L,EI

C D
L/2

L,EI

L/2

A B

Metode Kekakuan (Stiffness)

1. Menentukan DOF (Degree Of Freedom)
1 2 3

2. Menghitung Matriks Kekakuan Struktur

∆ =1 𝑘11 𝑘21 𝑘11 𝑘31
1

12𝐸𝐼 12𝐸𝐼 24𝐸𝐼

𝑘11 = + 3 = 3
𝐿3 𝐿 𝐿
6𝐸𝐼
𝑘21 = −
𝐿2
6𝐸𝐼
𝑘31 = −
𝐿2
 ∆2 = 1 𝑘22 𝑘22 𝑘32
6𝐸𝐼
𝑘12 𝑘12 = −
𝐿2
4𝐸𝐼 4𝐸𝐼 8𝐸𝐼
𝑘22 = + =
𝐿 𝐿 𝐿
2𝐸𝐼
𝑘32 =
𝐿

∆3 = 1 𝑘23 𝑘33
𝑘13
𝑘33 6𝐸𝐼
𝑘13 = −
𝐿2
2𝐸𝐼
𝑘23 =
𝐿
4𝐸𝐼 4𝐸𝐼 8𝐸𝐼
𝑘33 = + =
𝐿 𝐿 𝐿

Matriks Kekakuan Struktur:

24𝐸𝐼 6𝐸𝐼 6𝐸𝐼
− −
𝐿3 𝐿2 𝐿2
6𝐸𝐼 8𝐸𝐼 2𝐸𝐼
[𝐾] = − 2
𝐿 𝐿 𝐿
6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 8𝐸𝐼
[− 𝐿2 𝐿 𝐿 ]

3. Menghitung Beban Equivalen

𝑃
𝑥1 0 = − 2
𝑃𝐿
𝑥2 0 = 8
𝑥1 0 = 0

4. Persamaan Kekakuan Struktur

[𝐾]{∆} + {𝑋 0 } = {𝑋}
 𝑃
𝑥1 0 −
2
{𝑋 0 } = beban equivalen = {𝑥2 0 } = 𝑃𝐿
𝑥3 0 8
{ 0 }
𝑥1 0
{𝑋} = beban pada DOF = {𝑥2 } = {0}
𝑥3 0
[𝐾]{∆} = {𝑋} − {𝑋 0 }
24𝐸𝐼 6𝐸𝐼 6𝐸𝐼
− − −2
𝑃
𝐿3 𝐿2 𝐿2 ∆1 0
6𝐸𝐼 8𝐸𝐼 2𝐸𝐼
− 𝐿2 𝐿 𝐿
{∆2 } = {0} − { 𝑃𝐿 }
6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 8𝐸𝐼 ∆3 0 8
[− 𝐿2 𝐿 𝐿 ] 0
24𝐸𝐼 6𝐸𝐼 6𝐸𝐼
− − −2
𝑃
𝐿3 𝐿2 𝐿2 ∆1
6𝐸𝐼 8𝐸𝐼 2𝐸𝐼
− 𝐿2 𝐿 𝐿
{∆2 } = − { 𝑃𝐿 }
6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 8𝐸𝐼 ∆3 8
[− 𝐿2 𝐿 𝐿 ] 0
24𝐸𝐼 6𝐸𝐼 6𝐸𝐼
− − 𝑃
𝐿3 𝐿2 𝐿2 ∆1
6𝐸𝐼 8𝐸𝐼 2𝐸𝐼 2
− 𝐿2 𝐿 𝐿
{∆2 } = {−𝑃𝐿}
6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 8𝐸𝐼 ∆3 8
[− 𝐿2 𝐿 𝐿 ] 0

1
[𝐾]−1 = × 𝐴𝑑𝑗. (𝑘)
|𝐾|
8𝐸𝐼 2𝐸𝐼 6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 6𝐸𝐼 8𝐸𝐼
− − 𝐿2
𝐿 𝐿 𝐿2 𝐿 𝐿
|2𝐸𝐼 8𝐸𝐼 | −| 6𝐸𝐼 8𝐸𝐼 | | 6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 |
− − 𝐿2
𝐿 𝐿 𝐿2 𝐿 𝐿
6𝐸𝐼 6𝐸𝐼 24𝐸𝐼 6𝐸𝐼 24𝐸𝐼 6𝐸𝐼
− 2 − − −
𝐿2 𝐿3 𝐿2 𝐿3 𝐿2
𝐴𝑑𝑗. (𝑘) = −| 2𝐸𝐼𝐿 8𝐸𝐼 | | 6𝐸𝐼 8𝐸𝐼 | −| 6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 |
− −
𝐿 𝐿 𝐿2 𝐿 𝐿2 𝐿
6𝐸𝐼 6𝐸𝐼 24𝐸𝐼 6𝐸𝐼 24𝐸𝐼 6𝐸𝐼
− 2 − − −
𝐿2 𝐿3 𝐿2 𝐿3 𝐿2
| 8𝐸𝐼𝐿 2𝐸𝐼 | −| 6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 | | 6𝐸𝐼 8𝐸𝐼 |
[ − − ]
𝐿 𝐿 𝐿2 𝐿 𝐿2 𝐿

60(𝐸𝐼)2 36(𝐸𝐼)2 36(𝐸𝐼)2

𝐿2 𝐿3 𝐿3
36(𝐸𝐼)2 156(𝐸𝐼)2 12(𝐸𝐼)2
𝐴𝑑𝑗. (𝐾) = −
𝐿3 𝐿4 𝐿4
36(𝐸𝐼)2 12(𝐸𝐼)2 156(𝐸𝐼)2
[ − ]
𝐿3 𝐿4 𝐿4

24𝐸𝐼 6𝐸𝐼 6𝐸𝐼 24𝐸𝐼 6𝐸𝐼

𝐿3
− 𝐿2
− 𝐿2 𝐿3
− 𝐿2
6𝐸𝐼 8𝐸𝐼 2𝐸𝐼 6𝐸𝐼 8𝐸𝐼 1008(𝐸𝐼)3
𝐷𝑒𝑡. (𝐾) = |𝐾| = − 𝐿2 𝐿 𝐿
− 𝐿2 𝐿
= 𝐿5
6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 8𝐸𝐼 6𝐸𝐼 2𝐸𝐼
− −
𝐿2 𝐿 𝐿 𝐿2 𝐿
 60(𝐸𝐼)2 36(𝐸𝐼)2 36(𝐸𝐼)2
𝐿2 𝐿3 𝐿3
1 1 36(𝐸𝐼)2 156(𝐸𝐼)2 12(𝐸𝐼)2
[𝐾]−1 = × 𝐴𝑑𝑗. (𝐾) = × −
|𝐾| 1008(𝐸𝐼)3 𝐿3 𝐿4 𝐿4
𝐿 5
36(𝐸𝐼)2 12(𝐸𝐼)2 156(𝐸𝐼)2
[ 𝐿3 − ]
𝐿4 𝐿4
60(𝐸𝐼)2 36(𝐸𝐼)2 36(𝐸𝐼)2 5𝐿3 3𝐿2 3𝐿2
𝐿2 𝐿3 𝐿3 84𝐸𝐼 84𝐸𝐼 84𝐸𝐼
𝐿5 36(𝐸𝐼)2 156(𝐸𝐼)2 12(𝐸𝐼)2 3𝐿2 13𝐿 𝐿
[𝐾]−1 = 1008(𝐸𝐼)3 − = − 84𝐸𝐼
𝐿3 𝐿4 𝐿4 84𝐸𝐼 84𝐸𝐼
36(𝐸𝐼)2 12(𝐸𝐼)2 156(𝐸𝐼)2 3𝐿2 𝐿 13𝐿
[ − ] [84𝐸𝐼 − 84𝐸𝐼 ]
𝐿3 𝐿4 𝐿4 84𝐸𝐼
3 2 2
5𝐿 𝐿 𝐿
84𝐸𝐼 28𝐸𝐼 28𝐸𝐼
𝐿2 13𝐿 𝐿
[𝐾]−1 = −
28𝐸𝐼 84𝐸𝐼 84𝐸𝐼
𝐿2 𝐿 13𝐿
[28𝐸𝐼 −
84𝐸𝐼 84𝐸𝐼 ]

{∆} = [𝐾]−1 . −{𝑋 0 }

5𝐿3 𝐿2 𝐿2
𝑃
∆1 84𝐸𝐼 28𝐸𝐼 28𝐸𝐼
𝐿2 13𝐿 𝐿 2
{∆2 } = − 𝑃𝐿
∆3 28𝐸𝐼 84𝐸𝐼 84𝐸𝐼 −
8
𝐿2 𝐿 13𝐿 { 0 }
[28𝐸𝐼 − 84𝐸𝐼 84𝐸𝐼 ]
5𝐿3 𝑃 𝐿2 𝑃𝐿 𝐿2 5𝑃𝐿3 3𝑃𝐿3 17𝑃𝐿3
∆1 = ( ( )) + ( .− ) +( . 0) = − =
84𝐸𝐼 2 28𝐸𝐼 8 28𝐸𝐼 168𝐸𝐼 672𝐸𝐼 672𝐸𝐼
17𝑃𝐿3
∆1 672𝐸𝐼 17𝑃𝐿2
𝜓= = =
𝐿 𝐿 672𝐸𝐼
2
𝐿 𝑃 13𝐿 𝑃𝐿 𝐿 𝑃𝐿2 13𝑃𝐿2 𝑃𝐿2
∆2 = 𝜃𝐶 = ( ( )) + ( . − ) + (− . 0) = − =−
28𝐸𝐼 2 84𝐸𝐼 8 84𝐸𝐼 56𝐸𝐼 672𝐸𝐼 672𝐸𝐼

𝐿2 𝑃 𝐿 𝑃𝐿 13𝐿 𝑃𝐿2 13𝑃𝐿2 13𝑃𝐿2

∆3 = 𝜃𝐷 = ( ( )) + (− .− )+ ( . 0) = + =
28𝐸𝐼 2 84𝐸𝐼 8 84𝐸𝐼 56𝐸𝐼 672𝐸𝐼 672𝐸𝐼
5. Menghitung Persamaan Kekakuan Elemen

{𝑆} = [𝑘]{𝛿} + {𝑠̅}

Elemen 1
3 4𝐸𝐼 6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 6𝐸𝐼
−
4 𝑗 𝐿 𝐿2 𝐿 𝐿2
𝑆1 6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 𝛿1 𝑆̅1
𝑆2 − 2 − − 𝛿 ̅̅̅
𝑆2
𝐿3 𝐿2 𝐿3
{ } = 2𝐸𝐼𝐿 { 2} +
𝑆3 −
6𝐸𝐼 4𝐸𝐼 6𝐸𝐼 𝛿3 ̅̅̅
𝑆3
𝑆4 𝐿 𝐿2 𝐿 𝐿2 𝛿4
6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 {̅̅̅
𝑆4 }
[ 𝐿2 − ]
𝐿3 𝐿2 𝐿3
𝑃𝐿 𝑃 𝑃𝐿 𝑃
𝛿1 = 𝛿2 = 0 𝑆1 = − 8 ̅̅̅
̅ 𝑆2 = − 2 ̅̅̅
𝑆3 = 8 ̅̅̅
𝑆4 = 2
1 𝑃𝐿2
𝛿3 = 𝜃𝐶 = − 672𝐸𝐼
17𝑃𝐿3
2 𝑖 𝛿4 = −∆1 = − 672𝐸𝐼

2𝐸𝐼 𝑃𝐿2 6𝐸𝐼 −17𝑃𝐿3 𝑃𝐿 2𝑃𝐿 −102𝑃𝐿 𝑃𝐿

𝑆1 = 𝑀𝐴𝐶 = ( .− )+( 2 . )− =− + −
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 8 672 672 8
47𝑃𝐿
=−
168

6𝐸𝐼 𝑃𝐿2 12𝐸𝐼 17𝑃𝐿3 𝑃 6𝑃 204𝑃 𝑃

𝑆2 = 𝐻𝐴 = (− . − ) + (− (− )) − = + −
𝐿2 672𝐸𝐼 𝐿2 672𝐸𝐼 2 672 672 2
273𝑃
=
336

4𝐸𝐼 𝑃𝐿2 6𝐸𝐼 17𝑃𝐿3 𝑃𝐿 −4𝑃𝐿 102𝑃𝐿 𝑃𝐿

𝑆3 = 𝑀𝐶𝐴 =( .− )+( 2 ( )) + = − +
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 8 672 672 8
11𝑃𝐿
=−
336

6𝐸𝐼 𝑃𝐿2 12𝐸𝐼 17𝑃𝐿3 𝑃 −6𝑃 206𝑃 𝑃 63𝑃

𝑆4 = 𝐻𝐶 = ( 2 . − ) + ( 2 (− )) + = − + =−
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 2 672 672 2 336
 Elemen 2
2 4

1 3

4𝐸𝐼 6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 6𝐸𝐼

− 2
𝐿 𝐿 𝐿 𝐿2
𝑆1 6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 𝛿1 𝑆̅1
𝑆2 − 2 − − 𝛿 ̅̅̅
𝑆2
𝐿3 𝐿2 𝐿3
{ } = 2𝐸𝐼𝐿 { 2} +
𝑆3 −
6𝐸𝐼 4𝐸𝐼 6𝐸𝐼 𝛿3 ̅̅̅
𝑆3
𝑆4 𝐿 𝐿2 𝐿 𝐿2 𝛿4
6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 {̅̅̅
𝑆4 }
[ − ]
𝐿2 𝐿3 𝐿2 𝐿3
−𝑃𝐿2
𝛿1 = 𝜃𝐶 = 672𝐸𝐼
13𝑃𝐿2
𝛿3 = 𝜃𝐷 = 672𝐸𝐼
𝛿2 = 𝛿4 = 0
𝑆̅1 = ̅̅̅
𝑆2 = ̅̅̅
𝑆3 = ̅̅̅
𝑆4 = 0

4𝐸𝐼 −𝑃𝐿2 2𝐸𝐼 13𝑃𝐿2 −4𝑃𝐿 26𝑃𝐿 22𝑃𝐿

𝑆1 = 𝑀𝐶𝐷 = ( . )+( . )= + =
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 672 672 672
6𝐸𝐼 −𝑃𝐿2 6𝐸𝐼 13𝑃𝐿2 6𝑃 78𝑃 72𝑃
𝑆2 = 𝑉𝐶 = (− 2 . ) + (− 2 . )= − =−
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 672 672 672
2 2
2𝐸𝐼 −𝑃𝐿 4𝐸𝐼 13𝑃𝐿 −2𝑃𝐿 52𝑃𝐿 50𝑃𝐿
𝑆3 = 𝑀𝐷𝐶 = ( . )+( . )= + =
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 672 672 672
2 2
6𝐸𝐼 −𝑃𝐿 6𝐸𝐼 13𝑃𝐿 6𝑃 78𝑃 72𝑃
𝑆4 = 𝑉𝐷 = ( 2 . )+( 2 . )= + =
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 672 672 672

Elemen 3

1
4𝐸𝐼 6𝐸𝐼 2𝐸𝐼 6𝐸𝐼
𝑖 2 −
𝐿 𝐿2 𝐿 𝐿2
𝑆1 6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 𝛿1 𝑆̅1
𝑆2 − 2 − − 𝛿2 ̅̅̅
𝑆2
𝐿3 𝐿2 𝐿3
{ } = 2𝐸𝐼𝐿 { }+
𝑆3 −
6𝐸𝐼 4𝐸𝐼 6𝐸𝐼 𝛿3 ̅̅̅
𝑆3
𝑆4 𝐿 𝐿2 𝐿 𝐿2 𝛿4
6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 6𝐸𝐼 12𝐸𝐼 {̅̅̅
𝑆4 }
[ − ]
𝐿2 𝐿3 𝐿2 𝐿3
13𝑃𝐿2
3 𝛿1 = 𝜃𝐷 = 672𝐸𝐼
17𝑃𝐿3
𝑗 4 𝛿2 = ∆1 = 672𝐸𝐼
𝛿3 = 𝛿4 = 0
 4𝐸𝐼 13𝑃𝐿2 6𝐸𝐼 17𝑃𝐿3 52𝑃𝐿 102𝑃𝐿 50𝑃𝐿
𝑆1 = 𝑀𝐷𝐵 = (( . ) + (− 2 . )) = ( − )=−
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 672 672 672
6𝐸𝐼 13𝑃𝐿2 12𝐸𝐼 17𝑃𝐿3 78𝑃 204𝑃 126𝑃
𝑆2 = 𝐻𝐷 = ((− 2
. ) + ( 3
. )) = (− + )=
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 672 672 672
2𝐸𝐼 13𝑃𝐿2 6𝐸𝐼 17𝑃𝐿3 26𝑃𝐿 102𝐿 76𝑃𝐿
𝑆3 = 𝑀𝐵𝐷 = (( . ) + (− 2 . )) = ( − )=−
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 672 672 672
6𝐸𝐼 13𝑃𝐿2 12𝐸𝐼 17𝑃𝐿3 78𝑃 204𝑃 −126𝑃
𝑆4 = 𝐻𝐵 = ( 2
. ) + (− 3
. )=( − )=−
𝐿 672𝐸𝐼 𝐿 672𝐸𝐼 672 672 672

6. Diagram Free Body

MCD = MDC =

MCA =
MDB =

MBD =
MAC =
7. Gambar Gaya Dalam
[N]

[Q]

[M]

(+)

(-)

(-)
(+)