Geografia | Klasa 4 Przedmiotowy System Oceniania

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA (PSO) z Przyrody

1. Oceny

Uczniowie bez dostosowania Uczniowie z dostosowaniem wymagań edukacyjnych

Ocena Przedział punktów Waga oceny Ocena Przedział Waga oceny
6 100 – 99 % Sprawdzian – 6 6 100 – 96 % Sprawdzian – 6
5 98 – 91 % Kartkówka – 6 5 95 – 88 % Kartkówka – 6
4 90 – 75 % Zadanie domowe – 1 4 87 – 72 % Zadanie domowe – 1
3 74 – 50 % Odpowiedź ustna - 4 3 71 – 47 % Odpowiedź ustna - 4
2 49 – 33 % Projekt edukacyjny - 5 2 46 – 30 % Projekt edukacyjny - 5
Prezentacja multimedialna - 5 Prezentacja multimedialna - 5
1 32 – 0 % Zadania dodatkowe / 1 29 – 0 % Zadania dodatkowe /
Zadanie dla chętnych - 3 Zadanie dla chętnych - 3
Uwaga! Uczeń może skorzystać z nieprzygotowania do lekcji 1 ( jeden raz) w semestrze, a także nie odrobić zadania domowego również 1
(jeden raz) w semestrze, przy założeniu, iż zgłosi ten fakt nauczycielowi przed lekcją.

2. Wymagania na poszczególne oceny z danego tematu i działu

Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca
Temat lekcji
Uczeń potrafi:
Dział 1. Poznawanie przyrody (odpowiada treściom kształcenia z działów I i częściowo II z Podstawy programowej kształcenia ogólnego)

1. Sposoby • wymienia źródła wiedzy o
poznawania przyrody przyrodzie;
• wymienia zmysły potrzebne do
poznawania przyrody;
• podaje przykłady obiektów,
które można obserwować
przez lupę.
• określa, co to jest przyroda;
• podaje po dwa
przykłady obserwacji
przyrodniczych, w których
wykorzystuje się
lornetkę.
• podaje przykłady obiektów, • wyjaśnia, co to są • wyjaśnia, jakie są
organizmów, które można narządy zmysłów i jaka źródła wiedzy o
obserwować przez mikro- jest ich rola w poznawaniu przyrodzie.
skop; przyrody.
• wyjaśnia, do czego jest
potrzebna mapa, kompas i
taśma miernicza.

2. Obserwacje • podaje przykłady • wymienia sposoby • wyjaśnia, co to jest obserwacja • opracowuje kartę obserwacji • wyjaśnia, kiedy
przyrodnicze organizmów, obiektów i dokumentowania przyrodnicza. dowolnego obiektu. można na podstawie
zjawisk, które można obserwacji przyrodniczej; obserwacji wyciągnąć

1
 Geografia | Klasa 4
obserwować.
3. Doświadczenia • podaje przykłady pytań, na
przyrodnicze które można uzyskać
odpowiedź, przeprowadzając
doświadczenie przyrodnicze.
4. Kierunki • wyjaśnia, kiedy jest nam
geograficzne potrzebna znajomość kierunków
świata,
• wyznacza kierunki świata za
pomocą gnomonu i Słońca.
5. Zmiany • podaje przykłady świadczące o
położenia Słońca pozornych zmianach położenia
na niebie Słońca na niebie;
• wyjaśnia znaczenie pojęć:
wschód Słońca, górowanie
Słońca, zachód Słońca.
6. Położenie Słońca na
• wymienia daty rozpoczynające
niebie w różnych porach
kalendarzowe pory roku;
roku
• wyjaśnia znaczenie pojęć:
równonoc i przesilenie.
7. Podsumowanie Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 1–6.
działu 1.
– Poznawanie
przyrody
• wymienia zasady
bezpieczeństwa, których
należy przestrzegać,
prowadząc obserwacje
przyrodnicze.
• wymienia zasady, których
należy przestrzegać,
prowadząc doświadczenie.
• posługuje się
kompasem przy
wyznaczaniu kierunków
świata.
• określa długość dnia
(od wschodu do
zachodu Słońca);
• wyjaśnia pojęcie widnokręgu.
opisuje ilustracje pokazujące drogę
Słońca nad widnokręgiem w
zależności od pór roku.
2
• wymienia punkty, które
zawiera karta doświadczenia.
• opisuje kierunki świata na
róży kierunków;
• określa kierunki świata w te-
renie.
• charakteryzuje widnokrąg w
mieście i na wsi;
• analizuje zależności między
długością cienia a wysokością
Słońca nad widnokręgiem.
• rozpoznaje i wskazuje rysunki
przedstawiające drogę Słońca w
dniach rozpoczynających pory
roku;
• wyjaśnia zależność miedzy
wysokością Słońca nad
widnokręgiem a długością cienia w
różnych porach roku.
Przedmiotowy System Oceniania
• podaje różnice między próbą
badawczą a kontrolną w do-
świadczeniu.
• opisuje sposoby wyznaczania
kierunków świata w sytuacji,
gdy nie ma przyrządów i gdy
nie widać Słońca.
• podaje zależności między
wielkością widnokręgu a
wysokością, na jakiej
znajduje się obserwator.
• samodzielnie wykonuje
rysunki przedstawiające
drogę Słońca nad
widnokręgiem
w dniach rozpoczęcia pór roku.
wnioski.
• uzasadnia, dlaczego w
do- świadczeniu jest
potrzebna próba
kontrolna.
• konstruuje kompas
domowym sposobem
według instrukcji i
posługuje się nim.
• wyjaśnia, dlaczego
droga Słońca nad
widnokręgiem odbywa
się w cyklu dobo- wym.
• wyjaśnia przyczyny
występowania różnic w
długości drogi Słońca nad
widnokręgiem,w zależności
od pory roku.
 Geografia | Klasa 4
Dział 2. Orientacja w terenie i pogoda (odpowiada treściom kształcenia z działów II (częściowo) i III z Podstawy programowej kształcenia ogólnego)
8. Co to jest plan? • wyjaśnia, co to jest plan; • rysuje proste plany małych
• podaje przykłady zastosowa nia przedmiotów w zeszycie,
planów. np. pudełka od zapałek;
• wyjaśnia, dlaczego nie
można narysować planu
klasy bez zmniejszenia jej
wymiarów.
9. Plan i mapa • wymienia różnice miedzy • rozpoznaje na mapie
planem i mapą; znaki topograficzne
• wymienia stałe elementy liniowe,
mapy; powierzchniowe i względem liczby zabudowań i
• odczytuje na mapie punktowe, podaje ich
topograficznej, gdzie znajduje przykłady.
się np. las, szkoła, kościół. • rozpoznaje mapę
topograficzną wśród
innych map do wyboru.
10. Korzystanie z • wskazuje plany miast wśród • odczytuje informacje z
planów i map map; planu miasta i mapy
• wymienia sytuacje życiowe, topograficznej w okolicy z uwzględnieniem
kiedy plan miasta jest nie- podstawowym zakresie;
zbędny. • wskazuje ulice i określa
kierunki, w których
przebiegają, np. z północy
na południe;
• pokazuje na planie
punkty wymienione przez
nauczyciela;
• określa kierunki
świata na mapie
topograficznej i planie
miasta.
11. Składniki wymienia składniki pogody opisuje poszczególne składniki
3
• rysuje obiekty w podanych
dowolnych zmniejszeniach, np.
plan klasy, pokoju, ławki
szkolnej.
• określa kierunki świata na
mapie topograficznej;
• analizuje mapy topograficzne pod
innych elementów.
• planuje trasę wycieczki
po mieście lub po najbliższej
najciekawszych punktów lub
punktów wskazanych przez
nauczyciela.
rozróżnia opady i osady
Przedmiotowy System Oceniania
• szacuje na podstawie
pomiarów sali lekcyjnej, ile
razy należy zmniejszyć
długość
i szerokość sali, aby jej plan
zmieścił się na kartce.
• planuje i opisuje trasę wy-
cieczki, określając kierunki
świata;
• wyznacza trasę wędrówki,
zgodnie z opisem na mapie
topograficznej.
• orientuje plan miasta i
mapę topograficzną za
pomocą kompasu i
charakterystycznych
punktów w terenie;
• opisuje przebieg podanej
trasy z uwzględnieniem
kierunków przebiegu ulic,
lokalizacji zabytków itp.
na podstawie prognozy pogody
• wyciąga wnioski
dotyczące zależności
między zastosowanym
pomniejszeniem obiektu
a wielkością tego
obiektu na planie.
• podaje przykłady innych
map (np. tematycznych) i
opisuje ich zastosowanie.
• szkicuje trasę ze szkoły
do domu, uwzględniając
kierunki świata, bez
korzystania z mapy.
rozróżnia przykładowe rodzaje
 Geografia | Klasa 4 Przedmiotowy System Oceniania

pogody pogody atmosferyczne. opisuje jej składniki chmur i przewiduje na podstawie

ich wyglądu zmiany w pogodzie.

12. Pomiar składników • przyporządkowuje składniki • wymienia jednostki • odczytuje wartości skład-ników • na podstawie wartości • przewiduje wartości
pogody pogody do urządzeń pomiaru składników pogody z urządzeń poszczególnych składników składników pogody w
pomiarowych. pogody. pomiarowych. pogody opisuje warunki zależności od sytuacji
pogodowe. opisanych przez
nauczyciela.

13. Mapa pogody w • przedstawia składniki pogody za • odczytuje składniki • określa pogodę na podstawie • rozróżnia pory roku na pod- • przedstawia mapę
różnych porach roku pomocą symboli graficznych. pogody z mapy pogody. mapy pogody wybranej części stawie wybranych map pogody na podstawie
kraju. pogody. prognozy słownej.

14. • wymienia niebezpieczeństwa • opisuje, jak należy • Opisuje, jak należy zachować się • opisuje zjawisko tęczy. • opisuje zasadę
Niebezpieczeństwa związane z pogodą. zachować się podczas podczas wichury, ulewy działania
związane z pogodą burzy. i śnieżycy. piorunochronu.

15. Podsumowanie Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 8–14.

działu 2.
– Orientacja w
terenie i pogoda

Dział 3. Ja i moje ciało (odpowiada treściom kształcenia z działu IV z Podstawy programowej kształcenia ogólnego)

16. Organizm • podaje przykłady narządów w • wskazuje, że • podaje funkcje układów • rozpoznaje położenie • opisuje
człowieka organizmie człowieka oraz ich podstawowym elementem narządów w organizmie układów i narządów na hierarchiczność
funkcje. budującym organizm jest człowieka. rycinach anatomicznych. struktury organizmu.
komórka;
• wymienia główne układy
na- rządów organizmu
człowieka.

17. Układ ruchu • wymienia funkcje szkieletu;
• wskazuje na planszy
podstawowe części szkieletu;
• określa rolę układu
mięśniowego w organizmie.
• wskazuje dwa • wymienia elementy składowe • wyjaśnia, dlaczego mięśnie • omawia budowę i
przeciwstawnie działające szkieletu człowieka; muszą pracować parami. funkcjonowanie stawu.
mięśnie, np. zginacz i • wskazuje główne mięśnie
prostownik organizmu człowieka.
przedramienia;

4
 Geografia | Klasa 4
18. Układ pokarmowy • omawia rolę układu
pokarmowego.
19. Układ • omawia rolę układu
oddechowy oddechowego.
20. Układ krwionośny • wymienia główne funkcje
krwi.
21. Układ nerwowy • wskazuje na planszy układ
nerwowy;
• nazywa podstawowe
elementy układu
nerwowego.
22. Układ rozrodczy • wskazuje różnice w budowie
komórki jajowej i plemnika,
• podaje nazwy
poszczególnych elementów
budowy układu rozrodczego
kobiety i układu rozrodczego
mężczyzny.
23. Zmiany • opisuje zmiany zachodzące w
zachodzące okresie organizmach dziewcząt
• wskazuje na modelu
szkieletu człowieka rodzaje
połączeń kości.
• wskazuje na schematach
budowy układu
pokarmowego tworzące
go narządy i podaje ich
nazwy.
• na schematach budowy
układu oddechowego
wskazuje tworzące go
narządy i podaje ich
nazwy.
• omawia rolę serca.
• omawia rolę układu
nerwowego w
funkcjonowaniu
organizmu.
• określa rolę układu
rozrodczego kobiety i
układu rozrodczego
mężczyzny.
• wyjaśnia, na czym
polega dojrzewanie
5
• opisuje ogólnie przebieg
procesów zachodzących
w przewodzie pokarmowym
człowieka.
uzasadnia, dlaczego oddychanie
przez nos jest zdrowsze niż przez
usta.
• opisuje rodzaje naczyń
krwionośnych.
• dokonuje podziału układu
nerwowego pod względem
budowy.
• wskazuje na planszy
rozmieszczenie narządów
rozrodczych kobiety i
mężczyzny.
• wskazuje czynniki wpływające
pozytywnie i negatywnie na
Przedmiotowy System Oceniania
• wymienia rodzaje zębów
człowieka i podaje ich funk-
cje.
• opisuje proces wymiany gazowej
zachodzący w płucach.
• na podstawie ryciny omawia
budowę serca.
• wymienia funkcje, jakie pełni
móżdżek.
• określa rolę poszczególnych
narządów w układzie
rozrodczym męskim i
układzie rozrodczym
żeńskim.
• charakteryzuje etap dojrze-
wania.
• opisuje rolę ślinianek,
wątroby i trzustki.
• wykazuje związek między
budową a rolą krtani.
• wyjaśnia, dlaczego
krążenie krwi jest
warunkiem życia
człowieka.
• wyjaśnia, dlaczego układ
nerwowy odgrywa
kluczową rolę w
organizmie.
• uzasadnia
przystosowanie budowy
układu rozrodczego
męskiego i układu
rozrodczego żeńskiego
do pełnionych funkcji.
• wyjaśnia, co to
znaczy, że na
Geografia | Klasa 4 Przedmiotowy System Oceniania

dojrzewania i chłopców w okresie dziewcząt rozwój organizmu w okresie dojrzewanie mają

dojrzewania. i chłopców. dojrzewania. wpływ hormony.

24. Narządy zmysłów • wymienia zmysły człowieka i
wskazuje je na własnym
organizmie;
• podaje podstawowe zasady
dbania o słuch i wzrok.
• opisuje rolę poszczególnych • wyjaśnia, co to znaczy, • uzasadnia, że zmysły chronią • opisuje rolę mózgu w
zmysłów w odbieraniu że zmysły ulegają adaptacji; organizm przed odbieraniu wrażeń ze
wrażeń ze środowiska • podaje przykłady świadczące o niebezpiecznymi czynnikami środowiska zewnętrznego
zewnętrznego; ochronnym działaniu zmysłów zewnętrznymi. przez narządy zmysłów.
• uzasadnia, dlaczego nie dla organizmu.
należy słuchać zbyt
głośnej muzyki oraz
korzystać zbyt długo z
telefonów komórkowych.

25. Jak dbać o własne • wymienia substancje wyda- • wskazuje znaczenie • opisuje poprawne zasady mycia • wyjaśnia, dlaczego • proponuje i przeprowadza
ciało i otoczenie? lane i wydzielane przez skórę; czystości odzieży, obuwia, zębów. przestrzeganie higieny doświadczenie
bielizny osobistej jest obowiązkiem przedstawiające niszczenie
• podaje zasady pielęgnacji
i otoczenia dla każdego człowieka. szkliwa nazębnego.
skóry, włosów, zębów i
paznokci. utrzymania zdrowia;
• podaje przykłady
ubioru dostosowanego do
pory roku i rodzaju pracy.

26. Podsumowanie Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 16–25.

działu 3.
– Ja i moje ciało

Dział 4. Ja i moje otoczenie (odpowiada treściom kształcenia z działu V z Podstawy programowej kształcenia ogólnego)

27. Świat substancji • wymienia trzy podstawowe • wymienia trzy stany • opisuje trzy stany skupienia • uzasadnia, dlaczego • opisuje własności ciała w
grupy ciał stałych w skupienia substancji. substancji w zależności przykładowe ciało zostało zależności od rodzaju
zależności od ich właściwości od ułożenia drobin oraz możliwości wykonane z danej substancji. substancji, z jakiej zostało
fizycznych. ich przemieszczania. wykonane.

28. Niebezpieczne • odróżnia środki szkodliwe po • na podstawie instrukcji • uzasadnia celowość umieszczania • interpretuje szkodliwość pro- • określa szkodliwe dla
substancje oznaczeniach na opakowaniu omawia sposób symboli ostrzegawczych na duktu oznaczonego kilkoma zdrowia skutki działania
lub etykiecie. posługiwania się środkami produktach szkodliwych. piktogramami preparatów drażniących,

6
Geografia | Klasa 4 Przedmiotowy System Oceniania

czystości. ostrzegawczymi. żrących, wybuchowych i

toksycznych.

29. Uszkodzenia ciała • wskazuje sposoby • podaje przyczyny • wskazuje poprawne postępowanie • podaje różnice między • wymienia rodzaje
postępowania podczas uszkodzeń skóry; w wypadku pogryzienia przez zwichnięciem a złamaniem; uszkodzeń ciała i opisuje
opatrywania otarcia lub • opisuje objawy zwierzę. • wyjaśnia, dlaczego nie należy sposoby udzie- lania
skaleczenia; złamania kości. opalać się bez właściwego pierwszej pomocy.
• opisuje sposoby zabezpieczenia skóry.
zabezpieczania ciała przed
skutkami nadmiernego
promieniowania słonecznego.

30. Choroby zakaźne i • wyjaśnia, co to są choroby
zapobieganie im zakaźne;
• opisuje podstawowe sposoby
zapobiegania chorobom
zakaźnym.
• uzasadnia konieczność • wskazuje przykłady chorób • opisuje objawy wybranych • omawia ogólnie
za- sięgnięcia porady bakteryjnych i wirusowych; chorób zakaźnych. zasadę działania
lekarskiej w przypadku • uzasadnia celowość wykony- wania szczepionki.
zachorowania na chorobę szczepień ochronnych.
zakaźną;
• podaje przykłady chorób
zakaźnych człowieka i
dróg zakażenia się nimi.

31. Niebezpieczne • wymienia typowe objawy • podaje przykłady zwierząt • podaje przykłady roślin • wyjaśnia, dlaczego w • wyjaśnia, co
organizmy alergii; jadowitych. mogących wywołać alergię u kontaktach ze zwierzętami oznaczają pojecia:
ludzi. należy zachować alergia, alergolog.
• opisuje zachowania szczególną ostrożność.
mogące ustrzec człowieka
przed grzybicą.

32. Uzależnienia • wskazuje sposoby odmawiania
picia alkoholu, palenia tytoniu
i zażywania narkotyków.
• wymienia sytuacje, w
których należy powiedzieć
nie;
• wyjaśnia, co to jest
uzależnienie.
• podaje przykłady zachowań
asertywnych wobec presji
otoczenia;
• wyjaśnia, dlaczego znajomości
zawarte przez internet mogą
być niebezpieczne.
• opisuje skutki działania • uzasadnia konieczność
nikotyny na organizm za- chowania postawy
człowieka. antyalkoholowej i
antynikotynowej.

33. Zdrowy styl życia • wymienia podstawowe • opisuje zasady • uzasadnia stwierdzenie: Ruch i • wyjaśnia, dlaczego bycie • wyjaśnia, jak rozumie
zasady zdrowego stylu życia; zdrowego stylu życia; umiejętność odpoczynku są życzliwym dla innych ma stwierdzenie: Wytyczaj
• podaje przykłady potraw, • wyjaśnia, dlaczego należy wpływ na zdrowie człowieka; sobie realistyczne cele

7
 Geografia | Klasa 4 Przedmiotowy System Oceniania

których powinna się wy- zachować postawę bardzo ważne dla organizmu. • uzasadnia stwierdzenie: życiowe
strzegać osoba prowadząca asertywną w wypadku Zdrowie w dużej mierze i wytrwale dąż do ich
zdrowy styl życia; bycia namawianym do zależy od nas samych. osiąg- nięcia.
• wymienia czynniki mające zapalenia papierosa,
szkodliwy wpływ na wypicia alkoholu lub
organizm. spróbowania narkotyków.

34. Podsumowanie • Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 27–33.

działu 4.
– Ja i moje otoczenie

Dział 5. Środowisko przyrodnicze najbliższej okolicy (odpowiada treściom kształcenia z działu VI z Podstawy programowej kształcenia ogólnego)

35. Przyroda • podaje przykłady elementów • wyjaśnia, co to są • rozpoznaje w krajobrazie • podaje przykłady • opisuje pochodzenie skał;
ożywiona i przyrody ożywionej i skały i minerały; elementy przyrody ożywionej i gospodarczego • wyjaśnia powstawanie
nieożywiona. nieożywionej; • odróżnia skały lite od nieożywionej; wykorzystania surowców skał osadowych;
Rodzaje skał • wymienia rodzaje skał (lite, pozo- stałych, rozpoznaje • charakteryzuje różne rodzaje skał i mineralnych; • dokumentuje skały w
sypkie i zwięzłe). granity rozpoznaje je; • podaje przykłady surowców najbliższej okolicy
i piaskowce. • wyjaśnia, co to są surowce jubilerskich. (fotografuje, opisuje,
mineralne, podaje ich po- wyjaśnia zależności).
dział.
36. Formy ukształtowania • rozpoznaje i nazywa elementy
• wymienia formy • rozpoznaje na • wskazuje i nazywa • charakteryzuje
powierzchni Ziemi doliny rzecznej w te- renie.
ukształtowania terenu; ilustracjach elementy pagórka; poszczególne formy
• wskazuje, które z form • i nazywa poszczególne • rozpoznaje zbocza ukształtowania
• są wklęsłe, a które formy ukształtowania łagodne i strome; terenu;
wypukłe (na fotografiach, terenu. • wskazuje na modelu i nazywa • rozpoznaje w terenie
modelach lub w terenie). elementy doliny rzecznej. formy terenu i
wykonuje
dokumentację
fotograficzną.

37. Warunki życia na • wymienia najważniejsze • podaje przykłady • podaje przykłady • podaje przykłady roślin • wykazuje związek
lądzie cechy środowisk lądowych. sposobów przetrwania przystosowań roślin do światłolubnych i budowy zwierząt z
zimy przez rośliny i warunków suchych i wilgotnych. cieniolubnych. przystosowaniem do życia
zwierzęta. na różnych podłożach.

8
 Geografia | Klasa 4
38. Organizmy • rozpoznaje pospolite drzewa,
najbliższej okolicy krzewy i rośliny zielne
występujące w najbliższej
okolicy oraz podaje ich nazwy;
• rozpoznaje pospolite
zwierzęta występujące w
najbliższej okolicy oraz podaje
ich nazwy.
39. Las jako • wyjaśnia, co to jest las;
środowisko życia • wymienia funkcje lasu;
organizmów • podaje podstawowe zasady
zachowania się w lesie.
40. Organizmy • wymienia warstwy roślinności
różnych warstw w lesie;
lasu • podaje przykłady grzybów
jadalnych, niejadalnych
i trujących.
41. Sposoby • rozróżnia cudzożywny i
odżywiania się samożywny sposób
organizmów odżywiania się.
42. Przystosowania
• na wybranych
organizmów do
przykładach
zdobywania pokarmu
przedstawia
przystosowania zwierząt
roślinożernych
• i mięsożernych do
zdobywania pokarmu.
43. Łąka jako • podaje przykłady wykorzy-
środowisko życia stywania łąk przez człowieka.
organizmów
• wskazuje różnice
między drzewem
iglastym a liściastym;
• wyjaśnia, czym różni
się drzewo od krzewu i
rośliny zielnej;
• wskazuje pień i
koronę drzewa.
• omawia znaczenie tablic
in- formacyjnych
umieszczanych przy wejściu
do lasu.
• podaje przykłady
roślin tworzących
poszczególne warstwy
lasu.
• podaje przykłady
znaczenia roślin w
przyrodzie i życiu
człowieka,
• wykazuje różnorodność
sposobów polowania zwierząt
mięsożernych.
• rozpoznaje typowe
rośliny łąkowe.
9
• podaje przykłady bylin
występujących w najbliższej
okolicy.
• wyjaśnia różnice między
lasem liściastym, iglastym i
mieszanym.
• opisuje temperaturę powietrza,
wilgotność i nasłonecznienie w
poszczególnych warstwach
lasu;
• opisuje, jak można poznawać las
za pomocą różnych zmy- słów.
• uzasadnia, że człowiek jest
organizmem cudzożywnym.
• podaje przykłady przystosowań
• uzasadnia, że budowa
roślin stanowi
przystosowanie do
samożywnego odżywiania
się.
• rozpoznaje zwierzęta żyjące na
łące.
Przedmiotowy System Oceniania
• wyjaśnia, co to są byliny.
• wyjaśnia znaczenie pojęć:
buczyna, bór, las mieszany.
• wyjaśnia, dlaczego rośliny
runa leśnego kwitną wczesną
wiosna;
• wyjaśnia znaczenie ściółki
leśnej dla życia w lesie.
• uzasadnia, że rośliny to
organizmy samożywne.
• wykazuje związek między
zwierząt do odżywiania się
pokarmem płynnym.
• rozróżnia rośliny jednoroczne i
byliny.
• podaje różnice między
rośli- nami jednorocznymi,
dwuletnimi i wieloletnimi.
• prezentuje
samodzielnie
opracowany regulamin
za- chowania się w lesie.
• omawia przystosowania
roślin w poszczególnych
warstwach lasu do
panujących tam
warunków.
• opisuje ogólnie proces
foto- syntezy.
budową przewodu
pokarmowego roślinożerców
a spożywanym przez nie
pokarmem
• rozróżnia łąki naturalne
i stworzone przez człowieka.
Geografia | Klasa 4 Przedmiotowy System Oceniania

44. Rośliny uprawne • wymienia produkty • rozpoznaje zboża • określa cel tworzenia pól • wskazuje różnice miedzy • wyjaśnia, co to są
otrzymywane z poszczególnych uprawiane w Polsce; uprawnych; polem uprawnym a łąką; rośliny zbożowe,
zbóż; • nazywa rośliny oleiste; • opisuje zastosowanie i wyko- • opisuje wykorzystanie i za- okopowe, oleiste.
• wymienia produkty • podaje przykłady rzystanie różnych rodzajów stosowanie roślin
otrzymywane z ziemniaków i roślin warzywnych. i różnych części roślin. włóknodajnych.
buraków cukrowych.

45. Wody stojące i • wymienia wody występujące w
płynące najbliższej okolicy;
• podaje przykłady wód
płynących i stojących.
• podaje przykłady
zbiorników sztucznych i
naturalnych;
• omawia wykorzystanie wód
płynących i stojących.
• wyjaśnia pojęcia: bagno, staw,
jezioro;
• wyjaśnia, co to jest źródło i
ujście rzeki;
• opisuje rzekę w najbliższej
okolicy.
• rozpoznaje w terenie wody
powierzchniowe w najbliższej
okolicy i podaje ich nazwy;
• wyjaśnia, co to jest nurt rzeki;
• opisuje naturalne i sztuczne
zbiorniki wodne i rozpoznaje
je w terenie.
• charakteryzuje wpływ
różnych czynników na
wody
powierzchniowe;
• opisuje skutki powodzi;
• opisuje działalność rzeki
(żłobienie koryta,
podmywnie brzegów,
transport piasku i inne).

46. Warunki życia w • wymienia korzyści, jakie daje • wskazuje najważniejsze • wykazuje różnice w warunkach • opisuje proces wymiany • wyjaśnia zasadę
wodzie organizmom środowisko przystosowania ryb do życia w wodzie i na lądzie. gazowej u ryby. działania pęcherza
wodne. życia w środowisku pławnego.
wodnym.

47. Organizmy • podaje przykłady ryb • podaje przykłady słodko- • omawia strefy występowania roślin • określa, czym jest plankton i • na wybranych
słodkowodne słodkowodnych występujących wodnych zwierząt (innych w jeziorze. jakie jest jego znaczenie. przykładach przedstawia
w Polsce. niż ryby) żyjących w Polsce. przystosowania roślin do
życia w wodzie.

48. Podsumowanie Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 35–47.

działu 5.
– Środowisko
przyrodnicze
najbliższej okolicy

Dział 6. Krajobraz najbliższej okolicy (odpowiada treściom kształcenia z działu VII z Podstawy programowej kształcenia ogólnego)

49. Wpływ • opisuje dzisiejszy wygląd • opowiada, jak wyglądał • wyjaśnia, dlaczego krajobrazów • podaje przykłady • podaje przykłady zmian
działalności krajobrazu w mieście i na wsi; krajobraz przed setkami naturalnych na Ziemi jest krajobrazów naturalnych i krajobrazu na skutek

10
Geografia | Klasa 4 Przedmiotowy System Oceniania

człowieka na • wymienia obiekty budowlane
krajobraz wykonane przez człowieka
wpływające na krajobraz.
lat (na podstawie ryciny) i
czym zajmowali się ludzie;
• omawia, jakie zmiany
krajobrazu następowały w
ciągu stuleci pod wpływem
działalności człowieka.
niewiele;
• porównuje krajobraz miejski i
wiejski;
• opisuje krajobrazy
zdewastowane przez
człowieka, np. tereny kopalń
odkrywkowych.
uzasadnia ich
zakwalifikowanie do da-
nego typu krajobrazów;
• wyjaśnia, dlaczego krajobraz
rolniczy zalicza się do
krajobrazów częściowo
przekształconych.
gwałtownego rozwoju
przemysłu w XIX w.;
• wyjaśnia, na czym
polega rekultywacja
krajobrazu.

50. Krajobraz wsi i • wymienia składniki krajobrazu • charakteryzuje • uzasadnia zależność krajobrazu • porównuje krajobrazy rolni- • definiuje pojęcia:
miasta wiejskiego i miejskiego. krajobraz wiejski i rolniczego od pór roku. cze nizinne i górskie; krajobraz rolniczy i
miejski. • porównuje krajobrazy dużego i krajobraz miejski.
małego miasta.

51. Krajobraz • podaje przykłady • opisuje elementy • opisuje wybrany typ krajobrazu • uzasadnia przywracanie • wyjaśnia różnice
antropogeniczny krajobrazów krajobrazu antropogenicznego. wartości użytkowych i przy- między określeniem
antropogenicznych; antropogenicznego w rodniczych na terenach rewitalizacja i
• wymienia składniki najbliższej okolicy. zdegradowanych. rekultywacja.
krajobrazu
antropogenicznego w
najbliższej okolicy.

52. Krajobraz • wymienia składniki • rozróżnia aktualne i • opisuje krajobraz najbliższej • wyjaśnia pochodzenie nazwy • prezentuje krajobraz
okolicy dawniej i krajobrazu w swojej dawne elementy okolicy. swojej miejscowości. okolicy na nośnikach
dziś okolicy. krajobrazu cyfrowych.
w najbliższej okolicy.

53. Obiekty • wymienia formy ochrony
chronione w przyrody w Polsce;
najbliższej okolicy • podaje przykład parku
narodowego położonego
najbliżej miejsca zamieszkania i
wskazuje go na mapie;
• opisuje podstawowe zasady
zachowania się na terenie
parku narodowego;
• podaje możliwości ochrony
przyrody przez ucznia klasy 4.
• wyjaśnia sposoby
ochrony przyrody w
Polsce,
• wyjaśnia co
oznacza skrót LOP.
• podaje przykłady rezerwatów • opisuje zadania szkolnego • wyjaśnia, dlaczego
przyrody i pomników przy- rody koła Ligi Ochrony Przyrody. ochrona przyrody ma w
w Polsce; Polsce długą tradycję.
• wskazuje miejsca w najbliższej
okolicy zasługujące
na ochronę i uzasadnia swój
wybór.

11
 Geografia | Klasa 4 Przedmiotowy System Oceniania

54. Podsumowanie Wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z lekcji 49–53.

działu 6.
– Krajobraz
najbliższej okolicy

AUTORZY PROGRAMU NAUCZANIA: Ewa Gromek, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Laskowska, Andrzej Melson.
Wyd. WSiP

12