Llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj

jjiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiirgkrosgkgtdgkhgdk;hdgk;h;mbmh;dh;dgh;dhotgothoogogksokdto
hdfhmdmms;fthhoeorso;g;dghhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh
hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh
hhKrstaški ratovi su niz ratova od 1196.-1270.god. koje je organizovala katolička
crkva za oslobođenje Hristovog groba u Jerusalimu iz ruku "nevernika", Turaka
Seldžuka. Ratovi su nazvani krstaški zbog krsta koji su vojnici nosili na svom odelu.
Katolička crkva je u ovim ratovima videla priliku da uspostavi duhovnu dominaciju
nad zemljama Istočnog Rimskog Carstva, a riteri i feudalci bili su vođeni
ekonomskim motivima (osvajanje novih poseda, ratni plen).

 Prvi krstaški rat 1196.-1199. poveli su normanski, flandrijski i holandski riteri.

Osvojili su Jerusalim i stvorili nekoliko grofovija i jerusalimsku kraljevinu.
 Drugi krstaški rat 1147.-1149. pod vođstvom francuskog kralja Luja VII i
nemačkog kralja Konrada III završio se bez rezultata.
 Treći krstaški rat 1199.-1202. vode engleski kralj Ričard Lavljeg Srca, francuski
kralj Filip II Avgust i nemački car Fridrih I Barbarosa. U ovom pohodu
nemački car se udavio u jednoj rečici, Filip II Avgust se posle svađe sa
engleskim kraljem vraća u Francusku. Ričard Lavljeg srca je uspeo ugovorom
da obezbedi slobodan dolazak hodočasnika u Jerusalim.
 Četvrti krstaški rat 1202.-1204. vodili su francuski feudalci pod vođstvom
Mletačke republike. U ovom pohodu krstaši su zauzeli Carigrad, stvoreno je
Latinsko Krstaško carstvo i stvorene još neke manje države.
 Peti krstaški rat 1217.-1222. vođen je protiv egipatskog sultana koji je vladao
Palestinom. Zbog unutrašnjih razdora, krstaška vojska je morala da napusti
Egipat.
 U Šestom krstaškom ratu 1228.-1229., Fridrh II Hoenštaufovac osvaja Jerusalim.
 Francuski kralj Luj IX preduzeo je sedmi (1248.-1254.) i osmi (1270.) krstaški rat,
ali bez većih uspeha.

Treba pomenuti i dva dečija krstaška rata (1212.). Po crkvenom uverenju Hristov grob
mogli su da oslobode samo bezgrešni dečaci. Međutim, deo dece su trgovci prodali u
Egiptu, a drugi deo je stradao od zime i gladi.

Posledice krstaških ratova su opadanje ugleda rimskog pape, dominacija italijanskih

gradova u sredozemlju, upoznavanje Evrope sa kulturom Istoka.

2. UZROCI KRSTAŠKIH RATOVA

1
 Krstaški ratovi predstavljaju niz ratova koje su hrišćani
zapadne i srednje Evrope pod uticajem papa vodili od kraja XI do druge polovine XIII
veka protiv Seldžuka, Fatimida i drugih islamskih dinastija i država za oslobođenje
svetih mesta u Palestini, posebno Hristovog groba u Jerusalimu, iz ruku
muslimana. Ti su ratovi započeli u doba kada je Katolička crkva, s papom na čelu,
nastojala ostvariti duhovnu i svetovnu prevlast u hrišćanskom svetu. Na crkvenim
saborima u Pjačenci i Klermonu 1095. g. Papa Urban II pozvao je na rat protiv
muslimana za oslobođenje Jerusalima, obećavši učesnicima opraštanje svih grehova,
pri čemu će ubijanje, pljačka, osvajanje novih poseda biti u potpunosti prihvatljivi, jer
će žrtve svega toga biti nevernici koji bolje ni ne zaslužuju. Papin poziv, kao i žarko
propovedanje zanesenjaka, npr. francuskog monaha-avgustinca Petra Pustinjaka, bili
su dočekani s velikim poletom i oduševljenjem, i to zbog više razloga. Premda je u XI
veku u Evropi počelo razdoblje opšte demografske, državne i političke obnove, niži
društveni slojevi su proživljavali teško ekonomsko stanje i glad, a 1095-1096
evropske zemlje je zahvatila nepoznata epidemija (verovatno kuga), pa je pokušaj
bega iz takve stvarnosti bio sasvim razumljiv. Ekonomsko stanje je bilo dodatno
otežano jer su turci Seldžuci i egipatski Fatimidi kočili trgovinu maloazijskog i
severnoafričkog prostora s hrišćanskom Evropom. Značajnu ulogu u pokretanju ratova
imala je i zamisao o zaštiti mnogobrojnih hodočasnika na putu u Svetu zemlju od
nasilja i samovolje bliskoistočnih mesnih moćnika. Od rata protiv islamskog Istoka
svi su očekivali koristi: verski gorljivi pojedinci - mesto u raju, velikaši - nove velike
posede, seljaci - oslobođenje od lične zavisnosti, a svi učesnici plen od pljačke. U
raznim delovima Francuske, Nemačke i Italije na hiljade vitezova i kmetova počinju
da se okupljaju za ratni pohod, stavljaju na svoju odeću veliki crveni krst i odlaze u rat
za oslobađanje navodnog Isusovog groba, krećući se ispred glavnine, ubijajući
Jevreje, pljačkajući i izazivajući nemire kud god bi stigli.

3. HRONOLOGIJA RATOVA
 1096. - 1099. Prvi krstaški rat
 1095. - 1096. Prosjački krstaški pohod , zvan i Seljački krstaški rat
 1096. Nemački krstaški rat
 1100. - 1101. Krstaški rat 1101. , zvan i Krstaški rat malodušnih
 1147. - 1149. Drugi krstaški rat

2
  1189. - 1192. Treći krstaški rat
 1202. - 1204. Četvrti krstaški rat
 1203. - 1204. Pad Carigrada (1204.)
 1209. - 1229. Albigenški rat , zvan i Albižanski rat i Katarski krstaški rat
 1212. Dečiji krstaški rat
 1217. - 1221. Peti krstaški rat
 1228. - 1229. Šesti krstaški rat
 1248. - 1254. Sedmi krstaški rat
 1270. Osmi krstaški rat
 1271. Deveti krstaški rat
 Krstaški ratovi protiv Osmanlija
 Nikopoljski krstaški rat (1396) koji je organizovao kralj Žigmund
Luksemburški na čijoj je strani srpsku vojsku predvodio Vuk Branković.
Kulminirao je u Bitci kod Nikopolja.
 Varninski krstaški rat (1444) koji su predvodili Vladislav III Jagelo, Janoš
Hunjadi i Đurađ Branković. Završen je u Bitci kod Varne
 Krstaški rat 1456. godine organizovan da bi se prekinula Opsada Beograda
(1456). Predvodili su ga Janoš Hunjadi i Jovan Kapistran.

3.1. PRVI KRSTAŠKI RAT

Prvi krstaški rat trajao je od 1096. do 1099. godine i pokrenuo ga je papa Urban II sa
ciljem oslobođenja Xristovog groba i oslobađanja svetog grada Jerusalima od vlasti
nevernika (muslimana). Krstaši su tokom pohoda osvojili Jerusalim i još neke gradove
(Edesa i Antiohija). Na temeljima vojnih uspeha stvorene su prve krstaške države, a u
samom Jerusalimu su stvoreni prvi viteški redovi. Ovo je jedini krstaški rat (a bilo ih
je posle još nekoliko) koji je ispunio zadati cilj, oslobađanje Jerusalima.

3
Vizantija je tokom 1071. godine zadobila dva teška udarca, Normani su zauzeli Bari
(poslednji posed na Apeninskom poluostrvu), dok su Turci Seldžuci nakon bitke kod
Mancikerta zauzeli teritorije na prostoru Male Azije, pa je vizantijski car Aleksije I
Komnin (1081.-1118.) bio prinuđen da potraži pomoć u Evropi koju nije gledao
blagonaklono. Na njegov poziv se odazvao papa Urban II koji je bio zabrinut za sveto
mesto (Jerusalim). Saziva 1095. godine sabor u Klermonu kojem prisustvuje oko 200
biskupa, kneževa i plemića. Odlučeno je da se krene u oslobađanje svetog mesta.

Prvi krstaški rat nije vodio nijedan kralj već vojvode. Najznačajnije vojvode i njihovi
putevi prema Carigradu su:

• Gotfrid Bujonski - sa vojskom se kretao duž Dunava, kroz Ugarsku i Srbiju

• Rejmond Tuluški i Igo - preko Alpa, kroz severnu Italiju i Dalmaciju
• Boemund Tarentski - preko Jadranskog mora od Apulije do Drača pa kopnenim
putem do Carigrada

U proleće 1097. stižu u Carigrad gde se trebaju izvršiti pripreme za dalje delovanje.
Komnin je tražio da krstaši polože zakletvu da će Vizantiji predati sve oblasti koje joj
u osnovi i pripadaju. Isprva su se nećkali da bi na kraju ipak položili tzv. Zakletvu
vernosti i odanosti. Dugo su opsedali Nikeju a na kraju je garnizon predao ne njima
nego Komninu. Uspeli su da osvoje Antiohiju (tu su se pokazale slabosti krstaša -
nespremni, većina kao da je pošla u avanturu). 7. juna 1099. počela je opsada
Jerusalima koja je trajala 4 sedmice. U pomoć su stigli Đenovljani sa spravama za
opsadu. Nakon pada, u Jerusalimu je tri dana vladao potpuni haos - pljačkanje i
ubijanje na sve strane. Međutim, trebalo je organizovati osvojeni deo. Igo je
postavljen za upravitelja tzv. Jerusalimske kraljevine dok je Bujonskom pripala titula
čuvara groba Gospodnjeg, a njegovi naslednici su uzimali titulu kralja. Formirane su
4
kneževina Antiohija i 2 grofovije (Edesa i Tripoli) na feudalnoj osnovi. U ovom
periodu veliki broj stanovništva se doseljava iz Evrope kako bi zaradio, a verski cilj se
brzo gubi. Značajno je istaći i formiranje viteško-monaških redova čiji članovi imaju
obavezu braniti krstaške države.

3.2. SELJAČKI KRSTAŠKI RAT

Seljački krstaški rat predstavlja deo Prvog krstaškog

rata. Trajao je šest meseci, od aprila do oktobra 1096. Poznat je i pod
nazivom Narodni krstaški rat. Pod vođstvom harizmatičnog propovednika Petra
Pustinjaka krenula je neobučena seljačka vojska u krstaški rat.
Kretali su se pljačkajući, pa su se usput sukobili u Zemunu, Beogradu i Nišu sa
lokalnim stanovništvom. U tim sukobima je stradalo oko 10.000 ljudi. U nestrpljivom
pokušaju da pre dolaska glavne krstaške obučene vojske preotmu Nikeju od Turaka
pretrpeli su izuzetno težak poraz. Od 20.000 seljačkih krstaša preživelo ih je samo
3.000.
Papa Urban II planirao je da se krene u krstaški rat 15. avgusta 1096., ali mesecima
pre toga skupile su se brojne neočekivane vojske seljaka i vitezova nižeg stepena. Te
vojske se krenule prema Jerusalimu po svom vlastitom nahođenju. Seljaci su
siromašili i trpeli godinama pre 1096. razne teškoće, kao što je suša, glad i razne
bolesti. Oni su u krstaškom ratu videli izlaz iz teškoća, u kojima su se nalazili.
Pored toga tokom 1095. pojavio se čitav niz meteoroloških pojava, kao što su
meteorski rojevi, aurore, pomračenje meseca i pojava komete. Sve ih je to uveravalo u
božanski blagoslov za njihov pohod.
Pred koncil u Klermonu 1095. pojavio se jedan pokret, koji je verovao da je kraj sveta
blizu. Dolazilo je do masivnih hodočašća.
Na koncilu u Klermonu 1095. papa i biskupi pozivaju na krstaški rat za oslobođenje
Jerusalima. Odziv na papin poziv da se krene u krstaški rat bio je neočekivano velik.
Papa je očekivao nekoliko hiljada vitezova. Međutim odazvalo se oko 100.000
uglavnom neobučenih boraca, uključujući mnogo žena i dece.
Duhovni vođa pokreta je bio harizmatični monah i nenadmašni orator Petar Pustinjak
iz Amijena. Jahao je magarca i oblačio se prostom odećom. On je duž severne
Francuske i Flandrije propovedao krstaški rat. Tvrdio je da ga je sam Hrist postavio da

5
propoveda krstaški rat. Veruje se da se vojska Petra Pustinjaka uglavnom sastojala od
nepismenih seljaka, koji nisu znali kuda idu i gde je Jerusalim. Iako se većina vojske
sastojala od seljaka neobučenih za borbu, bilo je i dobro treniranih vitezova nižeg
ranga, koji su ih vodili.
Petar je skupio svoju vojsku u Kelnu 12. aprila 1096. Tu je nameravao da se zaustavi,
da propoveda Nemcima i da skupi još krstaša. Francuzi su bili nestrpljivi i nisu želeli
čekati Petra i Nemce, pa je nekoliko hiljada francuskih krstaša krenulo pod vođstvom
Valtera San Avoara. Ta grupa je stigla u Mađarsku 8. maja, prošla kroz Mađarsku i
došla do Beograda, gde je bila granica Vizantije.
Beogradski komadant nije znao što da čini s njima. Nije imao zapovest kako da
postupa, pa im zabranjuje da prođu. Krstaši su harali i pljačkali okolo tražeći hranu.
Pri tome je bilo okršaja sa beogradskim garnizonom, a 16 Valterovih ljudi je pokušalo
da pokrade pijacu u Zemunu. Sa njih je skinut oklop i odeća, pa su to obesili na
zemunskoj tvrđavi. Konačno su bili pušteni da prođu do Niša, gde su snabdeveni i gde
su čekali dalja uputstva o dozvoljenom prolazu. Pri kraju jula su stigli u
Konstantinopolj.
Petar i ostali krstaši krenuli su oko 20. aprila. Oko 20.000 je odmah krenulo, dok će
druga grupa krenuti kasnije. Kad su došli do Dunava, jedan deo vojske odlučuje da
krene brodom niz Dunav, a veći deo nastavlja kopnom do Mađarske, pa kroz
Mađarsku do Beograda.
U Zemunu krstašima postaje sumnjivo jer su videli obešene krstaške oklope od
Valterovih ljudi. Posle svađe o ceni nekih cipela izbija pobuna i sveopšti napad na
Zemun u kome krstaši ubijaju 4.000 Mađara. Prelaze Savu posle borbi sa
beogradskom vojskom. Građani su napustili Beograd, a krstaši su ga popljačkali i
zapalili.
Posle sedam dana 3. jula dolaze do Niša, gde im komadant Niša obećava pratnju do
Konstantinopolja i hranu, ali ako odmah krenu. Petar je obećao da će krenuti i sledeće
jutro je krenuo. Međutim nekoliko Nemaca se posvađalo usput sa lokalnim
stanovništvom i zapalili su jedan mlin, što se pretvorilo u sukob, koji Petar nije mogao
kontrolisati. Celi niški garnizon je krenuo u okršaj sa krstašima i potpuno ih dotukao.
Krstaši su izgubili četvrtinu ljudi. Preostali su se pregrupirali tek kod Bele Palanke. U
Sofiji se 12. jula sreću sa vizantijskom pratnjom, koja ih vodi do Konstantinopolja. U
Konstantinopolj stižu 1. avgusta.
Vizantijski car Aleksije I Komnin nije znao što da radi sa takvom neobičnom i
neočekivanom vojskom. Prevezao ih je preko Bosfora do 6. avgusta. Aleksije Komnin
je upozorio Petra da se ne upušta u borbu sa Turcima, dok ne stigne glavnina krstaša,
koji su još bili na putu.
Petru se pridružuju Francuzi pod vođstvom Valtera San Avoara i brojni italijanski
krstaši. Kad su se našli u Aziji pljačkali su gradove, dok nisu došli do Nikomedije. Tu
je izbio sukob Nemaca i Italijana na jednoj strani sa Francuzima na drugoj. Nemci i
Italijani biraju vođu Rajnalda, dok kod Francuza Žofri Burel preuzima komandu.

6
Petar Pustinjak je time izgubio kontrolu nad krstaškim pohodom.
Aleksije Komnin je molio Petra Pustinjaka da čeka glavnu vojsku sa prinčevima, ali
Petrov autoritet je bio izgubljen. Krstaši su se dalje kretali dok Francuzi nisu došli do
Nikeje, jakog i važnog turskog uporišta. Francuzi su pljačkali po okolici. Nemci sa
6.000 krstaša zauzimaju Herigordon i koriste ga kao bazu.
Turci šalju veliku vojsku protiv Herigordona i nemačkih krstaša u njemu. Turci
zauzimaju 29. septembra jedini izvor vode za napajanje grada Herigordona. Posle
osam dana iznureni žeđu krstaši su se predali. Ko nije hteo od zarobljenih da pređe na
islam ubijen je, a oni koji su prešli prodani su kao roblje.
Turski špijuni su širili priče po krstaškom logoru, da su Nemci ne samo zauzeli
Herigordon, nego i Nikeju. To je izazvalo oduševljenje i požurili su da učestvuju u
grabežu i pljački. Naravno Turci su postavili zasedu kraj puta za Nikeju.
Kada je stigla prava vest što se desilo u Herigordonu, zavladala je panika. Petar
Pustnjak je tada bio na putu za Konstantinopolj da dobije snabdevanje. Većina vođa se
zalagala da pričekaju Petra. Ali Žofri Burel je zapalio mase govorom da je kukavički
čekati i da trebaju udariti na Turke. Njegova volja je nadvladala ostale.
Cela vojska od 20.000 krstaša krenula je 21. oktobra prema Nikeji. Žene, decu i starije
su ostavili u logoru.
Pet kilometara od logora na mestu gde put ulazi u usku šumovitu dolinu Turci su
postavili zasedu. Kad su Turci napali nastupila je panika i dali su se u beg. Oni koji su
se borili su pobijeni. Samo 3.000 sa Žofri Barelom sklonilo se u jedan stari napušten
zamak. Vizantijska vojska ih je spasila opsade. Te 3.000 su bili jedini preživeli od
20.000 krstaša.

3.3. NEMAČKI KRSTAŠKI RAT

Nemački krstaški rat iz 1096. je deo Prvog krstaškog rata, u kome su

krstaši napadali Jevreje u Nemačkoj. Delomično su napadali da bi dobili novac za
krstaški rat, a delomično zbog mržnje. Antisemitizam je bio prisutan vekovima u
Evropi, ali to je bio prvi organizovani pogrom. U ponekim slučajevima vlasti su
pokušale da zaštite Jevreje.
Propovedanje Prvog krstaškog rata potaklo je porast antisemitizma. Verovalo se da
hrišćansko osvajanje Jerusalima i postavljanje hrišćanskog cara u Jerusalimu
označava priližavanje kraja sveta, a na kraju sveta pretpostavljalo se da će Jevreji biti

7
pokršteni u hrišćane. U delovima Francuske i Nemačke Jevreji su smatrani
neprijateljima kao i Muslimani. Smatrali su ih odgovornim za raspeće Hrista. Osim
toga tu su živeli i bili su vidljivi, za razliku od udaljenih muslimana.
Mnogi su smatrali da nije potrebno putovati hiljadama kilometara da bi se sukobili sa
nevernicima, kad već imaju nevernike kod kuće.
Osim toga krstaši su bili motivisani i pohlepom i potrebama za novcem, a Jevreji oko
Rajne su bili dosta bogati. Dok je hrišćšanima bilo verski zabranjeno da se bave
pozajmljivanjem novca uz kamatu, jedino Jevrejima je bilo dozvoljeno da pozajmljuju
uz kamatu. Na taj način su Jevreji postali mnogo bogatiji od svojih sugrađana.
Prvo nasilje prema Jevrejima izbija u Francuskoj. Francuski Jevreji su poslali pismo
Jevrejima oko Rajne upozoravajuću ih na opasnost prolaska krstaša. Rajnski Jevreji su
smatrali da nema potrebe da se plaše.
Inspirirani propovedanjem krstaškog rata, u proleće 1096. stvaraju se brojne male
grupe vitezova i seljaka u raznim delovima Francuske i Nemačke. Krstaški rat
sveštenika Folkmara protiv Jevreja počeo je u Saksoniji, napali su Jevreje u
Magdenburgu, a kasnije u Pragu. Folkmarovi krstaši su se rascepili pre nego što su
došli do Mađarske.
Drugi sveštenik Gotšalk poveo je krstaše iz Rajnske oblasti i Lorene prema
Mađarskoj, usput napadajući Jevreje. Gotšalkovi uglavnom pijani krstaši su pljačkali
po Mađarskoj, pa ih je Mađarska vojska napala i dotukla.
Najveću vojsku krstaša protiv Jevreja predvodio je grof Emih. Krenuo je u rano leto
1096. sa vojskom od 10.000 muškaraca, žena i dece. Prošli su kroz Rajnsku oblast
prema Majni i onda do Dunava. Pridružuju mu se i druge grupe iz Rajnske oblasti,
Lorene, Flandrije i čak Engleske.
Car Svetog rimskog carstva je bio odsutan u severnoj Italiji, ali saznavši Emihove
namere, naređuje da se zaštite Jevreji. Nakon ubistva Jevreja u Mecu u maju, biskup
Spejera daje Jevrejima utočište. Biskup iz Vormsa je isto tako pokušao da zaštiti
Jevreje, ali krstaši upadaju u biskupsku rezidenciju i ubijaju Jevreje 18. maja 1096..
Jevreji koji ne bi pristali da budu pokatoličeni bili bi ubijeni.
Brzo su se širile vesti o Emihovim krstašima, tako da im biskup Rutard ne dozvoljava
da uđu u Majnc 25. maja. Biskup Rutard je pokušao da zaštiti Jevreje sakrivajući ih u
svojoj slabo utvrđenoj palati, ali Emihovi krstaši ulaze u palatu 27. maja i ubijaju
Jevreje. Moguće je da je i Rutard bio umešan, jer je uzeo novac od Jevreja da bi ih
zaštitio, pa je pobegao. Majnc je bio mesto najvećeg nasilja nad Jevrejima. Hiljade
Jevreja je ubijeno u Majncu.
Emih je stigao do Kelna 29. maja, gde je većina Jevreja već pobegla ili su se sakrivali
po hrišćanskim kućama. U Kelnu su izvukli mnogo novca od Jevreja. Posle toga je
nastavio put prema Mađarskoj. Na putu im se pridružuju Bavarci. U Mađarskoj su
imali problema sa mađarskim kraljem Kolomanom. Kod Niša su započeli svađe sa
lokalnim stanovništvom, pa su bili potpuno poraženi od strane niškog garnizona
vizantijske vojske. Deo se uspeo pridružiti glavnoj krstaškoj vojsci.

8
Kasnije te iste godine Gotfrid Bujonski prisiljava Jevreje u Majncu i Kelnu da isplate
dosta veliku svotu novca za njegov krstaški pohod. Ovaj put nije bilo krvoprolića.
Posle uspeha Prvog krstaškog rata Jevreji u Svetoj Zemlji su uglavnom bili proterani i
zabranjeno im da se vrate u Jerusalim. U Jerusalimu su Jevreji bili i ubijani, ali to nije
bilo sistematskog karaktera.
Prvi krstaški rat inicirao je dugu tradiciju organizovanog nasilja protiv Jevreja u
Evropi. Jevrejski novac je korišćen u Francuskoj za finansiranje Drugog krstaškog
rata. Jevreji su napadani mnogo puta, ali mnogo manje su stradali nego te 1096.
godine. U Engleskoj Treći krstaški rat je bio povod za isterivanje Jevreja i zaplenu
njihova novca. Tokom dva krstaška rata pastira tokom 1251. i 1320. bilo je napada na
Jevreje u Francuskoj. Tokom 1320. Jevreji su ubijani u Aragonu.
Vesti o napadima su se raširile brzo i došle su do Jevreja u Jerusalimu mnogo pre
dolaska krstaša. Iako su Jevreji ubijani u Jerusalimu, nije bilo sistematskog ubijanja,
nego se više radilo o opštem neselektivnom nasilju krstaša.
Jevrejske hronike prikazuju Jevreje iz Majnca i Kelna kao mučenike, koji su se svesno
žrtvovali bogu. Bili bi suočeni sa izborom ili da pređu na katoličanstvo ili da budu
ubijeni. Oni su birali smrt.

3.4. KRSTAŠKI RAT 1101.

Krstaški rat 1101. je bio manji sukob sastavljen od tri pohoda, koji su se dešavali
tokom 1100. i 1101. godine posle uspešnog završetka Prvog krstaškog rata. Dobio je
naziv Krstaški rat malodušnih zbog značajnog učešća povratnika iz prvog krstaškog
pohoda.
Uspešnost Prvog krstaškog rata je zahtevala hitna pojačanja novoformiranoj
Kraljevini Jerusalimu, i papa Paskal II, naslednik pape Urbana II (koji je umro pre
nego što je saznao rezultate rata u koji je pozivao), je zahtevao novi pohod. Posebno
je pozivao one koji su se odazvali na prethodni poziv ali nisu nikad krenuli kao i one
koji su krenuli ali su se predomislili tokom puta i vratili. Neki od ovih ljudi su kući
bili podvrgnuti velikom pritisku da se vrate na istok. Adela od Bloa, žena Stefana,
grofa od Bloa, koji je pobegao iz opsade Antiohije tokom 1098. je bila toliko
posramljena svojim mužem da mu nije dozvolila da ostane kod kuće.
Septembra 1100. velika grupa Lombarda napušta Milano. Ovo su bili većinom za rat
nespremni seljaci predvođeni milanskim nadbiskupom Anselmom IV. Kada su stigli
na teritoriju Vizantijskog carstva krenuli su u bahato pljačkanje, pa ih vizantijski car
Aleksije I pod pratnjom smešta u logor van Konstantinopolja. Ovo ih ne zadovoljava,
pronalaze način da uđu u grad i pljačkaju carsku palatu, čak su ubili carevog lava
ljubimca. Lombardi prelaze preko Bosfora i dižu logor kod Nikomedije, gde čekaju
pojačanje.
U Nikomediji u maju dočekuju manji ali jači kontigent Francuza, Burgundinaca i
Nemaca, pod komandom Stefana od Bloa, potom Stefana I, grofa Burgundije kao i

9
Konrada, krunskog zapovednika Svetog rimskog cara Henrija IV. U Nikomediji im se
pridružuje Rejmond IV od Tuluza, jedan od vođa Prvog krstaškog rata koji je sada bio
u službi cara. On je bio postavljen za glavnokomandujućeg svom vojskom, i
vizantijske snage plaćenika Pečenjega su bile pridružene njemu pod komandom
generala Citasa.
Ove snage krajem maja kreću u pravcu Dorileuma, istom stazom kojom su Rejmond i
Stefan išli 1097. godine tokom Prvog krstaškog rata. Planirano je da nastave ka
Koniji, ali Lombardi, koji su bili mnogobrojniji od ostalih saveznika, su bili odlučni u
nameri da napreduju na sever ka Niksaru gde je Bohemund I Antiohijski bio zarobljen
od Danišmenidida. Po zauzeću Ankire 23. juna, i vraćanju pod vlast cara Aleksija,
krstaši nastavljaju ka severu gde su ubrzo napadnuti od Turaka Seldžuka. Turci su
krstaše uznemiravali i napadali nedeljama dok nisu uništeni blizu Kastamonua ali tek
u julu.
Lombardi shvataju grešku i celokupna armija se okreće ka istoku, ulazeći u teritoriju
Danišmendida. Turci Seldžuci, sa druge strane, shvatajući da je nejedinstvo bilo
razlog nemoći zaustavljanja Prvog krstaškog pohoda se ujedinjuju sa Danišmendidima
i sa Ridvanom od Alepa. Početkom avgusta krstai se sreću prvi put sa ujedinjenom
muslimanskom vojskom kod Mersivana. Krstaši su bili organizovani u 5 odvojenih
grupa: Burgundi, Rejmond i Vizantinci, Nemci, Francuzi i Lombardi. Lombardi,
predvodnica u pohodu, su bili žestoko poraženi, Pečenjezi su pobegli, a Nemci i
Francuzi su bili primorani na povlačenje. Rejmond je bio opkoljen i zamalo uhvaćen
ali ga spašavaju Stefan i Konrad. Bitka se nastavila i sledeći dan kada je logor krstaša
zauzet, dok su se vitezovi razbežali ostavljajući iza sebe sveštenike, žene i decu da
budu ubijeni ili odvedeni u ropstvo. Većina Lombarda, koji su uglavnom bili
pešadinci, su Turci lovili, hvatali i pobili. Rejmond, Stefan od Bloa i Stefan od
Burgundije beže na sever u Sinop, a u Konstantinopolj se vraćaju brodom.
Ubrzo pošto su Lombardi napustili Nikomediju, dodatne snage pod komandom
Vilijema II od Nevera pristižu u Konstantinopolj. On nastupa na Vizantinsku teritoriju
morskim putem preko Jadranskog mora iz Barija i marširaju ka Konstantinopolju bez
incidenata, što je neuobičajeno za krstaške armije. Bez puno zadržavanja kreće dalje u
susret drugim armijama, ali nikad ne dolazi do susreta sa njima. Iako su armije bile
blizu jedne drugima njihove putanje se ne približavaju. Vilijem ubrzo ide u opsadu
Ikonijuma, ali ne uspeva da ga zauzme i ubrzo ga napada Kilidž Arslan u zasedi kod
Herakleje, koji je upravo pobedio Lombarde kod Mersivana i bio je veoma raspoložen
da se u što kraćem roku obračuna sa svim armijama koje se kreću njegovom zemljom.
Kod Herakleje je cela armija iz Nevera bila zbrisana, sem samog grofa i par najbližih
prijatelja.
Ubrzo pošto Vilijem II napušta Konstantinopolj stiže i treća vojska koju vodi Vilijem
IX od Akvitanije i Hugo od Vermandoa, sin Filipa I kralja Francuske i jedna od onih
koji je ispunio svoj zavet dat pri prvompohodu na Svetu zemlju. Pored njih tu je i Velf
I, vojvoda od Bavarske, i sa njim Ida od Austrije, majka Leopolda III od Austrije. Ova

10
vojska je popljačkala vizantijska mesta usput do Konstantinopolja i skoro su ušli u
otvoren sukob sa plaćeničkom vojskom Pečenjega koja je poslata da ih zaustavi da
nisu intervenisali Vilijem i Velf.
Od Konstantinopolja se ova vojska deli na dve grupe. Jedna ide direktno u Palestinu
brodovima i među njima istoričar Ekard od Aura. Ostatak putuje drumovima i stiže do
Herakleje u septembru i, kao i prethodne armije, biva sačekana u zasedi i masakrirana
od vojske Kilidž Arslana. Vilijem i Velf beže nepovređeni ali Hugo biva smrtno
ranjen. Preživeli uspevaju da se domognu Tarsusa gde Hugo umire 18. oktobra. Ida
nestaje u zabuni oko zasede i smatraju je stradalom, mada legenda tvrdi da je oteta i
da je postala majka Zenge, koji je kasnije poznat kao veliki protivnik krstaša 1140-ih
godina.
Vilijem od Nevera takođe beži u Tarsus i pridružuje se drugim preživelima. Rejmond
od Tuluza im se takođe pridružuje ubrzo. Rejmond komanduje zauzimanjem grada
Tortoze uz pomoć Đenovljanske flote. Do ovog trenutka je krstaški pohod više ličio
na hodočašće. Preživeli pristižu u Antiohiju krajem 1101., a na Uskrs 1102. godine
dolaze u Jerusalim. Posle ovoga se mnogi jednostavno vraćaju kući, jer su ispunili
date zavete, mada neki ostaju da pomognu kralju Boldvinu I od Jerusalima da se brani
od egipatskog napada u Ramli. Stefan od Bloa je poginuo u ovoj bici, kao i Hugo VI
od Luzinjana, predak buduće dinastije Luzinjana od Jerusalima i kraljevine Kipra.
Žoselin od Kortineja takođe ostaje u Svetoj zemlji da bi kasnije postao grof od Edesa
1118. godine.
Veličanstvena pobeda Kilidža Arslana je omogućila da svoju prestonicu premesti u
Koniju, a takođe je pokazala ostalom muslimanskom svetu da krstaši nisu nepobedivi,
kao što se činilo tokom Prvog krstaškog rata. Krstaši i Vizantija su jedni druge krivili
za poraz i niko nije bio u stanju da obezbedi siguran put kroz Anadoliju, pogotovo kad
je Kilidž Arslan učvrstio svoje položaje. Jedini siguran put u Svetu zemlju je bio
morski. Ovo je pogotovo odgovaralo italijanskim gradovima. Nepostojanje sigurnog
kopnenog puta iz Konstantinopolja je takođe pogodovalo kneževini Antiohiji, gde je
Tankred, koji je tu vladao u ime svog strica Bohemunda, bio u stanju da konsoliduje
svoju vlast bez vizantijskog upliva.

I Drugi krstaški pohod i Treći krstaški pohod su imali iste probleme pri prolasku kroz
Anadoliju.

3.5. DRUGI KRSTAŠKI RAT

Drugi krstaški rat trajao je od 1147. do 1149. godine i pokrenulo ga je tursko

osvajanje Edese i cele istoimene grofovije. Krstaši su pokušali da osvoje Damask, ali
u tome nisu uspeli i ceo pohod se završio potpunim neuspehom.

11
Krstaške države nastale u I krstaškom ratu postojale su do 1144. kada je pod tursku
vlast pala grofovija Edesa. Taj pad je dosta uzdrmao Evropu a tadašnji papa Evgenije
II je smatrao da treba organizovati krstašku vojsku i vratiti izgubljene teritorije. U
vojsci koja je oformljena su pored vojnika krstaša učestvovali i pripadnici monaškog
reda Cistericiti. Vladari koji su prihvatili ideju o ratu su bili nemačko-rimski car
Konrad III i francuski kralj Luj VII. Međutim, odnosi između njih dvojice su bili
dosta zategnuti (nisu se mogli dogovoriti o dejstvovanju niti o podeli teritorija kojih u
osnovi nije bilo), tako da su se vratli kući. U međuvremenu, u Egiptu jača Saladin koji
je na sebe preuzeo ulogu da vrati krstaške države u okvire islamskih. 1187. osvaja
Jerusalim i bio je manje okrutan u odnosu na hrišćane. Dao im je mogućnost da
otkupe svoju slobodu a ostale je ponižavao tako što su morali da vuku crkveno zvono
blatnjavim ulicama Jerusalima.

3.6. TREĆI KRSTAŠKI RAT

Treći krstaški rat trajao je od 1189. do 1192. godine i pokrenulo ga je Saladinovo

osvajanje Jerusalima 1187.godine. Krstaši nisu uspeli da osvoje Jerusalim i pohod se
okončao dogovorom da Jerusalimskoj kraljevini ostane obala od Tira do Jope i da
hrišćani imaju slobodan pristup Jerusalimu.

Pad Jerusalima je izazavao burne reakcije u Evropi. Papa Grgur VIII izdaje bulu
kojom poziva na krstaški pohod. Odazivaju se vladari: nemački car Fridrih Barbarosa,
francuski kralj Filip Avgust i engleski kralj Henri II. Barbarosa je sazvao sabor u
Majncu gde su se dogovarali oko pohoda. Međutim, sam Fridrih nije dočekao sukobe
jer se utopio u rečici Salefu u koji je pao verovatno zbog srčanog udara. I engleski
kralj umire a nasleđuje ga njegov sin Ričard (Lavlje srce). Odnosi između Filipa i
Ričarda su bili dosta zategnuti zbog težnje Engleza da budu vladari u Francuskoj
(pitanje Normandije).

Krstaši uspevaju zauzeti Antiohiju, a Saladin se povlači sa vojskom u Jerusalim. Pri

opsadi su se pokazale suprotnosti između dvojice vladara jer su obojica hteli da budu
glavnokomandujući. Dok je Ričard osvajao, Filip je igrao šah. Dok Filip osvaja,
Ričarda boli glava. Filip odlučuje da napusti pohod i vrati se u Francusku tako da na
istorijskoj pozornici ostaju dva vrlo sposobna vladara koja su se međusobno izuzetno
poštovali i koji su cenili viteške tradicije (kada je Ričardov konj slomio nogu, Saladin
mu je poslao novog). Njih dvojica su se sastali i postigli su sporazum 1192. po kojem
krstaši mogu posećivati Sveto mesto ali bez oružja. Ričard se vraća u Englesku jer su
se odnosi sa Francuskom znatno pogoršali. Kada se vratio 1193. godine, Saladin
umire ali to nije kraj premoći islama.

3.7. ČETVRTI KRSTAŠKI RAT

12
Četvrti krstaški rat trajao je od 1202. do 1204. godine i pokrenut je da bi se osvojio
Egipat. Krstaši su zbog nedostatka novca pristali da prvo za Mletačku republiku
zauzmu Zadar, da bi kasnije prvo za Aleksija Anđela, a potom za sebe osvojili
Carigrad i srušili Vizantiju. Na temeljima ovog pohoda nastale su nove države, a
Mletačka republika je postala najveća pomorska sila u Sredozemlju.

Pozivu pape Inoćentije III nije se odazvao niko od evropskih monarha, već samo
franački, flandrijski i italijanski velikaši, tako da je na čelo pohoda postavljen
Bonifacije Monferatski kao jedan od najvećih vlastelina. Vizantijski dužd i tast
Stefana Nemanjića, Enriko Dandolo, je prvo skrenuo krstaše da osvoje Zadar, a potom
su pristali da za novčanu naknadu povrate presto Isaku i Aleksiju Anđelu, što im je
pošlo za rukom u julu 1203. godine. Kada nisu dobili obećani novac, krstaši su se na
Dandolov nagovor okrenuli protiv Vizantije i 1204. je došlo do osvajanja i pljačkanja
Carigrada, što predstavlja najveće pljačkanje u srednjem veku, kao i masakriranje
domaćeg stanovništva. Osnovana je krstaška država na tlu Vizantije, tzv. Latinsko
carstvo. Ono je obuhvatalo današnju Grčku i evropsku Tursku, kao mali deo Male
Azije preko puta Carigrada. Vizantiji je preostala Albanija i zapadna Turska, ali je
došlo do podele: Albanija i deo zapadne Grčke (Epir) postao je takozvana Epirska
despotovina, dok je zapadna Mala Azija (Turska) skoro do Ankare postala Nikejsko
carstvo. Treći deo je bio mali primorski deo na severu današnje Turske, sa gradom
Trapezuntom (današnji Trabzon) - tzv. Trapezuntsko carstvo.

3.8. PAD CARIGRADA (1204)

Prvi pad Carigrada obuhvata dva zauzimanja Carigrada koja su izveli krstaši IV
krstaškog pohoda:

jula 1203.godine za račun princa Aleksija (1203-1204) i njegovog oca Isaka II (1185-
1195,1203-1204) koji su vraćeni na presto umesto Aleksija III (1195-1203), i
13.04.1204.godine kada su za sebe zauzeli grad i srušili Vizantijsko carstvo.

I to predstavlja prvi put da je jedna strana vojska uspela da probije Carigradske

bedeme. Iako je početni cilj ovog pohoda bio napad na islamski Egipat, krstaši su po
nagovoru Mlečana napali hrišćansku Vizantiju i na kraju je srušili. Posle oba zauzeća,
grad je pretrpeo strahovito pljačkanje i razaranje u požarima koje su izazvali krstaši.
Direktna posledica krstaškog zauzeća Carigrada bila je zamena pravoslavnog
Vizantijskog carstva, katoličkim Latinskim carstvom, a na širokom vizantijskom
prostoru su nastale nove države na zapadnim:

- Latinsko carstvo
- Solunska kraljevina

13
- Ahajska kneževina
- Atinsko vojvodstvo

i vizantijskim tradicijama:

- Nikejsko carstvo
- Epirska despotovina
- Trapezuntsko carstvo

U Vizantiji je 1185. godine na presto seo Isak II Anđel (Anđeo), nesposobni vladar
koji je za svoje vladavine uspeo da poništi sve pozitivne tekovine vladavine Komnina
u čije je vreme Vizantija po poslednji put postala najjača svetska sila.
Njegovu vladavinu, koju je pretežno proveo u lovu, okončao je njegov brat Aleksije
III Anđel (Anđeo), koji ga je oslepeo i sa njegovim sinom bacio u tamnicu u aprilu
1195. godine.
Isakov sin Aleksije uspeo je da pobegne iz zatvora tokom pobune Manojla Kamice i
da otplovi u Ankonu. Nakon toga Aleksije se uputio kod svoje sestre Irene koja je bila
udata za Filipa Bavarkog, svetog rimskog cara.
Prilike na Zapadu bile su zrele za novi krstaški pohodi nakon što je Saladin 03.
oktobra1187. godine zauzeo Jerusalim, a krstaši predvođeni Filipom II, Barbarosom i
Ričardom Lavljim Srcem nisu uspeli da ga povrate. Dolazak Inoćentija III na čelo
Svete Stolice 1198. godine, samo je ubrzalo pripreme.
On je još iste godine poslao svoje legate i pisma širom Evrope najavljujući novi
pohod, a čuveni orator Falko od Nulija počeo je propovedi o neophodnosti novog
krstaškog pohoda. Naredne godine uveden je poseban porez na crkvena primanja, koji
je bio preteča stalnog izvora finansija za Papstvo kasnije. Kao rezultat svega ovoga na
viteškom turniru koji je priredio Tibo III od Šampanje, nekoliko franačkih vitezova
borilo se pod znakom krsta umesto pod svojim grbovima, a među njima bio je i
Žofroa de Vilerden, pisac čuvene istorije četvrtog krstaškog pohoda.
Na čelo četvrtog krstaškog pohoda postavljen je Bonifacije Montferatski(markiz
Monferata), a za cilj je proglašeno osvajanje Egipta. Krstaši su se dogovorili sa
Mlečanima da ih oni za 85.000 srebrnih maraka prevezu do Egipta tako da je mesto
okupljanja za većinu bila Venecija, dok je samo mali broj krstaša krenuo direktno iz
Francuske. Dogovor koji je postignug sa mletačkim duždom bio je da se Mlečanima
plati da prebace do Egipta 30.000 vojnika i 4.500 konja sa ratnom opremom i
zalihama, kao i njihovo učešće u podeli osvojenih teritorija.
Kada su se krstaši skupili u Veneciji ispostavilo se da im nedostaje novca da plate
prevoz do Egipta. To je iskoristio Enriko Dandolo „da od krstaške gluposti načini
trgovački posao“(Karl Marks). Mletačkoj republici koja je nadavno uspostavila
trgovačke veze sa islamskim Egiptom, nikako nije odgovaralo da se tamo zarati, zato
je krstašima predloženo da kao kompenzaciju zauzmu za Mlečane utvrđeni Zadar koji

14
je tada bio u sastavu Mađarske, koja je podržavala i učestvovala u pohodu. Ovom
predlogu se usprotivio jedan deo krstaša i sam Inoćentije zbog toga što se skretalo sa
puta i zato što se napadao hrišćanski grad, ali je pohod krenuo ka Zadru bez obzira na
protivljenja jednog dela krstaša i zabrane koju je stavio Inoćentije.

Žofroa de Vilerden u svojim memoarima, ovako je opisao polazak krstaša iz Venecije

i njihov dolazak do Zadra:

„Tamo bejaše mnoštvo galija i lađa teretnih koje bejahu raspodeljeni međ`
vlastelinima(baronima). Oh, Gospode kakvi divni konji bojni behu tu ukrcani. I kada
se brodovi popuniše oružjem i namernicama, i vitezovima i štitonošama, štitovi behu
istaknuti po ogradama i kabinama galija i barjaci istaknuti behu, mnogi i krasni. I
neka bude znano da lađe nosahu više od tri stotine petrarija i mangonela, i svih
drugih naprava takvih koje su za osvajanje gradova potrebne, u broju velikom.
Nikada krasnija flota ne isplovi iz neke luke. I ovo beše u oktavi gozbe svetog Revija(u
oktobru) leta gospodnjeg 1202. godine. Tako oni ploviše iz luke Venecijske, kao što
već rečeno vam bi. Na veče pre svetog Martina(10. novembra) dođoše oni do Zadra u
Sloveniji(Sklavoniji), i posmatraše grad opasan visokim bedemima i visokim kulama i
uzalud biste tražili krasniji ili snažniji grad, ili bogatiji. I kada ga hodočasnici
spaziše, diviše se i rekoše jedan drugome: ,,Kako može ovakav grad biti zauzet silom,
ako ne uz samu Božiju pomoć?" Prve lađe koje do grada stigoše ukotviše se i sačekaše
ostale i ujutru dan beše krasan i veoma vedar i sve galije pristigoše sa lađama
tovarnim i ostalim lađama koje pozadi behu, i zauzeše luku silom i probiše lanac koji
ju je branio iako beše jak i dobro iskovan i iskrcaše se tako da luka beše između njih i
grada. Onda ste mogli videti mnoge vitezove i mnoge štitonoše koji pokuljaše iz
brodova i koji izvedoše sa lađa tovarnih mnogog dobrog konja bojnog i mnogi bogati
čador i mnogi paviljoni behu podignuti. Tako se mnoštvo ulogori. I opsada Zadra
poče na svetog Martina dne(11. novembra 1202.)“

Kada su se krstaši pojavili pred Zadrom stanovništvo i posada je na bedeme i kule

istakla barjake sa krstovima kao znak da podržavaju njihov pohod, ali su krstaši bez
obzira na to zauzeli gradsku luku i otpočeli opsadu. Zadar se predao krstašima pod
uslovom da životi stanovnika budu pošteđeni. Nakon toga grad beše podeljen među
osvajačima. Mlečani su preuzeli deo grada uz luku, dok su krstaši preuzeli ostatak
grada. Početkom decembra u Zadar je prispelo poslanstvo koje je poslao Filip II
Bavarski u svoje ime i u ime Aleksija Anđela sa ponudom krstašima da mu povrate
presto.

Žofroa de Vilerden u svojim memoarima,ovako opisuje poruku koju je donelo to

poslanstvo:

15
„Vitezovi i Dužd Mletački skupiše se u dvoru u kom je Dužd obitavao. I poslanstvo im
se obrati i reče: „Gospodari, kralj Filip, šalje nas k` vama, kao i brat žene njegove,
sin cara Konstantinopoljskog“. „Gospodari, kaže kralj, šaljem vam brata žene svoje i
ja ga predajem u ruke Gospodnje - neka ga čuva od smrti - i u ruke vaše. I zato što se
za Boga okupiste i za istinu i za pravdu, zato ste u obavezi, koliko je to u moći vašoj,
da povratite pravo onima kojima to nepravdom bi oduzeto. I brat žene moje će
ponuditi vam najbolje uslove koji behu nekim ljudima ponuđeni i daće vam
najmoćniju pomoć da povratite zemlje prekomorske. I prvo, ako Bog dozvoli da mu
vratite njegovo pravo, on će celo carstvo Romeja(Vizantiju) podložiti Rimu, od kog
beše dugo razdvojen. Dalje, on zna da vi potrošiste imovinu svoju i da siromašni ste i
on daće vam 200.000 srebrnih marki i hranu za sve mnoštvo, bilo da su niskog ili
visokog porekla. I on lično će krenuti sa vama u zemlju Vavilonsku ili ako vam to
odgovara više, poslaće tamo 10.000 ljudi pod svojom komandom. I njima će vas
pomagati godinu dana. I za vreme života njegova, pod komandom njegovom, pet
stotina vitezova u zemljama prekomorskim biće da čuva ih“. „Gospodari, mi imamo
ovlašćenja, rekoše poslanici, da zaključimo pogodbu ovu, ako ste vi radi prihvatiti se
svog dela pogodbe. I neka bude znano da ovako dobra pogodba nikad nikome ne bi
ponuđena i da onaj koji bi odbio je ima malu želju za slavom i osvajanjima.
“Vlastelini(baroni) i Dužd rekoše da porazgovaraće o ovome još se i sabor bi za sutra
zakazan. Kada se svi skupiše predlog bi iznet pred njih.“

Jedan deo krstaša oštro se usprotivio daljim skretanjima sa puta i zahtevao je da se

odmah krene ka Siriji. Drugi deo se zalagao za osvajanje Carigrada čime bi se došlo
do sredstava i vojne podrške koju je vizantijski princ obećao koja bi bila od velike
pomoći u nastavku pohoda. Inoćentije je poslao je pismo u kome je objavljivao
ekskomunikaciju Mlečana, ali je Bonifacije odbio da ga objavi krstašima. Drugo
pismo u kome se Inoćentije oštro usprotivio bilo kakvoj akciji u Carigradu, stiglo je u
Zadar, nakon što su krstaši prihvatili Aleksijevu ponudu i otisnuli se ka Zlatnom rogu.

Krstaška flota uništila je Zadar 7. aprila 1203. godine i uputila se na jug. Na svom
pohodu zastali su u Draču koji im je otvorio kapije i priznao Isaka i Aleksija za
zakonite careve. Sledeća stanica na njihovom putu bio je utvrđeni grad Krf. Posada
grada odbila je da im otvori kapije, nakon čega su krstaši opljačkali i spalili sva
naselja i letinu na Krfu, da bi se 24. maja 1203. godine otisnuli sa Krfa ka ostvru
Andros u Egejskom moru koje su takođe opljačkali i spalili. Krstaška flota prošla je
Helespont(Dardanele) i stigla u Abidos, grad na obali Mramornog mora. Tu su u
okolini grada opljačkali svu letinu i 23. juna 1203. godine uputili su se ka manastiru
svetog Stefana, nadomak Carigrada.

Žofroa de Vilerden u svojim memoarima, ovako opisuje utisak koji je Carigrad

ostavio na krstaše:

16
„Tu su oni na lađama i galijama i teretnim lađama imali potpun pogled na Carigrad i
tu uploviše u luku i ukotviše se. Sada, neka vam bude znano, oni koji nikad ranije ne
videše Carigrad posmatraše ga sa krajnjom zbiljom, jer nikad oni ne mišljaše da može
na svetu postojati grad toliko bogat i oni zapaziše visoke bedeme i jake kule koji ga
opasivahu i bogate dvorove i moćne crkve kojih bejaše toliko da niko ko ih očima
video nije ne mogaše poverovati u veličinu grada tog koji iznad svih drugih beše
bezgraničan. I neka bude znano da ne beše čoveka takve hrabrosti koji zadrhtaše i to
ne bi čudno jer nikada ne beše većeg poduhvata načinjenog od ljudi od postanka
sveta.“

Krstaši su se 24. juna 1203. godine iskrcali u Halkedonu, malom mestu na azijskoj
obali Bosfora. U Halkedonu se nalazio carski dvorac u koji su se uselili krstaški
vlastelini. Car Aleksije je poslao je odred od 500 konjanika da protera krstaše iz
palate, međutim krstaši su ih pobedili i Vizantinci su se u neredu povukli. Nakon toga
su krstaši ušli u Hrisopolj i na taj način preuzeli kontrolu nad azijskom obalom
Bosfora. U Hrisopolju su 2. jula dočekali Aleksijevo poslanstvo, na čijem je čelu bio
Nikola Roa, sa pismom u kome on zahteva objašnjenje od njih šta rade na njegovoj
zemlji pošto je on hrišćanin i oni su hrišćani, a njihov cilj je borba protiv nevernika.
Aleksije je pored toga ponudio hranu i sredstva za njihovo napuštanje Vizantije, ali je
i zapretio vojnom intervencijom. Iako su bedemi Carigrada bili jaki i njegovi branioci
brojni, stanje u vizantijskoj vojsci je bilo katastrofalno, jer su se na ključnim mestima
nalazili ljudi koji su do njih dospeli uz pomoć veza i novca, a ne vojnih zasluga. O
tome najbolje svedoči primer Mihajla Strufnosa, admirala carske flote koji je prodao
brodsku opremu da bi se obogatio, tako da vizantijska flota uoči krstaškog napada
praktično i nije postojala.

Narednog dana su na jednom brodu isplovili mletački dužd i markiz Monferata sa

princem Aleksijem sa ciljem da stanovništvu grada pokažu zakonitog vladara, ne bi li
to pokrenulo prevrat u gradu, ali narod nije bio oduševljen njegovom pojavom, tako
da su se krstaši na kraju odlučili za napad na grad.

Prvi krstaški udar bio je usmeren na luku, koja je vrlo lako zauzeta. Nakon toga
krstaši su se okrenuli ka Peri. Venecijanci koji su živeli u Peri spaljuju Veliki Bastion
i omogućuju krstašima da prodru u Peru i ovladaju njom. Teodor Laskaris je pokušao
da odbije krstaške napade, ali je bio poražen i povukao se, nakon čega je sa Zlatnog
roga sklonjen lanac koji je sprečavao krstaške brodove da uplove.

Franački vojnici zauzeli su položaje prema carigradskom kopnenom bedemu,

koncentrišući svoje napade na deo bedema oko kvarta Vlaherna(severozapadni deo
grada) koji je bio najslabiji, dok su Mlečići napadali taj deo grada sa mora. Vizantinci
na čelu sa Teodorom Laskarisom pokušavali su sve vreme da odbiju napade i poraze
krstaše, ali bez uspeha. Tokom borbi zarobljen je i Teodorov brat Konstantin.
17
Krstaši su 17. jula krenuli u završni napad. Bonifacije, markiz Monferata je sa
odredima iz Burgundije i Šampanje čuvao logor, dok su napad na kopnene bedeme
predvodili:

- Balduin(Boldvin), grof Flandrije

- Luj, grof Bloa i Šartea (Balduinov brat)
- Hju, grof Sent Paulija

Sa morske strane napad su vršili Mlečani na čelu sa poluslepim duždom Dandolom.

Tokom sukoba Mlečani su ovladali većim brojem kula na morskim bedemima. Nakon
toga su podmetnuli požar koji je brzo zahvatio ceo grad i vrlo brzo progutao veći deo
grada. Aleksije III odlučuje nakon tog požara i prodora krstaša u Vlahernu da izjaše sa
velikom vojskom iz grada. Vizantijska vojska sa svojim carem na čelu izašla je iz
grada kroz kapiju Harsijus koja je bila najbliža krstaškom logoru. Međutim i pored
zahteva i insistiranja Teodora Laskarisa Aleksije nije krenuo niti naredio napad i
predveče se sa vojskom povukao u grad.

Te noći Aleksije III napušta Carigrad noseći sa sobom sve blago koje je mogao
poneti, ostavljajući za sobom svoj narod i porodicu. Isak Anđel je sa njegovom ženom
Margaritom Arpad oslobođen iz tamnice i vraćen na presto, dok je Aleksijeva žena
Jevrosima utamničena, a njena imovina je konfiskovana. On je poslao poslanstvo
krstašima izvestivši ih o njegovom preuzimanju vlasti. Isak je nakon toga na krstaški
zahtev potvrdio ugovor koji je sa njima zaključio njegov sin i 1. avgusta je princ
Aleksije zvanično krunisan za savladara pod imenom Aleksije IV Anđel.

Aleksije IV je uveo nove namete, ispraznio državnu kasu i konfiskovao imovinu, ali je
uspeo da prikupi 100.000 srebrnih maraka, odnosno polovinu obećane sume. Među
krstašima je pokrenuto i pitanje šta dalje, ali je na insistiranje Enrika Dandola
odlučeno da se sačeka cela suma. Zbog toga je Aleksije krenuo po zemlji u pratnji
franačkih vitezova ne bi li prikupio obećana sredstva.

Novi nameti i požar koji je zahvatio Carigrad tokom opsade, stvorili su u gradu veliko
antikrstaško raspoloženje. Širom grada sve češće su izbijali sukobi između
Vizantinaca i krstaša. Sukobi dostižu kulminaciju kada krstaši podmeću novi požar u
kome je izgoreo veći deo grada oko crkve sveta Sofija. Nakon ovoga svi Latini koji su
bili u gradu, napustili su ga plašeći se odmazde domaćeg stanovništva.

Mladi car se vratio u prestonicu 11. novembra,ali bez sakupljenih sredstava da isplati
krstaše. U carsku palatu Vlaherna krstaši su poslali Konona de Betuna i Žofroa de
Vilerdena da objave da će upotrebiti silu, ako bude trebalo da bi namirili svoja
potraživanja, što je predstavljalo objavu rata, nakon čega su otpočela ratna dejstva.

18
Žofroa de Vilerden u svojim memoarima, ovako opisuje to poslanstvo:

„Oni sjahaše na kapiji i uđoše u dvor i zatekoše cara Aleksija i cara Isaka gde na dva
prestola sede, jedan kraj drugog. I blizu njih sedela je carica, koja beše žena oca i
maćeha sina i sestra kralja Ugarskog, gospa i divna i dobra. I tu sa njima beše velika
pratnja sačinjena od ljudi od značaja i zvanja. Po želji poslanika ostalih Konon de
Betun, koji vrlo mudar i rečit u govoru beše, istupi kao govornik: „Veličanstvo, mi
dođosmo tebi u ime vlastele(barona) narodne i dužda Mletačkog. Oni žele da te
podsete na uslugu veliku koju učiniše ti - uslugu znanu ljudima i objavljenu
svekolikom ljudstvu. Ti zakletvu dao si, ti i otac tvoj, da obaveze ispunjene biće i one
tvoj svojeručni potpis imaju. Ali ti dogovore ove nisi ispunio, kao što trebao si. Mnogo
puta behu te pozvali oni na njihovo ispunjenje i sada ponovo pozivamo te, u prisustvu
sve vlastele tvoje, da dogovore koji među vama behu ispuniš. Učiniš li tako, dobro
biće. Ako ne, neka ti bude znano da od dana ovog pa na dalje oni te neće smatrati za
plemića ili prijatelja, već će nastojati da te obaveze namire sami svim sredstvima koja
u moći su njihovoj. I na to te oni upozoravaju sad, jer oni ne žele da povrede tebe ili
koga drugog bez izazova prethodnog, jer nikad se oni kao izdajice ne poneše niti je
običaj takav u zemljama njihovim. Čuo si, šta rekli smo ti. Na tebi je da na to
odgovoriš prema volji svojoj. “Mnogo behu Grci zapanjeni i veoma razbešnjeni ovim
izazovom otvorenim i oni rekoše da niko ne bi toliko smeo da se usudi prkositi caru
Konstantinopoljskom i njegovom dvoru. Veoma zli behu pogledi koje sada na
poslanstvo bacahu car Aleksije i svi Grci, koji do skora na njih gledahu sa naklonošću
velikom. Metež veliki unutra beše i poslanici se okrenuše i do kapije odoše i uzjahaše
konje. Kad prođoše kroz kapiju, ne beše nikog međ` njima kome ne bi drago kod srca i
to ne beše za čuđenje nešto, jer oni iz velike opasnosti pobegoše i držahu da malo
falilo je svi ubijeni ili utamničeni budu. Tako u logor vratiše oni se i rekoše
vlastelinima(baronima) kako prošli su.“

Nakon izbijanja otvorenog ratnog sukoba sa krstašima, Vizantinci su pokušali da spale

krstašku flotu i da na taj način spreče napad na morske bedeme. Na čelu flote bio je
Aleksije Duka Murzulf,ali su Mlečani zarobili deo vizantinske flote koja je izvršila
napad, a u napadu je stradao samo jedan pizanski trgovački brod. Komanda nad
odbranom grada i Carstva ponovo je pala na pleća trojice ljudi kao i u prvom sukobu
sa krstašima,pošto je novi car pokazao je istu hrabrost i inicijativu u borbi sa
krstašima kao i njegov prethodnik. Svaki od njih trojice poneće igrom slučaja carski
venac i na svoj pokazaće se sposobnijim i zaslužnijim od svojih prethodnika koje su
služili. Odbranu grada vodili su:

-Aleksije Duka Murzulf

-Teodor Laskaris
-Konstantin Laskaris

19
Razvoj situacije i kukavičko ponašanje vladara doveli su 25.01.1204.godine do
prevrata kojim su Anđeli konačno zbačeni sa vlasti.Za novog cara je proglašen
Aleksije Duka(Aleksije V Duka Murzulf), koji je 05.02. ovenčan za cara Vizantije.
Aleksije IV je udavljen u tamnici 08.02., a nekoliko dana kasnije u tamnici umire i
njegov otac Isak.

Krstaši su se okrenuli ka okolini Carigrada pljačkajući i uništavajući.Na povratku iz

pljačkanja Fileje Aleksije V sa vojskom ih je napao. Krstaši su potukli Vizantince, a
sam car Aleksije je jedva izbegao zarobljavanje. U sukobu su krstaši zarobili ikonu
Bogorodice za koju se smatralo da ju je napravio jevanđelist Luka i koja je imala
veliki ugled u narodu.
Krstaši su otpočeli sa pripremama za napad i pravljenjem opsadnih naprava. Tokom
priprema zaključen je dogovor o raspodeli osvojenih teritorija i opljačkanih
bogatstava.Prema dogovoru nakon osvajanja grada biće napravljeno veće koje će
činiti 6 Franaka i 6 Mleačana, koje će izglasati među krstašima novog cara odnosno
prvog cara Latinskog carstva.Njemu će pripasti četvrtina osvojenih teritorija i
bogatstava. Preostale tri četvrtine biće podeljene na dva dela, od kojih će jedan
pripasti Mlečanima,a drugi deo će krstaši podeliti među sobom. Novi patrijarh(prvi
latinski vaseljenski patrijarh) će biti izabran iz one grupe iz koje nije car tj. ako se za
cara izabere Mlečanin,patrijarh će postati neko od krstaša i obratno.

Pripreme su okončane i 08.04. počeo je napad na grad sa morske strane. Nakon teških
borbi Vizantinci su uspeli da odbiju napade i krstaši su bili primorani da se sa
brodovima vrate na drugu stranu Zlatnog roga. Nakon ovog poraza, održano je veliko
zasedanje da bi se dogovorili šta dalje.Bilo je predloga da se od svega dignu ruke, da
se pokuša sa kopna, ali je na kraju prihvaćen predlog na kome su Mlečani insistirali.
Njihov predlog bio je da se napad nastavi na istom mestu jer je taj deo carigradskih
bedema najslabiji, ali da se ovog puta više brodova poveže zajedno i da se na taj način
stvore veliki splavovi kojima bi se lakše napali morski bedemi.

Povezivanje brodova je trajalo nekoliko dana, tako da je 13.04. otpočeo novi

napad.Međutim,Vizantinci su i ovog puta uspeli da uspešno odbijaju krstaške napade.
Tokom borbe,vetar je promenio smer i počeo da duva sa severa tj. sa Zlatnog roga ka
gradu. Takav vetar je privukao brodove uz same morske bedeme. Dva broda Raj i
Hodočasnik koja su bila povezana toliko su prišla bedemima da su se lestve sa
brodova povezale sa jednom od kula. To su odmah iskoristili:

- jedan Mlečanin
- Andreja od Durbosa
- Džon Čojsi

20
koji su prešli na kulu i otpočeli borbu sa njenom iznenađenom posadom. Za to vreme
na nju su počeli da prelaze i drugi krstaši i ubrzo su ovladali celom kulom. Nakon
toga su i drugi brodovi prišli kulama i na sličan način otpočeli njihovo zauzimanje,
tako da su krstaši počeli da ovladavaju morskim bedemima. Aleksije V pokušao je
rečima da ohrabri vojnike i da ih povede u protivnapad, ali je razbijenim redovima
Vizantinaca potpuno pao moral i oni su se u neredu povukli ka gradu.On se nakon
toga povukao do dvorca Bukeleon. Tamo je pokupio Aleksijevu ženu Jevrosimu i
ćerku Evdokiju(bivšu ženu Stefana Prvovenčanog) i sa njima je napustio grad kroz
Zlatnu kapiju.

Nakon Aleksijevog napuštanja grada u crkvi sveta Sofija za cara je proglašen

Konstantin Laskaris. On je sa svojim bratom pokušao da se na čelu Varjaške straže
suprodstavi krstašima,ali je bitka već bila izgubljena, tako da su na kraju i braća
napustila Carigrad.

Obezglavljena i nemoćna prestonica Vizantijskog carstva suočila se sa krstaškim

pljačkanjem i razaranjem,koje se smatra za jedno od najstrašnijih koje su zadesile neki
grad.Tokom četiri dana koliko je trajalo,po nekima,divljanje krstaša gradom,tokom
koga je veći deo naroda preživeo mučenja,masakriranja i silovanja kojima su bile
izložene sve osobe bez obzira na godine ili pol.Krstaši su uništili veći broj
crkava,dvorova,manastira i skulptura(među njima su bile i skulpture koje su izradili
antički majstori Fidija i Praksitel) i opljačkali dobar deo ikona,relikvija i skulptura
koje su se čuvale u gradu.Vođa krstaša Bonifacije Monferatski zauzeo je za sebe
dvorac Bukeleon sa svim blagom,dok je Anri Flandrijski(brat Balduin Flandrijskog)
to učinio sa dvorcem Vlaherna.

Otkako je sveta,ni u jednom gradu ne bi zadobijen toliki plen.

Čak i Saraceni su milosrdni i blagi u poređenju sa ovim ljudima koji nose na
ramenima Hristov krst.
Kada se pljačkanje Carigrada okončalo formiran je savet od 12 istaknutih vitezova
koji je za cara novog Latinskog carstva izabrao Balduina, grofa Flandrije koji postaje
Balduin I Flandrijski. Novi car se oženio udovicom Isaka Anđela i majkom Aleksija
IV Anđela Margaritom Arpad,ćerkom mađarskog kralja.Za prvog latinskog
vaseljenskog patrijarha izabran je mlečanin Toma Morosini.

Već prilikom izbora novog cara i podela zemalja pokazala se dovitljivost Enrika
Dandola,zbog načina na koji je on iz cele stvari izvukao najbolje za državu svetog
Marka.Karakter tog „novog ugovora Mlečana sa krstaškim glupacima,kojima su bez
milosti podvalili i koji su zajedno sa svojim neotesanim kneževima bili samo oruđe u
rukama tih trgovaca“(Karl Marks) najbolje se ogleda u navodno pravednom glasanju
za novog cara(6 Mlečana i 6 krstaša) i tome da onima drugima pripadne mesto novog
patrijarha.Zahvaljujući tome Dandolo je bio u poziciji da za novog cara izabere za
21
Mlečane najpogodnijeg kandidata od krstaša,jer je na 6 istih mletačkih glasova išlo 6
podeljenih krstaških glasova,da bi potom novi patrijarh postao Mlečanin.Tako je
praktično Dandolo izabrao i novog patrijarha i novog cara.Na taj način je Dandolo za
cara postavio vremešnog Balduina Flandrijskog,umesto ambicioznog vođe četvrtog
krstaškog pohoda Bonifacija Monferatskog koji je svojim rodbinskim vezama sa
hrišćanskim državama na istoku(krstaškim zemljama,Gruzijom i Jermenijom) pretio
da stvori novu jaku državu ili savez država u istočnom Sredozemlju,u trenu kada se
Mletačka republika konačno rešila svog tvorca Vizantije i počela da postaje suvereni
vladar Sredozemlja.Ugovorom je pored toga predviđeno da su sve krstaške države
nastale na prostoru Vizantije vazali Latinskog carstva,dok su teritorije pripojene
Mletačkoj republici nezavisne od njega.Dandolo je računao i na to da će međusobni
antagonizmi među krstašima dodatno onesposobiti Latinsko carstvo čime bi Mlečani
dobili odrešene ruke za vladavinu nad tim delom Sredozemlja.Da se nije prevario
pokazalo se odmah,kada je Bonifacije umesto da zauzme posede koji su mu dodeljeni
u Maloj Aziji sa vojskom krenuo na Solun zauzevši ga za sebe.Na taj način je
omogućio vizantijskim izbeglicama da konsoliduju redove i stvore državu koje će
kasnije doći glave krstaškim tvorevinama na Balkanu.Novi car je morao da prihvati
takvo stanje i dozvolio mu je stvaranje nezavisne Solunske kraljevine.

Unuci poslednjeg vladara iz dinastije Komnina Andronika I,David i Aleksije koji su

se,posle njegovog nasilnog zbacivanja sa vlasti,sklonili na gruzijski dvor kod svoje
rođake kraljice Tamare(1184-1212).Zahvaljujući potpunom rastrojstvu koje je
zavladalo Carstvom tokom krstaške opsade Grada,oni su uz njenu pomoć početkom
aprila(pre konačnog sloma Vizantije) zauzeli Trapezunt i u njemu osnovali novu
državu znanu kao Trapezuntsko carstvo.Mlađi brat David,započeo je prodor na zapad
duž crnomorske obale koji je nakon zauzimanja Sinope,Paflagonije i Herakleje
zaustavio Teodor Laskaris.

Aleksije Duka pobegao je u Mesinopolj,u Trakiji,gde je Aleksiju III vratio njegovu

ženu i ćerku.Ovaj ga je lepo primio,obećavši mu ćerku za ženu,ali ga je prvom
prilikom oslepeo.Latini su ga kasnije utamničili i pogubili bacivši ga sa vrha stuba u
Carigradu,a njihove tamnice dopao se i nekadašnji car Aleksije III.Činjenicu da
krstaši nisu zauzeli odmah zemlje u Maloj Aziji iskoristili su braća Laskarisi koji su u
Nikeji osnovali Nikejsko carstvo.

Brat od strica Isaka i Aleksija Mihajlo osnovao je posle pada Carigrada od

vizantijskih teritorija na istočnom Balkanu Epirsku despotovinu koja je obuhvatala
prostor od Drača do korintskog zaliva sa prestonicom u Arti.

3.9. KATARSKI KRSTAŠKI RAT

22
Katarski krstaški rat ili Albižanski pohod (1209. - 1229.) predstavljao je rat, koji je
započela Katolička crkva protiv katara ili patarena u Langdoku na jugu Francuske.
Katarsko verovanje je smatrano za jeres. Stepen nasilja prema katarima je bio
ekstremno velik, čak i prema srednjovekovnim standardima. Na početku rata krstaši
su pobili celi jedan grad Bezijer od 10.000 stanovnika. Kasnije su spaljivali i žive i
mrtve katare.
Crkva je ponudila to područje severnofrancuskim plemićima i kralju Francuske, koji
su delovali kao katolički plaćenici. Teritorija Francuske tim ratom postaje gotovo
duplo veća. Francuska je dobila područja, koja su imala bliže kulturne i jezičke veze
sa Katalonijom nego sa Francuskom.
Katarski krstaški rat je imao veliki značaj u uspostavljanju srednjevekovne inkvizicije.
Katolička crkva je imala problema sa jeretičkim učenjima, ali uglavnom se radilo o
manjim grupama ili lokalizovanim sektama. Katari su postali veliki i popularan
masovni pokret raširen po celom regionu. Većina južne Francuske postala je otvoreno
katarska, a katarsko učenje se širilo u druga područja. Katarsko i druga jeretička
učenja tog doba pojavljuju se u gradovima i mestima novih urbanizovanih područja.
Nije bilo nimalo slučajno da katari potiču iz južne Francuske, koja je bila jedno od
najgušće naseljenih područja Evrope u to vreme.
Katari su bili najbrojniji u regionu Langdok, koje se nalazi na zapadnom
mediteranskom delu Francuske. Tada je Langdok bio deo Katalonsko-Aragonske
konfederacije Aragonskog kraljevstva. Zvali su se i Albižani, jer je pokret bio prisutan
oko grada Albi. Politička kontrola u Langndoku je bila podeljena između lokalnih
plemića i gradskih saveta. Pre krstaškog rata područje je bilo na visokom kulturnom
nivou.
Kada je došao na vlast 1198. papa Inoćentije III pokušao je da spreči širenje katara.
Najpre je pokušao mirnim metodama da ih prisili da odbace jeretičko učenje. Poslao
je sveštenike da prekrste katare, ali nije bilo gotovo nikakvog uspeha. Lokalno
plemstvo je štitilo katare, kao i lokalni biskupi. Papa je 1204. suspendovao lokalne
biskupe i postavio je papske legate. Papa traži 1206. podršku plemića, a plemiće koji
štite katare papa ekskomunicira.
Moćni grof i najvažniji plemić toga područja Rejmond VI Tuluški odbija da pruži
podršku u iskorenivanju katara, pa je ekskomuniciran maja 1207. Papa je pozvao
francuskog kralja Filipa II Avgusta da deluje protiv plemića, koji štite katare. Kralj je
u to doba bio zauzet jednom drugom bitkom te nije reagovao. Grof Rejmond VI
Tuluški sreće se januara 1208. sa papskim legatom Pjerom d Kastelnom i posle svađe
papski legat je ubijen.
Papa je odmah izdao proglas, kojim je pozvao u krstaški rat protiv Langdoka. Papa
nudi jeretičku zemlju svakome ko se priključi krstaškom ratu, kao i opšti oprost
grehova. Mnogo plemstva severne Francuske se pridružuje krstaškom ratu privučeni
atraktivnom ponudom zemlje plemstva sa juga.
Krstaški rat se može podeliti u nekoliko faza. Prva faza (1209. - 1215.) - serija velikih

23
uspeha krstaša u Langdoku. Druga faza (1215. - 1225.) - serijom pobuna krstaši su
uglavnom izgubili ono što su osvojili. Treća faza (1225. - 1229.) - usledile su
intervencije francuskih kraljeva i područje je osvojeno.
Posle kraja krstaškog rata inkvizicija je imala mnogo posla, a bilo je još pobuna do
1255. Do sredine 1209. skupilo se oko 10.000 krstaša u Lionu i krenuli su prema jugu.
Rejmond VI Tuluški je uvideo da postoji velika opasnost i obećava da će dejstvovati
protiv katara, pa više nije ekskomuniciran. Krstaši su krenuli prema Montpeljeu i
zemlji Rejmunda de Trenkavela. Krstaši su prvenstveno hteli da udare u centar
katarstva oko Albija i Karkasona. Rejmond Trenkavela je isto pokušao da se dodvori
krstašima, ali nije uspeo pa je pobegao u Karkason da pripremi obranu.
U julu krstaši zauzimaju malo selo Servijan. Bezije su opkolili 21. jula 1209. i tražili
su da grad preda katare. Kad su stanovnici Bezijea to odbili krstaši sledeći dan
zauzimaju grad i ubijaju sve stanovništvo. Smatra se da je u Bezijeu bilo oko 500
katara, a krstaši su pobili 7.000 - 20.000 stanovnika. Krstaši su pitali papskog legata,
glavnog sveštenika cistercitskog reda, kako da razlikuju katare od ostalih.
Sledeća meta je bio grad Karkason. Karkason je bio dobro utvrđen grad, ali bio je
prepun izbeglica. Krstaši su stigli pred grad 1. avgusta 1209. Stavili su grad pod
opsadu, a 7. avgusta su odsekli dovod vode do grada. Rejmond Trenkavela je pokušao
da pregovara , ali ga zarobljavaju. Karkason se predao 15. avgusta 1209. Stanovništvo
grada nije ubijano, nego su proterani goli iz grada.
Simon Monfor preuzima komandu nad krstašima i dobija kontrolu nad područjem oko
Karkasona, Albija i Bezijera. Posle Karkasona predaju se mnogi gradovi bez borbe.
Albi, Kastelnodar, Kastr, Fanžo, Limo, Lombr i Montreal su pali tokom jeseni. Neki
gradovi su se ubrzo ponovo pobunili.
Sledeće borbe odvijaju se oko Lastura i obližnjeg zamka Kabare. Pjer Kabare odbija
krstaše u decembru 1209. Tokom zime borbe staju, pa se nastavljaju u proleće, kada
krstaši u martu zauzimaju Bram. U junu 1210. dobro utvrđen gradić Minerv odoleva,
dok im nije uništen glavni bunar, pa se predaju 22. jula 1210. Data je prilika katarima
da se prekrste. Spaljeno je 140 katara, koji nisu hteli da odbace katarsko učenje. U
avgustu krstaši napadaju grad Term, kojem dolazi u pomoć Pjer Kabare. Grad
zauzimaju tek u decembru 1210.
Rejmond VI Tuluški i još nekoliko plemića napuštaju savez sa krstašima, jer su
užasnuti njihovim postupcima. Rejmond VI Tuluški je ponovo ekskomuniciran.
Ponavljaju se borbe oko Lastura, a Pjer Kabare se predao. U maju 1211. krstaši
zauzimaju jedan zamak kraj Montreala i tu vešaju vitezove i pale nekoliko stotina
katara. Nakon zauzimanja Monferana tokom juna, krstaši su krenuli prema Tuluzu.
Krstaši su opsedali grad, pa su ostali bez snabdevanja i povukli se.
Rejmond VI Tuluški je time bio ohrabren, pa je krenuo na vođu krstaša Simona
Monfora u septembru 1211. Monfor se izvukao iz opsade, ali Rejmond VI Tuluški
posle toga oslobađa grad za gradom i oslobodio je tako 30 gradova. Tokom 1212.
pobunjenici su oslobodili veliki deo provincije Tuluz.

24
Petar II Aragonski dolazi iz Katalonije da pomogne Tuluzu protiv krstaša. Opsedao je
jedan grad i septembra 1213. poginuo je pri opsadi, a vojska mu se posle toga
razbežala. To je bio težak udarac za katare. Tokom 1214. postaje još gore za njih.
Papa je ponudio francuskom kralju Filipu II Avgustu zemlju od Rejmonda VI
Tuluškog i time ga zainteresirao za rat.
Filip II Avgust je pobedio, a Rejmond VI Tuluški je pobegao u Englesku. Krstaši su
napredovali tokom 1214, a 1215. zauzimaju Tuluz. Tuluz je poklonjen Simonu
Monforu, ali on ga predaje francuskom kralju Filipu II u aprilu 1216.
Rejmond VI Tuluški vratio se sa svojim sinom u aprilu 1216. i uspeva da podigne
veliku vojsku nezadovoljnih gradova. Zauzimaju Boker posle tri meseca opsade.
Simon Monfor nije uspeo da spreči pad Bokera. Simon Monfor guši pobunu u Tuluzu,
pa kreće zapadno u nameri da zauzme Bigor, u čemu ne uspeva. U septembru 1217.
Rejmond VI Tuluški oslobađa Tuluz, dok je Simon Monfor bio zauzet na drugim
mestima. Monfor pokušava bezuspešno da povrati Tuluz, a ubijen je u junu 1218.
Krstaška vojska je bila u neredu, pa predaju komandu francuskom kralju Filipu II
Avgustu, kojega najviše brine Tuluz, mnogo više od jeresi. Papa Inoćentije III je umro
jula 1216. Sukob je ušao u mirniji period do 1219, iako je bilo akcija. Krstaši su
zauzeli Mermand 3. juna 1219. nakon duge opsade, ali nikako nisu uspevali da
zauzmu Tuluz. Osim toga krstaši su gubili gradove. Rejmond VI Tuluški i njegov sin
Rejmond VII Tuluški nastavili su sa pobedama i tokom 1221.
Rejmond VI Tuluški je umro 1222, pa je njegov sin postao vođa otpora. Francuski
kralj Filip II Avgust je umro 1223, a nasledio ga je Luj VIII. Amori Monfor je
napustio Karkason i pobegao, a sin Rejmoda Trenkavele vratio se iz progonstva i to
područje smatra svojim. Amori Monfor nudi područje Langdoka francuskom kralju
Luju VIII, a ovaj prihvata ponudu.
U novembru 1225. ekskomuniciran je Rejmond VII Tuluški kao i njegov otac pre
toga. Francuski kralj Luj VIII predvodio je novi krstaški pohod u junu 1226, a gradovi
i dvorci su se predavali bez otpora. Avinjon je bio nominalno pod vlašću nemačkog
cara i tek nakon tri meseca opsade Luj VIII ga je zauzeo. Luj VIII je umro novembra
1226. i nasledio ga je dete kralj Luj IX. Kraljica je dozvolila nastavak krstaškog rata.
Labeked je osvojen 1227, a Varej i Tuluz 1228.
Kraljica je ponudila Rejmondu VII Tuluškom sporazum po kome bi on postao vladar
Tuluza, ali bi morao da se bori protiv katara, vrati svu crkvenu imovinu, preda svoje
zamkove I uništi odbrambene zidove Tuluza.
Rejmond VII Tuluški se složio i potpisao je sporazum aprila 1229. Međutim kraljica
je prekršila obećanje, pa je Rejmond VII Tuluški zarobljen, bičevan i zakratko
utamničen.
Langdok je došao čvrsto pod kontrolu kralja. U Tuluzu se osniva Inkvizicija u
novembru 1229, pa počinje proces čišćenja područja od jeresi i preostalih katarskih
uporišta. Pod papom Grgurom IX inkvizicija je dobila gotovo neograničena
ovlašćenja za suzbijanje jeretika.

25
Nemilosrdna kampanja počinje 1233. palenjem živih ili mrtvih katara, gde god bi ih
našli. Mnogi su se opirali, pobegli su u nekoliko tvrđava u Fenujedu ili Monseguru. Ili
ponovo počinju pobunama. Katari uspevaju da 1235. isteraju inkviziciju iz Albija,
Narbona i Tuluza. Rejmund Trenkavela je predvodio ustanike 1240, ali je poražen kod
Karkasona, pa je pobegao u Montreal, u kome su ga kraljevske snage opsedale.
Predaje se i dozvoljava mu se prolaz do Aragona.
Rejmond VII Tuluški pokušava sa pobunom 1242. u isto vreme kad je bila invazija
Engleza. Nakon engleskog povlačenja Rejmond dobija amnestiju od kralja.
Katarska uporišta su padala. Pejrepertuz je pao 1240, a Monsegur je bio 9 meseci pod
opsadom i konačno je pao marta 1244. Mala tvrđava Keribus je bila zanemarena sve
do augusta 1255, kada je pala. Poslednje katare je inkvizicija spalila 1321.

3.10. DEČIJI KRSTAŠKI RAT

Dečji krstaški rat bio je 1212. godine. "Budući da nas Bog vidi kao grešnike, kakvi
jesmo, neće nam pružiti svoju moćnu ruku i pomoći razbiti nevernike. Zato ćemo u rat
poslati nevinu decu. Dobri Bog, uz Duha Svetoga, milostivog Isusa i njegovu
bezgriješnu Majku, te ostale Svece, smilovaće se na tu decu i, kao u dobra stara
biblijska vremena, napraviti čudo i poraziti mrske bezbožnike." Djeca su navodno
ukrcana na 7 brodova i poslata u oslobađanje Svete zemlje. Većina ih nije ni došla do
tamo, podavili su se, a ostatak je pao u ropstvo.

3.11. PETI KRSTAŠKI RAT

Peti krstaški rat je 1217. godine poveo mađarski kralj Andrija II Arpad protiv
egipatskog sultana. Krstaši su osvojili Damijetu, ali su se vrlo brzo nakon toga vratili
natrag.

3.12. ŠESTI KRSTAŠKI RAT

Šesti krstaški rat je trajao od 1228. do 1229.godine.Poveo ga je car Svetog rimskog

carstva Fridrih II Hoenštaufen da bi oslobodio Jerusalim.On je zaključio ugovor i
desetogodišnje primirije sa sultanom El Kamelom prema kome je Jerusalimska
kraljevina dobila nazad Vitlejem,Nazaret,primorje od Sidona do Jope i ceo Jerusalim
osim Kupole nad Stenom,sa tim da nije smeo da zida bedeme oko grada.Turci ponovo
osvajaju Jerusalim 1244. godine.

3.13. SEDMI KRSTAŠKI RAT

Sedmi krstaški rat trajao je od 1248. do 1254. godine i predvodio ga je francuski kralj
Luj IX Sveti protiv Egipta. Krstaši su osvojili Damijetu, ali Luj biva zarobljen u bici

26
kod Mansure, blizu Kaira, čime je pohod okonačan, a on se oslobodio plaćanjem
visokog otkupa.

3.14. OSMI KRSTAŠKI RAT

Osmi krstaški rat pokrenuo je od 1270. godine protiv Tunisa francuski kralj Luj IX
Sveti sa ciljem dobijanja podrške za krstaške pohode.Vrlo brzo po stupanju na afričko
tle Luj umire od kuge sa rečju Jerusalim na usnama,a veći deo vojske
poboljeva.Vođstvo preuzima njegov brat Karlo I Anžujski,koji nakon opsade grada
Tunisa sklapa mirovni ugovor o slobodnoj trgovini i dozvolu naseljavanja i kretanja
za monahe.

3.15. DEVETI KRSTAŠKI RAT

Deveti krstaški rat tokom 1271. i 1272. godine je nastavak VIII pohoda i bio je uperen
protiv egipatskog sultana Bajbara i njegovog pokušaja da uništi preostale krstaške
zemlje.Na čelu pohoda je stajao engleski princ Edvard koji je uspeo da spreči i odloži
za dve decenije konačni krah krstaških zemalja koji se desio 1291. godine padom
Akre poslednjeg uporišta i prestonice Jerusalimskog kraljevstva.

3.16. KRSTAŠKI RATOVI PROTIV OSMANLIJA

Nikopoljski krstaški rat (1396) koji je organizovao kralj Žigmund Luksemburški na

čijoj je strani srpsku vojsku predvodio Vuk Branković. Kulminirao je u Bitka kod
Nikopolja.

Varninski krstaški rat (1444) koji su predvodili Vladislav III Jagelo, Janoš Hunjadi i
Đurađ Branković. Završen je u Bitka kod Varne. Krstaški rat 1456. godine
organizovan da bi se prekinula Opsada Beograda (1456). Predvodili su ga Janoš
Hunjadi i Jovan Kapistran.

4. TEMPLARI

27
 Prvi vojni red, Red siromašnih vitezova Hrista i Solomonovog
hrama, poznatiji kao Vitezovi Templari, je osnovan 1118, kao posledica Prvog
krstaškog pohoda, da pomogne novom Jerusalimskom kraljevstvu da se održi od
napada muslimana koji su se nalazili u okolini, i da osigura bezbednost velikog broja
hodočasnika iz Evrope koji su pohrlili ka Jerusalimu nakon njegovog osvajanja. Red
je osnovao Hugo de Pejens.

Templari su organizovani kao manastirski red, sledeći pravila koja je za njih stvorio
Bernar od Klervoa, osnivač Cistercijanskog reda. Templari su bili dobro povezani i
ubrzo su postali bitan faktor na međunarodnoj političkoj sceni tog vremena. U tom
vremenu dobili su nekoliko povlastica od Pape, koje su im dozvolile, između ostalog,
da ubiru poreze u područjima koja su bila pod njihovom kontrolom, proizvodeći
njihov brzi uspon.

Templari su bili podeljeni na nekoliko različitih bratstava:

- vitezovi, opremljeni kao teška konjica;

- oružnici, opremljeni kao laka konjica (pripadnici nižih klasa među vitezovima);
- farmeri, koji su upravljali vlasništvom reda;
- kapelani, koji su bili sveštenici i zadovoljavali duhovne potrebe pripadnika reda.

Pečat Vitezova — dva jahača su prikazana kao znak siromaštva ili

dualnosti monah/vojnik.
U svako doba, svaki vitez je imao deset ljudi kao podršku. Neki pripadnici reda su bili
posvećeni bankarstvu, jer su Templarskom redu Krstaši često poveravali blago na
čuvanje.
Njihovo ime aludira na njihov istorijski štab u Omarova džamija ("Dome of the
Rock") na Brdu hrama u Jerusalimu, koji su oni preimenovali u Templum Domini.

28
Predstavljen na jednom od njihovih pečata, struktura za koju se veruje da je ostatak
Jerusalimskog hrama, i model po kome su napravljeni brojni templarski hramovi u
Evropi, kao što je Crkva hrama u Londonu.

Sem u Palestini, red se borio i u Španiji i u ponovnom osvajanju Portugala. Date su im

dodatni posedi i zamkovi u graničnim područjima. U jednom trenutku su nasledili i
Kraljevinu Aragon, zajedno sa drugim vojnim redovima. Njihov uticaj u Evropi je bio
jako veliki tako da na primer, zahvaljujući kontaktu Templara sa muslimanskim
istokom, Evropljani su se vratili starom rimskom običaju brijanja brade dok je preko
hiljadu arapskih reči ušlo u evropske jezike.

Po prestanku Krstaških ratova, red Templara je prerastao u Evropi u red bankara koji
su bili oličenje zelenaštva. Pa ipak, blago doneto sa Istoka činilo ih je vrlo moćnim:
neretko su se kod ovog reda zaduživali Jovan bez Zemlje, Huan iz Navare, Šarl
Anžujski, engleski kralj Edvard I (založio čak i krunski nakit), Rober d Artoa dok je
Luj VII za finansijskog savetnika imao Templara – blagajnika riznice. Pružali su i
druge finansijske usluge, kao što su trgovina menicama, izdavanje vrednosnih pisama
koja su se mogla unovčiti bilo gde u Evropi, izdavanje zajmova i drugo.

Kamata na pozajmljenu sumu nije bila mala i kretala se od 11 do 15% što je izazvalo
netrpeljivost dužnika. Tako već Filip Lepi počinje sa progonima ovog reda da bi
zvanično poslednjeg majstora ovog reda Žaka de Molea spalio kao jeretika 1314.
godine. Na taj način Filip je bio pošteđen vraćanja dugova onima od kojih je najviše
zazirao, dok je svu templarsku nepokretnu imovinu poklonio redu Sv. Jovana
(Hospitalci, Malteški vitezovi).

Trinaestog oktobra, 1307. godine, manji broj Templara je bio istovremeno uhapšen od
strane agenata Filipa IV (Philippe le Bel),(takođe treba znati da je prethodno Filip
lepi, Papu praktično oteo i prebacio iz Italije u Francusku, da bi obezbedio njegovu
podršku za svoj naum) da bi u zatvoru bili mučeni zbog jeresi Reda. (Postoji
verovanje da je ovaj akt poreklo verovanja u nesreću koju donosi petak 13.) Po
jednom gledištu, Filip koji je zaplenio trezor reda (po nekim istraživačima, uopšte nije
uspeo da prisvoji njihovo bogatstvo, jer su par dana pre na 17 galija isto izneli u
nepoznatom pravcu) i razbio njihov bankarski sistem jednostavno želeo da ga lično
kontroliše. Videvši sudbinu Templara, Vitezovi reda sv. Jovana od Jerusalima i
Rodosa i Malte su bili takođe primorani da napuste bavljenje bankarstvom.

Mnogi kraljevi i plemstvo su podržavali Templare. Robert I kralj Škotske, (Robert the
Bruce) je bio ekskomuniciran iz drugih razloga tako da se nije morao povinovati volji
Pape. Iz tog razloga mnogi Templari su pobegli u Škotsku, kao i u Portugal, gde su
ime reda promenili u Hristov red (veruje se da su imali učešća u prvim pomorskim

29
otkrićima Portugalaca.) Princ Henri Moreplovac je vodio portugalski red 20 godina
sve do svoje smrti.

Pod mukama, neki Templari su priznali homoseksualnost, i pripadnost zagonetnoj

religiji pod imenom Bafomet. Njihove vođe su kasnije opovrgle ova priznanja, i zbog
toga su pogubljeni. Neki naučnici smatraju da su priznanja lažna, što je tipično za
nasilna priznanja koja je iznuđivala inkvizicija. Drugi smatraju da objašnjenje za ova
priznanja leži u tajnim ritualima koji su se navodno odigravali iza zatvorenih vrata i
koji imaju poreklo u njihovom učešću u krstaškim ratovima i borbama protiv
Saracena. Ti rituali uključuju i odricanje od Hrista i pljuvanje na krst tri puta, kao i
analingus.

Prema nekim naučnicima, i nedavno objavljenim dokumentima iz Vatikana, namera

ovih dela je bila simulacija raznih poniženja i mučenja kojima su Krstaši mogli biti
podvrgnuti u slučaju zarobljavanja od strane Saracena. Prema ovom razmišljanju,
Templari su bili uvežbavani kako da njihovo odricanje od hrišćanstva bude samo
mislima, ali ne i srcem. Osnovni uzrok menjanja religijskih shvatanja je prodor
islamskih i judaističkih učenja u doktrinu reda. Po nekim tvrdnjama verovali su u
vrhovno biće koje se razlikuje od katoličke interpretacije Boga. Po nekim tvrdnjama
Templari su obožavali Satanu odnosno njegovo oličenje Bafometa.

Teorije zavere vezane za gašenje Templara često idu daleko preko najčešće
prihvaćenih motiva, ogromnog bogatstva i političke moći. Pozicija katoličke crkve je
često opisivana kao nepravedna prema Templarima, jer je papa u to vreme bio
izmanipulisan da bi pomogao progon Templara. Dr Barbara Frejl je 2001. pronašla
dokumente u tajnim Vatikanskim arhivima, koji pokazuju da se papa Klement V tajno
izvinio Templarima 1314. godine.

Goreći na lomači, Žak de Mole, Veliki Majstor, je prokleo kralja Filipa i papu
Klementa da izađu pred božji sud u roku od godinu dana. Papa Klement je umro samo
mesec dana kasnije, a Filip IV sedam meseci kasnije. Mnogi su bili oduševljeni
takvim razvojem događaja i tu priču naglašavali u svojim hronikama.

Templari imaju veliku ulogu u ritualima i osnivanju različitih grana modernih masona.
Škotski red, koji je formiran u Francuskoj u osamnaestom veku, se oslanja na
Templare u mnogim ritualima. Red De Molea je još jedna masonska organizacija koja
je povezana sa Templarima.

Druga grana masona, Jorkširski red, zahteva od svojih članova da budu hrišćani. I u
tom redu mnogi rituali i obredi su preuzeti od Templara.

30
Iako neki istoričari nastoje da stave znak jednakosti između Templara i Slobodnih
zidara (masona) takva veza nikada nije potvrđena.

Ekumensko hrišćansko viteško društvo nazvano Suvereni vojni red Jerusalimskog

Hrama je osnovano 1804. godine, sa podrškom Napoleona. Ovaj red je delovao na
bazi tradicije srednjovekovnih Templara. To je najverovatnije moderna organizacija
koja najefektivnije vraća duh starog reda, ali ne priznaje bilo kakvo direktno nasleđe.
2001. godine, Ujedinjene nacije su dale Redu Hrama specijalni kosultativni status.

Templari su postali okruženi legendama koje sadrže tajne i misterije. Možda i

najpoznatije su one koje govore o Svetom gralu, Zavetnom kovčegu, i tajnama
građenja. Neki izvori kažu da je su Templari pronašli Sveti gral i odneli ga u Škotsku
1307. Drugi izvori tvrde da su pronašli Zavetni kovčeg, sanduk u kome su se nalazili
sakralni predmeti starog Izraela, uključujući Aronov štap (Aron je Mojsijev naslednik)
i kamene ploče na kojima je Mojsije dobio Deset Božjih zapovesti.

Ovi mitovi su povezani sa dugom okupacijom Jerusalimskog hrama. Neki izvori su

zabeležili da su Templari otkrili tajnu zidarskih majstora koji su napravili prvi i drugi
Jerusalimski hram, kao i tajnu da je Zavetni kovčeg premešten u Etiopiju pre uništenja
prvog hrama. Dalje veze prema Kovčegu i tajni starih graditelja idu ka monolitnoj
Crkvi sv. Georgija u Lalibeli u Etiopiji, koja postoji i danas i čija je izgradnja
neopravdano pripisana Templarima. Postoji i podzemna crkva iz istog perioda u
Francuskoj. Postoje i špekulacije da su Templari preduzeli i putovanje u Ameriku pre
Kolumba. Takođe postoje i priče da su Templari bili povezani sa Sionskim prioratom,
organizacijom koja je imala za zadatak da čuva sarkofag u kojem je sahranjena Marija
Magdalena, pa su im te tajne dale moć da manipulisu Katoličkom crkvom i da postanu
jako moćni u Evropi.

Mit o Templarima kao čuvarima i braniteljima Svetog grala je tema u filmu Indijana
Džons i poslednji krstaš, noveli Umberta Eka "Fukoovo klatno" (1989), kao i u
romanu Andreasa Vilhelma "Projekt Babilon"[1]. Najnovije interesovanje za
Templare i mitologiju vezanu za njih je pobuđeno novelom Den Brauna, Da Vinčijev
kod (2003) i sličnom pričom u filmu iz 2004, "Nacionalno blago (film)".

Veliki Majstori (Grand Masters) od 1118. do 1314.:

- Ig de Pejen (1118-1136)
- Rober de Kraon (1136-1146)
- Everar de Bare (1146-1149)
- Bernar de Tremelej (1149-1153)
- Andre de Monbar (1153-1156)
- Bertran de Blanšfort (1156-1169)
31
- Filip de Mili (1169-1171)
- Odo de San Aman (1171-1179)
- Arno de Torož (1179-1184)
- Žerar de Ridfor (1185-1189)
- Rober de Sable (1191-1193)
- Žilber Oral (1193-1200)
- Filip de Plesi (1201-1208)
- Žilom de Šartre (1209-1219)
- Pjer (Pedro) de Montegi (1219-1230)
- Arman de Perigor (???-1244)
- Rišar de Bir (1245-1247)
- Žilom de Sonak (1247-1250)
- Reno de Višije (1250-1256)
- Toma Berar (1256-1273)
- Žilom de Bož (1273-1291)
- Tibo Goden (1291-1292)
- Žak de Mole (1292-1314)
- Mesta koja se vezuju uz Templare:
- Zamak Almurol u Portugalu
- Zamak Kolosi na Kipru
- Crkva hrama u Londonu
- Hertford, Engleska u Gardijanu
- Kapela Roslin u Škotskoj
- Hram Mont, Palata stene (Dome of the Rock) i Izvor duša u Jerusalimu

ZAKLJUČAK

Niz ratova od 1196.-1270.god. koje je organizovala katolička crkva za oslobođenje

Hristovog groba u Jerusalimu iz ruku "nevernika", Turaka Seldžuka. Ratovi su
nazvani krstaški zbog krsta koji su vojnici nosili na svom odelu.

Katolička crkva je u ovim ratovima videla priliku da uspostavi duhovnu dominaciju

nad zemljama Istočnog Rimskog Carstva, a riteri i feudalci bili su vođeni
ekonomskim motivima (osvajanje novih poseda, ratni plen)

Prvi krstaški rat 1196.-1199. poveli su normanski, flandrijski i holandski riteri.

Osvojili su Jerusalim i stvorili nekoliko grofovija i jerusalimsku kraljevinu.

Drugi krstaški rat 1147-1149 pod vođstvom francuskog kralja Luja VII i nemačkog
kralja Konrada III završio se bez rezultata.

32
Treči krstaški rat 1199.-1202 vode engleski kralj Ričard Lavjeg Srca, francuski kralj
Filip II Avgust i nemački car Fridrih I Barbarosa. U ovom pohodu nemački car se
udavio u jednoj rečici, Filip II Avgust se posle svađe sa engleskim kraljem vraća u
Francusku. Ričard Lavljeg srca je uspeo ugovorom da obezbedi slobodan dolazak
hodočasnika u Jerusalim.

Četvrti krstaški rat 1202.-1204. vodili su francuski feudalci pod vođstvom Mletačke
republike. U ovom pohodu krstaši su zauzeli Carigrad, stvoreno je Latinsko Krstaško
carstvo i stvorene još neke manje države.

Peti krstaški rat 1217.-1222. vođen je protiv egipatskog sultana koji je vladao
Palestinom. Zbog unutrašnjih razdora, krstaška vojska je morala da napusti Egipat.

U Šestom krstaškom ratu 1228.-1229., Fridrh II Hoenštaufovac osvaja Jerusalim.

Francuski kralj Luj IX preduzeo je sedmi (1248.-1254.) i osmi (1270.) kstaški rat, ali
bez većih uspeha.

Treba pomenuti i dva dečija krstaška rata (1212.) Po crkvenom uverenju Hristov grob
mogli su da oslobode samo bezgrešni dečaci. Međutim, deo dece su trgovci prodali u
Egiptu, a drugi deo je stradao od zime i gladi.

Posledice krstaških ratova su opadanje ugleda rimskog pape, dominacija italijanskih

gradova u sredozemlju, upoznavanje Evrope sa kulturom Istoka.

LITERATURA

 Dailliez Laurent, „Templari“, Beograd, 1993.

 Dobronić Lelja, „Viteški redovi“, Zagreb, 1984.
 Fajfrić Željko, „Istorija krstaških ratova“, Sremska Mitrovica, 2006.
 Potemkin Petrović Vladimir, „Istorija diplomatije“, Sv. 1., Državni izdavački
zavod Jugoslavije, Beograd.

33