KARTA PRACY John Locke Zestaw 1. Przeczytaj uwadnie tekst, a nastepnie wykonaj umieszczone pod nim zadania. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko wlasnymi slowami ~ chyba ze w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jestes proszona(-ny). W zadaniach zamknigtych wybierz tylko jedng z zaproponowanych odpowiedzi. Anna Krawozyk Antropologia Johna Locke’a \Wspétczesna Locke‘owi Anglia byla paristwem prawie jednorodnym narodowo, zintegrowa- nym wewnetrznie oraz — jak na éwezesne warunki - zamoznym, Byly to zatem pomysine warun- ki, w ktérych réwniez system polityczny powinien odznacza€ sig stabilnoscig. Tymczasem sie- demnastowieczng Anglie cechowala duza niestabilnosé systemu panistwowego, ktora w znaczne) mierze byla wynikiem najpierw niezdolnosci rodziny Stuartéw, a pééniej takée rezimu republi- katiskiego, do wspélpracy z wiekszosciq narodu politycznego. Byl to wiec okres licznych przesi- less, walk politycznych, ktére w efekcie doprowadzity do wojny domowej. Na tle konfliktéw poli- tycznych rozwijala sig zacieta debata ideologiczna migdzy rojalistami, ktérzy wskazywali na boskie uprawnienia monarchy, a zwolennikami silnej pozycji parlamentu, kosztem oslabienia roli monarchy, John Locke stat sig aktywnym uczestnikiem tej ideologicznej walki, ostro wystepujac przeciwko apologetom dworu. [..] Dojrzata postawa polityczna Locke'a w znaczne} mierze uksztaltowala sie w efeKcie sporu, jaki zaistnial miedzy filozofem a sir Robertem Filmerem, autorem dziela Patriarcha, czyli obrona wla- dzy naturalnej krél6w przeciw nienaturalnej wolnosci ludu. U podstaw politycznej doktryny Fil- mera, kt6rg umiescié nalezy wyraznie w nurcie rojalistyeznym, lezy zalozenie, ze kluczem do wy- jaénienia wszelkich zjawisk spotecznych jest — chronologicznie i koncepcyjnie pierwotna w stosunku do rodzaju ludzkiego ~ wladza ojcowska. Filmer w swoim dziele dowodzi, ze wszelka naturalna wtadza nalezy do monarchy, a stosunki miedzyludzkie dane sq jedynie jako rezultat ist- nnienia i funkcjonowania wladzy. Lud zatem z natury nie posiada zadnej mocy. We wspétczesne) Locke’owi Anglii ,filmeryzm" stal sig prawie oficjalng doktryng monarchii i jako taki wspierany byl autorytetem Kosciola i wladzy paristwowej. Jakiekolwiek publiczne ataki wymierzone w te doktryne byly zabronione, postrzegane nieomal na rowni ze zdrada stanu, Dlatego tez radykalna antyabsolutystyczna rozprawa Locke'a, uzasadniajaca opér stawiany monarsze, czyli Dwa trakta- ty 0 rzqdzie, opublikowana zostala — podobnie jak niektére inne jego prace ~ anonimowo. [..] Koncepcja ludzkiej egzystencii, jaka opisuje Locke, oparta jest na gruncie teologicznym. Wszy- scy ludzie sa dzietem Boga, tworem ,jednego, wszechmogacego i nieskoriczenie madrego Stwér- cy" Bég posiada naturalne uprawnienie do czlowieka, ,do swego stworzenia’: W dostownym zna- czeniu ludzie sq po prostu wlasnoscig Boga, sa od niego nieustannie zaleéni. Skoro zycie czlowieka nalezy do Boga, to Zadna jednostka nie moze go sobie odebra¢, nie posiada takie zdol- nosci do unicestwienia inne| istoty podlegtej jej panowaniu. Ludzie moga istnie¢ zatem tak diugo, jak dlugo pozwoli na to Bég. Ponadto kazdy czlowiek zobowiazany jest przez Stwérce do zacho- wania samego siebie, a takie, o ile nie bedzie to staé w sprzecanosci z samozachowaniem, do dba- tosci o zachowanie gatunku. Harmonia stworzonego przez omnipotentnego Boga swiata opiera si¢ na rygorystycznej hie- rarchi istnies. Poczawszy od samego Boga, a skoriczywszy na najniészych istotach, wszelkie ga- tunki posiadaja wlasciwe sobie zaszeregowanie. W hierarchii tej czlowiek zajmuje miejsce migdzy aniolami a zwierzetami. Tym, co ,wywyzsza cztowieka ponad pozostale istoty czujgce i daje mu nad nimi przewage i panowanie” jest — jak twierdzi Locke - rozum. Filozof obala panujacyx Powszechnie poglad, iz istnieja pewne zasady wiedzy praejgte przez calg ludzkosé, czyl idee wro- dzone umyslowi ludzkiemu, zaréwno logiczne, jak religiine czy moralne. Locke twierdzi, ze gdyby zasady moralne rzeczywiscie byly wrodzone w umyst ludzki, to bylyby ocaywiste dla umysksw najslabie) rozwinigtych, tymczasem nie s3 oczywiste dla dzieci, analfabetow czy dzikich Wedlug Locke'a zadne reguly moralne nie sq ani ,wypisane w sercach’ czy ,odcisnigte w duszach” ani »wszczepione’, Na podstawie: Anna Krawezyk, Hobbes i Locke — dwoiste obliczeliberalizmu, Warszawa 2011. Zadanie 1. (0-2) Jakie czynniki, wediug autora, korzystnie wplywaja na stabilnos¢ systemu politycznego patistwa? Uzasadnij zwiazek pomigdzy wymienionymi czynnikami a stabilnoscig. iniki wplywajace na stabilnosé = ‘systemu polityeznego | Uzasadnienie Zadanie 2. (0-2) Wymies tray argumenty, za pomoca ktérych sir Robert Filmer uzasadnial koniecznos¢ istnienia wladzy krdlewskiej. Zadanie 3. (0-2) 2) Nazwij styl funkcjonalny dominujacy we fragmencie. b) Wskaz jedna z cech tego stylu i zilustruj ja przyktadem z tekstu. Zadanie 4, (0-1) Jakie sa praktyczne konsekwencje stwierdzenia Johna Locke'a, ze czlowiek jest wlasnoscig Boga? Wpisz znak X we wlasciwe rubryki tabeli. [ Calowiek ma cbowiazek dba o wlasne Zycio | sarad sg je wyahibag. | Cetowiek ma obowiazek si rozmnazaé, aby zachowat gatunek | Nikt nie ma prawa odebraé drugiemu czlowiokowi 2yca, Jaden c2towiek nie ma prawa panowaé nad drugin. | Cztowiekowi nia woino popetnis samobejstwa, Zadanie 5. (0-1) Usyte w tekscie stowo omnipotentny oznacza w kontekécie, w kt6tym sig pojawia A. ‘bedacy najwadniejsza istota! C. ‘wszechobecny’ B. ‘wszystkowiedzacy’ D.‘wszechmoeny:Zadanie 6. (0-1) Przepisz z tekstu zdanie méwiace o postulacie ,czystej karty” (tabula rasa), wysunigtym przez Johna Locke’a. Zadanie 7. (0-2) a) Czym sq wyrazy ujete w cudzystéw w ostatnim zdaniu tekstu? b) Jaka funkcje w danym kontekécie petnia slowa zapisane w cudzystowie w ostatnim zdaniu tekstu? Zestaw 2. Przeczytaj uwaznie tekst, a nastepnie wykonaj umieszczone pod nim zadania. Odpowiadaj tylko na podstawie tekstu i tylko wlasnymi slowami — chyba Ze w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jestes proszona(-ny). W zadaniach zamknigtych wybierz tylko jedng z zaproponowanych odpowiedzi. Marcin Krol John Locke i poozatki liberalizmu Filozofia Locke’ [...] otwiera okres oSwiecenia i chociaz bardzo wiele jego pogladéw uleglo dopracowaniu czy zostato lepiej sformulowanych przez Monteskiusza z jednej strony i Jana Jaku- ba Rousseau 2 drugiej, to Locke, ze wszystkimi niejasnosciami i watpliwosciami, jakie mamy co do jego intelektualnych intencji, ustanowit kanon. ‘Wspélczesny wybitny brytyjski mysliciel polityczny John Gray okreslil to w spos6b nastepuja- cy: istniejg dwie twarze czy tez dwa oblicza liberalizmu. Pierwsza tendencja reprezentowana przez tradycje ciagnacg sie od Johna Locke’a po Johna Rawlsa opiera sig na nadziei, Ze liberalizm ma wymiar uniwersalny i Ze stopniowe rozszerzanie i pogiebianie liberalizmu bedzie prowadzilo do budowania coraz lepszego Swiata. Druga natomiast, zwigzana z tradycjg od Tomasza Hobbesa po Michaela Oakeshotta, ogranicza sig do tego, by utrzyma¢ wagledny pokéj spoleczny, czyli modus vivendi, co jest juz bardzo powainym zwycigstwem nad wszystkimi zagrozeniami i przede wszyst- kim stanowi zabezpieczenie przed najpowazniejszym niebezpieczeristwem dla zycia publicznego, jakim jest wojna domowa. [..] Juz u Locke’a pojawia sig mysl, ktérq potem podejmie Monteskiusz, a ktéra jest znacznie mnie} mana od jego idei rozdziatu wladz. Chodzi mianowicie o depersonalizacje wladzy. W éwezesnych wyobrazeniach najdalej posunigta forma takiej depersonalizacji byla monarchia konstytucyjna, ale w istocie chodzito o to, ze rzadzi prawo i w zasadzie jest obojetne, kto wykonuje to prawo. Co wig- ej, nie tylko jest, ale powinno byé obojetne, tak by osobiste cechy jakiegokolwiek przywédcy poli- tycanego nie wywieraly wplywu na decyzje, jakie on podejmuje. Oczywiscie droga demokracji do pelnego zrealizowania tego postulatu okazala sie bardzo dlu- {ga i jeszcze nie jestesmy u je) korica, ale coraz lepiej wiemy, ze w sytuacji normalnej i stabilnej nie jest szczegélnie wate, kto rzadzi, aby tylko rzadzit zgodnie z prawem. Reszta jest zadaniem spo- teczeiistwa obywatelskiego. Locke powiada wprost: ,Salus populi suprema lex [dobro ludu naj- wyészym prawem ~ red.] jest 2 pewnoscia tak sprawiedliwa i fundamentalng zasada, ze ten, kto szczerze je) przestrzega, nie moze niebezpiecznie pobladzie”, | tylko dlatego weia?. wracamy do poszukiwania silnego lub charyzmatycanego praywédcy, ze rzadko Zyjemy w sytuacji w pelni sta- bilhej. [..] .Wszedzie, gdzie koficzy sig prawo, rozpoczyna sig tyrania” ~ powiada John Locke. tot Nees ee ee aS Se¥ Prawo zas oparte jest na naturalnym ludzkim rozumie i na naturalnej ludzkiej sklonnosci do bez- piecznego posiadania wiasnosci, wlasnosci w najszerszym rozumieniu tego stowa. Trudno przecenié wage tych sformulowari. Mozemy wskazywaé na rozmaite slabosci rozumo- wania Locke’, [...] Mozemy, ale nie jestem pewien, czy ma to sens. Albowiem od niego rozpoczy- na sig wielki marsz ludzkiej mysli zmierzajgcej do rzadéw ograniczonych, sprawiedliwych i spra- wowanych dla dobra publicznego. Nie mamy dzisiaj watpliwosci, ze daleko nam jeszcze do mety, ze czesto czynimy dwa kroki do przodu, by potem sig cofnaé, tak jak to jest teraz od 11 wrzesnia. Z drugiej jednak strony, gdyby poprzestaé na przeswiadczeniu, Ze czlowiekowi nalezy nalozyé wedzidla, a wladza jest tylko po to, 2eby nie pozwalala ludziom prowadzié nicustajacej wzajemnej wojny, to po co bylaby nam demo- kracja? Locke rozpoczat pochéd liberalizmu i demokracji i nie nalezy go oskarzaé za to, ze tak bardzo dalecy jestesmy od doskonalosci ‘Na podstawie: Marcin Krél, John Locke i poczatki liberalizmu, ,Gazeta Wyborcza” 2004, 30 paédziernika. Zadanie 1. (0-1) \W jakim celu autor wymienia nazwiska myslicieli, ktérzy dopracowywali poglady Johna Locke'a? Zadanie 2. (0-1) Wynotuj z akapitu drugiego cztery przymiotniki o charakterze wartoSciujacym. Zadanie 3. (0-2) a) Na czym polega podjeta przez Monteskiusza myél Johna Locke’a o depersonalizacji wladzy? b) Zdefiniuj wyraz depersonalizacja na podstawie jego analizy stowotwérczej oraz kontekstu, w ktérym sie pojawia. Zadanie 4, (0-1) Okres! funkejg cudzystow6w uzytych w akapicie cawartym. Zadanie 5. (0-1) Jakie jest stanowisko autora wobec slabosci w rozumowaniu Johna Locke'a? Zadanie 6. (0-3) a) W jakim celu autor w ostatnim akapicie postuzyt sig czasownikami w 1 os. Im.? b) Praeksztalé podane zdanie tak, aby nie zawieralo czasownikéw w formie osobowel i oct, jak ten zabieg wplynal na wymowe wypowiedzenia. »Nie mamy dzisiaj watpliwosci, ze daleko nam jeszcze do mety, Ze czesto czynimy dwa kroki do przodu, by potem sie cofnaé, tak jak to jest teraz od 11 wrzesnia’”