Zestaw 4

Załóżmy, że poszukujemy pewnego ciągu liczbowego (an ) spełniającego pewną zależność. Zakła-
damy, że∑wyrazy tego ciągu są współczynnikami w rozwinięciu pewnej funkcji w szereg potęgowy:
F (x) = ∞ i
i=0 ai x . Zauważmy, że pewne operacje na funkcji F zmieniają te współczynniki w
znany sposób, np.: xF (x) ma te same współczynniki, ale przesunięte o 1 i uzupełnione na
początku o 0, F ′ (x) ma ciąg współczynników
∑n
w postaci ((n + 1) · an+1 ), z kolei F 2 (x) ma
ciąg współczynników w postaci ( i=0 ai · an−i ) itp. Naszym celem jest znalezienie funkcji,
której współczynniki będą spełniały zadaną zależność, co sprowadza się do rozwiązania pewnego
równiania algebraicznego, rózniczkowego lub innego typu.
Przykład 1. Szukamy ciągu spełniającego zależność an = an−1 + an−2 , a0 = 0, a1 = 1.
Rozważmy∑∞
szereg potęgowy, którego współczynnikami są dokładnie wyrazy ciągu (an ), czyli
F (x) = i=0 ai xi . Zauważmy, że funkcja F (x) − xF (x) − x2 F (x) będzie miała współczynnik
przy zerowej potędze równy 0, przy pierwszej potędze równy 1, zaś przy pozostałych potęgach
wszystkie współczynniki się zerują, więc
F (x) − xF (x) − x2 F (x) = x.
x
Na podstawie tego równania wyliczamy funkcję F (x) = 1−x−x2 .

Po znalezieniu funkcji F pozostaje znaleźć jej współczynniki. Dla niektórych funkcji można
czasem je zgadnąć, znaleźć w tablicach lub wyliczyć korzystając z wzoru Taylora.
Przykład 2. W przykładzie 1 możemy rozpisać F jako sumę ułamków prostych:
 
x x 1 1 1
F (x) = =( √ )( √ ) =√  √ − √ .
1 − x − x2 1− 1− 5
− 1+ 5 5 1 − 1+ 5 x 1 − 1− 5 x
2 x 1 2 x 2 2

Ze wzoru na sumę szeregu geometrycznego mamy

√ ( √ )2
1 1+ 5 1+ 5
√ =1+ x+ x2 + ...
1− 1+ 5
x 2 2
2
oraz √ ( √ )2
1 1− 5 1− 5
√ =1+ x+ x2 + ...,
1− 2 x
1− 5 2 2
zatem
( √ )√ ( √ )2 ( √ )2  
1 1+ 5 1− 5 1+ 5 1− 5  2
F (x) = √  − x+ − x + ... ,
5 2 2 2 2
co oznacza, że szukanym wzorem jest
(( √ )n ( √ )n )
1 1+ 5 1− 5
an = √ − .
5 2 2

Zad. 1. Znajdź wyraz ogólny ciągu określonego rekurencyjnie:

a) x0 = 0, x1 = 1, xn+2 = 7xn+1 − 12xn ,
b) x0 = x1 = x2 = 1, xn+3 = 2xn+2 − xn+1 + 2xn .
Zad. 2. Na ile sposobów można rozmieścić nawiasy w iloczynie
a1 a2 a3 a4 a5 a6 a7
w taki sposób, aby ich układ określał jednoznacznie sposób wykonania mnożenia? Przykładowe
rozmieszczenie nawiasów:
((a1 a2 )(a3 a4 ))(a5 (a6 a7 )) (((a1 a2 )a3 )(a4 (a5 a6 )))a7 .
Zad. 3. Na ile sposobów można posadzic przy kwadratowym stole 4 pary małżeńskie, jeżeli są
spełnione trzy warunki jednocześnie:
(i) kobiety i mężczyźni mają siedzieć na przemian,
(ii) przy każdym boku stołu maą siedzieć dwie osoby,
(iii) osoby z danej pary nie mogą siedzieć ani obok siebie (na tym samym boku stołu lub na
sąsiednim), ani dokładnie na przeciw siebie?
Zad. 4. Dziewięć kul (trzy białe, trzy czerwone i trzy czarne) ustawiamy losowo w ciąg.
Oblicz prawdopodobieństwo tego, że żadne kule tego samego koloru nie będą stały obok siebie.
Uwaga: kule tego samego koloru traktujemy jak nierozróznialne.
Zad. 5. Mamy sześć kul: trzy zielone, jedną czerwoną, jedną białą i jedną niebieską. Na ile
sposobów można z nich ułożyć szereg zawierający cztery kule?
Zad. 6. Dziecko otrzymało w prezencie n jednakowych klocków sześciennych szczelnie
wypełniających pudełko. Po zakończonej zabawie dziecko każdorazowo wkłada klocki do pudełka
zbierając je na chybił-trafił. Jakie jest prawdopodobieństwo pn , że po trzykrotnym użyciu
klocków przynajmniej jeden z nich znajdzie się na miejscu, na którym był w chwili wręcznie
prezentu? Znajdź lim pn .
n→∞

Zad. 7. Partia Unia Jedności składa się z 9 różnych frakcji, przy czym i-ta frakcja ma
dokładnie i przedstawicieli w Radzie Krakowej tej partii. Jesli każdy członek Unii Jedności
należy do dokładnie jednej frakcji i każda frakcja głosuje jednomyślnie, to na ile spsobów może
zawiązać się koalicja większościowa, która miałaby szansę przejąć władzę w partii (tzn. miałaby
więszość w Radzie Krajowej) ? Wynik podaj w możliwie najprostszej postaci.
Zad. 8. Mamy szachownicę o wymiarach 7 × 7. W lewym dolnym rogu szachownicy siedzi
mysz, zaś na polach o numerach (3, 3), (3, 5), (5, 3) i (5, 5) siedzą i cierpliwie czekają cztery koty.
Mysz ginie, gdy stanie na pilu zajętym przez kota. Ile jest różnych dróg, którymi mysz może
dotrzeć szczęśliwie do prawego górnego rogu szachownicy?
Zad. 9. Ile jest różnych prostopadłościanów, które można zbudować z miliona jednakowych
kostek sześciennych, wykorzystując za każdym razem wszystkie z nich?
Uwaga: dwa prostopadłościany uważamy za identyczne, jeżeli można je przekształcić na
siebie za pomocą izometrii.
Zad. 10. Dany jest patyk o długości a. Łamiemy go losowo na trzy części. Jakie jest
prawdopodobieństwo, że da się z tych części ułożyć trójkąt?
Zad. 11. Wybieramy losowo trzy odcinki o długości nie większej niż a. Jakie jest prawdo-
podobieństwo, że da się z tych odcinków ułożyć trójkąt?