You are on page 1of 103
BO CONG THUONG TRUONG DAI HOC KINH TE KY THUAT CONG NGHIEP Tran Thi Hoang Yén, Tran Thuy Lé GIAO TRINH XAC SUAT VA THONG KE NAM 2016 LOLNOI DAU Trong cae mon Toan 6 truémg Dai hoc, mon Xac suat va théng ké la mon hoc c6 nhiéu img dyng rng rai trong ede chuyén nganh khoa hoc, ky thudt khéc nhau nhu: Kinh 6, Quan tri, Dign, Tin hoc...Xéc sudt va théng ké ki mOt bd phan ciia todn hoc, nghién ctru cae hign twong ngdu nhién — la cde hién twgng ma ta khéng thé néi trade la né xay ra hay khong khi thye hign m6t lin quan sat. Nghién ciru xac sudt va théng ké nhim tim ra tinh quy luft trong nhig hién twong thye tign ma “tuéng chimg” nhu khong ¢6 quy luat Trong nhiing nim gan day, gido trinh xdc s théng ké da tré thinh co sé khoa hoc cua nhiéu nganh trong céc truéng Dai hoe, do dé nhu cau hgc tap mon va nghién ciru ing dung rit lén, nhat la ddi véi sinh vién cdc nganh kinh té, ky thuat. Xdc suat va théng ké ké ca ly thuyét xac suat c6 dién cing nhw hién dai duge cho 1a m6t mén hoc khd. Vai ly do nhu vay nén gido trinh nay ching t6i viét theo céch tiép cn don gian vé mat ly thuyét, song cht trong nhiéu vao img dung théng qua cdc vi du va bai tap. Do dé, cde vin dé ly thuyét duge trinh bay trong gido trinh khéng qué thién vé yéu céu dim bao su chat che hinh thire (mc di diéu nay vén 1a dae trung ctia toan hoc). Cac chimg minh khé khéng dua vao trong gido trinh. Loi giai cla cdc vi dy duge trinh bay chi tiét va cu thé nhim giup sinh vién ty minh c6 thé tiép can duge voi cae kién thite can tinh hgi. Gio trinh duge chia thanh 5 chuong (véi hai phin ly thuyét co ban d6 la: Ly thuyét xac suat va ly thuyét thong k Chuong 1: Bién cé ngdu nhién va xdc suat. Chuong 2: Dai rong ngau nhién. Chuong 3: Dai lugng ngdu nhién nhiéu chiéu. Chong 4: Mau théng ké va uée hang tham s6. Chuong 5: Kiém dinh ede gi Trong qua trinh bién soan gio trinh tig 16i dd nhdn duge nhiéu g6p ¥ cia cae ding nghigp. Ching t6i chin thanh cam on nhiing déng gop quy béu 46. Chung t6i cing hy vong gido trinh nay Li mot tai ligu tt dé sinh vign co thé tu hoc, ty tiép cn véi cac kién thire co ban cla mén Xie suat va théng ké; déng théi cing Ia tai ligu c6 ich dé cae gidng vién day mén hoe nay tham khao. Mie dit da c6 ging nhung gido trinh khong tranh khdi nhimg han ché va thiéu sét. Ching téi ra4 mong nhan dge y kién déng gép cita céc ban doc dé gido trinh ngay mét hoan thién hon. CHUONG 1: BIEN CO NGAU NHIEN VA XAC SUAT 1.1. GIA TICH TO HOP. 1.1.1. Chinh hgp Chinh hgp chap k tir n phan tir 1a mét b6 cé thir ty gom k phan tir khac nhau (0 Tring thudng. Do dé: Bién cé A xay ra thi bién c6 B xy ra, Suy ra ACB. 1.2.3.2. Quan hé tong duong © Dinh nghfa: Hai bién cé A va B goi Id twong duong véi nhau khi va chi khi ACB va BA. Ky higu: A= B. evi A: Bién cé tang sé cham xuat hign trén hai mat xite xac 1a mét sé chin. jy 1.2.7: Tung hai con xite B: Bién cé cham xuat hién trén hai mit xtic xc 1a cing chin hode cing 1é. Khi dé A=B. 1.2.3.3. Bién ¢6 xung khiie © Dinh nghia: Hai bién cé A va B duoc goi la xung khac véi nhau néu chang khong thé ciing xay ra trong mét phép thir (N6i cdch khde A va B 1a hai bién c6 xung khiic néu bign od nay xay ra thi bién c6 kia khOng xy ra). Nhan xét: Néu A va B xung khic nhau thi ta cé6 A.B=@ © Vi dy 1.2.8: Mot hdp phan c6 10 vin tring, 5 vién do, 3 vién xanh, Lay ngdu nhién 1 vién phan tir hdp. B: Bién cé lay duge vién phan do. Trong phép thir trén A va B la hai bién c6 khdng thé ding thoi xay ra, Do dé A va Bla hai bién cé xung khic, hay c6 A.B =O. ‘© Nh§n xét: Néu trong cing mét phép thir ma hai bién od A va B cling xay ra khi dé tandi A va B kh6ng xung khie nhau, tte i A.B #0. 1.2.3.4, Hé cae bién c6 xung khic tig d6i © Dinh nghia: Hé n bién cé Ai, » An duge goi la hé xung khic timg d6i néu hai bién cé bat ky trong ching xung khac voi nhau (hay néu mét bién cé bat ky trong hé xay ra thi cdc bién c6 cn lai khOng xay ra), tite la Ai. Aj = @ voi moi i 44 © Vi dy 1.2.9: ngau nhién 2 qua cau. Goi Ai: bién c6 trong hai qua cau lay ra c6 i qua cau tring (i= 0, 1, 2). Khi dé cae bién cé Ao, Ai, Ao xung khic timg ddi. 1.2.3.5. Bién c6 di lay © Dinh nghia: Hai bién cé A va B dugc goi la déi lip nhau néu ching thoa man: ~ Xung khie nhau: A.B = @. = C6 mét trong hai bién cé xay ra A + B=Q t h6p c6 5 qua cau tring, 4 qua cau xanh va 3 qua cau ving. Lay Ky bién cé déi lap ctia A 1a A. Nhan xét: Bién cé doi lap cia A li A=Q.\ A © Vi dy 1.2.10: Goi A 1a bién cé sinh vién A thi dé mén XS&TK. Khi dé A 1a bién c6, sinh vién A thi tragt mén XS&TK. 1.2.3.6. Hé day dit cdc bién cb © Dinh nghia: Cho n bién cé thoa man hai diéu kign sau: Aj, Ao,...5 An goi la mt nhém day du cde bién cé néu a) Ching xung khic véi nhau tig d6i mot: AiAj= voi moi i 4j. b) Téng ctia n bién cé tuong duong véi bién c6 chic chin: Alt+Ao+...+An=2 © Vi dy 1.2.11: Hai bién cé A, A 1a mét hé day di vei n= 2. 1.2.3.7. Cae bién c6 doc Hip © Dinh nghia: Bién cé A déc lap voi bién cé B néu sy xuat hién hay khong xuat hién B khéng anh huéng gi t6i su xuat hién hay khng xuat hién A, va nguge lai. Néu A dée lip vi B thi B déc lap vii A. © Vi dy 1.2.12; Két qua thi ciia hai sinh vién A va B cho ta hai bién 6 déc lap. 1.3, XAC SUAT CUA BIEN CO 1.3.1. Khai nigm vé xac suit cita bién 6 Quan sat cde sy kign ngau nhién ta thay ring kha nang xudt hién cua ching ndi chung kh6ng déng déu, mét s6 sy kign thudng hay xay ra, mOt s6 khac thudng it xay ra. Tir do nay sinh van dé tim cach do lag “49 chic” ciia mét sy kign, Muén vay nguéi ta tim cach gain cho mdi bién cé A mét s6 P(A) khéng 4m, s6 nay duge goi li xéc suat ctia bien 6 A. (P viét tat tir chit Probability). Bé phi hop véi ndi dung thuée do “dd chic” ciia bién cd, xac sudt P(A) phai xdy dung sao cho thoa man ddi hoi hgp ly sau: © Xéc sudt cia bién c6 chiic chin Q bang 1: P(Q)=1 © Xac suat cura bién cé trong bang 0: P(@) = 0. © Xac suat ciia moi bién cé ngdu nhién A bi kep giita 0 va 1: 0 < P(A) < 1 .2. Dinh nghia xAc suat theo co dién Cho A Theo dinh ly nhan xac suat ta e6: P(A) = P(AL.Az) = P(An).P(A2/An) = z 3 2 Vi dy 1.4.6: Co hai he sinh cling thi mén Xac suat va thong ké. Xac suat dé cdc hoc sinh thi 46 tong img 1a 0,6 va 0,7. Tim xée suat dé ca hai hoc sinh cing thi ii: Goi A: bién cd ca hai hoe sinh cing thi 43 ién c6 hoe sinh thir nhat thi dd ién e6 hye sinh thir hai thi d& Khi dé A= Aj. Az Vi A) va A2 dc lap nén P(A) = P(A1. Aa) = P(Ai).P(A2) = 0,6.0,7 = 0,42 © Tinh chat ciia xdc suat cé digu kign i) 0 + Ai.A2) Do Ai, Az khong dc lip nén Aj, Az va Ai, A> khong dc lp, theo cOng thire nhan xae suat ta c1 P(A2) = P(A1).P(Aa/A1) + P(Ai).P(AY/AL 54°54 Vi dy 1.4.8: Dé dap tit na siu bénh hai lita, ddi bio vé thre vat cha hgp tic x4 da tién hanh phun thuéc ba lan lién tiép trong mt tuan. Xéc suat sdu bj chét sau lan phun thir [la 0,5. Néu sau séng s6t thi kha nang bj chét sau lan phun thir II 1a 0,7. Tuong ty sau lan phun thir III 1a 0,9. Tim xdc suat sau bj chét sau dot phun thudc. ii: Goi A: bién cd sau bi chét sau dot phun thude. A;: bin cé su bj chét sau Lin phun thir i, i= 1, 2, 3. Au, Aa, Az khong déc lap. Ta cé: Ai+AiAr+ 4,4, Ap dung céng thire cOng va nhan ta tinh duge P(A). 1.4.3. Cong thite xc suat diy di va Bayes: 1.4.3.1. Cong thire xac suat day di (Céng thire xc suat toan phan) ‘M6t hé qua quan trong ciia dinh ly cOng va nhan xac suat la cong thite xac sudt day dit. An la mét hé day dit cae bién c6 xung khiie va F 14 mét bién c6 nao vGi mét trong cdc bién cd Ay, An. Cho biét cae xe suat P(A)) va P(F/A\) (i = 1,2,...4n). Hay tinh xde suat cua P(F) Theo gid thuyét, 10 rang ta e6: F=F.Q=F(Al+A2+...+An)=F.AI+ F.A2 +... + BAn Vi cde bién cd Aj, Ag,..., An xung khie tig d6i nén cdc bién cé F.Ai (i= 1, 2,..., 0) cing xung khic tig déi, do dé theo céng thire cng xac suat ta c6: P(F) = P(F.A + F.A2 +... + F.An) = P(P.A1) + P(P.Aa) +... + P(F-An) Hon nita theo dinh ly nhan xc sudt: P(F.A\) = P(A\).P(F/A\). Do dé PCF) = P(A1).P(RYA1) + P(A2).P(E/A2) +... + P(An)-P(F/An) (14.11) COng thite (1.4.11) la cong thive xtc sudt day di. Vi du 1.4.9: M6t 16 hat giéng dugc phan kim 3 loai. Loai I chiém 2/3 sé hg 1/4, cdn Iai 1a loai TIL, Logi 1 c6 ty 16 nay mam 80%, loai II c6 ty 1é nay cua 16. 14 mam 60% va loai II] 6 ty 1é nay mam 40%. Hoi ty 1¢ nay mam chung cia 16 hat giéng la bao nhiéu? (Noi cach khac: Ta lay ngau nhién tir 16 ra | hat. Tim xéc suat dé durge hat nay mam). ir Goi Ai: bién cé hat giéng lay ra thude loai i, i= 1, 2, 3. Goi F la bién cé hat giéng ly ra thudc loai hat nay mam. Ta thdy Ai, Ao, As lip thinh mét hé day da cde bién cd; F xay ra thi hat dé phai thude mot trong ba loai tire 14 mt trong ba Ta c6: P(A1) = 2/3; P(A2) = Ya va P(As) = 1/12 P(B/A,) = 0,8; P(F/A2) = 0,6 va P(F/A3) = 0,4 Ap dung céng thite xac suat diy du, ta cé: P(F)= P(A, )P(FIA,) + P(A.) P(F/A,) + P(A, )P(F/A;) 1.4.3.2. Cong thie Bayes V6i cing gia thuyét nhu céng thite xéc suat day du. Tinh xac suat cia bién c6 Ax voi diéu kign F da xay ra. Theo céng thire nhan xae suat ta ed: P(AsF) = P(F).P(AWF) = P(Ax).P(F/At) P(A).P(F IA) PCF) ) DPA)-PF A) Céng thite (1.4.12) duge goi la cong thite Bayes. Vi du 1.4.10: Trong mot tram e4p iu phong c6 80% bénh nhan phéng do néng va 20% phong do hoa chat. Loai phéng do néng e6 30% bi Loai phéng do hod chat c6 50% a) Tinh xdc suat khi bac sy m6 tap hé so cia bénh nhan gap mdt_ bénh dn cud bénh nhan bj bién chimg 'b) Biét da gap mét bénh An cia bénh nhan bj bién chirng. Tinh xdc suat do: i) Nong gay nén, ii) Hod chit gay nén. Gi Goi F: Bién ed bénh nhan bi bién chimng. A): Bién cé bénh nhan phéng do néng. ‘Ao: Bién c6 bénh nhan phong do hoa chat. => P(A, /F)= (1.4.12) 15 Ta cé Ai, A2 lap thinh mét nhém day da. P(A1) = 0,8; P(A2) = 0,2; P(F/A2) = 0,3; P(F/A2) = 0,5. a) Ap dung céng thire xc suat day dui ta cé: PCF) = P(A1)P(R/As) + P(A2)P(F/A2) .8.0,3 + 0,2.0,5 = 0,34 = 34% b) Ap dung céng thite Bayes, ta co: P(A,).PEFIA,,) _ (0.8.0.3) DPA 0,705 = 70.5% PR) 0334 i) P(A) = PAPA) _ 0210.5) _ 9 995 _ 9,595 : PEF) 4 Vi dy 1.4.11: Trong mét khoa tét nghigpeda mét trudng Dai hge, ty 1G sinh vign t6t nghigp loai gidi 1a 15%. Trong s6 cdc sinh vién t6t nghiép loai gidi c6 40% duge tuyén dung vio co quan nha nude. Con trong sé céc sinh vién tét nghigp loai khac ¢6 25% duge tuyén dung vio co quan nha nude, Chon ngdu nhién mgt sinh vién, thdy sinh vién dé da duge tuyén dung vo co quan nha nude. Tim xae suit dé sinh vién dé t5t nghiép loai gidi. Gia: Ggi F: bién c6 sinh vign chon ra duge tuyén vao co quan nha nude. Ax: bién cé sinh vién chon ra tt nghi Az: loai gio +n c6 sinh vién chon ra tot nghiép loai khac. Do Ai, A2 la hé day dit nén theo cdng thite xac suat day dui ta co PCF) = P(A1).P(F/A1) + P(A2).P(F/A2) = 0,15.0,40 + 0,85.0,25 = 0,2725 Theo c6ng thire Bayes: P(A).P(F/A,) _ 0,15.0,40 PF) (0.2725 Trong cde céng thite trén, hé Ai, A2,..., An duge goi la cde gid thiét va chting lap nén m6t hé day di. Do dé, muén dp dung céng thite xée sudt diy di va Bayes thi ta phai xae dinh dge hé day da Aj, Ao,..., An cho phit hop. Néu cdc bién c6 Ai, A2,..., An lip nén hé day di thi cdc bién cé (Ai/F), (AY/F)..... iy dit, Do dé c6 thé dp dung céng thite xae suit day du va Bayes P(A /F)= (Av/F) cling kip nén hé mt lan nia (ndu can). 1.4.4. Day ede phép thir Bernoulli 1.4.4.1. Dinh nghia: Tién hanh n phép thir dc lap (tite 1a cde két qua ctia phép thir nay khéng anh hudng gi dén két qua cita cac phép thir kia) duge goi 1a n phép thir Bernoulli ( hoa la luge dé Bernoulli) néu thoa man hai diéu kién sau: 16 i) Mi phép thir cé 2 két qua: A, A. ii) P(A) =p nhu nhau déi véi moi phép thir Vi dy 1.4.12: ~Gieo I ding tién 10 lan dé 1A phép thir Bernoulli. = Gieo 1 déng xu 1000 lin, A: bién cé xudt hin mat ngira. Dé 1a 1000 phép thir Bemoulli, ~ M6t ngudi tép bin va anh ta bin 5 vién dan. Anh ta ban timg vién mot vio mot mue tiu. Dé 1a 5 phép thir Bernuolii. (Nhung néu 5 ngudi bin, méi ngud chung dé lai khéng 1a 5 phép thir Bernoulii) 1.4.4.2. Tan sé xudt hign bién c6 A Ta tim xac suat sao cho trong n phép thir Bernoulli bién cé A xuat hién m lan. Ky higu xdc suat nay ld Pa(m, p). Ta cé: P,(m, p=C7p"(1— p)”";m=0,n (1.4.13) Cong thite (1.4.13) goi la cong thite Bernoulli That vay, cdc két qua c6 thé cita n phép thir Bernoulli sé 1a mot day gdm n chit A va A (@ phép thir thir i, A xudt hign ta ghi A., A xudt hign ta ghi A). Dé trong n phép thir nay bién cé A xuat hién m lan thi trong day cé m chit A, (n - m) chit V6i m6t cach sap xép c6 dinh m chit A, (n - m) chit A, do tinh déc lap nén xac suat tung tig la; p".(1- p)""™. Nhung ta Iai c6 Cs cdch sip xép m chit A trong n vi tri. Vay xac suat can tim la: P,(m, p) = C7 p™.(1- py-™ 1.4.4.3. 86 c6 kha nang nhat Ta tung mot dong tién can ddi, dong chat 5 lin. ién cé xudt hién mat sdp. Khi dé P(A) = 1/2. $6 mat sp xudt hign 6 thé 0,..., 5. Tuong img voi cdc xéc sudt: Ps(m,1/2) = C2(1/2)™(1/2)5"™, m = 0,5. Trong 6 con sé trén sé tn tai s6 16n nhat. S6 m tuong ting véi xc suat lon nhat sé la sé hay xay ra nhat. Trong trvéng hgp trén m = 2 va 3, tire 1a trong 5 lan tung déng tién rl , 5 Kin, nhung x1 a c6 kha nang nhat. S6 mo ma img voi nd P,(mo, p) én nhat, duge goi 1a s6 cé kha nang nhat. Pa(mo, p) = max P,(m, p) © Quy tic tim sé cé kha nang nhat nhw sau: - Néu np +p -1 la mét sé nguyén thi mo chinh la np + p - 1 va np + p. - Néu np + p - 1 ld m6t 86 thép phan thi mo chinh la s6 nguyén bé nhdt nhung lén hon np + p= 1, titela mo = [np + p- 1] + 1. ([x] la phan nguyén ctia x]). cé thé xuat hién 0 7 Vi dy 1.4.12: Ty 1g mac bénh A & mot ving nao dé 14 10%, Trong dot khim tuyén nghia vu quén sur ngudi ta da kham cho 100 ngu6i. Tim xac suit dé: a) Trong 100 ngudi c6 6 nguati bj benh A. b) Trong 100 nguvi cd 95 ngudi khong bi bénh A. c) Trong 100 nguéi cé it nhat 1 ngudi bi bénh A. d) Tim s6 ngudi bi bénh A co kha nang nhat. Tinh xdc sudt trong img. 6 100 phép thir Bernoulli ign c5 bi bénh A, va P(A) =p = 0,1 Do dé ta c6: a) Pioo(6; 0,1)= Cf, .0,1°.0,9%. b) Pi00(95;0,9)= C&, .0,195.0,95, €) Proo(m=1; 0,1) = 1- Pioo(m = 0; 0,1) = 1 - Cy.0,1°.0,9'=1- 0,91 4) Tac np + p~ 1 =100.0,1 + 0,1—1=9,1. $6 ngudi bi bénh A cé kha nang nhat khi kham 100 ngudi la 10 ngudi va xae sudt tuong ting 1a: Pio0(10; 0,1)= Cf, .0,1!°.0,9%. Vi dy 1.4.13: Mt 16 hat gidng ty 1¢ hat lép 1a 5%, Can phai ly 1 mau co bao nhiéu sao cho xe suat dé bj it nhat 1 hat Iép khng bé hon 0,95. Giai: Ta c6: P,(m 21; 0,05) = Theo dé bai: 1- 0,95" > 0,95. Suy ra 0,05 > 0,95" hay n 5 !n0,05 Ind95 = Pam =0; 0,05) C},.0,05°.0,95"= 1- 0,95" BAI TAP THAO LUAN CHUONG I GIAL TICH TO HOP BA Tir cdc chit s6 0,1,2,3,4,5,6 6 thé lap duge bao nhiéu s6 chin c6 ba chit s6 ( khong nhat thiét khac nhau)? Tir cdc chit s6 1,5,6,7 c6 thé lap duge bao nhiéu chit sé c6 4 chit s6 ( khdng nhat thiét khde nhau)? aad Cé bao nhiéu chit s6 6 5 chit 86, trong d6 cdc chit s6 cach déu chit s6 giita giéng nhau? 18 Tir thanh pho A dén thanh ph B cé m con during; tir thinh phé A dén thanh pho C cé n con duéng, tir thinh phd B dén thanh phé D cé q con duéng. Khéng cé con duéng nao néi thanh phé B va thanh phé C. Hoi c6 bao nhiéu con dung di tir thanh phé A dén thanh pho D? khéc nhau? b) Cé thé lap duge bao nhiéu s6 c6 ba chit s6 khae nhau lén hon hay bing 245? ) C6 thé lip duge bao nhigu sé c6 ba chit sé hac nhau bé hon nay bing 245? Cé bao nhiéu cach phan phéi 5 dé vat cho 3 nguéi, sao cho méi ngudi déu nhn duge it nhat mot dé vat? Bai 8: A cé 7 quyén sich toan khac nhau, B c6 9 quyén sich vin khae nhau. Héi hai ban 6 thé trao déi cho nhau mdi lin 5 quyén theo bao nhiéu cach? i hOp dung 6 qua cau tring, 4 qua cau den, b) Cé bao nhiéu cach rat ra hai qua cdu tring va 1 qua cdu den? ©) Cé bao nhiéu cach rit ra it nhat 2 qua cau tring? Baill Trong mét 16 hang cd 20 béng dén, trong dé 66 6 béng dén 110V, con lai la bong 220V. a) Héi ¢6 bao nhiéu cach chon ra 4 bong dén tuy ¥? b) H6i c6 bao nhiéu cach chon ra 4 béng dén, trong 46 phai c6 2 bong 110V? c) Hoi cé bao nhiéu cach chon ra 4 béng dén, trong dé phai cé it nhit 2 bong 110V? céng nhén gom 15 ngudi, gom 9 nam va 6 nit: a) Cé bao nhiéu cach thinh lip 1 t6 cng tée gdm 4 nam va 2 ni tir di cong nhin ds, b) Trong di cé vo chéng anh Thu va chi Chi vi c6 con nhé nén khong thé cing tham dy mét t6 duge. Héi c6 bao nhiéu cach thanh lip 18 céng tac nhu én dé chiéu cd tinh hinh nay? BIEN CO Bai Khi nao thi cé dang thire: 19 Hai dau tha choi 1 van co tuéng. Goi A 1a bién cé ngudi thir nhat thing, B 1a bién cé. ngudi thir 2 thing. Hoi phai thém vao bién cé nao dé co mt hé day du cdc bién c6? BA MOét chiéc tau thuy gdm 1 banh Idi, 4 ndi hoi, 2 tuyéc-bin. Goi A, Bi (i +4), Cj <1, 2) lan Iuot 1a cdc bién cd banh lai hoat dong t6t, ndi hoi thir i hoat déng tét, tuyéc-bin thir j hoat déng tét. Biét ring tau hoat dng tét khi va chi khi banh Lai, m6t tuyéc-bin déu hoat dong tat. Goi D 1a bién cd tau hoat dong tot. Hay biéu dién D va D qua A, Bi, Ci. BA nat Hai xa tha: cling dén trudng bin, méi ngudi bin mét vién vao bia. Goi Aj ngudi thir i ban triing bia (i = 1,2). Hay biéu dién cdc bién cd sau qua Ai, Ao. a) Chi cé ngudi thir nhdt bin tring bia. b) Co dung mot ngudi ban trang c) Cé it nhat mét ngudi ban trang. 4d) Ca hai ngudi cing bi ¢) Khong c6 ai ban tring. g) C6 khong qua 1 ngudi XAC SUAT trang. dn tring. Lép hoe mon xae sudt c6 70 sinh vién, trong 46 6 25 ni. Chon ngdu nhién ra mot nhom gém 10 sinh vién . Tim xac suat dé trong nhém chon ra ¢6 4 sinh vién nit. M6t sinh vién di thi mén Triét hoc chi nim duge 20 trong sé 25 cau hoi cia chuong trinh. Méi phiéu ghi gém 3 cau. Tinh xdc suat dé anh ta tra 1di duge 3 cau. Bai Tung déng théi 2 con xtic sic. Tinh xac suat dé: a) Téng s6 mat xuat hign trén hai con xite sic 1a 7. b) Téng sé nut xudt hign trén hai con xtic sic 1a 8. ) $6 mit xudt hign trén hai con xtie sic hon kém nhau 1a 2. den. Chon ngau nhién dé chon duge 3 qua cau tring, 2 qua cdu dé va 1 qua cau den. M6ét chiéc hép dung 6 qua cdu tring, 4 qua cdu do va 2 qi acd 20 Doan tau dign gdm 3 toa tién vio sn ga, 6 dé c6 12 khich dang ché Ién tiu. Gid s cdc hanh khich lén tau mét cach ngdu nhién va déc lip véi nhau, mdi toa edn it nl 12 ché trong. Tim xde suat dé a) Toa thir nhat 6 4 ngudi én, toa thir hai c6 5 ngudi kén, s6 c6n Iai Ién toa thi ba. b) MGi toa cé 4 ngudi Ién. ©) Hai hanh khdch A va B cing lén mét toa. Bai ‘Thang may cia mét ting khach san 10 ting xudt phat tir ting mét véi $ khdch. Tim xa suat dé: a) Tat ca cling 6 tang 5. b) Tat ca cing ra 6 mét ting, c) Méi ngudi ra & mét ting khde nhau. d) Hai ngudi cling ra mét ting, ba ngudi cn Iai ra 6 ba ting khée nhau, Bai Ba xa thi, mdi ngudi bin mdt vién dan vao muc tiéu voi xdc suit tring dich cla mdi ngudi La 0,6;0,7;0,8. Tim xae suai a) Chi c6é dang ngu0i thit hai ban tring. b) C6 ding mét ngudi ban tring, c) Cé it nhat mot ngudi ban tring. 4d) Ca ba nguéi déu ban tring. e) Cé ding hai ngudi bin trang. g) Cé it nhat hai ngudi ban tring. h) Cé khOng qué hai ngudi bin trang. Cé 10 hgp bi, trong d6 6 4 hdp loai I, 3 hOp logi II, edn Iai Li hop loai IIL. Hop logi 1 c6 3 bi tring va 5 bi do, h6p logi II cé 4 bi tring va 6 bi do, hép loai III c6 2 bi tring va 2 bide. a) Chon ngau nhién 1 hép va tir do ngau nhién 1 bi. Tim xa b) Chon ngdu nhién mét hdp va tir dé lay ngdu nhién 1 bi thi durge bi tring. Tim xac dé vién bi do lay ra thudc logi II. Co hai 16 sin pham, 16 thir nhat c6 10 san pham loai I va 2 sin phim loai II. L6 thir hai cé 16 san pham loai I va 4 sin phdm loai I. Tir mdi 16 ta dy ngdu nhii Sau d6, trong 2 san pham thu duge ta |: mét sin phim. in pham. Tim xdc sudt dé sin ly hit hog ra 1s lay ra sau cing 1a san pham loai I. 21 Cé 2 16 ga. Lé thir nhat gom 15 con, trong dé c6 3 con ga tréng. L6 thir hai gom 20 con, trong dé ¢é 4 con ga trong. Mot con tir 16 thir hai nhay sang 16 thir nhat. Sau dé tir 16 thir nhat ta bat ngdu nhién ra mt con. Tim xac suat dé con ga bit ra la ga trong. Mét ngudi c6 3 ché wa thich nhu nhau dé cau ca. Xac sudt céu duge cd 6 chd do Kin lugt 1a 0,6; 0.7; 0,8. Biét ring & mdi ché ngudi dé tha cau 3 lan va chi cdu duge mot con cau duge & ché thir nhit. C6 3 hGp phan: hp | c6 7 vin phan tring va 3 vién phan vang; hp II c6 16 vién phan tring va 4 vién phan vang; hop thir III c6 42 vién phan trang va 8 vién phan vang. Ta tung dong thoi 3 déng xu can déi va déng chat: néu duge ca 3 mat sap thi chon hép I; néu duge 1 mat sip va 2 mat nga thi chon hdp I; trang hop con lai chon hop HI. Tir hép da chon dugic ta dy ngdu nhién ra 1 vién phan. a) Tinh xae suat dé léy duge vién phan tring. b) Gia sir ta dy duge vién phin vang tir hép da chon. Tinh xdc sudt dé vién phin 46 lay duge tir hép I. BA Ba may ty d6ng san xuat cing m6t loai chi tiét, trong dé may I san xuat 25%, may II san xudt 30% va may III sin xudt 45% téng san lugng. Ty I¢ phé pham ctia cdc méy In lugt 1a 0,1%; 0,2%; 0,4%. Tim xée suat dé khi chon ngau nhién ra mét sin pham tir kho a) Duge chi tiét phé phim, b) Chi tiét phé phim dé do may I san xudt. Bai 14: uu v6i xde st Ba khau phdo cling ban vao mét myc bain tring dich ctia méi khdu 1a 0,4; 0,7; 0,8. Biét ring xac sudt dé muc tiéu bi tigu diét khi trang mt phat dan ki 30%, khi tring 2 phat dan li 70%, con tring 3 phat dan thi chée chin mye tiGu bj tiéu digt. Gia sit méi khau phao ban 1 phat. a) Tinh xdc suat dé muc tiéu bj tiéu diét. b) Biét ring muc tiéu da bi tiéu diét. Tinh xac sudt dé khdu thir 3 c6 déng gép vao thanh céng dé, Bai 15: C6 12.16 hang, mdi 16 c6 20 san phdm, Cae 16 chia lam 3 loai 416, logi IIc 3 16. Lé loai I c6 5 san phim loai A, 16 loai II c6 10 san phim loai A, 16 loai 1 c6 5 16, loai I cé 22 loai II] cé 15 sin phim loai A. Lay ngau nhién mé 1 san pham. Ot 16 hang, trong 16 hang lay ngau nhién a) Tinh xc suat dé sin phim lay duge la loai A. b) Theo ban sin phim logi A thing ldy 6 16 loai nao. Cé hai hép sin phim: hp I c6 25 sin phim tét va 5 sin phim héng; hdp II c6 30 san phdm tét va 10 san phim hon a) Chon ngau nhién 1 hdp va tir do ra 1 san phai uat dé duge 1 san b) Dén 2 hép thanh 1 rdi dy lién tigp (lan lurot khong hoan lai ) 5 san phim. Tinh xac suat dé cé it nhat 1 san pham hong. 23 (CHUONG 2: DAI LUQNG NGAU NHIE Trong chuong truéc ta da nghién ciru cac hién trong ngdu nhién dudi dang cdc bién cé ngau nhién xudt hign trong cdc phép thir, Trong thy té ta thudng gap mét loai bién ngdu nhién khde 1a cée dai lugng nhan gid tri véi mot xae sudt nhat dinh, dé 1a dai Iuong ngau nhién (hay bién n; Trong chuong nay ta xét cdc DLNN, phan phdi xdc suat cia ching va cae sé dae tumg cia DLNN: K? vong, phucong sai. 2.1. DAI LUQNG NGAU NHIEN 2.1.1. Dinh nghia Dai luong ngéu nhién (BLNN) la dai Iwong ma trong két qua ciia phép thir, né nhgn mét va chi m6t trong cdc gid tri c6 thé ma trude khi thye hign phép thir ta khong biét chinh xée gid tri dé bang bao nhiéu. DLNN duge ki higu li X, Y, Z,... Cée gid tri mA DLNN c6 thé nhiin duge thong viét bang chi nho: x, y, 2... Vidy 2. ‘© Tung mét dng tién xu can di déng chat. Goi X la sé Lan xuat hién mat sap, thi X chinh la m6t DLNN v6i céc gid tri c6 thé nhan duge ca X 1a 0,1. © Goi X la s6 dan tring dich khi ban n vién dan dc lap vio mgt myc tiéu. X la DLNN véi cée gid tri c6 thé nhan duge 0, 1, 2,....n. © Goi X la sé chdm & mat trén ca con xtie sic khi gieo mét lain con xtic sie can d6i va déng chat. X 1a bién ngdu nhién véi gid tri cé thé nhdn 1a 0, 1, 2, 3, 4,5,6. Nhan xét; Néu X, Y Ia cde BLNN thi X + Y, X.Y, X/Y(Y 40), X" (n> 0), €X (c 1a hang ing la cac DLNN. @ Dinh nghia (DLNN roi X duge goi la DLNN roi rac néu chi nhan mét s6 hitu han hoe v6 han dém duge cde gia tri. Nghia la bién ngau nhién rdi rac chi cé thé nhn mét sé hitu han hoc v6 han cac gid tri roi rae véi nhau. Trong cite vi dy 2.1.1 6 trén X li DLNN roi rae. © Dinh nghia ( DLNN lién tye): X duge goi la DLNN lién tye néu cée gid tri cba X lap day mét khoang nao dé. Vi dy 2.1.2: Goi X 12 trong Iugng cua tré so sinh thi X i DLNN. Ta c6 thé phan phéi xdc suat cho trong lwong ctia tré so sinh nhu sau: nhién, vi Lép (kg) 24 [2; 3) [3:3,5) [3.5;4) [4:4,5) (4,5; 5) [5:6] 0,12=P(26 Vi dy 2.1.7: Tung ding thai 4 con xtic sic. Goi X li sé mat chin xudt hign. Y 14 s6 mit lé xudt hign, a) Hay lp bang phan phdi xae sudt cua X, cua Y. Xée dinh ham phan phéi xée sudt cua X. b) Dat Z= X.Y, lip bang phan phdi xac suat va ham phan phdi xdc suat ctia Z, 27 a) Ta cé bang phan phdi xc suat cua X: x Once 2 3 4 P 16 4/16 6/16 4/16 1/16 Va bang phan phi xc suat ctia Y Y Orc 2 3 4 P V6 4/16 6/16 4/16 1/16 Ham phan phéi xdc suat ctia X la: 0 khi x0 1/16 O4 © Tinh chat cia ham phan phdi i) O0 thoa mn digu kign thir nhdt va ham mat d6 xée sudt e6 dang: _ fl kai xe [01] f wf khixeloal] ne b) P(/4 < X< 1/2) = Jlde=— ) PLA < X < 1/2) I : ¢) Theo tinh chat ii) ctia ham mat d6 xac suat ta c6: Voix <0 thi F(x) = fod =0 V6i0 1 thi F(x) = flours fries four=1 ‘Vay ham phin phdi xdc sudt cla DLNN lién tuc X: 0 hi x<0 F(x)=4x Ol 2.2.CAC THAM SO DAC TRUNG CUA DAI LUQNG NGAU NHIEN Cac luat phan phéi xdc suat li sy mé ta day du nhat cua DLNN, cho ta théng tin day du vé né. Tuy nhién trong thyc té nhiéu khi khéng doi héi phai biét cde quy luat phan phéi cia LNN mii chi can biét mot s6 eae dic trumg cho ta théng tin vé mgt mat nao 46 cia DLNN. Hai die trung quan trong nhat la ky vong (hay 6 trung binh) va phurong sai. 2.1. K¥ vong cia DLNN 2.2.1.1. Dinh nghia: Ky vong cita DLNN X, ky higu E(X), la s6 durge xéc dinh nhu di rac nhan cae gia tri xi va cde xde suat tuong img pi = P(X = xi) thi EX) =Yox,p, (néu chudi hdi ty tuyét d6i) (2.2.1) Vi dy 2.2.1: Dai lugng ngdu nhién X e6 bang phan phdi xc suét nhu sau: 30 P 025° 0.25 05 Khi d6 ky vong cia X la: E(X) = -1(0.25) + 1.(0,25) + 3.(0.5) = 1.5 # X la DLNN lign tue c6 ham mat d9 xae suat f(x) thi ELK) = afer (2.2.2) (néu tich phan hdi tu tuyét déi) Vi dy 2, X la DLNN lién tuc c6 ham mat 46 xéc suat nhu sau: xel r= y HH xe[l4] 0 khi xel[l4] Hay tim ky vong cita X. Giai: Vi X ign tuc nén theo céng thite (2.2.2) ta cd: S ol fae-nde= 22 Ban= [af(eae=s]x¢ Ide : 2.2.1.2. Tinh chat ctia ky vong i) E(C)=C voi C- DLNN hing, ii) E(X+Y ) = E(X) + E(Y) iii) E (a. X)=a.E)X) (aeR) iv) E[X—E(X)]=0 v) NéuX>Othi E(X)>0 vi) E(X.Y) = E(X).E(Y) thi X,Y dc lip. vii) Voi X,Y li hai DLNN, ta c6: [EQCY JF < E(x? }e(Y?) ( Bat dang thre Cauchy). Vi dy 2.2.3; Tung ding thoi 2 dong xu. Goi X la s sip xudt hign. Y 1A s ngira xudt hign. Tinh E(X?), E(Y?), EO.Y). Gi Bang phan phéi ctia X va Y cing cé dang: x 0 1 2 P v4 24 1/4 Khi dé E(X?) = E(Y?) = 07,(1/4) + 1.(2/4) + 22(1/4) = 3/2 Do X+ Y = 2 nén ta c6 bang phan phdi cia X.Y: XY 0 1 P 2/4 24 Va E(X.Y) = 0.(2/4) + 1.(2/4) = 2/4 31 2.2.2. Phong sai ciia DLNN Gia sir ta c6 DLNN X véi ky vong E(X) = a, E(X) c6 thé durge xem nhur thé hign gid tr] trung binh cua DLNN. Trong thye té d6i khi ngudi ta mudn xét xem cae tr sé cla DLNN phan phéi nhu thé nao xung quanh ky vong, ngudi ta dua ra khdi niém phuong sai dé do sy phan tin dé. Higu sé X- a, biéu thj d6 Iéch ngdu nhién gitta X voi ky vong E(X). Gid tr nay lién quan tryc tiép dén d6 phan tin cia DLNN, do dé ngudi ta mudn ding né 46 Lim co sé danh gid 46 phan tan cua cée tri sé cia DLNN xung quanh ky vong. Tuy nhién vi E(X- a) = 0, nghia 14 gid tri trung binh cua dO Igch luén ludn bing 0, cho nén khong thé ly E (X — a) dé danh gié d6 phan tan cia X, vi vay thay vao dé ngudi ta ding ky vong cia binh phuong 49 léch: E(X — a)? 2.2.2.1, Dinh nghia: Phuong sai cia DLNN X la ky vong cia binh phuong d9 Iéch, va ky higu la D(X),VarX, of Khi dé D(X) duge xée dinh nhur sau: D(X)= E(X —a)’ = (x; - 4)’ p, Voi X 1A DLNN roi rac (2.2.3) Je-ay' /@de voi X 1a DLNN lién tue (2.2.4) D(X) = E(X -a) Ta o6 E(X - a)? = E( X?—2X.a +a?) = E(X?) — 2a. 5(X) +a? E(X?) — 2.(EQOY + (EQOY = E(X*) — (ECX)°(do a = ECO) Tir d6 ta c6 cng thite tinh phuong sai D(X) = EX?- (EX? (2.2.5) o(X)=/DX = VVarX goi la dé Iéch chuan ciia bién ngdu nhién X. 2.2.2.2. ¥ nghia cia phwong sai Phuong sai biéu thj d6 tp trung hay phan tan cia cae gid tr] cia dgi long ngdu nhién xung quanh ky vong cua né. Néu D(X) cing 16m thi céc gid tr) cia dai lugng ngdu nhién cing phan tin, Néu D(X) cang bé thi cdc gid tri cia dai Ivong ngdu nhién cang tap trung quanh ky vong cua n6. Trong céng nghiép, phuong sai biéu thi d6 chinh xde cia cde sin phim, © Trong chin nudi, phuong sai biéu thi dé ting truéng déng déu etia cde gia sic. © Trong trong trot phurong sai biéu thi mite d9 én dinh ciia nang suat. Vi dy 2.2.4: X la DLNN roi rac ¢6 bang phan phéi xéc suat: 32 Ta cé: a=E(X) =2,1 D(X) = E(X-ay? 1-2,1)°(0,3) + (2- 2,1)°(0,3) + (3-2,1)°(0,4) = 0,69. o(X) = VDX = VVarx = 0,69 Vi dy 2.2.5: X la DLNN lién tuc cé ham mat a9 xac suat: xt khi_ xe [0,1] @ 0 khi xe(o.l] Hay tim D(X) Giaii: Vi X la DLNN lién tue nén e ri l 7 E(X) = foo = [fs ote “a 4 e4 ae eS x f(x)de = v(=+d} : E(x) Tir d6 D(X) = E(X?) — (E(X)}* = (5/12) — (7/12)? = 11/144 2.24 h chat cia ky phwong sai i) D(C) = 0; C~ DLNN hing ii) D(@xX) X) iii) D(X + Y) = DX + DY néu X va Y déc lap. iv) D(X + C) = DX; C- bién ngau nhién hing v) DX = 0 véi moi X va DX = 0 khi va chi khi X = C. Nh§n xét:Vi D(X) c6 cig don vj véi (X - a)? nén ta dinh nghia thém o(X)=VDX goi la d6 Ich chuan cia bién ngdu nhién X. Khi 46 o(X) c6 cling don vj vi (X - a) nghia la Mot va trung vj Ngoai ky vong 1a dic trung quan trong nhat vé vj tri clia BLNN. Trén thye té déi khi ngudi ta cn diing cde dc trang vé vi tri mét (mod) va trung vj (Median) 2.2.3.1. Dinh nghia: Mét cla DLNN X ky higu li modX 1: © Gia tri xi c6 pi cue dai d6i voi DLNN roi rac X. © Gid tri x tai dé ham mit d9 f(x) eye dai déi voi DLNN lign tue X. Nhin xét: DLNN c6 thé c6 mét hay nhigu mét. .6: Trong gia dinh cé hai ngudi con. Goi X 1a sé con trai. Bang phan phdi 33 Tir dé ta c6 mod X= | vi P(X =1) = 0,5 a xéc sudt 1én nhat. Vi dy 2.2.7: Trong gia dinh c6 3 ngudi con, Goi X la sé con trai. Khi dé ta c6 xX 0 1 P 1/8 8 38 18 Ta c6 mod X =I vi P(X = 1) = 3/8; mod X = 2 vi P(X = 2) =3/8 Vidy 2. Cho X la DLNN lién tue ¢6 ham mat di L( = Ta cé f(x) dat cue dai tai x = 0. Do dé mod X = 0. 2.2.3.2. Dinh nghia: Trung vi (hay median) cita DLNN X la s6 m cia X sao cho P(X m)>1/2, ky higu i med X. ¥ nghia hink hoc ctia trang vi: Trung vi la hoanh 46 cia dai lugng ngdu nhién tai dé din tich gidi han boi dudmg cong mat d6 duge chia kim hai phin e6 dign tich bing nha Trading hop dai long ngdu nhién X e6 phan phdi di xing vi c6 modX thi ba dae trung vi, mét va ky vong tring nhau. Ta tro Iai vi dy 2.2.6, ta c6 P(X < 1) = P(X >1), suy ra med X =I. Trong vi dy 2.2.7 P(X > 0) = P(X <0) = 1/2, suy ra med X = 0. 2.3.CAC QUI LUAT PHAN PHOI XAC SUAT THONG DUNG 2.3.1. Dai lgng ngdu nhién rai rac 2.3.1.1. Luat phan phéi nhj thire B(n,P). © Dinh nghia: Néu thyc hign m6t day phép thir Bernoulli, (n phép thir Lap doe lip), trong méi phép thir chi quan tam tdi bién cé A vii xac suat P(A) = p. DLNN X biéu dién sé lin xudt hién A trong n phép thir tuong img sé nhan cdc gid tri 0, 1,...,n va X cé ham xac suat: P(X =k) =C! p‘q"™ trong 46 q=1-p (2.3.1) Hay e6 bang phan phéi xae suat: x 0 1 E x n P ¢ npq™! ... ory . Pp" Khi dé X goi la tuan theo luat phan phéi nhj thitc, ky higu: X~ B(n.p). Vi du 2.3.1: Tai mét dia phuong theo sé ligu théng ké cho biét c6 25% dan sé bi sét rét. Chon ngau nhién 6 ngudi. Tinh kha nang dé c6 4 ngudi bi sét rét, Gi Mi lan chon ngau nhién mét ngudi, c6 hai kha ning xay ra bi sot rét hoc khong, voi P(sét ret) =1/4, 34 Goi X 1a sé ngudi bj sét rét trong 6 Kin chon, X~ B(6, 1/4). Suy ra: neaeel)G) ¢ Dinh ly: Néu X ~ N(n, p) thi: i) np-q Pe 33 kt gn: nt ke gn-k Sespin—k-yP 9 kinky? 4 <= np-qz>k(p+q)=k. Dit ko la s6 nguyén bé nhat 1én hon hay bing np-q, ta 6: np—q np-q. Suy ra puoi S px (k Sko) Vay {px} 1a day ting (k ko) Vay {pa}la day gidm (2 ko) py 2, p > 0 sao cho np > A 1a m6t hing s6, khi dé: Xen Xpxqgn-x _, * Chp*a"* > ui ai lung ngdu nhién X nhén céc gid tri (0, 1, 2,...) va c6 ham xae sudt: Xe* x P(X =x)= («=0,1,2,...) (2.3.2) Hay ¢6 bang phan phéi xac sudt: Phan phéi Poisson cé nhiéu tmg dung trong ly thuyét phyc vu dim déng, kiém tra chat lugng san phim... Ching han s6 cue goi dign thoai cita mét tong dai trong 1 ngay, sé lugng khach hang cia mét ngan hang trong 1 gid... déu 14 biénngdu nhién c6 phan phi Poisson. * Dinh i)EX=2. ii) DX= 2. iii) A-1 0). Dinh ly: Cho X ~ N(a, 6°) ta c6: i) E(X)=a ii) D(X) = iii) med X = mod X =a © Dinh ly: Néu X ~ N(a, 0°) thi phép ddi bién Z = (X —a)/o cho ta mgt DLNN phan chuan tic voi EZ = 0, DZ = 1, tite i Z~N(O, 1). Chimg minh: Tacé X 0 thi: i) POa) —F(a@)= © HG qua: Cho X~ N(a, 6°) thi: i) Pa~o 5 khi p < 0,5 hodc ng > 5 khi p > 0,5). Khi dé ta co: ) B p P(asX =o -o ——— 2.3.6) asx 0 duge ggi 1a c6 phan phéi khi binh phuong voi bac ty do n néu him mat d6 xée suat ciia X c6 dang: ! khi x>0 (2) (23.7) 2, 0 khi x<0 FO)= Ky higu X ~ 72 (n) Ngudi ta chimg minh duge ring ham T(x) (ham gamma) nay hdi ty khi x > 0 va od duge xée dink: T= fr 'e'dt Ham trén cé tinh chat: i) TK + 1)= xp) na =k! voi k Ki s6 nguyén, iii) ii) D(X) = 2n © Cac tinh chat: i) Cho X ~ 2 (m) va Y ~7¢ (n). Néu X, ¥ doe lap mhau ta c6: X + Y ~ 72 (m+n). ii) Néu X ~N(@, 1) thi Y=X?~2 (1). iii) Néu Xi ~ @ (mi), X2 ~ 2 (m),..., Xk ~ 2 (mw) va Xi, Xo. Mit X2+...+ Xe ~ 72 (mi + my +...+ my). Xx d6c lap nhau thi: 40 iv) Néu Xi, Xo, XP = (k). Vidy 23.8: a) Cho X ~72(12). Tim P[X > 23,3] b) Cho X ~ x7(20) . Tim x? théa man P[X > x? ]=0,95. G a) Véin = 12, 2? =23,3; Idy hing n=12, gia trj 23,3 nim trén e6t tng véi 0,025. Vay = 0,025 hay P[X > 23,3] = 0,025. b) Vain =20, a = 0,95; tra bang 5, léy hang n= 20 va c6t a= 0,95 ta durge x 7095(20) = 109. @ Phan phéi khi binh phuong Ia phan phdi Iéch. Khi sé bac ty do nhé thi 46 léch thuy thuge vio s6 bie ty do, nhung khi s6 bac tyr do ting thi phan phéi tro nén déi ximg hon. Néu n di Ién thi x? sé phan phéi xp xi phan phéi chudn. 2.3.2.4, Luat Student © Dinh nghia: Dai long ngdu nhién lién tue X duge goi_ la c6 phén phdi Student n bac ty do, ky higu X ~ T(n), ¢6 ham mat d9 xde sudt: n+l (3) iéu X ~ T(n), thi EX = 0 va DX X« dc Kip nhau va cé phan phéi chudn N(0, 1) thi Xi? + X2? +...+ (xeR,n>0) (23.8) © Dinh ly n-2" Véi n> 30, phan phéi T(n) gan tring v6i phan phéi N(0,1). Vi dy 2.3.9: Cho t la DLNN phan phoi Student véi n= 19, c6t 0,1. Ta 6 t"9= 1,792 46 c6 nghia 1a; P(t < -1,729) = P(t 1,729) = 5% = 0,05. 2.3.3. Cae djnh ly gidi han Cac dinh ly gidi han va ludt sé 1én 1a mét trong nhig két qua dac thi va ly tha cua ly thuyét xdc suat. Y nghia ctia ching khéng chi li nhiing két qua dep vé mit ton hoc, ma chti yéu dem Iai nhiéu co sé cho cée lip ludn cia théng ké toan hoe khi lim vige voi dim dong (miu). 2.3.3.1. Sw cita day bién ngiu nhién © Dinh nghia: Day {Xa} cac DLNN dugc goi la hdi ty theo xac sudt dén hing sé C néu véi moi e > 0 thi lim P(X, -C|>«)=0 (2.3.9) X,—-c Gia sit diy {Xq} céc DLNN 6 day cae ham phan phdi xac suat trong img {F,(x)} va DLNN X e6 ham phan phéi F(x). Ta néi ring day {Xn} hdi ty theo lugt 4

You might also like