Ispitivanje i

defektoskopija
Vizualno i optičko ispitivanje
konstrukcija

Ispitivanje i defektoskopija konstrukcija
Vizualno i optičko ispitivanje
v.as.mr. Samir Lemeš
„ Endoskopija
„ Fleksibilni fiberskopi
„ Videoskopi
„ Mjerni endoskopi
„ Osobine endoskopa
„ Primjena
„ Optički senzori
<slemes@mf.unze.ba> „ Primjena
„ Ostali uređaji za vizualno ispitivanje
Vizualno i optičko ispitivanje 2/28

Ispitivanje i
defektoskopija
Vizualno i optičko ispitivanje Ispitivanje i
defektoskopija
Vizualno i optičko ispitivanje
konstrukcija konstrukcija

„ Vizualno ispitivanje je tehnika NDT za „ Ispitivanje golim okom

otkrivanje niza površinskih grešaka,
kao što su: korozija, kontaminacija,
završna obrada površine, te
površinske greške spojeva (zavara,
zaptivki, ljepljivih traka i sl.)
„ Najčešća metoda za otkrivanje
površinskih pukotina
„ Sa ili bez pomoćnih uređaja i opreme
„ Fleksibilni ili kruti endoskopi za
zaklonjene ili nepristupačne površine
„ Senzori slike za fotografisanje ili
snimanje video zapisa
„ Sistemi za povećanje slike
„ Obojeni ili fluorescentni penetranti za
isticanje površinskih grešaka

Vizualno i optičko ispitivanje 3/28 Vizualno i optičko ispitivanje 4/28

Ispitivanje i
defektoskopija
Endoskopija Ispitivanje i
defektoskopija
Endoskopija
konstrukcija konstrukcija

„ Endoskop (borescope) je optički

uređaj koji se sastoji od krute ili
fleksibilne cijevi sa okularom na
jednom i objektivom na drugom kraju
„ Obično je opremljen
optičkim vlaknima
za osvjetljenje
„ Koristi se za vizualno
ispitivanje
nepristupačnih područja
Vizualno i optičko ispitivanje 5/28 Vizualno i optičko ispitivanje 6/28

1
Ispitivanje i
defektoskopija
Endoskopija Ispitivanje i
defektoskopija
Endoskopija
konstrukcija konstrukcija

„ Optička veza objektiva i okulara može „ Endoskopi sa izvorom svjetla:

biti:
„ kruta cijev sa nizom relejnih leća

„ fleksibilna ili kruta cijev sa snopom

optičkih vlakana
„ fleksibilna cijev sa kablom koji prenosi
signal sa CCD senzora na vrhu cijevi
Vizualno i optičko ispitivanje 7/28 Vizualno i optičko ispitivanje 8/28

Ispitivanje i
defektoskopija
Endoskopija Ispitivanje i
defektoskopija
Fleksibilni fiberskopi
konstrukcija konstrukcija

„ Najčešće se koristi obično bijelo „ Sastoje se od vlakna za osvjetljenje,

svjetlo za osvjetljavanje vlakna za sliku, leća objektiva,
„ U kombinaciji sa fluorescentnim promjenjivih glava i daljinskih
penetrantima, koriste se endoskopi sa komandi za upravljanje fiberskopom
ultraljubičastim svjetlom „ Prečnici od 1,4 do 13 mm
„ Obično se za „ Dužine do 12 m (specijalni kvarcni
osvjetljavanje fiberskopi do 90 m)
koriste LED diode „ Vlakno za svjetlost prečnika 30 μm
„ Primjer: pitting „ Vlakno za sliku prečnika 6,5-17 μm

Vizualno i optičko ispitivanje 9/28 Vizualno i optičko ispitivanje 10/28

Ispitivanje i
defektoskopija
Videoskopi Ispitivanje i
defektoskopija
Videoskopi
konstrukcija konstrukcija

„ Umjesto okulara imaju CCD senzor „ Slika sa videoskopa „ Slika sa fiberskopa

koji C/B sliku prenosi na video
monitor
„ CCD sliku pretvara u piksele, odnosno
u električni napon koji se kablovima
prenosi do uređaja za registrovanje
„ Imaju veću rezoluciju od fiberskopa
„ Prednost: veća dužina
„ Mogućnost automatizacije

Vizualno i optičko ispitivanje 11/28 Vizualno i optičko ispitivanje 12/28

2
Ispitivanje i
defektoskopija
Mjerni endoskopi Ispitivanje i
defektoskopija
Osobine endoskopa
konstrukcija konstrukcija

„ Sadrže pokretni kursor koji „ Prečnik instrumenta:

omogućava mjerenje u optičkoj ravni (image relay diameter)
objekta „ Radna dužina

„ Kad je objekt
(working length)
mjerenja u fokusu „ Vidno polje

nema potrebe za (field of view - FOV)

poznavanjem „ Smjer gledanja

faktora povećanja (direction of view - DOV)

„ Minimalna efektivna žižna daljina
(minimum focus distance)
Vizualno i optičko ispitivanje 13/28 Vizualno i optičko ispitivanje 14/28

Ispitivanje i
defektoskopija
Osobine endoskopa Ispitivanje i
defektoskopija
Osobine endoskopa
konstrukcija konstrukcija

„ Mogućnost fokusiranja „ Intenzitet svjetla zavisi od prečnika

„ Rezolucija i kontrast slike vlakna za osvjetljenje; veći prečnik
znači bolju osvijetljenost
„ Toplota izvora svjetla može
deformisati objekte od plastike
„ Faktor uvećanja i vidno polje su
obrnuto proporcionalni
„ Zavise i od udaljenosti između
objektiva i objekta koji se mjeri

Vizualno i optičko ispitivanje 15/28 Vizualno i optičko ispitivanje 16/28

Ispitivanje i
defektoskopija
Osobine endoskopa Ispitivanje i
defektoskopija
Osobine endoskopa
konstrukcija konstrukcija

„ Smjer „ Radna dužina:

posmatranja „ Dugi endoskopi sa krutom cijevi
zahtijevaju dodatne oslonce
„ Videoskopi imaju veću dužinu od
fiberskopa
„ Uslovi okoline:
„ Temperature -34 - 66 °C (1925 °C)
„ Posebni modeli za veće pritiske,
tečnost, gasovi, radijacija (kvarcni)
Vizualno i optičko ispitivanje 17/28 Vizualno i optičko ispitivanje 18/28

3
Ispitivanje i
defektoskopija
Primjena endoskopa Ispitivanje i
defektoskopija
Proizvođači endoskopa
konstrukcija konstrukcija

„ Ispitivanje cjevovoda na curenje „ Edmund Optics Inc.

„ Unutrašnjost zidova, rezervoara i
drugih neosvijetljenih prostora
„ Programi održavanja opreme –
endoskopi zamjenjuju skupe remonte
„ Neki uređaji (npr. turbine) imaju
posebne otvore za endoskope
Vizualno i optičko ispitivanje 19/28
„ Fiberoptics Technology, Inc.
„ Gradient Lens Corporation
„ Rolyn Optics Company
„ Fiber Optic P.+P. AG
„ Lite-Tec Ltd.
„ Optimet - Optical
Metrology Ltd.
„ Olympus
Vizualno i optičko ispitivanje 20/28

Ispitivanje i
defektoskopija
Primjeri vizualnog ispitivanja Ispitivanje i
defektoskopija
Optički senzori
konstrukcija konstrukcija

„ Vidicon ili plumbicon televizijske cijevi

„ Secondary electron-coupled (SEC)
vidicon
„ Image orthicon
„ Image isocon
„ Charge-coupled device (CCD) senzori
„ Holografske ploče

Vizualno i optičko ispitivanje 21/28 Vizualno i optičko ispitivanje 22/28

Ispitivanje i
defektoskopija
Optički senzori Ispitivanje i
defektoskopija
Primjer
konstrukcija konstrukcija

„ CCD senzori se koriste u velikom „ Praćenje hrapavosti površine kablova

broju digitalnih kamera koji se brzo pomjeraju
„ Imaju visoku pouzdanost
„ Mala voltaža i rasipanje energije
„ Veliki dinamički raspon slike
„ Frekventno područje skoro do
infracrvenog pojasa
„ Geometrijska reproduktivnost
položaja slike
Vizualno i optičko ispitivanje 23/28 Vizualno i optičko ispitivanje 24/28

4
Ispitivanje i
defektoskopija
Mikroskopi Ispitivanje i
defektoskopija
Optički komparatori
konstrukcija konstrukcija

„ Pored uporebe mikroskopa kod „ Projektuju siluetu malih dijelova na

metalografskog ispitivanja veliki ekran
mikrostrukture, koriste se povećala sa
faktorom 5 do 500x
za referentno
mjerenje geometrije
„ Alatni mikroskop
ima povećanja
od 10 do 200x

Vizualno i optičko ispitivanje 25/28 Vizualno i optičko ispitivanje 26/28

Ispitivanje i
defektoskopija
Profil projektori Ispitivanje i
defektoskopija
Robotski uređaji
konstrukcija konstrukcija

„ Ispitivanje unutrašnjosti cjevovoda

Vizualno i optičko ispitivanje 27/28 Vizualno i optičko ispitivanje 28/28