri su dolubsa dərhal cölə atılmalıdır.
Növbətciliy təyin et. Növbətcilik ən az iki nəfərdən ibarətdir, iki saat
ərzində aparılır. Biri ətrafa nəzarət o biri isə icəri nəzarət edir.