o Fs LE THONG (Téng Chti bién) — NGUYEN MINH TUE (Cht bién)
NGUYEN BUC VU - NGUYEN QUYET CHIEN
GanliDigy. «VO THI MAI HUONG — NGUYEN THI TRANG THANH — LE MY DUNG LE THONG (Téng Chui bién)
NGUYEN MINH TUE (Chit bién)
NGUYEN BUC VU - NGUYEN QUYET CHIEN
VU TH| MAI HUONG — NGUYEN TH] TRANG THANH ~ LE MY DUNG
(Stich da duege BG trutng BO Gido duc
va Dao tgo phé duyét sie dung trong
co'sé-gitio duc phé thang tai Quyét dinh
86 442/QD-BGDDI ngay 28/01/2022)
NHA XUAT BAN DAI HOC SU PHAM rolR CoE
Cac em hoc sinh than mén!
Mot ndm hoc mai lai bat dau! Khdc véi Trung hoc co sé, 8 Trung hoc phé théng,
Bia [i la mot trong nhéing mén hoc Iva chon, theo nguyén vong va dinh huéng
ngh@ nghiép cia cdc em.
Trén tay cdc em la cudn sach gido khoa Bja 10 thudc bé sach Cénh Diéu, cudn
séch ma cdc em da lua chon dé thuc hién uéc mo cia minh. Su lua chon nay la
hoan toan chinh xdc, béi cudn sdch sé gidp cde em c6 duge nhiing hiéu biét co
ban vé dia If dai cuong (tu nhién, kinh té - xa hi) cling nhu gop phn hinh thanh,
phat trién pham chat va nang lure dia If dé ving buséc mai sau, Iura chon duge nghé
nghiép phi hop cho minh.
Cuén sdch duge bién soan theo Chuong trinh Gido duc phé théng mon Bia li
(ban hanh nam 2018) theo huéng phat trién pham chat va nang lye; dam bao tinh
ké thira, hién dai. Ben canh ndi dung chinh, trong m6t sd bai hoc con co 6 Em cd
biét? gitip em tim hiéu sau hon, réng hon, khém pha nhiing digu mdi la. Cuéi séch
cén c6 Bang Gidi thich thuat nga va Bang Tra citu dia danh/ tén riéng nuéc ngoai.
Trong sach c6 hé théng cdc ban dé, lugc dé, biéu do, bang sé liéu, tranh anh,...
dugc xem 1a nhiing céng cu khéng thé thiéu véi mén Bia Ii, gip cdc em tiép thu
kién thc mét cach truc quan hon.
Hi vong day la cu6n sach hitu ich v6i cdc em trong qué trinh hoc tap. Hay mo
sdch ra va tim hiéu nhiing diéu li thi trong cuén sdch nay. Chiic cdc em c6 nhitng
gi hoc Bia Ii that hao himng, vui vé!
CAC TAC GIA
HUONG DAN SU DUNG SACH
ham he thong hos lai nai
Tao hing thi va 8 dung, cing e6 kiénthic cua
Mé déu néu nhiém vu hoc tap. Luyén tap __ bai hoc; rén luyén Ki nang.
La ning tinh using van
ign thiic trong tam cia 6B dung kién thie vao hoe tap
Kin thite méi_ bai hoc. Ven dung — vacugc séng
Xée dinh kign thie co bin
cia bal hoc, dinh huéng Ngoai thuong — Thuat ngir
Qe ‘ty hoc dé dap img yéu cau
Cau héi can dat. V6 diali Tw khoa cla bai
Cung cap thém thong tin
ca ban ciia bai hoc, huéng
én phat trign nang. lye
© mes piste whos Em hay gift gin cudn sich sach dep,
khOng viet, vé vao séch nhé!
2 MON DIA Li V6I DINH HUGNG NGHE NGHIEP CHO HOC SINH
Hoc xong bai nay, em sé:
~ Khai quét duge déc diém co’ ban cua mén Dia li.
—Xée dinh duge vai tré cia mén Dia li déi voi doi song.
—Xée dinh duge nhing nganh nghé co lién quan dén kién thite dia li.
Mén Bia li & truéng phé théng mang tinh téng hop va cé méi lién hé
chat ché v6i thyc tién. Dac diém do bat ngudn tir dau va c6 anh huéng nhu thé
nao déi véi cude séng cling nhu viée dinh huéng nghé nghiép cho hoc sinh?
KHAL QUAT VE MON BIA Lid TRUONG PHO THONG
Mén Dia li 6 trrong pho théng bit nguén tir khoa hoc Dia li. Dia li hoe gém dia li
tw nhién va dia li kinh té — x@ di. Hai b6 phan nay géin bo chat ché, quan hé mat thiét
‘V6i nhau, phan anh sinh déng thu té cudc sing.
Mén Dia li lién quan chat ché véi ban dd, luge dé, so dé, bang s6 li
viée tim hiéu thuc té dia phuong bén ngoai trong hoc.
@ Doc mong tin, hay néu nhiing hiéu biét ctia em vé mon Dia li & trudng pho thang.
© var reo cin mon 01a ui vst cudc sone
Mén Dia li cung cap kién thire co ban dé cic em
quanh va xa hon 1a dén cdc ving trén bé mat Trai
iéu duoc méi trong séng xung
Déi vdi xa hoi hién nay, mén Dia li giup ching ta biét cach tng xi va thich nghi
duge v6i nhiing thay déi dang dién ra trong tw nhién va xa hoi.
Trén thue té, m6n Dia li gop phan hinh thanh pham chat va nang lve gitip cac em
yan dung duoc nhiing kién thite dia li di hoc vao cuéc sng sinh déng hang ngay va
m6 ra nhitng dinh huéng vé nghé nghiép trong twong lai.
Q Hay bey mot vi du thé hién duoc vai tré ctia mén Dia li trong cue séng hing ngay
cua ban thén em.
MOTSO VAN 8 CHUNG DINH HUONG NGHE NGHIEP
Dinh huéng nghé nghiép cia mén Dia li tong déi rong va cu thé. Bang nang Ie
‘va so thich cia minh, em 6 thé ha chon mét trong nhiing nhém nghé nghiép sau day.
Nhém nghé nghiép lién Nhém nghé nghiép lién
quan dén thanh phan ty DIAL quan dén tur nhién téng
nhién (khi hau hoo, thé TY NHIEN hop (moi tru’ng, tai
nhusng hoc....). nguyén thién nhién...).
Nhém nghé nghiép lién
quan dén dia li cdc nganh
kinh t& (néng_nghiép,
du lich,..).
Nhém nghé nghiép lién
quan dén dia li dan cu
(dan s6 hoe, 46 thi hoc...)
Nhém nghé nghiép lién Nhém nghé nghiép dao
quan dén dia li téng hop Le tao gido vién dia li va cdc
(quy hoach, GIs...). i nghé nghiép khac.
Hinh 1. So dé dinh hung nghé nghiép cia mon Bia li
e Hay lua chon mét nghé nghiép theo dinh huéng ctia mon Dia li ma em yéu thich
va giai thich tai sao.
@ 1. Trinh bay khai quat dic diém co ban ctia mén Dia li 6 trong phé théng.
6 2. Hay ké tén mét sé nghé nghiép ma em biét cé lién quan dén kién thire
dia li.
ME © L110 (pal 2 sU DUNG BAN DO
Hoc xong bai nay, em sé:
t 6 phirong phdp biéu hién cdc doi tong dia li
trén ban dé: ki hiéu, dudmg chuyén dong, chdm diém, khoanh ving,
— Sir dung duoc ban dé trong hoc tap dia li va doi song.
— Xde dinh va sie dung ditoc mét so tmg dung cia GPS va ban do sb
trong doi song.
Cae déi tong dia li dugc biéu hién théng qua hé théng phuong phap biéu
hign ban 46. Tuy theo néi dung, déi tung dia li va ti Ié ban dd, c6 thé str dung
cdc phuong phdp bigu hién khdc nhau. Vay cé nhting phuong phap nao dé
biéu hién cae d6i tugng dia Ii trén ban 45? Cach str dung ban dé trong hoc tap
va di séng nhu thé nao?
MOT SO PHUONG PHAP BIEU HIEN Gc DOI TUONG BIA Li TREN BAN OO
PHUONG PHAP Ki HIEU
Phuong phap ki higu thong duge str dung dé biéu hién vi tri cia nhitng déi
twong dia li phan bé theo diém. Vi du: trung tm hanh chinh, sn bay, nha ga, diém
dan cu, trung tam céng nghiép,...
Ki hiéu ban do biéu hién
Cac ki higu durge dat
gu ban dé chit yé
luong. quy m6 va chat long cua déi twong dia li.
10 ding vi tri phan bé cia déi tong trén ban dé. Co ba dang
Thuy ngan Hg| Cokhi @ sat A
Bo-xit All San xuat 6 t6 Ba Than a
Ni-ken Ni Dong tau Me | vaums a
Apattit A Dien tr & Thiéc >
Uranium U Tau SH | dong =
Hinh 2.1. Cac dang ki higu ban 48 chil yéu
@ Doc thang tin va quan sét hinh 2.1, hay néu cée dang ki hiéu ban dé chi yeu
Léy vi du vé ki hiéu cia mét déi twgng dia li trén ban dé ma em da hoc.
MOTSO VAN 8t CHUNG PHUONG PHAP DUONG CHUYEN DONG
Phuong phap duéng chuyén déng duoc str dung dé biéu hid
cde qua trinh, doi twong dia li ty nhién va kinh té — xa hdi. Vi du:
dong bién, huéng déng vat di cw, huéng van tai hang hoa, huéng di dan...
Mau sic va kich thude (46 dam, chiéu rong, chiéu dai) cde duéng chuyén
biéu hign kidu loai, khéi rong hay tc d6 di chuyén ciia déi twong.
oT Ta
a a =
st di chuyén iia
uéng gid, huéng
dong
TiL1:200000000
oT TO]
+ Déngbiénnéng 1 Quén dio Hoang Sa (thanh ph6 Ba Nang, Viet Nam)
———> Dangbigntanh 2. un doTrvéng Sa (tinh Khanh Hoa, Vist Nam)
Hinh 2.2. Ban dd minh hoa cac déng bién chinh trén dai dyong thé gidi
bang phuong phap duong chuyén dong
@ Doc théng tin va quan sit hinh 2.2, hay —
cho biét phuong phap durong chuyén dong | a ||
biéu hién nhing dic diém ndo ctia doi twong || * aie
dia li.
PHUONG PHAP CHAM DIEM.
Phuong phap cham diém duge sir dung dé
biéu hién cdc
tuong dia li cé su phan bé
phan tan trong khéng gian. Vi du: phan b6 dan
cu, phan bé cac co so chin nudi,... Mdi cham
BAI TAY DUONG
tuong ting voi mot gia tri nhit dinh.
boc thang tin va quan sét hinh 2.3, hay
cho biét phuong phap cham diém biéu hién sito ~~
duoc ede a6 twong dia li cé sw phan bé ‘if Zs2an 08 phan Hlloan GF
nlue thé nao. ‘chau Phi nam 2019
ME © L110 PHUONG PHAP KHOANH VUNG
Phuong phap khoanh ving thudng sti dung dé biéu hién nhting déi tong
dia li phan bé tap trung (hoc phé bién) trén mét kh6ng gian lanh thé nhat dinh.
Vi du: su phan bé cac kiéu tham thy vat, cde nhém dat, cae ving chuyén canh cay
trdng,... Mdi ving phan bé duoc xac dinh bang nén mau, nét chai hode ki hiéu dic
tng cho déi twong biéu hién.
12077
18 1207 «GOT 6120 18
tioang maclonh EE] Ring 4 rdng varimg hin hop an 66h ang va cy bul cing cin nit
Ti bainguyen TE Ring can nig ém
ting ls kim vo nguyen, céy bl chiuhan
vadéng 8 nd cao
ung niet 6, xich B90
1 Quin dio Hoang a (thanh ph Ba Ning, Vit Nam)
2 Quin do Trudng Sa (tinh Khanh Hoa, Viet Nam) AME 12200 0 000
Hinh 2.4. Ban a6 cac kiéu tham thye vat chinh trén thé gidi
@ doe thong tin va quan sét hinh 2.4, hay cho biét phueong phap khoanh ving dieoe
diing dé biéu hién nhimg déi twong dja li co sw phan bé nue thé néo.
PHUONG PHAP BAN DO - BIEU DO
Ban d6 ~
cach dat cac biéu dé vao khéng gian phan bé cia déi trong dia li do trén ban do.
iéu do la phuong phap biéu hién su phan bé ctia déi tong dia li bang
Vi du: co cau sir dung dat theo linh thé, co céu dan sé cac quéc gia, dién tich va
san long cay tréng....
MOTSO VAN BE CHUNG 120° 180°
‘Nank Bal
180° 1207 GOT 1205 180°
Téng dién tich 4ét cia che chau lye Géenhém dat
(an vitrigu ho) Santi)
@ Bitnong nghiep
T3000 tg ha tr én Ti2.000 dn dud 2500 trig ha
bat amngniep
Hing chuyén ding cua Ta Bt quanh true 1 Quén dio Hong Sa {thanh phd 88 Ning, Vibt Nom) 2 Quin do Truing Sa {inh Khnh Hoa, Vigt Nam) 2 2 & = 8 2 G < z Hinh 4.1. Chuyén d6ng ty quay quanh truc va hién tuong ngay dém luan phin tén Trai Dat @ Doc thing tin va quan sét hinh 4.1, hay: ~ Cho biét tai sao trén Trai Dat 6 cimg m6t thoi diém, nhiéu noi la ban ngay, trong khi nhiéu noi khae lai la ban dém. — Trinh bay se ludn phién ngay dém tren Trdi Dat. ET ©14 1'10 GIO TREN TRAI DAT Do Trai Dat hinh cdu va tr quay quanh truc nén cdc dia diém trén cing mét kinh c6 mt gid riéng, goi la gid dia phuong. Nhu vay, cdc dia diém nam trén cdc kinh tuyén khac nhau cé gid dia phuong khée nhau, mic di dang trong cing mot thoi diém. Dé thuan loi cho sinh hoat hing ngay cia mOi quéc gia, nguoi ta phai quy dinh mét gid théng nhat cho timg khu vue, goi la gid khu vue (mii gid). Trén bé mat Trai Dat c6 24 khu vue gid. Gid cia kinh tuyén di qua gitta khu vue dugc lay lam gio chung cho ca khu vue dé Dé théng nhat viée sir dung gid trén toan thé gidi, Hdi nghi quéc té vé kinh tuyén hop tai Oa-sinh-ton (Hoa Ky) vao nim 1884 da théng nhat lay gid 6 khu vue gid co kinh tuyén géc di qua Lim gid quée té hay con goi li gi GMT Greenwich Mean Time) va danh sé 0. Do Trai Dat hinh cau nén khu vue gid sé 0 déi dién voi khu vue gid s6 12, 6 diy 8 6 hai ngaiy lich Khe nhau, Vi véy, kinh tuyen 180° di qua gitta khu vue gid s6 12 dugc lay lim dwong chuyén ngay quéc té. Néu di tir phia tay sang phia dong qua kinh tuyén 180° sé lai lai mOt ngay lich; ngugc lai, néu di tir phia dong sang phia tay qua kinh tuyén nay sé ting thém mét ngay lich dé phit hop véi thoi gian noi dén. @ auinaiotesngSethinh pASOSNing Wit Nam) 2) Quin dfoTrutng Satoh Kash Ho Weta) = = Bung chan np sets Hinh 4.2. Luge dé cac khu vue gid trén Trai Dat Q Poe thang tin va quan sét hinh 4.2, hay cho bit ~Khi 6 Ludn-don la 23 gid ngay 31-12-2020 thi 6 Ha Noi la mdy gio va ngay néo. — Duong chuyén ngay quéc té di qua khu vuc gio sé mdy. Tai sao khi di qua dung chuyén ngay thi phai ting hodc giam mét ngay lich? wns TT © Trong thyc té, ranh gidi cdc khu vyc gid Khong phai la duéng thang ma la nhting duéng gp khiic, phu hgp véi méi b6 phan ldnh thé. Mgt s6 nuéc c6 lanh thé rong nhung chi dung mét gid chung cho c nuéc (vi dy Trung Quéc), mét s6 nude khédc lai chia ra nhiéu khu vue gid (vidu Lién bang Nga c6 9 khu vuc gid, Ca-na-da od 6 khu vue gid, O-xtray-li-a c6 3 khu vue gid). © Viet Nam thudng goi khu vuc gid la mui gid. Vigt Nam thude mui gid sé 7. @ HE QUA CHUYEN BONG QUANH MAT TROI GUA TRAI BAT CAC MUA TRONG NAM Trong khi chuyén dong quanh Mat Trdi, truc cia Trai Dat luén nghiéng va khong déi phurong nén cé lic ban cau Bac nga vé phia Mat Troi, cé lic ban cau Nam nga vé phia Mat Troi. Do thoi gian chiéu sang va wong nhiét thu nhan duge & mi ban cau co su thay déi trong nim nén da sinh ra cae mia, Méi mua trong n&m cé su khac nhau vé théi tiét, khi hau va d6 dai ngay dém. ‘Thi gian bat dau va két thiic méi mba efing c6 sw khac nhau theo cach tinh dong lich hodc 4m — dong lich. 6 ving 6n doi, mOt nam c6 bén mita kha 16 rét; & ving nhiét d6i, mia xudn va moa thu thudng ngin, khdng 16 rét. Miia 6 hai ban cau luén trai nguge nhau. Ngay 22-6 al % _. >You might also like
![American Gods [TV Tie-In]: A Novel](https://imgv2-2-f.scribdassets.com/img/audiobook_square_badge/626321117/198x198/22ab6b48b6/1718315036?v=1){kind=icon}
