Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Ebeveyn Kabul - Red Teorisi Ve Bireyin Geli - Imi A - S - Ndan - Nemi (#268307) - 234944

    Uploaded by

    beyza.ozveren
    5 views12 pages

    Original Title

    Ebeveyn Kabul- Red Teorisi Ve Bireyin Geli__imi A____s__ndan __nemi[#268307]-234944

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    5 views12 pages

    Ebeveyn Kabul - Red Teorisi Ve Bireyin Geli - Imi A - S - Ndan - Nemi (#268307) - 234944

    Uploaded by

    beyza.ozveren

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 12
    Doluz El Universtesi Buca Egitim Fakitesi Dergisi 21: 20-28 (2007) Ebeveyn Kabul- Red Teorisi Ve Bireyin Gelisimi Agismdan Onemi Parental Acceptance-Rejection Theory and its Importance in terms of Individual Development Aley 6 ler*, Hlya Gilay** Ozer Ebeveyn Kabul Red Teorisi (The Parental Acceptance Rejecton Theory (PART), ‘Amerika ve tm dlinyada ebeveyn kabul reddinin nedenterini, sonuglarni ve diger dpiskenlerleiligilerini agiklamayt amag edinmig, hayat boyu geligim ve sosyallesme teorisiie (1, 2,3} ‘Teoriye gre insanda biyolojik temelli olarak, onun igin Semi olan kigilerden olumlu tepkiler alma ihtiyae: bulunmaktadie. Bu ihtiyagar;rahathk, sevilme, bakin, korunma, igi ve temel sevgi olarak kabul edilmektedi, Yerigkinlikte de bu ibtiyaglar baglanilan kisiye yOnelik olarak karmapklasir ve farkilagir. Bebeklikte ve gocuklukta itiyaglar en iyi gekilde ebeveynler, ergenlik ve yetiskinlkte de diger yakin kgilerden saglanmaktads [3, 2}. Bu nedenle, bu teorinin daha iyi taninmasinda ve daha ayrinuh galisimasinda yarar vardie ‘Anahtar Kelimeler: ABSTRACT ‘The parental acceptance-rejecton theory, as a life-long development and socialization toory, targeted to reveal the reasons, out comes and interactions with ohter variables ofthe aceeptance- rejection by the parents in USA and the whole world (1, 2, 3) ‘According to the theory, all human beings are biologically in need getting positive response from significant other people in their surrounding, These needs are defined as being comforable, be loved, being cared, feel secure attention, basic love. During adulthood, these needs are being complicated and differentiated in relation tothe person to ‘whom one is attached. During to older-hood and childhood those needs are being satisfied by pa-rents. On the other hand those needs are being satisied by other close people ducing adulthood (3,2) Keywords: The Parental Acceptance- Rejecton Theory, child development. vey Kabul red torisi, gocuk gelisimi 1. Ebeveyn Tarafindan Kabul ve Reddedilme Birgok arastirmaya gore kendilik algisinin temeli gocuklukta diger kisilerle (@zelikle ebeveynlerie) kurulan cetkilesimle sekillenmektedir [4]. Baglanma teorisi, kendi algist ile kabullenme arasindaki —iligkinin gelisimsel_ Kokenlerini ortaya koymaktadhr. Ebeveyn Kabul Red Teori’ sine gore erken ‘gocukluk déneminde kabullenici bir ebeveynle kurulan iiskiler, bireyin ileriki_yillarda diger insanlart_kabullenmesinin ve desteklemesinin belirleyicilerindendir [4]. Ebeveyn gocuk itigkisinin kaltesinin gocugun hayatinda uzun yillar sien, derin izler birakmast nedeniyle ebeveynlerin cocuklarina karst kabullenici, destekleyici ve ilgili yaklasimlant bayak Onem tasimaktadir, 20 Ime 2. Ebeveyn Tarafindan Kabul Edilme ve Reddedilme Konusuyla igi ‘Arastirmalarin Tarihi Ebeveyn kabul reddi arastirmalarinin tarihi 1890" lara kadar dayanmaktadir. 1930" tu yilara kadar konu ile ilgili az sayida arasuirma yapilmasina karsihk bugin 2000 den fazla yayin bulunmakta-dir (5). 1930-1940 yillary arasinda Fels Arastirma Enstitisi nde gelistiiten Fels Ebeveyn. Davrani Skalasi, ebeveyn kabul reddini dlgmek igin gelistirilen ilk Ozel dlgme aract olmustur (5). Sonraki yallarda kon ile ilgili farkli dlgme araglari gelis-tirilmistir, Gunimiizde de degisik ‘lgme a-raglar ile farklt rneklem gruplartyla ve kilirler aras) gok sayida—galisma yapulabilmektedir. icv Onder, Prof Dr, Marmara Universitesi, Aatck Egtim Fables), Okul Oncesi itn! ABD. alevond@smaiLcom lya Gulay, De, Pamukkale Universite, Etim Fakes, Okul Oncsi Egiimi ABD. hulyagulas7@ houmaiL com, Dokuz Eli! Universtesi Buca Egitim Fakltesi Dergisi Ronald P. Rohner 1960" lari basinda Amerika’ da Ebeveyn Kabul Red Teorisi” ni olusturmustur. Teorinin olus-turuldugu tarihten bu yana Amerika’ da her etnik grupta, diinya gapinda da 60 ulusta 400° W askin arastirma yapilmusti [5] 3. Ebeveyn Kabul- Red Teorisi Ebeveyn Kabul Red Teorisi (Parental ‘Acceptance- Rejection Theory- PART), ‘Amerika ve tim dlnyada ebeveyn kabul reddinin nedenlerini, sonuglarim ve diger degiskenlerle iligkilerini agiklamay amag edinmis, hayat boyu gelisim ve sosyallesme teorisiir (1,2, 3} Teoride, ebeveyn Kabuld, ebeveynlerin sicaklik ve sevgi ile sekillenen tutumtarins, ebeveyn reddi ise ebeveynlerin cocuklarina karst _duygusal olarak olumsuz davramiglarint ifade etmektedir. Ebeveyn kabuli, ebeveynligin sicaklik ve sevgi boyutunu olustururken, red ise steakhk ve sevginin olmadigi durumlarda ortaya sikmaktadi [6] Teoriye ire bireylerde biyolojik temelli olarak, onlar igin Onemli olan kisilerden olumlu tepkiler alma itiyact bulunmaktadir. Bu ihtiyaglar; rahathk, sevilme, bakim, korunma, ilgi ve temel sevgi olarak kabul edilmektedir. Yetiskinlikte de bu ihtiyaglar baglanulan kigiye yonelik olarak karmagiklasir ve farklilagr. Bebeklikte ve gocuklukta ihtiyaglar en iyi sekilde ebeveynler, ergenlik ve yetiskinlikte de di-ger yakin kigilerden saglanmaktadir (3, 2). Ebeveyn reddinin sonuglarinabak- tugimizda, gocukken —reddedilenler, red- dedilmenin olumsuz sonuclartyla hem ¢o- cuklukta hem de yetiskinlikte karsilagmak- tadurlar, Amerika'da ve Avrupa’da _yapilan sesitli arastirmalar ebeveyn reddinin nevroz. ve sizofreniye varabilecek ciddi__psikolojik problemiere, iletisim sorunlarina, sug isleme, akademik basan dusiklagi, madde bagimliligr ve psikosomatik birgok rahatsiziga neden olabilecegini ortaya koymustur [6] Bununla birlikte baglanilan _kisiler tarafindan reddedildigini algilayan cocuk ve yetiskinler kaygili olup, kendilerine ve Gevrelerine karst gilvenlerini _yitirebilmek- tedirler. Ozellikle gocuklugunda anne babast tarafindan reddedilen cocuklanin dlinme ‘mekanizmalarinda; kendilerine, diger kigilere ve tim dinyaya karst gerpekliklerden sapmalar gorulebilmektedir (3] Ailelerin _gocuklarim, dedebileceklerinin sebeplerine eden red- bakildiginda; 21 24 (2007) baslica etkenler, gocugun istenmeyen gebelik sonucu diinyaya gelmesi, ev ve gocugun sorumlulugunun anneye ayn anda agir gelmes ve annenin kendini yalntz hissetmesi, cok sayida gocuk, —fiziksel ortamdaki bir takim Olumsuzluklar ve ebeveynlerin psikolojik problemleriir [6] 4, Ebeveynligin Sicakhk Boyutu Ebeveynlerin kabul red tutumiart, ebeveynligin sicakhik — boyutunda —ortaya gikmaktadir. Tim insanlar cocukluklarinda ebeveynlerinden ya da bakimlarin dstle-nen kigilerden az ya da cok sevgi girmektedir. Sweaklik boyutu, ebeveynler ve gocuklart arasinda salam —baglarin—olusma-sinin sebebidir. Sicaklik, ebeveynlerin duygularint gostermek igin fiziksel ve sbzel_davranislant kullanmalanidir. Ebeveyn kabul, sicakluk, sevgi, bakim, rahathk, ilgi, destek ve temel sevgiyi igermektedir. Ebeveyn reddi ise ebeveyn, kabulinde yer alan olumlu duygularin, davranislarin, tutumlarin olmayist ile fiziksel ve psikolojik agidan zararlt davramis. ve etkilerle sekillenmektedir [5]. Yapilan galigmalar, ebeveyn reddinin dort temel davranig megine sahip —oldugunu g0stermektedir: 4) Sopukluk-sevgi_ eksikligis Ebeveynlerin gocuga karsisevgi ve sicakhk igeren davranislarindaki azalma ya da bu davranislarin le ortadan kalmasidir[2, 6}. b) Diigmanik-saldirganhik: Ebeveynlerin gocuga karsi olumsuz, saldirgantik, diismanhk igeren davramslaridie (2, 6}. 6) lgisitik- thal: Ebeveynlerin, gocugun gesitli(fizikse, dluygusal) ihtyaglarina Kars duyarstz tavilar igerisinde bulunmalaridi (2,6). 4) Ayrimlagtirilmamiséreddetme: Ebeveynierin gocuklara karst olumlu davranislarina ramen, gocuklar tarafindan reddedici olarak algilanmasi ya da ebeveynlerin farkinda olmadan gocuklarina karsi_ olumsuz tavirlar sergilemeleridic (1,3, 5) Steaklik, dilgmanhik ve _ilgisizlik, ebeveynlerin ig dinyata psikolojik durumlarm fade etmektedir. Ebeveynler, gocuklarina karst stcaklik_hissede-bilecekleri bi dugmanhik, kizginhik gibi olumsuz duygular da hissedebilirler (5. Yine sevgi, saldirgank ve _ihmal ebeveynlerin —bahsedilen——duygularinin davranislarina—yansimalaridir. Ebeveyn Dokuz Eylil Universitesi Buea Egivim Fakiltesi Dergisi ‘gocugunu sevdigi zaman ona Kars) kabullei olacakur. Ebeveyn sevgisni, fiziksel (sarilma, dpme, koruma, oksama, rahat olma), sbzel ve, itifat etme, gocuk hakkinda gizel dzelliklerden bahsetme gibi) ya da bunlar gibi Kiltirel agidan on plana gikmns gesitliyollarla g0sterebilmektedir (3) Ebeveynlerin dismanhik, ofke, krzginhik gibi duygulan: gene! anlamda saldirganhik olarak ifade edilmektedir. Ebeveyn Kabul Red Teorisi" ne gore saldirganlik, kiginin Kendisine ya da bit baskasina zarar verebilecegi hethangi bir davranig olabilir. Teoride, saldirganhik, s6zel (igelemek, alay etmek, beddua ‘etmek, bagirmak, hakaret_ etmek ya da gocugu ktilemek) ve fiziksel (vurmak, itmek, bir seyler_atmak ve gimdiklemek) saldirganhik Olarak ikiye ayrslmaktadir (5) Uisilik, thmal ise davramisbigimi olarak dlismankik ve saldiganiiktanfarkidir.lhmalkar ebeveynler, gocuklarint fizik-sel_ ihtiys tygun maddi destegi saglamakta yetersizken, sosyal ve duygosal ihtiyaplar kargisindaysa uuygun tepkileri verememektedir [5]. Ebeveyn kabul ve reddi iki agidan incelenmektedit: Bunlardan iki, algilanan ya da bireyse! olarak ifade edilen Kabulred diizeyi, digeri de davranislarla gézlemlenen kabul-red dizeyidir. Her zaman olmamakla birlikte genellikle iki bakis agist da benzer sonuclar vermektedir. Bazi durumlarda—_cocuk sevilmedigini hisseder —fakat—_gzlemiler sonucunda ebeveyn reddini g8steren herhangi bir bulguya rastlanmayabilir, Bazen de cocuk reddedildigini distinmemekte iken gozlemlerde saldirganhga ya da ihmale ait bulgular elde edilebilmektedir [5] Ebeveyn kabul ve reddi, sembolik bir dildir. Einik ve kiltirlerarast galigmalarda, ebeveyn kabul-reddinin —farkly " killtirlerde —farkls bicimlerde ifade edilebildigi, bu nedenle incelenen kiltirtin yapisinin ve cesiti Szelliklerinin de g62 Sndnde bulun-durulmast nem tagumaktadr. Omnek olarak, Bengalli anneler gocuklariyla gurur duyduklarim ya da sevgilerini belirtmek ‘gin hethangi bir sozel ifadeye bagvurmadan “gocuklarma _kabuklart soyulmus bir portakal vermektedirler {7} Teori Ug alt teoriden ve bes temel soruyu kapsamaktadhr 4. 1. Kigilik Alt Teorisi: Yetiskinlikte ve sgocuklukta algilanan ebeveyn kabul ve reddinin kisilik ve akit saghgi ile ilgili psikolojik sonuclanint agik-lamayt amaglayan alt teoridir 7). Kigilik alt teorisi kuramda yer alan bes 22 24 (2007) temel sorudan ikisi ile ilgilenmektedir, Bu soru- lardan ilki, farklt sosyo kiltivel gevrelerden, etnik gruplardan, cinsiyetlerden gelmelerine ragmen ebeveynlerinin kabul ve reddine karsilik bireyler aynt tepkileri mi verirler ? Diger soru da cocukluktaki reddedilmenin, yetiskinlige ve daha ileriki yaslara etkisi ne diizeydedir ? (1, 5] Teoriye gore gocuklarin —_duygusal ihtiyaclarimin (givenlik’ ve rahathk) karst- lanmast, ebeveynleri ile iligkilerinin kalitesine baglidir. Bu nedenle hem baglanma kuramina hhem de kabul red teorisine gore cocuklukta en ‘nemli baglanma nesneleri ebeveynlerdir [5] Bu alt teoriye gre ebeveynleri ta-rafindan reddedilen gocuk ve yetiskinlerle _yapilan arastirmatar bu kisilerin kilt, dil, cinsiyet gibi degiskenlere gore farklhk gostermeyen bes karakteristik Gzellige sahip olduklarim ortaya koymustur (2, 3} a) Diismanhk, —saldirganlik, —_pasif saldirganlik ya da saldirganlik ve dusmanhikla bag etmede problemler. ) Algulanan saldirganhigin_sekline, ‘yogunluguna, sikligina baglt olarak bagimliik ya da savunmact bagimsiziik. Teoriye gore ‘duygusal ihtiyaglara verilen olumlu tepkiler (bakim, ilg, destek, rahathk, sevgi gibi) kigi igin gligli bir motivasyon kaynagidir. Bu ihtiyaclar ebeveynler ya da baplanilan kisiler tarafndan karsilanmadiginda, reddeditenterde kaygi ve glivensizlik duygulany artacakur. Cocuklukta duygusal giivenligi, rahathgi, ebeveyni ile iligkisine baghdir. Kisilik alt teorisine gore duygusal givenlige, rahathiga sahip olanlar yetiskinlikte de baglandiklart kisilerle olumlu ilis-kiler kurabilmektedirler. Kisi_ reddedildiginde baglandigi_kisiden olumlu tepkiler alabilmek igin daha fazla gaba sarf edecektir. Bu caba bagimliligi da beraberinde getirmektedir. Bagim-siz.kisiler, olumlu tepki alma ihtiyaglarim. uygun bigimde karsilayabilmek igin diger kigilere karst youn, alysiimis, yakin “davranislardan, tutumlardan kaginirlar, Bagimli kisiler ise olumlu tepkiler jgin yogun ve aliskanhik haline gelmis istekler iginde olup gok gaba sarf ederler (2, 3. Reddedilme ile yasanan psikolojik yikim, zamanla kisiyi savunmact bagimsiz bir birey haline ——getirebilmektedir.-Savunmact bagimsizlik, olumlu tepkiler igin ger-gekci bazi gabalar gine girmeyi gerektiren. saglikl bagumsiziiga benzemekle birlikte, savunmact bagimsiz kigiler kendilerine gsterilen olumlu tepkilerin (Sicakhik, destek gibi) —farkina Dokus Eyl! Oniverstesi Buca Eisim Fakiltesi Dergisi varmazlar ve slirekli daha fazlasin: arzularlar 1, ©) 2 sayginin ve 62 yeterliligin azalmast: Kisilerin kendilerine bakis agilant, ebeveynleri ‘ya da onlar igin demi olan diger kisilerin of hakkinda ne distindugi ile yakindan iligkilidir. Cocuklar ya da yetiskinler baglandiklar kigiler tarafindan sevilmiyorlarsa, kendilerini sevilmeyi hak etmeyen, sevilmeye layik ol-mayan bireyler ‘olarak algilayabilmektedirler. Kendilerini insan olarak grmemekte, istekleri_ doyuma tlagmamaktadir (3]. Bu durum zamanta kisinin kendisine olan saygisinin ve Gz. yeterlliginin azalmasina yol agabilmektedir. 4 ) Duygusal dengesizlik: Kritik diizeydeki reddedilme deneyimine sahip ocuklar_ ve yetiskinlerde kizginlik, Ofke ve diger yikict ‘duygular yogunlasabilmektedir. Reddedilen birgok kisi reddedilmenin —_olumsuz sonuglarindan kendini korumak igin duygusal agidan ge kapanabilir. Bu da duygusal dengesizligi beraberinde getire-bilir. Duygusal dengesizik ile birlikte kisiler sevgi gibi olumlu duygularint gdstermekte ya da bu duygular

    You might also like