Walka dobra ze złem jako motyw literacki na przykładzie III części Dziadów

Walka dobra ze złem jest motywem obecnym wszędzie, a zwłaszcza wśród ludzi. Te dwie
przeciwstawne siły nie wykluczają się i nie mogą istnieć jedno bez drugiego. Literatura
często stawia swoich bohaterów w sytuacji wyboru i opowiedzenia się po jednej ze stron. W
Dziadach Adama Mickiewicza walka dobra ze złem dzieje się w świecie realnym oraz
metafizycznym. W mojej pracy postaram się przedstawić, jak ten motyw realizuje się w III
części Dziadów.

Bohaterowie dramatu Mickiewicza sami decydują po której stronie chcą stanąć oraz
czy będą biernie się przyglądać okrucieństwu, tyranii i złu, którego źródłem jest car Rosji
Aleksander I. Po stronie cara stoi jego zausznik, senator Nowosilcow, który wraz Pelikanem,
Doktorem i Bajkowem w sposób bezwzględny prześladował młodzież. Efektem jego działań
był proces, po którym wielu młodych Polaków skazano na zesłanie w głąb Rosji, wcielono do
armii carskiej lub zmuszono do pracy w kopalniach syberyjskich. Po stronie zła - cara stają
również polscy generałowie, arystokraci, poeci, damy, urzędnicy oraz inni ludzie
podporządkowani zaborcy, którzy są obojętni na cierpienie rodaków i losy kraju. Interesuje
ich tylko własny majątek, przywileje oraz nieustanne uciechy i bale. Łatwo jest ulec złu i
zaakceptować je, trudniej zaś jest wybrać dobro, bo kosztuje i wymaga od nas poświęcenia.
Światłem, którego boi się zło są młodzi patrioci, gotowi do poświęceń i walki o wyzwolenie
się spod bestailskiej władzy cara. Są nimi między innymi więźniowie w klasztorze oo.
Bazylianów w Wilnie, Konrad, Ksiądz Piotr, Ewa, Rollison i Pani Rollisonowa, Cichowski,
Janczewski, Wasilewski, Bestużew, Justyn Pol, Adolf, Zenon Niemojewski oraz Wysocki.
Ukazana w dramacie martyrologia narodu polskiego nie pójdzie na marne, ma głębszy sens.
Zło nie zatryumfuje, przyjdzie kres niewoli, zapanuje wolność. Umęczony Chrystus
przeszedłszy swą Drogę Krzyżową zmartwychwstał i podobny los czeka Polskę, a na czele
narodu stanie tajemnicza postać, ukryta pod symboliczną liczbą-imieniem czterdzieści i
cztery.

W III części Dziadów dobro zostaje przeciwstawione złu także w sferze metafizycznej.
Mickiewicz przedstawił prześladowanie polskich patriotów w kategoriach religijnych - to
walka Boga i aniołów z szatanem i diabłami. Już w prologu można dostrzec wpływ świata
fantastycznego i metafizycznego. W przerobionym na więzienie klasztorze Bazylianów toczy
się walka o duszę więźnia między złymi, a dobrymi duchami. W Wielkiej Improwizacji Konrad
ściera się nie tylko z Bogiem, ale również z siłami ciemności i diabłami, które czyhają na
jego duszę, wykorzystują jego słabości, próbując doprowadzić go do bluźnierstwa przeciw
Bogu. Dochodzi również do konfrontacji między Księdzem Piotrem, a zniewolonym przez złe
duchy Konradem. Świat fantastyczny wdziera się w świat realny za pomocą snów i widzeń.
W śnie Ewy, Matka Boska wręcza kwiaty małemu Jezusowi, a ten obsypuje nimi Ewę.
Widzenie to ma na celu ukazanie nieskalanego dobra, czystości i łagodności młodej
dziewczyny. Natomiast Nowosilcow w śnie jest dręczony przez stojące przy jego łóżku
diabły. Mimo iż czarty wiedzą, że dusza Senatora należy już do piekła, postanawiają się
zabawić jego kosztem. W III części Dziadów widoczny jest motyw zbrodni i kary, która nigdy
nie omija zbrodniarza. Sprawiedliwość boska dosięga winowajców cierpień Polaków. Dzieje
się tak między innymi w scenie Dziadów, w której na cmentarzu pojawiają się dwie zjawy:
Doktora, którego palą żarzące się w głowie dukaty i stopione srebro na dłoniach oraz
Bajkowa, którego ścigają psy, rozrywające jego ciało na części.
 Podsumowując Adam Mickiewicz w swoim dramacie przedstawił zestawienie obrazów
prześladowców i prześladowanych, katów i ofiar, okrutnych tyranów i bezbronnych ludzi.
Miało to służyć wyolbrzymieniu siły zła, która nie tylko sprawia cierpienie Polakom, ale
również znajdującym się pod władzą cara Rosjanom. Dziady są dramatem ponadczasowym,
przedstawiony w nich motyw walki dobra ze złem istnieje od początku świata i trwa do
dzisiejszych czasów. To od nas ludzi zależy czy będziemy potrafili pokonać własny egoizm i
słabości oraz odnaleźć sens życia, aby przezwyciężyć zło.