C++ instrukcje warunkowe

Instrukcja warunkowa (if-else) w C++

Instrukcja warunkowa bez alternatywy

Instrukcja warunkowa z alternatywą

Warunki proste i złożone

Zagnieżdżona instrukcja warunkowa

Instrukcja warunkowa bez alternatywy

Instrukcja warunkowa bez alternatywy ma postać:

if(warunek (warunki))
{ //początek bloku należącego do if

//instrukcje zostaną wykonane,

//gdy warunek (warunki) jest prawdziwy
//w przeciwnym wypadku ta część kodu zostanie pominięta

} //koniec bloku należącego do if

Przykład 1


 #include <iostream>
using namespace std;

int main()
{
setlocale(LC_CTYPE, ".1250"); //polskie litery
int a = 3, b = 6;

if(a > b) //warunek jest fałszywy, a więc poniższa instrukcja

//zostanie pominięta
cout<<a<<" jest większe od "<<b<<endl;

if(b > a) //warunek jest prawdziwy, a więc wykona się instrukcja

//należąca do bloku if
cout<<b<<" jest większe od "<<a<<endl;

return 0;
}

Zasada działania instrukcji warunkowej if opiera się na wartości, jaką przyjmuje warunek. W przypadku true (lub
wartości równej 1), instrukcje dla bloku if zostaną wykonane. Oznacza to, że w przypadku zmiennych logicznych
można użyć skróconej konstrukcji warunku.

Przykład 2
bool zmienna = true;

//zamiast pisać
if(zmienna == true) //w tym przypadku wartość warunku
//jest równa true, czyli wykona
cout<<"Wartość zmiennej jest równa true !";
//się instrukcja należąca do bloku if

//można skrócić zapis

if(zmienna) //w tym przypadku wartość nawiasu

//też jest równa true, czyli tu także zostanie wykonana instrukcja poniżej
cout<<"Wartość zmiennej jest równa true !";

Gdy do bloku if należy tylko jedna instrukcja, klamrę otwierającą blok i klamrę zamykającą blok można opuścić.

Instrukcja warunkowa z alternatywą

W instrukcji warunkowej z alternatywą pojawia się drugi blok instrukcji rozpoczynany słowem kluczowym else,
wykonany w przypadku, gdy warunek (warunki) jest fałszywy. Warto zauważyć, że w tym przypadku wykona się
zawsze jeden z dwóch bloków:


 if(warunek (warunki))
{ //początek bloku należącego do if

//instrukcje zostaną wykonane,

//gdy warunek (warunki) jest prawdziwy

//w przeciwnym razie ta część kodu zostanie pominięta

} //koniec bloku należącego do if

else //do tego bloku należą instrukcje, które zostaną wywołane w przypadku,
//gdy warunek dla if będzie fałszywy
{ //początek bloku należącego do else

//instrukcje zostaną wykonane, gdy warunek (warunki) jest fałszywy

//w przeciwnym wypadku część kodu należąca do bloku else zostanie pominięta

} //koniec bloku należącego do else

Prześledźmy przykład, który sprawdzi, czy podana osoba jest pełnoletnia:

Przykład 3
#include <iostream>
using namespace std;

int main()
{
unsigned int wiek;

cout<<"Podaj wiek: ";

cin>>wiek;

if(wiek>=18)
//ta część wykona się gdy warunek będzie prawdziwy
cout<<"Podana osoba jest pełnoletnia"<<endl;
else
//ta część wykona się gdy warunek będzie fałszywy
cout<<"Podana osoba jest nieletnia"<<endl;

return 0;
}

Warunki proste i złożone

Konstrukcja warunków instrukcji if może być prosta - złożona z jednego warunku lub złożona z kilku warunków
połączonych operatorami logicznymi. Popatrzmy na przykład, który sprawdzi, czy dana liczba naturalna jest
podzielna przez 3 lub reszta z dzielenia tej liczby przez 7 jest równa 2:

Przykład 4 - realizacja zadania z wykorzystaniem warunków prostych


 #include <iostream>
using namespace std;

int main()
{
unsigned int liczba;

cout<<"Podaj liczbę: ";

cin>>liczba;

if(liczba%3==0) // warunek prosty

if(liczba%7==2) // warunek prosty
cout<<"Liczba "<<liczba<<" spełnia warunki zadania."<<endl;
else
cout<<"Liczba "<<liczba<<" nie spełnia warunków zadania."<<endl;
else
cout<<"Liczba "<<liczba<<" nie spełnia warunków zadania."<<endl;

return 0;
}

To samo zadanie zrealizowane warunkami złożonymi.

Przykład 5
#include <iostream>
using namespace std;

int main()
{
unsigned int liczba;

cout<<"Podaj liczbę: ";

cin>>liczba;

// warunek złożony z dwóch warunków prostych

if(liczba%3==0 && liczba%7==2)
cout<<"Liczba "<<liczba<<" spełnia warunki zadania."<<endl;
else
cout<<"Liczba "<<liczba<<" nie spełnia warunków zadania."<<endl;

return 0;
}

Zagnieżdżona instrukcja warunkowa

Zagnieżdżenie instrukcji warunkowej polega na wywołaniu jej wewnątrz innej instrukcji warunkowej. W C++ można
dowolnie zagnieżdżać if - else, dbając o czytelność kodu. Warto stosować wcięcia określające kolejne poziomy
zagnieżdżenia.

Przykład 6
Rozwiążemy zadanie z wykorzystaniem zagnieżdżeń if - else.

Zadanie. Tabela poniżej określa taryfikator mandatów w pewnym państwie:

Wykroczenie Wysokość mandatu

Przekroczenie prędkości do 10 km 100 

Przekroczenie prędkości z przedziału [11, 30] 200
 Wykroczenie Wysokość mandatu

Przekroczenie prędkości > 30 400

Użytkownik podaje liczbę km, jaką przekroczył kierowca. Zadaniem programu jest określenie wysokości mandatu.

Rozwiązanie:

#include <iostream>
using namespace std;

int main()
{
cout<<"Podaj wartość przekroczonej predkości: ";
unsigned int km;
cin>>km;

if(km<=10)
cout<<"Wartość mandatu wynosi 100";
else //dla czytelności kodu stosujemy odpowiednie wcięcia

if(km<=30) //zagnieżdżona instrukcja if

cout<<"Wartość madatu wynosi 200";
else
cout<<"Wartość mandatu wynosi 400";

cout<<endl;
return 0;
}

zadania
Napisz program instrukcje-warunkowe, w którym zdefiniuj następujące funkcje o nazwach zadanie1 do zadanie11.
Dodaj wymagane argumenty.

void zadanie1()
Wczytaj dwie liczby. Oblicz a/b. Wynik wypisz na ekran. W przypadku, kiedy nie można obliczyć wyniku, wyświetl
stosowny komunikat.

void zadanie2()
Wczytaj 4 liczby. Oblicz a/b + c/d. Wynik wypisz na ekran. W przypadku, kiedy nie można obliczyć wyniku,
wyświetli stosowny komunikat.

void zadanie3()
Wczytaj dwie liczby. Oblicz (a+6) / (b – 4). Wynik wypisz na ekran. W przypadku, kiedy nie można obliczyć
wyniku, wyświetli stosowny komunikat.

bool zadanie4()
Sprawdź czy wprowadzona liczba jest parzysta. Funkcja zwraca wartość true lub false.

bool zadanie5()
Wczytaj dwie liczby. Sprawdź czy pierwsza jest podzielna przez drugą. Wynik: true lub false.

string zadanie6()
Wczytaj liczbę. Funkcja zwraca komunikat, że jest to liczba dodatnia, ujemna lub zero.

int zadanie7()
Wczytaj 3 liczby. Wyświetl największą z nich.

string zadanie8()
Wczytaj 3 liczby. Wyświetl je w kolejności rosnącej.

bool zadanie8()
Sprawdź, czy wprowadzona liczba reprezentuje rok przestępny.

bool zadanie9()
Sprawdź, czy wprowadzona liczba jest w zakresie <2..5>.

bool zadanie10()
Sprawdź, czy wprowadzona liczba jest poprawnym numerem miesiąca.

(*) void zadanie11()

Podaj dwie liczby: rok, miesiąc (sprawdź, czy zostały podane poprawnie).
Na podstawie wprowadzonych liczb wyświetl informację o ilości dni w miesiącu w danym roku lub komunikat o
błędzie.

Projekt i wykonanie: Ryszard Rogacz© 1999−2023