Junior
162i8th
Gerbrand Bakkeree Cor Ca an
it woordenbock is en geheelbewekte en vermace:
dere gave van mee eerder veschenen etymolo
iiche woordenbocken: lymologich Woordenbook
‘oor Bogner, of Hoe et mannetie mannequin werd
[19971 en Het Teed Eymoloich woordenboek voor
Beginners, of Hoe hee karte cane maake (1998)
Bewerkt en vermeerdent” wil zggen: angepast aan
doze tid poor sind 1 januari 2002 heen we
the eu in plats van de gulden,saardoor er lemmas
‘verujdrd 2p), herscveven er waren verklaringen de
Auielierkonden euwe inzichten over de herons
‘an bepaald woorden: een nieuwe ileding) en te
_voogdl wooden ce een santa jaar geen nog et
in wate, rowdy warn ik ach "rom aan
eer gel ret in,
voorst 14Ingen ‘gewoon woordenboek saat ache et wood
‘mands he volgende te lezen: gelactt van apen met
Tange stuitenkorte aan ie in Aka gevonden word
[Dit wonrdenboek gaat een stape were acer deel
woorden sat niet allen de betlens, maar ook de
herkonst. Waar kom en wocrdvandaan? Inet geval
hebben we het gleend ui het Engels: man, van man
‘ran’ of ens een Wes Arians wooed ae
‘anit bekend i wat et beteken
Dat ie etymnlogie: woordyeschiedens. Door in de
‘aagesciedens te diken, oude woordenbocken en
seschriten ite puizen, talen me elkaar te vergeliben,
fontdekt een eymolong, de beekenisontyikeling van
‘en wooed rin het geval man ka hij niet elem
tevrede ip Voor de betekenis van dei 204 bi he et
ar Aika afezen om erate zien te komen.
Hoc verchillend tlen som ook liken, ullendelif
omen heel veel talen van én zogenaamde oeaal
Zo'n cera is het Indo-europes. Die kan gezien
worden als een mode de hee! vee! taalkinderen hee.
Onder andere het Gres, het Latin, de Slavic fen,
hot nich on et Germans Ht Ind curopees moot
‘op schnit geld (en al het wl gebeard i, er es
‘eran over Dit elekent dat et een geeconstucer
‘etal: atkundigen hebben kunnen beredeneren hoe
‘wooden er eit hebben utgzin. Je zou het kunnen
‘erg met het werk van biologen de erin slagen
‘om en urstorven pardensod tere othen. Als
inde est in het woordenboek spake is van een Indo-
europces word, sat er aid cen asterisk (*) voor.)
pt aan dt het een gereconstucerde vor is
‘oor ons Nedelandsprelendn ie woral het Ger
rmaans van belang. Het Nevdelands is named cen
Germaansetual. Om precieste: en Wes Gemaanse
laa. a nog die andre West. German len et
ny, et Dut em et Fries. Die vier tale keno
sdkaa hein als het ware tadxoeres. en vege
\woord am didi te maken dt detalen veel op elaar
liken is het woord kerk. In het Engels is dat church, in
hot Dats Kirche en in het Fis xjrk OF roe. Engels
yee, Duis gr en Fis gue. In de verschillende
Ialen 2p ia de loop an ele eeuwen verschillende
‘ankveranderingn opgetreden Als je weet welke dle
2. zeje dat alle woorden (ja) dezeide worm en
‘tzid etekenis hebben
‘Germaans kan wowwens sit gezien worden as en
tan 2als het Nederlands of Engels de aj. waren
ve! verschillende Cetmaanse vlkeren, met prachige
ramen als Angelen, Eburonen, Goshen, Langobarden,
Sahsen enTeutonen. Die bleven niet rss op én plek
women, 2e token van de eae naae de andere ple.
‘as ean cond eras ds ook geen cenit
Er vate wel bepsalde overenkomsten, watrdor tal
undigen cen indeling in die roxpen honden maken
het Noord Germaans de huiige Scaninavische an),
het West Germans ato het Nederlands behoot
‘en hee Oost Germaans thet Gatch, Yandaas en Boe:
gondisch,detalen uit deze grep aie uiestowen)Alle Nederlanese worden (de zogenaame woorde
sehat) komen in hoafdzak voor ut twee reonen
“Ten erste er cen grocp die uit het Gtmaans komt.
Onda et Nederland een crete asammeling is van
hee Germans, poemen we die woorde de efor
He Nederland het evan zn vorouder pei
Fen werbeelds et woord moeder In Bet Indo
exopces was dat “mate. [ie wor de * bi wooRDe
born Door de eeuven heen fet wood van generate
‘generate overgetagen. Het wordt mu bi ons,
anders gescheven, maar he wooed én de betkenis 20
awe veranderd. Ok is het woord ter te vinden
ine vet andere len,
Ten tweede kennen we de leenverden, Dat zn
alle woorden die ret rechtstveeks uit het Germans
omen, Zo komen in he Nederlands vee Latinse
‘wooden voor Vsak 2 Late woorden va et Fans
in het Nevkelads trechgehomen. Het Fans is cen
duet afsarmetig van het Latin
Fen voovbeel: concer. Wi enden het woord it
het Frans. Het Fane leende het op 7 eur thet
ian: concerto. Concerto bestat ut twoe Latese
vwoorden: cam, dat Samen’ beehent en cea, dat
“Seven of ie den’ bebe, Dan work diel
atheewoord concert at nu 'muziekuitvoerng betekent,
cgenlik ‘amon egens mocte voor doen’ Federeen,
‘sane itt de paket, dot jp best om er samen
‘en m0 mon mogelik concert van te maken
st de eriwoordn en de leemwoarden ne 908
de zagenaamdenieuwvormingen. Dat in woorden de
bec worden om alles wat new iste benoemen
at zijn touwens niet allen éeht mademe woorden
als busaan “geet van de weg waar alleen bussen
regen iden’ of diet ema ene Ka oman
ret moderne appartau’. Ook een word al het
is cen mieroeming en dat wooed heraen we toch al
hel ang in het Nederlands. Het bestaat eigen uit
twee dele: her- en 20g, Heri heer of hei leger en
tog komt van het ude werksord igen "tebe Een
erg is duscen legertreleoftewel legeaanvoerde
Newwvoxmingen 2 ja ali samenstelingen: Wee
‘wooden dis an lar gpa worden
Ten slot zi er nog de estwoorden. Dat zn woor:
‘den dein geen van de dre hovengenoemde sroepen
allen. Het si bijworbeeld anomatoperén (woorden
‘ie cen ell weergeven, 2008 oehoe "ul epaniemen
wenden op basis van petsoonsnamen, biseorbeeld
desl, soon bronco de venoemd is mar Rudolf
Diese, de uitvnder eran en geoniemen (woorden op
has an ardeikndige amen, hsoorbeed dam
Slo die vemoernd is naar de tad Damascus.
Je ou het werk van ee ekmoloog kunnen vergeiken
mc dat van een arheoloog Fen archeolog helt ode
‘Srgen, dingen van rorge ut de roe. Mane dat
reales. Ashi en por uigegaven hee, get hi de
et mete aan een museum waar ij tentoongesteld
an worden, Eerst wil hij welen hoe cud de pot i
wil ook ete wat le unctievan depot gees is en
hij waa zich af wie de pot gebrukt kan hebben, Dat
et ij doe de pot te vergeliken met andre gebruik
‘oonwerpen de eed opgezaven zijn, Ook zal hi inbheken mazoeken hoe mensen leelden in de Hd want
de pt stam. Hi grat en spit, tot de gevonden voor
‘werpen af en bit din en odkezock
en etymolong i en taaundiarcheoloog. Ook hi
spit en gral. Niet a de god, maar in oudere ven
‘an eon tal som zl in uitgestorventalen, Hi ver
ten anderzekt, Geen anieke poten en panne,
Imaae cue talen. ij Kit door zn onderzodk naat
‘de wooedyeschiedens ook izict in de manier waar
‘op miensen wong leiden. Hi woot dt de Romeinen
de Latin spaken en schreven) oi en lang lk
‘waren, Dat kt onder andere vit de rote hoevelbeid
wooden ce ht Nederlands thet atin glee beet
‘oor zaken le met onze mane van huizen bouwen e
raken hebben, Hoe wl en hus bouwen, is afgckeken
‘an de oud Romina. Je ou zels kunnen zeggen dat
‘dor talus onderzock de geschiescng, op
‘wanted wordt setae Als de elymoloog met dat
In het Nederlands en sata eemwoorden op vxtba
sbi ut het Engels hom, zal hij de conc teen
at het woth van aoxsprong een Engese spot
EyNoLocie
Zo komen we ij de betehenis van bet wood etymo
loge, da thet Gecks komt Ht estat ut twee deen
‘lar ‘et wae’ of het were’ + logos ee’. De
‘aude Gricken det hoogtepunt van hun beschaving lag
‘Gr de wan de Romine) zayen het onderzoek aot
de tokens van woorden als een onderzoek nat “et
‘week war’ Dat i een de woorden in en tal
lenhun betekenis, wetspieglen de samenleving waarin
eget worden,
voorst 6
Het woordenboek lopt van att z, Omer onder de
trefwooden some cok andere woorden verklaard wor
en, die-et alsin doze inleiding- in de marge stan,
holeraalahterin en register opgenomen, Daarn staan
ale wooden op alfaet, met cen paginsenwizing In
“t woordenhock saan lang nt alle wooden dein het
‘Nederlands woorkomen (as je 20'n woordenboek wit
maken, bene ren bez) Eis gekozen voor worden
‘waar cen veal aan vast it of de cen verassende
fonprong eben. In tata werden angeveer 1850
‘wooden veka,
Er ajo ook spreckwoorden en gezeen pgenomen a
het register saan de honor van een geet
Dat i ail et erste zlistandige amon Been
ladeuking as “Nu komt de aap uit de mou” i ap
‘et hofewoorden nit mous et eter vate zen
athe om cn uitdhng of gezegde gatas er eon ¢
ache: het words
Feast oetan dat het om eengereconstucede
\woordarm gaat: cen word dat nooit ep papier het
fgevaan, maar waanan talundigen denken dat het
te vor gehae hee. [Ze ook bij womens, Hi
boven!
Als bij de verlaring van woorden ten of datecten wor
‘den genourd die onde kunnen opleveren,
wor ter plete cen ules gegeven. Soms cok is et
oi otiteressan om aakundgeemente gebruiken
bj het verdaven van de wefwoorden. Die worden dan
voorat 7uel en 2e staan ook vermeld in het regis, zodat
ze alt tog vinden 2 in het bok,
In et ook word wank geyproken van Mliddeneder- anon.
land. Dat een ode vor van het Nederlands die NIDERLANDS
{ne Middcloeawen gesproken werd. Eigen het