Sąd (…….

) po rozpoznaniu na rozprawie jawnej w dniu 1 marca 2016 roku wniosku Kamila

Kuzaka o stwierdzenie niezgodności uchwały sejmowej z dnia 30 listopada 2015 r. o treści
„Sejm przyznaje prawo do głosowania wszystkim członkom społeczności szkolnej obecnym
na danym posiedzeniu Sejmu”

oraz po zapoznaniu się ze stanowiskami stron

orzeka co następuje:

1. Uchwała sejmu szkolnego z dnia 30 listopada 2015 jest niezgodna z Konstytucją

Rzeczypospolitej szkolnej w zakresie treści i trybu uchwalenia.

2. Wzywa się Sejm do usunięcia wad prawnych w rozpatrywanej sprawie poprzez uchwalenie
(w trybie organu przedstawicielskiego) Ustawy Ustrojowej terytorium Bednarska (Zawiszy)
w terminie do 2 miesięcy od ogłoszenia niniejszego wyroku. W celu uniknięcia kolejnych
wad prawnych należy dołożyć starań, aby nowe przepisy spełniały warunki:

 zasady kompetencyjności – tzn. wyraźnie określały kompetencje różnych

organów,
 zasady stabilności prawa - tzn. w miarę możliwości unikały wprowadzania zmian
prowizorycznych i krótkookresowych, które utrudniają członkom społeczności
orientację w zasadach demokracji i w przysługujących im prawach.

Uzasadnienie

Zmiana charakteru ordynacji wyborczej i wprowadzenie demokracji bezpośredniej do

działania Sejmu, jest, zdaniem sądu, fundamentalną zmianą ustrojową. Zmiany takie powinny
być wprowadzone w trybie zmiany Konstytucji lub w trybie uchwalenia Ustawy Ustrojowej.
Zmian tego typu nie powinno się wprowadzać zwykłą ustawą, ani tym bardziej uchwałą.
Okoliczności zewnętrzne, zdaniem sądu, nie usprawiedliwiały pośpiechu w dokonywaniu
tego rodzaju zmian.

Konstytucja stanowi, że organy demokracji szkolnej mają charakter przedstawicielski, a stany

społeczności szkolnej są reprezentowane w sposób proporcjonalny. Podaje również katalog
instytucji demokratycznych; katalog ten, biorąc pod uwagę pozycję Konstytucji w systemie
prawnym, ma charakter wiążący. Dodanie nowych instytucji do tego katalogu wymaga
zmiany Konstytucji lub Ustawy Ustrojowej. Z faktu, że instytucje demokracji bezpośredniej
nie zostały otwarcie wykluczone nie wynika w żadnym razie, by można je było kreować w
drodze uchwały. Dlatego należy uznać, że tryb wprowadzanych zmian był niezgodny z
prawem.

Treść wprowadzonych zmian wiąże się z intencją zaktywizowania szkolnej społeczności.

Intencja ta zasługuje na akceptację i jest zgodna z demokratycznymi zasadami wyrażonymi w
Konstytucji Rzeczypospolitej Szkolnej. Niemniej jednak obecny kształt organów
ustawodawczych nie w pełni realizuje wspomniany cel, a zarazem przynosi konkretne
zagrożenia.

Przy braku odpowiedniej Ustawy Ustrojowej, sejm w rozpatrywanej uchwale nie stwierdził,
czy jego celem jest likwidacja organu przedstawicielskiego, czy tylko uzupełnienie go
wiecem w niektórych zakresach kompetencji. Sąd musi rozważyć obie te ewentualności.

1
Likwidacja organu przedstawicielskiego i zastąpienie go wiecem jest zdaniem Sądu
działaniem idącym zbyt daleko i nie znajdującym uzasadnienia w wartościach Konstytucji,
która od powstania demokracji szkolnej przywiązywała zawsze wielką wagę do zasady
reprezentacji. Znaczenie aktu wyborczego i mandatu posła, związane z aspektami
świadomości obywatelskiej, kształtowania postaw i programów oraz pozyskiwania poparcia
społeczności miało dla twórców Konstytucji charakter podstawowy.

Z kolei współistnienie organu pośredniego (Sejm) i bezpośredniego (Wiec) jest dopuszczalne

w sytuacji, gdy zakresy władzy obu organów są wyraźnie określone, co wynika z zasady
kompetencyjności. Rozpatrywana uchwała nie zawiera takiego określenia.

Dodatkowo, jeśli tak poważna zmiana jest wprowadzona na czas określony, następuje
wyraźne naruszenie zasadę stabilności prawa. Jest to niezależne od intencji pomysłodawców.

W związku z tym należy stwierdzić, że wprowadzona uchwałą zmiana narusza konstytucję

nie tylko poprzez tryb uchwalenia, lecz również w odniesieniu do treści zmian.

2. Zasada kompetencyjności wymaga, by wyraźnie ustalić zakres władzy i odpowiedzialności

organu przedstawicielskiego (Sejm) i organu demokracji bezpośredniej (Wiec).

Cechą instytucji bezpośrednich jest łatwość ich zwoływania i stosunkowa łatwość osiągania
kworum, przy jednocześnie niskim poziomie odpowiedzialności osób uprawnionych do
głosowania. Są więc one przydatne w sytuacjach, gdy w społeczności pojawia się duża grupa
nowych uczestników, a także wtedy, gdy istotne jest ożywienie inicjatywy ustawodawczej.

Z drugiej strony, organy bezpośrednie nie powinny podejmować decyzji o charakterze

wiążącym w tym zakresie, w jakim może to naruszać proporcjonalną reprezentację stanów.

Istnieje poważne niebezpieczeństwo, że wiecowy charakter zgromadzenia może doprowadzić,

w niesprzyjającej sytuacji, do zmian akceptowanych tylko przez obecną na danym
posiedzeniu sejmu część społeczności szkolnej. Nie można tego przyjąć, ponieważ udział w
demokratycznych władzach szkoły jest prawem, a nie obowiązkiem wszystkich członków
społeczności szkolnej. Nieuczestniczenie w posiedzeniu nie może oznaczać, że jakakolwiek
osoba lub grupa pozbawiona jest możliwości współdecydowania o istotnych dla niej
kwestiach w formach przyjętych w demokracji pośredniej.

W związku z tym wskazane wydaje się odpowiednie rozdzielenie kompetencji Wiecu

(inicjatywa ustawodawcza) oraz Sejmu (wiążące decyzje przy zachowaniu
proporcjonalności).

***

Zasada stabilności prawa wymaga, by uczestnicy społeczności nie byli zaskakiwani nagłymi
lub krótkotrwałymi zmianami przepisów, zmianami w kompetencjach organów demokracji
szkolnej oraz w uprawnieniach uczestników.

2
Wydaje się wobec tego wskazane, by zmiany w zakresie działania organów demokratycznych
były projektowane długoterminowo i nie ograniczały się do doraźnego wprowadzania korekt
oraz okresów próbnych.

***

Sąd uważa, że wskazane zasady prawne można bez trudu pogodzić z intencją aktywizacji
społeczności. Wyraża też przekonanie, że nie istnieje sprzeczność między dobrymi intencjami
ustawodawcy a spójnością i przestrzeganiem prawa. Dbając o aktywność społeczności
szkolnej trzeba równocześnie dbać o przestrzeganie prawa.