Professional Documents
Culture Documents
Anadolu Aof Siyaset Sosyolojisi Ders Notu 1 8
Anadolu Aof Siyaset Sosyolojisi Ders Notu 1 8
44_ Siyaset En az yirmi beş yüzyıllık geçmişe sahip olan bir inceleme alanında tanımdan bol bir şeyolamayacağını
düşünmek zor değildir. Söz konusu tanımları üç temel tanım altında toplamak mümkündür:
Aristotelesçi bir perspektiften hareketle yapılan siyasetin ortak yaşamın ortak iyiye göre düzenlenmesi olduğu
biçimindeki tanım,
Machiavelli'in düşünceleri çerçevesinde yapılmış olan siyasetin iktidar mücadelesi olduğu biçimindeki tanım ve
Süreci dikkate alan bir perspektifle yapılmış olan siyasetin toplumdaki değerlerin otorite yoluyla bölüştürülmesi olduğu
biçimindeki tanım
45_ Politika kavramı anlamı nereden gelir? Polis sözcüğünden alır.
46_ Etimolojik olarak polis nedir? Site, kent, yöre veya vatandaşların toplantısı anlamlarına gelir.
47_ Polis söcüğü ile yakın anlama sahip bir sözcük olan politeia ise nedir? Siyasal yapı, siyasal rejim, cumhuriyet ve
vatandaşların hakkı anlamlarını içerir.
48_ Nihayetinde, politicosıu nedir? Çoğulu olan politika; siyasal şeylere, vatandaşlık hakkına ilişkin şeylere, polisin yapısını ve
rejimini ilgilendiren şeylere gönderme yapar.
49_ Max Weber modern devletin toplumsal yaşam üzerindeki etkisini anlatmak için ne y apar? Devletin faaliyetleriyle
tanımlanamayacağını, zira devletin el atmadığı herhangi bir görevin olmadığına dikkat çeker.
50_ Weber'in devlet kavramlaştırmasını göz önünde bulundurarak bu özellikleri dört baş lık altında ele almak mümkündür.
69_ Özcülük nedir? Belirliliğe, kesinliğe, kalıcılığa, evrenselliğe, homojenliğe ve bütünlüğe vurgu yaparken
70_ olumsallık nedir? Müphemliğe, belirsizliğe, gelip geçiciliğe, heterojenliğe ve parçalılığa vurgu yapar
71_Kitle kültürünün iki yönlü etkisi söz konusudur.
Kitle kültürü bir yandan bir yığınlaştırma ve tekdüzeleştirmeye neden olurken, diğer yandan toplumsal ilişkileri
demokratikleştirici bir etkiye sahiptir.
Kitle kültürünün belirtilen ikinci yönü, yeni siyaset anlayışı için de uygun bir zemin oluşturmuştur
72_Ulrich Beck, eski siyasetin kurallara göre işleyen siyaset olduğunu belirtir.
Beck'e göre, eski siyaset, emek ve sermaye, sağ ve sol arasındaki karşıtlıkların; federasyonların ve siyasal partilerin farklı
çıkarlarının oyunundan ibarettir
73_ Eski siyaset neye karşılık gelir? Ekonomik büyüme, sosyal güvenlik, tam istihdam, personel değişikliği ve siyasal iktidarın
değişmesi gibi belirli hedefleri olan bir siyaset anlayışına karşılık gelir
74_ Beck'e göre, bugünün dünyasını karakterize eden şey, belirsizlik ve öngörülemezliktir. Beck bu tespitiyle bağlantılı olarak
günümüz toplumunu risk toplumu olarak niteler
75_ Geç modern dönemde yaşanılan olumsuz sonuçlar? Çevre felaketleri, ekonomik krizler, terör olayları, savaşlar vb.
sorunlar bugün yalnızca gerçekleştiği bölgeler için değil, dünyanın her bölgesi için birtakım olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.
76_ Siyaset -toplum ilişkisi nasıldır? çift yönlü bir ilişkidir
77_ Modern devletin meşru olarak şiddet kullanma tekelini elinde bulunduran kurum olduğunu söyleyen düşünür kimdir?
Max Weber
78_ Etimolojik olarak politika ne anlama gelir? Hükümet
79_ Gramsci ve Althusser'in düşünceleri bağlamında düşünüldüğünde siyasetin göreli özerkliği ne anlama gelir? Toplumsal
yaşamda son kertede ekonomi belirleyici olsa da bazı durumlarda siyasetin de belirleyici olabileceği
80_ Althusser'in düşünceleri bağlamında düşünüldüğünde Devletin Baskı Aygıtları ve Devletin ideolojik Aygıtları ile ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? Her ikisi de üretim ilişkilerinin yeniden üretiminde işlev görür
81_ Post-Marksist düşüneeye göre, sınıfın ontolojik olarak ayrıcalıklı bir siyasal özne olarak düşünülmesinin gerisinde hangi
sorun bulunmaktadır? Özcülük sorunu
82_ Giovanni Sartori, felsefi özgürlük (ahlaki özgürlük, irade özgürlüğü, özerklik vb.) ile siyasal özgürlük arasındaki en önemli
farkın ne olduğundan bahseder? İkincisinin ilişkisel bir mahiyete sahip olmasından kaynaklandığını belirtir.
83_ Buna karşın, aynı futbolcu yabancı bir futbolcuysa ve bulunduğu ülkede ilgili merciler kendisine çalışma izni vermediği
için futbol oynayamıyorsa, bu futbolcunun mesleğini icra etme özgürlüğünden yoksun olduğunu söylediğimizde, söz konusu
olan özgürlük siyasal bir anlam taşır. Bu özgürlük siyasal bir özgürlüktür, çünkü özgürlüğe engelolan şey, kişinin kendisinden
değil, başka bir kişiden (kurum) kaynaklanmıştır.
84_ iktidar nedir? Daha çok modern devlet olgusunun ve modern devletin merkezi niteliğinin altının çizilmesi amacıyla siyaset
düşünürleri tarafından kullanılan bir kavramdır.
85_ Foucault'ya göre İktidar ilişkisi nedir? bir tarafın (kişi, grup veya kurum) diğer tarafın (kişi, grup veya kurum) eylemleri
üzerinde eylemde bulunduğu bir ilişki biçimidir.
86_ Siyasal iktidarın üç ayırt edici özelliğe sahip olduğu söylenebilir.
İlk olarak siyasal iktidar, diğer bütün kural koyucu kurumların ya da kişilerin üstünde yer aldığı için, ülkenin ya da
toplumun tamamı üzerinde geçerli olan iktidardır.
İkinci olarak, siyasal iktidarla toplumdaki diğer iktidarlar arasında eşitlik ilişkisi değil, hiyerarşik bir ilişki söz konusudur.
Siyasal iktidar ülke içinde en üstün olan iktidardır. Bu anlamda siyasal iktidar, kendi iradesini diğer iktidarlara kabul
ettirme, onların davranışını kontrol etme ve nihai sözü söyleme yetkisine sahip olan iktidardır.
Siyasal iktidarı diğer iktidar türlerinden ayıran bir başka özellik ise, maddi kuvvet ve zor kullanma gücünü tekelinde
bulundurmasıdır
87_ Aristotelesçi siyasal birlik nedir? Homojen bir topluluk yaşamına karşılık gelir.
113_ Türkiye'de sivil toplum kavramı ne zaman gelmiştir? Tam olarak 80'lerden sonra siyasal tartışmaların gündemine
gelmiştir
114_ İskoç Aydınlanmasının önemli isimleri kimdir? Adam Smith ve Adam Ferguson tarafından geliştirilen, Rousseau, Hegel ve
Marx'ın ardından son olarak Tocqueville'in ayrıntılı olarak değindiği sivil toplum kavramı, devletin dışındaki sosyal kurum ve
yapılardan meydana gelen toplumsal alanı tanımlamak üzere kullanılmıştır.
115_ Sivil toplum nedir? Piyasa ve devletle birlikte günümüz toplumunu oluşturan bileşenlerdir. Üçü arasındaki ilişkinin
niteliği, toplumların yapısını ve karakterini belirlemektedir.
116_Devlet dışı kuruluşlar ya da üçüncü sektör olarak tanımlanan kuruluşlar nedir? Gönüllü kuruluşlar formel, vergiden
muaf, yardım ve kalkınma amacı güden, kar amacı gütmeyen ve çoğunlukla uluslararası alanda faaliyet gösteren kuruluşlardır
117_ Gönüllüğüne dayalı örgütlere neler örnek gösterilir? Bazı sendika ve meslek birlikleri, kooperatifler, çiftçi grupları hem
şehri dernekleri ve kadın grupları bu kategoride yer alır.
118_ Devlet dışı kuruluşlar pek çok farklı alanda faaliyet göstermektedir. Örneğin CARE VE OXFAM gibi doğal afetlerde
yardım üzerine çalışan örgütler, Uluslararası Af Örgütü ve Greenpeace gibi insan hakları ve çevre konusunda faaliyet gösteren
örgütler önemli devlet-dışı kuruluşlardan bazılarıdır.
119_ GONGO yani hükümetlerin kurduğu hükümet-dışı kuruluşlar, gelişmekte olan ülkelerin hükümetlerinin devlet dışı
kuruluşlara akan yardım fonlarını kendilerine aktarmak üzere kurdukları kuruluşlardır. Yarı hükümet dışı kuruluşlar (QUANGO)
ise gelişmiş ülkelerde kurulan gelirlerini kamusal kaynaklardan sağlayan kuruluşlardır. Yardım temelli devlet-dışı kuruluşlar
(DONGO) ise kredi veren kuruluşların verdikleri kredinin amacı doğrultusunda kullanımını takip eden kuruluşlardır.
120_Antik Yunan'dan Aydınlanmaya Kadar Olan Dönem nedir? Sivil toplum kavramı tarihsel olarak ilki 1789 Fransız
Devrimi'yle ikincisi 20. yüzyılın son çeyreğinde Komünist rejimierin yıkılışıyla olmak üzere iki önemli değişim geçirmiştir
121_ Aristo'nun "koinonia politike" dediği sivil toplum ne olmuştur? Roma'da hukukçu Çiçero'nun elinde "societas civilis"
halini almıştır.
122_"Societas civilis" neyi tanımlar? Hukukun belirlediği ve yönlendirdiği ilişkiler üzerine kurulu toplumu tanımlamıştır.
123_ Antik Yunan ve Roma'da "iyi toplum"un karşılığı olarak kullanılan sivil toplum, insanlar için barışı ve düzenli yaşamı
temin eden toplumdur.
124_"Sivil Hükümet Üzerine Deneme" adlı eseri kim yazdı? Locke,
125_ Birincisi, insanlar öncelikle ortak kamu otoritesine kendilerini emanet ederler ve bu otorite yasa yapma ve yürütme
gücüne sahiptir. Ikincisi ise bu otoritenin doğal olarak sınırlı bir otorite olmasıdır.
126_ Sivil toplum kavramı üzerine düşünen isimlerin başında Alman filozof G.V.F Hegel gelir
127_ Modern dönemdeki sivil toplum düşüncesini belirleyen önemli isimlerinden biri de Karl Marx'dır.
128_ Sivil topluma yönelik postmodern dönemdeki kavrayışın şekillenmesinde en etki li olgu komünizmin Sovyet ve Doğu
Avrupa ülkelerinde temsil edilen biçimine karşı muhalif düşüncenin gelişmesidir
129_ Demokrasiyle sivil toplum arasındaki bağı ilk kuran kimlerdir? liberal düşünürlerdir.
130_ Batıda 17. yüzyılın sonu ve 18. yüzyılın başlarında Aydınlanma ve Sanayi Devrimiyle başlayıp günümüze kadar gelen
zaman dilimi nedir? modern dönem ya da modernite olarak adlandırılır.
131_ Klasik liberalizm içerisinde bir diğer önemli çizgi Samuel Pufendorf, John Locke, Immanuel Kant, Fizyokratlar, İskoç
Aydınlanması düşünürlerinden (Adam Ferguson ve Adam Smith gibi) oluşur
132_ Liberal düşünce içerisinde sivil-toplum devlet ilişkisini konu edinen bir diğer önemli düşünür Thomas Paine'dir
134_Buna göre sosyal hayatta farklı dinlere dayalı olarak ortaya çıkan dini' örgütler, vakıflar, esnaflardan oluşan ahi birlikleri,
loncalar ve odalar, dernekler, dini' tarikat ve cemaatler toplumsal yaşamın sürdürülmesinde faaliyet gösteren sivil toplum
örgütleri olarak sıralanabilecektir
135_ Sivil Toplumun canlanmasına dair örnekler nedir? Yeni düşüncelerin yayılmasını sağlayan okullar, gazeteler, dernekler,
cemiyetler ve siyasi partiler devletin son dönemlerinde sivil toplumun canlanmasına dair önemli örneklerdir.
136_ Cumhuriyet döneminde sivil toplumun canlanışı ne zaman olmuştur? Toplumsal yaşamın tümüne hakim olan tek parti
döneminin bitişiyle 1950'den sonra gerçekleşmiştir.
137_ 80 sonrası dönemde sivil toplumun hareket alanını neler belirledi? 1982 Anayasası; Siyasi Partiler Kanunu, Sendikalar
Kanunu, Dernekler Kanunu, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'yla birlikte 80
sonrası dönemde sivil toplumun hareket alanını belirlemiştir.
138_ Günümüzde devlet dışındaki sosyal ilişkiler alanında örgütlü topluma ne ad verilmektedir? Sivil toplum
139_ Sivil toplumu bir sektör olarak gören yaklaşım onu nasıl tanımlamaktadır? Üçüncü sektör
140_ Uluslararası alanda faaliyet gösteren, üyelerinin çıkarına değil başkalarının yararına yönelen, kar amacı gütmeyen
gönüllü sivil toplum kuruluşları için kullanılan kısaltma hangisidir? NGO
141_ Antik Yunan'da sivil toplumun karşılığı olarak kullanılan terim hangisidir? İyi toplum
142_ G.V.Hegel'e göre sivil toplumu tanımlayan ifade hangisidir? Burjuva toplumu
143_ Sivil toplum ile demokrasi arasında bir bağ olduğunu ilk öne süren düşünürler kimlerdir? Liberaller
144_ Uluslararası alanda faaliyet gösteren sivil toplum örgütlerinden oluşan topluma ne ad verilir? Küresel sivil toplum
145_ Sivil toplumu tamamlanmamış bir proje olarak gören düşünür hangisidir? J. Keane
146_ sivil toplumun doğuşunu "toplum sözleşmesi teorisi" ile açıklar? J. Locke
147_ Sivil toplumun devlet-toplum ayrımının sebebi olarak görüldüğü dönem hangisidir? Modern dönem
156_ Robert Michels hangi eseri yayınladı ve hangi düşünürler arasında yer aldı? 1911 yılında yayımladığı "Siyasal Partiler"
adlı eserinde dile getirdiği düşünceleriyle klasik elitist düşünürler arasındaki yerini almıştır.
157_"oligarşinirı demir yasası" kavramını ortaya koyan kimdir? Robert Michels
158_ Demokratik elitizm olarak adlandırılan bu yeni anlayışın öncülüğünü kim yapmıştır? Joseph Schumpeter yapmıştır. 1942
yılında yayınlanan "Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi" adlı kitabında klasik demokrasi anlayışını sorgulayarak, demokrasinin
elit teorisinin öngörüleri bağlamında yeniden tanımlanmasına katkı sağlamıştır. Schumpeter'in teorisindeki en önemli husus,
demokrasiyi bir ideal ve amaç olarak değil, bir yöntem olarak kabul etmesidir.
159_ Günümüzde demokratik elitizmin önemli temsilcilerinden biri olan kimdir? Harold D. Laswell bu düşünürlerin başında
gelmektedir.
160_ Poliarşinin gerekli koşulları nedir? Dahl, kararların seçilmiş görevlilerce alınması; sık aralıklarla yapılan seçimler; tüm
yetişkinlerin oy kullanma hakkı; yurttaşların ve görevlilerin mevcut sistemin eleştirisi de dahil olmak üzere, ifade özgürlüğüne
sahip olması; alternatif bilgi kaynaklarının varlığı ve yurttaşların örgütlenme hakkının bulunmasını poliarşinin gerekli koşulları
olarak görmektedir.
161_ Amerika Birleşik Devletleri'nde iktidar elitini kimler oluşturur?
Siyasi liderler ve üst düzey bürokratlar,
Büyük şirketlerin üst düzey yöneticileri ve
Askeri' kurumlar daki üst düzey yöneticiler olmak üzere üç temel grup oluşturmaktadır
162_ Domhoff şu iki önemli soruya cevap aramaktadır:
Ifade özgürlüğünün ve tam bir siyasal katılım olasılığının olduğu, insan hakları alanında yaşanan gelişmeler ve kadın
hareketleri sayesinde fırsat eşitliğinin arttığı Amerika gibi demokratik bir ülkede, şirketler nasıl böyle bir hakim iktidar
grubu haline gelmektedir?
Şirketler topluluğunun içerisinde karı maksimize etmek amacıyla yapılan ve rakip şirket liderlerini politika çatışmasına
sürükleyecek bir rekabet varken, bu aktörler siyasal alanda nasıl iş birliği içinde çalışmakta ve ortak bir irade
sergilemektedirler?
163_Türkiye'de toplumu yöneten elit grupları kimlerdir? Siyasi elitler, bürokratik elitler ve ekonomik elitler olduğu
belirtilebilir.
Burada, siyasi elitler ile etkin siyasal makamları işgal eden kişiler ve başlıca siyasi partilerin lider kadroları;
Ekonomik elitlerle Türkiye'deki ekonomik temelli sivil toplum örgütlerinde önemli bir ağırlığı olan büyük şirketlerin
sahipleri ve yöneticileri;
Bürokratik elitler ile kamu yönetimindeki, yargıdaki ve askeri kurumlardaki en önemli makamları dolduran kişiler
kastedilmektedir
164_ Moderm elit teorisinin öncüleri kimlerdir? Pareto, Gaetano Mosca ve Robert Michels'in modern elit teorisinin öncüleri
olarak kabul edildiğini belirttik
165_ Elitlerin yer değiştirmesini "kalıntılar" olarak isimlendirdiği kavram ile açıklayan elitist düşünür kimdir? Vilfredo Pareto
166_. Mosca, az sayıdaki bir elit grubun çoğunluk üzerinde hakimiyet kurmasını hangi faktörlere dayandırmaktadır?
Örgütsel Faktörler
167_ Örgütlerin her zaman bir azınlık tarafından yönetildiğini ifade eden ilke hangisidir? Oligarşinin Demir Yasası
168_ Robert Dahl tarafından günümüzdeki demokrasilerin işleyişini tanımlamak için kullanılan kavram hangisidir? Poliarşi
169_İktidar eliti kavramını kullanan düşünür aşağıdakilerden hangisidir? Charles Wright Mills
170_ bürokrasinin politika oluşturma sürecine müdahil olmasını sağlayan faktördür? Teknik bilgi
171_(Optimates) ne anlamda kullanılırdı? Halkın (Populares) bir araya gelmelerini anlatmakta kullanılırdı.
172_ Tory ve Whig grupları kimlerin ataları sayılır? İngiltere'de on yedinci yüzyılda ortaya çıkan ve aynı ülkede sırasıyla
174_ Siyasi partiler üzerine yapılan karşılaştırmalı incelemelere baktığımızda partinin ne olduğu hususunda ileri sürülen
benzer görüşler şunlardır:
Siyasi parti, bireysel ya da kolektif olarak kendilerini belli bir siyasi etiketle özdeşleştiren ("Demokratlar", "İşçi Partil er",
"Liberaller", "Muhafazakarlar" vb. gibi) kişilerin bir araya gelmesi olayıdır.
Bu kişilerin örgütlenme hakları ve parti amaçları için çalışmaları yasaldır. Bu bakımdan, resmen yasaklanmış olan ve
iktidar için mücadele eden grupları partiden çok, "cunta" ya da "gizli örgüt" diye adlandırmak daha uygundur.
Siyasi parti, temsili hükümet mekanizmalarıyla ilgilenir; iktidar için adayları saptar; seçmenlerin desteğini sağlar.
Dolayısıyla, seçimlerin yapılmadığı yerlerde partilerin de var olmayacağı açıktır.
175_1951 yılında Duverger'in Siyasi Partiler kitabının yayınlanışı ile ne olmuştur? Parti kavramlaştırmasında önemli bir
dönüm noktasını simgelemektedir.
176_ Tunaya'nın kendisinin de belirttiği gibi, tanım şu üç unsuru içermekteydi:
Belli bir siyasi program
Bu programı normal seçim yoluyla gerçekleştirme
Bu amaçla kurulmuş bir topluluk
177_ joseph LaPalombara ve M arionWeiner , ise 1966'da yayınladıkları Political Parties and Political Development (Siyasi
Partiler ve Politik Gelişme) adlı derlemelerinde "Siyasi Partilerin Kökeni ve Gelişimi"ne ilişkin yazdıkları bir yazıda, partileri
tanımlamada şu dört ölçütün esas alınmasını önermişlerdir:
Yöneticilerin ömürleri ile sınırlı olmayan sürekli bir örgütün varlığı
Bu örgütün merkezle düzenli ilişkiler içinde faaliyet gösteren yerel kuruluşlara sahip olması Tek başına ya da
başkalarıyla ortaklaşa olarak karar alma iktidarını ele geçirme ve elde tutma hususunda bilinçli bir çabanın gösterilmesi
Seçmenler arasında taraftar kazanmaya ya da herhangi bir şekilde halkın desteğini sağlamaya yönelik girişimlerin
yapılması
178_ LaPabombara ve Weiner, andığımız ortak yazılarında partilerin doğuşunda rol oynayan dinamikleri açıklayan üç farklı
kurarndan söz etmektedirler. Bu kurarnlar
"kurumsal kuram",
"tarihsel kriz (durum) kuramı" ve
"gelişmeci kuram" şeklinde ifade edilmiştir.
179_ Kurumsal Kuram nedir ve temsilcisi kimdir? Bu tür kuramlar, genellikle siyasal partilerin parlamentolar içinden nasıl
çıktıklarını açıklarlar. Bu kurarnın başta gelen temsilcisi M. Duverger'dir. Duverger, daha önce de andığımız Siyasi Partiler adlı
eserinin "Giriş"inde "Partilerin Kökeni" üzerinde dururken;
180_ Tarihsel Kriz (Durum) Kuramı nedir? Tarihsel kriz kuramı, partilerin doğuşunu hazırlayan etkenleri, bir ülkede siyasi
seçkinlerin karşı karşıya olduğu belirli sorunlar ve bu sorunlardan hareketle yöneldikleri amaçlar bağlamında açıklamaktadır.
LaPalombara ve Weiner, partilerin doğuşunu hazırlayan ve birçok ülkenin siyasi seçkinlerinin karşı karşıya bulunduğu üç tür
tarihsel kriz saptamaktadırlar: Meşruluk, bütünleşme ve katılma krizleri.
181_ Meşruluk krizi neyi ifade eder? Siyasi sistemin yönetiminde kimlerin söz sahibi olacağını ve bu kişilerin sistemi nasıl
yönetecekleri konusunda doğan anlaşmazlığı ifade eder.
182_ Katılma krizi ise nedir? Siyasi seçkinlerin sisteme katılma isteğindeki kişi ve grupların bu istek ya da çabalarını
onaylamamasından, meşru görmemesinden kaynaklanan bir kriz türüdür.
183_Gelişmeci Kuram nedir? Bu kuram, siyasi partilerin doğuşu ile modernleşme süreci arasındaki ilinti üzerine yoğunlaşır.
Daha açıkçası, gelişmeci kuram, siyasi partilerin doğuşunu modernleşmenin bir sonucu olarak görür
184_ Bu bakımdan, varılan modernleşme düzeyini esas alarak ülkenin parti sistemlerine bakarken yapılacak daha doğru bir
ayrım, şu olmalıdır:
Partilerin hiç ortaya çıkmamış olduğu ülkeler.
Partilerin sonradan bastırılmış ve yasaklanmış olduğu ülkeler.
185_ Seymour Martin Lipset ve Stein Rokkan'ın sosyal bölünmelersiyasi gruplaşmalar ilişkisine dair modeline dayanmak uygun
_ Tarihsel bakımdan en eski tip Bireysel Temsil Partisi, Amerika'daki Demokrat ve Cumhuriyetçi Partiler ile Fransa'daki
Sosyalist Parti'dir. Sosyal Bütünleşme Partileri ise özellikle kitle hareketlerinin ortaya çıkarmış olduğu partilerdir. Bu partiler,
üyelerini ideolojik olarak mobilize eder, onların sosyal hayatlarını dahi partinin ilgi odağı yaparlar. Dolayısıyla yalnızca seçimden
seçime iktidarı ele geçirmek amacıyla örgütlenmezler. Neumann'ın tipolojisi içinde demokrasi ile daha bağdaşır nitelikte olan
parti tipi, şüphesiz ki, Bireysel Temsil Partisi tipidir
198_ Giovanni Sartori geliştirmiştir. Sartori, klasik tasnifin oldukça dışında şu yedili sınıflamayı yap mıştır.
Tek parti sistemi
Hegemonyacı parti sistemi
Hakim parti sistemi
İki parti sistemi
Sınırlı çoğulcu parti sistemi
Aşırı çoğulcu parti sistemi
Atomlaşmış parti sistemi
199_Sartori, ilk önce siyasi sistemler düzeyinde bir ayırım yapmakta, bunları yarışmacı ve yarışmacı olmayan diye
sınıflandırmaktadır. Buna göre,
Yarışmacı sistemler kendi içinde kutuplaşmış çoğulculuk ve ılımlı çoğulculuk kategorilerini içermekte; iki parti sistemi
ve hakim parti sistemi, ılımlı çoğulcu sisteme özgü tipleri oluşturmaktadır.
Yarışmacı olmayan sistemler ise, tek parti sistemi ve hegemonyacı parti sistemi tiplerini içermektedir. Bunlar da
totaliter tek parti, otoriter tek parti, pragmatik tek parti ve ideolojik-hegemonyacı, pragmatik hegemonyacı parti sis-
temi diye alt kategorilere ayrılmaktadırlar
200_ parti sisteminin varlığının bağlı olduğu koşullar ise şunlardır:
Parlamentodaki sandalyelerin çoğunluğu için yarışın iki parti arasında söz konusu olması,
Bu yarış ta partilerden birinin çoğunluğu kazanmakta başarılı sayılması,
Çoğunluğu kazanan partinin hükümet kurabilmesi,
İktidar ve muhalefet arasında yer değiştirme (rotasyon) olasılığının var olması.
201_ Duverger'ye göre, seçim sisteminin genel etkisi, aşağıdaki üç formülde şemalaştırılabilir:
Orantılı temsil, sert, bağımsız ve (coşkusal akımlar dışında) istikrarlı partilerden kurulu bir çok-parti sistemini temsil
eder.
İki turlu çoğunluk usulü, yumuşak, bağımlı ve (bütün durumlarda) nispeten istikrarlı partilerden oluşan birçok-partili
sistemi teşvik eder.
Tek turlu basit çoğunluk sistemi, iktidarın büyük bağımsız partiler arasında el değiştirdiği iki parti sistemini teşvik eder.
202_ Siyasi Parti Sistemlerini Belirleyen Bir Faktör Olarak Seçim Sistemleri Genellikle Üç Kategoride Mütalaa Edilir:
Çoğunluk esasına dayanan sistemler
Nispi temsil esasına dayanan sistemler
Karma sistemler
203_Tek turlu usulün alt-türleri olarak neleri belirtebiliriz? dar bölge, listeli ve alternatif oy gibi usulleri belirtebiliriz.
_ Dar bölgede usulünde ne olur? ülke, her seçim bölgesinden tek adayın çıkarılacağı küçük seçim çevrelerine bölünür
204_ Listeli usulünde ne olur? her seçim çevresinden birden çok kişi milletvekili olarak seçilebilir. "Adayesaslı" veya "parti
esaslı" blok oy olarak iki şekilde oylama yapılabilir.
205_ Alternatif oy usulünde ne olur? her seçim çevresinden bir aday seçilir; seçmenler seçimlerini, adayları sıralayarak
yaparlar. Oyların yarısından bir fazlasını alan aday seçilir.
206_ İki turlu çoğunluk sisteminde ise ne olur? seçimler iki turlu olarak gerçekleşir. Genellikle bir adayın seçileceği seçim
çevrelerinde ilk tur yapılan seçimlerde yüzde 50 oy oranını aşan adaylar seçilir. Eğer bu oranı sağlayan adayolmazsa, ilk turda
belirli oy oranını aşan adaylar arasında ikinci tur seçimler yapılır ve çoğunluğu alan aday seçimi kazanır.
207_Nispi temsil esasına dayanan seçim sisteminde nasıl sonuç olur? Adaylarını liste usulüne dayanarak belirleyen partiler,
221_ Kültür kavramı tanımlamaları sınıflandırıldığında karşımıza şöyle bir tablo çıkmaktadır:
Betimleyici Tanımlar,
Tarihsel Tanımlar,
Normatif Tanımlar,
Psikolojik Tanımlar,
Yapısal Tanımlar,
Genetik Tanımlar.
222_ Betimleyici Tanımlar nedir? Kültürü, sosyal hayatın toplamını oluşturan, kapsamlı bir bütün olarak görme ve kültürü
oluşturan çeşitli alanları listeleme eğilimindedirler.
223_ Tarihsel Tanımlar nedir? Kültürü, kuşaklar yoluyla, zaman içinde aktaran bir miras olarak görme eğilimindedir.
224_ Normatif Tanımlar nedir? Bunlar iki biçim alabilir. ilki, kültürün somut davranış ve eylem yapılarını biçimlendiren bir kural
ya da yaşam biçimi olduğunu ileri sürer. İkinci biçim, davranışa başvurmaksızın, değerlerin rolüne vurgu yapar.
225_ Psikolojik Tanımlar nedir? Kültürün, insanların iletişim kurmasına, öğrenmesine ya da maddi ve duygusal ihtiyaçlarını
240_ Eğer bir genellerneyle siyasal iletişimi, devletin halkıyla etkileşim halinde olması olarak ele alacak olursak ne olur?
Devlet ileten durumundadır. Aktörleri bu anlatıma ekleyecek olursak, devleti yönetenler, bürokratlar, teknokratlar ve milletin
vekilleri, iletişimi başlatan grubu oluşturmaktadırlar.
241_ Siyasal iletişimiri en önemli aktörü ise nedir? Kitle iletişim araçlarıl medyadır. Her türlü yazılı/basılı medyayı; yayımı,
yayını yapılan bütün görsel ve işitsel medyayı; internet ve intranet altyapısından yararlanılarak yapılan yazılı, sesli, görüntülü,
sözlü, sözsüz, sessiz, görüntüsüz medyayı; kısaca kitlelere ulaşabilen her türlü unsuru kitle iletişim aracı; yeni tabiri ile medya
olarak adlandırabiliriz.
242_ M. Kapani'ye göre kamuoyu nedir? Belli bir zamanda, belli bir tartışmalı sorun karşısında, bu sorunla ilgilenen kişiler
grubuna veya gruplara hakim olan kanaattir.
243_ Şu halde 'kamuoyu, kendini etkin olarak duyuran leanaattir' demek yanlış olmayacaktır. Kamuoyunun varlığından söz
edebilmek için bazı koşullar gereklidir.
Öncelikle, ortada bir anlaşmazlık olmalıdır. Yani bir konuda çeşitli zıt menfaatler, talepler bulunmalıdır.
Siyasal sistem haberleşme, konuşma, görüşme, tartışma ve örgütlenme olanaklarını sağlamalıdır. Yani fikir, basın,
dernek, toplanma gibi temel özgürlüklere yer verilmelidir.
Ayrıca bu özgürlüklerin kullanılması için gerekli maddi olanakların da sağlanmış olması gereklidir.
Organize fikirler, kamuoyunun bir diğer temel özelliğini oluşturur. Yani bir toplumda kamuoyunu oluşturan, düzenle-
yen, organize eden çeşitli merkezler bulunmalıdır.
Kamuoyunun karşılaştığı bir direnme noktası olmalıdır. Bu direnme noktası, parlamento, hükümet ve benzerleri gibi,
kamusal otoritelerdir.
244_ Kamuoyu ile en fazla ilgisi olan kimlerdir? Kavram baskı gruplarıdır. Baskı grupları, ortak menfaatler, çıkarlar etrafında
birleşen ve bunları gerçekleştirmek için siyasal otoriteler üzerinde etki yapmaya çalışan örgütlenmiş gruplardır. Yani baskı
grupları, doğrudan doğruya kamuoyu oluşturmaya çalışan insan birliktelikleridir.
245_ Siyasal katılım nedir? Çeşitli düzeylerde karşımıza çıkmaktadır. İzleyici faaliyetleri olarak ele alınabilecek ilk kategoride,
siyasal sistemin işleyişini merak edenlerin, siyasetle ilgili haberleri izleyerılerin, okuyanların var olduğunu görmekteyiz. Hiçbir
siyasal faaliyette bulunmayıp sadece seçimlerde oy verenler de bu grup içinde yer almaktadır.
246_ Bir siyasal geçiş faaliyetleri nedir? Siyasal fikri benimseyenler, ideolojiye sahip olduğunu söyleyenler, siyasal partilerin
toplantılarına, mitinglerine katılanlar ise bir üst aşama; yani geçiş faaliyetleri içinde anılmaktadır.
247_ En üst düzey siyasal katılma biçimine ise nedir? Bir seçim kampanyasında görevalanlar, siyasal partiye üye olanlar,
siyasal strateji belirleme toplantılarına katılanlar, siyasal makam için adayolanlar ve siyasal partiye ait bir yönetici mevkiinde
görevalanlar dahil edilebilir. Bu gruba da gladyatör faaliyetleri denilmektedir
248_ Kamuoyunun oluşmasında etkili olan beş kaynak bulunmaktadır bunlar kimlerdir? Aile, Okul, Meslek-İş Grubu, Din,
Medya
249_ Yabancılaşmalara örnek verelim? Toplumun yabancılaşması, kültürün yabancılaşması, dilin yabancılaşması, siyasetin
yabancılaşması, insanın kendine yabancılaşması gibi farklı konularda yabancılaşmadan bahsedilmektedir.
250_ Yabancılaşma kavramı nereden gelmektedir? Dilimize Batı dillerinden geçmiştir. Almancada 'Eni-
fremdung' ifadesiyle karşılanan yabancılaşma kavramı Fransızcada ve İngilizcede 'alierıatiorı' olarak geçmektedir
251_ Latince'de yabancılaşma kavramının değişik alanlarda kullanılması, anlam zenginliğini daha da artırmaktadır. Örneğin:
Hukuk alanında, devretme, elden çıkarma, zilliyet - mülkiyet hakkını başkasına verme vb. anlamlarda kullanılırken; so syolojide
ayrılmak, diğer insanlardan, yurdundan, Tanrı'dan ayrı düşmek, kopmak şeklinde anlaşılmakta; tıp ve psikolojide ise, çılgınlı k,
tinsel şaşkınlık, bunama vb. gibi psişik bozukluklara karşılık gelmektedir. 'Alienatio' sözcüğünün tıptaki anlamının akıl kaybı,
delirmek olması bu anlamı desteklemektedir.
252_"Anomi neredem gelmektedir" sözcüğü köken olarak "yasasızlık, normsuzluk" anlamına gelen "anomous" sözcüğünden
türemiştir