11.3. PRZYKEAD OBLICZENIA KOMINA, MUROWANEGO 11.3.1, Dane wyjsciowe Projektowany komin murowany, wolno stojacy, ma obstugiwaé kotlownie zakladu przemystowego, zlokalizowanego w strefie wiatrowej I, Na podstawie projektu technologicznego kottowni i komina prayjeto naste- pujace zalozenia: — wysokosé trzonu nad terenem A= 60m, — $rednica drazy kominowej u wylotu d, = 272m, — najwyésza (awaryjna) temperatura gaz6w spalinowych pray wlocie do komina 4, = 350°C (623 k), — predko$¢ gazw spalinowych % = Bmp, — regdna dwéch czopuch6w podziemnych, doprowadeajgcych gazy spalinowe do zelbetowego cokolu cylindrycznego- -3,40m. — w poziomie posadowienia fundamentu, na gtebokosci 7,6 m ponidej terenu, zalegajy piaski drobne i Srednie, wilgotne, w stanie Srednio zageszczonyin, Ustabilizowany poziom wody gruntowej wystepuje ponize} poziomu posa- dowienia 11.3.2. Zatozenia projektowe Komin obliczono zgodnie z wymaganiami normy PN-88/B-03004 [52]. Trzon nogny, 2 powodu wysokiej temperatury gaz6w spalinowych, zaprojekto- wano jako murowany z cegly kominéwki klasy 25, na zaprawie marki 8. Trzon komina, 0 stalej zbieznoSci 2%, podzielono na 6 segment6w o wyso- kosci 10 m katdy. Najmniejsza grubosé plaszcza w najwyzszym segmencie okreslone zgodnie z tablicg 4 normy [52], w zaleznosei od zewngtrane} Sredni- ey wylotowej, Dia Sredniey wierzchotka komina w preedziale 2,0 0,35, 133,62 -108 — w fazie realizacji e, = 60, | —0303.5_ . 942 >0,35. ’ 133,62 + 10° Zestawienie moment6w zginajacych plerwszego i drugiego reed Tablica tlt Momeat Moment | Moment Beydna | zginajazy | WspSlczynnik | — zginajacy calkowity Nr segmentu | prackroju ty £ fT M, = M, +My (mn) kN: sr] kN: ERNE mi} T 50.0 119.0 0,041 1,8 [2208 I 400 383.8 0,483 255 909.3 i 30.0 19990 0275 13 21103 Iv 20,0 3544.8 0,407 2924 3837,2 Vv 100 57213 0.505 5900 63183 vi 00 7884.0 0,550 78,1 87622 | Vil “61 [94709 = = [9470.9 Warunck normowy w obu przypakach nie jest zachowany, dlatego u- wzgledniono momenty zginajace drugiego rzedu M,,, Kt6re 22 wzgledu na nie 283wielk réinicg w wartosciach @ i @, obliczono dla jednego, bardzie} nick. rzystnego praypadku (faza eksploatacji), pry « = 0,45. Zestawienie momentéw zginajgeych Mj, oraz lacznych moment6w zginaja- cych w praekrojach charakterystyeanych trzonu, przedstawiono w tablicy 11.4 11.3.6. Wymiarowanie komina 1.3.6.1. Wymiarowanie trzonu murowanego Obliczanie trzonu murowanego wedlug metody stanéw granicznych polega na sprawdzeniu statu granicznego uzytkowania komina i wykazaniu, ze napte- Zenia wystepujace Ww przekrojach poziomych nie powoduja okreSlonych stanéw zarysowania. Obliczenia nalezy wykonaé w fazie cksploatacji oraz w fazie re- alizacji komina, przyjmujac rine obcigzenia zewngtrane, a. Faza eksploatacii W tym stadium zaktada sie dzialanie na trzon komina wszystkich obcigieri zewnetrznych, pionowyeh i poziomych. Powstale naprezenia sowinny powodo- wa€ Sciskanie co najmnie} potowy przekroju poprzecznego, WarurieK ten jest rownoznaczny z dzialaniem sity wypadkowej w obrebie rdzenia poszerzonego c. Mimosréd dziatania sity wypadkowej obciatenie pionowe od ciggaru stalego, w szezegsl- noéci plaszoza, izolacji i wy- Kladziny, catkowity moment zginajacy w przekroju poprzecenym wywolany parciem wiatru, wychyleniem sprezystym trzont i nieréwnomiemym osiadaniem podtoza grunto- wego, Promiei rdzenia poszerzo- nego, okreslony w zalqczni- ku 1 normy [52] lub obli- cxony wedug wzoru (dla preekroju pierécieniowego) 4 gd e~ 2S Gin, Rys. 11.5, Promiet rdzenia gléwnego ¢ i poszerzonege ¢ preekroju_pierscienio- = wego 16 Ri-1? 284Napredenia w przekroju powinny spetniaé warunek Oy, = AL soe [o0 +0,15 a Hy gdzic: — naprezenia Sciskajace w przekroju, wywolane obciazeniem pionowym, A, = wspétezynrik uwzgledniajgcy zginanie w praekroju poprze- eznym, okreslane wedlug zalgeznika 5 normy [52], a — wysokogé kolurnny trzonu komina nad rozpatrywanym prze- kxojem, Hy — wysokosé catkowita traonu murowanego od fundamentu, Rug = wytrzymalos charakterystyczna muru na Sciskanie b. Faza realizacji W tej fazie obciqzenie pionowe stanowi cigzar wlasny plaszeza (bez, izolacji i wykladziny), a obciazenie wiatrem nalezy okrestié ze wsp6tezyanikiem zmniej- szajacym 0,8. Obciazenia te nie moga w przekroja powodowaé odksztalcett rozciagajacych, co jest rwnoznaczne 2 dzialaniem sity wypadkowej w rdzeniu glownym przekroju e MimoSréd sity wypadkowej M,, _ 08°M, — = se, N, N, edzie: N, — obciagenie pionowe w fazie realizacji, @ — promiefi tdzenia gkéwnego preekroju praedstawiony w zalgcaniku | normy [52] lub obliczony wediug wzoru: dla przekroju pierscie, 2 wego @ = Bear 4k Napredenia w preekroju powinny spelniaé warunck gy = Ay %, 540.25 +0,10~|R_,, A, N, i 3 So, GZ ~ Raprazenia Sciskajace od obsigzer pionowyeh, As — wspétezynnik uwzgledniajacy zginanie w preckroju poprec- eznym, okreslane wedlug zalgcznika 5 normy [52]. 28511.3.6.2. Obliczenia trzonu murowanego Zgodnic z powytszymi zasadami wykonano obliczenia sprawdzajace w dol- nym przekroju najwyzszego segmentu. Segment I a. Faza eksploatacji Przekr6j poprzeczny F, = (2,017 - 1,76) = 2,959 m?. MimoSréd sity wypadkowej 220,8 532,5 7 = 041m. Promief rézenia poszerzonego = 148m>e, a zatern spetniony jest warunek normowy. Napregenia w przekroju op ee _ 0,018 kN/em?, 2,959 -10" Dia stosunku 3 7 =e oaoi <= = = 0,87, x tablicy Z5-1 w2a- aczniku 5 normy [52] odezytano wartosé’A, = 1,45. Napredenia Sciskajace w przekroju 0,,; = 1,45 -0,018 = 0,026 KN/cm? sa mniejsze od niepraekraczalnych wartoSci napreteti, kt6re w rozpatrywanym przekroju wynoszq o, 2 (040+ 015-4 42). 0,35 = 0,149 kN/cm?. b. Faza realizacji Mimosréd sity wypadkowej 0,8 -220,8 _ 1766 —_—_—_ = 0,33 "Saas 32,5 m™ 286coro zero el 9800 ut ’ cuore | oxoee | osss | ove 10 1‘ vsr'0 ost sel L0'0 Oe eles | ogee CoE see 1st A sero vero est 990'0 o6't veo | cecse | eteor | coro | ove 19", Al 910 60’ set esora ou evo | cone | esse | aos | soz we i acto r90'0 sot ceo'a att 190 coos | ciert | loo | 067 we u — 6rEO 920'0 sr sio0 aT v0 vote Stes 607 set 10% 1 " 1% y 9 2 b W wy y 4 y (zonal | (usnal [wayne fw) (wu) tena) (nl [4] fe) 4 promos 1 auzopwess | aotfeysiog |. auuszo | in nici Aus | Kobfeuraz | 2mouord = ms sruzzaideu | eyuszdideu | -jpdsa possowru | “wou | omazbi090 vmazazdeu | poruord zozseyd abinjezid emimnoay fone abemojdsyxa exe SL PONgeL. uo nuoEy YazonIgo AgrEmin amaraeyse7, 287ecr'o e210 set 020° wet ITT wooo, | Sf0E9 og6's ot log IA Lito oro 98‘ £90'0 orl sor “| otsros | ceo | ese | ste Be A ro oor'a Ls‘ £500 at eso | gen0c | races | tors | ore 19% Al sor'o i) su 200 +01 eo | cesor | soci | co's | sot We m 6600 0s0'o o9'T 1¢0°0 960 ac'0 WLEL ssse1 too'r 06'T wt 1 a £600 seo LET 3100 o8'0 eo | sur | szes | aso | gut loz 1 a My ty Hp 2 % “WH N 4 4 x Cone | [yn] tm) (wi) fon) [nal tu) fw) 5 8 auzamess | aobieysios | yrmekzo a hus | dabfomz | emouord a uopdudeu | ewagdiden | .-yodsi vrecag | BSFoURNE | -wour | aw=ztDAe | erazse4a vara nforyeesd opsonnong fora = reas bzw “POSTE BONGUL 288Promies rdzenia gtéwnego eo = 201 + 1,767 Tap 7 089m. Napreéenia w praekroju Gy = 225 _ 9.018 kN/cm?, 2,959 - 10° 1,76 Sa Dia stosunku 2 R a = 016i = = 2 = 0,87 z tablicy Z5-1 w za- 1 taezniku § normy [52] odczy:ano wartosé A, = 1,37, Naprezenia éciskajgce w przekroju np = 1,37°0,018 = 0,025 kN/c 84 mniejsze od nieprzckraczalnych wartogci naprezer dypt0, = (ors +0,10- a +0,35 = 0,093 kN/em?, Sprawdzenie pozostalych arzekrojéw charakterystyeznych trzonu wykonano Ww analogicany spos6b. Wyniki obli¢zefi preedstawiono w tablicy 11.5 11.3.6.3. Obliczenia cokotu zelbetowego Cokél telbetowy, cylindryczny, zaprojektowano z betonu klasy B-25 zbro- Jonege stala St3SX. Obliczenia wykonano w praekroju popraecznym plaszeza, bezposrednio nad plyta fundamentowg. Minimatny stopiefi zbrojenia pionowego, nie mniejszy nid 0.3%, wyznacza sig ze wzoru = AAR 4.2186 Fae“ T00R, ~ 100-240 0,0033, gdzie: Ry, = 18,6 MPa — wytrzymatos¢ charakterystyezna betonu B-25 na éciske- nie, wediug normy [58], R,, = 240 MPa — wytrzymalosé charakterystyczna stali zbrojeniowe) we- dug [58] 205000 E, Prayjeto 1. = 0,0033 oraz n = = = at 7" <5, 30000 289Praekrdj poprzeczny ptaszoza nad cokolem F, = (3,017 -2,49") = 8,980 m?. a, Faza eksploatacji Obciatenie pionowe i moment zginajacy w przekroju wynosza odpowiednio (por. tabl. 11.2 i 11.4) No = 9479,6KN, M,, = 9470,9kN-m. Napredenia éciskajgce w betonie «, obliczono zgodnie z zatgcznikiem 6 normy [52], wediug wzoru gdzie: B — wartos wspétezynnika okreSlona w tablicy 26-1 zalgcznika 6 nor my [52]. Mimofréd sity ¢ciskajgcej i promief rdzenia giéwnego wynoszq odpo- wiednio: M, _ 94709 3,01 +2,49* aH SAMS SOUSA = 127m. M, ” 9796 "7 ©" 4301 Pa b. Faza realizacji Mimosréd sity wypadkowej wynosi M, 08M, _ OW zatemn nie przekracza promienia rdzenia gléwnego. Poniewat wypadkowa sila ciskajaca w obu przypadkach znajduje sig w rdzeniu gidwnym, dlatege w przekroju nie wystepuja naprezenia rozeiagajqce iz tego wegledu zbrojenie jest zbgdne. Praekr6j zazbrojono konstrukcyjnie, zakadajge FPS = 90,0033 -89800 = 300 cm?. Prazyjeto 100 pretéw o Sredniey 20 mm, rozmieszezonych rownomiernie na ob- wodzie, co okolo 18 cm, Najmniejszy stopiefi zbrojenia poziomego powinien wyncsié potowe piono- wego i nie mniej niz 4 = 0,0025, czyli na 1 m wysokoSci cckolu nie mniej ni 290FR = 0,0025 F, = 0,0025 -52-100 = 13 em4m. Przyjato prety ¢ Srednicy 16 mm, rozstawione co 12,5 cm. nh. Sprawdzenie ugiecia trzonu komina. Poziome, spreyste ugigcie wierzchotka komina, wywolane charakterysty- cznym obciazeniem wiatrem, nalezy abliczaé wedlug znanych metod mechaniki budowli, najezesciej wediug wzor Maxwella-Mohra. Motna réwniec okreslié orientacyjng wartosé spredystego ugiecia trzonu wedlug wzoru przyblizonego PEP “60? yy = PHT 2601-60" ot, SE Jy 4°133,62-10° gdzic: FP, — tgeane abeigzenie poziome wiatrem trzonu, w fazie eksploatacji, © P, = 43,8 +45,4 +44,7 + 41,4 + 40,9 + 43,9 = 260,1 kN. Dopuszczalne ugigcie sprezyste trzonu murowanego powinno spetniaé waru- nek normowy Przy obliczaniu kominéw zlokalizowanych na terenach szkéd gémniezych IV iV kategorii nalezy uwzglednié mozliwosé statego preechylenia komina, ktére- gO wartosé okresla sig wedtug najwickszego kata przechyt padtoza. 11.3.8. Obreczowanie trzonu murowanego Kominy murowane, w ktérych temperatura na wewngtrznej powierzchni trzonu jest wytsza niz 100°C lub spadek temperatury w Scianie trzonu wynosi wigcej niz 80 K, powinny byé dodatkewo zabezpieczone przed zarysowaniem, za pomoca obreczy stalowych, Najmniejszy przckréj i najwickszy odstep obreczy naleay okreslaé zeodnic z tablicg 5 normy [52], pray czym najmniejszy przekr6j powinien réwniez byé rowny 0,001 zabezpieczane} powierzchni przekroju pionowego trzonu. Obrecze komina zaprojektowano ze stali St3SX w stalym odstepie h, = = 1,50 m, na catej wysokofei trzonu W najmniej korzystnym przypadku (ptaszez segmentu VI, nad cokolem), przekr6j zabezpieczony obrecza wynosi 291F, * Iigdy = 150+52 = 7800 cm?. Praekr6j popraecany obreczy F,, = 0,001 +7800 = 7,8 cm?, Zgodnie z tablica $ normy [52], dla srednicy zewngtrznej komina D> 3,0 m najmniejszy pracktéj poprzeceny obreczy wynosi 8X80 mm. Z powodu duzych spadk6w temperatury w plaszezu oraz wysokiej temperatury na jego wewnetre- nej powierzchni (por. punkt 11.3.3.) prayjeto obreeze o praekroju 12120 mm, rozstawione co 1,50 m na calej wysokoSei trzonu. 11.3.9. Posadowienie komina 1139.1. Obcigienia ptyty fundamentowej Fundament komina zaprojektowano jako plyte zelbetowa, kalowg, 0 éredni- cy 10 mi najwigkszej wysokeSei 1,5 m, praedstawiong na rys. 11.6. Obcigdenia LL 180 S60 180 eg Rys. 11.6. Praekngj schematyczny plyty fundamentowej komina obliczeniowe wyznaczono mnozac obcigzenia charakterystycane przez nastepu- jace wspOtczynniki obcigzenia: 2) cieéar wlasny trzonu y,= 1,1, b) citzar wiasny wykladziny i izolacji y, = 1,2, ¢) obciazenie wiatrem yy = 1,3. Obciagenia fundamentu ustalono w poziomie posadowienia, a) Obeigzenia charakterystyczne Sita pozioma od dziatania wiatra P, = 3 P, = 260,1 EN. 292,Moment zginajacy w poziomie posadowienia fondamentu M, = Myy+ BD = 9470,9 + 260,1+1,5 = 9861 KN-m. Sily pionowe od ciggarn wlasnego komina i fundamentu: — plaszez murowany z cokelem (por. tabl. 11.2) Ny = OG, = TI27,8kN, — izolacja termiczna Ny = 3G, = 109,3kN, — wyktadzina ceramicena Nu = SG, = 1869,1 kN, — cigzar Sciany dziatowej i sadzy (preyjeto 100 KN) Ny = 100KN, — cigtar wlasny zelbetowej plyty fundamentowe} Gy = [x 5? 1,5 = m (5? - 3,24) -0,5/2] +26 = (117,7 - 11,6) :26 = 2758,6kN, — ciggar gruntu na odsadzkach Gy, = [n (5? - 3,017) -6.1 + 11,6]-17,5 = 316,9-17,50 = 5545,7 KN. Laczna sita pionowa o warteSci charakterystyczne} wynosi Ny = Nout Nig t Nye t Niet Gy + Gy = 7727.8 + 109,3 + 1869,1 + 100 + + 2758,6 +5545,7 = 18110,5 kN b. Obsigéenia obliczeniowe Sila pozioma od dzialania wiatru P= EP ry = 2601-13 338, KN, Moment zginajacy w poziomis posadowienia fundamenta My = My ¥y* Fy D = 9470,9 -1,3 +338,1°1,5 = 12819 KN-m. Sily pionowe od ciggaru wiasnego komina i fundamentu: — plaszez murowany 2 cokolem (por. tabl. 11.2) N, = 5G, y, = 7727,8 -11 = 8S00KN, 293— izolacja termiczna. . N, = Gy, = 1093-12 = 131,2N, — wykladzina ceramiczna Ny =D Gy ¥y = 1869,1 1,2 = 2242,9KN, — ci¢zar Sciany dziatowej i sadzy N, = 100-12 = 120KN, — ciezar wiasny zelbetowej ptyty fundamentowej (por. rys. 11.6) G, = [n+ 5? -1,5 - (5? -3,2%)-0,5/2] +26 -1,1 = (117,7 - 11,6) 26-11 = = 3034,5 KN, — ciggar grantu na odsadzkach x +(5? = 3,017) -6,1 + 11,6] 17,5 -1,1 = 316,9 -17,50-1,1 = GLOOKN. Laczna sita pionowa 0 wartosei obliczeniowej wynosi N, = N, +N, +N, +N, +G,+G, = 8500 +1312 +2242,9 + 120 + 3034,5 + + 6100 = 20129 kN. 11.3.9.2. Obliczeniowy op6r graniceny gruntu * Naciski na grunt pod kotowa ptytq fundamentowa wyznaczono zgodnie znorma [53]. Obliczeniowy opér granicany piaskéw drobnych, wilgotnych, w stanie éredniozageszczonym, obliczono przy zalozeniu nastepujacych para- metréw gnmtu: yn = 1 = Pa& = 19,25KN/m? lub 15,75kN/m?, ©, = 0,930 = 27°, Nz = 4,66, No=25,0, Ny = 132, Cf =0. Obliczeniowy opér graniezny obliczono wediug wzoru Op = BE(1 +032) week ig +(1 +15 2), pbs Deinin* dyn 135 | Motu te 5 TF] Np Pas Pan in, + ( = 0,25 a pe Bi,. 294W zataczniku 1 normy [53] odezytano nastepujace wspélezynniki: i, = 0,9; i, = 0,94; i, = 0,90, wor Notg27 ” 20129-tg27° Opér graniczny podiota obliczono przyjmujge, sprowadzone. do zastepezego kwadratu, wymiary plyty B= L =1,77-R = 1,77-5,0 = 885m oraz D,;, = 43m. Mimoéréd sity pionowej B= I = L-2-0,63 = 7,59m. Po podstawieniu wartosei geometryeznych i wspétczynnikéw otrzymano 4 Qy = 7,59? (2,5 +13,2 + 15,75 -4,3 -0,94 + 0,75-4,66- 15,75 -7,53-0,9) = 142700 KN . 11.3.9.3. Warunki posadowienia plyty fundamentowej Posadowienie fundamentu oblicza sig zgodnie 2 norma PN-81/B-03020 [53], wedlug ktérej dla obciazest obliczeniowych powinien byé spelniony stan graniczny nosnosci podtoda, a dla obcigzes charakterystyeznych wanunek fou 55, Genin Ponadto, w najmniej korzystnych warunkach obcigtenia, jakie moga wy- stapié podezas remontu lub budowy komina (obciaéenie wiatrem, komin bez wykladziny, fundament nie zasypany ziemiq), obowigauje warunek dzialania wypadkowej w rdzeniu podstawy fundamentu, tj. rin = 9 Dodatkowo dla kominéw posadowionych na gruntach 0 znacznej écisliwoSci nalety sprawdzi¢ preewidywane osiadanie fundamentu wediug normy [53], w dwéch praypadkach obciqzen: — catkowitego charakterystycznego obciazenia stalego, — catkowitego charakterystyeznego obcigtenia stalego i wiatry 295Warunek nognogei granicznej podioza gruntowego jest zachowany, gdyz No = 20129 0, , W, 785 98,125 i Pray posadowieniu fundamentu na piaskach Srednio zageszezonych nie jest wy- magane sprawdzenie osiadaf 113.10. Wymiarowaniec plyty fundamentowej Plyte kolowa fundamentu zaprojektowano 2 betonu klasy B-20. Obliczanie piyty wykonuje sig wedhig zasad obliczania i konstruowania plyt Zelbetowych podpartych na pierScieniowym cokole, obciazonych od dofu odporem gruntu Plyte zazbrojone g6rq i dolem, pretami ze stali SASK, wlozonymi pieccie- niowo i promientiowo.