You are on page 1of 320
Junior 162i8th Gerbrand Bakker ee Cor Ca an it woordenbock is en geheelbewekte en vermace: dere gave van mee eerder veschenen etymolo iiche woordenbocken: lymologich Woordenbook ‘oor Bogner, of Hoe et mannetie mannequin werd [19971 en Het Teed Eymoloich woordenboek voor Beginners, of Hoe hee karte cane maake (1998) Bewerkt en vermeerdent” wil zggen: angepast aan doze tid poor sind 1 januari 2002 heen we the eu in plats van de gulden,saardoor er lemmas ‘verujdrd 2p), herscveven er waren verklaringen de Auielierkonden euwe inzichten over de herons ‘an bepaald woorden: een nieuwe ileding) en te _voogdl wooden ce een santa jaar geen nog et in wate, rowdy warn ik ach "rom aan eer gel ret in, voorst 14 Ingen ‘gewoon woordenboek saat ache et wood ‘mands he volgende te lezen: gelactt van apen met Tange stuitenkorte aan ie in Aka gevonden word [Dit wonrdenboek gaat een stape were acer deel woorden sat niet allen de betlens, maar ook de herkonst. Waar kom en wocrdvandaan? Inet geval hebben we het gleend ui het Engels: man, van man ‘ran’ of ens een Wes Arians wooed ae ‘anit bekend i wat et beteken Dat ie etymnlogie: woordyeschiedens. Door in de ‘aagesciedens te diken, oude woordenbocken en seschriten ite puizen, talen me elkaar te vergeliben, fontdekt een eymolong, de beekenisontyikeling van ‘en wooed rin het geval man ka hij niet elem tevrede ip Voor de betekenis van dei 204 bi he et ar Aika afezen om erate zien te komen. Hoc verchillend tlen som ook liken, ullendelif omen heel veel talen van én zogenaamde oeaal Zo'n cera is het Indo-europes. Die kan gezien worden als een mode de hee! vee! taalkinderen hee. Onder andere het Gres, het Latin, de Slavic fen, hot nich on et Germans Ht Ind curopees moot ‘op schnit geld (en al het wl gebeard i, er es ‘eran over Dit elekent dat et een geeconstucer ‘etal: atkundigen hebben kunnen beredeneren hoe ‘wooden er eit hebben utgzin. Je zou het kunnen ‘erg met het werk van biologen de erin slagen ‘om en urstorven pardensod tere othen. Als inde est in het woordenboek spake is van een Indo- europces word, sat er aid cen asterisk (*) voor.) pt aan dt het een gereconstucerde vor is ‘oor ons Nedelandsprelendn ie woral het Ger rmaans van belang. Het Nevdelands is named cen Germaansetual. Om precieste: en Wes Gemaanse laa. a nog die andre West. German len et ny, et Dut em et Fries. Die vier tale keno sdkaa hein als het ware tadxoeres. en vege \woord am didi te maken dt detalen veel op elaar liken is het woord kerk. In het Engels is dat church, in hot Dats Kirche en in het Fis xjrk OF roe. Engels yee, Duis gr en Fis gue. In de verschillende Ialen 2p ia de loop an ele eeuwen verschillende ‘ankveranderingn opgetreden Als je weet welke dle 2. zeje dat alle woorden (ja) dezeide worm en ‘tzid etekenis hebben ‘Germaans kan wowwens sit gezien worden as en tan 2als het Nederlands of Engels de aj. waren ve! verschillende Cetmaanse vlkeren, met prachige ramen als Angelen, Eburonen, Goshen, Langobarden, Sahsen enTeutonen. Die bleven niet rss op én plek women, 2e token van de eae naae de andere ple. ‘as ean cond eras ds ook geen cenit Er vate wel bepsalde overenkomsten, watrdor tal undigen cen indeling in die roxpen honden maken het Noord Germaans de huiige Scaninavische an), het West Germans ato het Nederlands behoot ‘en hee Oost Germaans thet Gatch, Yandaas en Boe: gondisch,detalen uit deze grep aie uiestowen) Alle Nederlanese worden (de zogenaame woorde sehat) komen in hoafdzak voor ut twee reonen “Ten erste er cen grocp die uit het Gtmaans komt. Onda et Nederland een crete asammeling is van hee Germans, poemen we die woorde de efor He Nederland het evan zn vorouder pei Fen werbeelds et woord moeder In Bet Indo exopces was dat “mate. [ie wor de * bi wooRDe born Door de eeuven heen fet wood van generate ‘generate overgetagen. Het wordt mu bi ons, anders gescheven, maar he wooed én de betkenis 20 awe veranderd. Ok is het woord ter te vinden ine vet andere len, Ten tweede kennen we de leenverden, Dat zn alle woorden die ret rechtstveeks uit het Germans omen, Zo komen in he Nederlands vee Latinse ‘wooden voor Vsak 2 Late woorden va et Fans in het Nevkelads trechgehomen. Het Fans is cen duet afsarmetig van het Latin Fen voovbeel: concer. Wi enden het woord it het Frans. Het Fane leende het op 7 eur thet ian: concerto. Concerto bestat ut twoe Latese vwoorden: cam, dat Samen’ beehent en cea, dat “Seven of ie den’ bebe, Dan work diel atheewoord concert at nu 'muziekuitvoerng betekent, cgenlik ‘amon egens mocte voor doen’ Federeen, ‘sane itt de paket, dot jp best om er samen ‘en m0 mon mogelik concert van te maken st de eriwoordn en de leemwoarden ne 908 de zagenaamdenieuwvormingen. Dat in woorden de bec worden om alles wat new iste benoemen at zijn touwens niet allen éeht mademe woorden als busaan “geet van de weg waar alleen bussen regen iden’ of diet ema ene Ka oman ret moderne appartau’. Ook een word al het is cen mieroeming en dat wooed heraen we toch al hel ang in het Nederlands. Het bestaat eigen uit twee dele: her- en 20g, Heri heer of hei leger en tog komt van het ude werksord igen "tebe Een erg is duscen legertreleoftewel legeaanvoerde Newwvoxmingen 2 ja ali samenstelingen: Wee ‘wooden dis an lar gpa worden Ten slot zi er nog de estwoorden. Dat zn woor: ‘den dein geen van de dre hovengenoemde sroepen allen. Het si bijworbeeld anomatoperén (woorden ‘ie cen ell weergeven, 2008 oehoe "ul epaniemen wenden op basis van petsoonsnamen, biseorbeeld desl, soon bronco de venoemd is mar Rudolf Diese, de uitvnder eran en geoniemen (woorden op has an ardeikndige amen, hsoorbeed dam Slo die vemoernd is naar de tad Damascus. Je ou het werk van ee ekmoloog kunnen vergeiken mc dat van een arheoloog Fen archeolog helt ode ‘Srgen, dingen van rorge ut de roe. Mane dat reales. Ashi en por uigegaven hee, get hi de et mete aan een museum waar ij tentoongesteld an worden, Eerst wil hij welen hoe cud de pot i wil ook ete wat le unctievan depot gees is en hij waa zich af wie de pot gebrukt kan hebben, Dat et ij doe de pot te vergeliken met andre gebruik ‘oonwerpen de eed opgezaven zijn, Ook zal hi in bheken mazoeken hoe mensen leelden in de Hd want de pt stam. Hi grat en spit, tot de gevonden voor ‘werpen af en bit din en odkezock en etymolong i en taaundiarcheoloog. Ook hi spit en gral. Niet a de god, maar in oudere ven ‘an eon tal som zl in uitgestorventalen, Hi ver ten anderzekt, Geen anieke poten en panne, Imaae cue talen. ij Kit door zn onderzodk naat ‘de wooedyeschiedens ook izict in de manier waar ‘op miensen wong leiden. Hi woot dt de Romeinen de Latin spaken en schreven) oi en lang lk ‘waren, Dat kt onder andere vit de rote hoevelbeid wooden ce ht Nederlands thet atin glee beet ‘oor zaken le met onze mane van huizen bouwen e raken hebben, Hoe wl en hus bouwen, is afgckeken ‘an de oud Romina. Je ou zels kunnen zeggen dat ‘dor talus onderzock de geschiescng, op ‘wanted wordt setae Als de elymoloog met dat In het Nederlands en sata eemwoorden op vxtba sbi ut het Engels hom, zal hij de conc teen at het woth van aoxsprong een Engese spot EyNoLocie Zo komen we ij de betehenis van bet wood etymo loge, da thet Gecks komt Ht estat ut twee deen ‘lar ‘et wae’ of het were’ + logos ee’. De ‘aude Gricken det hoogtepunt van hun beschaving lag ‘Gr de wan de Romine) zayen het onderzoek aot de tokens van woorden als een onderzoek nat “et ‘week war’ Dat i een de woorden in en tal lenhun betekenis, wetspieglen de samenleving waarin eget worden, voorst 6 Het woordenboek lopt van att z, Omer onder de trefwooden some cok andere woorden verklaard wor en, die-et alsin doze inleiding- in de marge stan, holeraalahterin en register opgenomen, Daarn staan ale wooden op alfaet, met cen paginsenwizing In “t woordenhock saan lang nt alle wooden dein het ‘Nederlands woorkomen (as je 20'n woordenboek wit maken, bene ren bez) Eis gekozen voor worden ‘waar cen veal aan vast it of de cen verassende fonprong eben. In tata werden angeveer 1850 ‘wooden veka, Er ajo ook spreckwoorden en gezeen pgenomen a het register saan de honor van een geet Dat i ail et erste zlistandige amon Been ladeuking as “Nu komt de aap uit de mou” i ap ‘et hofewoorden nit mous et eter vate zen athe om cn uitdhng of gezegde gatas er eon ¢ ache: het words Feast oetan dat het om eengereconstucede \woordarm gaat: cen word dat nooit ep papier het fgevaan, maar waanan talundigen denken dat het te vor gehae hee. [Ze ook bij womens, Hi boven! Als bij de verlaring van woorden ten of datecten wor ‘den genourd die onde kunnen opleveren, wor ter plete cen ules gegeven. Soms cok is et oi otiteressan om aakundgeemente gebruiken bj het verdaven van de wefwoorden. Die worden dan voorat 7 uel en 2e staan ook vermeld in het regis, zodat ze alt tog vinden 2 in het bok, In et ook word wank geyproken van Mliddeneder- anon. land. Dat een ode vor van het Nederlands die NIDERLANDS {ne Middcloeawen gesproken werd. Eigen het

You might also like