ШАҒЫН МƏТІНДЕР ТОПТАМАСЫ

АДАМДАРМЕН БІРГЕ ِ ‫َﻣ َﻊ اﻟﻨ‬

‫ﺎس‬
(Ел аузынан, Ел не демейді?)
Бірде Жуха (Қожанасыр) баласы- ‫ﺮ ُﺟ ُﻞ‬‫ اﻟ‬:‫ﺺ َوﻗَ َﺎل‬ ِ ِ
мен бірге бір есекке мініп алады. Оны ٌ ‫ ﻧَﻈََﺮ َﺷ ْﺨ‬.‫ﺐ ُﺟ َﺤﺎ َواﺑْـﻨُﻪُ ﲪَ ًﺎرا‬َ ‫َرﻛ‬
ِ ِ ِ ِْ ‫واﺑـﻨُﻪ ﻓَـﻮ َق‬
бір кісі көріп: Кісі де оның баласы да ...‫ﲔ‬ ٌ ‫اﳊ َﻤﺎ ِر؟! ﲪَ ٌﺎر ﻣ ْﺴﻜ‬ ْ ُْ
есектің үстінде отыр. Бейшара
есек-ай дейді.
Мұны естіген Жуха дереу (есектен) ٍ َ‫ ﻧَﻈَﺮ َﺷﺨﺺ ﺛ‬.‫ﺳـ ِﻤﻊ ﺟﺤﺎ ﻓَـﻨَـﺰَل‬
:‫ﺎن َوﻗَ َﺎل‬
түседі. (Енді) екінші бір кісі көріп: ٌ ْ َ َ َُ َ َ
Бала (есекке мініп алыпты, ал əкесі ‫؟‬...‫َب ﻳـَ ْﻤ ِﺸﻲ‬
ُ ‫ﺐ َواﻷ‬ُ ‫ اَْﻻﺑْ ُﻦ ﻳَـ ْﺮَﻛ‬-
жаяу жүргені ме?! дейді.
Мұны естіген Жуха баласына: Сен :‫َﺳـ ِﻤ َﻊ ُﺟ َﺤﺎ َوﻗَ َﺎل ِﻻﺑْﻨِ ِﻪ‬
түс, (есекке) мен мінемін дейді.
(Осылайша) есектен баласы түсіп, .ُ‫ﺐ أَﺑُﻮﻩ‬ ِ‫ ﻧَـﺰَل اِﺑـﻨُﻪ ورﻛ‬.‫ اِﻧْ ِﺰْل أَﻧْﺖ وأَرَﻛﺐ أَﻧَﺎ‬-
َ َ ُْ َ ُ َْ َ
əкесі мініп алады.
(Енді) үшінші бір кісі көріп:
Кішкентай бала жаяу жүр, ал үлкен
:‫ﺚ َوﻗَ َﺎل‬ ٌ ِ‫ﺺ ﺛَﺎﻟ‬ٌ ‫ﻧَﻈََﺮ َﺷ ْﺨ‬
‫؟ ﻧَـَﺰَل ُﺟ َﺤﺎ‬...‫ﺐ‬ ِ ِ ِ  ‫ اﻟ‬-
кісі (есекке) мініп отыр деп ُ ‫ﺼﻐﲑُ ﳝَْﺸﻲ َواﻟْ َﻜﺒﲑُ ﻳَـ ْﺮَﻛ‬
(таңырқайды). (Мұны естіген) Жуха ِِ ِ
(есектен) түсіп, баласымен бірге .‫ﻒ اﻟْـ ِﺤ َﻤﺎر‬ َ ‫َوَﻣ َﺸﻰ َﻣ َﻊ اﺑْﻨﻪ َﺧ ْﻠ‬
есектің артынан жаяу жүреді.
َ ‫ﺿ ِﺤ‬َ ‫ﺺ َراﺑِ ٌﻊ َو‬
(Енді мұны) төртінші бір кісі .‫ﻚ‬
көріп: күледі. Жуха да баласына ٌ ‫ﻧَﻈََﺮ َﺷ ْﺨ‬
ِ ‫اﻻﺑْﻦ إِ َﱃ اﻷ‬ ِ َ ‫ﺿ ِﺤ‬ ِِ ِ
қарап күледі. Баласы да əкесіне қарап ‫َب‬ ُ ْ ‫ ﻧَﻈََﺮ‬.‫ﻚ‬ َ ‫ﻧَﻈََﺮ ُﺟ َﺤﺎ إِ َﱃ اﺑْﻨﻪ َو‬
күледі.
.‫ﻚ‬ َ ‫ﺿ ِﺤ‬
َ ‫َو‬
Жуха жаяу жүр, оның баласы да !.‫َﺣ ٌﺪ‬ ِْ ‫ﺟﺤﺎ ﻳـﻤ ِﺸﻲ واِﺑـﻨُﻪ ﻳـﻤ ِﺸﻲ و‬
жаяу жаяу жүр. Ал есекке ешкім де َ ‫اﳊ َﻤ ُﺎر ﻻ ﻳـَْﺮَﻛﺒُﻪُ أ‬ َ َْ ُ ْ َ َْ َ ُ
‫ﺎس ِﻏﺎﻳَﺔً َﻻ‬ ِِ ِ
мінбейді. ِ ‫ﺿﻰ اﻟﻨ‬ َ ‫ ِر‬:‫ﻧَﻈََﺮ ُﺟ َﺤﺎ إِ َﱃ اﺑْﻨﻪ َوﻗَ َﺎل‬
Жуха баласына қарап: Əдетте
адамдардың ризалығын таба !!‫ﺗُ ْﺪ ِرك‬
алмайсыз (көңілінен шыға алмайсың)
дейді.
ЖЫЛ МЕЗГІЛДЕРІ ‫ﺴﻨَ ِﺔ‬
 ‫ﻮل اﻟ‬
ُ ‫ﺼ‬ ُ ُ‫ﻓ‬
Көктем, жаз, күз жəне қыс:
َ ‫ﻚ أَﻧ‬
‫ﻚ‬  ‫ َﻻ َﺷ‬:ٌ‫ ِﺷﺘَﺎء‬،‫ﻳﻒ‬ ٌ ‫ َﺧ ِﺮ‬،‫ﻒ‬ ٌ ‫ﺻْﻴ‬
َ ،‫ﻴﻊ‬ٌ ِ‫َرﺑ‬
Шынында сен жыл мезгілі ауысқан
.‫ﺼ ٍﻞ‬
ْ َ‫ﺼ ًﻼ ﺑَـ ْﻌ َﺪ ﻓ‬ْ َ‫ﺲ ﻓ‬ 
сайын ауа райының да қалай
өзгеретінін байқайтының ақиқат.
ُ ‫ـ ُﺮ اﻟﻄ ْﻘ‬‫ﻒ ﻳَـﺘَـﻐَﻴ‬
َ ‫ﺖ َﻛْﻴ‬
َ ْ‫َﻻ َﺣﻈ‬

172
Жыл мезгілі – ол жылдың белгілі бір
ُ‫ـﺤَﺮ َارة‬ ِ ِ ِ
кезеңі. Бұл кезеңде ауа райы көп َ ْ‫ـ ُﺮ ﻓ َﻴﻬﺎ اﻟ‬‫ﺴﻨَﺔ َﻻ ﺗَـﺘَـﻐَﻴ‬ ‫ﺼ ُﻞ ُﻫ َﻮ َﻣ ْﺮ َﺣﻠَﺔٌ ﻣ َﻦ اﻟ‬ ْ ‫َواﻟ َﻔ‬
өзгеріске ұшырамайды. .‫َﻛﺜِ ًﲑا‬
Əр жыл, дəл осы уақыт сияқты, ‫ أ َْو ﺗَـ ْﺮﺗَِﻔ ُﻊ‬،‫ ﺗُ ْـﻤ ِﻄ ُﺮ‬،‫ﺖ‬ ِ ْ‫ ِﰲ ِﻣﺜْ ِﻞ ﻫ َﺬا اﻟﻮﻗ‬،‫ﻞ ﺳﻨَ ٍﺔ‬ ‫ُﻛ‬
َ َ َ
жаңбыр жауады немесе ауа-райы
қатты ысып кетеді яки қар жауады. .‫ـ ْﻠ ُﺞ‬‫ﻂ اﻟﺜ‬ُ َ‫ أَو ﻳَـﺘَ َﺴﺎﻗ‬،ِ‫َد َر َﺟﺔُ اﻟْـ َﺤَﺮ َارة‬
Содан кейін келесі бір мезгіл келеді, ‫ـ ُﺮ اﻟْﻤـَْﻨﻈَُﺮ‬‫ ﻓَـﻴَﺘَـﻐَﻴ‬.ٌ‫ ﳐُْﺘَﻠِ َﻔﺔ‬،‫ُﺧَﺮى‬ ِ
ْ ‫ َﲡ ُﺊ َﻣ ْﺮ َﺣﻠَﺔٌ أ‬ُ‫ﰒ‬
ол басқаша болады. Осылайша
табиғаттың көрінісі (келбеті) өзге- .‫ﺒِﻴﻌِ ّﻲ‬‫اﻟﻄ‬
ріске түседі.
 ‫ اﻟ‬،‫ﺰُﻫﻮِر‬‫ﺼ ُﻞ اﻟ‬ ٍ ُ‫ﺎك أَرﺑـﻌﺔُ ﻓ‬
ُ ِ‫ﺮﺑ‬‫ اﻟ‬.‫ﺼﻮل‬
Жылдың төрт мезгілі болады. ‫ﺼ ُﻞ‬
Көктем – гүлдердің мезгілі, ал жаз – ْ َ‫ﻒ ﻓ‬ ُ ‫ﺼْﻴ‬ ْ َ‫ﻴﻊ ﻓ‬ ُ َ َ ْ َ َ‫ُﻫﻨ‬
ِ ِ
жеміс-жидектердің мезгілі, ал күз ‫ﺼ ُﻞ‬ ْ َ‫ﺘَﺎءُ ﻓ‬‫ اﻟﺸ‬،‫ﺼ ُﻞ ﺗَ َﺴﺎﻗُﻂ اﻷ َْوَراق‬ ْ َ‫ﻳﻒ ﻓ‬ ُ ‫ اﳋَِﺮ‬،‫ﻤﺎ ِر‬َ ‫اﻟﺜ‬
мезгілінде жапырақтар түседі. Ал
қыс – қарда сырғанау мезгілі. .‫ـ ْﻠ ِﺞ‬‫ ِـﺞ َﻋﻠَﻰ اﻟﺜ‬‫ﺰﻟ‬َ‫اﻟﺘـ‬

ِ ‫ب واﻟْﻤـﺴﺎﻓِﺮ‬
АЮ МЕН ЕКІ ЖОЛАУШЫ ‫ان‬ َ َ ُ َ  ‫ﺪ‬ ‫اَﻟ‬
ِ ِ ِ
َ ‫ ﻓَـ َﻌَﺮ‬،‫ِﺮ ِﻳﻖ َﻣ ًﻌﺎ‬‫َﻛﺎ َن َر ُﺟ َﻼن ﻳَ ْـﻤﺸﻴَﺎن ﰲ اﻟﻄ‬
Екі жолаушы жолда бірге келе ‫ض َﳍَُﻤﺎ‬
жатады, олардың алдынан бір аю
шыға келді де ол екеуіне бас салды. ‫ﺿ ُﻬ َﻤﺎ‬
َ ‫ﺎﻋﺘَـَﺮ‬
ْ َ‫ ﻓ‬،‫ب‬  ‫ُد‬
َ ْ ِ‫اﺳﺘَ ْﺨ َﻔﻰ ﺑ‬
ْ ‫ َو‬،‫ َﻖ َﺷ َﺠَﺮًة‬‫َﺣ ُﺪ ُﳘَﺎ َوﺗَ َﺴﻠ‬
Сөйтіп олардың біреуі жылдам ‫ﲔ‬
ағашқа өрмелеп шығып кетеді де َ‫ع أ‬ َ ‫َﺳَﺮ‬
ْ ‫ﻓَﺄ‬
бұтақтардың арасына жасырынып .‫ﺼﺎﻧِ َـﻬﺎ‬
َ ‫أَ ْﻏ‬
қалады.
Ал екіншісі аюдың өзіне қарай ِ َ‫ب ﻗ‬
،ُ‫ﺎﺻ َﺪﻩ‬  ‫ن اﻟﺪ‬ َ‫اﻵﺧ ُﺮ أ‬
беттеп келе жатқанын байқады да, َ ‫َوَو َﺟ َﺪ‬
дереу ол жерге жалма жан жата
ُ‫ﻤﻪ‬ ‫ب ﻓَ َﺸ‬  ‫ َو َﺟﺎءَ اﻟﺪ‬،‫ض‬ ِ ‫ﻓَﺎﻧْـﺒَﻄَ َﺢ ِﻣ ْﻦ ﻓَـ ْﻮِرﻩِ َﻋﻠَﻰ ْاﻷ َْر‬
қалады. Аю оған жақындап келіп,
оны мұрнымен иіскелейді. ‫ﺑِﺄَﻧْ ِﻔ ِﻪ‬
ِِ ِ ِ ِ
ُ‫ﺮ ُﺟ ُﻞ أَﻧْـ َﻔﺎ َﺳﻪ‬‫ ﻓَ َﻜﺘَ َﻢ اﻟ‬،‫ﻞ َﻣ ْﻮﺿ ٍﻊ ﻣ ْﻦ ﺟ ْﺴﻤﻪ‬ ‫ِﰲ ُﻛ‬
Осылайша ол жолаушының дене-
сінің барлық жерін иіскеп шығады.
ِ ِ  ‫وﺗَـﻤﺎوت ﻓَـﺘَـﺮَﻛﻪ اﻟﺪ‬
Ол кезде жолаушы демін ішіне َ ‫ﻪُ َﻻ ﻳَﺄْ ُﻛ ُﻞ اﻟْـﺠ‬‫ ﻷَﻧ‬،‫ب‬
.‫ﻴﻒ‬ َُ َََ َ
тартып, өліп қалған кісідей кейіп
танытып жатты. Аю оны тастап
(еш тимей) өз бетімен кетеді,
өйткені ол өлексе жемейтін еді.
Аю кетіп қалған соң, ағашта ِ ‫ ﻧَـَﺰَل اﻟْﻤـُﺴﺎﻓِﺮ اﻟﺜ‬،‫ب‬
‫ﺎﱐ ِﻣﻦ َﻋﻠَﻰ‬  ‫ف اﻟﺪ‬ ِ
отырған екінші жолаушы түсіп, ُ َ َ ‫ﺼَﺮ‬
َ ْ‫ﻤﺎ اﻧ‬ َ‫ﻓَـﻠ‬
،ِ‫ﺠَﺮة‬
َ ‫اﻟﺸ‬

173
 досына жақын келеді де одан аю ِ ِ ِ ِ ِ ِ ‫واِﻗْـﺘَـﺮ‬
құлағына не деп сыбырлады деп َ ‫ َﻣﺎ اﻟﺬي َﻫـ َﻤ‬:‫ َو َﺳﺄَﻟَﻪُ ُﻣ َـﻤﺎز ًﺣﺎ‬،‫ب ﻣ ْﻦ َزﻣﻴﻠﻪ‬
‫ﺲ‬ ََ َ
қалжыңдап сұрайды. ‫ﻚ؟‬ َ ِ‫ب ﺑِِﻪ ِﰲ أُذُﻧ‬  ‫اﻟﺪ‬
Сонда ол: Аю маған өзіңді қиын ِ ‫ َﻻ ﺗُﺼ‬:َ‫ﺼﻴﺤﺔ‬
ِ ‫ﺎﺣ‬
‫ﺐ‬ ِ َ ِ‫ ﻟََﻘ ْﺪ أ َْﻫ َﺪى إ‬:ُ‫َﺟﺎﺑَﻪ‬
сəтте жалғыз тастап кететін َ َ ‫ﱄ ﻫﺬﻩ اﻟﻨ‬ َ ‫ﻓَﺄ‬
ِ ‫ﺼ ِﺪ‬
адаммен дос болма деп ақыл-кеңес .‫ﻀْﻴﻖ‬  ‫ﺖ اﻟ‬ َ ْ‫ﻚ َوﻗ‬ َ ‫ﻰ َﻋْﻨ‬‫ﺬي ﻳَـﺘَ َﺨﻠ‬‫ﻳﻖ اﻟ‬ َ  ‫اﻟ‬
айтты деп жауап береді.

УАҚЫТ ‫ﺰَﻣ ُﻦ‬ ‫اَﻟ‬

ِ
ُ ‫ﺼﻠ‬ َ ُ‫ق )ﻳ‬ ‫ﻳَ ُﺪ‬
Қоңыраулы сағат таңғы сағат .‫ﺎﺣﺎ‬
6:00 шырылдайды. Мен ұйқымнан ً َ‫ﺻﺒ‬َ َ‫ﺴﺎد َﺳﺔ‬ ‫ﺎﻋﺔَ اﻟ‬ َ ‫ﺴ‬ ‫ﻪُ اﻟ‬‫ﺺ( اﻟْﻤـُﻨَﺒ‬
оянамын, сағат алтыдан он бес ُ ‫َﺳﺘَـْﻴ ِﻘ‬
‫ﻤ ِﺎم‬ ‫ﺟﻪُ إِﻟَـﻰ اﻟْـ َﺤ‬ ‫ أَﺗْـ ُﺮُك َﺳ ِﺮﻳ ِﺮي َوأَﺗَـ َﻮ‬،‫ﻆ ِﻣ ْﻦ ﻧَـ ْﻮِﻣﻲ‬ ْ ‫ﻓَﺄ‬
минут өткен кезде мен төсегімнен
тұрамын да жуынатын бөлмеге  ‫أَ ْﻏ ِﺴ ُﻞ َو ْﺟ ِﻬﻲ َوﻳَ َﺪ‬
.‫ي‬
барып беті-қолымды жуамын.
Сағат (таңғы) 6:30 спорттық ‫ﻤﺎ ِرﻳ ِﻦ‬ ِ ِ ْ ‫ﺴ ِﺎدﺳ ِﺔ واﻟﻨ‬ ‫ﺎﻋ ِﺔ اﻟ‬ ِ ‫ﺴ‬ ‫وِﰲ اﻟ‬
жаттығулар жасаймын. Сағат َ ‫ﺼﻒ أَﻗُﻮُم ﺑﺎﻟﺘ‬ َ َ َ
жетіге он бес минут қалған кезде ‫ﻣﻲ‬ُ‫ﻀ ُﺮ أ‬ ِ ‫ﻻ رﺑـﻌﺎ ُْﲢ‬ِ‫ﺴﺎﺑِﻌ ِﺔ إ‬ ‫ﺎﻋ ِﺔ اﻟ‬ ِ ‫ﺴ‬ ‫ وِﰲ اﻟ‬.‫ ِﺔ‬‫ﺎﺿﻴ‬ ِ ‫ﺮﻳ‬‫اﻟ‬
ً ُْ َ َ َ
(6:45) анам таңғы ас əзірлейді.
.‫اﻟ ُﻔﻄُ َﻮر‬
Сағат 7:20 минут өткен кезде мен ،‫ج إِ َﱃ َﻋ َﻤﻠِﻲ‬ ِ ِِ
ْ ‫ـﻠُﺚ َﲤَ ًﺎﻣﺎ أ‬‫ﺴﺎﺑِﻌﺔ واﻟﺜ‬ ‫ﺎﻋﺔ اﻟ‬
ُ ‫َﺧ ُﺮ‬
ِ ‫ﺴ‬ ‫وِﰲ اﻟ‬
َ َ
жұмысыма шығамын, жұмыс
ِ
үтелінде отырамын, жұмыс ...‫َﻋ َﻤ ُﻞ‬ْ ‫ َوأ‬،‫ﺲ َوَراءَ َﻣﻜْﺘَﺒِـﻲ‬ ُ ‫َﺟﻠ‬ ْ‫أ‬
істеймін...
Қабырға сағатына қараймын: :‫ﺎﻋ ِﺔ اﻟْـ َﺤﺎﺋِ ِﻂ‬
َ ‫أَﻧْﻈُُﺮ إِﻟَـﻰ َﺳ‬
– Қазір сағат түскі бір (13:00) ‫ ْﻬ ِﺮ‬‫اﺣ َﺪةُ ﺑَـ ْﻌ َﺪ اﻟﻈ‬ ِ ‫ﺴﺎﻋﺔُ اﻵ َن اﻟﻮ‬ ‫ اﻟ‬-
َ َ
– Сағат бірден бес минут өтті ‫ﺲ َدﻗَﺎﺋِ َﻖ‬ ِ
ُ َْ‫ اَﻟْ َﻮاﺣ َﺪةُ َوﲬ‬-
– Сағат бірден он минут өтті ‫اﺣ َﺪةُ َو َﻋ ْﺸ ُﺮ َدﻗَﺎﺋِ َﻖ‬
ِ ‫ اﻟﻮ‬-
َ
– Сағат бірден он бес минут өтті ِ
‫ﺮﺑْ ُﻊ‬‫اﻟﻮاﺣ َﺪةُ واﻟ‬
َ -
– Сағат бірден жиырма минут ‫ﺚ‬ُ ُ‫ـﻠ‬‫اﺣ َﺪةُ واﻟﺜ‬ِ ‫ اﻟﻮ‬-
өтті َ
– Сағат бірден жиырма бес минут
өтті
ً‫وﻋ ْﺸ ُﺮو َن َدﻗِﻴ َﻘﺔ‬ِ ‫اﺣ َﺪةُ وﲬَْﺲ‬
ٌ
ِ ‫ اﻟﻮ‬-
َ
(‫ﻻ َﺧ ْـﻤ َﺴﺔ‬ِ‫ﻒ إ‬ ِ ِ
ُ ‫ﺼ‬ ْ ‫)اﻟﻮاﺣ َﺪةُ َوﻧ‬
َ
– Сағат бір жарым ‫ﻒ‬ ِ -
ُ ‫ﺼ‬ ْ ‫اﻟﻮاﺣ َﺪةُ واﻟﻨ‬ َ
– Сағат бірден отыз бес минут
өтті
ً‫ﺲ ﺛََﻼﺛُﻮ َن َدﻗِﻴ َﻘﺔ‬ ِ -
ٌ َْ‫اﻟﻮاﺣ َﺪةُ َوﲬ‬ َ
(‫ﻒ َو َﺧ ْـﻤ َﺴﺔ‬ ِ ِ
ُ ‫ﺼ‬ ْ ‫)اﻟﻮاﺣ َﺪةُ َوﻧ‬
َ
174
– Сағат екіге жиырма минут қалды ‫ ﺛـُﻠُﺜًﺎ‬‫ﺎﻧِﻴَﺔُ إِﻻ‬‫ اﻟﺜ‬-
– Сағат екіге он бес минут қалды ‫ ُرﺑْـ ًﻌﺎ‬‫ اﻟﺜّﺎﻧِﻴَﺔُ إِﻻ‬-
– Сағат екіге он минут қалды ‫ َﻋ ْﺸَﺮ َدﻗَﺎﺋِ َﻖ‬‫ﺎﻧِﻴَﺔُ إِﻻ‬‫ اﻟﺜ‬-
– Сағат екіге бес минут қалды ‫ﺲ َدﻗﺎﺋِ َﻖ‬  ِ
َ َْ‫ﺎﻧﻴَﺔُ إﻻ ﲬ‬‫ اﻟﺜ‬-
– Сағат тура екі (14:00). .‫ﺎﻧِﻴَﺔُ ﺗَ َـﻤ ًﺎﻣﺎ‬‫ اﻟﺜ‬-
Мен енді үйіме қайтамын. Мен ِ ‫ أ‬،َ‫ أَرَﻛﺐ اﻟْـﺤﺎﻓِﻠَﺔ‬.‫ﺳﺄَﻋﻮد َإﱃ ﺑـﻴ ِﱵ‬
‫َﺻ ُﻞ إِﻟَـﻰ ﺑَـْﻴﱵ‬
автобусқа мініп, үйіме түстен َ ُ ْ َْ ُ ُ َ
ِ
кейінгі сағат үште жетемін. Түскі ‫ﺖ‬
َ ْ‫َﺻ ُﺤﻮ َوﻗ‬ ْ ‫ َوأ‬،‫ى َوأَﻧَ ُﺎم‬‫ أَﺗَـﻐَﺪ‬،‫ﺼًﺮا‬ ْ ‫ﺎﻟﺜَﺔَ َﻋ‬‫ﺎﻋﺔَ اﻟﺜ‬ َ ‫ﺴ‬ ‫اﻟ‬
асымды ішемін де ұйықтаймын. Күн
бата оянамын. Мен теледидар көріп, ،‫ﺸﻰ‬ ‫ﻠِ ِﻴﻔ ِﺰﻳُﻮن َوأَﺗَـ َﻌ‬‫ﺎﻫ ُﺪ اﻟﺘ‬ ِ ‫ب وأُﺷ‬
َ َ ِ ‫اﻟْـ َﻤ ْﻐ ِﺮ‬
кешкі асымды ішемін.
ِ َ‫و ِﻋْﻨ َﺪ ﻣْﻨﺘ‬
َ ُ‫ َوﻳ‬،‫ْﻴ ِﻞ أَﻧَ ُﺎم‬‫ﺼﻒ اﻟﻠ‬
ُ ‫ﺼﻠ‬
Түн ортасы болғанда ұйықтауға
жатамын. Таңғы алтыда қоңыраулы
َ‫ﺎﻋﺔ‬
َ ‫ﺴ‬ ‫ﻪُ اﻟ‬‫ﺺ اﻟْـ ُﻤﻨَﺒ‬ َ ُ َ
сағат шырылдайды. Мен дереу ...‫ﻆ ِﻣ ْﻦ ﻧـَ ْﻮِﻣﻲ‬ ُ ‫َﺳﺘَـْﻴ ِﻘ‬
ْ ‫ ﻓَﺄ‬،‫ﺎﺣﺎ‬ ً َ‫ﺻﺒ‬
ِ
َ َ‫ﺴﺎد َﺳﺔ‬ ‫اﻟ‬
ұйқымнан оянамын...

ТҮЛКІ МЕН ҚАРҒА

ُ ‫ﺐ َواﻟْﻐَُﺮ‬
‫اب‬ ُ َ‫ﻌﻠ‬ْ ‫اَﻟﺜـ‬
ِ ‫ﺧ ِﻄﻒ ﻏُﺮ‬
ْ ُ‫اب ﻗﻄْ َﻌﺔَ ﻟَـﺤـْ ٍﻢ َوﻃَ َﺎر ﺑِ َـﻬﺎ إِ َﱃ ﻏ‬
‫ﺼ ِﻦ‬
Қарға бір тілім етті іліп алып,
тұмсығымен ұстаған күйі ағаштың ٌ َ َ َ
бұтағына қарай ұшты. .ِ‫ ُﻣ ْـﻤ ِﺴ ًﻜﺎ ﺑِ َـﻬﺎ ِﰲ ِﻣْﻨـ َﻘﺎ ِرﻩ‬،ٍ‫َﺷ َﺠَﺮة‬
Оны түлкі көріп, еттің тілімін ،‫ ْﺤ ِﻢ‬‫اﺣـﺘَ َﺎل ﻟِﻴَﺄْ ُﺧ َﺬ ِﻣْﻨﻪُ ﻗِﻄْ َﻌﺔَ اﻟﻠ‬ ْ ‫ َو‬،‫ﺐ‬ ٌ َ‫ﻓَﺮآﻩُ ﺛَـ ْﻌﻠ‬
алу үшін айла ойластырады. Сөйтіп
ِِ
ол қарғаға: «Құдай ақы, ей, қарға, сен ‫ َوَﻣﺎ أَﺑْـ َﻬﻰ‬،‫اب‬ ُ ‫ َﻬﺎ اﻟْﻐَُﺮ‬‫َﺣ َﻼ َك أَﻳـ‬ ْ ‫ﻪ َﻣﺎ أ‬‫ ﻟﻠ‬:‫ﻓَـ َﻘ َﺎل‬
қандай əдемі едің, келбетің қандай
тамаша еді! !‫ﻚ‬ َ َ‫ﻃَﻠﻌﺘ‬
Бірақ дауысың көркіңді құртып ‫ﻚ‬ ِ ‫ إِذن ﻟَ ُﻜْﻨ‬،‫ﻳﻌﺪ ُل َﲨﺎﻟَﻚ‬ ِ ‫ﻟَﻴﺖ ﺻﻮﺗَﻚ‬
тұр, əйтпегенде талассыз құстар- َ ‫ﺖ َﻣﻠ‬ َ َ َ َ َْ َ ْ
дың патшасы болар едің», - дейді. ‫ﻴُﻮِر ﻏﻴ َـﺮ ُﻣ َﺪاﻓَﻊ؟‬‫اﻟﻄ‬
Мұндай жалған мақтауға елірген ‫ﲔ‬َ  ‫ َوأ ََر َاد ﻳـُﺒَـ‬،‫ب‬ ِ ‫ﻨَ ِﺎء اﻟْ َﻜ ِﺎذ‬‫ﻚ اﻟﺜـ‬ ِ
َ ‫اب ﺑِ َﺬﻟ‬
қарға түлкіге дауысының да əдемі ُ ‫ﺮ اﻟْﻐَُﺮ‬‫ﻓَﺎَ ْﻏﺘَـ‬
‫ﺖ‬ ْ َ‫ ﻓَ َﺴ َﻘﻄ‬،‫ﻴﺢ‬ ِ ِ ِِ
َ ‫ن‬ َ‫ﺐ أ‬ ِ َ‫ﻌﻠ‬ْ ‫ﻟِﻠﺜـ‬
екенін көрсету үшін бар даусымен ُ ‫َﺧ َﺬ ﻳَـْﻨﻌ ُﻖ َوﻳَﺼ‬ َ ‫ ﻓَﺄ‬،‫ﻴﻞ‬ ٌ ‫ﺻ ْﻮﺗَﻪُ ﲨ‬
қарқылдай бастағанда аузындағы ِ ِ ِ
еттің тілімі жерге салп ете қалады. ‫ﺐ َواﻟْﺘَـ َﻘﻄَ َﻬﺎ؛ َوﻗَ َﺎل‬ ُ َ‫ﻌﻠ‬ْ ‫ع اﻟﺜـ‬َ ‫َﺳَﺮ‬ ْ ‫ ﻓَﺄ‬،‫ﻤﻪ‬ َ‫ ْﺤ ِﻢ ﻣ ْﻦ ﻓ‬‫ﻗﻄْ َﻌﺔُ اﻟﻠ‬
ِ ِ
َ ‫ن‬ ِ‫ إ‬،‫اب ْاﻷَ ْﺣـ َﻤ ُﻖ‬
Мұны көрген түлкі дереу оны қағып
алады да қарғаға қарап: «Ей, ақымақ
‫ﺐ‬ٌ ‫ﻚ َﻻ َﻋْﻴ‬ َ َ‫ﺻ ْﻮﺗ‬ ُ ‫ َﻬﺎ اﻟْﻐَُﺮ‬‫ أَﻳـ‬:‫ﻟ ْﻠﻐَُﺮاب‬
ِ ِ ‫ﻞ اﻟْﻌﻴ‬ ‫ﻦ اﻟْﻌﻴﺐ ُﻛ‬ ‫ وﻟَ ِﻜ‬،‫ﻓِ ِﻴﻪ‬
қарға, айып сенің даусыңда емес, бар ‫ﻢ‬ ُ‫ﻚ ﺛـ‬ َ ‫ﺿ ِﺤ‬ َ ‫ َو‬،‫ﻚ‬ َ ُ‫ﺐ ِﰲ ﻓﻄْﻨَﺘ‬ َْ َ َْ َ
айып сенің түсінігіңнің таяздығын- ِ
да» - деп күліп өз жөніне кетеді. ‫ف‬َ ‫ﺼَﺮ‬َ ْ‫اﻧ‬
175
 ِ ِ ‫اَﻟْﻤ‬
ُ ‫ﺴﺎﻓ َﺮان َواﻟْ َﻔﺄ‬
‫ْس‬
ЕКІ ЖОЛАУШЫ МЕН БАЛТА
َُ
ِ
َ ‫ ﻓَـ َﻮ َﺟ َﺪ أ‬،‫َﺳ َﺎر َر ُﺟ َﻼن َﻣ ًﻌﺎ ِﰲ ﻃَ ِﺮ ٍﻳﻖ‬
‫َﺣ ُﺪ ُﳘَﺎ ﻓَﺄْ ًﺳﺎ ُﻣ ْﻠ َﻘﺎ ًة‬
Екі ер адам жолда бірге келе жа-
тады. Ол екеуінің бірі жолдың жаға-
ِ
сында жатқан балтаны тауып ала- .‫ت ﻓَﺄْ ًﺳﺎ‬ ُ ‫ﱐ َو َﺟ ْﺪ‬ ِ‫ إ‬:‫َﺧ َﺬ َﻫﺎ َوﻗَ َﺎل‬ َ ‫ ﻓَﺄ‬،‫ِﺮ ِﻳﻖ‬‫َﻋﻠَﻰ ﻗَﺎ ِر َﻋﺔ اﻟﻄ‬
ды да: «Мен балта тауып алдым» -
дейді.
ِ ِ ‫ َﻻ ﺗَـ ُﻘﻞ ﻳﺎ‬:‫ﻓَﺄَﺟﺎﺑﻪ اﻵﺧﺮ‬
ُ ‫ﱐ َو َﺟ ْﺪ‬ ِ‫ﺻﺪﻳﻘﻲ إ‬
Сонда екінші оған: «Ей, досым, мен ‫ت‬
балта тауып алдым деп айтпа, біз َ َْ ُ َ َُ َ
тауып алдық деп айт», - дейді. .‫ﺎ َو َﺟ ْﺪﻧَﺎ ﻓَﺄْ ًﺳﺎ‬‫ ﺑَ ْﻞ ﻗُ ْﻞ إِﻧ‬،‫ﻓَﺄْ ًﺳﺎ‬
Сөйтіп екеуінің жол жүргендеріне ‫ﺐ اﻟْﻔﺄْ ِس‬ ِ ‫ﱴ رأَﻳﺎ‬ ‫ ﺣ‬،‫ﺮ َﻏﻴـﺮ ﻗَﻠِ ٍﻴﻞ‬‫وَﱂ ﻳـﻤ‬
аз уақыт өтер өтпес арттарынан َ ‫ﺻﺎﺣ‬ َ ََ َ َْ ُ َ ْ َ
.‫ ﻟََﻘ ْﺪ ِﺿ ْﻌﻨَﺎ‬:‫س‬ ِ
балтаның иесі екеуінің соңына түсе- َ ‫ﺬي أ‬‫ ﻓَـ َﻘ َﺎل اﻟ‬.‫ﻳَـْﺘﺒَـﻌُ ُﻬ َﻤﺎ‬
َ ْ‫َﺧ َﺬ اﻟْﻔﺄ‬
ді. Сөйтіп əлгі балтаны тауып алған
кісі: «құрыдық»,- дейді.
ِ
،‫ـ ْﻌﺒِ ِﲑ‬‫ُوﱃ ِﰲ اﻟﺘ‬ َ َ‫ ﻟﺘَـ ْﻠَﺰْم ِﺻﻴﻐَﺘ‬:‫اﻵﺧ ُﺮ‬
Сонда оған екіншісі жауап ре- َ ‫ﻚ اﻷ‬
тінде: «сөйлегенде алғашқы мəнер- َ ُ‫َﺟﺎﺑَﻪ‬
َ ‫ﻓَﺄ‬
:‫ ﻓَـ ُﻘ ْﻞ‬،‫ﺻ َﻮاﺑًﺎ ِﻣ ْﻦ ﻗَـْﺒﻞ‬ ِ ِ
іңді ұстап сөйлесең дұрыс болар еді. َ ُ‫ﺖ ﺗَـَﺮاﻩ‬َ ‫ َﻣﺎ ُﻛْﻨ‬،‫ﺻ َﻮاﺑًﺎ‬
َ ‫َوﻟﺘَـ ْﻌﺘَﻘﺪ‬
Солай дегенді өзің бұған дейін дұрыс
көріп едің ғой, сондықтан «мен құры- ."‫ﺎ ِﺿ ْﻌﻨَﺎ‬‫ "إِﻧ‬:‫ﺖ" َوَﻻ ﺗَـ ُﻘ ْﻞ‬ ِ
ُ ‫ﻲ ﺿ ْﻌ‬‫"إِﻧـ‬
дым»,- деп айт, «біз құрыдық» - деп
айтпа» - дейді.
Егер кімде-кім олжаға ортақтас- .‫ ﻳَـْﻨﺒَﻐِﻲ أَ ْن ﻳُ َﺸﺎ ِرَك ِﰲ اﻟْﻐُْﺮِم‬،‫َﻣ ْﻦ ﻳُ َﺸﺎ ِرك ِﰲ اﻟْﻐُْﻨ ِﻢ‬
са, онда ол шығынға да ортақтасуы
тиіс. (‫)اَﻟْﻐُْﻨ ُﻢ ﺑِﺎﻟْﻐُْﺮِم‬
ƏЙЕЛ ЖƏНЕ ТАУЫҚ َ ‫ﺪ َﺟ‬ ‫اَﻟ َْﻤ ْﺮأَةُ َواﻟ‬
ُ‫ﺎﺟﺔ‬
ٍ ٍ ِ ِ َ‫َﻛﺎﻧ‬
َ ‫ﻞ ﻳَـ ْﻮم ﺑِ ْـﻴ‬ ‫ﻴﺾ ﻟَ َـﻬﺎ ُﻛ‬
ُ ِ‫ﺎﺟﺔٌ ﺗَﺒ‬
Əлде бір əйелдің күніне бір ،ً‫ﻀﺔ‬
жұмыртқа беретін тауығы болады. َ ‫ﺖ ﻋْﻨ َﺪ ا ْﻣَﺮأَة َد َﺟ‬ ْ
Сөйтіп жүргенде əлгі əйелге өз ‫ﺼ َﻞ ِﻣْﻨـ َﻬﺎ َﻋﻠَﻰ‬ ِ
ْ َ‫ﻒ ﻳُ ْـﻤﻜﻨُـ َﻬﺎ أَ ْن ﺗ‬
ُ ‫ـﺤ‬ َ ‫ﻜ ُﺮ َﻛْﻴ‬ ‫ﺖ ﺗُـ َﻔ‬ْ َ‫َو َﺟ َﻌﻠ‬
тауығын күніне бір жұмыртқаның ِ ‫ ﺑ َﺪًﻻ ِﻣﻦ ﺑـﻴﻀ ٍﺔ و‬،‫ﲔ ِﰲ اﻟﻴـﻮِم‬
орнына екі жұмыртқа беретін .ٍ‫اﺣ َﺪة‬ َ َ َْ ْ َ ْ َ ِ ْ ‫ﻀﺘَـ‬ َ ‫ﺑَـْﻴ‬
тауыққа айналдыру үшін не істесе
болады деген ой келеді.
Сөйтіп ол өз мақсатын жүзеге
асыру үшін тауығына екі есе бидай
‫ﺖ َﻋﻠَﻰ أَ ْن ﺗﻌﻄﻰ‬ ْ ‫ أ‬،‫ﻖ ﻃَﻠِﺒَﺘَـ َﻬﺎ‬
ْ ‫َﲨَ َﻌ‬ َ ‫ـﺤﻘ‬
ِ
َ ُ‫ﻓَﻠ َﻜ ْﻲ ﺗ‬
.‫اﳊﺐ‬ ِ ‫ﺟﺎﺟﺔ ﻗﺪرا ﻣﻀ‬‫اﻟﺪ‬
бере бастайды. ّ ‫ﺎﻋ ًﻔﺎ ﻣ ْﻦ‬ َ َُ ً َ َ
Осылайша тауығы семіріп, май ‫ت ِﻋ ِﻦ‬ ْ ‫ َوﻗَـ َﻌ َﺪ‬،‫َت ُد ْﻫﻨًﺎ‬ ْ ‫ﺎﺟﺔُ َو ْاﻣﺘَ َﻸ‬
َ ‫ﺟ‬ َ ‫ﺖ اﻟﺪ‬ ْ َ‫ﻓَ َﺴ ِﻤﻨ‬
басады содан кейін жұмыртқалауын
.‫ﻚ‬ ِ ِ ‫اﻟﺒَـْﻴ‬
тоқтатады. َ ‫ﺾ ﺑَـ ْﻌ َﺪ ذَﻟ‬
ُ ‫ ِﻣ ْﻦ َﺣْﻴ‬،‫اﳉَ ِﺸ ُﻊ ﻳـُ َﺆذى ﻧﻔﺴﻪ‬
Сараңдық, ашкөздік пайда келтіру- .‫ـ ْﻔ ُﻊ‬‫ﺚ ﻳَـْﺒﻐﻰ َﳍَﺎ اﻟﻨ‬
дің орнына зиян келтіреді.
(Сараңдық жиғаныңды азайтады) ُِ ‫ﻞ ﻣﺎ‬ ‫ﻤﻊ ﻳ ِﻘ‬‫)اﻟﻄ‬
(‫ﲨ َﻊ‬ َ ُ ُْ
176
 ЕЛІК ПЕН АРЫСТАН ‫َﺳ ُﺪ‬
َ ‫ال َو ْاﻷ‬ُ ‫اَﻟْﻐَ َﺰ‬
Аңшылар елікті қуалап жүреді. Сол ‫ﻤﺎ‬ َ‫ ﻓَـﻠ‬،‫َﺳ ٍﺪ‬ ِ ِ
َ ‫ ﻓَﺄ ََوى إ َﱃ َﻛ ْﻬﻒ أ‬،‫ﻴﺎدو َن َﻏَﺰ ًاﻻ‬ ُ ‫ﺼ‬  ‫ﻃَ َﺎرَد اﻟ‬
кезде елік арыстанның апанын
‫اﺧ ِﻞ‬ِ ‫ﱴ إِ َذا أ َِﻣﻦ ِﰲ د‬ ‫ ﺣ‬،‫رآﻩ اﻷَﺳ ُﺪ ﻳـ ْﻘ ِﱰب اﺧﺘﺒﺄ‬
паналайды. Ал арыстан болса оның َ َ َ ُ ََ َ َُ
апанға кіргенін көріп, ақырын
жақындайды да оған бас салады. .ُ‫ﺰﻗَﻪ‬‫ﺐ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ َوَﻣ‬ ِ
َ َ‫ َوﺛ‬،‫اﻟْ َﻜ ْﻬﻒ‬
Сонда елік адамнан қашамын деп, ‫ﺖ‬ ِ ِْ ‫ ﺗَـﻌﺴﺎ ِﱄ ﻫ ِﺮﺑﺖ ِﻣﻦ‬:‫ﻓَﺼﺎح اﻟْﻐَﺰ ُال‬
арастанның аузына өзім түстім-ау ُ ‫ ﻓَـ َﻮﻗَـ ْﻌ‬،‫اﻹﻧْ َﺴﺎن‬ َ َُْ َْ َ َ َ
деп айқай салады. .‫َﺳ ِﺪ‬
َ ‫ﻢ اﻷ‬ َ‫ِﰲ ﻓ‬
ЖАУАП АЛҒЫМ КЕЛЕДІ... َ‫أُ ِرﻳ ُﺪ ا ِﻹ َﺟﺎﺑَﺔ‬
Жуха өз əйелінің ашуына тимеуді ...‫ﺮًة‬‫ﺐ َزْو َﺟﺘِ ِﻪ َوَﻣ‬ِ‫ﻀ‬ َ ‫ﺐ َﻏ‬ِ ‫ص ُﺟ َﺤﺎ َﻋﻠَﻰ َﲡَﻨ‬
َ ‫َﺣَﺮ‬
қалайтын. Бірде ...
ِِ ِ ِ ِ
َ ‫ َو‬...‫ﺎﻟﺴﺎ ﺑِﺎﻟ ُﻘ ْﺮب ﻣ ْﻦ َزْو َﺟﺘﻪ‬
ол əйелінің жанында отыр еді... ‫ﺖ‬
Əйелі оған менен аулақ жүрші деп ْ ‫ﺻَﺮ َﺧ‬ ً ‫ﻋْﻨ َﺪ َﻣﺎ َﻛﺎ َن َﺟ‬
айқай салады! !‫ﲏ‬ ‫ إِﺑْـﺘَﻌِ ْﺪ َﻋ‬- :ً‫َزْو َﺟﺘُﻪُ ﻗَﺎﺋِﻠَﺔ‬
Сонда Жуха дереу аяқ киіміне
қарай асығады... оны киеді
َ‫ﺪة‬ ‫ َوَﻣ َﺸﻰ ُﻣ‬...ُ‫ ﻟَﺒِ َﺴﻪ‬...‫ع ُﺟ َﺤﺎ إِ َﱃ ِﺣ َﺬاﺋِِﻪ‬ َ ‫َﺳَﺮ‬
ْ ‫ﻓَﺄ‬
де...(үйінен шығып) екі сағат бойы ‫ﺐ ِﻣ َﻦ‬ ِ َ ‫ﺲ َو ِﺣ‬
َ ‫ﻴﺪا ﺑَـ ْﻌ َﺪ أَ ْن ﺗَﻌ‬ َ َ‫ﻢ َﺟﻠ‬ ُ‫ ﺛـ‬...‫ﺎﻋﺘَـ ْﲔ‬
ِ َ ‫َﺳ‬
(тоқтамай) жүреді... Содан жаяу
жүруден шаршап, жалғыз өзі ...‫اﻟْﻤـ ْﺸﻲ‬
отырады...
Отырып алып, бір Алладан уа, ‫ﺮ ﺑِِﻪ‬‫ َوَﻣ‬...‫ﺎن َوِﻣ ْﻦ اِ ْﻣَﺮأَﺗِِﻪ‬
ِ َ‫اﻟﺸﻴﻄ‬
ْ َ ‫إِ ْﺳﺘَـ َﻌﺎ َذ ﺑﺎﷲ َﻣ َﻦ‬
Алла! Мені шайтанның азғыруынан,
əйеліннің қаһарынан сақтай гөр дұға :ُ‫ َو َﺳﺄَﻟَﻪ‬...‫َﺻ ِﺪﻗَﺎﺋِِﻪ‬
ْ ‫َﺣ ُﺪ أ‬
َ‫أ‬
тілеп отырғанда оның жанынан бір
досы өтіп бара жатып одан:
- Ей, Жуха! Сен неге бұл жерде ِ
отырсың? – деп сұрайды. َ ْ‫ ﻟ َـﻤﺎ َذا أَﻧ‬-
‫ﺖ ُﻫﻨَﺎ ﻳَﺎ ُﺟ َﺤﺎ؟‬
Сонда Жуха оған: :‫د ُﺟ َﺤﺎ ﻗَﺎﺋًِﻼ‬‫ﻓَـَﺮ‬
‫ﺖ َزْو َﺟﺘـِﻲ ﻓَﺎِ ْﺳﺄَﻟْـ َﻬﺎ‬ ِ ِ ‫اِﺳـﻤـﻊ ﻳﺎ‬
َ ‫ إِ َذا‬...‫ﺻﺪﻳﻘﻲ‬
- Уа, досым, тыңдашы мені... егер
сен менің əйеліме жолығып қалсаң, َ ْ‫ﺻ َﺎدﻓ‬ َ َ َْ ْ
!‫ْﻔﻲ َﻣﺎ أَﻧَﺎ َﻋﻠَْﻴ ِﻪ ْاﻵن‬ ِ ‫ﻳﺪﻧـِﻲ أَ ْن أَﺑـﺘﻌِ َﺪ أَ ْﻛﺜـﺮ أَم ﻳﻜ‬
ُ ‫أَﺗُِﺮ‬
одан осы алыстағаным жете ме, َ ْ ََ َْ
жоқ одан əрі алыстауым керек пе
деп сұрашы, - деген екен.

ƏТЕШ ПЕН МАРЖАН

ُ‫ﻳﻚ َواﻟْﻠُ ْﺆﻟَُﺆة‬
ُ ‫اَﻟﺪ‬
Бірде əтеш өзіне жəне өзінің ٍ ‫ ﻳـﺒﺤﺚ ﻋﻦ ِﻏ‬،‫َﻛﺎ َن ِدﻳﻚ ﻳـﻨْﺒِﺶ ْاﻷَرض‬
‫ﺬاء ﻟَﻪُ َو‬
тауықтарына қорек іздеп жерді ْ َ ُ َ َْ َ ْ ُ َ ٌ
،‫ﺎﺟﺎﺗِِﻪ‬ ِ
қазып жатады. َ ‫ﻟ َﺪ َﺟ‬

177
 Сол кезде ол бір қымбат асыл тас ‫ﻚ َﻋﺜُـَﺮ‬ ِ ‫ﺎﺣﺒ‬ ِ ‫ن‬ َ‫ ﻟَﻮ أ‬:‫رةٍ ﻧَِﻔﻴﺴ ٍﺔ ﻓَـ َﻘ َﺎل‬ ‫ﻓَـﻌﺜُـﺮ ﻋﻠَﻰ د‬
тауып алады да оған: Егер сені мен َ ‫ﺻ‬ َ ْ َ ُ َ ََ
емес өзіңнің иең тауып алғанда, ،‫ﻚ ُد ِوﱐ‬ ِ ‫َﻋﻠَﻴ‬
ْ
‫م‬َ‫ أ‬،‫ﻴﻖ ﺑِﻚ‬ ِ ِ ِ ِ َ ‫َﻷَﺧ َﺬ ِك وو‬
ُ ‫ﺬي ﻳَـﻠ‬‫ﺿ َﻌﻚ ِﰲ اﻟْ َﻤ َﻜﺎن اﻟ‬
сені алып, өзіңе лайықты орынға
қояр еді. Ал мен үшін сенің еш ََ َ
ِ
қажетің (қадірің) жоқ, ،‫ﻴﻚ‬ َ ‫ﺎﺟﺔَ( ﻟـِﻲ ﻓ‬ َ ‫)ﺟ‬
َ ‫ب‬
ِ
َ ‫أَﻧَﺎ ﻓَ َﻼ إ ْر‬
Шын мəнінде мен үшін арпаның ‫ ِﺧْﻴـٌﺮ ِﻋْﻨ ِﺪي ِﻣ ْﻦ ِﻵﻟِ ِﺊ اﻟْ َﻌﺎ َِﱂ‬،ٍ‫اﺣ َﺪة‬
ِ ‫ﺔَ َﺷﻌِ ٍﲑ و‬‫ن ﺣﺒ‬ ‫ﻓَِﺈ‬
َ َ
бір дəні əлемнің барлық маржанда-
рынан артық дейді. .‫ﻬﺎ‬‫ُﻛﻠ‬
АРЫСТАН МЕН ҮШ ӨГІЗ ‫اَْﻷَ َﺳ ُﺪ َو ﺛِ َﻴﺮا ُن ﺛَﻼَﺛَﺔ‬
ِ ِ‫اﳊﺸﺎﺋ‬ ِ ِ ٍ
َ ‫ َﻛﺜِﻴ َﻔ ِﺔ‬،‫ﺠ ِﺮ‬ َ ‫ِﰲ َﻏﺎﺑَﺔ َﻛﺜ َﲑة اﻟﺸ‬
Ағаштары көп, шөбі шүйгін бір ‫َﺳ ٌﺪ‬
орманда арыстан жəне үш: ақ, қара َ ‫ﺎش أ‬َ ‫ َﻋ‬،‫ﺶ‬
ٍ ِ
жəне қызыл өгіз өмір сүріпті. .‫َﲪَُﺮ‬
ْ ‫ َوﺛـَ ْﻮٌر أ‬،‫َﺳ َﻮُد‬
ْ ‫ وﺛـَ ْﻮٌر أ‬،‫ﺾ‬ ُ َ‫ ﺛـَ ْﻮٌر أَﺑْـﻴ‬:‫وﺛَﻼَﺛَﺔُ ﺛ َﲑان‬
Арыстан өгіздерді жеуге қанша ِ ‫ﲑ ِان وﻟَ ِﻜﻦ ﺑِ ُﺪ‬‫َﻛﺎ َن اﻷَﺳ ُﺪ ُﳛﺎ ِو ُل اﻓِْ ِﱰاس اﻟﺜ‬
‫ون‬
тырысса да, бірақ (бұл əрекетінен) ْ َ َ َ َ َ
ешбір нəтиже болмайды. .‫َﺟ ْﺪ َوى‬
Себебі өгіздер бірігіп оған қарсы ‫ ﺗُـ َﻘﺎﺗِﻠُﻪُ َﻣ ًﻌﺎ إِ ْذ‬،ُ‫ﻩ‬‫ﺤ َﺪ ًة ِﺿﺪ‬ ِ ‫ﻼَﺛَﺔُ َﻛﺎﻧَﺖ ﻣﺘ‬‫ﲑا ُن اﻟﺜ‬‫ﻓَﺎﻟﺜ‬
ُ ْ َ
тұратын. Егер олардың біреуіне
(арыстан) шабуыл жасаса, барлығы ‫اﺣ ِﺪ‬ِ ‫ﻞ ﻟِْﻠﻮ‬ ‫ اﻟْ ُﻜ‬:‫ َﻛﺎ َن ِﺷﻌﺎرﻫﺎ‬.‫اﺣ ٍﺪ ِﻣْﻨـﻬﺎ‬
َ َُ َ َ
ِ ‫ﻫﺠﻢ ﻋﻠَﻰ و‬
َ َ ََ َ
жабылып құтылып кетеді екен.
Олардың: бəріміз біріміз үшін, .‫ﻞ‬ ‫اﺣ ُﺪ ﻟِْﻠ ُﻜ‬
ِ ‫واﻟْﻮ‬
ََ
біріміз бəріміз үшін деген ұрандары
болды.
Осылайша арыстан бір айла ойлап
тапқысы келеді. Сөйтіп қызыл өгіз
:‫اﻷﺳ َﻮِد‬ ْ ‫ﻮَرﻳْ ِﻦ اﻷ‬ْ ‫ ﻗَ َﺎل ﻟِﻠﺜـ‬.‫َﺳ ُﺪ ِﰲ ِﺣﻴﻠَ ٍﺔ‬
ْ ‫َﲪَ ِﺮ َو‬ َ ‫ﻜَﺮ اﻷ‬ َ‫ﻓ‬
бен қара өгізге: менің түсім екеуіңнің ،‫اﺿ ٌﺢ‬ِ ‫ﻮر اﻷﺑـﻴﺾ ﻟَﻮﻧُﻪ و‬‫ﻦ اﻟﺜـ‬ ‫ وﻟَ ِﻜ‬،‫"ﻟَﻮِﱐ ِﻣﺜْﻞ ﻟَﻮﻧِ ُﻜﻤﺎ‬
َ ُ ْ َ َْ َ ْ َ َ ْ ُ ْ
түстерің сияқты, бірақ анау ақ
өгіздің түсі ашық болғандықтан
аңшылардың көзіне бірден түседі, ٍ ِ‫ﺎدو َن ﻳﺴﺘ ِﻄﻴﻌﻮ َن أَ ْن ﻳـﺮوﻩ ِﻣﻦ ﺑﻌ‬‫ﺼﻴ‬
‫ﻴﺪ ﻓَـﻴَـ ْﻌ ِﺮﻓُﻮا‬
оны алыстан көріп қойса олар біздің َ ْ ُ ْ ََ ُ َ ْ َ ُ  ‫َواﻟ‬
мекенімізді оңай тауып алады. Ол َِ ‫ ﻓَـﻬﻮ ﺧﻄَﺮ ﻋﻠَﻴـﻨَﺎ‬.‫ﻣ َﻜﺎﻧَـﻨَﺎ‬
.‫ﲨ ًﻴﻌﺎ‬ ْ َ ٌ َ َُ َ
біздің барлығымыз үшін қауіпті.
Сондықтан сендер өзіміздің аман- ٍ ‫ورأْﻳِﻲ أَ ْن ﺗَـْﺘـﺮَﻛ ِﺎﱐ آ ُﻛﻠُﻪ ﻟِ َﻜﻲ ﻧَ ُﻜﻮ َن ِﰲ أَﻣ‬
."‫ﺎن ُﻫﻨَﺎ‬
дығымыз үшін оны маған жеуге َ ْ ُ ُ ََ
қалдырсаңдар дұрыс болады деп .ُ‫ ﻓَﺄَ َﻛﻠَﻪ‬،"ُ‫ " ُﻛ ْﻠﻪ‬:ُ‫ﻓَـ َﻘﺎﻻَ ﻟَﻪ‬
ойлаймын, дейді. Сонда ол екеуі:
(арыстанның сөзіне сеніп) оны жей
бер, дейді. Арыстан оны (ақ өгізді)
жейді.

178
 Біраз уақыт өткеннен кейін
арыстан (келіп) қызыл өгізге: менің
түсім сенікі сияқты, ал қара өгіз
болса ерекше,
ол біз үшін қауіпті, сондықтан
мен оны жейін, дейді. Қызыл өгіз
(арыстанның сөзіне сеніп) оны жей
бер дейді. Арыстан оны (қара өгізді)
жейді.
Сосын арыстан қызыл өгізге: мен
қазір сені еш кедергісіз жеп қоямын,
дейді.
(Сол кезде) қызыл өгіз жан жағы-
на қараса (ешкім жоқ) арыстанның
алдында жалғыз өзі тұрғанын
көреді.
Ол дереу бұрын бір-біріне қорған
болған достарымен бірге өткізген
қауіпсіз күндерін есіне түсіреді.
Сөйтіп ол: «Шынында мен ақ өгіз
желінген күні желіндім»,- деп (бүгін-
де) араб тілінде кең тарап, əйгілі
болып кеткен сөзді айтты.
ْ ‫ﻮِر اﻷ‬ْ ‫َﺳ ُﺪ ﻟِﻠﺜـ‬
‫ "ﻟَ ْﻮِﱐ ِﻣﺜْ ُﻞ‬:‫َﲪَ ِﺮ‬ ٍ
َ ‫ة ﻗَ َﺎل اﻷ‬‫ﺑَـ ْﻌ َﺪ ُﻣﺪ‬
،‫ﻒ‬ ِ ِ َ ِ‫ﻟَﻮﻧ‬
ٌ ‫َﺳ َﻮَد ﳐُْﺘَﻠ‬ْ ‫ﻮَر اﻷ‬ْ ‫ﻦ اﻟﺜـ‬ ‫ َوﻟَﻜ‬،‫ﻚ‬ ْ
‫ ﻓَـ َﻘ َﺎل‬."ُ‫ َوَرأْﻳِﻲ أَ ْن ﺗَـْﺘـ ُﺮَﻛ ِﲏ آ ُﻛﻠُﻪ‬،‫َوُﻫ َﻮ َﺧﻄٌَﺮ َﻋﻠَْﻴـﻨَﺎ‬
.ُ‫ ﻓَﺄَ َﻛﻠَﻪ‬،"ُ‫ " ُﻛ ْﻠﻪ‬:ُ‫ﻟَﻪ‬
ِ
َ ُ‫ "أَﻧَﺎ ْاﻵ َن آ ُﻛﻠ‬:‫ﻮِر اﻷَ ْﲪَ ِﺮ‬ْ ‫ﻢ ﻗَ َﺎل ْاﻷَ َﺳ ُﺪ ﻟﻠﺜـ‬ ُ‫ﺛـ‬
‫ﻚ َﻻ‬
."َ‫َﻣـ َﺤـﺎﻟَﺔ‬
ً ‫ ﻓَـ َﻮ َﺟ َﺪ ﻧَـ ْﻔ َﺴﻪُ َو ِﺣ‬،ُ‫َﲪَُﺮ َﺣ ْﻮﻟَﻪ‬
‫ﻴﺪا ِﰲ‬ ْ ‫ﻮُر اﻷ‬ْ ‫ﺖ اﻟﺜـ‬
َ ‫ﺗَـﻠَﻔ‬
،‫اﺟ َﻬ ِﺔ ْاﻷَ َﺳ ِﺪ‬
َ ‫ُﻣ َﻮ‬
‫ﻴﺶ ﻓِ َﻴﻬﺎ ِﰲ‬ ِ ِ
ُ ‫ِﱵ َﻛﺎ َن ﻳَﻌ‬‫ َﺎم اﻟ‬‫ﻛَﺮ اﻟْ َﻤﺎﺿ َﻲ َو ْاﻷَﻳ‬ ‫ﻓَـﺘَ َﺬ‬
،‫ِﲪَﺎﻳَِﺔ َزِﻣﻴﻠَْﻴ ِﻪ‬
:‫ ِﺔ‬‫ﻐَ ِﺔ اﻟْ َﻌَﺮﺑِﻴ‬‫ﺖ ﻗَـ ْﻮﻻً َﻣ ْﺸ ُﻬ ًﻮرا ِﰲ اﻟﻠ‬
ْ ‫َﺻﺒَ َﺤ‬
ِ
ْ ‫ﻓَـ َﻘ َﺎل ﻋﺒَ َﺎرًة أ‬
."‫ﺾ‬ ِ ِ
ُ َ‫ﻮُر اﻷَﺑْـﻴ‬ْ ‫ﺖ ﻳَـ ْﻮَم أُﻛ َﻞ اﻟﺜـ‬
ُ ‫"ﻟََﻘ ْﺪ أُﻛ ْﻠ‬

АРАБША-ҚАЗАҚША МАҚАЛ-МƏТЕЛДЕР
Қазақша баламасы Аудармасы Араб тіліндегі нұсқасы

ِ ِ
ْ َ‫ﲔ َﻏ ِﺮﻗ‬ َ ‫ـﻼﺣ‬ َ‫ﻣ ْﻦ َﻛﺜْـَﺮةِ اﻟْﻤـ‬
Қойшы көп болса, қой Матростардың ‫ﺖ‬
арам өледі көптігінен кеме суға
батады ُ‫ﺴ ِﻔﻴﻨَﺔ‬ ‫اﻟ‬
ْ ‫ﻞ ُﺣ ْﺠَﺮةٍ ﻟَ َـﻬﺎ أ‬ ‫ُﻛ‬
Судың да сұрауы бар Əр бөлменің төлемі бар
ٌ‫ُﺟَﺮة‬
Үй өзімдікі демегін, үй Қабырғада да құлақ ‫ن ﻟﻠﺤﻴﻄﺎن آ َذاﻧًﺎ‬ ِ‫إ‬
артында кісі бар бар.
Əрекет болмай – Əрекет – берекет
берекет болмас
ٌ‫ـﺤ َـﺮَﻛﺔُ ﺑـََﺮَﻛﺔ‬
َ ْ‫اﻟ‬
Сабыр түбі сары алтын Сабырлылық – бақыт ‫ﺎح اﻟْ َﻔَﺮِج‬ ِ  ‫اﻟ‬
кілті ُ َ‫ﺼْﺒـ ُﺮ ﻣ ْﻔﺘ‬
Бір оқпен екі қоян атып Бір тасты екі ‫اﺣ ٍﺪ‬
ِ ‫أَﺻﺎب ﻋﺼ ُﻔﺮﻳ ِﻦ ﺑِـﺤﺠ ٍﺮ و‬
َ َ َ َْ ْ ُ َ َ
алу торғайға тигізу

179