3.

UČENIK UME DA ODREDI CENTRALNI I PERIFERIJSKI UGAO, RAČUNA POVRŠINU ISEČKA

KAO I DUŽINU LUKA

Obim kruga je O = 2rπ

Površina kruga je P = r 2π

Kružni luk

2rπ .
O
Dužina kružnog luka je: l= ⋅α
3600 r
α
r

O
odnosno, može i : l= ⋅α
3600 l
rπα
ili l=
1800

Kružni isečak

.
O

r α r

Površina kružnog isečka je

l r 2πα r ⋅l Pkruga ⋅ α
Pki = ili Pki = ili Pki =
3600 2 3600

Kružni odsečak

.
O

r r

A B

Površina kružnog odsečka se dobija kad od površine kružnog isečka oduzmemo površinu trougla
ABO.
Pods = Pise − P∆ABO

1
Kružni prsten

r
R
.
O

Pkp = ( R 2 − r 2 )π
Površina kružnog prstena se računa kad od površine većeg kruga oduzmemo površinu manjeg kruga.

Polukrug

.
2r

r 2π
Površina polukruga se naravno dobija kad površinu kruga podelimo sa 2. Ppolukruga =
2
2rπ
Pazite, obim polukruga je zbir polovine obima kruga i prečnika! O polukruga = + 2r = rπ + 2r = r (π + 2)
2
Nad istim lukom , svi periferijski uglovi su jednaki:

β
β

l
Periferijski ugao nad prečnikom je prav:

.
2r

Nad istim lukom, centralni ugao(α ) je dva puta veći od periferijskog ugla(β )
To jest: α =2β

.
O
α
r r

α = 2β
2
Primer 1.

Dužina kružnog luka AB jednog kruga je π cm , a centralni ugao nad tim lukom 150 . Odredi obim kruga.

Rešenje:

o
15

l =π
A B
π α = 150
O =?
Znamo da se dužina kružnog luka računa:

2rπα
l= odnosno
3600
O ⋅α
l= zamenimo date podatke
3600
O ⋅150
π=
3600
O
π=
24
O=24π cm

Primer 2.

Izračunaj dužinu kružnog luka AB i površinu isečka sa slike:

Rešenje:
rπα
l=
1800
5 ⋅ 3,14 ⋅1440
l=
r = 5cm 1800
l = 12,56cm
Sa crteža možemo “ pročitati” da je : α = 1440 pa je
r ⋅l
π ≈ 3,14 P=
2
5 ⋅12, 56
P=
2
P = 31, 4cm 2

3
Primer 3.

Izračunati nepoznate uglove sa slike:

Rešenje:

Ako posmatramo trougao ABO, možemo zaključiti da je on jednakokraki , jer su mu dve stranice poluprečnici

kruga !

Onda su uglovi OAB i OBA jednaki i iznose po 50 stepeni: ∡OAB = ∡OBA = 500

O
α
r r

o o
50 50
A B

Traženi centralni ugao alfa ćemo naći:

α = 1800 − (500 + 500 )

α = 1800 − 1000
α = 800

Nad istim lukom centralni ugao je dva puta veći od periferijskog, dakle:

α
β=
2
800
β=
2
β = 400

www.matematiranje.in.rs

4
 Evo i nekoliko primera iz zbirke za pripremu male mature 2012. godine:

Rešenje:

Iz čega se sastoji ova kriva linija?

Nju sačinjavaju TRI POLUOBIMA datih krugova čije prečnike možemo pročitati sa slike!

Za prvi polukrug je 2r1 = 6

Za drugi polukrug je 2r2 = 9

Za treći polukrug je 2r3 = 12

O1 O2 O3
O= + +
2 2 2
2r π 2 r π 2 r π
O= 1 + 2 + 3
2 2 2
6π 9π 12π
O= + +
2 2 2
27π
O=
2
O = 13, 5π cm

Dužina krive linije je 13,5π cm .

5
Rešenje:

Pogledajte pripremni fajl KRUG.

Dužina tetive je jednaka poluprečniku, to nam govori da je trougao ABO jednakostraničan i da su mu svi uglovi od
po

60 stepeni. ( slika 1.)

C C
o
O O 30
o o
60 60
o o o o
60 60 60 60
A B A B
slika 1. slika 2.

Nad istim lukom, centralni ugao je dva puta veći od periferijskog!

Pogledajmo luk AB. Njemu odgovara centralni ugao AOB od 60 0 i odgovara mu periferijski ugao ACB.

Pošto taj periferijski ugao mora biti duplo manji od centralnog koji je 60 0 .

Dakle:

Mera ugla ACB je 30 0 . ( slika 2.)

www.matematiranje.in.rs

6
Rešenje:

rπα
l=
1800 O = 2rπ
20π ⋅ 720
l= sad tražimo poluprečnik kruga čiji je obim 8π cm : 8 π = 2r π
1800
8
l = 8π cm r = → r = 4cm
2

Dužina poluprečnika tog kruga je 4cm.

www.matematiranje.in.rs