17.04.

2020

www.ski-school-arc1950.co.uk

Turystyka aktywna – turystyka narciarska

Marcin Świtoniak
Katedra Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu
Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Historia turystyki narciarskiej

2

Najstarsze wzmianki archeologiczne – 5 000 lat p.n.e. – Morze Białe, Bajkał, Norwegia

www.donsmaps.com

Alta Fiord – Norwegia (6 200 – 2 500 BP)

1
 17.04.2020

Historia turystyki narciarskiej

3

http://ngm.nationalgeographic.com/2013/12/first-skiers/ski-history-interactive

Rozwój form nart na przestrzeni wieków

2
 17.04.2020

Historia turystyki narciarskiej - świat

5
1808 – Olaf Rye, Norwesko-Duński oficer, wykonał pierwszy skok na 9,5 m.
1843 – Tromsø, Norwegia – pierwsze wyścigi narciarskie – bieg 5 km.
1850 – Telemark, Norwegia – biegi w formie slalomu, zjazdu i skoków przez przeszkodę
1861 – Norwegia – pierwszy klub narciarski

TUBS August Jerndorff Pinterest

Tromsø i Telemark Olaf Rye Norwegia – 1890 r.

Historia turystyki narciarskiej - Polska

6
1907 - Karpackie Towarzystwo Narciarzy we Lwowie oraz Sekcja Narciarska Towarzystwa
Tatrzańskiego w Zakopanem
1919 – Polski Związek Narciarski – jeden z założycieli Międzynarodowej Federacji
Narciarskiej (FIS - International Ski Federation)

Stanisław
Barabasz

http://www.pzn.pl/

3
 17.04.2020

Formy turystyki narciarskiej

7

http://tatryski.pl/osrodki/15/bania-ski-fun

Białka Tatrzańska - Bania Ski & Fun

www.czarnagora.pl

Formy turystyki narciarskiej

8

Sprzęt, infrastruktura, cel

Narciarstwo zjazdowe Wędrówkowe

Narciarstwo Skitury
alpejskie Telemark „Back country”
klasyczne
Freeride Narciarstwo biegowe
(narciarstwo dowolne) i śladowe
„Back country” „Back country”

Ski alpinizm

4
 17.04.2020

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

9

Polega na zjeździe po ośnieżonym stoku górskim lub sztucznym na nartach

przymocowanych do butów narciarskich za pomocą specjalnych wiązań. Jest uprawiane
głównie na trasach zjazdowych, szlakach narciarskich i nartostradach

squawalpine.com

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

10

SnowShop.pl

5
 17.04.2020

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

11

http://www.narty.pl/osrodki-narciarskie-mapa.html

W Polsce liczba ośrodków narciarskich (z wyciągami krzesełkowymi) w 2015 przekroczyła 70!

Obecnie wszystkich stacji jest 244!
SnowShop.pl

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

12

Infrastruktura zjazdowa
Trasy narciarskie, wyciągi, armatki śnieżne, ratraki, oświetlenie

Infrastruktura ratownicza
posterunki ratownicze i zespoły ratownicze (w Polsce są to stacje GOPR i TOPR)
lądowiska helikopterów ratunkowych , apteki

Infrastruktura serwisowa
Wypożyczalnie, przechowalnie, serwisy narciarskie, sklepy ze sprzętem i akcesoriami

Infrastruktura dodatkowa
Parkingi, toalety, restauracje, bary

http://Informacje - Wirtualna Polska www.dziegielow.pl

6
 17.04.2020

Wybrane rodzaje wyciągów narciarskich

13
• Kolej kabinowa
• kolej gondolowa
• wyciąg bezpodporowy
(zwany inaczej „wyrwirączką”)
• wyciąg krzesełkowy (kanapa)
• wyciąg orczykowy (talerzykowy)
• ruchomy chodnik
Maszwolne.pl

Wybrane rodzaje wyciągów narciarskich

14
• Kolej kabinowa
• kolej gondolowa
• wyciąg bezpodporowy
(zwany inaczej „wyrwirączką”)
• wyciąg krzesełkowy (kanapa)
• wyciąg orczykowy (talerzykowy)
• ruchomy chodnik

http://www.szklarskaporeba.pl/ podroze.onet.pl LepszyTrener.pl

7
 17.04.2020

Wyciąg talerzykowy
15

Oznakowanie tras narciarskich

16

www.slideshare.net

8
 17.04.2020

Stopnie trudności tras narciarskich

17

Trasy niebieskie łatwe,

- średnie nachylenie do 21% (do 12°),
- maksymalne 30% (17°)

Trasy czerwone trudne,

- średnie nachylenie 21-29% (12-16°),
- maksymalne 40% (22°)

Trasy czarne bardzo trudne,

- średnie nachylenie ponad 29% (16°),
- maksymalne 53% (28°)

Nosal – trasa czarna

http://z-ne.pl/s,docid,22886.html

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne w Polsce

18

ośrodek wyciągi i trasy infrastruktura komfort jazdy i naśnieżanie dostęp do suma (pkt.)
(pkt.) (pkt.) wrażenia (pkt.) informacji
narciarskie (pkt.)
(pkt.)

Białka 103 19 20 10 5 157

Tatrzańska
Zieleniec 85 17 20 9 5 136
Krynica- 65 18 20 8 5 116
Jaworzyna
Sienna- 55 18 22 8 5 108
Czarna Góra
Dwie Doliny 56 18 22 7 4 107
Szczyrk COS 60 14 17 7 4 102
Korbielów 60 14 18 6 3 101
Szklarska P.- 49 11 19 6 3 88
Szrenica
Jurgów 38 16 20 8 4 86
Zakopane- 47 12 22 0 4 85
Kasprowy
http://podroze.onet.pl/

9
 17.04.2020

Białka Tatrzańska
19

http://www.bialka-tatrzanska.skigo.pl/

http://www.skionline.pl/

Białka Tatrzańska
20

10
 17.04.2020

Białka Tatrzańska
21

Białka Tatrzańska
22

OCENA WIELKOŚCI RUCHU TURYSTYCZNEGO W OŚRODKU NARCIARSKIM

KOTELNICA BIAŁCZAŃSKA W SEZONIE ZIMOWYM 2014/2015
(Krzesiwo 2016)

11
 17.04.2020

Białka Tatrzańska
23

Udział turystów w Ośrodku Narciarskim Kotelnica Białczańska w sezonie zimowym

2014/2015, wg województw (krajowi) i państw (zagraniczni)
(Krzesiwo 2016)

Szczyrk
24

https://www.skionline.pl/

12
 17.04.2020

Szklarska Poręba
http://www.szklarskaporeba.pl/ 25

Szklarska Poręba
26
www.jural.pl

13
 17.04.2020

Szklarska Poręba
27
www.jural.pl

www.goodpoland.com

Kasprowy Wierch
28

http://www.skionline.pl/

https://4.bp.blogspot.com/-t3AJOke7oF8/T24dovtwv8I/AAAAAAAAMus/Q7bcXHA7Xno/s1600/Kasprowy_wierch_mapa_tras.jpg

14
 17.04.2020

Kasprowy Wierch
29

Skiinfo

Najdłuższe trasy w Polsce

30
Trasa długość różnica średnie nachylenie
wysokości
Zakopane – Kasprowy Wierch 5400 m 927 m 17 %
Kocioł Goryczkowy > Kuźnice
Korbielów – Pilsko 4400 m 757 m 17 %
Pilsko > Baba

Szczyrk COS 3300 m 704 m 21 %

Skrzyczne > Szczyrk (FIS)

Szklarska Poręba – Ski Arena Szrenica 3100 m 587 m 19 %

Szrenica > Szklarska Poręba

Dwie Doliny Muszyna – Wierchomla 2600 m 373 m 14 %

Jaworzynka > Szczawnik

http://www.skiinfo.pl/wiadomosci/a/591976/top-10---najd%C5%82u%C5%BCsze-trasy-narciarskie-w-polsce

15
 17.04.2020

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

31

Tachibombo07

Liczba ośrodków narciarskich w poszczególnych krajach

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

32

Liczba ośrodków narciarskich posiadających minimum 5 wyciągów

(Vanat 2016)

16
 17.04.2020

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

33

Rozmieszczenie wyciągów narciarskich na świecie (łącznie 26 529)

(Vanat 2016)

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

34

Główne ośrodki narciarskie na świecie (odwiedzane przez ponad 1 mln ludzi rocznie)
(Vanat 2016)

17
 17.04.2020

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

35

Liczba turystów w regionach narciarskich

(Vanat 2016)

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

36

a) b)

Udział procentowy turystów w regionach narciarskich

a) Pochodzenie turystów b) odwiedzane regiony
(Vanat 2016)

18
 17.04.2020

Narciarstwo zjazdowe – alpejskie klasyczne

37

Liczba narciarzy – średnia z pięciu lat (2011-2015)

(Vanat 2016)

Narciarstwo zjazdowe – Czechy

Černá hora - Pec 38

19
 17.04.2020

Narciarstwo zjazdowe – Czechy

Černá hora - Pec 39

Narty w Czechach HR Camping Bezdrev

Narciarstwo zjazdowe – Czechy

Černá hora - Pec 40

HR Camping Bezdrev

20
 17.04.2020

Černá hora - Pec

41

Černá hora - Pec

42

21
 17.04.2020

Černá hora - Pec

43

Černá hora - Pec

44

22
 17.04.2020

Černá hora - Pec

45

Narciarstwo zjazdowe – Ukraina

Bukovel 46

60 km tras – największy SKI resort w Europie środkowej

23
 17.04.2020

Narciarstwo zjazdowe – Ukraina

Bukovel 47

Snowmotion

Austria - Ski amadé

48

http://www.skiamade.com/pl/zima/osrodek-narciarski/ski-amade

24
 17.04.2020

Austria - Ski amadé

49

- Pięć najwyższe jakości ośrodków narciarskich

- 270 wyciągów
- 760 km najróżniejszych tras.
- Wjechać można aż na 2.700 m npm,
- przy stokach mieści się 200 schronisk i górskich restauracji,
- 80 procent tras (czyli około 690 km) może być naśnieżanych,
- 120 ratraków
- Najdłuższa trasa 10,4 km

Appartement Alpenstern Wagrain

Austria - Ski amadé

50

Ski amadé & Białka Tatrzańska

„To tak, jakby ktoś, kto całe życie jeździł samochodem po

parkingu, uważał, że wie, czym jest turystyka samochodowa”

25
 17.04.2020

Kodeks narciarski
51

• Każda osoba uprawiająca narciarstwo zjazdowe lub snowboarding na

zorganizowanym terenie narciarskim, która nie ukończyła 16 roku życia,
obowiązana jest używać w czasie jazdy kasku ochronnego.
• Zakazane jest szusowanie po stokach i nartostradach pod wpływem alkoholu
lub pod wpływem innych środków odurzających.
• Obowiązkowe jest zjeżdżanie z szybkością dostosowaną do swoich
umiejętności oraz stopnia trudności i stanu trasy, warunków atmosferycznych
i natężenia ruchu.
• Wpinając narty, przy stacji, lub poprawiając sprzęt lub przy końcu gondoli,
orczyka, stańmy z boku, żeby inni mogli swobodnie przejechać dalej.
• Kiedy wypadniemy z wyciągu, schodzimy jak najszybciej z linii osób będących
za nami.
• Nie huśtamy się na krzesełkach i nie krzyczymy.
• Opuszczając wiatrową osłonę lub ochronę przed wypadnięciem – patrzmy czy
inni są na to gotowi.
• Jeżeli potrafimy już wszystko na nartach i desce – GRATULACJE, piona, żółw i
cokolwiek, ale nie każdy lubi jak mija się go z prędkością światła w odległości
2 par gogli.

Dekalog FIS
52

www.fi s-snowkidz.com

1. Wzgląd na inne osoby

Każdy narciarz lub snowboardzista powinien zachowywać się w taki sposób, aby
nie stwarzać zagrożenia dla innej osoby i nie powodować żadnej szkody.

26
 17.04.2020

Dekalog FIS
53

2. Panowanie nad szybkością i sposobem jazdy

Każdy musi zjeżdżając zachować odpowiedni odstęp i uwzględnić istniejącą widoczność.
Swoją szybkość i sposób jazdy musi dostosować do swoich umięjętności, warunków
terenowych, śniegowych i atmosferycznych oraz zagęszczenia ruchu.

Dekalog FIS
54

3. Wybór kierunku jazdy

Narciarz lub snowboardzista nadjeżdżający z tyłu musi wybrać taką trasę jazdy, aby nie
zagrażać osobie jadącej przed nim.

27
 17.04.2020

Dekalog FIS
55

4. Wyprzedzanie
Wyprzedzanie może następować zarówno po stronie dostokowej, jak i odstokowej, po
stronie prawej lub lewej. Konieczne jest jednak zachowanie odstępu, aby wyprzedzanemu
narciarzowi lub snowboardziście pozostawić wystarczająco dużo miejsca na wszystkie
jego manewry.

Dekalog FIS
56

5. Wjeżdżanie
Każdy narciarz lub snowboardzista, który rozpoczyna zjazd, ponownie rusza po
zatrzymaniu się na stoku, powinien upewnić się, patrząc w górę i w dół trasy, że może to
wykonać bez stwarzania zagrożenia dla siebie i innych użytkowników trasy.

28
 17.04.2020

Dekalog FIS
57

6. Zatrzymanie się
Każdy musi unikać zatrzymywania się bez konieczności w wąskich lub
nieprzejrzystych miejscach trasy zjazdowej. Po ewentualnym upadku narciarz lub
snowboardzista musi jak najszybciej opuścić takie miejsce.

Dekalog FIS
58

7. Podchodzenie i schodzenie
Narciarz lub snowboardzista, który podchodzi pod górę lub schodzi w dół stoku,
powinien to robić korzystając z pobocza trasy.

29
 17.04.2020

Dekalog FIS
59

8. Stosowanie się do znaków

Każdy narciarz lub snowboardzista musi stosować się do znaków i sygnalizacji.

Dekalog FIS
60

9. Zachowanie w razie wypadków

W razie wypadku każdy narciarz lub snowboardzista zobowiązany jest do
udzielenia pierwszej pomocy

30
 17.04.2020

Dekalog FIS
61

10. Stwierdzenie tożsamości

Każdy narciarz lub snowboardzista biorący udział w wypadku, jako świadek,
uczestnik lub sprawca, zobowiązany jest do podania swoich danych osobowych.
http://www.skipaseky.cz/

Freeride
62

Jazda na nartach po terenach dziewiczych, nie zmienionych ludzką ręką. Narty

freeride'owe zwykle są znacznie szersze niż zwykłe narty (ma to poprawiać
jakość jazdy w głębokim puchu). Czasem zaliczany do freeskiing – jazdy po
przeszkodach, rampach, skoczniach – narty, twin tip skis, czyli nart o zagiętych
zarówno przodach jak tyłach.

31
 17.04.2020

Freeskiing
63

https://www.emaze.com

Freeride
64
http://www.skimag.pl/
1. Technika narciarska na właściwym poziomie.
2. Odporność psychiczna, głównie w zakresie przeciwdziałania lękowi i stresowi.
3. Właściwy sprzęt, tzn. narty z grupy freeride, wiązania zjazdowe, buty zjazdowe oraz
kijki wyposażone w szeroki talerzyk.
4. Sprzęt dodatkowy: kask ze „szczęką”, dopasowane google, mocne i nieprzemakalne
rękawice, altimetr, termometr, kopia polisy ubezpieczeniowej, czasem specjalna
maska chroniąca nos i usta przed pyłem śnieżnym, czasem buty z wibramem.
5. Sprzęt awaryjny: niewielki plecak zawierający 20 m liny, przyrząd do zjazdu (najlepiej
ósemka), kilka pętli ze specjalnej taśmy, płachta NRC, apteczka, reflektor lub nadajnik
przeciwlawinowy typu takiego, jaki obowiązuje w danym rejonie oraz telefon
komórkowy.

Portes du Soleil

32
 17.04.2020

Telemark
65

Narciarstwo telemarkowe – "narciarstwo z wolną piętą". W przeciwieństwie do

wyposażenia w narciarstwie alpejskim, narty używane w telemarku mają wiązania, które
mają połączenie z butem tylko w palcach, podobnie jak w biegach narciarskich. Pięta
prowadzona na narcie zewnętrznej jest płasko, natomiast pięta na narcie wewnętrznej
jest uniesiona i znajduje się pod ciałem narciarza z wygiętym kolanem. Narty nie są
prowadzone całkiem równolegle. Od 50% do 80% masy ciała narciarza jest rozkładane na
zewnętrznej narcie (w zależności od warunków śniegowych).
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Telemarker_HQ.jpg

Skitury
66

Narciarstwo turowe (skitury) - przemieszczanie się po terenie górskim, gdzie

występują odcinki płaskie, strome podejścia oraz zjazdy. Forma ta łączy w sobie
funkcjonalność nart zjazdowych oraz biegowych.

www.mooserkreuz.com

33
 17.04.2020

Skitury
67

Narty turowe - lżejsze od zjazdowych - ważą od ok. 800 do 1500 g. Taliowane

(pod butem mają ok.70-80 mm, czyli więcej niż tradycyjne ''zjazdówki''), dzięki
czemu są skrętne i wybaczają błędy w zróżnicowanym terenie.
Podwójny dziób lub otwór w dziobie narty
(dzięki temu, w razie wypadku,
narty można przerobić na sanki
do ciągnięcia rannego).

wszystkowgory.pl

Skitury
68

Foki - nylonowe i moherowe podkładki montowane przy podejściach.

Wewnętrzna strona foki pokryta jest klejem (po kilku sezonach trzeba go
wymienić).

lulagoga.pl

34
 17.04.2020

Skitury
69

Wiązania - pozwalają na swobodny ruch stopy podczas podejścia, zablokowane

przy zjeździe trzymają but jak klasyczne wiązania zjazdowe. Mają też podpórki,
które podnoszą oparcie pięty przy stromych podejściach.

SKI Magazyn

Skitury
70

Buty - są dużo lżejsze od zjazdowych. Po zapięciu ich do zjazdu niewiele różnią się
sztywnością od ''zjazdówek''. Niektóre są na wibramie, co ułatwia chodzenie.

Sport - Skitour Center La Sportiva Spitfire - Buty ...

35
 17.04.2020

Skitury
71

Sprzęt lawinowy – plecak lawinowy, sonda lawinowa, detektor lawinowy, łopata

lawinowa.

http://www.tuttu.pl/pol_m_skitour-narty_sprzet-lawinowy-1110.html

Skitury - trasy
72

/tpn.pl

36
 17.04.2020

Skitury – trasy alpejskie

73

Kitzsteinhorn

Skitury – trasy alpejskie

74

Kitzsteinhorn

37
 17.04.2020

Skialpinizm
75
połączenie wspinaczki zimowej, wędrówki na nartach oraz zjazdu narciarskiego
w terenie górskim, o znacznym stopniu nachylenia i dużych niebezpieczeństwach
obiektywnych.

Tygodnik Podhalański

www.czarnagora.pl

Formy turystyki narciarskiej

76

Sprzęt, infrastruktura, cel

Narciarstwo zjazdowe Wędrówkowe

Narciarstwo Skitury
alpejskie Telemark „Backcountry”
klasyczne
Freeride Narciarstwo biegowe
(narciarstwo dowolne) i śladowe
„Backcountry” „Backcountry”

Ski alpinizm

38
 17.04.2020

Narciarstwo biegowe (śladowe) 77

Narciarstwo klasyczne (lub dawniej także: norweskie) to dyscypliny narciarstwa

które wykształciło się w krajach skandynawskich, w oparciu o tradycyjne narty „z
wolną piętą” – z wiązaniem przytrzymującym jedynie przednią część buta.

Podróże - Gazeta.pl

Narciarstwo biegowe (śladowe) - sprzęt 78

SE.pl

www.twenga.pl

39
 17.04.2020

Narciarstwo biegowe (śladowe) - smary 79

Remsport

Narciarstwo biegowe - Karkonosze 80

- ponad 550 km po stronie czeskiej i 100 km po polskiej, narciarskich tras

biegowych utrzymywanych sprzętem technicznym i bardzo dobrze
oznaczonych.
- Po stronie czeskiej oznaczone niemymi znakami (tzw. znakami Mutticha),
które symbolizują określone wyznaczone cele.
- z tras dla pieszych można korzystać z ograniczeniem, ponieważ niektóre z nich
są zimą zamknięte z powodu zagrożenia lawinowego.

Podróże - Gazeta.pl

40
 17.04.2020

Narciarstwo biegowe - Karkonosze 81

- znaki Mutticha (nieme znaki), mają być widoczne zimą

Wikimedia Commons

Narciarstwo biegowe – Karkonosze (Jakuszyce)

82

41
 17.04.2020

Narciarstwo biegowe - Tatry 83

biegowkipodtatrami.pl

Narciarstwo biegowe - Tatry 84

biegowkipodtatrami.pl

42
 17.04.2020

Narciarstwo biegowe – Tatry (Kościelisko) 85

biegowkipodtatrami.pl

Narciarstwo biegowe – Białka Tatrzańska 86

Kotelnica Białczańska

43
 17.04.2020

Narciarstwo biegowe – Białka Tatrzańska

87

Biegówki pod Tatrami

Narciarstwo biegowe – Wieżyca (329 m n.p.m)

88

Znajkraj

44
 17.04.2020

Backcountry skiing
89

Eastern Mountain Sports Outdoor Schools

Narciarstwo biegowe – tempo i odległości

90

Teren Początkujący Średnio Zaawansowani Tempo

zaawansowani
Górski 10 – 14 km 10 – 16 km 12 – 20 km 3,5-5,0
Nizinny 10 – 16 km 10 – 18 km 12 – 25 km km/h
(Merski 2002, zmienione)

schoolofform.wordpress.com

45
 17.04.2020

Dziękuję za uwagę!
91

Thrill On

46