ll iO ee edebiyat Gergisi a ean | fog ts kurtulus kayalr'ya dogum Sener cot eren safi'ye dogum ginii armagam agTan EY > besyant SSilieg 1 seytarun hesabe: dogru, yanhs, var, yok | eren sa 5 magnpte devrim istanbul'da yagmur | hakan arslanbenzer ae . a eS ORES S_ pazar dagldi (sir) |murat kagakgifet 9 savas her sabah (gir) | 6mer faruk yasin 10 patlak (sir) | dmer yalginova 12 nasi (gir) | brahim aladag > kurtulus kayalya dogum gind-armagant 4 urtulus kayali iyografisi | emine akyurt 17 ark dastncesinin sosyotojisini yapmak | al akyurt - mesut bostan 21 keurtulus kayalinun trk sinemast | melek arslanbenzer 24 kurtulus kayali'nun irk toplumuna dair dikleatleri | fazal bag n Icurtulus hoca'nin hoeali | erkan simgek 2 renal bop | melanin 31 eren sefi'nin dergilen: | fazil bag 34 ren sf gir ain | esa eg 37 nba arta grind met el tas | fabs 40 secma toplama sanats (mer aksay) | mehmet ayct says 37 | mart 2011 fiyau: 6 vonctanen oetim yet aba cael 2 cama aka taba akan arsanbenaer yanngeu are: ersbops ude UA 8 mesial taba ‘sahil ye sori yas ier air: ‘nam yer: ea ban yay oh ng. 022 7929 pew 4a. pas. ng. ya. pe sun. te gt dan ‘aaa tart: 8.623611 yay CS ie ‘aint aaa: tar dere cabin omer ey aiteter: al akyurt, melek arstanbenser, at bag e016 4a 026 48944 um 84 0867 “ _sbowelk (12 say: 7 aro 4 saan eee ‘banka hesab: “772004 cm smn tt abba bein16-1987), Serif Mar- 35) ve Hact Bayram Kagma- ark dagéncetorihialanunds Kalen mien olusturdugy zinciin S28 cre balanndan bri olarak gordlebiit ‘Kurtulus Ka- Wa AB), Onesie “dagince taihnd astedilen Jal, bun bir apklayalim. Dance Kelimeston ba: re ured dagunce triple soso trib YB da veehiva ark aasinda tam bir ayn YBPAMYON® tahmin edilebileceBi Bibi. len sosyolojik daganeenin ir Buna Tirk sine- arin ikinel Ke coynatns az Bunun sebebi, biyatinun Turkye’de Grete ‘nem bir ayagun teskil etmesidi masini da eklemeliyiz. “Dgince t Times, th gin de benzer bir durum s6z konusu: Bu raat iil de trie ssyoloj arasinda kurulmakta- dir Biz trie sosyoljiarasinda kalin bir sina Gea sldns ables “ari gegmiste olanlar bens somaabura clan ‘analiz eder,” gibi bir lrnemeye inanmayoruz. Nivekim adins andi sen aymalan da by tray yopildizinda ‘orl alnndan dai ae slanuna hapsedile bir algal elma Demek ki "Tark dig ‘+ nden kau, Tank sore cedebiya- . sinemasinin sosyolojisi, kisaca Turk digincesi- in senpaisidi Diisincenin biitinselli Peki bu alana kimler si" ee omyoljisini yapacak birisi hang! re bakacaktr? Sadece ‘ya da sadece Tosyologlara bakmak fotograft ceksik mese- fo, Sedece islameslara ya da da ba tamaya. Sairlri ve sinemaclars AUP diganida br rakamayi. Bu noktada Kurtulut Kayah'nin balosin- dak apsayreihk ve batdnselliky ont ‘yukanda anc rlkalanindan degise de, pek cok mut incirin diger he amdagindan ayn bir yere Koya gerektirir. OF negin Kaya, Gniversiteye mesafeli bakis konusunda, eae Karakog'un 196 tril ir yazssindan “Univer: site gergekte iptidal bir yekilde tahsil seviyesinde,” ‘cdmlesini alinlar. Ozgiin diigdin- ‘ce (iretiminde akademinin yaya kaldigint bir tslam- cer gaire atifla sdylemek... iste bu Kurtulus Kayali'nin harcude {nterdisipliner, transdisipliner, multidisipliner.. Burada bir parantez acalim. Disiplinler arasihktan bu kadar sbz edilmesine ragmen, Turkiye'deki akadenik sistem, gerek farkh disiplinlerden sosyal bier bir konuyu bir arada caligmasina, gerekse ¥ er a farkh bir disiplinin metodolojisi serene hatta farklt bir disiplinin alana igi varsayilan bir konuda gal on lgma_yapmasina reek izin vermiyor. Kurtuluy Kayali'nin akademik kariyeri boyunca karsilastigi 2orluklar da, hem beslenme kaynaklariin hem de caligmalarsnin tek bir disiplin kapsamina sigdinlamayacak geniglikte olmasiyla iliskilendirilebilir. Lisansi Uluslararas: Hliskiler, doktorasi Siyaset Bilimi, dosentligi Siyasal Teoriler, gahstigy bolom Tarih, anabilim dah ise ‘Turkiye Cumburiyeti Tarihi'dir. Mizahtan sinemaya, siyasetten sosyolojiye galismalannin kapsadigy Benis alan duginildagande, varhk sebebi olarak disiplinlerin arasindaki sinirlary gdren akademik ihniyetin Kayah'ya her agamada zorluk gikarmasi fazlasiyla anlasilabilirdir, Tarkiye'deki entelektde! ortama bakilirken sag. sol ayriminin asilmasindan 801 yillardan itibaren sikea soz edilmistir. Fakat bu ayrimin asilmasinin saghkh somut Ornekleri bir clin parmaklanni wegmez, Kurtulus Kayali bu saghkh émeklerden biri sayilabilir. 1986 tarihli bir yazisinda Tirk diigtinee tarihine bakarken Said Halim Pasa'nin ayricahikh konumuna isaret etmekten geri kalmamustir Senegin. ne Sezai Karakoc’y, kendisine hayran olan pek cok {slamer yazardan daha analitik, derinlikli ve derli toplu bir sekilde ele alabilmistir. Sag-sol ayrimim yapay bulmanin Otesinde calismalarinda da somut olarak ayar Kayal. Fakat bu higbir ayrim yapmamak, batun Tark dagindr ve entelektuellerini kogulsuz, ayrimsie bagnina basmak degildir. Sag-sol geklinde Wade edilemeyecek olan bagka ayrimlar vardir Kayali'nin kafasinda. Bunlar yerlici-Batict, telifgi tercimesi, modaya uyai-kendi meselesinig dugen_sibi ayrmlard, Kalen oyna Turkye'de Hendinden dace serene bilmeyenlerin yer de ayridir onan igi Fug ayn babane edi itn hkl jem 3 mr amis tea 2m fecis Ve farlara dik kes. Beninsemeay yakin bir eneletilin bile varsa Trk dung ‘yapu katkilan ortaya koymaya caligr a Disiincenin mekam zaman Xurtuluy Kayalnin meselest “si fal adn olusan bir cofrafya goruntusd ver'en Nn dliguneesnin kapsamlt ve BOLUNIORIO. bir hart, okarmakte' Kitplannin bashklarnda “anys (Tark Dagince Dinyasinin Bunalons, Turk Kit, Diinyorindan Portreler) yani stra “ot ini” (rit Diigince Dinyarinda Yol Isler) ve “copriys (Digincenin Coprafyass 1: Toplunden Sopateny Diigunce ve Direng Potansiveli, Digtinerat Cofrafyan 2: Tarthien ve Killrden Soyann, Dagunce ve Direng Potansiyeli) gibi mekan bildivn kelimeler sik sik kullarur, Bu Grneklerden hareketle Kurtulug Kayal'nun temel ilgisi, dagdncenin mekania Aligkisidir demek yanhy olmayacaktir. Mekana vung yaparken, dagancenin zaman boyutunu arka plana stmay hedefledigimiz sanilmasin, Mekandan kas zaman boyutunu da igerecek sekilde “baglam’dir Yokss —-KurtulugKayal'nin—_galiymalannin ana gdndemlerinden bin, Tark — dagiincesin| donemlestirmeye ve donemler arasindaki gesillik ve farklagmalan gostermeye galigmakti. Kayalt bbunu yaparken baz: sorulardan yola gikar: Hang donemde hangi konuya ilgi duyulmus, hang! kenya ilgi duyuimamistc? Hgilenilen konu hangi dénemde hhangi yondyle ele alinmsgtir? Trk dguncesinin hhangi dénemde hangi saikler hakim olmustur? Hang yazar hangi donemde kimlertarafindan gahisimigit? 40'lar, 60'lar, 80"er.... Kurtuluy Kayal’nin yazilarinda bu ifadelere sik rastlanir. lar ve 80er rmesela, kiltirel sdrekliligin en gok bz andi edi yillardir. Bu donemlerde Tark dayancesini 1960, 1980 gibi “milat"lardan baglatma egilimi gs kazanir Kayalt bu elegtiisini, 1980 sonrast Gzelinde, ik ansikloped galigmasinin tavurlanndaki forkilgiay tespit ederek drneklendirir.Hletigim’in Cumbre Danemi Tiirkiye ve Modern Turkiyed Siyasi Digisct ansiklopedileri arasinda ydyle bir fark texpit edet ‘Setgn Gevk. Kurtalay Kaya Okuma Kiavana™ Rrss, Saye 1, ube BON 3 46SKayali: tiki farklibklarr ortaya koymak ve ortamin net bir fotografins gekmek egilimdedir, ikincis! ise aynintlan silen u bit gOrdntiyd dne gikan, Yine 60'lar, edebiyat ve kaltire duyulan iiginin fgiderck azahp iktisat ve siyasete olan ilginin belirginlestigi yillardir. Siyasete duyulan ilgi, aktif siyasetle dogrudan ilgili olmayan dogindrlerin ecrlerine duyulan ilginin azalmasi gibi bir sonus da dozurur. Dénemsel ilgi ve ilgi detisimlerini tespit den Kayal, ddnemin baskin efilimlerine ters yonde hareket eden isimiere dzellikle dikkat edilmesi ni savunur, Gankd bu, o ismin yaygin Sinoda"lanin disinds, kendi yolunda ilerlediginin de cegilimler: incelerken, hang: dénemde neyin galiplip eyin alisiimadsgina bakmakle kalmaz, calian Lorunun ne gekilde calistip ne gekilde calismadigins da gor dndinde bulundurur. Bir anlamda Turkiye’ Gagance potansiyelinin nereye ne gekilde kanaline Slaugunu firsot malivetiagisindan deferlendinir. Bir Sezann iginde bulunulan donemin sertlanna 61°e Tesi yonleriyle gindeme gelmesi dopaldir. Sorunlar jan beklentimiz ve eau Secroglu'nu bir dasdnce adam: olarak gr? daginsel Gerinliginden faydalanmak yerine, onu S708 olaylar Keewwinda nasi povisyon aldigina dair ylzeyse! yazerinden tanimays, bununia yelinmey’ etre, Kaya ya gore Tork dapaince hayatn) daha iyi snlayabilmek igi, digunee adamlarni ‘katkalarins en iy gekilde ortaya koyaeak masta alts alnak gerelair Hlangi gaigmanin ne zaman nerede aannan besildipins ayune kadar bili eB 72m0%- Daha Tatgeyken Yon ve Akis dergilerini, aniversi birde ‘itigis yine ilk yazalanint ise her tin beg xezete takiP vee ee son okudugu sen (1067) sol eins Turk jilerinde yayumladia ‘Solu ve sag epilimli Meydan ders! v kolaylagir. Tork yayin danyasint roprden bugane kadar Kesintsiz bir gekilde, sag-sol ya da gazete-dergiktap demoden and gonane birinden 862 ediyoruz, Bu takibi igeriden takip eden vrerpuyucu olarak yapmak buyak bir geydir. Ame “Cagatoglu piyasasi” transfer haberleri, tercime telif yayin hanichklari, kabul edilen ve reddedilen yayin Onerileri vs. pek gok “dedikoduyla da calkalarur. Siradan bir okuyueu bu kaynayan kazanun iginde neler ‘olup bittiginden pek de haberdar olmaz. Kurtuluy Kayali bie yazar, 6frenci ve Oniversite hocast olarak "Tork yayin hayatint igeriden izleme fersats bulmogtur: Oprencileriyle diyalog. gcligtiren, onlarin sorularm: bnemseyen, onlara okuma efilimlersyle ilgili soralar ‘toran bir hoca olarak kendinden geng (hoca “daima igeng”ken bu ne kadar mOmkindar!) okuryezariana ceilimlerini de yakindan takip eder. Ornegin 60'h yllarda Kadro derpsine (1952 1935) yénelk bir igi belirdig tespitins yapar. Kayes bu iginin sebebini, 60" yillarda Turkive det dlagance danyasins yonlendiren Yon drsisinin Rede hhareketinin bir devam ‘bulur. ‘donemde Halk Evleri'nin yayin organs olen isi (1933-1950) dergisine de ile: duyuimus amet benzeri,ileriki yillarea Yom dergisi ‘olmustur. Kayall, Dogan Ave" ‘haklanda genig kapsamls caligmalar hens yokken de derginin akademisyenlerce ise bir tr kolayeshktan kaynakl ‘Azerinde durulmustur da, dagtince durulmanugtir? Her geyden Once, dasanee peren kapsamak, yaya saresi sir olan dergier: belirli bir zemine oturtmakt dagince adamlaniin daginse! serdvenlerindek inis i lar geneliblearagurmacilarn gbxand korkutacak yogunluktad ‘Kurtulug Kayalun Turk dgGncesinin yaparken dikkat kesildigi bir baska boyut tbunlarin yayin politikalan ve dagdinee hayatimiza etkileridir. Ornegin Varlik yayinlanna 1980Vler donemini takip edip yillklar cikarmas; Yon yayinlarina ise terciimeleri (@zellikle Roger Garaudy, Soxyalizm ve Islamiyet, cev. E. Tafekci {Mihri Belli] ve Dogan Aveioglu, 1965) agisindan dikkat cekmektedir Kayali. 1980 éncesinde sadece geviri metinler basan bir sosyolajisi da yayinevleri,yayinevi tahayyul dahi edilemezken, 1980 sonrasinda nreredeyse hig tel yayinevlerinin ortaya gikist da, yerluézgun dugince problematigi agisindan éneml bir husustur. Dergah yayinlaninin sahibi Eze! Erverdi igin "Turkiye'nin en istikrarh, ne ‘Gr metinler yayinladiginun en fazlafarkinda ola fesnek ve en kararh yayineis!” demektedir. Baglam yayinlanm, hakkinda mistakil bir yazi yazacak kadar ‘nemser, Bu ili, ayn yayinevinden gikmy kitaplann birbirvle fgkisi ve genel manada yayin siyasetini boelirleme gibi gelismig bir merakin ifadesidir Kurtulug Kayalt hakkunda sdylenebilecek seylerden biri bu manada Tarkiye'de yayimlanmy ve ilgiye deer ne varsa onu bir geklde bulup ortaya gikarmasy, ‘ey zaman da giktugu anda fark etmesidir You agmak Kurtuluy Kayal’iun ogu mistakil makalelerinin ‘erlenmesi somucu olusan eserlerde, Kaylan bakiy sagisinda belinginjeklde gordlen batanselligin aksine, zayif bir kompozisyon oldugu sdylenebilir. Kitaplar Sistematikten de bir Glgdde yoksundur Yazi ve ‘taplan gok bayik resmin yada haritanin, aralarinda bosluklar alan pargalan gibidir. Bu durumu, kusablmak istenen malzemenin bir kiginin boyunu asacak buyiklakte olmasiyla iligilendirebilirie Fakat lsmalarnun botinine, kendi balay acisindaki batdnselik nedeniylefaztasiyla hak ett batansel bir batisla boktigimieds, bu dagimkik forintasdndn aldatcroldugunu fark ederiz. Kopuk fbi gorunen pargalar,ashinda birbiclerine sik siya ceser_basmay, bath. Ometin Tirk Dutince Dingen oy, Sons Dejeriendneler 1 bash ian sofunlugun tsk eden bai “ray, Dojance Donyan” ve "190% Vilar Tork yg Dinyas'dr Kiaplnn genie bak! fofu yansinn porte yazsnteltind ely frie Falat Kaya bir pore yansnds ice zaman tek bir smi ele alas Conk 82 Kun bat, tek bir kignin portresigle tamamlanabiest mahyette der. BOtOn, bir ilikier, beng farkhiklar batnddar. Kurtulus Kaya yazilannin —karaktering dzeliklerinden bir de, pargal ve uzun baklenda Omefin “Tirk Diiginee Dinyasinnn Naber, ‘Tuimak: Dergi, Entelektdel ve Yayin Ekseni"ni Buin Soryolsi, Istanbul, Kitabevi, 2007, s. 2025) ac alah, Baghun ilk pargasi yazinin amaciry, varmak istedigi menzili fade eder: Tark dlgance danyasinn nabuini(utmak, Peki, bu nasil yapilacak? Basin, tkinci kisi cevap verir:dergiler, entelektdeller ve yaynlan inceleyerek. Bu yekilde Kayalyyazlarnin buagihlarindantespit ve hokumler karma rmamkinddr Bu baghklarin bir bagka Gzellfi de pryilen ign, bir alan agma denemesi olduguno ihsatettirecek:ifadeler barindirmalansdir. Kayan ‘utaplanindan birinin bagligt da nitekim Metin Erkaan Sinemasins Okumays Denemek tir. Kendisi bu ‘itabinda bir Metin Erkan kitabinaallyapsaglamak ve buna yénelik caligmalara kapi agmak amacinds ‘ldugunu syle. Kayalnun yazilarin birgopunun da benzer bir avira hendz bakir olan bir alana gare. tine, gelecekte yapilacak kapsamlt galigmalars or ayakolma gabasindaolduklanin gorayorus Sonus olarak Kurtulug Kayan galigmalany, Tirk dlagance danyasi yapilacak herhangi bir galymada allanmamast gereken, teorik gergevesiny iene barindiran birlalavuznteligitair.Trk dayancesiode kronk bir sorun olan ve ézelikle 1980 sonsannla daha da billurlasantoplumdan, taribten ve kaliondan sorutdganme hasta. bugdn de aks yonde geyih firgimlerin varhitina ragmen hayatyetin koronor Gerek entelekte! modalara ve teredme huryelariy ferebse Turk digincesinin birinal kayrallns haklonda ikine metinler tarafindan ~ yaraip sorguanmadan tekrarlanagelen kiife yarglars hep bel bir mesafeden bakan Kurtulug Kayah allies ‘oplumundan, tarihinden, kdltirdnden haberay slarak bugtndn somut toplumsal sorunlara gorane aranailecefi digancesivle terahir eden hasty, Panzehir olarak gl grebileceknsteuhtoae yes,