ကန့်သတ်

ဥပဒေဘသရပ်
သင်ခန်စမှ တ်စု (အကျဉ်)
အရထမ်အခြေခံ သင်တန်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
2

ဥပဒေအခြေခံ ဘသရပ်

ဥပဒေအခြေခံ
နိဒန်
၁။ ကမ္ဘပေတွင်ဥပဒေသ ဥပဒေသည်
ည် မမရှိမဖြစ်လို
ရှိ
မဖြ စ် လို အပ်သေ
အ သော ပညရပ်တစ်
ပ် ပညာရပ်တ စ်
ခု အဖြစ် အရေအပဆုံး ဆုံခအခန်ကဏ္ဍ
အ န်း
က ဏ္ ဍမှမှ ရပ်တည်နေသည်။
ရပ်တ ည် နေသ ည် ။ ဥပဒေဥပဒေ
ဟူ သည် လူ အမျလို က်နရန်အတွက်
သ တ် မှ
တ် သတ်မှ
ထား သော တ် ထသေ စည်း စည်ကမ်နည်
က မ်း
နည်း
လမ်မျပင်ဖြစ်သည်။
ဥပဒေရှိ ၍ ဥပဒေရှိ၍တ ရား
မျှတတရမျှတမှုနှ
မှု
နှင့် င့် တိ တိကျမှု
ကျမှု ၊ ၊
တူ ညီ မှုကို ရရှိနို င်သည်။ ဥပဒေရှိခြင်ကြေင့် တ ရား တရရုံ
ရုံး
များသ ည်မျသည် တတရစီရင်
ရား
စီရင်
ရတွင် သ တ် သတ်မှ
မှ တ်တ် ထသေစည်မျဉ်ဥပဒေအရ
ထားသောစည်း မျဉ်း ဥပဒေအ ရ တရစီရင် တ ရား စီ
ရင်
နို င်သဖြင့် တူ ညီမှုကို ရရှိနို င်သည်။ ပုံ စံ အဖြင့် ခိုး
ခို၊မှု၊ လူလူ
မှု သတ်မှုတစ်ခု
သ တ် မှု
တ စ် ကို
ခုကို
မည်သည့်ပု ဂ္ဂိုလ်က မည်သည့်နေရတွင် ကျူး ကျူလွန်စေကမူ
လွန် စေကာ မူ သက်ဆို
သ က် င်ရင်
ဆို ရာ
ဥပဒေအရ ပြစ်မှုမြေက်လျှင် အ ဆိုပါ အဆို ပ ဥပ ဥပဒေအရပင်
ဒေအ ရပင် ဆုံ ဆုံး ဖြတ်အပြစ်ပေ
ဖြတ်အ ပြစ်ပေး
ခံ ရမည်ဖြစ်သည်။

၂။ ဥပဒေရှိခြင်ဖြင့် အေးအေချမ်မှု၊
ချ မ်း
မှု
၊ လုံ ခြုံ မှုရရှိ လုံ ခြုံ
မှု
ရရှိ
နို င်သည်။ နို င်ငံ တစ်နို င်ငံ တွင် တရ ဥပဒေ ရှိမှ သ ထို နို င်ငံ သည် အေချမ်သယနို င်ပြီ
နို င်ငံ ၏ဖွံ့ဖြိုတို တက်ရေအတွက်
ဆော င်
ရွက် ဆေင်ရွက်
နို
င်
ပေမည် ။နို င်ပေမည်။ သို့ ဖြ သို့ဖြစ်၍
စ်
၍
နို င်ငံ ရှိလျှင် ဥပဒေရှိရမည်၊ ဥပဒေသည် နေရတို င်မှည်
ရှိ
သ ရှိသည် (Law is everywhere ) ဟူ သေ စကရပ်
မျ ပေပေက်လပေသည်။
က မ္ဘာပေါ်ရှိကမ္ဘ လူ ပေရှိ
သား တို င်းလူ သတို င်မွေး မွေဖွလ
ဖွား
လာ
သည့်အချိန်မှ စ၍ သေဆုံ သည့်အချိန်ကလအတွင်
လူ သားတို့ ဖြ စ်
ပျ လူ လာ
က် သတို့သော ဖြစ်ပျက်လသေ
ပြဿနမျကို လည် ဥပဒေဖြ ဥပဒေဖြင့်သ
င့်
သာ ဖြေရှ
ဖြေ င်ပေနေကြရပေသည်။
ရှ
င်း
ပေးနေကြရပေသ ည် ။
သို့ဖြစ်၍ နို င်ငံ တွင် မရှိမဖြစ်လို အပ်နေသေ ဥပဒေပညကို လူ လူ
အအမျသိရှိနလည်
များ
သိရှိ
နား
လ ည်
နို င်ရန် လို အပ်ပသည်။

ရည်ရွယ်ချက်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
3

၃။ "ဥပဒေ" ဟူ သေ ဝေဟရ၏အ ဓိ ပ္ အဓိပ္ပ ဖွ

ပါယ် ယ်ဖွင့်ဆို
င့်
ဆို ချ က် ချက်မျ၊
များ
၊
ဥပဒေ၏ပင်ရင် အခြေအမြစ် မျ၊ဥပဒေအမျိုမျိုနှ
ကျင့်
သုံးလျ င့်က် ကျင့်သုံ လျက်ရှိသေ
ရှိ
သော
ဥပဒေ၏စနစ်မျကို
သိ သိရှိရန်ဖြစ်ပေသည်။
ရှိ
ရန် ဖြစ်ပေသ ည် ။

ဥပဒေ အဓိပ္ပယ်ဖွင့်ဆို ချက်မျ

၄။ ဥပဒေဆို သည်မှ ပဠိဘသစကဖြစ်၍
ကျယ် ပြ န့်
သ ည့် ကျယ်ပြန့်သည့်အ ဓိ ပ္ပာယ် အဓိပ္ပ ယ်
တွင် လမ်ညွှန်ပြ ခြ စခြင်၊စည်မျဉ်ရေချခြင်ဟူ
င်း
၊ ည်း
မျဉ်း
ရေး ချ ခြ င်း
ဟူ ၍ဖြ ၍ဖြစ်သည်။
စ်
သ ည် ။ "ဥပဒေ" ဆို သေစကရပ်နှ ပတ် သ က် င့် ၍
ပတ်သက်၍
ဥပဒေ ပညရှ င် အ အသီသီတို့က
သီးသီး တို့ က အဓိပ္ပ အ ဓိ ယ်အမျိုမျိုဖွင့်
ပ္ပာယ် အ မျိုး မျိုး
ဖွင့်
ဆို ထကြသည်။
၅။ ဥပဒေပညရှ အော်င် အေစတင်
စတ င် (Austin, John) က ဥပဒေစစ်စစ်ဆို သည်မှ လူသတို့ မလို
မလို
က် က်န
နာ
လျှင် မနေရသည့် အမိန့်သဖြစ်၍ အ မိ အမိန့်မဟု
န့်
မဟု တ် သောတ်သေဥပဒေသည်
ဥပဒေသ ည် ဥဥပဒေဟု
ပဒေဟု
ခေသေလည် စင်စစ် မှာစင်စစ်မှ မူ ဥပ
မူ ဥပဒေအစစ်မဟု
ဒေအ စစ် မဟု တ် တ်ဟု
ဟု ဆို ထလေသည်။
ဆို ထား လေသ ည် ။
ဂျွန်အေစတင်ကပင်ဥပဒေကို
ဥပဒေကို လေး မျိုး
လေး လေမျိုလေစခွဲခြထသည်
စား ခွဲခြား
ထားသ ည် -
(က) မု က္ခပဋ္ဌ်သို့
ပညတ်တရသို့မဟု
မဟု တ်ဘု ရား
သ ခင်တ်ဘု
ဥပဒေ ရသခင်ဥပဒေ (Divine Law or Law of God)
( ခ ) ပြုလု ပ်ပြဋ္ဌန်ဥပဒေ (Positive Law)
( ဂ ) တိကျကို ယ်ကျင့်တရ (Positive Morality)
(ဃ) ပုံ ဆေင်ဥပဒေ (Law in a figurative Sense)
၆။ ဂျွန်အေစတင်၏ ဥပဒေသဥပဒေသဘေတရအရ ဘော တ ရား အရ ဥပဒေနှ
ဥပဒေ စ်မျိုရှိ
နှ စ်မျိုး
ရှိ
သည်။ လူ သတို့ မိမိမိတို့
မိတို့ ဘသလိုဘာ က်နရသေဥပဒေနှ
သာ လိုက် နာ ရသော ဥင့်ပဒေနှ င့်
အဆုံ အဖြတ်ပြုနို ပြဋ္င်သေအဏပို
ဌာန်း သ ည့် င်အဖွဲ့က ဥပ ပြဋ္ဌ
ဒေတို့ န်သည့်
ဖြ စ် ကြ ဥပဒေတို့ဖြစ်ကြ
သည်။ ပထမအမျိုအစတွင်နေထို င် နေထို
ပြုမူ ပုံ င်ပြုမူ ပုံ စည်ကမ်မျနှ
စည်း က မ်း များနှ င့်င့်
ကို ယ်ကျင့် တရဆို င်ရ သ ဘော သဘေတရမျ
တ ရား များ ပါ ပဝင်သည်။
ဝင် သ ည် ။ တချို့က တ ချို့ က ယင် ယ င်း
ဥပဒေကို ကို ယ်ကျင့်တရ ဆို င်ရဥပဒေ (Moral Law) ဟု ခေကြသည်။ ဒု
တိ ယ အဒုမျိုး တိယအမျို
အစမှ ဘုရား
ဘု ရသခင်
သ ခင် ဥပဒေမျ ဥပဒေများ နှ င့်ပြုလု ပ်ပြဋ္ဌ န်နှ
င့်ပြုလု ပ်ပြ ဋ္ ဌာန်း
ဥပဒေမျ ဖြစ်ကြသည်။
၇။ ဂျမန်အမျိုသပမေက္ခ
ဗွ
န်ဆာ ဗစ်နီ ဗွန်ဆဗစ်နီ (Von Savigns, Fridrich Care)က ဥပဒေသည် ရှေ ကျ
သေ လူ့ဘေင်အဖွဲ့လူ အတို့
စည်မျ၌ပင်
၏ ဘာ သာ စကား လူ တို့၏ဘသစက အ ပြု အ မူ အပြုအမူ များမျ
နှ င့် ဖွဲ့စည်ပုံ အခြေခံ ဥပဒေအဖြစ် တည်ရှိခဲ့ သည်ဟု ဆို ထပေသည်။ ဆာ ဗစ် နီ ကဆဗစ်နီက ဥပဒေဥပဒေ
ဆို သည်မှ လူ့အပြုအမူ ဆို င်ရ နည်ဥပဒေဟု ဆိုခဲ့
ပေသ ဆိုည်
ခဲ့ ပေသည်။
။
၈။ ဆဗစ်နီနှ င့်၎င်း ၎င်၏နေက်လို
၏ နော က် လို က် ကက်မျက
များ ဥပဒေသည်
ဥပဒေသ ည် နို င်ငံ နို င် ငံ
ထက်စေစွ တတည်ရှိခဲ့
ည် ရှိ
ခဲ့ ပြီ
ပြီး ရှေ ယခင်ကပင်
ရှေး ယ ခင် က ပင် ဥပဒေမျသည် ဥပဒေများ သ ည်
အချုပ်အခြအဏပို င်၏ အ မိန့်
များမဟု အမိန့်မျမဟု
တ် ပဲ တ်ပဲ ဓလေ့ ဓလေ့ ထုံ တမ်ပေ
ထုံး တ မ်း ပေါ်
တွင်သ အခြေခံ ထသည်ဟု ယူ ဆ ထားယူ
ကြ ဆထကြလေသည်။
လေသ ည် ။ ဥပ ဥပဒေနှ
ဒေနှ င့်ပင့်ပတ်သက်၍
တ် သ က် ၍
ဆဗစ်နီ၏ အ ယူ အအယူ
ဆ သအဆသဘေထ
ဘော ထား အတို
အ တို ချုပ်မှ
ချု ပ် မှာ ဓလေ့ ထုံ တမ် ဓလေ့ ထုံးတ မ်း
သလျှင် ဥပဒေ ဥပဒေဖြစ်လရပြီ
ဖြစ်လာရပြီး ဥပဒေသည်
ဥပဒေသ ည် အမိန့်မဟု တ်ဟူ အ မိ ၍န့်
မဟု တ် ဟူ ၍
ဆို လို ခြင်ဖြစ်သည်။
၉။ အမေရိကန်ပြည်ထေင်စု ဟားဟဗက်တက္က
ဗက် တ က္ ကသို သို
လ် လ်မှ
မှ ဥပဒေပည ဥပဒေပညာ
ပမေက္ခပေင် (Pound, Roseoe) က ဥပဒေဟူ သည် လူ့ဘေင်အဖွဲ့အစည်၏အင်အကို
စနစ်တကျအသုံ ချသေလူ လူ မှု
ရေး မှုရေကြီကြပ်မှုပင်ဖြစ်၏။
ကြီး ကြပ် မှုပင် ဖြစ်၏။
၁၀။ အင်္ဂ လန်နို င်ငံ မှ ဥပဒေပညရှဆင်ဆယ်လ်မွန် ယ် လ် မွန် (Salmond, John) ကလည် တရ ဥပဒေဆို သည်
မှ တရစီရင်ရေအတွက်တ ရား ရုံး
က တရရုံ ကလို က် နာရလို
န် ရ က်နရန်ရည်ရွယ်ထသေ
ည် ရွယ် ထား
သော
စည်ကမ်ချက်မျဖြစ်၍နို
င်ငံ နို င်ငံ သို့
မဟု သို့မဟု တ်
တ် အဏပို
အာ ဏာ င်က
ပို
င်က
အသိအမှ တ်ပြုထသေသဘေတရစု သ ဘော တ ရား စု ဖြ ဖြစ်သည်ဟု
စ်သ ည် ဟုဆို ဆိုထား
ထပေသည်။
ပေသ ည် ။
၁၁။ ဆို ရှ ယ်လစ်ဥပဒေပညရှကား င်ကလ်မတ်
လ် မတ် (Mark, Karl) က ဥပဒေဆို သည်မှ နို င်ငံ က ချမှ တ်သေ
ဥပဒေမျနှ င့်တကွ ဥပဒေကဲ့ ဥပဒေကဲ့
သို့ သ တ် သို့သတ်မှ
မှ တ် နို
င်သော တ်နို င်သေ ဓလေ့ ထုံ စံထုံး
ဓလေ့ စံ
တို့ကို ပေင်စပ်ခြ င်း
ဖြခြင်ဖြစ်သည်။
စ် သ ည် ။ ဆို
ဆိုရှရှယ်လစ်
ယ် လ စ် ဥပဒေသည် ဥပဒေသ ည် တစ်နည် တ စ် နည်း

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
4

ဆို သေ လူ မှုရေ၊ စီပွရေ၊

စီး
ပွား
ရေး ၊ နို င်ငံ ရေ နို င် ငံ အပေတွင်
ရေး အ ပေါ် တွ င်
အခြေပြုထခြင်ဖြစ်သည်ဟု
ဆိုသ ည် ။ ဆို သည်။
၁၂။ မြန်မဥပဒေပညရှ ဒေါက် င်တစ်ဦဖြစ်သူ
တာ မောင်မော င်
က ဒေက်တမေင်မေင်က ထု တ် ဖော် ထု တ်ဖေ
ခဲ့ သည်မှ -
' တရဥပဒေဟူ သည်
အ ဓိ က အား ဖြ အဓိကအဖြင့်
င့် ဥပဒေပြု ဥပဒေပြုအဏပို
အာ ဏာ ပို င်က င်က ပြု ပြုလု
လု ပ် ပ်
သေဥပဒေဖြစ်သည်။ ခေတ်အဆက်ဆက်က ပြုလု ပ်ထခဲ့ ကြသေ ဥပဒေများ ဥပဒေမျကို
ကို ခေတ် ခေတ်
နှ င့်လျေညီအေင် ပြင်ဆင်၊ ဖြည့်စွက်၊ ပယ်ဖျက်သင့်သည်ကို ပယ်ဖျက်၊ အသစ်ပြုလု ပ်သင့်
သည်ကို ပြုလု ပ်ကျင့်သုံ ကြရသည်။'
၁၃။ ၎င်ကပင် ဆ က် ဆက်လက်၍
လ က် ၍ ဆို ဆိုသ
ထားထသည်မှ
ည် မှာ - 'တရဥပဒေဆို စကား တွသေ
င် ဥ စကတွင်
ပဒေ ပြု ဥပဒေ ပြု
အဏပို င်ကပြုလုဥပဒေ ပ်သေ
များ
အ ပြ င် ဥပဒေမျအပြင်ဥပဒေအာ ဥပဒေအဏသက်ဝင်သေ
ဏာ သ က် ဝင်သော
နည်ဥပဒေ၊ စည်း ကစည်ကမ်၊
မ်း
၊ အမိန့်စသည့်တို့ပဝင်သည်။
အ မိ န့်
စသ ည့် တို့ ပါဝင် သ ည် ။ ဥပဒေ ဥပဒေ
ဖြင့် အသိအမှ တ် ပြုထသေ မြ န်မြန်မတို့၏
မာတို့ ၏ အိမ်ထေင်
အိ မ်
ထော င်ရေ၊ ရေး ၊
လူ မှုရေဆို င်ရဓလေ့
ဓလေ့ တ ထုံ
ထုံး တမ်မျလည်ပဝင်ပသည်။
မ်း
များ
လ ည်း ပါ
ဝင် ပါ
သ ည် ။ '
၁၄။ ထင်ရှ ကျေကြသေ ဥပဒေပါ မော ဥပဒေပမေက္ခ
က္ ခဒေါ က် တာ ဘဟ ဒေက်တဘဟန်၏
န်
၏
အဓိပ္ပယ်ဖွင့်ဆို
မှာ ချက် မှ -'ဥပဒေဆို သည်မှ နို င်ငံ သမျ၏ အ ခွ အခွင့်အရေနှ
င့်
အ ရေး နှ င့်
တာ င့်တဝန်
ဝန်
မျကိုသသတ်မှ
တ်
မှ တ်တ်ပေသေနည်ဥပဒေစု
ပေး သောနည်း ဥပဒေစု ကြီ (Law is body of rules that defines the rights and
duties of the citizens) ပင်ဖြစ်သည်'ဟု ဆို ပေသည်။
၁၅။ စကရပ်မျ အ နက် အနက်အဓိပ္ပ
အ ဓိပ္ ပာယ် ဖွယ်ဖွင့်ဆို
င့်
ဆိုရေး ဥရေဥပဒေ
ပဒေ (The Interpretation of Law 1973)
တွင်-'ဥပဒေဆို သေစကရပ်တွင် ဤ ဥပဒေအာ ဤဥပဒေအဏမတည်မီ
ဏာ မတ ည် မီ သို့မဟု
သို့
မဟု တ် တ်
အဏတည်ပြီ နော က် ဥပေ နေက်ဥပေဒပြုအဏပို
ဒပြုအာ ဏာ ပို
င် အ ဖွဲ့က ပြုင်အဖွဲ့
လု ပ် ကပြုလု ပ်သေ
သော
သို့မဟု တ် ချမှ တ်သေဥပဒေကဲ့ အာ သို့
ဏာ အဏ တ ည် တည်သေဓလေ့
သော ဓလေ့ ထုံး
စံထုံ စံ မျ၊
များ
၊
အမိန့်မျ၊ စည်မျဉ်မျ၊
စည်း မျဉ်း ၊ နည်ဥပဒေ၊
များ နည်း ဥပဒေ ဥပဒေကဲ့
၊ သို့ ဥပဒေ အဏ ကဲ့
သို့ အာ ဏာ
တည်သေ အမိန့်မျ (Ordinances)၊ အက်ဥပဒေမျ၊ဥပ‌ဒေမျအလုံ ဥပ‌ဒေများ အား ပဝင်သည်
လုံးပါ
ဝင် သ ည်'ဟု ပြဋ္ဌန်ထသည်။
၁၆။ ဥပဒေ၏ အဓိပ္ပယ်သတ်မှ မည် တ်ချက်မျ
သို့ ကွဲ ပြား
မှု
ရှိ
စေကာမည်သို့ကွဲပြမှုရှိစေက
မူ မငြင်နို င်သေအ ချ က်အချက်မှ
မှာ နိုင်
နို င်ငံ
ငံ၏၏တဝန်သည်
တာ ဝန် သ ည် လု ပ်သပြည်သူ
လု ပ်သား ပြ ည် သူ
ကို အကျိုပြုသေအ ခွ အခွင့်အရေမျကို
င့်
အ ရေး များ
ကို ကကွယ်ရန်နှ
ကာ ကွ ယ် ရန် င့်င့်တဝန် တာ
နှ ဝန်
မျကိုသသတ်မှ
တ်
မှ တ်တ်ပေရန်ဖြစ်သည်။
ပေးရန် ဖြစ်သ ည် ။

ဥပဒေ၏ ပင်ရင်အခြေအမြစ်မျ
၁၇။ ဥပဒေ၏ ပင်ရင်အခြေအမြစ်မျမှ
ဥပဒေရေး ရာ ဥပဒေရေရ ပင်
ရင်း ပင်ရင်အခြေအမြစ်
အ ခြေ အ မြ စ်
နှ င့် သမို င် ရေရ ပပင်ရင်အခြေအမြစ်ဟူ
င်
ရင်းအ ခြေ အ မြစ်
ဟူ၍၍ နှ စ်မျိုရှိပေသည်။
နှ စ်မျိုး
ရှိ
ပေသ ည်
။
ဥပဒေရေရပပင်ရင်အခြေအမြစ်
င်
ရင်း
အ ခြေ အ မြ စ် မျကို
များ
ကို လက်ခံ
လ က် ၍၍ တရဝင်အသိ အမှ တ်ပြုကြသည်။ သမို င်ရေရပင်ရင်
ခံ
အခြေအမြစ်မျကိုတကရား ဝတရဝင်အသိအမှ
င်
အ သိ အ မှတ် တ်မပြုကြပေ။
မပြု ကြပေ။ ဥပဥပဒေရေရ
ဒေ ရေးရာ ပင်ရင်အခြေအမြစ်မျကို
ဥပဒေ ဥပဒေ
ပညရှ င် (Salmond)က လေမျိုခွဲခြထသည်-
(က) ဥပဒေပြုခြင်(Legislation)
( ခ ) ဖြတ်ထုံ (Precedent)
( ဂ ) ဓလေ့ ထုံ စံ
(ဃ) သဘေတူ ညီချက်ဆို
ဓလေ့ ထုံး
စံ င်ရဓလေ့
တို့ဖြစ်
ကြသထုံည်
စံ တို့ဖြစ်ကြသည်။
။

ဥပဒေအမျိုမျို
၁၈။ ဥပဒေအမျိုအမျိုမှ -
(က) အမိန့်နှ င့်ပတ်သက်သည့်ဥပဒေ (Imperative Law)
( ခ ) သိပ္ပံ နည်ကျသို့မဟု
သို့
မဟု တ် တ်ရု
ရု
ပ် ပ်ပိုင်း
ပို င်ဆိုင်
ဆို င်ရဥပဒေ
ရာဥပဒေ (Scientific or Physical Law)
( ဂ ) သဘဝသို့မဟု
သို့
မဟုတ်တ်ကို
ကို ယ်ကျင့်တရဆို
ယ်ကျင့် တ ရား ဆိုင်ရဥပဒေ
င် ရာ
ဥပဒေ (Natural Law or Moral Law)
(ဃ) သဘေတူ ညီမှုဆို င်ရဥပဒေ (Conventional Law)
( င ) ဓလေ့ ထုံ တမ်ဥပဒေ (Customary Law)

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
5

( စ ) လက်တွေ့သို့မဟု တ် အတတ်ပညဆို င်ရဥပဒေ (Practical or Technical Law)

(ဆ) အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ (International Law)
( ဈ ) နို င်ငံ တွင်ဥပဒေ (Civil Law)

ဥပဒေအမျိုအစပို င်ခြခြင်
၁၉။ ဥပဒေကို တိတိကျကျ ပို င်ခြ၍မရပေ။ယေဘု
ယေဘု ယျအား ဖြင့်ယျအဖြင့် -
(က) သဘဝဥပဒေနှ ဖန် ဥပင့်ဖန်တီဥပဒေ
တီး ဒေ (natural law and artificial law)
( ခ ) ပြစ်မှုဆို င်ရဥပဒေနှ
တ ရား မဥင့်တရမဥပဒေ
ပဒေ (criminal law and civil law)
( ဂ ) အမျဆို ပုင်ဥပဒေနှ
ဂ္ဂလိ ကဥ င့်ပု
ပဒေ ဂ္ဂ လိကဥပဒေ (public law and private law)
(ဃ) ပင်မအရင်ခံကျ ဥပဒေနှ
င့်
ထုံး ဥင့်ကျင့်ထုံ
ပဒေ ဥပဒေ (substantive law and procedural law)
( င ) အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေနှ ပြ ည်
တွ င့်ပြည်တွင်ဥပဒေ
င်း
ဥပဒေ (international law and municipal
law) ဟူ ၍ ခွဲနို င်ပေသည်။

ဥပဒေစနစ်
၂၀။ ကမ္ဘပေရှိ အမျိုမျိုသေနို
အ မျိုး
မျိုး
သော နို
င်
ငံ င်ငံ
များမှ မျမှ အမျဆုံ အ များ
ဆုံး
ကျင့်သုံ လျက်ရှိသေဥပဒေစနစ်မျမှ
ဥပဒေ စနစ်
များ
မှာ Civil Law System (Romano-Germanic Family)၊ Common
Law System နှ င့် Socialist Legal System တို့ဖြစ်သည်။

နိဂုံ
၂၁ ။ ဥပဒေအခြေခံ ကို လေ့ လခြင်ဖြင့်ဥပဒေဆို
ဥပဒေဆို
သ ည် သည်မှ
မှာ ဥဥပဒေပြု
ပဒေပြု
အဏပို င်က ပြုလု ပ်ပြုလု ပ် သေဥပဒေမျအပြင်
သော ဥပဒေများအ ပြင် နည်ဥပဒေ၊နည်း ဥပဒေ၊
စည်ကမ်အမိန့်မျစသည်တို့
ပါဝင် သ ည် ။ ပဝင်သည်။
ထို့အ ပြ င် ထို့အပြင် ဥပဒေဖြ
ဥပဒေဖြင့်
င့်
အသိအမှ တ်ပြုထသေ မြန်မြန်မတို့၏အိမ်ထေင်ရေ၊
မာ တို့ ၏ အိ မ်
ထောင်
ရေး၊ လူ မှုရေ လူ မှု
ရေး
ဆို င်ရဓလေ့ထုံး
တ ထုံ တမ်မျလည်
မ်း
များ
လ ည်း ပဝင်သည်။
ဥပဒေရေး ဥပဒေရေရပင်ရင်အခြေအမြစ်
ရာပင်ရင်းအ ခြေ အ မြစ်
မျမှ ဥပဒေ
ဥပဒေပြုခြင်၊
ပြု
ခြ ၊ ဖြတ်ထုံ
င်း ဖြတ် ၊ ၊
ထုံး ဓလေ့ဓလေ့ ထုံ စံ ထုံး
၊ စံ
၊ သဘေတူ တို့
ညီချက်
ဖြစ်သ ည်တို့ဖြစ်သည်။
။ ခေတ်ခေတ်
အဆက်ဆက်က ပြဋ္ဌန်ခဲ့ ကြ သော ဥသေဥပဒေမျကို
ပဒေများ
ကို ခေတ်နှ
ခေတ် င့်လျေညီ
နှ င့်
လျော်
ညီ
အေင် ပြ ပြင်ဆင်ခြင်၊
င်ဆ င်ခြင်း၊ ဖြည့်စွက်ခြင်၊
ဖြည့်
စွ
က်ခြ ပယ်ဖျက်ခြင်၊
င်း
၊ ပယ် ဖျက်ခြ င်း
၊
အသစ်ပြုလု ပ်နို င်ကြေင်နှ
လူ င့်လူ
သား သတို့လို
တို့ လို က် က်နရန်လို
နာရန် လို အပ်ပသည်။
အ ပ်
ပါ
သ ည်။

ရည်ညွှန်စစေင်မျ
- နို င်ငံ နှ င့် ဥပဒေသမို င်ပို့ချချက်မျ
- ဥပဒေပညအခြေခံ နှ င့်ဥပဒေပညရပ်မျမိတ်ဆက်၊ဒေက်တဒေခင်ညို ၊ ပမေက္ခ (ငြိ မ်) ၊
- ဦမေင်မေင်(မေကျွန်)

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
6

မြန်မနို င်ငံ တရစီရင်‌ရေစနစ်ဘသရပ်

မြန်မနို င်ငံ တရစီရင်‌ရေစနစ်

နိဒန်
၁။ မြန်မနို င်ငံ တရစီရင်‌ရေစနစ်‌ ပြော င်း
လဲ လာ ခြင်း
နှ င့်ပြေင်လဲလခြင်နှ င့်
တရစီရင်ရတွင် ဖွဲ့စည်း ဖွဲ့စည် ဆေင်ရွက်မှုနှ
ဆော င်ရွက် မှုနှင့်
င့် ပတ်သက်၍
ပတ် သ က် ၍
ဆက်နွယ်ဆေင်ရွက်လျက်ရှိသည့်တ ရားသူ ကြီး ၊ တရသူ ကြီမျ၊
များ ဥပ‌ဒေ ဥပ‌ဒေ အ ရာ အရရှိ
ရှိ
မျ၊ မြန်မနို
မြ န်မာ င်ငံ
နို
င်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်မျ၊
ရဲတ ပ် ဖွဲ့ဝင် ရှေ့
၊ နေမျ၊
များ ရှေ့
နေများ
၊
သက်‌သေမျနှ င့် ဌနဆို င်ရမျသည်တ ရား
စီ
ရင်
‌ရေးစနစ်တရစီရင်‌ရေစနစ် မှ န်
မှ
န် မှ န်မှ န်နှ င့်
နှ
င့်
မြန်မြန် စစ်‌ဆေစီရင် ဆုံး ဖြဆုံ
တ် ဖြတ်နို
နို
င်‌ရေးင်‌‌အရေ
တွအတွက်
က် ဝို င်ဝန်
ဝို
င်း
ဝန်း
ကြိုပမ်ဆေင်ရွက်‌လျက်ရှိပသည်။
‌ဆော င်
ရွက် ‌လျက် ရှိ
ပါ သ ည် ။
ရည်ရွယ်ချက်
၂။ တရစီရင်‌ရေစနစ်ဖွဲ့စည်ထမှုနှ
စီ
ရင် င့်ပို
င်
ခွ
င့်
အာ
ဏာ ကိုစီရင်ပို င်ခွင့် အဏမျကို
များ
သိရှိနို င်ရန်ဖြစ်ပ သည်။
ခေတ်အဆက်ဆက်တရရုံ မျ
၃။ မြန်မနို င်ငံ တွင် ‌ခေတ် အ ခေတ်အဆက်ဆက်တရစီရင်‌ရေစနစ်
ဆ က်ဆ က် တ ရား
စီ
ရင်‌ရေး
စနစ် ကျင့်
ကျင့်
သုံ ခဲ့‌အော
ပုံ မျကို
က် အေက်ပအတို
ပါ
အ တို င်း
လေ့ င်လေ့
လာတွေ့လတွေ့ရှိရပသည်
ရှိ
ရပါ
သ ည် -

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
7

(က) မြန်မဘု ရင်မျလက်ထက်တရရုံ မျ၊

(ခ) ကို လို နီ‌ခေတ်တရရုံ ၊
(ဂ) ပလီမန်ဒီမို က‌ရေစီ‌ခေတ်တရရုံ မျ၊
(ဃ) ‌တေလှ န်‌ရေကေင်စီ‌ခေတ်တရရုံ မျ၊
(င) နဝတ၊ နယက လက်ထက်တရရုံ မျ၊
(စ) ၂၀၀၈ ခု နှ စ် ပြည်ထေင်စု သမ္မတ
မြ
န်မာ
နို
င်မြန်မနို
ငံ
တော် င်ငံ တေ
ဖွဲ့စည်ပုံ အခြေခံ
အ ရဥပဒေ အရ
တ ည် တည်ထေင်ထသေ
ထော
င်ထား
သော တရရုံ
တ ရား
ရုံး
မျ။
တရစီရင်ရေဆို င်ရမူ မျ
၄။ နို င်ငံ တေအစို ရသည် ပြ စ်
မှု
ဆို
င် ပြစ်မှုဆို
ရာအ မှု ၊င်ရအမှုမျ၊
များ တရမမှု
တ ရား မမှု
မျကို တတရရုံ
ရားအအသီသီက
ရုံးသီးသီး က ဥပဒေနှဥင့်ပအညီ
ဒေနှ အ ညီလွတ်လပ်စွ
င့် လွတ်လ ပ်
စွာ
တရစီရင်နို င်ရေ၊ နို
င်ငံတော် ၌နို င်ငံ တေ၌ တတရမျှတခြင်၊
ရားမျှ တ ခြ င်း
၊ လွတ်လပ် လွ တ်
လ ပ်
ခြင်၊ ညီမျှခြင်တည်ဟူ
ညီ မျှ
ခြင်း
တ ည်း ဟူ သေ
သော လေကပလတရမျ လော က ပါ လ တ ရားပို မို
များ ပို
မို
ထွန်ကလရေတို့ကို ရည်ရွယ်ပြီ
တ ရား
ရုံး
များ
က တရရုံ မျက တ ရား စီ
ရင် ရာတွတရစီရင်ရတွင်
င်
လို က်နရမည့် တ ရား တရစီရင်ရေဆို
စီရင် ရေး ဆို ရာင်ရ
င် အခြေခံ
အ ခြေ မူ ခံ
မျကို
မူ ကို ၂၀၁၀
များ ၂၀၁၀
ပြည့် နှ စ် ပြည်ထေင်စု တရစီရင်ရေဥပဒေ
ပုဒ်
မ ၃ ပု င်
တွ ဒ်မ ၃ အော တွင်
က် အအေက်ပအတို
ပါ တို င်း င်
သတ်မှ တ် ပြဋ္ဌန်ခဲ့ ပသည် -
(က) ဥပဒေနှ င့် အညီလွတ်လပ်စွတရစီရင်ခြင်၊
( ခ ) ဥပဒေအရ ကန့်သတ်ချက်မျမှ အပ ပြ
ည်ပြည်သူ့ရှေ့
သူ့
ရှေ့
မှော
က်မှေ
တွက်တွင်
င်
တရစီရင်ရေ၊
( ဂ ) အမှုမျတွင် ဥပဒေ ဥပဒေအရ
အရ ခု ခံ ချေပခွင့်
ခု
ခံ
ချေ ပနှခွ
င့်င့်
နှ အယူ ခံ
င့် အ ယူ
ခံ
ပို င်ခွင့် ရရှိရေ၊
(ဃ) ပြည်သူ တို့၏ အကျိုစီပွကို ကာ
ကွကကွယ်စေင့်
ယ်စော
င့်
ရှော
က် ရှေ
၍ က်၍ တရ
တ ရား
ဥပဒေစို မို ရေ၊ နယ် နယ်မြေ
မြေ အေချမ်သယရေတည်ဆေက်
အေးချ
မ်း
သာယာ ရေးတ ည်
ဆော
က်
ရတွင်အထေက်အကူ
အ ထော က်အ ကူ
ဖြ ဖြစ်စေရေ၊
စ်
စေရေး ၊
( င ) ဥပဒေကို ပြည်သူ မျက နလည်လို
နား
လ ည်
လို
က် က်နကျင့်
နာ
ကျင့် သုံ
သုံး
လာ လစေ
စေ
ရန် ပညပေရေနှ ပြ င့် သူ
ည် ပြည်သူ မျ က က ဥပဒေကို
များ ဥပဒေကိုလိုလို
က်နသေ
က်နာ
သော
အလေ့ အကျင့် ပျိုထေင်ပေရေ၊
( စ ) ပြည်သူ အချင်ချင်နှ င့် ပတ်
သပတ်သက်သေ
က်သော အမှုကိစ္စ
အ မှုကိ မျကို
စ္
စများကို
ဥပဒေဘေင်အတွင်၌ကျေအေပြီပြတ်စေရေ၊
ကျေ အေး ပြီး
ပြ
တ်စေရေး
၊
(ဆ) ပြစ်မှုကျူလွန်သူ ကိုအ ရေး
ယူအရေယူ
အ ပြ
စ် အပြစ်ပေရတွင်
ပေး
ရာ
တွင် အကျင့်
အ ကျင့်
စရိတ္တ
ဦးတပြုပြင်မှုကို
ည်ရေး ။ ဦတည်ရေ။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
8

၅။ ပု ဒ်မ ၁၂။ ပြည်ထေင်စု တရလွှတ်တေချုပ်သည်

ဖွဲ့
စည်းပုံ
အ ‌ခြေဥပဒေ ဖွဲ့စည်ပုံ အ‌ခြေခံ ဥပဒေ
ခံ
ပ ပြဋ္ဌန်ချက် ရတစ်ရပ်ရပ်
တ စ်ပ်
ရပ် ကို ဖြစ်စေ၊ အခြဥပဒေပ
ပြ
ဋ္ ပြဋ္ဌချ
ဌာန်း က်တန်ချက်တစ်ရပ်ရပ်
စ်ရပ်
ရပ်
ကို ဖြစ်စေ မဆန့်ကျင်စေဘဲ -
(က) ပြည်ထေင်စု တရလွှတ်တေချုပ်က
မူလ စီ ရင် ပို
င်ခွင့် အာဏာ မူ လစီရင်ပို င်ခွင့် အဏ
ကို ကျင့် သုံ ၍ ချ ချမှ
မှ
တ် တ်သေ
သော စီရင်ချက်၊
စီ
ရင်ချက် ၊ဒီကရီ ဒီ
က ရီ
သို့မဟု တ် အမိန့်ကို အယူ ခံ မှု စီရင်ပို င်ခွင့် အဏရှိသည်။
ရှိ
သ ည် ။
( ခ ) တို င်ဒေသကြီ သို့
မဟု တ်သို့မဟု တ် ပြည်နယ်တရလွှတ်တေက
ပြည် နယ်တ ရားလွှ တ်တော် က
ချမှ တ်သေ စီရင်ချက်၊ ဒီကရီ သို့မဟု တ် အမိန့်ကို အယူ ခံ မှုစီရင်ပို င်ခွင့် အဏရှိသည်။
( ဂ ) အခြတရရုံစီ ကချမှ
ရင်ချ
က်တ်သေ
၊ စီရင်ချက်၊
ဒီ
က ရီ ဒီကရီ
သို့
မဟု တ် သို့မဟု တ်အ အ
မိန့်ကို ဥပဒေနှ င့် အညီ စစ်ဆေ ဆုံ ဖြတ်နို
အ ယူ င်သေ
ခံ အယူ
မှုစီ ခံ မှု စီရင်
ရင်
ပို င်ခွင့် အဏရှိသည်။
၆။ ပု ဒ်မ ၁၃။ ပြည်ထေင်စု တရလွှတ်တေချုပ်သည်
တ ရားရုံး
တ စ်ရုံး
က တရရုံ တစ်ရုံ က
ချမှ တ်သေ စီရင်ချက် သို့မဟု တ် အမိန့်ကို ဥပဒေနှ င့်အညီ ပြင်ဆင်မှု စီရင်ပို င်ခွင့် အဏရှိသည်။
၇။ ပု ဒ်မ ၁၄။ ပြည်ထေင်စု သေဒ
တရလွှတ်တေချုပ်သည်
ဏ်အ မိ
န့်
ကို သေဒဏ်အမိန့်ကို
အတည်ပြုမှုနှ င့် အယူ ခံ မှု အ စီရင်ပို င်ခွင့် အဏရှိသည်။
၈။ ပု ဒ်မ ၁၅။ ပြည်ထေင်စု တရလွှတ်တေချုပ်သည် -
(က) မိမိ၏ ဆုံ ဖြတ်ချက်အရ
လွှဲ
‌ပြော
င်း
ရယူလွှဲ‌ပြေင်ရယူ
သော အ မှု
ကို သေအမှုကို
စီရင်ပို င်ခွင့် အဏရှိသည်။
ရှိ
သ ည်။
(ခ) တရရုံအခြား
တစ်ရုံ
တမှရား
အခြတရရုံ
ရုံး
တ စ်
ရုံး
သို့တစ်ရုံ
အမှု သို့အမှု လွှဲ‌ပြေင်ပေမှု ကို စီရင်ပို င်ခွင့် အဏရှိသည်။
၉။ ပု ဒ်မ ၁၆။ ပြည်ထေင်စု တရလွှတ်တေချုပ်သည်-
(က) အေက်ပ စာစချွန်တေအမိန့်မျကို
ချွ
န်
တော် အ မိ
န့်
များ
ကို ထု တ်ပို င်ထု
တ်ပို
င်
ခွင့် အဏရှိသည်
ရှိ
သ ည် -
(၁) ရှေ့တေသွင်စချွန်တေအမိန့်၊
(၂) အဏပေစချွန်တေအမိန့်၊
(၃) တမြစ်စေစချွန်တေအမိန့်၊
(၄) အဏပို င်မေစချွန်တေအမိန့်၊
(၅) အမှုခေစချွန်တေအမိန့်။
မြန်မဘု ရင်မျလက်ထက်တရရုံ မျ
၁၀။ မြန်မဘု ရင်လက်ထက်တွင် သ က်
ဦး
ဆံပို
င်
ဘု ရင်သက်ဦဆံ
စန ကို ပို င်ဘု ရင်စနစ်ကို
စ် ကျင့် ကျင့်
သုံ ခဲ့ ပြီ၊ ဥပ‌ဒေ
ဥပ‌ဒေပြုရေ၊
ပြု
ရေး ၊ တရစီရင်‌ရေနှ
အု င့် ချု
ပ် ပ် အုကပ်ချုပ်‌ရေကဏ္ဍ
‌ရေး ဏ္ ဍအား လုံး
တို့အလုံ တို့ကို
ကို
ဘု ရင်ကချုပ်ကို င်ခဲ့ ပြီ နရပတိစည်သူ မင်၏ သထွေ
‌ ဇေယျသိင်္ခ မင် လက်ထက်တွင် တရစီရင်‌ရေကဏ္ဍ
မျကို -‌

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
9

(က) ‌နေပြည်‌တေတရစီရင်‌ရေနှ င့်

(ခ) ‌နေပြည်‌တေ (ပြင်ပမြို့နယ်)တရစီရင်‌ရေဟူ ၍ (၂)မျို ခွဲခြဆေင်ရွက်ခဲ့‌
‌ ကြေင်တွေ့
ရှိရပသည်။
ကို လို နီ‌ခေတ်တရရုံ မျ
၁၁။ ၁၈၈၅ ခု နှ စ်၊ တတိယ အင်္ဂ လိပ်-မြန်မစစ်ပွဲပြီနေက်
မြန် မာ
နို
င်ငံ သမြန်မနို
ည် င်ငံ သည်
အိန္ဒိယ ပြည်နယ်တစ်ခု အဖြစ် သတ်မှ တ်အု ပ်ချုပ်ခဲ့ စဉ်က အထက်မြန်မပြည်အတွက် အ မြ င့် အမြင့်
ဆုံ တရရုံ အဖြစ်တ ရား ‌ရေး တရရေမင်ကြီ
မင်း
ကြီး ရုံရုံး
ကို
ကို ဖွဲ့စည် ဖွဲ့ စည်း
တည်‌ထေင်ပေခဲ့ သည့် ၁၉ဝဝအပြင် ၁၉ဝဝ
ပြ ည့်
နှ
စ်
တွ ပြည့်
င်လ ည်းနှ စ်တွင်လည် မြ မြန်မပြည်
န်
မာ ပြည်
အတွက် အမြင့် ဆုံ တရရုံတ အဖြစ်
ရား
ရုံးချု
ပ် တရရုံ
ကို
တ ည် ချုပ်ကို
‌ထော င် တည်‌ထေင်ပေခဲ့
ပေး ခဲ့
ပြီ အမြင့် ဆုံ တရမနှ င့် ပြ
စ်
မှု
ဆို ပြစ်မှုဆို
င် ရာ
တ ရား င်ရတရရုံ
ရုံး
အ ဖြ စ်အဖြစ် မူမူ
လလ
စီရင်ပို င်ခွင့် အဏရှိ‌သေတ ရား လတရရုံ
ရုံး ည်း ဖြ လည်ဖြစ်ခဲ့‌
စ် ခဲ့
‌ပေသ ည် ပေသည်။
။ ယယင်
င်း
တရရုံ‌အော
အေက်တွင်-
က် တွ
င်
(က) မြို့နယ်တရရုံ ၊
(ခ) နယ်ပို င်တရရုံ ၊
(ဂ) ခရို င်တရရုံ နှ င့်
(ဃ) တို င်တရရုံ
တ ည် မျကို
‌ထော လည်တည်‌ထေင်ပေခဲ့
င်
ပေး
ခဲ့
ပေသ ည်
။ ပေသည်။
၁၂။ ၁၉၂၂ ခု နှ စ်တွင် ရန်ကု န်တရလွှတ်‌တေကို
ဖွဲ့
စည်း တ ည် ဖွဲ့စည်တည်‌ထေင်ပေခဲ့
‌ထော င်
ပေး
ခဲ့
သည်။ ၁၉၄၅ ခု နှ စ်တွင် ဖက်ဆစ်ဂျပန်မျက တတရလွှတ်‌တေအ
ရား
လွှ တ် အား တရ
‌တော် တ ရား
လွှတ်‌‌တေချုပ်အဖြစ် ဖွဲ့စည်း ၍ ဖွဲ့စည်၍ အယူ
အခံယူ
ခွင့်ခံ
ဆို
ခွ င်ရစီရင်
င့်ဆို
င်ရာစီ ရင်
ပို င်ခွင့် အဏကို
အ ပ် လည်အပ်နှ
နှ
င်း
ခဲ့
ပေသ ည် င်ခဲ့။ပေသည်။
ပလီမန်ဒီမို က‌ရေစီ‌ခေတ်တရရုံ မျ
၁၃။ ပလီမန်ဒီမို က‌ရေစီ‌ခေတ်တွင် တ ရား
‌ရေး
ဝန်ကြီးနကို တရရေဝန်ကြီဌနကို
ဌာ
ဖွဲ့စည်ပြီနေက်
‌နောက် ၁၉၄၈ ၁၉၄၈ -ခု နှ စ် ပြည်‌ထေင်စု တ တရစီရင်‌ရေအက်ဥပ‌ဒေအရ
ရား
စီ
ရင်
‌ရေးအ က်
ဥပ‌ဒေအ ရ အေက်
‌အော
က်
ပတရရုံ မျဖွဲ့စည်ခဲ့ သည် -
(က) တရလွှတ်‌တေချုပ် (Superme court)
(ခ) တရလွှတ်‌တေ (Hight court)
၁၄။ ထို့ပြင် ပြစ်မှုဆို င်ရတရရုံ မျကိုပြ
စ်
မှုပြစ်မှုဆို
ဆို
င်
ရာ
ကျင့် င်ရကျင့်
ထုံးဥပ‌ဒေထုံ ဥပ‌ဒေ
နှ င့် အညီ အေက်ပ
‌ တရရုံ
တ ရား
ရုံး အဆင့် အ ဆင့်ဆဖြင့်
င့်
ဆ င့်
ဖြ
င့်
ဖွဲ့စည်ဆေင်ရွက်စေခဲ့
‌ ပသည် -
(က) ခရို င်ရဇဝတ်တရသူ ကြီရုံ ၊
(ခ) နယ်ပို င်ရဇဝတ်တရသူ ကြီရုံ ၊
(ဂ) မြို့နယ်ရဇဝတ်တရသူ ကြီရုံ ၊
(ဃ) ရဘက်ရဇဝတ်တရသူ ကြီရုံ ၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
10

(င) သူ‌ ကေင်ပြုတရသူ ကြီရုံ မျ။

၁၅။ ၁၉၅ဝ ပြည့် နှ စ် တရရုံ မျအက်ဥပ‌ဒေတွင်
ပြ
ဋ္
ဌာန်းထားချက် ပြဋ္ဌ
နှ
င့် န်ထချက်နှ င့်
အညီ အေက်ပ
‌ တရမ
တ ရား
မ တရရုံ အဆင့်
တ ရား ဆင့်
ရုံး
အ ဆကိုင့်
ဆ င့်
ကို
ဖွဲ့စည်ဆေင်ရွက်ခဲ့
‌ ပသည် -
(က) ခရို င်တရမရုံ ၊
(ခ) ရဘက်ခရို င်တရမရုံ ၊
(ဂ) နယ်ပို င်တရမရုံ ၊
(ဃ) မြို့နယ်တရမရုံ နှ င့်
(င) ရန်ကု န်မြို့တရမရုံ ။
တေလှ န်‌ရေကေင်စီခေတ်တရရုံ မျ
၁၆။ ၁၉၆၂ ခု နှ စ် တေလှ န်ရေကေင်စီခေတ်တွင်
တ ရားလွှ
တ် ‌တော်နှင့် တရလွှတ်‌တေနှ င့်
တရလွှတ်‌တေချုပ်တို့ကို
ဖျ က် သိ ပြီး ဖျက်သိမ်ပြီ ပြ
မ်း ည် သူ့ပြည်သူ့မှုခင်ကိစ္စ
မှု
ခင်းကိစ္စ
မျကိုပြ
တတ်နို
ည် သူ င်သမျှ
များကိုယ် ပြည်သူ
င်တမျကို
တို ရား ယ်တို
သူ အင်ဖွဲ့
ကြီး တရသူ
ဝင် ကြီအဖွဲ့ဝင် (၃)ဦ ပဝင်သည့်စစ် အဖွဲ့ဖြင့် စစ်‌ဆေ
‌ဆေး
စီရင်ဆုံ ဖြတ်နို င်ရန်‌အောက်ပါအေက်ပ တရရေကေမတီအဆင့်
တ ရား
‌ရေး‌ကော်
မတီ အ ဆ င့်ဆင့်
ဆ င့် ကို
ကို
ဖွဲ့စည်‌ဆေင်ရွက်ခဲ့ ပသည်-
(က) တရရုံ ချုပ်၊
(ခ) ဗဟို တရရေကေမတီ၊
‌
(ဂ) ပြည်နယ်/တို င်တရရေကေမတီ၊
‌ရေး
ကော်
မတီ
၊
(ဃ) မြို့နယ်တရရေကေမတီ၊
‌
(င) ရပ်ကွက်/‌ကျေရွအု
‌ရေး ပ်စု တရရေကေမတီ။
ကော် မတီ
။
၁၇။ ၁၉၇၄ ခု နှ စ်တွင် ဖွဲ့စည်ပုံ အ‌ခြေခံ ဥပ‌ဒေ
ပေါ်
ပေါက် လာ ပေပေက်လသည့်
သ ည့်
အ ခါ အခ
တရရုံ မျကို ‌အော က်အေက်ပ
ပါ တရသူ ကြီအဖွဲ့
တ ရား
သူ ကြီးအမျဖွဲ့
ဖြင့်
များ
ဖြင့်ပြန်လည် ပြ န်
လ ည်
ဖွဲ့စည်ပြီတရစီရင်ဆုံ
တ ရား
စီ
ရင်ဆုံးဖြဖြတ်ခဲ့
တ်ခဲ့
ပါ ပသည်
သ ည် -
(က) ဗဟို တရရုံပြ
တွင်ပြည်သူ့တရသူ
ည်သူ့တ ရား
သူ အကြီအဖွဲ့
ကြီး ၊ ၊
ဖွဲ့
(ခ) ပြည်နယ်/တို င်တရရုံ
ပြ
ည် နတွင်ပြည်နယ်
ယ် /တို င်တရသူ ကြီအဖွဲ့၊
(ဂ) မြို့နယ်တရရုံမြို့
တွင်မြို့
နယ် တနယ်တရသူ
ရား
သူ အကြီအဖွဲ့
ကြီး ၊ ၊
ဖွဲ့
(ဃ) ရပ်ကွက်/‌ကျေရွအု ပ်စု တရရုံ
ရပ်
ကွ တွင်
က် ရပ်ကွက် /‌ကျေရွ အုပ်
အုပ်စု
စု
တရသူအကြီအဖွဲ့
။ ။
ဖွဲ့
နဝတ၊ နယကလက်ထက်တရရုံ မျ
၁၈။ နို င်ငံ‌ တေအေချမ်သယရေနှ
‌ ‌ရေး နှ င့်ဖွံ့
ဖြိုး
‌ရေး င့် ဖွံ့ဖြိုရေကေင်စီ၏၂၇-၆-
‌ကော င် စီ
၏ ၂၇ ၂ဝဝဝ ရက်စွဲပ၊ ဥပ‌ဒေ
ဥပ‌ဒေအမှအတ်၊
မှ
တ်၊
၅/၂ဝဝဝဖြင့် ပြဋ္ဌန်ခဲ့ သည့်တ ရား စီ တရစီရင်‌ရေဥပ‌ဒေအရ
ရင်
‌ရေး
ဥပ‌ဒေအ ရ တရရုံ
တ ရားမျ
ရုံး
များ
ကို‌ အေက်ပအတို
အ တို င်းင်ဖွဲ့
ဖွဲ့
စ ည်း စခဲ့
ည်ခဲ့
ပါသပသည်
ည် -
(က) တရရုံ ချုပ် (ရန်ကု န်နှ င့် မန္တ‌လေ)၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
11

(ခ) ပြည်နယ်/တို င်တရရုံ ၊

(ဂ) ခရို င်တရရုံ ၊
(ဃ) မြို့နယ်တရရုံ
၂၀၀၈ ခု နှ စ် ပြည်ထေင်စု သမ္မတမြန်မနို
ဖွဲ့
စည်း
ပုံ
အ ‌ခြေ င်ငံခံ
တေ
ဥပဒေအဖွဲ့
ရစည်ပုံ အ‌ခြေခံ ဥပဒေအရ
ပေပေက်လသည့်
လာသ ည့်
တ ရားတရရုံ
ရုံး မျ
များ
၁၉။ ၂၀၀၈ ခု နှ စ် ပြည်ထေင်စု သမ္မတ
မြ
န်မာနိုင်ငံမြန်မနို
တော် င်ငံ တေ
ဖွဲ့စည်ပုံ အခြေခံ ဥပဒေအရ
ပြ
ည်ထောင်
စုသ မ္ မတ ပြည်ထေင်စု သမ္မ တ မြ န်မာ
နိုမြန်မနို င်ငံ
င်
ငံ
တေ၏ တတရစီရင်ရေဆို
ရား
စီ
ရင်
ရေး ဆို င်င်ရတရရုံ
ရာတ ရား
ရုံးမျကို
များ
ကို အေက်ပ အော က် ပါ
အတို င် ဖွဲ့စည်သည်-
(က) ပြည်ထေင်စု တရလွှတ်တေချုပ်၊ တို
င်းဒေသတိုကြီး
င်ဒေသကြီတရ
တ ရား
လွှတ်တေမျ၊ ပြပြည်နယ်တရလွှတ်တေမျ၊
ည်နယ်တ ရားလွှတ် တော် များ
၊
ကို ယ်ပို င်အု ပ်ချုပ်ခွင့် ရတို င်တရရုံ မျ၊ ကိုယ် ပိုကိုအု
င် ယ်ပို
ပ်ချု င်အု
ပ်
ခွ ပ်ချုပ်ခွ
င့် ရဒေသတရရုံ မျ၊ ခရိုတင်တရရုံ
ခရို
င် ရား
ရုံး၊မျ၊
များ မြို့နယ် မြို့နယ်
တရရုံ မျနှ
များ
နှ င့်
င့် ဥပဒေအရတည်ထေင်ထသေ
ဥပဒေအ ရတ ည် ထော င် ထားသော အခြ အ ခြား
တရရုံ မျ၊
(ခ) စစ်ဘက်ဆို င်ရတရရုံ မျ၊
(ဂ) နို င်ငံ တေဖွဲ့စည်ပုံ အခြေခံ ဥပဒေဆို င်ရခုံ ရုံ ။
နိဂုံ
၂၀။ ရဇဝတ်မှုကျူလွန်သည့် တ ရားခံများ
၊ တရခံ မျ၊ တ ရား ရုံး
တွ တရရုံ
င်တ င် တွင်တင်
သွင်သည့် သ က် သက်သေခံ
သေခံ စာ စရွက်စတမ်မျ၊
ရွ က်စာ
တ မ်း
များ
၊ သက်သေခံ ပစ္စည်မျ၊ သသက်သေထွက်ဆို
က်သေထွ က်ဆို
ချချက်
က်
မျ၊ ပြည့်
ပြ ည့် စုံစုံ
ခိုခို
င်မသည့်
င်မာ
သ ည့်အထေက်အထမျ၊
အ ထော က်
အ ထားထွက်ဆို
များ
၊ ထွ က် ချက်မျ
ဆို ချ
က်များရရှိစေရန် တရစွဲအဖွဲ့အစည်မျဖြစ်သည့်
မြန်မနို င်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ ဝင်မျ၊
ဥပဒေ အ ရာ ရှိက ဥပဒေအရရှိမျက
များ စနစ် စနစ်တကျ
တ ကျ စိ
စစိစစ်
စ်
ဆေင်ရွက်လျက်ရှိပသည်။ တ ရား
ရုံး
သို့ တရရုံ သို့ တ ရား စွဲ
ဆိုတရစွဲဆို
တ င် သ တင်ပို့သ
ပို့
ည့် အခတွင်လည် အ မှု
မှ
န် အမှုမှ
ပေါ်
ပေါက်န်ပေပေက်ရေ
ရေး နှ င့် တရမျှတသည့်
စီ
ရင် ဆုံး စီရင်ဆုံ
ဖြ
တ် ချက် ဖြတ်ချက်
မျရရှိနို င်ရန်
တ ရား စီ တရစီရင်ရေတဝန်ယူ
ရင်
ရေးတာဝန် ယူ နေရသည့်တ ရား
နေရသ ည့် တရရုံ
ရုံး
အ သီးအသီသီ
သီး ရှိ တရသူ ကြီမျက
အကေင်အထည်ဖေဆေင်ရွက်လျက်ရှိပသည်။
ရည်ညွှန်စစေင်မျ
‌စော
င်
များ
- ၂၀၁၀ ပြည့် နှ စ် ပြည်ထေင်စု တရစီရင်ရေဥပဒေ၊
- ၂၀၀၈ ခု နှ စ် ပြည်ထေင်စု
စသမ္မတမြန်မနို
ဖွဲ့ည်း
ပုံ
အ ‌ခြေ
ခံ ဥင်ငံ
ပ တေဖွဲ့စည်ပုံ အ‌ခြေခံ ဥပ
ဒ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
12

ရဇသတ်ကြီဘသရပ်

ရဇသတ်ကြီ
နိဒန်
၁။ ရဇသတ်ကြီ( The Penal Code )ကို အိန္ဒိယရဇသတ်ကြီ (Indian Penal Code) အဖြစ်
ဗြိတိသျှအစို ရက အိန္ဒိအိ ယအက်ဥပ‌ဒေအမှ
န္
ဒိယ အက် ဥပ‌ဒေ တ်မှ
အ ၄၅ ဖြင့်
တ် ၄၅ ၊ ၁၈၆၁ခု ဖြနှ၊
စ်၊‌
င့် ၁၈၆၁ခု
နှ
စ်
၊
‌
မေလ(၁)ရက်‌နေ့တွင် အိန္ဒိယနို င်ငံ ၌ စတင်အဏသက်‌ရေက်စေခဲ့
၁၈၈၅ ခုနှ စ်သည်။ ၁၈၈၅ ခု နှ စ်
မြန်မတစ်နို င်ငံ လုံ ဗြိ
အတိ သျှ အ င် ပါဗြိတိသျှအင်ပယအဖြစ်
ယာ အ ဖြ စ် သိမ်ပို
သိ
မ်း
ပို
က် က်ခြင်
ခြင်း
ခံ ရပြီသေအခတွင်လည်
‌ ထို ဥပဒေ
‌ ကို ထို ဥပ‌ဒေကို ဆ က် လဆက်လက်
က် အာအဏတည်‌စေခဲ့
ဏာတ ည် ‌စေခဲ့သသဖြဖြ
င့် မျက်‌‌မှေ က်ခေတ်ကလအထိ
တ ည် ဆဲ ဥပ‌ဒေတ စ် တည်ဆဲဥပ‌ဒေတစ်ရပ်အဖြစ်
ရပ် အ ဖြစ် အာဏာ တအဏည် တည်
လျက်ရှိပသည်။ မူ လ ကမူ လက အင်္ဂ
အ င်္ လိပ်ဘသဖြင့်
ဂလိ ပ်
ဘာသာဖြင့်မြန်မနို င်ငံ ဥမြ န်
မာ
နို
င်
ငံ
ဥ
ပ‌ဒေ၊ အတွဲ(၈)တွင် ပြဋ္ဌန်ခဲ့‌ သေလည်၊
၁၉၄၈ခုနှ
စ် ၁၉၄၈ခု
တွင် နှ စ်တွင် မြန်မာ မြန်မဘသ
ဘာ
သာ
သို့ ပြန်ဆို ခဲ့ ပသည်။ဤဥပ‌ဒေတွင်အခန်
ဤ ဥပ‌ဒေတွ င်အ ခန်း (၂၃)ခန် ပဝင်ပြဋ္ဌန်ထရှိပသည်။
ရည်ရွယ်ချက်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
13

၂။ ပြစ်ဒဏ်ထို က်သင့် သည့် ပြုလု ပ်မှု (သို့မဟု တ်) ပျက်ကွက်မှု တစ်ခု ခု မ‌ပေပေက်မီက
ကြိုတင်တမြစ်လို ခြင်ဖြစ်သည်။
သက်ဆို င်သူ မျ
၃။ ရဇသတ်ကြီ
ပုဒ်မ ပု ဒ်မ၂ ၂ တွ တွင်
င် မည်သူ “မမဆို
ည် သူ မဆိုပြည်ထေင်စုပြ
ည် ထော
င်
စု
မြန်မနို င်ငံ အတွင်
ဤ ရာ ဇသ တ် ဤရဇသတ်ကြီပ
ကြီးပါ ပြ ပြဋ္ဌ
ဋ္
ဌာန်း ချန်ချက်မျကို
က် များ
ကို ဆ ဆ
န့်ကျင်၍ ပြုလု ပ်လျှင် သို့မဟု တ် ထို ပြဋ္ဌန်ချက်
များ မျအတို
အ တိုင်းင် မမပြုလု
ပြု
လုပ်ပ်ဘဲ
ဘဲ
ပျက်ကွက်လျှင် ထို သူ ကို ဤရဇသတ်ကြီအရ
ပြ စ်ဒဏ် ထိုက် သပြစ်ဒဏ်ထို
င့် က်သင့်
စေရမည်။စေရမည်။
အခြနည်အဖြင့် ပြ စ်ဒဏ် ထိုပြစ်ဒဏ်ထို
က် သ င့်
ခြ က်သင့်
င်း
မရှိ
‌စေခြင်မရှိ‌စေရဟူ
ရ” ၍ ဟူ ၍
ပြဋ္ဌန်ထပသည်။
၄။ ရဇသတ်ကြီ
ပု
ဒ်မ ပု ဒ်မ၃ ၃ တွင်
တွ င် မည်သူမဆို
မည် သူ ပြည်ထေင်စုပြ
မဆို ည်ထောင်စု
မြန်မနို င်ငံကျူး
အပ၌
လွန်ကျူလွန်သေ
သော ဤရဇသတ်ကြီဆို
ပြစ်
မှု
အတွင်ရ
က် ပြစ်မှုအတွက်
ပြည်ထော ပြည်ထေင်စု
င်
စု
မြန်မနို င်ငံတ၏ည်တည်ဆဲဥပဒေတစ်ခု
ဆဲ ဥပဒေ တ စ် ခု အ ရခု အရ
ခု စစ်ဆေစီရင်ခြင်ခံ
ထို
က် သရန်
င့် ထို
လျှင် က်သင့်လျှင်
ထို ထို
သူ ကို ပြည်ထေင်စု မြန်မနို
ကျူး င်ငံ
လွ အတွင်
န်သော ကျူလွန်သေ
ဤ ရာ ဇသ တ် ဤရဇသတ်ကြီ
ကြီး
ဆို င်ရ ပြစ်မှုအတွက် စစ်ဆေစီရင်သကဲ့
စစ်ဆေး စီသို့စစ်ဆေစီရင်ရမည်။
ရင် ရမည်။
၅။ ရဇသတ်ကြီ ပု ဒ်
မ ပု ဒ်မ၄ ၄ တွ တွင်
င် ဤရဇသတ်ကြီပ
ဤ ရာ
ဇသ တ်
ကြီး
ပါပြဋ္ဌ န်ပြ
ဋ္
ဌာန်း
ချက်မျသည် မည် သမည်သည့်
ည့် အရပ်၌မဆို ရှိ‌နေ‌သေ ပြည်‌ထေင်စုကျူး
မြန်မနို
လွ န်င်ငံ
သသက ည့်ကျူလွန်သည့်
ပြစ်မှုတစ်ခု ခု နှ င့်လည် သက်ဆို င်‌သည်။

အရပ်ရပ်ဆို င်ရရှ င်လင်ချက်မျ (General Explanations)

၆။ အရပ်ရပ်ဆို င်ရရှ င်လင်ချက်မျကို
‌အောက် ပါ
အ တိုအေက်ပအတို
င်း ပြဋ္င် ပြဋ္ဌ
ဌာန်း န်
ထရှိ‌ပေသည်။
(က) ပု ဒ်မ ၁၄။ “အစို ရဝန်ထမ်
” ဆို သည့်စကရပ်တွင် ဖွဲ့
စည်း ဖွဲ့အစည်ပုံ
ပုံ ‌ခြေ အ‌ခြေ
ခံ ဥပဒေ အရ‌သေလည်ကေင်၊ နို
င်
ငံ သနိုမ္
‌တော် င်ငံ‌
မတ တေသမ္မ တ
က‌သေလည်ကေင်၊
‌ကောင်း
၊ နို င်ငံ‌ တေ
နို
င်ငံ ‌တော် သမ္မ တ၏ သ မ္ မတ ၏
အခွင့်အဏအရ‌သေလည်ကေင်
‌ကော
င်း ဆက်လက်ထမ်ဆေင်ရသူ
ဆ က် လ က် ထ မ်းဆော င်
ရသူ
သို့မဟု တ် ခန့်ထခြင်ခံ သို့
ရသူမဟု တ်သို့မဟု တ် စေခို‌ င်ခြင်ခံ
စေခို ရသူ
င်း
ခြ
င်း
ခံ
ရသူ
အရထမ်၊အမှုထမ်
အမှုထ မ်းအရပ်ရပ်တို့ ပဝင်သည်။
(ခ) ပု ဒ်မ ၁၅။ “ထေင်ဒဏ်တစ်သက်
” ဆို သည်မှ ပြစ်မှုထင်ရှ စီရင်ခြင်ခံ သူ
ရ သူ
အားအ
အကျဉ်ထေင်၌ သေဆုံး သေဆုံ
သ ည် အသည်အထိ
ထိ ပြစ်ဒဏ်ကျခံ
ပြ စ်
ဒဏ် စေရန်
ကျခံစေရန်
ချမှ တ်သည့် ထေင်ဒဏ်ကို
ဆိုသ ည် ဆို
။ သည်။
(ဂ) ပု ဒ်မ ၁၇။ “အစို ရ” ဆို သည်မှ ပြည်‌ထေင်စု မြမြန်မနို
န်
မာနို
င် ငံင်ငံ
တစ်ဝန်လုံ တွင် မည် သမည်သည့်
ည့်
အ ရပ် အရပ်၌မဆို
၌မဆို အု ပ်ချုပ်ရေ
အုပ် ချု
ပ်
ရေး
အဏကို စီ မံ စီမံခွဲ
ခန့် ခန့်ခွဲရန်
ရန် ဥပဒေအရ
ဥပဒေအ ရ အခွင့် အ ခွအဏ
င့် အာ
ဏာ
ပေထသည့်သူ
သူတ စ်ဦး တစ်ဦသို့မဟု
သို့ မဟု တ်အမျကို
တ်အ များကို သ ဆို
ဆို ည် သည်။
။
(ဃ) ပု ဒ်မ ၁၉။ “တရသူ
” ကြီ ဆို သည်မှ တရသူအကြီရထူ
မည်ခံ အမည်ခံ
ယူ သာယူ ကို သ
ကို
ဆို သည်မဟု တ်။ တရမမှုတွင်ဖြစ်စေ၊
ရာ
ဇဝတ် မှု
တွ
င်ရဇဝတ်မှုတွင်ဖြစ်စေ
ဖြစ်
စေ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
14

ဆုံ ခန်တို င် ရော က် စေရေက်စေမည့်

မည့် စီရင်ချက်ကို
စီ
ရင်ချ က် ကို
သေလည်ကေင်၊
အ ယူ မခံ အယူ
င် မခံဆုံး
လျှ လျှင်
ခန်းတို ဆုံ
င် ခန်တို င် ရေက်စေမည့်
စီရင်ချက် စီရင်ချက်ကို
ကို
သေလည်ကေင်၊ အ ခြား
အာ ဏာ အခြအဏပို
ပို
င်တ စ် ဦးဦး ကင်တစ်ဦဦက အအတည်ပြု
တ ည် ပြု
လျှင် ဆုံ ခန်တို င် ရေက်စေမည့်စီ
ရင် ချ က် စီရင်ချက်ကို
ကို
သေလည်ကေင် ချမှတ် ရန် ချမှ တ်ရန်ဥပဒေ ဥပဒေအရ
အရ အဏရသူ
အာ ဏာရသူ ကို
ကိုလည်
လ ည်း
ဆို သည်၊ သို့မဟု တ် ထို ကဲ့ သို့သေ အဏရသေလူ စု
တွင်လူ စု တွင်
ပါဝင်ပဝင်သည့်
သ ည့်
သူ တစ်ဦဦကို သလည်ဆို
ဆို ည် ။ သည်။
(င) ပု ဒ်မ ၂၀။ “တရရုံ ” ဆို သည်မှ တရစီရင်ရတွင်
တ စ်ဦး တစ်ဦတည်
တ ည်း
တရစီရင် ရန်ရန် ဥပဒေအရ
ဥပဒေအ ရ အဏရရှိသေ အာဏာရရှိ တရသူ ကြီ တ ရား
သော သူ
ကြီး
ကို သေလည်ကေင်၊
အ ဖွဲ့
ဖြ
င့်အဖွဲ့ဖြင့်တ ရား တရစီရင်ရန်
စီ
ရင်ရန် ဥပဒေအရ
ဥပဒေအ ရ
အဏရရှိသေ တ ရား သူ တရသူ
ကြီး
အ ဖွဲ့
ကိုကြီအဖွဲ့ကို သေလည်
သော်
လ ည်း
ကေင်ဆို သည်။
(စ) ပု ဒ်မ ၂၂။ “‌ရွှေ့ပြေင်နို င်သည့် ပစ္စည်” ဆို သည့်စကရပ်တွင် ၊ မြေ၊
‌မြေ
ထို့ပြင် မြေ၌
‌ စွဲကပ်‌ထသေအရမျ သို့
မဟု တ်သို့မဟု ‌မြေ
တ် ၌စွဲ
မြေ၌စွဲကပ်‌ထ
က ပ်‌ထား
သေအရတွင် အ မြဲ တွ အမြဲတွယ်ကပ်ထသေ
ယ် က ပ်ထား သော အရမျ
အ ရာ
များ
မှ တစ်ပ အ‌ကေင်အထည်ရှိ‌သေ
ကျန် ဝတ္ထု ကျန်ဝတ္ထပစ္ ု အပစ္စ
စည်း ည်အမျို
မျိုး
မျို ပဝင်‌သည်။
(ဆ) ပု ဒ်မ ၂၃။ “မတရရယူ ခြင်” ဆို သည်မှ ရယူ သူ သည် ဥပ‌ဒေနှ င့် အညီ ပို င်ခွင့် မရှိ‌သေ
ပစ္စည်ကိုမတ မတရသေနည်ဖြင့်ရယူ
ရား
‌သော နည်းဖြ င့်
ရယူ ခြင်ကို
ခြင်း
ကို ဆို သ
ဆို သည်။ည်။ ''မတရဆုံ ရှုံ ခြင်'' ဆို သည်မှ ဆုံ ရှုံ
သူ သည် ဥပ‌ဒေနှ င့် အညီ ပို င်ခွင့် ရှိ‌သေ ပစ္စည်ကို မတ မတရသေနည်ဖြ
ရား‌သောနည်း
ဖြ
င့် ဆုံ ရှုံဆို
ခြင်ကို
သ ည် ဆို
။သည်။
(ဇ) ပု ဒ်မ ၂၄။ “မရို မ‌ဖြေင့်ခြင်” မည်သူ မဆို မတရရယူ‌ မ စေရန်အကြံ နှ င့် ဖြစ်‌စေ၊ မ
တရဆုံ ရှုံရစေရန်အကြံ
‌စေ န်
အ ကြံ
နှ
င့်
ဖြနှစ်
င့်‌စေ
ဖြစ်‌စေ သူ တစ်ဦအ သူတ စ် ဦး အား
တစ်စုံ တစ်ရပြုလျှင် ထို သူ ထိုည်
သ သူ သည် မရို မဖြေင့်ခြင်
မရိုး
မဖြော င့်
ခြ
င်း
ပြုသည်မည်၏။
(ဈ) ပု ဒ်မ ၂၅။ ''‌လိ မ်လည်လှ ည့်ဖြခြင်'' ဆို သည်မှ သူ တစ်ဦသည်
လိ လိမ်လည်
မ်
လ ည်
လှ ည့်ဖြလို‌ သေအကြံ
ထို
သူနှသ
င့်ပြုလျှင်
ည် ထို သူ“လိ
သည်မ်လ ည် လိမ်လည်
လှ ည့်ဖြခြင်ပြုသည်မည်၏။
” ပြု ထို
သ ည်မည်အကြံ
၏ ။မျိုမရှိ ထို
အ ကြံ
မျိုး
မရှိ
လျှင် လိမ်လည်လှ ည့်ဖြခြင်ပြုသည်မမည်။
ပြုသ ည် မမည်။
(ည) ပု ဒ်မ ၂၉။ “စတမ်အမှ တ်အသ” ဆို သည်မှ အကြေင်အရတစ်ခု သ က်သေခံ ခု ၏ သက်သေခံ
အဖြစ်ဖြင့် အသုံ ပြုရန်ကြံ
ရွ ကြံ
ယ် ရွယ်သေ သို့
သော သို့မဟု
မဟု တ် အသုံအ
တ် ပြုသုံး
ပြု
နို င်သေ အက္ခရဖြင့်ဖြစ်စေ၊ကိ
န်းဂဏ န်းကိန်ဂဏန်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊
ဖြင့်
ဖြ
စ်
စေ၊
အမှ တ်အသဖြင့်ဖြစ်စေ၊
ထိုနည်း အထိုနနည်မျအနက်
များ က် တ တစ်နည်ထက်
စ်နည်း
ထ က်
ပို သေ နည်မျဖြင့်ဖြစ်စေ
မည် သ ည့် မည်သည့်
အ ရာဝတ္အရဝတ္တ
တု ပေါ် ုပေ၌မဆို
၌မဆို
ရေသထသေ သို့ မဟုတ် သို့မဟု တ် ဖေပြထသေ
ဖော်ပြထားသော
အကြေင်အရကို
ဆို ဆို
သ ည်။ သည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
15

(ဋ) ပု ဒ်မ ၃၁။ “သေတမ်စ” ဆို သည်မှ ရေသသူ သေဆုံ

ပစ္
စည်း ပြီနေက် ပစ္စ ည်မျ
များ
ကို စီမံ ခန့်ခွဲစေရန် ညွှန်ကြခဲ့ သေစာ စတမ်အမှ
တ မ်း
အ မှတ် အ တ်အသကို
သား
ကို
ဆို သည်။
(ဌ) ပု ဒ်မ ၃၂။ “ပြုလု ပ်မှု” ဆို သည်မှ တစ်ကြိမ်တည် ပြုလု ပ်ခြင်ကိုဆိုလည်
သ ည်ဆို။သည်။
ဆက်ကဆက်က ပြု
လုပ်ခြပြုလု
င်း ပ်ခြင်မျကို
များ
ကို လ ည်း လည်
ဆို ဆို။သည်။
သ ည် “ ပျက်ကွက်မှု” ဆို သည်မှ တစ်
ကြိမ်တည် ပျက်ကွက်ခြင်ကို လည် ဆို ဆို။သည်။ ဆ က်
သ ည် ဆက်ကဆက်က
ကာ ဆ က်ကာ
ပျက်ကွက်ခြင်မျကို
ဆို သလည်ဆို
ည် ။ သည်။
(ဍ) ပု ဒ်မ ၄၁။ “အထူဥပဒေ
” သည် သီခြအကြေင်အရတစ်ခု
သ က်
ဆို သော နှ င့် သက်ဆို င်သေ
င် ဥပဒေ
ဖြစ်သည်။
(ဎ) ပု ဒ်မ ၄၂။ “ဒေသန္တရဥပဒေ” သည် ပြည်ထေင်စုသီး မြန်မနို
ခြား င်ငံ အတွင်ရှိ သီခြ
ဒေသတစ်ခု နှ င့်သ သက်ဆို င်သေ ဥပ‌ဒေဖြစ်သည်။
(ဏ) ပု ဒ်မ ၄၄။“နစ်နစေခြင်”
‌ ဆို သည်မှ သူ တစ်ဦအ ကို ကိုယ်
ယ်ကို
ကို
ဖြ ဖြစ်‌စေ၊
စ်‌စေ၊
စိတ်ကို ဖြစ်‌စေ၊ ဂု ဏ်သ‌ရေကို ဖြစ်‌စေ၊ ပစ္စည်ကို ဖြစ်‌စေ
ဥပ‌ဒေဥပ‌ဒေနှ
နှမ င့် မ
င့်
ညီ‌သေ ထိခို က် စေခြင်ကို
ဆိုဆို
သသည်။
ည်
။
(တ) ပု ဒ်မ ၅၂။“သ‌ဘေရို ” ထို က်သင့်‌ သေသတိပြုခြင်နှ
စိတ်အာ ရုံင့်ပြု
စိတ်အရုံ ပြု
ခြင်တို့ ကကင်သေ
င်း
‌သော ပြုလု ပ်မှုသည်
ပြု
လု ပ် သ ည်သို့မဟု တ် သို့
မှု မဟု တ်
ယုံ ကြည်မှုသည် သ‌ဘေရို နှ င့်ပြု
လုပြုလု
ပ်ပ် သ သည်မမည်
ည်မမည် သို့မဟု တ်
သို့
မ ဟုတ်
ယုံ ကြည်သည်မမည်။
ပြစ်ဒဏ်မျ
၇။ ပု ဒ်မ ၅၃။ ဤရဇသတ်ကြီပ ပြ
ဋ္ ပြဋ္ဌ
ဌာန်း
ချ
က် န်ချက်မျအရပြ
များ
အရ စ်ပြစ်မှု
မှု
ကျူလွန်သူ
ထို
က်သတို့ထို
သက်သင့်
င့် ည့်
ပြ
စ်သည့်ပြစ်ဒဏ်မျမှ
ဒဏ်များ
မှာ -
(က) သေဒဏ်
(ခ) ထေင်ဒဏ်တစ်သက်
(ဂ) ထေင်ဒဏ် - ထို ထေင်ဒဏ်မှ လည်
(၁) အလု ပ်ကြမ်နှ င့် ထေင်ဒဏ်
(၂) အလု ပ်မဲ့ ထေင်ဒဏ်
(ဃ) ငွေဒဏ် တို့ဖြစ်သည်။
၈။ ပု ဒ်မ ၅၄။ သေဒဏ်ချမှ တ်သည့် အမှုတို င်တွင်ထို
ထိုချ
သို့သို့ချမှ
မှတ် ခြတ်ခြင်ခံ
င်း
ခံ
ရသူ ၏ သဘေတူ ညီချ
က်ချက်မလို
မလိုဘဲ ဘဲ နိုနို
င်ငံ
င်ငံ တေသမ္မ
တော်
သ မ္ တသည်
မတ သ ည် သေဒဏ် သေဒဏ်
မှ ဤရဇသတ်ကြီတွင် ပြဋ္ဌန်ထသည့်
အ ခြား
ပြစ်ဒအခြပြစ်ဒဏ်တစ်မျိုမျိုသို့
ဏ်တ စ်မျိုး
မျိုး
သို့
ပြေင်လဲနို င်သည်။
၉။ ပု ဒ်မ ၆၃။ ငွေဒဏ်ကို မည်မျှထက်မပို ရဟု ဖေပြခြင်မရှိလျှင်
ပြ မှု ပြစ်မှု
စ်
ကျူလွန်သူ အ အ က န့်
အအကန့်အသ‌တ်မရှိ
သ တ်
‌ မရှိ ငွေဒဏ်ချမှ
ငွေ
ဒဏ် ချ တ်နို
မှ
တ် င်‌သေလည်
နိုင်
‌သော်
လ ည်း
မမျလွန်စေရ။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
16

၁၀။ ပု ဒ်မ ၆၅။ ထေင်ဒဏ်၊ငွေ ဒဏ်ငွေဒဏ်နှ

နှ
စ်
ရပ် စ်ရပ်လုံ
လုံး ချမှ
ချမှ တ်ထို
တ်ထို က်
က်
သည့် ပြစ်မှုမျိုတွင် တ ရားတရရုံ
က က
ရုံး ချမှ
ချ တ်‌သေ
မှ
တ် ‌သော ငွေဒဏ်ကိုငွေဒဏ် ပြစ်မှု
ကို ပြစ်
မှု
ကျူလွန်သူမဆောကင်မဆေင်လျှင်
လျှင် ထို ငွေဒထိုဏ်
ငွေဒဏ်အစ
အ စားထော ထေင်ဒဏ်
င် ဒဏ် ချမှ တ်ရ၌ ထိုထိုထော
ထေင်ဒဏ်သည်
င်
ဒဏ်သ ည်
ထို ပြစ်မှုအတွက် သတ်မှ တ်ထသေ ‌ အမျဆုံ ထေင်ဒဏ်၏ လေပုံမတစ်ပုံပို
စေရ ထက်မပို
။ စေရ။
၁၁။ ပု ဒ်မ ၆၇။ ငွေဒဏ်သက်သက်သ ချမှ တ်ထို က်သည့် ပြစ်မှုမျိုအတွက် ငွေဒဏ်ငွေဒဏ်
မ မ
ဆေင်သဖြင့်
ငွေ
ဒဏ်ငွေဒဏ်အစ
အ စား ချချမှ
မှတ် တ်‌သေ
‌သော ထေင်ဒဏ်သည်
ထော
င် သ ည်အလု ပ်မဲ့ အ လု
ဒဏ် ပ်မဲ့
ထေင်ဒဏ် ဖြ ရဖြစ်ရမည်။
စ် မည်။ ထို သို့ချမှ
ထိုသို့ တ်‌သေ
ချမှတ်‌သော ထေင်ဒဏ်ကလ
ထောင်ဒဏ် ကာ
လ
အပို င်အခြသည်အေက်ပအတို
အောက်
ပါ
အ တိုင်း
ဖြ
စ် င်ဖြစ်ရမည်။
ရမည် ။
“ငွေဒဏ်ကျပ် ငထေင်ထက်မပိုင်မပို လျှင် နှ
လျှ လနှ ထ
စ် စ်လထက်မပို
က် မပို သည့်
သ ည့်
ထေင်ဒဏ်၊ ငွေ ငွေဒဏ်ကျပ်
ဒဏ် ကျပ် တစ်‌သေင်ထက်မပို
တ စ်‌သောင်း
ထ က် လျှင်
မပိုလျှ င် လေလထက်မ လေး လ ထ က်မ
ပို သည့်ထေင်ဒဏ်၊ ငွေ
ဒဏ် ငွေဒဏ်ကျပ်တစ်‌သေင်ထက်
ကျပ်
တ စ်‌သော င်း
ထ က် ပို လျှင်ပို
လျှ
င်
ခြေက်လထက်မပို
ထော င်
ဒဏ် ”။သည့်ထေင်ဒဏ်။
ကင်လွတ်ရမြဲအချက်မျ (General Exceptions)
၁၂။ ပု ဒ်မ ၇၆။ ဥပ‌ဒေအရ ပြုလု ပ်ရန် တဝန်ရှိသူ
ဥပ‌ဒေ က‌သေလည်ကေင်၊
ကို အ ယူ အဆ ဥပ‌ဒေကို အယူ အဆ
လွဲခြင်ကြေင့်မဟု
‌ တ်ဘဲ အ ‌ကြော င်း
ခြ အ‌ကြေင်ခြင်ရကို
င်း
ရာ
ကို အ ယူ အယူ အဆလွဲ
အ ဆ လွဲ
ခြင်ကြေင့်
‌ ဥဥပ‌ဒေ
ပ‌ဒေ အရ အ ရတဝန်ရှိသည်ဟု တာ
ဝန် သသ‌ဘေရို
ရှိ ည် ဟု နှ င့် သ ဘော
‌ ရိုး
နှင့်
ယုံ ကြည်သူ က‌သေလည်ကေင်ပြု
လုပ်
လျှ ပြုလု ပ်လျှင်
င် ထို
ထို ပြုလု
ပြုလု ပ်မှုသည်
ပ်မှုသ ည်
ပြစ်မှုမ‌မြေက်။
၁၃။ ပု ဒ်မ ၇၇။ တရစီရင်‌မှုဆေင်ရွက်ရ၌
တ ရားသူ ကြီးတ စ်ဦး တရသူ ကြီတစ်ဦသည်
သ ည် ဥပ‌ဒေက ဥပ‌ဒေက
ပေအပ် သော သေအခွင့်အဏကို
အ ခွ
င့်
အာ ဏာကို သို့မဟု
သို့တ်တ် ဥပ‌ဒေအရ
မဟု ဥပ‌ဒေအ မိမိအ
ရ မိ
မိအား
ပေအပ်သည်ဟု
သ ‌ဘော
ရိုး
နှ င့်သ‌ဘေရို နှ င့် ယုံ ယုံည်
ကြ ကြည်သည့်
သ ည့် အခွင့်အဏ
အ ခွ င့်
အာဏာ
ကို သုံ စွဲ‌ဆေင်ရွက်လျှင်
ထိုသို့ ‌ဆော င်ရွ
က် ထိုင်း
ခြ သို့‌ဆေင်ရွက်ခြင်သည်
သ ည် ပြစ်
မှုပြစ်မှု
မ‌မြေက်။
၁၄။ ပု ဒ်မ ၇၈။ စီရင်ချက်ကို သို့မဟု တ် အမိန့်ကို ထု တ်ဆင့် ရန် တရရုံ ၌အာ အဏမပို
ဏာ ‌ င်‌
မပို
င်
သေလည် အာ ဏာ အဏပို
ပို
င်
သ ည်င်သည်ဟု
ဟု သ‌ဘေရို နှ င့်ရိုး
သ ‌ဘော င့်ယုံ ကြည်၍ ယုံ
နှ ကြည် ၍
ပြုလု ပ်လျှင် ထို တရရုံ ၏ စီရင်စီရင်ချက်အရဖြစ်‌စေ၊
ချ
က် အ ရဖြ စ်
‌စေ၊ စီရင်ချက်နှ
စီရင်
ချ င့် နှ
က် င့်
အညီဖြစ်‌စေ၊ အမိန့်အရဖြစ်စေ၊ အမိန့်နှ င့်အညီဖြစ်စေ ထို စီရင်ချက် သို့မဟု တ် ထို အမိန့် တည်ဆဲတွင်
ပြု‌သေ ထို ပြုလု ပ်မှုသည် ပြစ်မှုမ‌မြေက်။
၁၅။ ပု ဒ်မ ၇၉။ ဥပ‌ဒေအရ ပြုပို င်သူ က‌သေလည်ကေင်၊
ဥပ‌ဒေကို အဥပ‌ဒေကို
ယူ အယူ အဆလွဲ
အ ဆ လွဲ
ခြင် ကြေင့် မမဟု
ဟု တ်ဘဲ
တ်ဘဲ အ‌ကြေင်ခြင်ရကို
အ ကြော
‌ င်း
ခြ
င်း
ရာ
ကို အယူ အဆလွဲအ ယူ အ ဆ လွဲ
ခြင်ကြေင့်
‌ ဥဥပ‌ဒေအရ
ပ‌ဒေအ ရ ပြုပိုပြု
င်သည်ဟု
ပို
င်
သ ည် သ‌ဘေရို နှ င့်
ဟု သ ‌ဘော
ရိုး
နှ
င့်
ယုံ ကြည်သူ က‌သေလည်ကေင် ပြု လုပ်
လျှပြုလု ပ်လျှင်
င် ထိုထို
သို့ပြုလု
သို့ပြု
လုပ်ပ်
မှုသည် ပြစ်မှု မ‌မြေက်။
၁၆။ ပု ဒ်မ ၈ဝ။ ဥပ‌ဒေနှ င့်ညီသေ ပြုလု ပ်မှုကို ဥပ‌ဒေနှ င့် ညီ‌သေ နည်လမ်အတို
ဥပ‌ဒေ င်နှဥပ‌ဒေ နှ
င့် ညီ‌သေ အပြုအမူ ဖြင့် သင့်လျေသေဂရု သပြုမှု၊
တိ ‌ထား မှုသတိ‌ထမှုတို့ဖြင့်
တို့
ဖြ
င့် ပြုပြု
ရတွင် မ‌တေတဆ
မ‌တော်
တဆ သို့မဟု
သို့
မဟု တ် ကံကံ
တ် ဆိုဆိုး
၍၍ ပြုသည်လည်ဖြစ်၍
ပြုသ ည်
လ ည်းဖြ စ် ၍ ရဇဝတ်မကင်သေအကြံ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
17

သို့မဟု တ် အသိဉဏ် မရှိဘဲနှ

မရှိ
ဘဲ နှင့်င့် ပြုသည်လည်ဖြစ်‌သေ
ပြု
သ ည်လ ည်းဖြစ်
‌သော
ပြုလု ပ်မှုသည် ပြစ်မှုမ‌မြေက်။
၁၇။ ပု ဒ်မ ၈၁။ ဘေအန္တ
‌ ရယ်ဖြစ်‌စေတန်ရသည်ဟု
သိ လျက် နှ
င့် ပြု စေကာ မူ သိလျက်နှ င့် ပြုစေကမူ
လူ ကို ဖြစ်စေ၊ ပစ္စည်ကို ဖြစ်‌စေ
ကျ‌ရော က်ကျ‌ရေက်မည့်
မည့် အခြဘေအန္တ
အ ခြား
‌ဘေးအ န္
တရာ ယ်ရယ်ကို
ကို
တဆီရန် အ လို့ အလို့ငှ
ငှာ သို့မဟု
သို့
မဟု တ်
တ် လွှဲဖယ်ရန် အလို့ငှ
လွှဲ
ဖယ် ရန် အ လို့
ငှာ
ရဇဝတ်မကင်သေအကြံ
‌သော အ ကြံမရှိ
ဘဲ မရှိဘဲ သ‌ဘေရို
သ ‌ဘောဖြင့်င့်
ရိုး
ဖြ ပြုခြင်သည် ပြု ခြ
င်း
သ ည်
ပြစ်မှုမ‌မြေက်။
၁၈။ ပု ဒ်မ ၈၂။ အသက်ခု နစ်နှ စ်‌အေက် ကက‌လေတစ်ဦ၏ပြုလု
‌လေး
တ စ်
ဦး
၏ ပြု
လုပ်ပ်မှုသည်
မှု
သ ည်
ပြစ်မှုမ‌မြေက်။
၁၉။ ပု ဒ်မ ၈၃။ ပြုစဉ်အခက မိ မိမိပြု‌
မိ ပြု‌သောသေ ပြုလု
ပြုပ်မှု၏
လု ပ် ၏ သ‌ဘေနှ
မှု သ ‌ဘောနှ
င့် အကျိုအပြစ်ကို
သိ နား
လ ည်သိနလည်‌လေက်အေင်
‌လော က်အော
င် အအ‌မြေအမြင်
‌မြော်
အ မြ င် အဆင်အ ဆ င်
အခြင်နှ င့် မပြည့် စုံ သေ၍ အအသက်ခု
သ က်
ခုနနစ်နှ
စ် နှစ် စ် အထက်၊
အ ထ က် ၊ဆယ့်နှ စ် ဆ ယ့်နှ
စ်
နှ စ်‌အေက်အရွယ်ရှိ‌သေက‌လေ၏ပြုလု
က ‌လေး၏ ပြု
လု ပ်
မှု
သ ည်ပြ စ်ပ်မှုသည်ပြစ်မှုမ‌မြေက်။
မှု
မ ‌မြော
က်။
၂၀။ ပု ဒ်မ ၈၄။ စိတ်‌ပေသွပ်ခြင်ကြေင့်
‌ကြောင့် ပြု စဉ်ပြုစဉ်က
က မိမိ၏
မိမိ၏ ပြုလုပြု
ပ်လု
ပ်
မှုသည် မည်သို့သဘေ ရှိသည်ကို သေလည်ကေင်၊
မမှန်သ ည်မမှ န်သည်ကို
ကို
သေလည်ကေင် ဥပဒေနှ
င့်ဆဥပဒေနှ
န့်
ကျင်င့်ဆန့်ကျင်သည်ကို‌
သ ည် ကို‌သော်လ ည်း သေလည်ကေင်
ကော င်း
မသိနို င်‌သေသူ ၏ပြုလု
ပြု
လု
ပ် သပ်မှုသည်ပြစ်မှုမ‌မြေက်။
မှု ည်ပြ စ်
မှု
မ‌မြော က် ။
၂၁။ ပု ဒ်မ ၈၅။ မိမိမသိဘဲ သို့မဟု တ် အလို မတူ ဘဲ သူ တစ်ပကတို တို
က် က်‌ကျွေ
‌ကျွေး
ခြင်ကြေင့် မူး မူသယစ်သဖြင့်
ယ စ် ဖြ
င့် ပြုစဉ်က
ပြုစဉ်က မိမိ၏ မိ မိ ၏ပြုလု ပ်မှုသည် ပြု
လု
ပ်
မှု
သ ည်
မည်သို့သဘေရှိသည်ကို‌ သေလည်ကေင်၊ မ‌မမှ
န်
သ ည် မ‌မမှ န်သည်
ကို‌ သေလည်ကေင်၊ ဥပဒေ
‌ နှ ဆဥပ‌ဒေနှ
င့်န့်
ကျင် င့် ဆန့်ကျင်သည်
သ ည်
ကို‌ သေလည်ကေင်
မသိ င် မသိနို
နို ‌ င်‌ သော သေသူ
သူ၏ ၏ ပြုလု
ပြု
လု ပ်မှုသည်
ပ် သ ည် ပြစ်မှု ပြ
မှု စ်
မှု
မ‌မြေက်။
၂၂။ ပု ဒ်မ ၈၇။ သေစေရန်ဖြစ်‌စေ၊ အပြင်အထန်နကျင်‌စေရန်ဖြစ်‌စေ၊
အ ကြံ မရှိဘဲ နှ အကြံ မရှိဘဲနှ
င့် လည်ကေင်၊ ‌သေစေ သေစေတန်ရသည်ကို
တ န် ရာသ ည် ကို
ဖြ စ် ဖြစ်‌စေ၊
‌စေ၊ အပြင်အထန်
အ ပြ င်း
အ ထ န်
နကျင်‌စေတန်ရသည်ကို
ဖြ
စ်စေ၊ မဖြစ်စေ၊
သိ ဘဲနှင့်
လ ည်း မသိဘဲနှ
ကော င်းင့် လည်ကေင်ပြု ‌သောပြု‌သေ
သူ က ပြုလု ပ်ရတွင် အ သအသက်က် (၁၈)နှ စ်အထက် အသက်အရွယ်ရှိသူ က မိမိသို့ ကျရေက်မည့်
ဘေအန္တ မိရခံ
မိယ်ကို
ယူ မည်မိမိခံ
ဟုယူ မည်ဟု
အ တိ အလ အတိအလင်
င်း ‌ သေလည်ကေင်၊
သ ‌ဘော သ‌ဘေသက်‌သက်ရေက်စေ
သ က် ‌သ က် ရော က်စေ
ခြင်ဖြင့်‌သသေလည်ကေင်၊
‌ဘောတူ လျှင် သ‌ဘေတူ လျှင် ထို သူ ၏ပြုလု ပ်မှုသည် ထို အသက် (၁၈)နှ စ်အထက်
အသက်အရွယ်ရှိသူ အ ဘေအန္တ
‌ ရယ်
ဖြ စ် ဖြစ်‌စေနို
‌စေနို
င် သ ည်င်သည် ဟူ ဟူ‌ သေအ‌ကြေင်
‌သော အ ‌ကြောင်း
ကြေင့် သို့မဟု
သို့
မဟု တ်
တ် ဖြစ်‌စေရန်
ဖြစ်
‌စေရန် ပြုလု ပ်သူ ကပြု လု ကြံ
ပ်သူ ရွယ်သည်
က ကြံရွ
ယ်သ ည်
ဟူ သေ အ‌ကြေင်ကြေင့် ပြ စ်မှုပြစ်မှုမမြေက်စေ‌ရ၊
မမြော က်စေ‌ရ၊ သို့မဟု
သို့မဟု တ် တ် ထို သူ ၏
ထိုသူ
၏
ပြုလု ပ်မှုသည် ကျ‌ရေက်နို င်သည့်
‌ဘေးအ န္ တရာဘေအန္တ
ယ် ကိုရယ်ကို ခံယူ ခံ ယူ
မည် ဟုမည်ဟု သသ‌ဘေ ‌ဘော
တူ သေသူ အ၊‌ဘေး အဘေအန္တ
န္တရာ ယ်ရယ် ဖြစ်‌စေတန်ရသည်ကို
ဖြစ် ‌စေတ န် ရာ
သ ည် ကို ပြုသူ က ပြု
သူ ကသိ သိ
နို င်သည်ဟူ‌ သေ အကြေင်ကြေင့်ပြစ်မှုမ‌မြေက်စေရ။
ပြ
စ်မှု
မ‌မြော က် စေရ။
၂၃။ ပု ဒ်မ ၈၈။ သူ တစ်ဦ၏ အအကျိုငှ
ကျိုး
ငှာ
ပြုပြုရတွင်
ရာ တွင် ထို သူထို
ကသူ
က
ဘေအန္တရယ်ကို
ခံရန် ခံ ယူ ရန်
ယူ သို့မဟု
သို့
မဟု တ်တ် ကျ‌ရေက်နို
ကျ‌ရောင်သည့်
က်နို
င်
သ ည့်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
18

‌ဘေအန္တရခံ ယ်ကို
ယူရန် ခံ ယူ ရန်အ တိ အတိအလင်ဖြစ်‌စေ၊
အ လ င်း
ဖြ စ်‌စေ၊ သ‌ဘေ
သ ‌ဘော သက်ရေက် သ က် ရော
က်
ခြင်ဖြင့် ဖြစ်‌စေ
သ ‌ဘောတူ သ‌ဘေတူ
လျှ င် လျှင် ‌သေ သေစေရန်အကြံ
စေရန် အ ကြံမရှိမရှိဘဲ
ဘဲ သ‌ဘေရို
သ ‌ဘောရိုး
ဖြင့် ပြုသေ ပြုလု ပ်မှုသည် ထို သူ အ ‌ ဘေအန္တ ဟူ ရ‌သော
ယ်ဖြစ်‌စေနို
အ ကြော င်သည်
င်း ဟူ‌ သေအကြေင်
ကြေင့်သေ လ ည်း လည်ကေင်၊‌
ကော င်း
၊ ‌ ဘေအန္တ
ဘေး အ န္ရယ်ဖြစ်‌စေရန်
တရာယ် ဖြ စ်‌စေရန် ပြုလု ပ် ပြု လု
ပ်
သူ က ကြံ ရွယ်သည်ဟူ သေ အကြေင် ကြေင့်သေလည်ကေင်၊
ကြော င့်
သော်လ ည်း
ကောင်း
၊
ဘေအန္တရယ်ဖြစ်စေတန်ရသည်ကို
ပြု
လု ပ်
သူက သိ
နို
င်ပြုလု
သ ည် ပ်သူ က သိနို
ဟူ င်သည်
သော ဟူ သေ
အကြေင်ကြေင့်
ပြ စ်
မှု သေလည်ကေင်ပြစ်မှုမ‌မြေက်စေရ။
မ‌မြော
က် စေရ။
၂၄။ ပု ဒ်မ ၉၂။ သူ တစ်ဉီ၏ သသဘေတူ ဘောတူ ခွခွင့်ပြုချက်မရသေလည်
င့်
ပြုချ က် မရသော်လ ည်း ထို ထို
သူ က သဘေတူ ခွ ခွင့်ပြုကြေင်
င့်ပြုကြော င်း မဖေပြနိုမ
င်သည့်
ဖော်
ပြနို
င်
သ ည့်
အခြေအနေသို့ ဆို က်ရေက်သေအခတွင်
သို့
မဟု တ် သို့မဟု ထို
သူ တ်
သ ည် ထို သူ သည်
သ ဘော သဘေတူ
တူ
ရန် မစွမ်နို င်သည့်အပြင်
ထို သူ ထို
၏ အ ကျိုး သူ က်
အ တွ ၏အကျိုအတွက် အ ချိ န်မီအချိန်မီသ ဘော သဘေတူ
တူ
ချက်ရယူ နို င်ရန် ထို သူ ၏ အု ပ်ထိန်သူ ဖြစ်စေ၊
ဥပဒေနှ င့်ဥပဒေနှ
အ ညီ င့်အညီစောင့်စေင့်ရှေ
က် က်
ရှော
သူ ဖြစ်စေ မရှိသည့်အခမျိုတွင်ထို သူ၏ ထိုအသူကျိုး
၏အကျိုငှ
ငှာ သသဘေရို
ဘော ဖြင့်
ရိုး
ဖြ င့်
ပြုလု ပ်သည့် ပြုလု ပ်မှုသည် ထို သူ အ ဘေအန္တအရကြော
ယ်ဖြစ်စေနို
င်းင်သည်ဟူ သေ အကြေင်
ကြေင့်ပြစ်မှုမမြေက်။
ပြ
စ်
မှုမမြော က် ။
၂၅။ ပု ဒ်မ ၉၃။ သူ တစ်ဉီ၏ အအကျိုငှ
ငှာ သဘေရို
ကျိုး ဖြင့်
သ ဘောရိုး
ဖြ ထို သူ အထို
င့် သူ
အား
အကြေင်ကြလျှင်ထို
သို့ ထို သို့ အကြေင်ကြခြင်ကြေင့်
အ ကြော
င်း
ကြား
ခြ
င်း င့် ထို
ကြော ထို
သူ ၌ ဘေအန္တရအ
ယ်ကျရေက်သေလည်
ကြော င်း သ အကြေင်
ကြား
သူ ည် ကြသူ
ပြ
စ်
မှုသည် ပြစ်မှု
ကျူလွန်ရမရေက်။
၂၆။ ပု ဒ်မ ၉၄။ လူ သတ်မှုနှ င့် သေဒဏ်ထို က်သေ နို င်ငံ တေအစိုဆရကို
န့်
ကျင် ဆန့်ကျင်
ကျူလွန် သည့်
သ ည့် ပြစ်မှုမျမှ
ပြစ်အပ
မှု အ ပ ပြစ်မှုတစ်ခု ခု ကို ပြ
များ
မှ ပြုစ် မှု
တ စ်
ခုခုကို
ပြု
ရန် ငြင်ဆန်လျှင်
တ စ်မု
ဟု တစ်မု
တ်ချ ဟု တ်ချင်
င်း သေဘေကျ
သေဘေး ကျ ရေက်မည်ဟု
စိုး
ရိ
မ်ဖွယ် စို ရိမ်ဖွယ်ရ
ရာ
ယု တ္တိရှိလေက်အေင်အတင်အကျပ်ခြိမ်ခြေက်ခြင်ခံ
အ တ င်းအကျပ် ခြိ
မ်း
ခြောက် ခြင်းခံ
ရသ ဖြရသဖြင့် ပြုရလျှင် ထို ပြုရသူ ၏ ပြုလု ပ်မှုသည် ပြစ်မှု
င့်
မမြေက်။ သို့ရတွင်
သို့
ရာတွ ထိုသူ
င် ထို သူသသည်
ည် ထိုထိုသို့
သို့ ခြိမ်ခြေက်ခြင်ခံ
မိ မိ
အ လို ရသည့်အခြေသို့
အလျော က် မိမိအလို အလျေက်
သေလည်ကေင်၊ တ စ် မုဟုတ်တစ်မု
ချင်း ဟု တ်ချင် သေဘေကျရေက်မည်ဟု စိုး
ရိ မ် ဖွ
ယ်ရာ စို ရိမ်ဖွယ်ရ
ယု တ္တိမရှိဘဲနှ င့်သေလည်ကေင်ရေက်ရှိခြင်မဖြစ်ခဲ့
ရောက် ရှိ
ခြင်း
မဖြ စ်ခဲ့စေရ။ စေရ။
ကကွယ်ခု ခံ ပို င်ခွင့် (The Right of Private Defence)
၂၇။ ပု ဒ်မ ၉၆။ ကကွယ်ခု
ပြု
‌သော ခံပြု
ပိုလု
င်ခွင့်
ပ်မှု အရပြု‌
သ ည်သေပြုလု ပ်မှုသည် ပြစ်မှုမ‌မြေက်။
၂၈။ ပု ဒ်မ ၉၈။ ပြုလု ပ်မှုတစ်ခု သည် အသက်ငယ်ခြင်၊ အမြေအမြင်
အ မြော်
အ မြ င်အဆင် အ ဆ င်
အခြင် မပြည့်စုံ သေခြင်၊ စိ
တ်စိတ်ပေသွပ်ခြင်၊
ပေါ့
သွ ပ်
ခြ င်း
၊ မူ ယစ်ခြင်၊
မူးယ စ် ခြ င်း
၊
အကြေင်ခြင်ရအ မှ န်မအမှ
သိ န်မသိခြင်
ခြင်း တစ်ခု
တ စ် ခုခု ကြေင့်သ
ခု ကြော ထို
င့်
သာ ထို
ပြုလု ပ်မှုကို ပြုသူ အတွက် ပြစ်မှုမမြေက်သေလည်
မည် သူ မည်သူ မဆို
မဆို ထိုပြု
လု ထိုမှု
ပ် ပြုလု ပ်မှု
ကို တဆီရန် ပြ စ်မှုပြစ်မှုမြေက်သေ
မြောက် သော ပြုလု
ပြု ပ်မှု
လု ပ် မှုဖြစ်သကဲ့ဖြသို့
စ် သ ကဲ့ သို့
ကကွယ်ခု
ရှိ
သ ည် ခံ။ပို င်ခွင့်ရှိသည်။
၂၉။ ပု ဒ်မ ၉၉။ သေဘေဖြစ်စေရန်သေလည်ကေင်၊
အ ပြ င်း
အ ထ န် နာ စေ အပြင်အထန်နကျင်စေ
ကျင်
ရန် သေလည်ကေင်၊စိုး
ရိ
မ်
လောစိုဖွ
က် ရိမ်လေက်ဖွယ်ရအကြေင်ယု
ယ် ရာအ ကြော
င်း
ယု
တ္ တိမ တ္တိ မ
ရှိသေ ပြုလု ပ်မှုကို ပြည်သူ့ ဝန်ထမ်က ပြ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်အဖြစ်ဖြင့်
ည်သူ့ဝန်ထ မ်း
အ ဖြ
စ်ဖြင့်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
19

သဘေရို နှ င့် ပြု

လုပြုလု
ပ်လျှ ပ်လျှင်
င် သို့မဟု
သို့
မဟုတ်တ် ပြုလု ပ်ရန်ပြုလု ပ်အထု
ရ န်တ် အား
ထု တ်
လျှင် ထို သို့ပြုလု ပ်ခြင်၊ အထု
အားတ်ခြင်တစ်ခု
ထု
တ်ခြင်း
တ စ် ခုခု
ခု သည်
သ ည် ဥပဒေအရပြု
ဥပဒေအ ရပြု
ပို င်ခွင့် အတိ အကျမရှိသေလည် ထို ပြုထို
လု ပြုလု
ပ်မှု ပ်မှု အထု
အားတ်မှု
ထုတ် မှု
တစ်ခု ခု ကို တဆီရန်ကကွယ်ခု
ကာ
ကွ ယ် ခု
ခံ ပို
င် ခံ င့်
ခွ ပို မ
င်ခွင့်မရှိ။
ရှိ
။
သေဘေကို ဖြစ်စေရန်သေလည်ကေင်၊
အ ပြ င်းအ ထ န် နာ ကျင်စေရန်အပြင်အထန်နကျင်စေရန်
သေလည် ကော ကေင်၊
င်း
၊ စို ရိမ်လေက်ဖွယ်ရအကြေင်
စိုး
ရိ
မ်လော က် ဖွယ် ရာအ ကြော င်း
ယု တ္တိမရှိသေပြုလု ပ်မှုကို ပြ
ည်သူ့ ဝန် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်က
ထ မ်း က ပြည်သူ့ဝန်ထမ်
ပြ ည် သူ့ဝန် ထ မ်း
အဖြစ်ဖြင့် သဘေရို နှ င့် ညွှ န် ညွှန်ကြသည့်အတို
ကြား သ ည့်
အ တို
င်း င် သူ တစ်ဦက
သူ တ စ်
ဦးက
ပြုလု ပ်လျှင်၊ သို့မဟု တ် ပြုလု ပ်ရန်အထု တ်လျှင်
ထို
ညွှ
န် ထို
ကြား ချညွှန်ကြချက်မှ
က် မှာ ဥပဒေ ဥပဒေ
အရပြုပို င်ခွင့် အတိအကျ မရှိသေလည်၊ ၊ ထို ထို ပြု
ပြုလု
လု ပ်မှု
ပ်မှုအထုအား တ်မှု
ထု တ်
မှု
တစ်ခု ခု ကို တဆီရန်ကကွယ်ခု
ကာ
ကွ ယ် ခုခံ
ပို
င်ခံ င့်
ခွ ပို မ
င်ခွင့်မရှိ။
ရှိ
။
ပြည်သူ့ဝန်ထမ်အဏပို င်တို့ထံ
အ ကာ အမှ ကွ
ယ်အကအကွယ်အ စော အစေင့်အရှေ
င့်
အ ရှော
က် ရ က်ရ
နို င်ရန် တို င်တန်ခွင့်အချိန်ရှိသည့်ကိစ္စမျတွင်ကကွယ်ခုံ
ကာ ကွယ် ခုံ
ခံ
ပို
င်ခွ
င်မရှိ။ ခံ ပို င်ခွင်မရှိ။
ကကွယ်ခု ခံ ရတွင် ကာကွယ် ခုခံသောကကွယ်ခု
သ ဘော
ဖြခံင့်
သေသဘေဖြင့်
ဘေအန္တ
လို
အရယ်ပြုရန်လို
ပ်
သ ည် ထ အပ်သည်ထက်ပို
က်
ပို
၍ ပြု
ခွ
င့်။၍ပြုခွင့်မရှိ။
မရှိ
၃၀။ ပု ဒ်မ ၁ဝဝ။ အေက်ဖေပြပ ပြ
စ် အပြစ်မှုမျအနက်
မှု
များနက် ပြစ်ပြစ်မှုတစ်ခု
မှု
တ စ် ခုခုခု
ကို အန္တရယ်ပြုသူ ကျူးက လွ န် ကျူလွန်ခဲ့
ခဲ့
လျှ င် လျှင် တတစ်ဆက်တည်ဖြစ်‌သေ
စ်ဆ က်
တ ည်းဖြ စ်
‌သော
အထက်ပု ဒ်မတွင် ဖေပြသည့်
က န့် သ ကန့်သတ်ချက်
တ် ချက် မျကို
ကို အထေက်အထ
များ အ ထော က် အ ထား
ပြုက ထို အန္တရယ်ပြုသူ ကို
‌သေစေရန် သေစေရန်သေလည်ကေင်၊
သော်
လ ည်း‌ကောင်း၊ အအခြခြား
‌
ဘေအန္တ ရင်း
‌ကော ယ်တစ်ခု ခု ဖြစ်‌စေရန်‌သေလည်ကေင်
မည် သူ မဆို မည်သူ
မိမိ မဆို
အ လို မိမိအလို
အ‌လျေက်ပြု၍လူ့ကို
လူ့
ကို
ယ်ကို ယ်ကို
ကာ ကွ ကကွယ်ခု
ယ်ခု
ခံပို
င်ခံင့်
ခွ ပိုရှိ
င်ခွင့်
သ ည် ရှိသည်။
။
ပထမ မကကွယ်မခု ခံ လျှင် သေဘေး သေဘေသို့ရေက်စေခြင်အတွက်
သို့
ရော
က်စေခြ
င်း
အ တွက်
စို ရိမ်ဖွယ်ရဖြစ်‌ လော
က် လေက်အေင်အကြေင်ရှိသည့်
အော
င်
အ ကြော
င်း
ရှိ
သ ည့်
လက်ရေက်မှု၊၊
ဒု တိယ မကကွယ်မခုအခံ ပြ
လျှင်
င်း
အ ထ န်အပြင်အထန်နကျင်‌စေခြင်အတွက်
နာ
ကျင်
‌စေခြ
င်း
အ တွက်
စို ရိမ်ဖွယ်ရ ဖြစ်‌လေက်အေင်အကြေင်ရှိသည့်
ဖြ စ်
‌လော
က်အောင်
အ ကြော
င်း
ရှိ
သ ည့်
လက်ရေက်မှု၊၊
တတိယ မု ဒိမ်ကျင့် ရန်အ ကြံ
အအကြံ
စည် အစည်နှ
င့် င့်
နှ ကျူလွန်သည့်
ကျူး
လွန်သ ည့်
လက်ရေက်မှု၊၊
စတု တ္တ ကမရဂစိတ်ကို
ဓမ္
မတာ ဓမ္မင်း
အ တို မတအတို
ဟုတ် ဘဲင်မဟု‌ တ်ဘဲ‌
ရောင့်
ရဲရေင့်ရဲ
အေင် ပြုလု
ပြုလု ပ်ရန်
ပ်ရန် ကြံ ရွယ်ချက်ဖြင့်
ကြံ ရွ ယ်ချ
က် ဖြ
င့်
ကျူလွန်သည့်
လ က်ရော လက်ရေက်မှု၊၊
က်
မှု
၊၊
ပဉ္ဇမ လူ ကို ခို ယူ ရန်အကြံ
သော်နှလ
င့် ည်း
ကောသေလည်ကေင်၊‌
င်း
၊ ‌ သွေး သွေဆေင်‌ဆွဲ
ဆောင်‌ဆွဲ
ခေရန်သေ လ ည်း ကောလည်ကေင်
င်း ကြံ ရွယ်ချက်ဖြင့်
ကြံ
ရွယ်ချ က် ဖြ
င့်
ကျူလွန်သည့်
လ က် ရောလက်ရေက်မှု၊၊
က်မှု
၊၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
20

ဆဌမ လွတ်‌မြေက်ရေအတွက် ပြ ည် သူ့ ထ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်အဏပို

ဝန် မ်း
အာ ဏာ တို့ င်တို့
ပို
င်
ထံ တို င်တန်ခွင့် မရ နို
င်
ဟု နို င်ဟု စို ရိမ်ဖွယ်ရ
စိုး
ရိမ်ဖွ
ယ်ရာ
ဖြစ်‌လေက်အေင်အကြေင်ကို
ဖြ စ်‌စေပြီး
လျှင် ဖြစ်‌စေပြီလျှင် သူ ဦးသူ တစ်ဦ
တ စ်
အ မတရချုပ်‌နှေကြံ
င်ရန်
ရွ ယ်
ချ ကြံ
က်ဖြ ရွယ်ချက်ဖြင့်
င့် ကျူး ကျူလွန်သ
လွ န်
သ
ည့် လက်ရေက်မှု၊၊
၃၁။ ပု ဒ်မ ၁ဝ၃။ အေက်ဖေပြပပြစ်မှုမျအနက်
ပြ စ်မှု
တ စ်ခုကို မပြစ်မှုတစ်ခု
ခု ‌တော်မ ခု ကို မ‌တေမ
မှ န်ပြုသူ က ကျူလွန်လျှင်သို့ မဟု တ်သို့မဟု တ် ကျူလွန်ရန်အထု
ကျူး
လွန်ရန်အား ထု တ်လျှင်
တ်လျှ င်
ပု ဒ်မ ၉၉ တွင် ဖေပြထသည့်
‌သ ည့် က ကန့်သတ်ချက်မျကို
န့်
သ တ်ချ
က် ကို အ‌ထေက်အထ
များ အ ‌ထောက်
အ ထား
ပြုက ထို မ‌တေမမှ န်ပြုသူ‌သေ ကို စေရန် သေစေရန်သေ လ ည်း
သော် လည်ကေင်၊
ကော င်း
၊
အခြဘေအန္တ
‌ ‌ကော ရင်း
ယ်ဖြစ်‌စေရန်‌သေလည်ကေင်
မည် သူ မဆို မည်သူ မဆိုမိ မိ
အ လို မိမိအလို
အ‌လျေက်ပြု၍ပစ္စ
ပစ္
စည်း ကိုည်ကို
ကာ ကွ ကကွယ်ခု
ယ်ခုခံ
ပို
င်ခွခံင့်
ပိုရှိ
င်ခွင့်
သ ည် ရှိသည် -
ပထမ လု ယက်မှု၊
ဒု တိယ ညဉ့်အခအိမ်ဖေက်ထွင်မှု၊
တတိယ လူ‌ နေရန်ဖြစ်‌စေ၊ ဥစ္စပစ္စည်ထသို ရန်ဖြစ်‌စေ
အ သုံးပြု
သ ည့် အသုံ ပြုသည့်
အ‌ဆေက် အအအုံ အုံ၊၊ တဲ၊ တဲ၊ရေယဉ် ‌ရေတစ်ခု
ယာ ဉ်ခု တွင် တ စ်ခုခုတွင်
ကျူလွန်သည့်
မီး
ဖြင့် မီဖြင့်
အ ကျိုး ဖျ အကျိုဖျက်ဆီမှု၊
က်
ဆီးမှု
၊
စတု တ္ထ မကကွယ်မခု ခံ ဘဲနေပက
‌သေ ဘေး ကို သေဘေကိုသို့
မဟု တ် သို့မဟု တ်
အပြင်အထန်နကျင် ‌ခြ
င်း
ခံ
ရမည် ခြင်ခံ ရမည်ကို
ကို စိုရိ
စိုး ရိမ်ရန်
မ်ရန်
အ‌ကြေင်ရှိအေင် ကျူး လွန် ကျူလွန်သည့်
သ ည့် ခိုမှု
မှု၊၊
ခိုး အကျို အ ကျိုး
ဖျက်ဆီမှုသို့မဟု
သို့ မဟု တ်အိမ်‌ကျေနင်မှု၊
တ် အိ
မ် ‌ကျော် နင်း
မှု
၊
၃၂။ ပု ဒ်မ ၁ဝ၄။ သူ တစ်ဦသည်တ စ် ဆတစ်ဆက်တည်ဖြစ်သေ
က် တ ည်း ဖြ စ် သော အအထက်ပု
ထ က် ပုဒ်မ
ဒ်မ
တွင်‌ ဖေပြထသေ ပြ စ်မှု ပြစ်မှုမျိုမဟု
မျိုး
မ ဟု တ် သ ည့် တ်သည့် ခိုးခိုမှု
မှု၊
၊ အကျိုအ ကျိုး
ဖျက်ဆီမှု သို့မဟု တ် သို့ မရဇဝတ်မကင်
ဟု တ် သေကျေနင်မှု
ရာ
ဇဝတ် မက င်း သော ကျော်
နင်း
မှု
တစ်ခု ခု ကို ကျူလွန်လျှင်သေလည်ကေင်၊
ကျူး လွန်
ရန်အား
ထုတ် လျှ င် ကျူလွန်ရန်အထု တ်လျှင်
သေလည်ကေင် ထို
သူ ကို ထို သူ ကို သေစေ သေစေရန်၊
ရန် ၊ မည်သူ
မည် မဆို
သူမဆို မိမိအလိုမိ မိအ လို
အ‌လျေက်ပြု၍ ပစ္ စည်းပစ္စကိုည်ကို ကကွယ်ခု
ကာ ခံ ပို ယ်
ကွ င်ခွင့်
ခု မရှိ။
ခံ
ပို
င် ခွ
င့်
မရှိ
။
သို့ရတွင် ပု ပု ဒ်မ
ဒ်
မ ၉၉၉၉ ၌‌ ဖေပြသည့်
၌ ‌ ကန့်သတ်ချက်မျကို
ဖော်
ပြ
သ ည့် က န့်သ တ် ချ
က် များ
ကို
အ‌ထေက်အထပြုကထို မ‌တော် မမှ ထိုပြု
န် မ‌တေမမှ
သူ ကိုန်ပြုသူ ကို သေစေခြင်
‌သေ စေခြ င်း
မှ တစ်ပ အခြဘေအန္တ
‌ ရဖြ
ယ် ‌စေသဖြစ်‌စေသည်အထိ
စ် ည် အ ထိ မည်သူ
မည် သူ မဆိုမဆို မိမိအလို
မိ
မိ
အ လို
အ‌လျေက်ပြု၍ပစ္စ
ပစ္စည်း ကို ည်ကို
ကာ ကွကကွယ်ခု
ယ် ခု ခံပိုင်ခံင့်
ခွ ပို ရှိ
င်ခွင့်
သ ည် ရှိသည်။
။
၃၃။ ပု ဒ်မ ၁ဝ၅။ ပစ္စည်ကို ကကွယ်ခု
ပစ္ ခံ ပိုကို
စည်း င်ခွင့် သည် ပစ္စ ည်ကို
ဘေအန္တရယ်ဖြစ်‌စေမည့်
စိုး
ရိ
မ်ဖွ
ယ်ရာ
အ ကြော စို ရိမ်ဖွယ်ရအကြေင် ဖြ
င်း စ်ပေါ်လာ ဖြစ်ပေလသ
သ
ည့် အခမှ အအစပြုသည်။
စပြု
သ ည် ။ ခို မှုမှ ခိုးမှု
မှပစ္စ ည်ကို ကကွယ်ခု ပစ္ ခံ ကို
စည်း ကာ ကွ ယ် ခု
ခံ
ပို င်ခွင့် သည် ပြစ်မှုကျူလွန်သူ က ခိုး
ရာ
ပါ ပစ္ ခို ရပပစ္စ
စည်း နှ
င့်
တ ကွည်နှ င့် တကွ ထွထွက်
က်
ခွသွသည့် တို င်‌အေင်
သို့
မဟု တ် သို့မဟု တ် ပြည် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်အဏပို
သူ့ ဝန်
ထ မ်းအာ ဏာ င် င်
ပို
တို့၏ အကူ အညီကို ရသည့် တို င်‌အေင် သို့ သို့မဟု
မဟု တ် တ် ပစ္စ ပစ္ ည်ကို
စည်း ပြန်ရသ
ကိုပြန်
ရသ
ည့် တို င်‌အေင် ဆဆက်လက်တည်ရှိ‌နေသည်။
က်လ က် တ ည် ရှိ ‌နေသ ည် ။ လု ယက်မှုမှ
လု ယ က် မှု
မှ ပစ္စ ည်ကို ပစ္ စည်းကို

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
21

ကကွယ်ခု ပြ ခံ ပိုစ်
င်ခွင့်
မှု
ကျူး သည်
လွန်သူ က ပြစ်မှုကျူလွန်သူ သူ တကစ်
ဦးကို သူ တစ်ဦကို‌သေစေ သေစေ
ရန်သေလည်ကေင်၊
‌ကော င်း ၊ နကျင်‌စေရန်သေလည်ကေင်၊
နာ
ကျင် ‌စေရန်သော် လ ည်း ‌ကော င်း၊ မတရ မတ ရား
တဆီရန်‌သေလည်ကေင်
‌ကော င်း ‌နေသပြု‌မျှ
ပြု နေသမျှ သို့မဟု
သို့
မဟုတ်တ် ပြုရန် ပြု
ရန်
အထု တ်‌နေသမျှကာ လ ပတ် ကလပတ်လုံ
လုံး သို့မဟု သို့မဟု တ် တတစ်မု
တ် စ်
မု
ဟု ဟုတ်တ်ခြင်
ခြ င်း သေရ ‌သေရ
မည်ဟု‌ သေလည်ကေင်၊
‌ကော င်း
၊ တစ်မု
တ စ် ဟု
မုတ်ခြင်
ဟုတ် ခြ င်းနကျင်စေမည်ဟု နာ
ကျင်စေမည် ဟု
သေလည်ကေင်၊
‌ကော င်း
၊ တမု ဟု တ်ခြင်တ မု ဟုတ် ခြင်းကို ယ်တို င် ကိုယ်တိုင်
အချုပ်အနှေ င်ခံ ‌ကောရမည်ဟု‌
င်း သေလည်ကေင် ကြေက်ရွံ့
‌ကြော က် ဖွဖွ
ယ်ရ
ရွံ့ယ် ရာ
ဖြစ်‌အေင် ကျူး ကျူလွန်သူ
လွန်
သူ ကက ပြု‌နေပြု
သမျှ
‌နေသ မျှ ကလပတ်လုံ ကာ လ ပဆက်လက်
တ် လုံး ဆ က် လ က်
တည်‌ရှိနေသည်။ ရဇဝတ်မကင် သော ကျော် သေကျေနင်မှု
နင်းမှု သို့သို့မဟု
မဟု တ်တ်
အကျိုဖျက်ဆီမှုမှ ပစ္ စည်း ကိုပစ္စ
ကာ ည်ကို
ကွယ် ခု ကကွယ်ခု
ခံ ပို
င်ခွင့် သခံည်
ပို င်ခွင့် သည်
ပြစ်မှု ကျူလွန်သူ က ရာ ဇဝတ် မရဇဝတ်မကင်သေကျေနင်မှုကို
က င်း သော ‌ကျော် နင်းမှု
ကို
သို့မဟု တ် အကျိုဖျက်ဆီမှုကို
ကျူး လွ န်‌ကျူလွန်‌
နေသ မျှ နေသမျှ ကာ လကလပတ်လုံ
ပတ် လုံး ဆ ဆက်လက်
က်လ က်
တည်ရှိ‌နေသည်။ ညဉ့်အခအိမ်‌ဖေက်ထွင်မှုမှ
ပစ္ စည်း ကို ပစ္စ ကာ ည်ကို
ကွ ယ် ခု
ခံကကွယ်ခု ခံ
ပို င်ခွင့် သည် ပြစ်မှုကျူလွန်သူ က အိမ်
ကို အိမ်ကို‌
‌ ဖောဖေက်ထွင်ခြင်ဖြင့်
က် ထွ င်းခြင်း
ဖြင့်
အစပြု‌သေ အိမ်‌ကျေနင်မှု ကျူး ကျူလွန်‌နေသမျှ
လွ န်‌နေသ မျှ ကလပတ်လုံ ကာ လ ပတ် လုံး ဆက်လက်ဆ က်လ က်
တည်‌ရှိနေသည်။
အပေကူ
‌ ညီမှု
၃၄။ ပု ဒ်မ ၁ဝ၇။ ''အရတစ်ခုသူ
ပြုခြင်ကို
တ စ် ဦးက သူ တစ်ဦက
အား‌ပေး
ကူ အပေကူ
ညီသ ည်ညီသည်
ဆို သည်မှ ထို သူ သည် -
ပထမ - သူ တစ်ဦဦအ ထို ထိုရာ
အ အရကို
ကို ပြု‌စေရန်
‌စေရန်လှုံ့ဆေ
ပြု လှုံ့
ဆော်
ခြင် သို့မဟု တ်
ဒု တိယ - ထို အရကို ပြုပြု‌
‌စေ စေရန်
ရန် အခြသူ တစ်ဦနှ င့် အ ခြား သူ တ စ်
ဦး
နှ
င့်
ဖြစ်‌စေ၊ အမျနှ င့် ဖြစ်‌စေပူး‌ပေါင်း
ကြံပူစပေင်ကြံ
ည်သ ည့် စည်သည့်
အတို င်လည်ဖြစ်၍ ထို အ ရာ
ကိုထိုရအရကို
ပြု န် ပြုရန် အအလို့ငှ
လို့
ငှာ
လည်ဖြစ်သေ ပြု လု ပ်ပြုလု
မှု
တ စ် ပ်မှုတစ်
ခု‌ သေလည်ကေင်၊
‌ကော င်း
၊ ဥပ‌ဒေနှ
ဥပ‌ဒေ င့် မညီ
နှမညီ ပျက်ကွက် ပျ
င့် က် ကွက်
မှုတစ်ခု‌ သေလည်ကေင်
‌ကော င်း ဖြစ်ပွလျှင်
ဖြစ်ပွား
လျှ င် ထို သို့ ထို
သို့
မိမိက ပူ ပေင်ကြံ
‌ ကြံ စစည်ခြင်၊သို့မဟု
ည် ခြင်း
၊သို့
မဟု တ်
တ်
တတိယ - ပြုလု ပ်မှုဖြင့်သေလည်ကေင်၊
‌ကော င်း
၊ ဥပ‌ဒေနှ င့် မညီဥပ‌ဒေနှင့်
မညီ
ပျက်ကွက်မှုဖြင့်‌ သေ လည်ကေင်
‌ ထိုအအရပြုခြင်ကို
ထို ရာ
ပြု
ခြင်း
ကို
တမင်ကူ ပံ့ ခြင် တို့ဖြစ်သည်။
၃၅။ ပု ဒ်မ ၁ဝ၈။ “သူ တစ်ဦသည် ပြ စ်ပြစ်မှုကျူလွန်ခြင်ကို
မှု
ကျူး လွန်
ခြင်း
ကို
အပေကူ ညီလျှင်
သို့တ် သို့မဟု တ် ဥပ‌ဒေ
မဟု ဥပ‌ဒေအရ
အရ ပြစ်မှုကျူလွန်ရ
ပြ စ်
မှု
ကျူးလွ န်ရာ
ရေက်နို င်သူ က အား
ပေးကူ ညီ အပေကူ
သူ
၌ရှိညီသူ ၌ရှိ‌သေ
‌သော ကြံကြံ
ရွယ်ချက်မျို
ရွ
ယ်ချက် မျိုး
ဖြင့်သေလည်ကေင်၊ အ သိ ဉာ
ဏ် အသိဉဏ်မျိုဖြင့်‌သေလည်ကေင်
မျိုး
ဖြင့်
‌သော် လ ည်း ကော င်း
ပြုသည်ဖြစ်ပက ပြ ပြစ်မှု
စ်မှု မြေက်မည့် မြော
က် မည့် ပြုလု ပ်မှု ပြု ကျူလွန်
လု ပ်
မှု ကျူးလွ န်
ခြင်ကို အပေကူ
အား
ပေး
ကူညီညီလျှင်
လျှင် ထို သူထို
သည်
သူ သ ည်ပြစ်မှုကို ပြ အပေ
စ်
မှု
ကို အား
ပေး
ကူ ညီသည်မည်၏”။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
22

၃၆။ ပု ဒ်မ ၁ဝ၉။ “မည်သူ မဆို အပေကူ ညီခြင်ကြေင့်

အား
ပေး
ကူ ညီ ခြ ခံအပေကူ ညီခြင်ခံ
င်း
ရ‌သေ ပြုလု ပ်မှုတစ်ရပ် ဖြစ်မြေက်ခဲ့ ရတွင်
အား
ပေး ကူအပေကူ
ညီသူအား ညီသူ အချ မှချမှ
တ်ရန် တ်ရန်
ပြစ်ဒဏ်ကို ဤရဇသတ်ကြီက
အ တိ အတိအလင် ပြ
အ လ င်း ဋ္ ပြဋ္ဌ ထား
ဌာန်း ခြန်ထခြင်မရှိ
င်း
မရှိ
လျှင် ကျူလွန်ခဲ့‌ သေ
ပြ
စ်မှု ပြစ်မှုရင် အ တွ
ရင်း အတွက်
က် ပြဋ္ဌပြဋ္န်သည့်
ဌာန်း သ ည့်
ပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်ရမည်”။
၃၇။ ပု ဒ်မ ၁၁၀။ “မည်သူ မဆို ပြစ်မှုကျူလွန်ခြင်ကို
အား
ပေး ကူ အပေကူ
ညီရာတွ င် ညီရတွင်
အပေကူ ညီခြ င်း
ခံ ရသူခြင်ခံ
က ရသူ က အပေကူ
အားပေးကူ ညီသူ
ညီ သူ၏
၏ ကြံ ရွယ်ချက်
ကြံ ရွယ်ချက်
အတို င် သို့မဟု တ် အသိဉဏ် အအတို
တိုင်း င် မဟု မဟုတ်ဘဲ
တ် ဘဲကွဲလွဲ‌သေ
ကွဲ
လွဲ ကြံ ရွယ် ကြံ
‌သော ရွ
ယ်
ချက်ဖြင့် သို့မဟု တ် အသိဉဏ်ဖြင့်ပြု‌
အား
ပေး သေ
ကူ လည်
ညီသူ သ ည် အပေကူအ ညီသူ
က ယ်သည်၍ အကယ်၍
အပေကူ ညီသူ ၏ယ်
ကြံ
ရွ ချ က်ဖြကြံ
င့်ရွယ်ချက်ဖြင့် သို့
မဟု သို့မဟု
တ် တ် အသိဉဏ်
အ သိ ဉာ
ဏ်
ဖြင့် အပေကူ ညီခြင်ခံ
ပြု
ခဲ့ ရသူ က
‌သော် ပြုခဲ့‌ လွ
ကျူး သေန်
ခြင်း ကျူလွန်ခြင်
ဖြစ် ဖြစ်
နို င်မည့် ပြစ်မှု အတွက် ပြဋ္ဌန်ထသည့်ပြ
စ်ဒဏ် ပြစ်ဒဏ်ချမှ
ချ
မှတ် ခြင်း
ကိုတ်ခြင်ကိုခံစေရခံ စေရ
မည်”။
၃၈။ ပု ဒ်မ ၁၁၁။ “ပြုလု ပ်မှုကို အပေကူကွဲ ညီရတွင်
လွဲ
‌သော
ပြုလု ကွဲလွဲ‌သေပြုလု
ပ်
မှုကို ပ်မှုကို
ပြုခဲ့‌ သေ အပေကူ ညီသူ ထို သည်
ကွဲလွဲ ‌သော ထို ကွဲလွဲ‌သေပြုလု
ပ် ပြုလု
မှု
ကို ပ်မှုကို
တို က်ရို က်အပေကူ
ထ ပ် ညီသကဲ့
တူ ထ ပ် သို့ထပ်တူ
မျှ တာ ဝန်
ရှိ
သထပ်မျှတဝန်ရှိသည်။
ည် ”။
၃၉။ ပု ဒ်မ ၁၁၄။ “ပြုလု ပ်မှုကို သို့မဟု တ် ပြစ်မှုကို ကျူလွန်ရတွင်
မိမိ
ကိုယ် မိမိကို
တို င်ယ်တို င်
မရှိခဲ့ လျှင် အပေကူ ညီသူ
ပြစ် အဖြစ်ဖြင့်သ
ဒဏ် ချ မှ တ်
ခြင်း
ခံ ပြစ်ဒဏ်ချမှ
ရမည့်သူ တ်ခြင်ခံ ရမည့်သူ
သည် အပေ ကူ ကူ
ညီညီမှု
မှု ကြေင့် ကြော မိမိပြစ်ဒဏ်ချမှ
င့် မိမိ တ်ခြင်ခံ
ပြစ်
ဒဏ် ချ
မှ
တ် ခြ င်း
ခံ
ရမည့် ပြုလု ပ်မှုကို သို့မဟု တ် ပြစ်မှုကို သူ တစ်ဦက ကျူး ကျူလွန်‌သေအခ
လွ န်
‌သော အ ခါ မိမိ မိ
မိ
ကို ယ်တို င် ရှိနေခဲ့ လျှင် ထို သူ သည် ထို ပြုလု ပ်မှုကို သို့မဟု တ် ထို ပြစ်မှုကို ကျူလွန်သကဲ့ သို့
ကျူလွန်သည်ဟု
မှ
တ်ယူ ရမည် မှ ”။
တ်ယူ ရမည်။
၄၀။ ပု ဒ်မ ၁၁၅။ “မည်သူ မဆို သေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
‌ ထေင်ဒဏ်နှ
၂၀ စ်ဖြ၂၀
စ်
စေဖြစ်စေ
ထို
က် ထို က်
သင့်‌သေ ပြစ်မှုတစ်ခု ခု ကို ကျူလွန်ရန် အားပေးအပေကူ
ကူ ညီ ညီ‌သေလည်
‌သော်
လ ည်း ထို
ထို
ပြစ်မှုကို ကျူလွန်ခြင်မရှိ။
ထို အားပေး
ကူထို
ညီ အပေကူ
မှု
အ တွ က်ညီမှုအတွက်လည်
လ ည်း ဤ ရာဤရဇသတ်
ဇသ တ်
ကြီအရ ပြ ပြစ်ဒဏ်ပြဋ္ဌ
စ်
ဒဏ် ပြ
ဋ္
ဌာန်း န်ထခြင်မရှိလျှင်
ထားခြ
င်းမရှိ လျှင် ထို သူ ကို ခု နစ်နှ စ်ထိ ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျို
ချမှ
တ်ရ ချမှ တ်ရ
မည့်အပြင် ငွေဒဏ်လည် ချမှ တ်နို င်သည်။
ထို့ပြင်ဆို ခဲ့‌ သေ အပေကူအား ညီမှုကြေင့်
ပေး ကူညီ သူ၌အပေကူ ညီသူတာ ၌ရှိ
ဝန် တဝန်ရှိသည်
သ ည်
လည် ဖြစ်၍ သူ တစ်ဦဦအ နာ နကျင်စေမှုလည်ဖြစ်‌သေ
ကျ င်စေမှု
လ ည်းဖြစ်
‌သော ပြုလု
ပြုပ်မှုပ်
လု မှု
ကို အပေကူ ညီ ခြ
င်း
ခံ ခြင်ခံ ရသူ
ရသူ ကကပြုလျှင်
ပြု
လျှင် အပေကူအားညီသူ
ပေးကူ ကိုသူ
ညီ ကို
ဆယ့်လေနှ စ်ထိ ထောထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျို
င်
ဒဏ်တ စ် မျိုး
မျိုး ချမှ တ်ရမည့်
ချ
မှတ်ရမည့်
အပြင် ငွေဒဏ်လည် ချမှ တ်နို င်သည်”။
၄၁။ ပု ဒ်မ ၁၁၆။ “မည်သူ မဆို ထေင်ဒဏ်ထိုအား
ပေးက်သင့်‌သေပြစ်မှုကို
ကူညီ‌သော် အပေကူ ညီ‌သေ
လည် ထို ပြစ်မှုကို ကျူလွန်ခြင်မရှိ။
ထို
အားပေး ကူ ထို
ညီ အပေကူ
မှု
အ တွ ညီမှုအတွက်
က် ဤ ရာ ဇသ ဤရဇသတ်
တ်
ကြီအရ ပြစ်ဒဏ် ပြဋ္ဌန်ထခြင်မရှိလျှင်
အားပေး ကူညီ ခြအပေကူ
ရ‌သောညီခြင်ခံ ရ‌သေ
င်း
ခံ ပြစ်မှုပြစ်မှု
အတွက် ပြဋ္ဌန်ထသည့် အမျဆုံ ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျို၏
လေး ပုံ
တ စ်
ပုံ
ထိဖြ စေ၊ လေပုံ တစ်ပုံ ထိဖြစ်စေ၊
စ်
ထို ပြစ်မှုအတွက် ပြဋ္ဌန် ထား ထသည့်
သ ည့် ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ငွေ
ဒဏ် ဖြ
စ်စေ၊ဒဏ်နှ စ်ရပ်လုံ
ဒဏ်နှ
စ်
ရပ်လုံး
ဖြစ်စေ ထို သူ အ ချမှ တ်ရမည်”။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
23

နို င်ငံ‌ တေသစ္စဖေက်ဖျက်ပု န်ကန်ခြင်

၄၂။ ပု ဒ်မ ၁၂၁။ မည်သူ မဆို -
(က) ပြည်‌ထေင်စု မြန်မနို င်ငံ ကို ပြ
ဖြစ်‌စေ၊
ည် ‌ထောင်
စု
အ တွ င်း
ရှိ ပြည်‌ထေင်စု အတွင်ရှိ
နယ်မြေတစ်ခု ခု ကို ဖြစ်‌စေ၊ စစ်မက်ပြိုင်ဆို င်လျှင် သို့မဟု တ်
(ခ) ပြည်‌ထေင်စု မြန်မနို င်ငံ ကို ပြ
ဖြစ်‌စေ၊
ည် ‌ထောင်
စု
အ တွင်း
ရှိပြည်‌ထေင်စု အတွင်ရှိ
နယ်မြေတစ်ခု ခု ကို ဖြစ်‌စေ စစ်မက်ပြိုင်ဆို င်ရန် အခြနို င်ငံ တစ်ခု ခု
ကို‌ သေလည်ကေင်၊
‌ကောင်း
၊ လူ လူ တစ်ဦဦ တ စ် ဦးဦး
ကို‌ သေလည်ကေင်၊
‌ကော
င်း
၊ ပြည်‌ထေင်စု အတွင်၌ဖြစ်‌စေ၊
အ ပ၌ဖြ ‌စေ၊ အပ၌ဖြစ်‌စေ၊
စ် ကူ ညီ ကူ ညီ
လျှင် သို့မဟု တ်
(ဂ) ထို သို့စစ်မက်ပြိုင်ဆို င်ရန် ပြည်‌ထေင်စု မြန်မနို
အ ပ၌င်ငံ အတွင်၌ဖြစ်‌စေ၊ အပ၌
ဖြစ်‌စေ၊ လူ တစ်ဦဦကို လှုံ့ လှုံ့ဆေလျှင်
ဆော် လျှ
င် သို့မဟု
သို့
မဟုတ်တ် လူ လူ
တစ်ဦဦနှ င့် ပူင်း
ပူး
‌ပေါ ပေင်ကြံ
ကြံစည် စည်လျှင်သို့မဟု
လျှ င်
သို့
မဟု တ် တ်
(ဃ) ဖွဲ့စည်ပုံ အ‌ခြေခံ ဥပ‌ဒေဖြင့် တတည်‌ထေင်ခန့်အပ်‌သေ
ည်‌ထော င်ခန့်အ ပ် ‌သော
ပြည်‌ထေင်စုမြ မြန်မ
န်
မာနို နိုင်
င်ငံ
ငံ ၏၏ အဖွဲ့ အအ စည်ကို‌
အ ဖွဲ့ စည်းကို‌ သေလည်ကေင်၊
‌ကော င်း
၊ ပြည်‌ထေင်စု အတွင်ရှိ
နယ်မြေ တစ်ခု ခု ၏ အဖွဲ့အစည်ကို သေလည်ကေင်
ဖွဲ့
စည်း ပုံ ဖွဲ့စည်ပုံ
အခြေခံ ဥပဒေနှ င့် ဆန့်ကျင်သေ နည်လမ်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊
အ ခြား နည်း လ မ်း အခြနည်လမ်
တစ်ခု ခု ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ လက်နက်ဖြင့် ဖြစ်‌စေ၊ အခြသေင်ကျန်သေ‌ ‌သော နည်း နည်လမ်
လ မ်း
ဖြင့်ဖြစ်‌စေ၊ ပြေင်လဲရန်ပြ င် ပြင်ဆင်လျှင်၊
ဆ င် လျှ င်၊ အထု
အားထု တ်လျှင်
တ် လျှ င်
သို့မဟု တ် လက်နက်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အခြသေင်ကျန်သေ
နည်း လ မ်းဖြ င့် နည်လမ်ဖြင့်
ဖြစ်စေ ဖြိုဖျက်ရန်အထု တ်လျှင် သို့
မဟု တ် သို့မဟု တ် ဖြို ဖျဖြိုဖျက်ရန်
က် ရန်
အခြနည်ဖြင့်ပြ င် ဆ င်ပြင်ဆင်လျှင်
လျှ င် သို့မဟု
သို့
မဟု တ်
တ် ထို သို့ ထို သို့
အထု တ်မှုတွင်ပါ ဝင်ဆော င် ပဝင်ဆေင်ရွက်လျှင်
ရွက် လျှင် သို့မဟု
သို့
မဟု တ်
တ်
ထို သို့ အထု တ်မှုနှ ပတ် င့်သ က်
ပတ်သက်လျှင်
လျှ င် သို့
မဟုသို့မဟု
တ် တ် ထို ထိုသို့
သို့
အထု တ်မှုကို ပြု ရန်ဖြ စ် ပြုရန်ဖြစ်‌စေ၊
‌စေ ၊ ထိုထို
သို့အထု
သို့အား တ်မှု
ထု တ် မှု
တွင် ပဝင်ဆေင်ရွက်ရန်ဖြစ်စေ၊
ပြ ည် ‌ထော င်စု ပြည်‌ထေင်စု
မြန်မနို င်ငံ အတွင်၌‌သော် သေ လည်ကေင်၊
လ ည်း ‌ကော င်း
၊
အပ၌‌သေလည်ကေင်၊‌ကောင်း
၊ လူ တစ်ဦဦကို
လူ တ စ် ဦး
ဦး ကို လှုံ့ဆေ လှုံ့
ဆော်
လျှင် သို့မဟု တ် လူ တစ်ဦဦနှ င့် ပူး ပူင်း
‌ပေါ ပေင်ကြံ
ကြံ စည် စည်လျှင်
လျှ င် ထို
ထို
သူ သည် နို င်ငံ တေသစ္စ ဖော ဖေက်ဖျက်
က် ဖျ က် ပု န်ကန်မှုကြီကို
ပုန်က န် မှု
ကြီးကို
ကျူလွန်သည်။
နို င်ငံ တေသစ္စဖေက်ဖျက်ပု န်ကန်မှုအတွက်ပြစ်ဒဏ်
၄၃။ ပု ဒ်မ ၁၂၂။ မည်သူ မဆို -
(၁) မည်သူ မဆို ပြည်‌ထေင်စု မြန်မနို င်ငံ အတွင် နို င်ငံ တေသစ္စဖေက်ဖျက်
ပုန်က န် ပု န်ကန်
မှုကြီ ကို ကျူလွန်လျှင်
‌သေဒဏ် သေဒဏ်ဖြစ်‌စေ
ဖြ
စ်‌စေ ၊ထော ၊ဒ
င်ထေင်ဒဏ်နှ
ဏ် စ် စ် (၂၀)ဖြစ်စေ ၊ချမှ တ်ခြင်ခံ ရ
နှ
မည်။
(၂) ပြည်‌ထေင်စု မြန်မနို င်ငံ ၏ နို င်ငံ သဖြစ်သူ
သို့သို့မဟု
မဟု တ် တ် သာ
သမန်အဖြ
မန် အားဖြ
င့် ပြည်‌ထေင်စု နို င်ငံ အတွင် နေထို င်သူ မည်သူ မဆို ပြည်‌ထေင်စု မြန်မ နို င်ငံ အပ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
24

တွင် နို င်ငံ တေသစ္စဖေက်ဖျက်ပု

ကျူး
လွန်လျှ
င် န်ကန်မှုကြီကို
‌သေဒ ကျူလွန်လျှင် သေဒ
ဏဖြစ်စေ၊ ထေင်ဒဏ်နှ စ်(၂၀)ဖြစ်စေ ချမှ တ်ခြင်ခံ ရမည်။
၄၄။ ပု ဒ်မ ၁၂၃။ “မည်သူ မဆို တစ်ဦဦအနို င်နို တော်
ငံ င်ငံ တေသစ္စ
သ စ္စာဖော ဖေက်ဖျက်
က် ဖျ က်
ပု န်ကန်မှုကြီ ကျူလွန်ရတွင်ပါ ဝင်
သူ ဖြပဝင်သူ
စ်
ကြော ဖြစ်ကြေင်
င်း သိ သိလျက်နှ
လျက်နှ
င့်င့်
ဖြစ်စေ၊ ထို သို့ ပဝင်သူ ဖြစ်ကြေင်
ယုံ ကြည် ရန် ယုံ ကြည်ရန် အ ကြော အကြေင်ရှိ
င်း
ရှိ
လျက်နှ င့်ဖြစ်စေ ထို သူ ကို အပေလျှင်သို့
မဟု သို့မဟု တ် လလက်သင့်ခံ
တ် က်သ င့်
ခံလျှ လျှင်
င်
သို့မဟု တ် နှ စ်သိမ့်စေလျှင် ထေင်ဒဏ် နှစ်နှ စ် (၂၀) ဖြစ်စေ၊ ဆယ်နှ စ်ထိ အလု ပ်ကြမ်နှ င့်
ထေင်ဒဏ်ဖြစ်စေချ မှတ် ခြ င်း
ခံချမှ
ရမည့်တ်ခြင်ခံ
င်ရမည့်ပြင်
ပြ ငွေဒဏ်လည်
ငွေဒဏ် လ ည်း
ချမှ တ်နို င်သည်”။
၄၅။ ပု ဒ်မ ၁၂၄။ “နို င်ငံ တေသစ္စဖေက်ဖျက်ပု
ဖြ
စ် စေမည့် န်ကန်မှုကြီ
ပြု
လု ပ်ဖြစ်စေမည့် ပြုလု ပ်
မှုတစ်ခု ခု ကို သူ တစ်ဦက ပြု ပြုရန်ကြံ
ရန် ကြံ ရွ ရွယ်ကြေင်ကို
ယ် ကြော ကို သို့မဟု
င်း တ်
သို့
မ ဟု တ်
ပြုရန်ကမ်လှ မ်ကြေင်ကိုသို့ မဟု တ် သို့မဟု တ် ပြုဆဲဖြစ်ကြေင်ကို
ပြု ဆဲ ဖြ
စ်ကြော င်း
ကို
သို့မဟု တ် ပြုပြီဖြစ်ကြေင်ကို
သိလျက် နှင့်သိလျက်နှ မိ င့်သိ
မိ သမိမိသိသမျှ
မျှ အ ချ အချက်အလက်
က် အ လ က်
မျအလုံ ကို တ ရား သူ တရသူ
ကြီး တ စ်ကြီတစ်ဦထံ
ဦးထံ တွ င်ဖြ စ်တွင်ဖြစ်စေ၊
စေ၊ ရဲအရရှိတစ်
ရဲအ ရာ ရှိ
တ စ်
ဦဦထံ တွင်ဖြစ်စေ၊ အေး ချ မ်း
သာ ယာ အေချမ်သယရေနှ
ရေးနှ
င့် င့် တရဥပဒေစို
တ ရား
ဥပဒေစိုး မိုးမို
ရေ ထိန်သိမ်ရန်တဝန်ကို
တ ရားဝင် တရဝင်
ဆော င်
ရွ
က် ဆေင်ရွက်နေသေ
နေ သော အ ခြား
သူအခြသူတ စ်တစ်
ဦဦထံ တွင်ဖြစ်စေ
ချ က် ခြ င်းထု တ် ချက်ခြင်ထု တ်ဖေ ပြော
ဖော် ဆို ပြေဆို
ခြင်း ခြင် မပြုမပြု
လျှင် ထို သူ သည် နို င်ငံ တေသစ္စဖေက်ဖျက်ပု
ထိ မ် ချန်
မှုန်ကန်မှုကြီ
ကို ထိမ်ချန်မှုကို
ကျူလွန်သည်။ ထိုသို့ ထို သို့ ကျူးကျူလွန်‌သေ
လွ န်‌သော ပြစ်မှုအတွက်
ပြစ်
မှုအ တွ က် ထို သူ ထို သူ
အ ခု နစ်နှ စ်ထိ အလု ပ်ကြမ်နှ င့် ထော ထေင်ဒဏ်
င်ဒဏ် ချမှချ တ်ရမည့်ပြင်
မှတ်ရမည့် င်ငွေဒဏ်
ပြ ငွေ ဒဏ်
လည် ချမှ တ်နို င်သည်”။

ဥပဒေနှ င့်ဆန့်ကျင်သေအစု အဝေ

၄၆။ ပု ဒ်မ ၁၄၁။ ၅ ဦ သို့မဟု တ် ၅ ဦထက်ပို‌‌အော သေသူ
က်ပါ
တူ မျသည်
ညီသော အေက်ပတူ ညီသေ
ရည်ရွယ်ချက်တစ်ခု ခု နှ င့် စု‌ ဝေကြလျှင်
ထို ထို‌ဝေး
အ စု
အ အစုကို
အ‌ဝေကို ဥဥပ‌ဒေနှ
ပ‌ဒေနှ င့်ဆဆန့်
င့် န့်
ကျင်‌သေအစု
ဟု အဝေဟု
ခေါ်
သ ည် ။ ခေသည်။
ပထမ- ရဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်ထို
အ နို အက်‌သေ
င် ထ က် ပြု
ကျင့် ခြအနို
င်း
ဖြ င်အထက်ပြုကျင့် ခြင်ဖြင့်
င့်
သေ
‌ လည်ကေင်၊ အနို င်အထက်ပြုဟန်ပြခြင်ဖြင့်သေလည်ကေင်
သက်ဆို င်ရ လွှတ်တေ ကို ဖြစ်စေ၊ အစို ရကိုဥပ
ဖြစ်စေ၊
ဒေနှင့် ဥပဒေနှ
ညီသောင့်ညီသေ
အခွင့်အဏကို ကျင့် ကျင့်သုံ
သုံး နေသည့်
နေသ ည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ် ပြည်သူ့ဝန်
ထ မ်း
တစ်ဦဦကို ဖြစ်စေခြေက်လှ
ခြော
က် လှန့်
ရန်ရည် န့်ရန်ရည်ရွယ်ချက်၊
ရွ ယ် ချက် ၊
ဒု တိယ - ဥပ‌ဒေတစ်ခု ခု အရသေလည်ကေင်၊ ဥပဒေနှ အဥပဒေနှ
င့် ညီ င့် အညီ ထု တ် ထု
ဆ တ်ဆင့်
င့်
သည့် အမိန့်ဆင့် ဆို ချက်စသည့် ဆေင်ရွက်မှုတစ်ခု ခု အရသေလည်ကေင်
ဆေင်ရွက်ခြင်ကို
‌ ခု
ခံ
ရန် ရည် ခု ယ်
ရွ ခံ ရန်ရည်ရွယ်ချက်သို့မဟု
ချက်သို့
မဟု တ် တ်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
25

တတိယ- အကျိုဖျက်ဆီမှု
သို့
မဟုသို့မဟု တ်
တ် ရဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်
ရာ
ဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်
ထို က်‌သေကျေနင်မှုကို
‌ လ သေလည်ကေင်
သော်ည်း
ကော င်း ကျူလွန်ရန်
ကျူး
လွ န်
ရန်
ရည်ရွယ်ချက်၊ သို့မဟု တ်
စတု တ္ထ - သူ တစ်ဦဦကို ရာ
ဇဝ ရဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်ထို
တ် ပြ စ်ဒဏ် ထို က် က်‌သေ
‌သော
အနို င်အထက်ပြုခြင်ဖြင့် သေ လည်ကေင်၊ ထို ကဲ့ထို ‌သော
သို့ ကဲ့ သို့‌သေ
အနို င်အထက်ပြုဟန်ပြခြင်ဖြင့်သော် သေလည်ကေင်
လ ည်း ကော င်း ပစ္စည်ကို သို့
ရယူ
မဟု ရန်တ် သို့မဟု တ်
သူ တစ်ဦဦ၏ ခံ ခံ စဆဲဖြစ်‌သည့်
စား
ဆဲ ဖြ
စ် ‌သ ည့် ဖြတ်သန်
ဖြတ် သ န်း သွလ သွား လာ
ခွင့် ကို ဖြစ်‌စေ၊ ရေသုံ စွဲခွင့်ကို ဖြစ်စေ၊
လ က် ရှိ
ဖြ စ်
သောလက်ရှိဖြစ်သေ
သို့မဟု တ် ခံ စဆဲဖြစ်သည့်
အ ခြားအ ကော အခြအကေင်အထည်မရှိသေ
င်အ ထ ည် မရှိ
သော
အခွင့်အရေကို ဖြစ်စေ လ က် လွ တ်လက်လွတ်‌စေရန်
‌စေရန် မသို့မဟု
သို့ ဟု တ်တ် ခံ စခံစား
ခွင့် ရှိ‌သေ အခွင့် အ‌ရေကိုခံဖြစ်‌စေ၊ခံ စ ခွင့်ရှိသည်ဟု ထင်မှ တ်သေ အခွင့်အရေကို ဖြစ်စေ
စား
ရယူသုံ စွဲရန်ရည်ရွယ်ချက်၊
ရည် ရွ
ယ် ချက် ၊ သို့မဟု တ်
ပဥ္စမ - ရဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်ထို က်‌သေ
အ နို
င်အ ထ က် ပြု
ခြ ဖြအနို င်အထက်ပြုခြင်ဖြ
င်း
င့်‌ သေလည်ကေင်၊ အနို င်အထက်ပြုဟန်ပြခြင်ဖြင့် သေလည်ကေင် သူ တစ်ဦဦအ
ဥပ‌ဒေနှ င့် အညီ ပြုရန်တဝန်မရှိသည်ကို
အ တ င်း အတင်အကျပ်ပြုစေရန်
အ ကျပ်
ပြု
စေရန်
သို့မဟု တ် ဥပဒေနှ င့် အညီ ပြုပို င်သည်ကို ပြုခြင်မှ အအတင်အကျပ်
တ င်း
အ ကျပ်
ပျက်ကွက်စေရန် ရည်ရွယ်ချက်။
၄၇။ ပု ဒ်မ ၁၄၂။ မည်သူ မဆို အစု အဝေတစ်ခု
ဥပခုဒေ
သည်
နှင့်ဥပဒေနှ
ဆ န့်
ကျင် င့်ဆန့်ကျင်သေ
သော
အစု အဝေ ဖြစ်မြေက်စေသည့်
အ ‌ကြော င်း
ခြအ‌ကြေင်ခြင်ရမျကို
င်း
ရာများ
ကို သိသိလျက်နှ
လျက် နှ
င့် ထို အစု အဝေတွင်တ မတမင်ပဝင်လျှင်
င်
ပါ
ဝင် လျှ
င် သို့မဟု တ် ဆက်လက်ပဝင်‌နေလျှင်
ထို
သူ ထို သူ
သ ည် ဥပ သည်
‌ဒေ ဥပ‌ဒေ
နှ င့် ဆန့်ကျင်‌သေ အစု အ‌ဝေတွင်ပဝင်သူ
ပါဝင်
သူမည် မည်၏။
၏။
၄၈။ ပု ဒ်မ ၁၄၃။ မည်သူ မဆို ဥပ‌ဒေနှ င့် ဆန့်ကျင်‌သေအစု ပါ
အ‌ဝေတစ်ခု
သူ တွင် ပဝင်သူ
ဝင်
ဖြစ်လျှင် ထို သူ ကို (၆)လအထိ ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျိုဖြစ်စေ၊
ငွေဒဏ် ဖြ စ်စေ၊ ဒဏ်ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊ ဒဏ်
နှ စ်ရပ်လုံ ဖြစ်‌စေ ချမှ တ်ရမည်။
၄၉။ ပု ဒ်မ ၁၄၄။ မည်သူ မဆို သေစေလေက်သေလက်နက်တစ်ခု
သို့
မဟု တ် ခု ဖြင့် သို့မဟု တ်
ရန်မူ သေ လက်နက်အဖြစ်ဖြင့် အသုံ ပြုခဲ့‌ သေ
‌သေစေသေစေတန်ရသေအရဝတ္ထ
တ န် ရာ‌သော
အ ရာဝတ္ ထု ု
တစ်ခု ခု ဖြင့် ဥပ‌ဒေနှ င့် ဆန့်ကျင်‌သေအစု
ပါ ဝအ‌ဝေတွင်
င်လျှ
င်ထိုပဝင်လျှင်
သူ ကိုထို သူ ကို (၂)နှ စ်ထိထေင်ဒဏ် တ စ် တစ်
မျိုမျို ဖြစ်စေ၊
ဖြ
စ်စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ငွေ ဒဏ်ဖြ စေ၊ဒဏ်နှ စ်ရပ်လုံ ဖြစ်‌စေ
စ် ဒဏ် နှ
စ်
ရပ် လုံးဖြ စ်
‌စေ
ချမှ တ်ရမည်။
၅၀။ ပု ဒ်မ ၁၄၆။ ဥပ‌ဒေနှ င့် ဆန့်ကျင်‌သေအစု အ‌ဝေက‌သေလည်ကေင်၊ ထို အစု အ‌ဝေ တွင် ပဝင်သူ
တစ်ဦဦကသေလည်ကေင် တူ ‌ညီ
သော ရည်ရွယ် တူ‌က်
ချ ညီသေရည်ရွယ်ချက်အတို
အ တို
င်း
‌ င်
ဆေင်ရွက်ရာ ၌ ရ၌ အနို
အ နိုင်အထက်ပြုလျှင်
င်
အ ထ က်ပြု
လျှင် သို့မဟုသို့
တ်မဟု အကြမ်ဖက် အ ကြမ်း
တ် ဖက်
လျှင် ထို အစု အဝေတွင် ပါ ပဝင်သူ
ဝင်
သူ တိုတို င်
င်း သည်
သ ည် ရု န်ရင်ဆန်ခတ်
ရု
န်းရင်း
ဆ န်
ခတ်
မှုကို ကျူလွန်သည်။
၅၁။ ပု ဒ်မ ၁၄၇။ မည်သူ မဆို ရု န်ရင်ဆန်ခတ်မှု
ကျူး
လွန်
လျှင် ကျူလွန်လျှင်ထို
ထို
သူ ကို သူ ကို (၂)နှ စ်ထိ ထေင်ဒဏ်တစ်
မျိုမျိုဖြစ်စေ၊ ငွေ
ဒဏ် ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ဖြစ်
စေ၊ ဒဏ်နှဒဏ်
စ်ရပ်လုံ
နှ
စ်ရပ်ဖြစ်‌စေ
လုံးဖြစ်
‌စေ
ချမှ တ်ရမည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
26

၅၂။ ပု ဒ်မ ၁၄၈။ မည်သူ မဆို သေစေလေက်သေလက်နက်ဖြင့်

သို့
မဟု
တ် ရန် သို့မဟု
မူ တ် ရန်မူ
သေ လက်နက်အဖြစ်ဖြင့် အသုံ ပြုလျှင်
‌သေစေသေစေတန်ရသေ
တ န်
ရာ
သော အ ရာ အရဝတ္ထ
ဝတ္ ထု တ ုတစ်ခု
စ်ခု
ခု ခု
ဖြင့် ရု န်ရင်
ဆ ဆန်ခတ်မှု
န်
ခတ်မှု ကျူလွန်လျှင်၊
ကျူး လွန်
လျှ ၊ထို
င် ထိုသူ
သူ ကို
ကို (၃)နှ စ်ထိ ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျိုဖြစ်စေ၊
ငွေ
ဒဏ် ငွေဒဏ်
ဖြစ်စေ၊ ဒဏ်နှ စ်ရပ်လုံ ဖြစ်‌စေချမှ
ချမှတ်ရမည် တ်ရမည်။
။
လူ့ကို ယ်ကို ထိခို က်စေသေပြစ်မှုမျ
‌ (Offence Affecting the Hunan Body)
၅၃။ လူ့ကို ယ်ကို ထိခို က်‌စေသေပြစ်မှုမျမှ အော
က် အေက်ပအတို
ပါ င်း င်
အ တို နှနှ
စ်မျို
စ်မျိုး
နှ စ်စ ခွဲခြ နို င်သည် -
(က) လူ့အသက်ကို ထိခို က်ကျူလွန်သည့် ပြစ်မှုမျ။ (Offence Affecting Human Life)
(ခ) လူ့ကို ယ်ကို ထိခို က်ကျူလွန်‌သေပြစ်မှုမျ။ (Offence Affecting Body Life)

ရဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်ထို က်‌သေလူ‌ သေမှု

၅၄။ ပု ဒ်မ ၂၉၉(၁)။ ‌ သေစေခြင်ဖြစ်တန်ရသေ
‌သော ကိုယ်
ကို ယ်အင်္ဂ
အ င်္
ဂါနာနကျင်မှု
ကျင်
မှု
ကို ဖြစ်‌စေရန်အကြံ ဖြင့် မည်သူ မဆို ပြုလု ပ်မှုတစ်ခု ခု ကို ပြု၍ လူ ကို‌ သေစေလျှင် ထို သူ သည်
လူ သတ်မှု မ‌မြေက်သည့် ရာ ဇဝတ် ရဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်ထို
ပြ စ် ဒဏ် ထို
က်‌သော က်‌သေလူ
လူသေမှု သေမှု
ကို ကျူလွန်သည်မည်၏။ထို့ပြင်
ထို့
ပြင် -
(၂)‌ သေစေရန်အကြံ ဖြင့် ဖြစ်‌စေ၊ ဖြစ်တတ်‌သေသဘေအရ အ မှ
န်
အား
ဖြအမှ
‌ န်အဖြင့်‌
င့်
သေစေ လေက်သေ ကို ယ်အင်္ဂ နကျင်မှုကို ဖြစ်‌စေရန်အကြံ ဖြင့်ဖြစ်‌စေ၊ မည်သူ မဆို
ပြုလု ပ်မှု တစ်ခု ခု ကို ပြု၍ လူ ကို‌ သေစေလျှင်၊ ထို သူ သည် ‌အေက်ပအချက်
တစ်ခု ခု ၌ လူ သတ်မှုမ‌မြေက်သည့်ရာ ရဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်ထို
ဇဝတ်
ပြ စ်ဒဏ်ထိုက်
‌သော က်‌သေ
လူ‌ သေမှုကို ကျူလွန်သည်မည်၏။
(က) ပြစ်မှုကျူလွန်သူ သည်ရု တ် ရုတတ်တရက်အကြီအကျယ်‌
ရက် အ ကျယ် ‌ ဒေသ
အ ကြီး ဒေါသ
ထွက်‌အေင် ပြုပြုခြင်ခံ
ခြင်း
ခံ ရရသဖြင့်
သ ဖြ
င့် မိမိကို ယ်ကို
မိမိ
ကို ယ်
ကို
မိမိ မချုပ်တည်နို င်သည့်
ဒေါ သ အတွင်၊ ဒေသ ထွက်အေင်ပြုသူကို ဖြစ်‌စေ၊
မှ ယွင်၍‌သေလည်ကေင်
မ‌တော် တဆ မ‌တေတဆ သေလည်ကေင်
၊ အ ခြား ၊ တအခြသူ
သူ စ် တစ်
ဦဦကို ဖြစ်‌စေ‌သေစေလျှင်
သေစေ လျှင် -
(ခ) ပြစ်မှုကျူလွန်သူ သည် ကို ယ်ကို ကို ဖြစ်‌စေ၊
ယ်ကို ဖြ စ်‌စေ ပစ္စ
၊ ည် ပစ္ စည်း
ကို ဖြစ်‌စေ ကကွယ်ခုပို
ခံင်ခွင့် ပို င်ခွင့် ကို
ကို သသ‌ဘေရို
‌ဘောရိုး
ဖြ ဖြ
င့် သုံ စွဲရတွင်
ဥပဒေ‌ က ဥပ‌ဒေကပေအပ်သည့်
ပေး
အ ပ်သ ည့် ကာ ကကွယ်
ကွ ယ် ခု ခံခု
ခံ
ပို င်ခွင့် ကို လို သည်ထက်ပို မို သုံ စွဲ၍ တ င် တင်ကူ
ကူး
ကြံ ကြံ
ရွယ်ရွယ်ခြင်မ
ခြ င်း
မ
ရှိဘဲနှ င့် လည်ကေင်၊ထို သို့ထို ကွ
ကာ သို့ကကွယ်ခု
ယ် ခု ခံ ရန်ခံ ရန် အလို့
အ လို့
ငှ လို သည်ထက်ပို ၍ အန္တရယ်ပြုရန်ကြံ ကြံရွယ်ခြ ရွယ်ခြင် မရှိဘဲနှ င့် လည်ကေင် ကကွယ်
င်း
ခု ခံ ပို င်ခွင့် သုံ စွဲရခြင်၏အကြေင်ရင်ဖြစ်သေလူ
၏ အ ကြော င်း
ရင်း
ဖြ
စ်သော လူ ကို ‌ ကို‌ သေစေလျှင်-
(ဂ) ပြည်သူ့ဝန်ထမ်ဖြစ်သေ သို့
မဟု သို့မဟု တ်
တ် ဖြေင့်မှ
ဖြော င့် န်စွ
မှ
န် စွာ
တရစီရင်‌ရေ
အ တွက် အတွက် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်ကို ကူ ကူ
ညီ ညီ‌သေ
‌သော ပြစ်မှု
ပြစ်
မှု
ကျူလွန်သူ
ဥပ‌ဒေသည်
က ပေးဥပ‌ဒေက
အ ပ် ပေအပ်သေအဏကို
သောအာ ဏာ ကို လို သည်ထက် ပို မို သုံ စွဲ၍
ပြည်သူ့ဝန်ထမ် အဖြစ်ဖြင့် တဝန်ဝတ္တ
ကျနရကို
စွာ ‌ ကျနစွ
ဆော င်ရွ ဆေင်ရွက်
က်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
27

ရေအတွက် ဥပဒေနှ ဥပဒေနှ

င့် င့် အအညီဖြစ်သည့်
ညီ ဖြ စ် အအပြင်
သ ည့်ပြင် လို လို
လည်လို အပ်သည်ဟု သ ဘော
‌ ရိုး ဖြင့် သ‌ဘေရို ဖြင့် မိမိမိမိ
ယုံ ကြည်‌သေပြုလုသေ
‌ ပ်မှုတစ်ခု
သူ ကို ပြုခြင်ဖြင့်
အ ပေါ် ၌ လည်ကေင်၊ သေသူ အပေ ၌
ရန်ငြိုထခြင်မရှိဘဲနှ
လူကို‌သေစေလျှ င့် လည်ကေင်လူ
င် ကို‌ သေစေလျှင် -
(ဃ) ပြစ်မှုကျူလွန်သူ သည် ရု တ် တ ရက် ရု က်
ခိုတ်တရက်ခို
ရန်
ဖြစ် က်ရန်ဖြစ်ပွ
ပွား
သဖြင့် ဒေသ
‌ အအမျက်
မျက် ပြင်ပြ၍
ပြ
င်း
ပြ၍ ရု တ်တရက် ရုတ်
တ ရက်
သတ်ပု တ်ကြရတွင် တင်ကူ
တ င် ကူး ကြံ
ကြံ
ရွ
ယ် ရွယ် ခြင်မရှိဘဲ
ခြ
င်း
မရှိ
ဘဲ
နှ င့် လည်ကေင် ‌ မ‌လျေသေ
မလျော် သော အခွင့် အ‌ရေယူသို့
ခြင်မဟုသို့မဟု
တ် တ် ရက်ရက်
ရက်ရက်
စက်စက် ထူ ထူခြခြ သို့ သို့မဟု
မဟုတ် တ် ရက်ရက်စက်စက် သို့မဟု တ် ထူထူခြား ခြ
ခြ ပြုမူ ခြင်မရှိဘဲနှ င့် လည်ကေင် ပြုလု ပ်လျှင်-
(င) အသက်(၁၈)နှ စ်‌ ကျေလွန်သည်လည်ဖြစ်၍၊
သ ဘော တူ အ သေခံ သဘေတူ
သ ည် အသေခံ သည်
လည်ဖြစ်‌သေ သို့မဟု တ် ထို့သို့‌သေဘေကို ခံ
ခံ ယူ
ယူ စွစွန့်စသည်
န့်
စားသ ည်
လည် ဖြစ်‌သေ လူ ကို ပြစ်မှုကျူလွန်သူ
သေစေ ကသေစေလျှင်။
လျှ င် ။
လူ သတ်မှုမ‌မြေက်သည့်
‌သေလူ‌
လူ အသေမှုအတွက်ပြစ်ဒဏ်
မှုတွ
က် ပြစ်
ဒဏ်
၅၅။ ပု ဒ်မ ၃ဝ၄။ မည်သူ မဆို လူ သတ်မှုမ‌မြေက်သည့်
ရာ
ဇဝတ်ရဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်
ပြ
စ်
ဒဏ်
ထို က်‌သေ လူ‌ သေမှုကို ကျူလွန်လျှင်
ထို
သူ ထို သူ
ကို ထောကိုင်
ထေင်ဒဏ်နှ
ဒဏ် စ် စ် (၂ဝ) ဖြစ်‌စေ၊ (၁၀)နှ စ်ထိထေင်ဒဏ်
နှ
တစ်မျိုမျိုဖြစ်စေချ
မှ
တ်ရမချမှ
ည့် တ်ရမည့်
ပြင် ပြင် ငွေဒဏ်လည်
‌ငွေဒဏ်လ ည်း ချမှ တ် ချ မှ
တ်
နို င်သည်။‌
ပေလျေခြင်ဖြင့် လူ‌ သေစေမှုအတွက်ပြစ်ဒဏ်
၅၆။ ပု ဒ်မ ၃ဝ၄ က။ မည်သူ မဆို ရဇဝတ်ပြစ်ဒဏ်ထို
လူ ‌သေမှု အ ဖြ က်‌သေ
စ်ဖြ လူ‌ သေမှုအဖြစ်ဖြ
င့်‌ သေ လည်ကေင်၊ လူ သတ်မှုအဖြစ်ဖြင့်သေလည်ကေင် ပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်ခြင်မခံ အထို
ရမ်းက်‌သေ အရမ်
ပြုလု ပ်မှုကို သို့မဟု တ် ပေလျေသေ ပြု
လုပ်မှုပြုလု
ကို ပြုပ်မှုကို ပြု၍ လူ
၍ လူ‌သေ
ကိုကို‌ သေစေ
စေ
လျှင်၊ ထို သူ ကို (၇)နှ စ်ထိ‌ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျိုချမှ တ်ရမည့် ပြင် ‌ငွေဒဏ်လည် ချမှ တ်နို င်သည်။ သို့ရတွင်
အဆို ပ ပြုလု ပ်မှုကို သေစေတန်ရသည်ဟု
‌ သိ လျက် သိလျက်နှ
နှ
င့်
ပြုလျှ င့်၊
င် ပြုလျှင်၊
‌ထေင်ဒဏ်ကို တို ၍ (၁ဝ)နှ စ်ထိ ချမှ တ်နို င်သည်။
လူ သတ်မှု
၅၇။ ပု ဒ်မ ၃ဝဝ။ ပြုလု ပ်မှုကို လူ သတ်မှုမ‌မြေက်သည့် လူ ‌သေမှုလူ‌ သေမှု ဖြ ဖြစ်‌အေင်
စ်
‌အော င်
ပြု‌သေ ပတ်ဝန်ကျင်ကြေင်ခြင်ရမရှိခဲ့‌
မည် သူ မဆို သေ၊‌သေစေ မည်သူ
ရန် အမဆို
ကြံ ဖြ သေစေရန်အကြံ ဖြင့်
င့်
ဖြစ်‌စေ၊ ဖြစ်တတ်‌ သေသဘေအရ
အ မှ န်အား ဖြ အမှ န်အဖြင့်‌သေစေ
င့် သေစေလေက်သေ
လော က်
သော
ကို ယ်အင်္ဂ နကျင်မှုကို ဖြစ်‌စေရန်
အ ကြံ ဖြ င့်
ဖြ စ်‌စေ၊ အကြံ ဖြင့် ဖြစ်‌စေ၊ ပြုလု ပ် ပြုလု ပ်မှု
မှု
တစ်ခု ခု ကို ပြု၍ လူ ကို‌ သေစေလျှင်၊ ထို သူ သည် လူ သတ်မှုကျူလွန်သည်မည်၏။
သ ည် မည် ၏။

လူ သတ်မှုအတွက်ပြစ်ဒဏ်
၅၈။ ပု ဒ်မ ၃ဝ၂။(၁) မည်သူ မဆို -

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
28

(က) ၂၀နှ စ်ထိထေင်ဒဏ်စီရင်ခြင်ခံ ရသည့် အတွင်

သို့တည်မဟု တ်
( ခ ) တင်ကူ ကြံ ရွယ်ချက်ဖြင့်
သို့
တ ည်းမဟု တ် သို့တည်မဟု တ်
(ဂ) ဤရဇသတ်ကြီအရ (၇)နှ စ်ထိထေင်ဒဏ်
ချမှတ်ချမှ
ခြ တ်ခြင်ခံ
င်း
ခံ
ထို က်‌ သေပြစ်မှုကို
ကျူး လွ ကျူလွန်‌နေစဉ်
န်‌နေစဉ် လူလူ
သ သတ်မှု
တ် မှု
ကို ကျူလွန်လျှင်
ထိုသူ ကို ထို သူ‌ ကို‌ သေဒ
သေဒဏ်ချမှ
ဏ်ချ
မှ
တ် ရတ်ရမ
မ
ည့် ပြင် ငွေဒဏ်လည်
‌ ချမှ တ်နို င် သည်။
(၂) မည်သူ မဆို ၊ အခြအချက်မျို၌လူ
ထို
သူကို သတ်မှုကျူလွန်လျှင်၊ ထို သူ ကို (၂၀)နှ စ်ထိ
ထေင်ဒဏ်ဖြစ်စေ၊(၁ဝ)နှ စ်ထိ‌အလု ပ်ကြမ်နှ င့် ထော
ထေင်ဒဏ်
င်
ဒဏ် ဖြစ်‌စေ
ဖြ စ်
‌စေ
ချမှ တ်ရမည့် အပြင်‌ ငွေဒဏ်လည်ချမှ တ်နို င်သည်။
၅၉။ ပု ဒ်မ ၃၀၉။ မည်သူ မဆို ၊ မိမိကို ယ်ကို မိမိသတ်ရန် အထု တ်၍ ထို
ပြ
စ်ထို ပြစ်မှု
မှု
ကို ကျူလွန်ရန် ရှေ့
ရှု ရှေ့ရှု‌သေ
‌သော ပြုလုပြု
ပ်မှုတစ်ခု
လု ပ်မှု
တ စ်ခု ခု
ကိုခု
ပြု
ကို ပြု
လျှင် ထို သူ ကို တစ်နှ စ်ထိအလု ပ်မဲ့ ထေင်ဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ငွေဒဏ် ဖြစ် ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
စေ ၊ ဒဏ် စ်ဒဏ်နှ စ်
နှ
ရပ်လုံ ဖြစ်စေချမှ
ချမှ
တ် ရမည်တ်ရမည်။
။
၆၀။ ပု ဒ်မ ၃၁၂။ မည်သူ မဆို ၊ ကို ယ်ဝန်ဆေင်မိန်မ၏အ သ က် အသက်ကိုက ယ်
ကို ကယ်ဆယ်
ဆ ယ်
လို‌ သေ သဘေရို ဖြင့် မဟု မဟုဘဲ
တ် တ်ဘဲ၊
၊ ကို ယ်ဝန်ဆေင်မိန်မကို
ကို
ယ် ဝန် ဆော င် မိ န်း
မကို
ကို ယ်ဝန်ပျက်စေရန် မိမိအလို အလျေက် ပြု ပြုလျှင်
လျှ င် ထို သူ ထိုကို
သူ ကို သုံ နှ စ်ထိသုံးနှစ်
ထိ
ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျိူဖြစ်စေ၊
ငွေ ဒဏ် ဖြစ်
စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ဒဏ် နှစ်ရပ်လုံး ဒဏ်နှ စ်ရပ်လုံဖြ စ် ဖြစ်
စေ ချမှ တ်ရမည်။ မိန်မသည်လှု ပ် လှုပ်ရှ သေ
ရှား
‌သော ကို ယ်
ကို ယ်ဝန်နှ
ဝန် နှင့်ဖြစ်
င့်ဖြစ်
လျှင် ထို သူ ကို ခု နစ်နှ စ်ထိ ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျို
ချမှတ် ရမည့် ပြချမှ တ်ရမည့်ပြင်
င် ငွေဒဏ် ငွေဒဏ်
လည် ချမှ တ်နို င်သည်။
၆၁။ ပု ဒ်မ ၃၁၂က ။ မည်သူ မဆို ၊ မိန်မတစ်ဦတစ်ယေက်၏
ကို ယ် ၊ သို့မဟု တ်ကို ယ်၊ သို့မဟု တ်
စိတ်ကျန်မရေအတွက် ထို မိ
န်း
မကို ထို မိန်မကို ပဋိသန္ဓေ
သ န္ဓေမတမတည်နို
ပဋိ ည်နို
င် င်အေင်
အော င်
ခွဲစိတ်ကု သရန် လို အပ် ကြေင်ဖြင့်၊ဤ ကိ ဤကိစ္စ
စ္စအ လို့ အလို့ဌ
ဌါ အစို ရခန့်ထ
အ စိုး
ရခန့်ထား
သည့်အဖွဲ့က ထေက်ခံ ခြင်မရှိဘဲ၊
ထို မိ မကိုထို မိန်မကို
န်း ပဋိ သ န္ ပဋိသန္ဓေ
ဓေမတ ည် မတည်နို
င် င်
နို
အေင် တတမင်ခွဲစိတ်ကု
မင်ခွဲ
စိ တ်ကု သသလျှင်
လျှင် ထို သူ အ သုံ နှ စ်ထိ
ထိုသူ အား သုံး
နှစ်
ထိ
ထေင်ဒဏ်ချမှ
ရမည့်ပြတ်ရမည့်ပြင်ငွေဒဏ်လည်ချမှ
င် ငွေ
ဒဏ် လ ည်း ချမှ
တ် နို
င်
သ ည် တ်နို
။ င်သည်။
သို့ရတွင် ထိုထို
မိန်းမိန်မ၏
မ၏ အသက်ကို
ကိုကယ်ဆယ်ရန်
အ သ က် က ယ်
ဆ ယ်
ရအလို့ဌ
န် အ လို့
ဌါ
ချက်ခြင်အရေယူ ဆော င်ရွဆေင်ရွက်ရသည့်ကိစ္စ
က်ရသ ည့် ကိစ္ င်မျတွင်
စများ
တွ အဆိုအပဆို
ပါ
ထေက်ခံ
လ က်ချက်လက်မှ
မှ
တ်ရယူ ရတ်ရယူ
န် မလို ။ရန်မလို ။
၆၂။ ပု ဒ်မ ၃၁၂ခ ။ မည်သူ မဆို ၊ ယေကျတစ်ဦတစ်ယေက်၏ ကို ယ် ၊ သို့
မဟုတ် ကို ယ်၊ သို့မဟု တ်
စိတ်ကျန်မရေအတွက် ထို ယော ထို ယေကျကို
ကျာ်း
ကို ပပဋိသန္ဓေ
ဋိ ပေနို
သ န္ဓေပေး နို
င်င်
စွမ်မရှိအေင်ခွဲ
စိ
တ် ခွဲစိတ်ကု
ကုသ ရန်သရန် လိုအ
လို အပ်ကြေင်ဖြင့်၊
ပ်ကြောင်း
ဖြ င့်၊ ဤကိစ္စဤ ကိ စ္စ
အလို့ဌ အစို ရခန့်ထသည့်အဖွဲ့
ထော က် ခံ ကင်း
ခြ မရှိ ၊ထေက်ခံ ခြင်မရှိဘဲ၊
ဘဲ ထို ထို
ယေကျကို ပဋိသပဋိသန္ဓေ
န္ဓေပေး ပေနို
နို
င်
စွ င်စွမ်မရှိအေင်
မ်း
မရှိအော င် တမင် တ မင်
ခွဲစိတ်ကု သလျှင် ထို သူ အ သုံ နှ စ် ထိထိထေင်ဒဏ်ချမှ
ထောင်ဒဏ် ချမှ
တ် တ်ရမည့်ပြင်
ရမည့်
ပြ င်
ငွေဒဏ်လည် ချမှ တ်နို င်သည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
29

၆၃။ ပု ဒ်မ ၃၁၂ဂ ။ မည်သူ မဆို ၊ မိမိ၏ကို ယ် သို့မဟု တ် စိတ်ကျန်မရေအတွက် မိ ကို မိမိကို
မိ
ပဋိသန္ဓေမတည်နို င်အေင်‌သေ၎င်၊ပဋိသန္ဓေပေနို
ခွဲ
စိတ် ကု သ ရန်င်စွမ်မရှိအေင်သေ၎င်၊ ခွဲစိတ်ကု သရန်
လို အပ်ကြေင်ဖြင့်၊ ဤ ကိဤကိစ္စ
စ္
စအ လို့ အလို့ဌ
ဌါ အစို ရခန့်ထသည့်အဖွဲ့
အ စိုး
ရခန့်
ထား က
သ ည့်အ ဖွဲ့က
ထေက်ခံ ခြင်မရှိဘဲ၊
ထို သို့ ထို သို့ ပဋိသန္ဓေ
ပဋိသ န္ဓေမတ မတည်နို
ည် နို
င်င်အေင်
အောင်
သို့မဟု တ် ပဋိသန္ဓေပေနို င်စွမ်မရှိအေင်
ခွဲ
စိတ် ကုသ ပေး ခွဲစိတ်ကု
သ ည် ကို သပေသည်ကိုမိ
မိသ ဘော မိမိသဘေ
အလျေက်ခံ ယူ လျှင်ထို သူအားထို သူ အ သုံ နှနှ
သုံး စ်ထိထေင်ဒဏ်ချမှ
စ်ထိ ထော င်
ဒဏ် ချ တ်ရ
မှ
တ်ရ
မည့်ပြင် ငွေဒဏ် လည် ချမှ တ်နို င်သည်။
၆၄။ ပု ဒ်မ ၃၁၂ဃ ။ မည်သူ မဆို ၊ တစ်ဦတစ်ယေက်‌‌ ကိုယ် သေ မသူ
သို့
ဟု ၏
တ်ကို ယ် သို့မဟု တ်
စိတ်ကျန်မရေအတွက်ထို သူကို ထို သူ ကို ပဋိသန္ဓေ
ပဋိ
သ န္ဓေမ မတည်နို
တ ည် င်
နို
င်
အေင်‌သေ၎င်၊ ပဋိ သ န္ ပဋိသန္ဓေ
ဓေပေး နို
င်
စွ ပေနို င်စွမ်
မ်း မရှိအေင်
မရှိ
အော င်
သေ၎င်၊ ခွဲ
စိခွဲစိတ်ကု
တ် ကု သရ သရန်
န် လို အပ်ကြေင်ဖြင့်၊
လို အ ပ် ကြောင်း
ဖြ ၊ ဤကိစ္စ အ ဤ ကိ
င့် စ္
စအ
လို့ဌ အစို ရခန့်ထသ ည့် အသည့်အဖွဲ့
ဖွဲ့
က က ထေက်ခံ
ထောက် ခံခြင်မရှိဘဲ၊
ခြ
င်းမရှိဘဲ ၊ ထို သူ ထိုသူ
ကို ထို သို့ ပဋိသန္ဓေမတည်နို င်အေင် သို့ သို့မဟု
မဟု တ်တ် ပဋိသန္ဓေ ပဋိ ပေနို င် နို
သ န္ဓေပေး င်
စွမ်မရှိအေင် တ မင် ခွဲတမင်ခွဲစိတ်ကု
စိတ် ကုသ ပေး သ သပေသဖြင့်
ဖြင့် ထို သူ‌ထို
သေဆုံ
သူ‌သေဆုံး
လျှင် ထို သို့ခွဲစိတ် ပေသူ အဆ ယ် ဆယ်နှ
နှ
စ်
ထိ စ်ထိထေင်ဒဏ်
ထော င်ဒဏ် ချမှ
ချ တ်ရမည့်
မှတ်ရမည့်
အပြင် ငွေဒဏ်လည် ချမှ တ်နို င်သည်။
နကျင်‌စေမှု
၆၅။ ပု ဒ်မ ၃၁၉။ မည်သူ မဆို ၊ တစ်ဦတစ်ယေက်သေသူ
ကိုယ်အ င်္
ဂါအ ကို ယ်အင်္ဂ
နကျင်‌အော အေင်သို့တည်မဟု
င်သို့
တ ည်း မဟုတ်တ် အနရေဂစွဲကပ်‌အေင်
‌ သို့
တ ည်း
မဟု သို့တည်မဟု တ်ချ
တ် ချည့်
ည့်
နဲ့‌အေင်ပြုလျှင်၊ထို
ထိုသူ သ ည် သူနာ
သည်နကျင်‌စေမှုကို
ကျင်
‌စေမှု
ကို
ပြု
သ ည် ပြုသည်မည်၏။
မည်၏။
အပြင်အထန်နကျင်‌စေမှု
၆၆။ ပု ဒ်မ ၃၂ဝ။‌ အေက်ပနကျင်စေမှုမျသလျှင်
အ ပြ
င်း
အ ထ န် နာ
ကျင် အပြင်အထန်နကျင်‌စေမှု
‌စေမှု
မည်၏ -
ပထမ လူ ကို သင်ကွပ်ခြင်၊
ဒု တိယ လူ ၏မျက်စိတစ်ဖက်ဖက်ကို အမြဲမမြင်အေင်ပြုခြင်၊
တတိယ လူ ၏နတစ်ဖက်ဖက်ကို
အ မြဲ
မကြား
‌အောင်အမြဲမကြအေင်ပြုခြင်၊
ပြု
ခြ င်း
၊
စတု တ္ထ ကို ယ်လက်အင်္ဂ အဆစ်အမျက်တစ်ခု
ကျိုး
ပဲ့ ခု ကျိုပဲ့
ပျက်စီအေင်ပြုခြင်၊
‌
ပဥ္စမ ကို ယ်လက်အင်္ဂ အဆစ်အမျက်တစ်ခု
အ င်အားကို ဖျခု ဆီး
က် ၏ အင်အကို ဖျက်ဆီ
ခြင် သို့တည် မဟု တ် အမြဲချို့တဲ့ အေင်ပြုခြင်၊
ဆဌမ ဦခေင်ကိုမျ
ဖြစ်‌စေ၊
က် နှာ
ကိုဖြ
စ် မျက်နှ ကို ဖြစ်‌စေ
‌စေ အ မြဲအမြဲအရု
အ ရု
ပ်
ဆ င်း ပ်ဆင်
ပျက်‌အေင်ပြုခြင်၊
သတ္တ မ အရို ကို သို့
သို့တည်မဟု
တ ည်းမဟုတ် တ် သွကိုသွား
ကျိုအက်ကွဲ
ကို ကျိုး
အ က်
ကွဲ
အေင်ဖြစ်စေ၊တိမ်လွှဲအေင်ဖြစ်စေပြုခြင်၊
တိ မ်း
လွှဲ
အော င်
ဖြ
စ်
စေပြုခြင်း
၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
30

အဌမ အသက်ကို အန္တရယ်ဖြစ်‌စေအေင် သို့

တ ည်း မဟု
တ်သို့တည်မဟု တ်
နာကျင်နကျင်ခံ
ခံ
ရ ရ
သူ သည် ရက်ပေင် (၂ဝ) အတွင် ကို ယ်အင်္ဂ အပြင်အထန်ဝေဒနခံ
သို့ ရအေင် သို့
တည် မဟု တ် ရက်ပေင် (၂ဝ) အတွင် မိမိလု ပ်‌ဆေင်မြဲအလု မ ပ်အကို င်တို့ကို မ
လု ပ်ကို င်နို င်အေင်နကျင်‌စေခြင်၊
နာ
ကျင်‌စေခြင်း
၊
၆၇။ နကျင်‌စေမှုရပြစ်ဒဏ်မျကို
ရာ
ဇသ တ် ကြီး
ပုဒ်မ ရဇသတ်ကြီပု ဒ်မ ပု ဒ်မ ၃၂၁ မှ ပု ဒ်မ ၃၂၆ အထိ ပြဋ္ဌန်ထပသည်။
၆၈။ ပု ဒ်မ ၃၃၄။ ဒေသထွက်အေင်ပြုသူ
အ ခြား
သူအား မှနာ
တပင်
ကျ စေအခြသူ
ရန် အမ နကျင်စေရန် မ
ကြံ ရွယ်ခဲ့‌ သေ သို့တည်မဟု တ်နာ နကျင်စေတန်ရသည်ကို
ကျင်
စေတ န် ရာ
သ ည် ကို မိမိမသိ
မိမိ
မသိ
ခဲ့‌ သေ မည်သူ မဆို မိမိအ ရု တ်တရက်အကြီအကျယ်ဒေသထွက်အေင်ပြုမှုကြေင့်
မိမိ မိမိ
အလို အလျေက် နာ နကျင်စေမှု
ကျ စေမှု ကို ပြုလျှင်
င် ကို
ပြု
လျှ
င်ထို သူ ကို ထိုတစ်လထိ
သူ ကို တ စ်လ ထိ
ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျိုဖြစ်စေ၊
ငါး
သော င်း
ထိ ငသေင်ထိ
ငွေ
ဒဏ် ဖြ
စ် ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
စေ၊ ဒဏ် နှဒဏ်နှ စ်
စ်
ရပ်လုံ ဖြစ်စေချမှ
ချ မှ
တ် တ်ရမည်။
ရမည် ။
၆၉။ ပု ဒ်မ ၃၃၅။ ဒေသထွက်အေင်ပြုသူ
အ ခြားအား မှနာ
သူ တပင်
ကျ စေ အခြသူ
ရန် အမ နကျင်စေရန် မ
ကြံ ရွယ်ခဲ့‌ သေ သို့တည်မဟု တ်နာကျင်နကျင်စေတန်ရသည်ကို
စေ တ န်ရာသ ည် ကို မိမိမသိ
မိမိ
မသိ
ခဲ့‌ သေ မည်သူ မဆို မိမိအ ရု တ်တရက်အကြီအကျယ်ဒေသထွက်အေင်ပြုမှုကြေင့်
မိမိ မိမိ
အလို အလျေက် အအပြင်အထန်နကျင်စေမှုကို
ပြ င်း
အ ထ န်
နာ
ကျင်စေမှု
ကို ပြုလျှင်
ပြု
လျှ င် ထို သူ ထို
သူ
ကို လေနှ စ်ထိထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျိုဖြစ်စေ၊
နှ
စ်သိ န်း
ထိ ငွေဒဏ် ဖြ နှစေ
စ်စ်သိန်ထိ
၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ဒဏ်နှ စ်ရပ်လုံ ဖြစ်စေချမှ
ချမှတ်ရမည်တ်ရမည်။
။
၇၀။ ပု ဒ်မ ၃၃၆။ လူ့အသက်ကို ဖြစ်စေ၊ အခြသူ တို့၏
လုံ
ခြုံလုံ
ရေးကိုခြုံဖြ
ရေကို
စ်
စေ၊ ဖြစ်စေ၊
ဘေဖြစ် အော အေင်
င် မည်သူ
မည်မဆို
သူ မဆို အရမ်သေ၎င်၊
အ ရမ်း ပေလျေ
‌သော်
၎င်း
၊ ပေါ့
လျော့
စွသေ၎င်
‌ ပြုပြုလု
လု ပ် ပ်မှု
မှု တစ်ခုတခု စ်
ကိုခု
ပြုလျှင်
ခုကိုပြု င်ထို သူ ကို ထို
လျှ တစ်
သူ ကို တ စ်
နှ စ်ထိထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျိုဖြစ်စေ၊
ငါး
သော င်း
ထိငွေဒဏ် ဖြ စ် ငသေင်ထိငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
စေ ၊ ဒဏ် ဒဏ်
နှ စ်ရပ် လုံ ဖြစ်စေချမှ
ချမှ
တ် ရမည်တ်ရမည်။
။
၇၁။ ပု ဒ်မ ၃၃၇။ လူ့အသက်ကို ဖြစ်စေ၊ အခြသူ တို့၏လုံခြုံလုံ
ရေးကိုခြုံဖြ
ရေကို
စ်
စေ၊ ဖြစ်စေ၊
ဘေဖြစ် အော အေင်
င် မည်သူ
မည် မဆို
သူ မဆို အရမ်သေ၎င်၊ အ ရမ်း ပေလျေ
‌သော်
၎င်း ၊ ပေါ့
လျော့
စွသေ၎င်
‌ ပြုလု
ပြု
လု ပ်ပ်မှုတစ်ခု
မှု
တ စ် ခု
ခု ခု ကို
ကို ပြုခြင်ဖြင့်
ပြုခြင်း
ဖြ တစ်ဦ
င့် တ စ်
ဦး
တစ်ယေက်သေသူနာ အ င်
ကျ စေလျှ နကျင်စေလျှင်
င် ထို ထိုကို
သူ သူ ကို နှ စ်နှ စ်ထိ
နှစ်နှ
စ်
ထိ
ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျို
ဖြစ်
စေ၊ ဖြစ်စေ၊နှ စ်သိနှထိ
န်း စ်သိန်ထိငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ငွေဒဏ် ဖြစ် စေ၊ ဒဏ်
ဒဏ်
နှ စ်ရပ်လုံ ဖြစ်စေချမှ
ချမှ
တ်ရမည် တ်ရမည်။
။
၇၂။ ပု ဒ်မ ၃၃၈။လူ့အသက်ကို ဖြစ်စေ၊ အခြသူ တို့၏
လုံ လုံ
ခြုံ
ရေးကိုခြုံဖြ
ရေကို
စ်
စေ၊ ဖြစ်စေ၊
ဘေဖြစ်အေင်မည် သူ မည်သူ မဆို
မဆို အရမ်သေ၎င်၊
အ ရမ်း‌သော်
၎င်း ၊ ပေလျေ ပေါ့ လျော့
စွသေ၎င်
‌ ပြုလု
ပြု
လု ပ် ပ်မှုတစ်ခု
မှု
တ စ် ခု
ခု ခု ကို
ကို ပြုခြင်ဖြင့်
ပြု ခြင်း
ဖြ
င့် တစ်ဦ တ စ်ဦး
တစ်ယေက်‌သေသူ အင်း
အ ပြ အ ထ န် အပြင်အထန်နကျင်စေလျှင်
နာ
ကျင် စေလျှ င် ထိုကို
ထို
သူ သူ ကို င ငါး
နှ စ်ထိထေင်ဒဏ် တ စ် တစ်မျိုမျိုချမှ
မျိုး
မျိုး
ချ မှတ်ရမတ်ရမည့်အပြင်
ည့်
အ ပြ င် ငွေဒဏ်ငွေဒဏ်
လည် ချမှ တ်နို င်သည်။
၇၃။ ပု ဒ်မ ၃၅၄။ မည်သူ မဆို မိန်မတစ်ဦ၏
ကာယိ ကယိန္ဒြေ
န္ဒြေကို ကိုက်
ပျ ပျက်စီစေ
စီး
စေ
ရန်အကြံ ဖြင့်‌ သေ၎င်၊ ကာကယိန္ဒြေ
ယိန္ဒြေပျ ပျက်စီတန်ရသည်ကို
က် စီးတ န်
ရာ
သ ည် ကို
သိလျက်နှ င့်‌သေ၎င် ထို
ထို
မိ မိန်မကို
န်း
မကိုလ လက်ရေက်မှု
က်
ရောက် မှု ကျူလွန် ကျူး လွန်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
31

လျှင် သို့တည်မဟု တ် ရာ ရဇဝတ်မကင်သေအနို

ဇဝတ်မက င်း ‌သော အ ထင်အထက်ပြုမှုကို
အ နို
င် က်ပြုမှု
ကို
ပြုလျှင် ထို သူ အ နှ စ်နှ စ်ထိထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျိုဖြစ်စေ၊
ငွေ
ဒဏ် ဖြ စ်စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ဒဏ်နှ
စ် ဒဏ်နှ စ်
ရပ်လုံ ဖြစ်စေချမှ
ချမှ
တ်ရမည် တ်ရမည်။
။
လူ ခို မှု၊သွေဆေင်ဆွဲခေမှု
သွေးဆော
င်
ဆွဲ ခေါ်
မှု
၇၄။ ပု ဒ်မ ၃၅၉။ လူ ခို မှုဆို သည်မှ
ပြ
ည် ထော င် ပြည်ထေင်စု
စုမြ
န်
မာ
နို
င်
ငံ မြန်မနို
မှအ ပ င်ငံ မှ အပ
သို့ လူ ခို မှုနှ င့် ဥပဒေ
ဥပဒေနှ
နှ အ င့်ညီ
င့် အညီအု
အု ပ် ထိပ်ထိန်သူ
န်း
သူထံ မှထံ မှ လူ ကိုလူ
ခို ကို
ယူ ခိုး
ယူ
မှု ဟူ ၍ နှ စ်မျိုရှိသည်။
၇၅။ ပု ဒ်မ ၃၆၀။ မည်သူ မဆို တစ်ဦတစ်ယေက်သေသူ
ထို
သူ ကို ယ် တို အ
က ထို သူ ကို ယ်တို င်က
င်
ဖြစ်စေ၊ ထို သူ့ကို ယ်စ ဥပဒေနှ င့် အညီ သဘေတူနိုသင်ခွင့်
ဘော ရှိသူ
မတူကဖြစ်စေ
ဘဲ သဘေမတူဘဲ
ပြည်ထေင်စု မြ မြန်မနို
န်မာနို
င် င်ငံ
ငံ မှအမှ အပသို့
ပသို့ ထု တ်ဆေင် ထု
တ်ဆောင် သွလျှင် ပြ ည်ပြည်ထေင်စု
ထော င်စု
မြန်မနိုလူ
င်ငံကို
မှ ခိုး
အပသို့လူ
ယူသ ည် ကိုမည်
ခို ယူ
၏သည်မည်၏။
။
၇၆။ ပု ဒ်မ ၃၆၁။ မည်သူ မဆို ဥပဒေနှ င့်အညီ အု ပ်ထိန်သူ ၏ထိ ထိန်သိမ်ခြင်မှ
န်း
သိမ်း
ခြ
င်း
မှ
အသက်ဆယ့်လေနှ စ်အေက်ယေကျလေကို အ သ က် ဆ ယ့် ဖြစ်စေ၊
ရှစ်
နှ
စ် အော က် အသက်ဆယ့်ရှ စ်နှ စ်အေက်
မိန်ကလေကို ဖြစ်စေ၊ စိ
တ် ပေါ့
သွပ်
သူ စိတ်ပေသွပ်သူ
ကိုဖြစ်
စေ၊ ကို ဖြစ်စေ၊ ထို ထို
အု ပ်ထိန်သူ က သ ဘော သဘေမတူ
မတူဘဲ ဘဲ ဆေင်ယူ
ဆော င် လျှင်
ယူ လျှင် သို့တည်မဟု တ်
သို့
တ ည်းမဟု တ်
ဖြယေင်ခြင်အဖြင့်
ထွက် သွားစေလျှ ထွက်သွစေလျှင်
င် ၊ ၊ ထို
အထိုရွ
အရွယ်
ယ် မရေက်‌သေသူ
မရော က် ‌သေး
သူ
ကို သို့တည်မဟု တ် ထိုစိ
တ် ထို စိတ်ပေသွပ်သူ
ပေါ့ သွပ်သူ ကိုကို ဥပဒေနှ
ဥပဒေ င့်အညီ
နှ င့်
အ ညီ
အု ပ်ထိန်သူ ထံသ
ခိုး
ယူ မှ ခိုည်
ယူမသည်မည်။
ည်။
၇၇။ ပု ဒ်မ ၃၆၃။ မည်သူ မဆို တစ်ဦတစ်ယေက်သေသူ
ပြ
ည် ထော စုအ ပြည်ထေင်စု
င်
မြန်မနို င်ငံ မှ အ မှပအပသို့ဖြစ်စေ၊
သို့ ဖြစ်စေ၊ ဥပဒေနှ
ဥပဒေင့် အညီ
နှအ ညီ အု ပ်ထိန်သူ အု
င့် ပ်ထိ
န်း
သူ
ထံ မှ ဖြစ်စေ ခို ယူ လျှင်
ထို သူထို သူ ကို ၇၇ နှ စ်ထိ
ကို နှထိထေင်ဒဏ်တစ်မျို
စ် ထော င်
ဒဏ်တ စ်
မျိုး
မျို ချမှ တ်ရမည့် အပြင် ငွေဒဏ်လည်ချမှ တ်နို င်သည်။
၇၈။ ပု ဒ်မ ၃၆၆။ မိန်မကအ လို အလို
မတူ မတူ
ဘဲဘဲ ထို ထို မိန်မကို
မိ မကိုတစ်ဦတစ်
န်း တ စ်
ဦး
တ စ်
ယေက်‌သေသူ နှ င့်ထိ မ်း
မြား
ပေး စားထိမ်မြပေစခြင်ဌ
ခြင်း
ဌါ အတင်အဓမ္မ
အ တ င်း အ ဓမ္ ပြု
မပြု
ရန် အကြံ နှ င့်‌သေ၎င်၊ ထို ထို အ
သို့သို့အတင်အဓမ္မ
တ င်းအ ဓမ္ မပြု ပြုခြင်
ခြ င်း ခံ ရမည့်ခံရမည့်
ဖြစ်တန်ရသည်ကို သိ လျက် သိလျက်နှ
နှ
င့်
‌သော် င့်‌သေ၎င်၊
၎င်း ၊ အနို င်အထက်ပြု
အ နို င်အ ထ က် ပြု
ခြင်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ ကာ
မ ကမ‌ ‌ သွေဆေင်အကျင့်ဖျက်ဆီခြင်ဖြင့်
သွေး ဆော င်
အ ကျင့် ဖျ က် ဆီး ခြင်း
ဖြ င့်
ဖြစ်စေ၊ မတရသဖြင့် ကာ မစကမစပ်ယှ
ပ်ယှ က်စေ က်စေရန်‌သေ၎င်၊
ရန်‌သော်၎င်း၊ ထို ထို
သို့သို့
အနို င်အထက်ပြုခြင် သို့တည်မဟု တ် ကာ ကမ‌သွေဆေင်အကျင့်ဖျက်ဆီ
မ‌သွေးဆော င်အ ကျင့် ဖျ က် ဆီး
ခြင်ခံ ရမည် ဖြစ်
တ န်ဖြစ်တန်ရသည်ကို
ရာ သ ည် ကို သိလျက်နှ
သိ လျင့်‌သေ၎င်
က် နှင့်
‌သော် ၎င်း
မည်သူ မဆို မိန်မတစ်ဦတစ်ယေက်အ
ခိုး
ယူ လျှ င်ခို ယူ သို့လျှင်
တ ည်း သို့တည်မဟု
မဟု တ် တ်
သွေဆေင်ဆွဲခေလျှင်
‌ ထို
သူကို ထို သူ ကို ဆ ယ် ဆယ်နှ
နှ
စ် ထိ စ်ထိထေင်ဒဏ်တစ်မျို
ထော င်
ဒဏ် တ စ် မျိုး
မျို ချမှ တ်ရမည့်အပြင် ငွေဒဏ်လည် ချမှ တ်နို င်သည်။
ပစ္စည်ကို ထိခို က်သည့်ပြစ်မှုမျ (Of Offences against Property)
ခို မှု
၇၉။ ပု ဒ်မ ၃၇၈။ တစ်ဦတစ်ယေက်သေသူ
ထို
သူ မ၏လက်ရှိမှ
သ ‌ဘောတူ ဘဲ ၊ ထို သူ သ‌ဘေမတူ ဘဲ
မည်သူ မဆို မရို မဖြေင့်သ‌ဘေဖြင့်
ရွှေ့
ပြော
င်း
နိုင် ပရွှေ့
‌သော စ္ ပြေင်နို င်‌သေပစ္စ ည်
စည်း

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
32

တစ်ခု ခု ကို ယူ ရန်ကြံ ရွယ်၍၊ ထို သို့ ယူ ရန်ကိစ္စအလို့ငှ ၊ ထို

ထို ပစ္စ
ပစ္ ည်ကို
စည်း
ကို ရွှေ့
စေ
ရွှေ့စေ
လျှင်၊ ထို သူ သည် ခို မှုကျူလွန်သည်မည်၏။
၈၀။ ခို မှုပြစ်ဒဏ်မျကို‌
အော က် ပါ
အ တို အေက်ပအတို
င်း
ပြ
ဋ္
ဌာန်း
ထား င်ပြဋ္ဌ
ပါသ ည် န်ထပသည် -
(က) ပု ဒ်မ ၃၇၉။ မည်သူ မဆို ခို မှုကို
ထို ကျူလွန်လျှင်
သူ
ကို ထို သူ ကို (၃)နှ စ်ထိ‌ထေင်ဒဏ်
တ စ် တစ်
မျိုမျိုဖြစ်စေ၊ ငွေ
ဒဏ်ဖြငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
စ်
စေ၊ ဒဏ်နှ
ဒဏ် စ်ရပ်လုံ
နှ
စ်
ရပ် လုံး
ဖြစ်‌စေ ချမှ တ်ရ မည်။
(ခ) ပု ဒ်မ ၃၈ဝ။ လူ‌ နေထို င်ရန်သေ၎င်၊ ပစ္ ပစ္စ
စည်း ည်သို‌
သို လှေ
‌လှော ရင်ရန်
င် န်
သေ၎င်၊ အသုံ
အ သုံး ပြု
ပြု ‌ ‌သေအ‌ဆေက်အအုံသော အ ‌ဆော က် အ အုံ
သို့တည်မဟု တ်တဲ တဲ သို့တည်မဟု
သို့တ ည်း မဟု တ်
တ် ရေယဉ်တစ်ခု
‌ရေယာ ခု စ်
ဉ်
တ ခုခု
အတွင်တွင် မည်သူ မဆို ခို မှုကို ထို ကျူလွန်လျှင်၊
သူ ကို ထို သူ ကို (၇)နှ စ်ထိ‌ထေင်ဒဏ် တ စ် တစ်
မျိုမျိုချမှ
ချ မှတ် တ်ရမည့်
ရမည့်
ပြ ပြင်‌ငွေ
င်‌ငွေဒဏ်လည်ချမှ တ်နို င်သည်။
(ဂ) ပု ဒ်မ ၃၈၁။ စရေဖြစ်စေ၊
‌ အ‌စေခံ
အ ‌စေခံဖြ စ်
စေဖြစ်စေ၊
၊ စာ စရေအနေနှ
‌ရေး
အ နေနှ င့်
င့်
သေ၎င်၊ စေ စေခို
ခို
င်းခြင်ခြင်ခံ
င်း
ခံ
ရသူ ရသူ ကဖြစ်စေ
က ဖြစ်စေ မိမိ မိ မိ
အစေခို
‌ င်သူ ၏ သို့ တသို့တည်မဟု
ည်း မဟု တ် တ် မိမိမိ
မိ အလု ပ်ရှ င်၏ အ လုပ်ရှင်
၏
လက်ရှိပစ္စည်တစ်ခု ခု နှ င့် စပ်လျဉ်၍ ခိုး
မှု
ကို
ကျူး
လွ န် ခို မှုကို ကျူလွန်
လျှင်၊ ထို သူ ကို (၇)နှ စ်ထိ ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျို
ချမှ တ် ရမည့် ချမှ
ပြ
င်‌ တ်ရမည့် ပြင်‌
ငွေဒဏ်လည် ချမှ တ်နို င်သည်။
(ဃ) ပု ဒ်မ ၃၈၂။ ခို မှုကို ကျူး ကျူလွန်ရန်အလို့ငှ
လွ
န်
ရန် အ လို့
ငှာ သေ၎င်၊
‌သော်၎င်း၊
ခို မှုကို
‌နော က်ကျူလွန်ပြီနေက် ထွက်‌ပြေ
ထွက်‌ပြေး လွတ်‌မြေက်ရန်အ
လွတ် ‌မြော
က် ရန် အ
လို့ငှ သေ၎င်၊
‌ ခိုကျူး
ခိုး
မှု မှုကျူလွန်၍
လွ န်၍ ရရှိ‌သေပစ္စ
ရရှိ ည်ပစ္
‌သော စည်း
ကို ဆက်လက်ထရှိနို င်ရန်အလို့ငှ
‌သော်၎င်း ၊ သေ၎င်၊ တတစ်ဦတစ်ယေက်
စ်ဦး တ စ်ယော က်
သေသူ ကို ‌သေစေ သေစေရန်
ရန် သို့တည်မဟု တ်နာ ကျင် နကျင်‌စေရန်
‌စေရန်
သို့တည်မဟု တား တ်ရတဆီရန်
ဆီး န်သို့ တ သို့တည်မဟု
ည်း မဟု တ် သေစေမည်
တ်‌သေ စေမည် ဟု ဖြစ်‌စေ၊ နကျင်‌စေမည်ဟု
ဖြစ်‌စေ၊ တဆီခံ ရ မည် မည်ဟု
ဟု ဖြ စ် ‌စေဖြစ်‌စေ၊
၊ ကြေက်ရွံ့
‌ကြော က် စေ
ရွံ့ရန်
စေ ရန်
ပြင်ဆင်ပြီမှ မမည်သူ
ည် သူ မမဆို
ဆို ခို မှုကို ခိုးမှု
ကို ကျူလွန် ကျူးလွန်
လျှင် ထို သူ ကို (၁ဝ)နှ စ်ထိ‌ ထေင်ဒဏ်ချမှ‌ငွေ တ်ရမည့်
ဒဏ်လ ည်းပြင် ငွေဒဏ်လည်
ချမှ တ်နို င်သည်။
ရဇဝတ်မကင်သေပစ္စ
‌သော
ပစ္
စည်း
အ လွဲ
သုံး ည်အလွဲသုံ
မှု စမှု
စား
၈၁။ ပု ဒ်မ ၄ဝ၃။ မည်သူ မဆို‌ ရွှေ့ပြေင်နို င်‌သေပစ္စည်ကို
မရိုး
မ‌ဖြော သော မရို မ‌ဖြေင့်သေ
င့်
သဘေဖြင့် အလွဲသုံ
အ လွဲ သုံး
စားစပြုလျှင်
ပြုလျှင် သို့တည်မဟုသို့ တ်တ ည်း မဟု
တ်
မိမိ၏ပစ္စည်အဖြစ်
‌ပြော
င်းပြေင်လွှဲခြင်ပြုလျှင်
လွှဲ
ခြ င်းပြု
လျှ င် ထို ထို
သူ သူ
ကိုကို (၂) နှ စ်ထိ‌ထေင်ဒဏ်
တ စ် တစ်မျိုမျို
မျိုး
မျိုး
ဖြစ်စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်‌စေ၊
‌ နှ စ်ရပ်စလုံ ဖြစ်‌စေချမှ
ချမှတ် ရမည်တ်ရမည်။
။
ရဇဝတ်မကင်သေယုံ
‌သော
ယုံ
ကြည်
အ ပ်
နှံကြည်အပ်နှံ
ရေး
‌ဖော
က်ဖျ က်ရေဖေက်ဖျက်မှု
မှု
၈၂။ ပု ဒ်မ ၄ဝ၅။ မည်သူ မဆို ၊ ပစ္စည်ကိုသို့သို့တည်မဟု
တ ည်း မဟု တ် ပစ္စည်စီမံတခန့်ခွဲပို
တ် စ်နည်းင်ခွင့် ကို တစ်နည်
နည်ဖြင့် ယုံ ကြည်အပ်နှံ
ယုံ
ကြ ည်အ ပ်
နှံ
ခြ ခြင်ခံ
င်းရသရသည်တွင်၊
ခံ ည် တွ
င်၊ ထို ပစ္စ ည်ထိုပစ္ စည်း
ကို မရို မ‌ဖြေင့်သေသဘေ ဖြ င့်
အ လွဲ
သုံး
စား
ပြု ဖြင့်
လျှ င် အလွဲသုံ စပြုလျှင်
သို့တည်မဟု တ် မိမိ
၏ပ မိမိ၏ပစ္စ
စ္စည်းအ ဖြည်အဖြစ်‌ပြေင်လွှဲလျှင်
စ်
‌ပြော
င်း
လွှဲ
လျှ င်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
33

သို့တည်မဟု တ် ယုံ ကြည်အပ်နှံ ခြင်ခံ ရသည့်‌ဆောအတို င်က်

င်
ရွ ရန် နဆေင်ရွက်ရန်နည်လမ်
ည်း လ မ်း
ကို ပြဋ္ဌန်သည့် ဥပ‌ဒေ၊
ညွှ န်ကြားချ က် ညွှန်ကြချက်ကို ကျူး
ကို ကျူလွန်၍‌သေ၎င်၊
လွ န် ၍‌သော် ၎င်း ၊
ယုံ ကြည်အပ်နှံ ခြင်ခံ ရသည့် အတို ‌ဆော င်င်
ရွက် ရန် ဆေင်ရွက်ရန် ကိ စ္ကိစ္စ
စနှ နှ င့်
င့်
စပ်လျဉ်၍ အအတည့်
တ ည့် အအလင်ဖြစ်‌စေ၊
လ င်း ဖြစ်‌စေ၊ သဘေသက်ရေက်စေခြင်ဖြ
သ ဘော သ က် ရော က် စေခြ င်းဖြ
င့် ဖြစ်‌စေ၊ မိမိချုပ်ဆို‌ သေ ဥပ‌ဒေနှ င့် ညီသည့် ပဋိညဉ်ကို ကျူး ကျူလွန်၍‌သေ၎င်၊
လွန်
၍‌သော် ၎င်း ၊
ထို ပစ္စည်ကို မရို
မရိုး မဖြေင့်သေသဘေဖြင့်
မဖြော င့်
သော သ ဘော ဖြင့် သုံ စွဲခြင် သုံး စွဲ
ခြင်း
ကို သို့တည်မဟုစီ တ်
မံခန့်စီမံခြ
ခွဲ ခန့်ခွဲခြင်ကို
င်း
ကို ပြု
လျှ င်ပြုလျှင် တသို့တည်မဟု
သို့ ည်း
မဟု တ်တ် အခြသူထို ကသို့
ထိုပြု
သို့ပြုသည်
သ ည်
ကို ခွင့် ပြုလျှင်၊ ထို သူ သည် ရဇဝတ်မကင်သေ
‌သော ယုံည်
ယုံ
ကြ ကြည်
အပ်နှံ‌ ရေဖေက်ဖျက်မှုကို
‌ ကျူး လွ န်သ ည် ကျူလွန်သည်မည်၏။
မည် ၏။ ရာရဇဝတ်မကင်သေ
ဇဝ တ် မက င်း‌သော
ယုံ ကြည် အပ်နှံ‌ ရေဖေက်ဖျက်မှု၏
ပြ စ်ဒဏ် များ
ကို ပြစ်ဒဏ်မျကိုရာ
ဇသ တ် ရဇသတ်ကြီပု
ကြီး
ပု ဒ် မ ဒ်မ
၄၀၆ မှ ပု ဒ်မ ၄၀၉ အထိ ပြဋ္ဌန်ထပသည်။
၈၃။ ရဇဝတ်မကင်သေယုံ
‌သောယုံ ကြည်
အ ပ် နှံ ကြည်အပ်နှံ‌
‌ရေး ဖော က် ဖျ ရေဖေက်ဖျက်မှု
က် မှု
ကျူလွန်ခြင်ဖြစ်မြေက်စေ
‌ဖြ
စ်
မြောက် စေ ရန်အတွက်
ရန်အ တွ က် အဓိကအချက်မှ အ ဓိ က အ ချ က်မှာ
ပစ္စည် သို့တည်မဟု တ် ပစ္စည်စီမံ ခန့်ခွဲပို
ယုံ ကြ င်ခွင့်
ည်ကို အ ယုံ ပ်
ကြည်
နှံခံ အပ်နှံ
ရ‌ကြောင်း ခံ ရ‌ကြေင်
ပေလွင်ရမည်ဖြစ်ပြီ
ထိုပစ္
စည်းကို ထို ပစ္စ ည်ကို မရိုး မမရို
‌ဖြော မ‌ဖြေင့်သေသဘေဖြ
င့်
သော သ ဘော ဖြ
င့် အလွဲသုံ စပြုခြင်၊ သုံး စွဲ
ခြ သုံ၊စွဲခြင်၊
င်း စီမံစီ
ခန့်ခွဲခြင်တစ်ရပ်
မံခန့် ခွဲ
ခြင်း
တ စ်ရပ်
ရပ်ထင်ရှ ရမည်။ ယုံ
ကြည် ယုံ အ
ကြည်အပ်နှံ‌
ပ် ‌ရေးရေ
နှံ ဖေက်ဖျက်မှုသည်
ဖော က် ဖျ က်မှု
သ ည်
တရမ‌ကြေင်အရဖြစ်‌စေ၊
ရာဇဝတ်ကြော င်း
အ ရဖြ ရဇဝတ်ကြေင်အရဖြစ်‌စေ၊
စ်
‌စေ၊ တ ရား စွဲ
ဆို တရစွဲဆို
နို င်သည့် အမှုအမျိုအစဖြစ်သည်။
၈၄။ ပု ဒ်မ ၄၁၀။ ခို ယူ ခြင်ဖြင့်‌သေ၎င်၊
ချော က်လှ န့်
တောင်းချေက်လှ
ယူ ခြ င်း န့်တေင်ယူ ခြင်
ဖြင့်‌သေ၎င်၊ လု လု က်
ယ ယက်ခြင်ဖြင့်သေ၎င်၊
ခြ င်း
ဖြ
င့်သော် ၎င်း၊ လက်ပြေင်လ က် ပြော င်း
သွသေပစ္စည်သည်၊
‌ ထို့
ပြင် ထို့ပြင် ရာ ရဇဝတ်မကင်သေ
ဇဝ တ် မက င်း သော အလွဲသုံ
အ လွဲစ သုံး စား
မှုခံ ရ‌သေ သို့တည်မဟု တ် ရဇဝတ်မကင်သေ
ယုံ ကြည် အ ပ် နှံ
ရေးယုံ ကြည်အပ်နှံ ရေ
ဖေက်ဖျက်မှုကျူး လွ န်ကျူလွန်ခြင်ခံ
ခြ င်း
ခံရ‌သော ရ‌သေ ပစ္စ
ပ စ္ ည်သည်
စည်း သ ည် ထို သို့ ထို သို့
လက်ပြေင်ခြင်ကိုသို့ သို့တည်
တ ည်း မဟု မဟု တ်
တ် အလွဲသုံ စပြုခြင်ကို
သို့ မသို့တည်မဟု
တ ည်း ဟု တ် ယုံ တ် ယုံ ကြည်
ကြည်
အပ်နှံ ရေဖေက်ဖျက်မှု ကျူး လွန်
ခြ ကျူလွန်ခြင်ကို
င်း
ကို ပြည်ထေင်စု
ပြ
ည်ထော င်စု
မြန်မနို င်ငံ အတွင်၌ဖြစ်စေ၊
အ ပ၌ဖြ စ်စေ အပ၌ဖြစ်စေ ခံ ရသ ည် ခံဖြ
ရသည်ဖြစ်လျှင်
စ်လျှ
င်
ခို ရပပစ္စည်မည်၏။
သို့ရာ
တွင် သို့ရတွင်
ထို
ပစ္စည်းသထို ည်
ပစ္စ ည်သည် ဥပဒေ ဥပဒေအရ
အရ လလက်ရှိ
က် ရှိ
ဖြစ်ထို က်သူ ၏လက်သို့ နေင်ပြန်လည်ရေက်ရှိသည့်
ခိုး
ရာပါ ပစ္
စည်း အ ဖြ အခ
စ် ခို ရပပစ္စ ည်အဖြစ်
မှ ရပ်စဲ၏။
၈၅။ ပု ဒ်မ ၄၁၁။ မည်သူ မဆို ၊ ခို ရပပစ္စည်ဖြစ်ကြေင်
သိ လျက် နှင့် သိလျက်နှ င့်
သို့တည်မဟု တ် ထို သို့ ထို သို့ ယုံယုံ
ကြည်ရန်
ကြည်ရန် အကြေင်ရှိလျက်နှ အ ကြော င့်ရှိ
င်း လျက်နှ
င့်
ထို ပစ္စည်ကို မရို
မရိုး မဖြေင့်သေသဘေဖြင့်
မဖြောင့်
သော သ ဘောဖြင့် လက်ခံ လ က်
ခံ
ခြင်သေ၎င်၊
‌ ဆ က်ဆက်လက်ထရှိခြင်သေ၎င်
လ က် ထား
ရှိ
ခြင်း
‌သော် ၎င်း ပြုလျှင်ပြု င်ထို သူ
လျှ ထို
သူ
ကို သုံ နှ စ်ထိ ထော ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျိုဖြစ်စေ၊
င်ဒဏ် တ စ်
မျိုး
မျိုး
ဖြ စ်စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်
ငွေ
ဒဏ်ဖြစ်
စေ၊ ဒဏ်နှ စ်ရပ်လုံ ဖြစ်စေချမှ
ချမှ တ် ရမည် တ်ရမည်။
။
၈၆။ ပု ဒ်မ ၄၁၅။ မည်သူ မဆို တစ်ဦတစ်ယေက်‌သေသူ
လှည့်
ဖြား
ခြ င်းအ လှ ည့်ဖြခြင်
ဖြင့် ထို သို့ လှ ည့်ဖြခံ ရ‌သေသူ
သူတက အားသူ တပအ
ပါး ပစ္ ပစ္စ
စည်း
တ စ် ည်တစ်ခု
ခုကိုခု ကို
ခု

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
34

ပေအပ်စေရန်ဖြစ်စေ၊
သူ တ ပါး သူ တပ ထံ တွ င်ထံ တွင် ပပစ္စ
စ္ ည်တစ်ခု
စည်း တ စ် ခု
ခုခုကို
ကို
ဆက်လက်ထရှိသည်ကို သ ဘော တူ သဘေတူ
စေရန် ဖြစေရန်ဖြစ်စေ၊
စ် စေ၊ ထို သို့
ထို သို့
လှ ည့်ဖြခြင်ခံ ရ‌သေသူ လိအ
မ်လ ည် လှ ည့် လိမ်လည်လှ
ဖြား
လို‌သော ည့်ဖြလို‌ သေ သ ဘော သဘေ
ဖြင့်‌သေ၎င်၊ မရို
မရိုး
မဖြောမဖြေင့်‌သေ
င့်
‌သော သဘေဖြင့်‌သေ၎င်
သ ဘော ဖြ င့်
‌သော်၎င်း
သွေဆေင်လျှင်
‌ သို့တ ည်း သို့တည်မဟု
မဟု တ် တ် တ တစ်ဦ စ် ဦး တစ်ယေက်‌သေသူ
တ စ် ယော က် ‌သောအသူ အား
လှ ည့်ဖြခြင်ဖြင့် ထိုသို့ထိုည့်
လှ သို့လှ
ဖြား
ခြည့်ဖြခြင်ခံ
င်း
ခံရသူ က ရသူ က အကယ်၍ အ က ယ် ၍
လှ ည့်ဖြခြင်မခံ ခဲ့ ရ‌သေ
မိ
မိပြု
မည် မဟု မိမိပြုမည်မဟု
တ် ‌သော တ်‌သေ သို့တည်မဟု
သို့
တ ည်း မဟု တ်တ်
မိမိပျက်ကွက်မည် မဟု တ်‌သေအရကို ပြု စေရပြုစေရန်‌သေ၎င်၊
န်‌သော်
၎င်း ၊ မပြုဘဲ
မပြုဘဲ
ပျက်ကွက်စေရန်‌သေ၎င်၊ ထိုထို သို့
သို့ လှ ည့်ဖြခြင်ခံ
လှ ရ‌သေသူ
ည့် ဖြား
ခြင်းခံအ‌သော
ရ သူအား
တမင်‌သွေဆေင်လျှင်၊ ထို့
ပြ င် ထို့ပြင် ထိုပြု
ထို ပြုလု
လု ပ်ပ်မှုက
မှု
က သို့တည် သို့တ ည်း
မဟု တ် ထို ပျက်ကွက်မှုက ထို သူ ၏ ကို ယ်ကို ဖြစ်စေ၊ စိတ်ကို ဖြစ်စေ၊ ဂု ဏ်သရေကို ဖြစ်စေ၊ ပစ္စည်ကို
ဖြစ်စေ ပျက်စီနစ်နစေခြင်သေ၎င်၊
‌သော် ၎င်း၊ အ န္ အန္တ
တရာ ယ် ရယ်ကို‌
ကို
‌သော် သေ၎င်
၎င်း ဖြစ်ဖြ
စ်
စေလျှင် သို့တည်မဟု တ် ထို သို့ထိုစ်
ဖြ သို့ဖြစ်စေတန်ရလျှင်
စေတ န် ရာ
လျှ င် ထိုထို
သူ
သူသည်
သ ည်
လိမ်လည်သည်မည်၏။
၈၇။ ပု ဒ်မ ၄၁၇။ မည်သူ မဆို ၊ လိမ်လည်မှု ကျူလွန်လျှင်
ထို
သူကိုထို သူတကိုစ်တစ်နှ
နှထိစ်ထိ
စ်
ထေင်ဒဏ် တ စ် တစ်မျိုမျိုဖြစ်စေ၊
မျိုး
မျိုး
ဖြစ်
စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ငွေ
ဒဏ် ဖြ
စ် စေ၊ ဒဏ် ဒဏ်
နှ စ်ရပ်လုံ ကို
ချ ဖြစ်စေချမှ
မှတ်ရမည် တ်ရမည်။
။
၈၈။ ပု ဒ်မ ၄၂၀။ မည်သူ မဆို ၊ လှ ည့်ဖြခြင်ခံတရ‌သေသူ
စ်
ခုခု အပစ္
‌သော တစ်ခု ခု‌ သေပစ္စ ည်
စည်း
ကို သူ တစ်ဦတစ်ယေက်သို့ ပေး အ ပ် စေရန်ပေအပ်စေရန်‌သေ၎င်၊
‌သော်
၎င်း ၊ တအဘို
အ ဘိုး န်တန်
စတမ်အမှ ကို တ်အသအလုံ
သို့
တ ည်း မကို
ဟု တ်သို့တည်မဟု တ် တ တစ်စိတ်တစ်ဒေသကို
စ်
စိ
တ် တ စ် ဒေသ ကို
ဖြစ်စေ၊ လက်မှ တ်ရေထို ခြင်သေ၎င်၊
‌သော်၎င်း
၊ တံတံ ဆိပ်
ဆိ ပ် ခတ်နှိပ် ခတ် နှိ
ပ်
ခြင်သေ၎င်
‌ သရှိသည်လည်ဖြစ်၍
ရှိ ည်လ ည်း ဖြ စ်၍ အဘို တန်စတမ်အမှ
အ ဘိုး တ န် တ်အသ
စာ
တ မ်း
အ မှ တ် အ သား
အဖြစ်သို့ ပြေင်လွှဲနို င်သည်လည်ဖြစ်‌သေ
အ ရာ အားလုံး
ကို အရအလုံ
သို့
တ ည်း မဟု ကို
တ် သို့တည်မဟု တ်
တစ်စိတ်တစ်ဒေသ ကို ဖြစ်စေပြုစေရန် သို့တည်မဟု တ်ပြ င်ဆ ပြင်ဆင်ရန်
င် ရန်
သို့တည်မဟု တ် ဖျ က် ဖျက်ဆီစေရန်‌သေ၎င်
ဆီး စေရန် ‌သော်၎င်း ထို လှ ည့်ဖြခံ
ထို လှ ရသူ
ည့်
ဖြား
ခံရသူ
အ လိမ်လည်၍ မရို မဖြေင့်‌သေသဘေနှ
‌သွေးဆော င်လျှ
င် င့် သွေဆေင်လျှင် ထို သူကို ထို သူ ကို
ခု နစ်နှ စ်ထိထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျို
ချမှ တ် ရမည့် အချမှ
ပြ တ်ရမည့်အပြင် ငွေ
င် ဒဏ်ငွေဒဏ်လည်
လ ည်း
ချမှ တ် နို င်သည်။
အထု တ်မှု (Attempt to Commit Offences)
၈၉။ ရဇသတ်ကြီဥပ‌ဒေတွင်
ပြ
စ် မှု
ကျူးလွန်
ခြင်း ပြစ်မှုကျူလွန်ခြင်သို့‌
သို့ ‌ က် ရေက်
ရော
ရှိရန် လို အပ်‌သေအဆင့်
ရှိ
ပါ
သ ည်မျရှိပသည်။ထို
။ထိုအ ဆ င့်အဆင့်
မှာမျမှ -
များ
(က) ပြစ်မှုကျူလွန်ရန်ကြံ စည်ခြင် (Intention)
(ခ) ပြစ်မှုကျူလွန်ရန်ပြင်ဆင်ခြင် (Preparation)
(ဂ) ပြစ်မှုကျူလွန်ရန်အထု တ်ခြင် (Attempt)
၉၀။ ပု ဒ်မ ၅၁၁။ မည်သူ မဆို ရဇသတ်ကြီအရ ‌ထော
င် ထေင်ဒဏ်ဖြစ်‌စေထို
ဒဏ်ဖြစ်
‌စေထို က်‌သောက်‌သေ
ပြစ်မှုကို ကျူလွန်ရန်‌သေ၎င်၊
ထို ‌သော ထို သို့‌သေ ပြ
သို့ စ် ပြစ်မှုကို
မှု
ကို
ကျူး လွ ကျူလွန်
န်
ရန်‌သေ၎င် အား
အထု
ထုတ်တ်၍၊
၍၊ ထို သို့ထို အထု တ်ရတွင်
သို့ အား
ထုတ်ပြစ်မှု
ရာ
တွ င် ပြ
စ်
မှု

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
35

ကျူလွန်ခြင်သို့ ရှေ့ ရှုသော ရှေ့ရှုသေ ပြုလုပြု

ပ်မှုတစ်ခု
လု ပ်
မှု
တ စ်ခု ခု
ကိုခု
ပြုရ၌၊
ကိုပြု
ရာ၌၊
အဆို ပ အထုပြ တ်မှုအတွက်
စ်ဒဏ် ချ မှ ပြစ်ဒဏ်ချမှ
တ်
ရ န်၊ တ်ရန်၊ ဤရဇသတ်ကြီ ၌ အတည့် အလင် ပြဋ္ဌန်ထ ခြခြင်
င်း
မရှိလျှင်၊ ထို သူ ကို သက်ဆို င်ရပြစ်မှုအတွက်
ပြ ဋ္ဌာန်း ပြဋ္ဌ
‌သော န်သေ
အ များ
ဆုံးအမျဆုံ
ကာ လ ကလ
အပို င် အခြ၏ ထထက်ဝက်အထိ‌
က်ဝက် အ ထိ ‌ ထေင်ဒဏ်တစ်မျိုမျိုဖြစ်‌စေ၊
ထော င် ဒဏ် တ စ်
မျိုး
မျိုး
ဖြစ်‌စေ၊
ထို ပြစ်မှုအတွက် ပြဋ္ဌန်သည့်‌ ငွေ
ဒဏ်ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ဖြ စ်စေ၊ ဒဏ်နှ
ဒဏ် စ်ရပ်လုံ
နှ
စ်
ရပ် ဖြစ်
လုံးဖြစ်
စေ ချမှ တ်ရမည်။
နိဂုံ
၉၁။ ရဇသတ်ကြီပ ပြ ဋ္ဌာန်း ပြဋ္ဌ
ထား
ချ က် န်ထချက်မျကို
များ
ကို သိရှိ
သိ ရှိ
လို က်နကြခြင်အဖြင့်
မိ
မိတို့
၏ မိမိတို့၏အ ကျိုး
အကျိုစီပွမျ
စီး
ပွား
များ သမက
သာ မက ပြည် ပြ ည်
သူ အမျ၏ အအကျိုစီပွကို
ကျိုးစီး
ပွား
ကိုပ
ပါ ဥပ‌ဒေဘေင်အတွင်၌
ဥပ‌ဒေဘော င်
အ တွင်း
၌
အကျိုစီပွဖြစ်ထွန်စေမည်ဖြစ်သဖြင့်
‌စေမည်ဖြစ်သ ဖြ
င့် အအထူထူးဂရုပြု
ဂရုပြုလို
လို က်နရန်
က်နာ
ရန် မ မ
သိမဖြစ်လို အပ်သည့် ပြဋ္ဌန်ချက်မျပင်ဖြစ်‌ပသည်။
ဖြစ်‌ပါသ ည်။

ရည်ညွှန်ကို ကစအု ပ်မျ

- မြန်မနိုရာ
င်ငံ
ဇသ ရဇသတ်ကြီ
တ်ကြီး
- မြန်မနို င်ငံ တရစီရင်ထုံ မျ
- ရဇသတ်ကြီကို
ပြ
င်
ဆ င်
သ ည့် ပြင်ဆင်သည့်
ဥပဒေ ဥပဒေ (၂၀၁၆၊ ၂၀၁၉၊ ၂၀၂၁)

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
36

အထူ ဥပဒေမျဘသရပ်

အထူ းဥပဒေများ

The Special Laws

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
37

နိဒါန်း

၁။ ရာဇသတ်ကြီးပါပြစ်မှုများကို စုံ စမ်းစစ်ဆေးစီရင်ရာတွင် မြန်မာနို င်ငံ အတွင်း ပြစ်မှု

ကျူးလွန်ရာနေရာ ဒေသမရွေး ပြစ်မှုဆို င်ရာကျင့် ထုံ းဥပဒေကို တစ်ပြေးညီလို က်နာဆောင် ရွက်
ကြရသည်။ ထို့အတူ အထူ းဥပဒေဆို င်ရာပြစ်မှုများတွင်လည်း အထူ းဥပဒေပါ သီးခြား
လု ပ်ထုံ းလု ပ်နည်း ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို လို က်နာကျင့် သုံ းကြရပါမည်။

ရည်ရွယ်ချက်

၂။ နို င်ငံ တော်မှ ပြဋ္ဌာန်းပေးလျက်ရှိသော တည်ဆဲအထူ းဥပဒေများကို သိရှိနားလည်ထား

ခြင်းအားဖြင့် စီမံ ခန့်ခွဲရေးလု ပ်ငန်းတာဝန်များကို ဥပဒေနှ င့် အညီကျွမ်းကျင်စွာဆောင်ရွက် နို င်သ
ည့် စွမ်းဆောင်ရည်ပြည့် ၀သောဝန်ထမ်းကောင်းများ ဖြစ်လာစေရန်ဖြစ်ပါသည်။

အထူ းဥပဒေ၏အဓိပ္ပါယ်

၃။ အထူ းဥပဒေဆို သည်မှ ာ သီးခြားအကြောင်းအရာတစ်ခု နှ င့် သက်ဆို င်သောဥပဒေကို

ဆို လို သည်။ ( ရာဇသတ်ကြီး ပု ဒ်မ ၄၁)

၁၉၂၃-ခု နှ စ်၊ မြန်မာနို င်ငံ အစို းရ လျှို့ဝှ က်ချက်များအက်ဥပ‌ဒေ

၄။ ၁၉၂၃-ခု နှ စ်၊ မြန်မာနို င်ငံ အစို းရ လျှို့ဝှ က်ချက်အက်ဥပ‌ဒေကို ၁၉၂၃-ခု နှ စ် ဧပြီလ(၂)

ရက်‌နေ့တွင် အိန္ဒိယအက်ဥပ‌ဒေအမှ တ် ၂၃ ဖြင့် ထု တ်ပြန်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ ပြီး ပု ဒ်မ‌ ပေါင်း(၁၅)ခု ပါဝင်
သည်။

၅။ ပု ဒ်မ-၁။ ဤအက်ဥပ‌ဒေသည် ပြည်‌‌ထောင်စု မြန်မာနို င်ငံ တစ်ဝန်းလုံ းနှ င့် သက်ဆို င် သည့်
အပြင် မည်သည့်‌ ဒေသတွင်မဆို ရှိ‌သော ပြည်‌ထောင်စု မြန်မာ နို င်ငံ သားအားလုံ းနှ င့် သော် ၄င်း၊
အစို းရအရာထမ်း၊ အမှုထမ်းအားလုံ းနှ င့် သော်လည်းကောင်း သက်ဆို င်သည်။

၆။ ပု ဒ်မ-၂။ ဤဥပ‌ဒေတွင် အ‌ကြောင်းအရာနှ င့် ဖြစ်‌စေ၊‌ ရှေ့နောက် စကားတို့နှ င့် ဖြစ်‌စေ၊ မဆန့်
ကျင်လျှင်-
(၁) နို င်ငံ တော်ပို င်နေရာ-ဆို သည့် စကားရပ်တွင် နို င်ငံ တော်က အမှ န်တကယ် အပ်နှံ သည်ဖြစ်‌စေ၊
မအပ်နှံ သည်ဖြစ်‌စေ၊ အစို းရဌာနတစ်ခု ခု က ရယူ ထား ‌သော ‌နေရာလည်း ပါဝင်သည်။
(၂) ဆက်သွယ်ခြင် သို့မဟု တ် လက်ခံ ရယူ ခြင် ဆို သည့် စကရပ်တွင်
အား
လုံးအလုံ
စ် ဖြစ်
ဖြ
စေ၊ တစ်စိတ် တစ်ဒေသဖြစ်စေ ဆက်သွယ်ခြင် သို့မဟု တ် လက်ခံ ရယူ ခြင် ပဝင်သည်။
ထို့ပြင် ဆက်သွယ်သေ သို့မဟု တ် လက်ခံ ရယူ သေ ပုံ ကြမ်၊ စနစ်ပုံ
စနစ် ၊၊ နမူ နနမူ
ပုံ နာ
ပုံ စံ ၊ အချက်အလက်၊ မှ တ်စု သို့မဟု တ် စတမ် အမှ
အ မှ အတ်အသ
တ် သို့မဟု
သား သို့ မဟု တ်တ် သတင်
သ တ င်း

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
38

ဖြစ်စေ၊ ယင်တို့၏ လို ရင်းလိုအရင်အချက်၊

ချ က် ၊ အကျိုသက်ရေက်မှု
အ ကျိုး သ က် ရော က်မှု
သို့မဟု တ် သရု ပ်ဖေပြချက်ဖြစ်စေပါဝင် သ ည် ။ ပဝင်သည်။ ထို့ပြင် ထို့ပြင် ပုံ ပုံ ကြမ်၊
ကြ မ်း
၊
စနစ်ပုံ ၊ နမူ နပုံ စံ ၊ အ ချ အချက်အလက်၊
က် အ လ က် ၊ မှ တ်စု
မှတ် စုသို့မဟု သို့ တ်မဟု စတမ်
တ် စာ တ မ်း
အမှ တ်အသမျ ရရယူ
ယူ ခြင်
ခြင်း သို့မဟုသို့ တ်မဟု တ်ဆက်လက်ထရှိခြင်ဆို ဆ က် လ က် ထားရှိ
ခြင်း
ဆို
သည့် စကရပ်တွင် ပုံ ကြမ်း ပုံ ကြမ်၊
၊ စနစ်ပုံ
စနစ် ၊၊
ပုံ နမူ နပုံ စံ ၊ နမူ နာ
ပုံ
စံ
၊
အချက်အလက်၊ မှ တ်စု ၊ သို့မဟု တ် စတမ်အမှ
တ စ် တ်အသ
ခု ကို တစ်ခု
လုံး ဖြ စ် စေလုံ၊
ကို ဖြစ်စေ၊
တစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ဖြစ်စေ မိတ္တ ူကူ ခြင် သို့ သို့မဟု
မ ဟု တ် တ် မိတ္တ
မိ တ္ တူ ူကူကူး
စေခြင်
စေခြ င်း
ပဝင်သည်။ ထို့
ပြင်ထို့ပြင် ပုံကြ
ပုံ ကြမ်၊
မ်း ၊ စနစ်ပုံ ၊စနစ် ပုံ
၊ နမူ နပုံ စံ ၊ နမူ နာပုံ
စံ၊
အချက်အလက်၊ မှ တ်စု သို့မဟု တ် စတမ်အမှ ဆ က် တ်အသနှ
သွ ယ် ခြ င်း င့် ဆက်သွယ်ခြင်
ဆိုသ ည့် ဆို သည့်
စကရပ်တွင်ပုံ ပုံ ကြမ်၊
ကြမ်း
၊ စနစ်ပုံ
စနစ် ပုံ
၊၊ နမူ နပုံ စံနမူ
၊ နာ
ပုံ
စံအချက်အလက်၊
၊ အ ချ က် အ လ က် ၊
မှ တ်စု သို့မဟု တ် စတမ်အမှ အတ် သား
တို့
ကို အသတို့ကို လွှဲ လွှဲပြေင်ခြင်
ပြော င်းခြင်း
သို့မဟု တ် တစ်ဆင့် ပေပို့ခြင်တို့ပဝင်သည်။
ပါဝင် သ ည် ။
(၃) စာတမ်းအမှ တ်အသား -ဆို သည့်စကားရပ်တွင် စာတမ်းအမှ တ်အသား တစ်စိတ် တစ်ဒေသ

လည်း ပါဝင်သည်။

(၄) နမူ နာပုံ စံ - ဆို သည့်စကားရပ်တွင် ရု ပ်ပုံ ၊ ပုံ စံ နှ င့် နမူ နာတို့ ပါဝင်သည်။

(၆) အစို ရလက်အေက်ခံ ရုံ ဆို သည့် စကရပ်တွင် အစို

န ရဌန
အ စိုး
ရဌာ တတစ်ခု
စ်
ခုခု ခု၌၌
သို့မဟု တ် အစို ရဌန တ စ် တစ်ခု
ခုလ ခုက်
ခု လက်အေက်၌ရှိသေ
အော
က်၌ရှိ
သော ရထူရာ
ထူး
သို့မဟု တ် အလု ပ်အကို င်တစ်ခု ခု ပဝင်သည်။
(၈) တမြစ်သည့်နေရ ဆို သည်မှ အေက်ပတို့ကို
သ ည်ဆို သည် -
ဆို
(က) နို င်ငံ တေပို င်ဆို င်သည့် သို့မဟု တ် သို့မဟု တ် နိုနိုငံ
င် င်ငံ
တော် တေကဖြစ်
က ဖြ စ်
စေ၊ နို င်ငံ တေ အတွက်ဖြစ်စေ လက်ရှိရယူ ထသည့် ကာကွကကွယ်ရေ
ယ် ရေး
အစီအမံ ၊ လက်နက်တို က်၊ ရေတပ်၊ ကြည်တပ် သို့မသို့မဟု
ဟု တ်တ် လေတ လေတပ် ပ်
အခြေစို က်ထရှိရ သို့ သို့မဟု
မဟု တ် တ် စခန်ချရဌန၊
စခန်းချ ရာ ဌာ န၊ မို င်၊ မို
င်း
၊
မို င်ကွင်၊စခန်း စခန်၊
၊ သင်္ဘေ
သ င်္ ဘော သို့မဟုသို့ တ်
မဟု တ်လေယဉ်ဖြစ် လေယာ ဉ် ဖြစ်
စေ၊ ထို သို့ပို င်ဆို င်သည့် သို့မဟု တ် လက်ရှိရယူ ထသည့် စစ် ဘစစ်ဘက်ဆို
က် ဆိုင်ရာင်ရ
ကြေနန် သို့ သို့မဟု
မဟု တ် တ် စကပြေစကား ပြောကြေနန်ဖြစ်စေကြေး နန်း ဖြ ၊ စေ
စ် ၊
ထို သို့ ပို င်ဆို င်သည့် သို့မဟု တ် လက်ရှိရယူ ထသည့် ဝို
င်ဝို လ
ယာ င်ယလက်
က်
သို့မဟု တ် အချက်ပြ ဆက်သွယ်ရေစခန်သို့ မသို့မဟု
ဟု တ်တ် ရုံရုံး ဖြစ်
ဖြစ်
စေ၊ ထို့ပြင် ထို သို့ပို င်ဆို င်သည့် သို့မဟု တ် လက်ရှိရယူ ထသည့် စစ်စစ်
ပစ္စည်ကို သို့မဟု
သို့မဟု တ် တ် ယင်တို့နှ င့်တို့
ယ င်း နှ
င့် သက်ဆို င် သ က် ဆို င်
သည့် ပုံ ကြမ်၊ စနစ်ပုံ
စနစ် ၊၊ နမူ နပုံ စံနမူ
ပုံ နာပုံ သို့မဟု တ် သို့
စံ မဟု တ်
စတမ်အမှ တ်အသ များ ကိုဖြ စ်စေ မျကို ဖြစ်စေ တ ည် တည်ဆေက်ရန်၊
ဆော က် ရန် ၊
ပြင်ဆင်ရန်၊ ပြုလု ပ်ရန်သို့မဟု တ် သို လှေ င်ရန် အ လို့ အလို့ငှ
ငှာ
သေလည်ကေင်၊စစ် ဖြစ် ပွား
ချိ စစ်ဖြစ်ပွချိန်တွင်
န်တွ င် အသုံ
အ သုံး ပြု
ပြု
သည့် သတ္တ ု၊ ဆီ သို့မဟု တ် တွင်ထွက်သတ္တ ပစ္ စည်း ရု ယူ
ပစ္စရန် ည်ရယူ
အ ရန် အ
လို့ငှ သေ လ ည်း လည်ကေင်
ကော င်း အသုံ ပြုသည့်အလု
အ သုံး ပြု သ ည့်ပ်ရုံအ၊ လုပ်ရုံ
၊
သင်္ဘေ ကျင်သို့မဟု
သို့ မဟု တ်အ တ်အခြနေရ၊
ခြားနေရာ ၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
39

(ခ) အစို ရနှ င့်ဖြစ်စေ၊ အ စိုး

ရကို ယ် အစို
စားတ ရကို
စ် ဦးဦးယ်စတစ်ဦဦနှ
နှ င့်ဖြ စ် င့်ဖြစ်
စေ ပြုလု ပ်သည့် ပဋိညဉ်အရ စစ် စစ်ပစ္စ
ပစ္ စည်း ည်
သေလည်ကေင်၊ယ င်း တို့
နှင့်ယင်တို့နှ င့် သက်ဆို
သ က် ဆိုင်သည့်
င်သ ည့်
ပုံ ကြမ်မျ၊ စန စနစ်မျ၊
စ် များ
၊ နမူ နပုံ စံနမျ
မူ နာ ပုံ
စံ များ သို့မဟု တ် သို့
မဟု တ်
စတမ် အ မှ အမှ
တ် အတ်အသ
သား မျကို သေလည်ကေင်များ
ကို သော် လ ည်း ကော င်း
ပြုလု ပ်၊ ပြင်ဆင်၊ ရယူ သို့မဟု တ် သို လှေ င်ရ ဖြ ဖြစ်သေ
စ်သော
နို င်ငံ တေပိုနေင်မဟု
ရာ ၊တ်သည့်နေရ၊
(ဂ) နို င်ငံ တေပို င်နေရသို့ မဟု သို့မဟု တ်
တ် နိုင်
နိုင်ငံ
ငံ တေကိစ္စ
တော် ကိ စ္ စအ အတွက်
တွ က်
အသုံ ပြုသည့် နေရာ တနေရတစ်ခု
စ်ခု
ခုနှင့်စပ်ခုလျ
နှ င့်ဉ်း
စပ်လျဉ်၍
၍ သတင် သ တ င်း
ပေက်ကြသွပက သို့မဟု တ် သို့မဟု တ် ထို နေ ထိုရာ နေရ ပျက်စီ
ပျ က် စီး
ယို ယွင်သွပက ရန် သူ အရန်သူ
တွ က်အတွက် အသုံ အ ဝင်မည်ဟူ
သုံးဝင်မည် သေ
ဟူ သော
အကြေင် ကြေင့်ထို
ကြော င့်
ထို နေရကို
နေ ရာကို ဤအက်ဥပဒေပ ဤ အ က် ဥပဒေပါ ကိစ္စ ကိ စ္စ
မျအလို့ငှ တား မြ စ် တမြစ်သည့်နေရ
သ ည့် နေရာ အဖြစ်
အ ဖြ စ် နို င်ငံ တေနို င်
ငံတော်
သမ္မတက ပြန်တမ်တွင် အ မိ အမိန့်ကြေငြစဖြင့်
န့်ကြော် ငြာ စာဖြ င့် အခအ ခါ
အလျေစွကြေ ကြေည၍
ညာ ၍ ထို သို့
ထို သို့ ကြေညသည့် ကြေ ညာ သ ည့် အမိန့် အ မိန့်
ကြေငြစမိတ္တ ူကို မြ န် မာဘာ သာ မြန်မဘသဖြင့်လည်ကေင်၊
ဖြ င့်
လ ည်း ကော င်း
၊ ဒေ ဒေသ
သ
သုံ ဘသရှိလျှင်
ထို ထိုဘာသာ ဘသဖြင့်
ဖြင့် လ လည်ကေင်
ည်းကော င်း စွဲကပ်စွဲ က ပ်
ထလျှင် အ ဆို အဆို
ပါပ နို င်ငံ တေပိုနို င်နေရ
င် ငံ
တော် ပို င် နေရာ
သို့မဟု တ် နို င်ငံ တေကိစ္စအတွက်အသုံ
အ တွ က်အ သုံး ပြု သပြုသည့်နေရ၊
ည့် နေရာ ၊
(ဃ) မီရထလမ်၊ လ မ်း ၊ လမ်၊ လ မ်း လမ်ကြေင်
ကြော င်း သို့မဟု သို့
မဟု တ်တ် ရေလမ် ရေလ မ်း
ကြေင် တတစ်ခု စ်ခု ခုနှ
ခု နှင့်
င့်
စပ်လျဉ်၍သေလည်ကေင်၊ အ ခြား အခြ ကု န်း
ကြောကု င်း
န်ကြေင်
သို့မဟု တ် ရေကြေင် ဆဆက်သွယ်ရေနည်လမ်မျ က် သွ ယ် ရေး နည်း လ မ်း များ(၎င်တို့၏ တ စ် တစ်စိတ်
စိတ် တ တစ် စ်
ဒေသဖြစ် သေသို့မဟု တ် ၎င်း တို့ နှင့်၎င်တို့နှ
စပ်ဆို င် င့်စပ်ဆို င်သေ
သော
လု ပ်ငန်မျသို့မဟု
သို့မဟု တ်အဆေက်အအုံ
တ် အ ဆော က်အ အုံ မျအပအဝင်
များ အ ပါ အ ဝင်)နှ င့်စပ်လျဉ်၍ ေလည်ကေင်၊
ဓတ်ငွေ့၊ ရေ ရေ သို့မဟု
သို့မဟု တ်တ် လျှပ်စစ်ဓတ်အပေ လျှ ပ်
စစ် ဓာ တ်အား ပေး
လု ပ်ငန်မျအတွက်ဖြ စ်စေ၊ အဖြစ်စေ၊အခြလု
ခြား
လု ပ် ငန်းပ်ငန် မျအတွက်
များ
အ တွ က်
ဖြစ်စေ အမျပြည်သူ အ ကျိုး အကျိုငှ အအသုံ
ငှာ သုံး ပြုပြုသည့်
သ ည့် နေရနေရာ
တစ်ခု ခု နှ င့် စပ်လျဉ်၍သေလည်ကေင်၊
စစ် ပစ္ စည်း စစ်ပစ္စ သို့
မဟု ည်
တ် သို့မဟု တ်
ယင်တို့နှ င့် သ က် သက်ဆို
ဆို င် င်သည့်
သ ည့် ပုံ ကြမ်မျ၊
ပုံ
ကြမ်း ၊ နမူ န
များ နမူ နာ
ပုံ စံ ၊ စနစ်ပုံ မျ သို့မဟု တ် စတမ် အ မှ အမှ
တ် အတ်အသမျကို
သားများ
ကို
နို င်ငံ တေအတွက် မဟု တ် မဟု၊တ်ဘဲ၊
ဘဲ အခြကိစ္စ
အ ခြား ကိ စ္အတွက်
စအ တွ က်
ပြုလု ပ်၊ ပြင်ဆင် သို့မဟု တ် သို လှေ င်သည့် နေရာ တနေရတစ်ခု
စ်ခုခုနှ
င့်ခု နှ င့်
စပ်လျဉ်၍သေ လ ည်း လည်ကေင်၊
ကော င်း၊ သတင်ပေက်ကြသွ
သ တ င်း ပေါ က် ကြားသွား
ပက သို့မဟု
သို့မဟု တ် တ် ၎င်တို့ကို ၎င်း တို့ ကို ဖျက်ဆီခြင်၊ ဖျ က် ဆီး ခြ
င်း
၊
တဆီခြင် သို့ မဟု သို့မဟု
တ် တ် ဝင်ရေက်စွက်ဖက်ခြင်ပြု
ဝင် ရော က် စွက် ဖက် ခြင်း
ပြု
ပက ရန် ရန်သူ
သူ အအတွက်တွ က် အသုံအဝင်မည်ဟူ
သုံးဝင် မည် သေ ဟူ သောအကြေင် အ ကြော င်း
ကြေင့် ၎၎င်တို့ကို
င်း
တို့ ကို ဤအက် ဤ အ က် ဥပဒေပကိစ္စမျအလို့ငှ တား မြစ်
သ ည့် တမြစ်သည့်နေရ
နေ ရာ
အဖြစ် နို င်ငံ တေ သမ္မတက ပြန်တမ်တွင်အ မိ အမိန့်ကြေငြစ
န့်
ကြော်ငြာ
စာ
ဖြင့် အခအလျေစွ ကြေ ညာ ၍ကြေည၍ထို ထိုကြေ
သို့ သို့ကြေညသည့်
ညာ သ ည့် အမိန် အ မိ န်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
40

ကြေငြစမိတ္တ ူကို (မြန်မဘသဖြင့် လ ည်းကောလည်ကေင်၊

င်း
၊ ) (ဒေသသုံ ဘသရှိလျှင်
ထို ထို
ဘသဖြင့် လည်ကေင်) စွဲကပ် ထလျှင်အ ဆို
အဆို
ပါပ မီရထလမ်၊
မီး
ရထား
လ မ်း
၊
လမ်၊ လမ်ကြေင်၊
လ မ်း
ကြော င်း၊ ရေလမ်ကြေင်
ရေလ မ်း
ကြော သို့မဟု တ်
င်း သို့
မဟုတ်
ကု န်ကြေင်၊ ရေကြော ရေကြေင်ဆက်သွယ်ရေ
င်း
ဆ က် သွ ယ် ရေး နည်လမ်မျ
နည်းလ မ်း
များ
နှ င့် နေရမျ။
၇။ ပု ဒ်မ-၃(၁)။ မည်သူ မဆို နို င်ငံ လုံ ခြုံ‌ ရေး သို့မဟု တ် အကျိုးထိ‌ရောက်စေသော ရည်ရွယ်ချက်
ဖြင့် -

(က) ပိတ်ပင်တားမြစ်သည့် ‌နေရာတစ်ခု ခု ကို ချဉ်းကပ်ခြင်း၊ ကြည့် ရှုစစ်‌ဆေးခြင်း၊ ‌ကျော်

ဖြတ်ခြင်းပြုလျှင် သို့မဟု တ် ထို နေရာအနီးတွင်ရှိ‌နေလျှင် သို့မဟု တ် ထို နေရာသို့
ဝင်‌ရောက်လျှင် သို့မဟု တ်

( ခ ) ရန်သူ အားတို က်ရို က်ဖြစစေ၊ သွယ်ဝို က်၍ဖြစ်‌စေ၊ အသုံ းဝင်‌စေရန်တွက်ချင့်၍

သို့မဟု တ် အသုံ းဝင်တန်ရာသောဟူ ၍ သို့မဟု တ် အသုံ းဝင်‌စေရန်ကြံ ရွယ် သော
မည်သည့် ပုံ ကြမ်း၊ စနစ်ပုံ ၊ နမူ နာပုံ စံ သို့မဟု တ် မှ တ်စု ကို မဆို ပြုလု ပ်လျှင် သို့မဟု တ်

(ဂ) ရန်သူ အားတို က်ရို က်ဖြစ်‌စေ၊ သွယ်ဝို က်၍ဖြစ်‌စေ၊ အသုံ းဝင်‌စေရန်ရည်ရွယ်၍

သို့မဟု တ် အသုံ းဝင်တန်ရာသည်ဟူ ၍ သို့မဟု တ် အသုံ းဝင်‌စေရန်ကြံ ရွယ်၍
လျှို့ဝှ က်ထားသည့် အစို းရ စကားဝှ က် (Secret Official Code) သို့မဟု တ် ကင်းစ
ကားဝှ က် (Password) တစ်ခု ခု ကို လည်းကောင်း၊ ပုံ ကြမ်း၊ စနစ်ပုံ ၊ နမူ နာပုံ စံ ၊
‌ဆောင်းပါး၊ မှ တ်စု သို့မဟု တ် အခြား စာတမ်းအမှ တ်သား သို့မဟု တ် သတင်း
တစ်ရပ်ရပ်ကို လည်းကောင်း၊ ရယူ ခြင်း၊ စု‌ ဆောင်းခြင်း၊ ‌ ရေးမှ တ်ခြင်း သို့မဟု တ်
ထု တ်‌ဝေခြင်းပြုလျှင် သို့မဟု တ် သူ တစ်ပါးအား ဆက်သွယ်၍ သိ‌စေလျှင် သို့မဟု တ်
အဆို ပါပြစ်မှုမှ ာ ခံ တပ်၊ လက်နက်ကို င်၊ ရေတပ်၊ ကြည်းတပ် သို့မဟု တ် ‌ လေတပ်
အ‌ခြေဆို က်ထားရှိရာ သို့မဟု တ် ချထားရာ ဌာန၊ မို င်း၊ မို င်းကွင်း၊ အလု ပ်ရုံ ၊ သ‌င်္ဘေ ာ
ကျင်း၊ စခန်း၊ သ‌င်္ဘေ ာသို့မဟု တ် ‌ လေယာဉ်နှ င့် စပ်လျဉ်း၍‌ သော် လည်းကောင်း၊
အစို းရ‌ ရေတပ်၊ ကြည်းတပ် သို့မဟု တ် ‌ လေတပ်‌ရေးရာကိစ္စများနှ င့်
စပ်လျဉ်း၍လည်းကောင်း၊ လျှို့ဝှ က် ထားသည့် အစို းရ စကားဝှ က် တစ်ခု ခု နှ င့်
စပ်လျဉ်း၍သော်လည်းကောင်း၊ ကျူးလွန်သည့် ပြစ်မှုဖြစ်လျှင် (၁၄) နှ စ်ထိ‌
ထောင်ဒဏ်၊ အခြားအမှုများ ဖြစ်လျှင် (၃)နှ စ်ထိ‌ထောင်ဒဏ်ချမှ တ်ခြင်းခံ ရမည်။

၈။ ပု ဒ်မ-၃(၂)။ ဤပု ဒ်မအရ ဆယ့်လေနှ စ်အထိ

ထောင်ထေင်ဒဏ်ချမှ
ဒဏ်
ချမှ
တ် င်တ်နို င်
နို
သည့် ပြစ်မှုအတွက် တရစွဲဆို သည့်အခ
နို
င်ငံ ၏ နို င်ငံ တေ၏
တော် လုံ လုံ ခြုံ ရေ
ခြုံ
ရေး

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
41

သို့မဟု တ် အကျိုစီပွကို ထိ ခို

က်ထိခို
စေ က်စေလို
လိုသ ည့် သည့် ရည်ရွယ်ချက်ရှိ
ရည် ရွယ် ချက် ရှိ
ကြေင် ထထင်ရှ
င်ရှား စေရန် စေရန် ပြုလု ပ်မှုတစ်စုံ တစ်ရကို ပြု
လု ပ်မှုတ စ် စုံ
တ စ် ရာ ကို
တရခံ က ကျူး ကျူလွန်သည်ဟု
လွ န်သ ည် ဟု ပြဆို ရန်မလို
ပြ ဆိုရန်။ မလို ။ ထို့ပြင် ထို့ပြ င်
အဆို ပ ပြုလု ပ်မှု နှ င့်စပ်လျဉ်၍ ၎၎င်အပေ အ ပေါ်သက်သေထင်ရှ
င်း သ က် သေထ မပြစေကမူ
င်ရှား
မပြ စေကာ မူ
အမှုအကြေင်ခြင်ရမျအရဖြစ်စေ၊
၎င်း၏ အ ပြု ၎င်၏
အ မူ အပြုအမူ သို့
မဟု တ် သို့မဟု တ်သိ ရှိ
ရ သိရှိရ
သည့် ၎င်၏အကျင့် ၎င်း၏ စရိတ္တ ရည် အရဖြစ်စေ
ရွ
ယ် ချ က် သ ည် ၎င်၏ နို ရည်ရွယ်ချက်သည်
င်ငံ နို င်ငံ တေ၏လုံ လုံခြုံ
ခြုံရေး
ရေ
သို့မဟု တ် အကျိုစီပွကို ထိ ခိုထိခို
က် စေ က်စေကြေင်
ကြော င်း သက်သေ
သ က် သေ ထင်ရှ ထ င် ရှား
ပေပေက်လျှင် ၎င်း အား ၎င်အ ပြစ်မှုထင်ရှ
ပြ စ် ထစီရင်နို
မှု င် ရှားရင်သည်။
စီ င်
နို
င်
သ ည် ။
ထို နေရတွင် အ သုံး အသုံ
ပြု ပြုသေ
သော သို့မဟု
သို့
မဟုတ်တ် အဆို ပနေရရှိ အ ဆို ပါ
နေ အရ
ရာ ရှိ အ ရာ
ဝတ္ထုတစ်ခု ခု နှ င့် သက်ဆို င်သေပုံ ကြမ်၊စနစ် စနစ်ပုံ
၊ ၊
ပုံ နမူ
နမူ နပုံ
နာပုံစံစံ
၊၊
အချက်အလက်၊ မှ တ်စု ၊ စတမ်အမှသို့
မဟု တ်အသ တ် သို့မဟု
သ တ င်း တ်
အ ချ သတင်အချက်အလက်
က် အ လ က်
တစ်ရပ်ရပ်ကို သေလည်ကေင်၊လျှို့ ဝှ က် ထား လျှို့ဝှ
သ ည့် က်ထသည့် တရဝင်
တ ရား ဝင်
သင်္ကေ တ၊ သို့မဟု တ် စကဝှ က်တစ်ခု တ ရား ဥခုပကို
ဒေ သေလည်ကေင်
နှ င့်အ ညီ တရဥပဒေနှ င့်အညီ
အပ်နှ င်ထသည့် အ ခွ င့် အခွင့် အာ အဏအရ
ဏာ အရ ဆေင်ရွက်သူ
ဆော င်ရွ က် မှ သူ
တစ်ပ
မှ
တ စ်ပါး အခြ အ ခြား
သူ တစ်ဦဦက ပြုလုပြုလု
ပ် ခြ ပ်ခြင်၊
င်း
၊ ရယူ ခြင်၊ ရယူ ခြ ၊ စု ဆေင်ခြင်၊ စု
င်း ဆော င်း
ခြ င်း၊
မှ တ်တမ်တင်ခြင်၊ထု တ် ပြ ထုခြ
န် တ်ပြန်ခြင်
င်း သို့မဟု
သို့ မဟု တ်
တ် ဆက်သွယ်ခြင်
ဆ က် သွ ယ် ခြင်း
ပြုလျှင် သက်သေထင်ရှ မပြစေကမူ အမှု အ ကြော အကြေင်ခြင်ရမျအရဖြစ်
င်း
ခြ င်း
ရာ များ
အ ရဖြ စ်
စေ၊ ၎င်၏ အအပြုအမူ ပြု အ မူ သို့မဟု သို့မတ်
ဟု တ်သိရှိရသည့် သိ ရှိရသအကျင့်စရိတ္တ
ည့် အ ကျင့် စာ ရိတ္ တ
အရဖြစ်စေ ၎င်၏ ရည် ရည်ရွယ်ချက်သည်
ရွယ် ချ က် သ ည် နို င်ငံနို
တေ၏
င်ငံ
တော် ၏ လုံ ခြုံ ရေ လုံ ခြုံ
ရေး
သို့မဟု တ် အကျိုစီပွကို ထိ ခို ထိခို
က် စေ က်စေကြေင်
ကြော င်း သက်သေထင်ရှ
သ က် သေထ င် ပြီ
ရှား
ပြီး
ဖြစ်သည်ဟု ပေပေက်လျှင် အ ဆို ပါ အဆို ပ ပုံ ကြ ပုံမ်း
ကြမ်၊စနစ်ပုံ
၊စနစ် ၊ ၊
ပုံ နမူန
နမူ နာ
ပုံ စံ ၊ အချက်အလက်၊ မှ တ်စု ၊ စတမ်အ မှ အမှ
တ် အတ်အသ သား သို့ သို့မဟု
မဟု တ် သတင်
တ် သ တ င်း
အချက်အလက်သည် အကျိုစီပွကိုထိ ခို ထိခို
က် စေ က်စေ လို လိုသ
သည့်
ည့် ရည်ရွယ်ချက်ရည် ရွယ် ချ က်
ဖြင့်ပြုလု ပ်ခြင်၊ ရယူ
ရယူ ခြင်၊
ခြင်း
၊ စု ဆေင်ခြင်၊ စု
ဆော င်း
ခြ မှ၊တ်တမ်တင်
င်း မှတ် တ မ်း တ င်
ခြင်၊ ထု
ထု တ်ပြန်ခြင်
တ် ပြန် ခြ င်း သို့မဟု တ်သို့ မဟု တ်ဆက်သွယ်ခြင်ဖြစ်သည် ဆ က် သွ ယ် ခြင်း
ဖြ စ် သ ည်
ဟု မှ တ်ယူ ရမည်။
၉။ ပု ဒ်မ-၅(၁)။ မည်သူ မဆို တမြစ်ထသည့်
နေရာ
နှ နေရနှသ
င့် င့် က်သက်ဆို
ဆို
င်
သော င်သေ
သို့မဟု တ် ထို နေရတွင် အ သုံး အသုံ
ပြု
သောပြုသေ သို့မဟု
သို့တ်တ် ထို နေရရှိထို
မဟု နေရာရှိ
ပစ္စည်တစ်ခု ခု သ
နှ င့်က်ဆိုင် သက်ဆို င်သေ သို့
သော သို့မဟု
မဟု တ် တ် ဤအက်ဥပဒေကို
ဤ အ က် ဥပဒေကို
ဆန့်ကျင်၍ ပြုလု ပ်ထသေ သို့ မသို့မဟု
ဟု တ်တ် ရရှိထသေ
ရရှိ
ထားသော သို့မဟု တ်သို့
မဟုတ်
အစို ရဝန်ထမ် ရာ ထူး
တာ ဝရထူထ တဝန်ထမ်ဆေင်နေသူ
န် မ်း
ဆော င်နေသူ တ စ် ဦး
ဦးကတစ်ဦဦက မိမိအ
မိ
မိ
အား
ယုံ ကြည်အပ်နှ င်ထသေ သို့ မဟု သို့မဟု
တ် တ် အစို ရဝန်ထမ်ရထူ
အ စိုးရဝန် ထ မ်း
ရာထူး တဝန် တာ ဝန်
ထမ်ဆေင် နေသူ နေသူ သို့မဟု
သို့မဟုတ်တ် ထမ်ဆေင်ခဲ့ ထ မ်းဖူ သူ င်
ဆော ခဲ့
ဖူး
သူအနေဖြင့် အ နေဖြင့်
သေလည်ကေင်၊ အ စိုး ရကို ယ် အစို
စား
ချု ရကို
ပ်
ဆို ယ်စချုပ်ဆို
သ ည့် သည့် ပဋိညဉ်
ပဋိ
ညာ ဉ်
လက်ရှိဖြစ်သူ သို့မဟု တ် လက်ရှိဖြစ်ခဲ့ ဖူ သူ အနေဖြင့်သေလည်ကေင်၊
အ ဆို ပါ ရာ ထူး အဆို ပ ရထူ
ကို ဖြစ်စေ၊ ပဋိညဉ်ကို လ ဖြစ်စေ
က် ရှိ
ဖြ စ်လက်ရှိဖြစ်သူ
သူ သို့မဟုသို့မဟု
တ် တ် လလက်ရှိဖြစ်
က်ရှိ
ဖြ
စ်
ခဲ့ ဖူ သူ လလက်အေက်တွင်
က် အော က် တွ င် အလု ပ်လုအ လုပ်ကို
ပ် င်သူ
လု ပ် ကို င်သူသို့မဟု တ် သို့
မဟု တ်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
42

လု ပ်ကို င်ခဲ့ ဖူ သူ အအနေဖြင့်သေ

နေဖြ င့်
သော် လည်ကေင်၊ လ ည်း ကော င်း ၊မိမိရရှိထသေ မိ မိ
ရရှိ
ထား သော
သို့မဟု တ် ရထူ အလျေက်အသုံလျှို့ဝှက် ထား ပြုခဲ့ သေ သလျှို့ဝှ ည့် တက်ထ ဝင် သည့်တရဝင်
ရား
သင်္ကေ တ သို့မဟု တ် စကဝှ က်ကို ပုံဖြစ်စေ၊
ကြ မ်း၊ ပုံ ကြမ်၊
စနစ် ပုံ၊ စနစ်ပုံ န၊ မူနာနမူ န
ပုံ စံ ၊ အချက်အလက်၊ မှ တ်စု ၊ စတမ်အမှ
သို့ မဟု တ်အသ
တ် သို့မဟု
သ တ င်း တ်ချ
အ သတင်အချက်
က်
အလက် တစ်ခု ခု ကို ဖြစ်စေ မိမိ၏လက်ဝယ်တွင်သေလည်ကေင်၊ မိ
မိ ၏ ကြီး မိမိ၏ကြီကြပ်မှု
ကြပ်မှု
အေက်တွင်သေလည်ကေင်ထရှိသူ
သော်လ ည်း ကော င်းထားရှိသူ ဖြ စ် သဖြစ်သည့်အလျေစွ
ည့် အား လျော် စွာ−
(က) ထို တရဝင်သင်္ကေ သို့ မဟု တတ် သို့မဟု တ် စကား ဝှ စကဝှ
က် ၊ က်၊ ပုံ ပုံကြ
ကြမ်၊
မ်း
၊
စနစ်ပုံ ၊ နမူ နပုံ စံ ၊ အ ချ အချက်အလက်၊
က် အ လ က် ၊ မှ တ်စု
မှ
တ် ၊ စု
၊ စတမ် စာ တ မ်း
အမှ တ်အသ သို့မဟု တ် သတင်အချက်အ လ က် အလက်ကို
ကို
နို င်ငံ တေ၏အကျိုစီပွအလို့ငှ မိမိ ဆ က် သွ ယ် ပြော မိမိဆက်သွယ်ပြေကြခွင့်
ကြား ခွင့်
ရှိသူ သို့မဟု တ် တရရုံ သို့ သို့မဟု
မဟု တ်
တ် မိမိပြေကြရန်
မိမိပြောကြား
ရန်
တဝန်ရှိသေ သူ မှ တ စ် သူ
ပါးမှ တစ်ပ အအခြသူ ခြား သူ တတစ်ဦဦအ
စ် ဦး ဦးအား တမင်တ မင်
ဆက်သွယ်ပြေကြလျှင်သို့မဟု သို့မဟု တ် တ်
(ခ) မိမိလက်ဝယ်ရှိသည့် သတင်အချက်အလက်ကို နို
င်ငံ ခြား နို င်ငံ ခြ
အင်အအကျိုအ တွ အတွက်
က် သို့မဟု
သို့မဟု တ်
တ် အခြတစ်နည်နည် အ ခြား တ စ် နည်း နည်း
ဖြင့် နို င်ငံ တေ၏လုံ ထိ ခြုံ ရေကို
ခို
က် စေရန် ထိခို
အ တွ က်စေရန်အတွက်
က် အ သုံး အသုံ ပြု
ပြု
လျှင် သို့မဟု တ်
(ဂ) ထို ပုံ ကြမ်၊ စနစ်ပုံ
စနစ် ပုံ၊၊ နမူ နပုံ စံန၊မူ နာ ပုံအချက်အလက်၊
စံ၊ အ ချက် အ လ က်၊
မှ တ်စု သို့မဟု တ် စတမ်အမှ မိ မိလတ်အသကို
က် ဝယ် တွ င်ဖြမိမိလက်ဝယ်တွင်ဖြစ်
စ်
စေ၊ မိမိကြီကြပ်မှုအေက်တွ င်ဖြစ် စေ တွင်ဖြစ်စေ ဆ က် လဆက်လက်ထပို
က် ထား င် င်
ပို
ခွင့်မရှိဘဲ သို့မဟု တ် မိမိတဝန်ကို ဆ န့် ကျဆန့်ကျင်လျက်
င်လျက် ဆဆက်လက်ထ
က် လ က် ထား
ရှိလျှင် သို့မဟု တ် ၎င်တို့ကို ပြ န် ပြန်ပေခြင်
ပေး ခြ င်း သို့မဟု သို့
မဟု တ်
တ်
စီမံ ခန့်ခွဲခြင်နှ င့်စပ်လျဉ်၍ဥပဒေနှ င့် အ ညီဥပဒေနှ င့်အညီ ခန့် အခန့်အပ်ထသေ
ပ်ထား သော
အဏပို င်ကထု တ်ဆင့်သည့် ညွှ န်ကြား ချ က် အား လုံး ကိုညွှန်ကြချက်အလုံ ကို
လို က်နရန်တမင်ပျက်ကွက်လျှင်သို့မဟု
တ မင် ပျ က် ကွ က် လျှ င် သို့
မဟု တ် တ်
(ဃ) ထို ပုံ ကြမ်၊ စနစ်ပုံ
စနစ် ၊၊
ပုံ နမူ နပုံ စံ ၊နမူ နာပုံစံအချက်အလက်၊
၊ အ ချ က် အ လ က် ၊
မှ တ်စု ၊ စတမ်အမှ တ်အသ၊
လျှို့ ဝှ
က် ထား သ ည့် လျှို့ဝှ က်ထသည့် တ ရားဝင်တရဝင်
သင်္ကေ တ၊ စကဝှ က် သို့ မသို့မဟု
ဟု တ်တ် သတင်အချက်အလက်ကို
သ တ င်း အ ချ က်အ လ က် ကို
ထို က်သင့် သည့် အတို င် ထိန်သိမ်ရန် ပျ က် ကွ ပျက်ကွက်
က် လျှင်
လျှ င်
သို့မဟု တ် ယင်တို့၏လုံအခြုံန္ မှုကို
တရာ ယ် ဖြ အန္တ
စ်စေလော ရယ်ဖြစ်စေလေက်အေင်
က် အော င်
ပြုမူ ဆေင်ရွက်လျှင် ဤ ပု ဒ် မအဤပု ရ ဒ်မအရပြ စ် ပြစ်မှု ကျူး
မှု ကျူလွန်သူ
လွန်
သူ
ဖြစ်သည်။
၁၀။ ပု ဒ်မ ၅(၂ )။ မည်သူ မဆို လျှို့ဝှ က်ထသည့် တ ရား တရဝင်သင်္ကေ
ဝ င် သ င်္ ကေတ တ
သို့မဟု တ် စကဝှ က်တစ်ခု
ကော ခု ကို သေလည်
င်း
၊ ပုံ
ကြမ်း ၊ ကေင်၊စနစ် ပုံ ၊
ပုံ ကြမ်၊ န စနစ်ပုံ ၊ န
မူ နပုံ စံ ၊ အချက်အလက်၊
အ ချက်အ လ က်၊ မှ တ်စု ၊မှ
တ်စု၊ စတမ်အမှ တ်အသ စာတ မ်း
အ မှ တ်
အ သား
သို့မဟု တ် သတင် အချက်အလက် တစ်ခု ခု ကို သေလည်ကေင်
လ က်ခံ စဉ်
ကလက်ခံ ယစဉ်က
င်းယင်
တရဝင် သ သင်္ကေ င်္ကေတ တ၊
၊ စကဝှစကားက်၊
ဝှက် ၊ပုံ ကြမ်၊ ပုံ ကြ စနစ်ပုံ
၊၊
မ်း နမူစနနစ်
ပုံ ၊ နမူ
နာ
ပုံ စံ ၊ အချက်အလက်၊ မှ တ်စု ၊ စတမ်အမှ
သို့ တ်အသ
မဟုတ် သသို့မဟု တ င်းအတ်
ချက်သတင်အချက်အလက်
အ လ က်
သည် ဤအက်ဥပဒေနှ င့် ဆန့်ကျင်၍ ဆက်သွယ်အကြေင်ကြခြင်ဖြစ်သည်ကို ဖြ
စ် သိလျက်နှ င့် ဖြစ်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
43

စေ၊ သိမည်ဟု ယုံ ကြည်ရန် လုံ လေက်သေအကြေင်

ရှိ
လျက်
နှ
င့်
ဖြစ်ရှိလျက်နှ င့်ဖြစ်စေ
စေ
လက်ခံ လျှင် ဤပု ဒ်မအရ ပြစ်မှု ကျူလွန်သူ
ဖြ သ ဖြစ်သည်။
စ် ည်။
၁၁။ ပု ဒ်မ၅(၃) မည်သူ မဆို မိမိ၏ လက်ဝယ်တွင် သို့မဟု တ် မိမိ၏ကြီကြပ်မှုအေက်တွင်
ရှိ ရှိ
သေ စစ်ပစ္စည်နှ င့် သ သက်ဆိုက် ဆိုင်
သင်သည့်
ည့် ပုံ ကြမ်၊ ပုံ
ကြမ်း၊စနစ်ပုံ ၊ စနစ်
နမူပုံ
န၊ နမူနာ
ပုံ စံ ၊ အချက်အလက်၊ မှ တ်စု ၊ စတမ်အမှ
သို့
မဟု တ်အသ
တ် သသို့မဟု အတ်
တ င်း ချ သတင်အချက်အလက်
က်
အ လ က်
တစ်ခု ခု ကို နို င်ငံ တေ၏လုံ ခြုံ ရေ
သို့
မဟု သို့မဟု တ်
တ် အအကျိုစီပွကို
ကျိုး
စီး ပွား
ကို
ထိခို က်စေရန် တို က်ရို က်ဖြစ်စေ၊ သွယ်ဝို က်၍ဖြစ်စေ၊ အခြနည်ဖြင့်ဖြစ်စေ
နိုင်ငံခြား နို င်ငံ ခြ
အင်အတစ်ခု ခုဆနှ င့်က်
သွ ဆက်သွယ်ဆေင်ရွက်လျှင်
ယ်ဆော င်ရွက် လျှ
င် ဤ ဤပု
ပု
ဒ်
မအဒ်မအရ
ရ ပြစ်မှု
ပြ စ်
မှု
ကျူလွန်သူ ဖြစ်သည်။
၁၂။ ပု ဒ်မ၅(၄)။ ဤပု ဒ်မအရ ပြစ်မှုကျူလွန်သူ ကိုင်
ထော ထေင်ဒဏ်နှ
ဒဏ်နှ စ် စ် စ်နှ စ်
နှ အထိ
အ ထိ
ဖြစ်စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ၊ ဒဏ်နှ စ်ရပ်လုံ ဖြစ်စေ ချမှ တ်ရမည်၊
၁၃။ ပု ဒ်မ ၆(၁)။ မည်သူ မဆို တမြစ်သည့်နေရနှ
ကို
ယ်
တို င့်င်
ဝင်
ခွကို ယ်တို င်ဝင်ခွင့်
င့်
ရရှိရန် သို့မဟု တ် သူ တစ်ပအ ဝင် ဝင်ခွင့်
ခွ င့် ရရှိရန် ရရှိ ရန် ကူ ညီလို ကူ သေ ညီ လို သော
ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်သေလည်ကေင်၊ နိုင်ငံ တော် ၏နိုလုံ
င်ငံခြုံ
တေ၏လုံ
ရေး ကိုခြုံ ရေကို
ထိခို က်စေ လို သေ အခြရည်ရွယ်ချက်တစ်ခု
တ စ်ခုခု
ဖြ င့်
သော် လ ခုည်း
ဖြင့်
ကော သေလည်ကေင်
င်း
−
(က) ဥပဒေနှ င့်အညီအခွင့်အမိန့်မရဘဲရေတပ်၊ ကြည်တပ်၊လေတ လေတပ်၊
ပ်၊ ရဲ
ရဲ
သို့မဟု တ် အခြတရ၀င် ဝတ် စုံ ဝတ်စုံ
များ
ကို
ဖြ မျကို
စ်စေဖြစ်စေ၊
၊
လိမ်လည်လှ ည့်ဖြနို င်လေက်အေင် အ ဆို ပါဝတ် စုံ
နှအဆို ပဝတ်စုံ နှ င့်
င့်
ပုံ သဏ္ဌ န်တူ သေ ဝတ် တဝတ်စုံ
စုံ စ် ခုခု တစ်ခု
ကို ဖြစ်ခုစေ
ကို ဖြစ်စေ အသုံ
အ သုံး ပြုပြု
လျှင် သို့မဟု တ် ဝတ်ဆင်လျှင် သို့မဟု တ် မိမိသည် အဆို ပ ဝတ်စုံ တစ်ခု ခု ကို အသုံ ပြု
ပို င်ခွင့် သို့မဟု တ် ဝတ်ဆင်ပို င်ခွင့်ရှိသူ ဖြစ်သည်ဟု မဟု တ်မမှ န် ပြေဆို လျှင်၊
သို့မဟု တ်
(ခ) မမှ န်ကန်သေ အကြေင်အရ တ စ် တစ်ခု
ခု ခု
ကို ခု ကို နှုတ်ဖြင့်ဖြစ်
နှု
တ် ဖြ င့်
ဖြ စ်
စေ၊ စဖြင့်ဖြစ်စေ
ထု တ် ဖော် ထုဆို
ပြ တ်ဖေပြဆို
ချ က် ချက် သို့ မသို့မဟု
ဟု တ် တ်
လျှေက်လွှ သို့ သို့မဟု
မဟု တ် တ် မိမိကို ယ်တို
မိ မိ င်သေ
ကို ယ်တို င်သော်
လည်ကေင်၊ မိ မိကို မိမိကို
ယ် စား ယ်စသေလည်ကေင်၊
သော် လ ည်း ကော င်း၊
လက်မှ တ်ရေထို ထသည့် စာတ မ်း အ မှ စတမ်အမှ
တ် အ သား တ်အသ တတစ်ခု
စ် ခုခုခု
အဖြစ် မဟု တ်မမှ န်ကြေင် သိလျက်နှ
သိ လျက် နှ င့်
င့် ပြုလု ပ်လျှင်
ပြုလု ပ် လျှ င်
သို့မဟု တ် ယင်သို့ ပြု ပြုလု
လု ပ် ပ်ခြင်ကို
ခြ င်း
ကို အလို အ တူလို
အလို
တူ အပ လို ပါ
ဖြစ်လျှင် သို့မဟု တ် ယင်သို့ ပျ ပျက်ကွက်ခြင်ကို
က် ကွ က် ခြ င်း
ကို
အလို တူ အလို ပဖြစ်လျှင်သို့မဟု
သို့
မဟု တ် တ်
(ဂ) နို င်ငံ ကူ လက်မှသို့
တ်တစ်ခု
မဟု တ် ခု
၊ သို့မဟု
ရေတ တ်၊ပ် ၊ ရေတပ်၊ ကြည်း ကြည်တပ်၊
တ ပ် ၊
လေတပ်၊ ရဲ သို့မဟု တ် ဌနဆို လင်ရက် မှ လက်မှ
တ် ၊ တ်၊ ခွ ခွင့်ပြုမိန့်၊
င့်
ပြု မိန့်
၊
သက်သေခံ လက်မှ တ်၊ လို င်စင် သို့မဟု တ် အခြအလတူ စာ တ မ်း စတမ်
အမှ တ်အသ တစ်ခု ခု ကို (ဤပု ဒ်မတွင် နေင်၌ အ အစို စိုး
ရစာရစတမ်
တ မ်း
အမှ တ်အသဟူရ ၍ည် ရည်ညွှန်သည့်
ညွှ သ ည့် ) လိမ်လည် အတု ပြု လျှင်၊ပြေင်လဲလျှင်
န်း
သို့မဟု တ်၊ ပြင်ဆင်လျှင် သို့မဟု တ်၊ ထို သို့ လိမ်လည် အတု ပြုထသည့်
သို့မဟု တ် ပြေင်လဲထသည့်
သို့မဟု တ် သို့မဟု စ တ်
ည်း စည်ကမ်နှ
က မ်း နှင့် င့် မ မ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
44

ညီသည့် အစို ရ စတမ်အမှ

စာတ မ်း အ မှ တ်အသကို
တ်အ သား ကို သိလျက်နှသိ င့် လျက် နှင့်
အသုံ ပြုလျှင်သို့မဟု
သို့ မဟုတ်လ က် တ်လက်ရှိထလျှင်သို့မဟု
ရှိ
ထား လျှ င် သို့
မဟု တ် တ်
(ဃ) အစို ရရထူ တခုလ၌က် ရှိ
ဆော လက်ရှိဆေင်ရွက်နေသူ
င် ရွ က် နေသူ သို့သို့မဟု
မဟု တ်တ်
အစို ရရထူ ၌ လ က် လက်ရှိ
ရှိ ဆေင်ရွက်နေသူ
ဆော င်
ရွ က် နေသူ ထံတွ
ထံ တွင်
င် အလု ပ် အ လု ပ်
လု ပ်ကို င်လျက်ရှိသည်ဟု အယေင်ဆေင် ခြ င်းသို့ခြင်သို့မဟု
မဟု တ် တ် မဟု မဟုတ်တ်
မမှ န်ဖေပြခြင်ပြုလျှင် သို့မဟု တ် သို့မဟု တ် အအစို
ရရစတမ်
စိုးစာ တ မ်း
အမှ တ်အသ သို့မဟု တ် လျှို့ဝှ က်ထသည့်တ ရား တရဝင်သင်္ကေ
ဝင်သ င်္ ကေတ တ
သို့မဟု တ် စကဝှ က်ကို နည်း လနည်လမ်တကျထု
မ်းတ ကျထု တ်ပေး တ်ပေခြင်
ခြ
င်း
သို့မဟု တ် ဆက်သွယ်ပြေကြ ခြ ခြင်ခံ
င်း
ခံ ရသူ ရသူ အဖြစ်ဖြစ်စေ၊
အ ဖြ စ်ဖြစ်စေ၊မ မ
ခံ ရသူ အဖြစ် ဖြစ်စေ အယေင်ဆေင်ခြင် သို့ မဟု တ်သို့မဟုမဟု တ်တ် မဟု
မမှ တ်မမှ န်
န်
ဖေပြခြင်ပြုလျှင်သို့မဟု တ် သို့မဟု တ် အအစို စိုး
ရစာ ရစတမ်အမှ
တ မ်းအ မှ တ်တ်
အသ၊ လျှို့ဝှ
လျှို့ ဝှ က်ထသည့်
က် ထား သ ည့် တရဝင်သင်္ကေ တ ရား ဝင် သတင်္ ကေတ
သို့မဟု တ် စကဝှ က်ကိုမိ မိအ တွ မိမိအတွက်ဖြစ်စေ၊
က် ဖြ စ်စေ၊ သူတ
သူ တစ်ပ
စ်ပါး
အတွက်ဖြစ်စေ ရယူ လို သေအကြံ ဖြင့်မဟု တ် မဟု
မမှန်
သောတ်မမှ န်သေ
အကြေင်အရကို ပြု
လုပ် သိလျက်နှ
လျှ င် သို့မဟု င့်ပြုလု
တ် ပ်လျှင်သို့မဟု တ်
(င) အစို ရဌန တ စ် တစ်ခု
ခုခုက ခုသော်
ကသေလည်ကေင်၊
လ ည်း ကော င်း၊ အစို ရ၏ အ စိုးရ၏
အခွင့်အမိန့်ဖြင့် ခန့်ထ သည့် သို့မဟု တ် အစို ရ၏ အ ခွ အခွင့်အမိန့်အရ
င့်
အ မိ န့်
အရ
ဆေင်ရွက်သည့် သံတ မန် ၊သံ တမန်၊ ရေတ ရေတပ်၊
ပ် ၊ ကြည်တပ်
ကြည်း တ ပ်
သို့မဟု တ် လေတပ်အဏ ပိုပိုတ
င် င်တစ်ဦဦကသေ
စ်ဦး
ဦး က သော်
လည်ကေင် ပို င်ဆိုပိုင်
င်ဆို
သ ည့်င်သည့် သို့မဟု
သို့ မဟု တ်တ် အသုံ ပြု အ သုံး ပြု
သည့်၊ ပြုလု ပ်သည့် သို့မဟု တ် စီမံ ထရှိသည့် ဖောင်း ဖေင်ကြွ
ကြွ
တံ ဆိပ်တုံ ၊ တံ
တံ ဆိပ်တုံ
ဆိ ပ်တုံးသို့မဟု သို့ တ်မဟု တ် တံ ဆိပ်တစ်ခု ခုတံ ဆိ ပ်တ စ် ခု
ခု
ကို ဖြစ်စေ၊ လိမ်လည်လှ ည့်ဖြနို င်သည်ဟု တွ က်ချ င့် တွက်ချင့်နို
နို
င်
လော က် င်လေက်
အေင် အအဆိုဆို ပ
ပါ ဖေင်ကြွတံ ဆိပ်တုံ ဖောင်း ၊ တံ
ကြွ ဆိ ပ်
တုံး၊
တံ ဆိပ်တုံ သို့မဟု တ် တံ ဆိပ်နှ င့် ပုံ သဏ္ဌ န် တူ တူသော
သေ ဖေင်ကြွ ဖောင်း
ကြွ
တံ ဆိပ်တုံ ၊ တံ
တံ ဆိပ်တုံ
ဆိ ပ် တုံး ၊၊ သို့မဟု တ် သို့ မဟု တ်တံ ဆိပ် တံ ဆိပ်
တစ်ခု ခု ကို ဖြစ်စေ သက်ဆို င်ရ အစို ရဌန၏သို့ မဟု သို့မဟု
တ် တ်
သက်ဆို င်ရ အဏပို င်၏ အ ခွ အအခွင့်အမိန့်
င့် မိန့် မရမရဘဲ ဘဲ အသုံ ပြုပြု
အ သုံး
လျှင် သို့မဟု တ် မိမိ၏ လက်ဝယ်တွင်သေလည်ကေင်၊ မိ မိ၏ ကြီး မိမိ၏
ကြပ် ကြီကြပ်
မှုအေက်တွင်သေလည်ကေင်ထရှိလျှင်
သို့မဟု တ် အ ဆို ပါ သို့မဟု တ် အဆို ပ
ဖေင်ကြွတံတံ ဆိပ်တုံ
ဆိ ပ် ၊
တုံး တံ ဆိပ်တုံသို့ မဟု သို့မဟု တ်
တ် တံတံဆိ
ဆိပ်
ပ်
တစ်ခု ခု ကို အတု ပြုလု ပ်လျှင် သို့မဟု တ် ထို သို့ အတု ပြုလု ပ်ထသေ
ဖေင်ကြွတံတံ ဆိပ်တုံ
ဆိ ပ် ၊
တုံး တံ ဆိပ်တုံသို့ မဟု သို့မဟု တ်
တ် တံတံဆိ
ဆိပ်
ပ်
တစ်ခု ခု ကို သိလျက်နှ င့် အသုံ ပြုလျှင် သို့ မဟု သို့မဟု
တ် တ် မိ မိမိလက်ဝယ်
မိလ က် ဝယ်
တွင်သေလည်ကေင်၊ မိမိ ၏ ကြီးကြ မိမိ၏ကြီကြပ်မှုအေက်တွင်
ပ်မှုအော က် တွင်
သေ လည်ကေင် ထား ရှိထရှိလျှင်ဤပု
လျှ င်ဤ ပု ဒ်မအဒ်မအရ
ရ ပြစ်မှု
ပြ စ်မှု
ကျူလွန်သူ
ဖြ စ်သ ဖြစ်သည်။
ည် ။
(၂) မည်သူ မဆို နို င်ငံ တေ၏ လုံ လုံခြုံ
ခြုံရေး
ရေကို
ကို ထိခိုထိ က်စေလို
ခို
က် စေ သေ
လိုသော
ရည်ရွယ်ချက်တခု ခု ဖြင့် -

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
45

(က) အစို ရစတမ် အ မှ တ် အမှ

အ သားတ်အသတစ်ခု
တ စ် ခု ခုသ ည် ခု သည် ပြီပြည့်စုံ
ပြီးပြည့် စုံ
သေစတမ် အ မှ အမှ
တ် အ တ်အသ
သား သို့မဟု
သို့ မဟုတ်တ် အသုံ ပြုရန် အ သုံး ပြု
ရန်
ထု တ်ပေထသေ စာ တ မ်း စတမ်အမှ
အ မှ တ် တ် အသဟု
အ သား တ်သည်ဖြစ်စေ၊
ဟု တ် သ ည် ဖြစ်စေ၊
မဟု တ်သည်ဖြစ်စေထို စတမ်အမှ မိ
မိ၏တ်အသကို လ က် ဝမိမိ၏
ယ် ဆ က် လက်ဝယ်ဆက်လက်
လ က်
ထရှိ ပိုင်
ပို င်ခွင့်မရှိသည့်အခ
ခွင့်
မရှိ သ ည့် အ ခါ သို့မဟု တ် သို့မဟု တ် မိမိ မိမိ
လက်ဝယ်ဆက်လက်ထရှိရန် တာ ဝတဝန်ဝတ္တ
န် ဝတ္ တရား နှ ရနှ င့်
င့်
ဆန့်ကျင်သည့်အခ မိမိ၏ လက်ဝယ်ဆက်လက်ထရှိလျှင် သို့
မဟုသို့မဟု
တ် တ်
အဆို ပ စတမ်အမှ အ တ်
သား ကိုအသကို ပြ န် ပြန်လည်ပေအပ်ခြင်
လ ည် ပေး အ ပ် ခြ င်း
သို့မဟု တ် စီမံ ခန့်ခွဲခြင် နှ င့်စပ်လျဉ်၍ အအစို ရရဌနတစ်ခု
စိုး ဌာနတ စ် ခု ခုကက
ခု
သေလည်ကေင်၊ အ ဆို ပါ ဌာနကအဆို ပဌနက အာ ဏာ အဏအပ်နှ
အ ပ် နှင်း င် ထသူထားသူ
တစ်ဦဦကသေလည်ကေင် ထု တ် ဆ င့် သ ည့် ထု တ်ဆင့်သည့် ညွှန် ကြားချ က် ညွှန်ကြချက်
မျကို
လိုလို
က် က်နရန်တမင်ပျက်ကွက်လျှင်သို့မဟု
နာရန် တ မင် ပျ က် ကွ က် လျှ င်သို့မဟု တ်
တ်
(ခ) မိမိတစ်ဦတည် အ သုံး အသုံ
ပြုရန် ပြုရန် ထုထု တ်ပေသည့်
တ် ပေး သ ည့် အစို ရ အ စိုး ရ
စတမ်အမှ တတ်အသ
စ် ခုခုကို တစ်ခု ခုသူ ကိုတ စ်ပါး သူ တစ်ပအ လ က်
အား လက်ရှိ
ရှိ
ထခွင့်ပြုလျှင် သို့မဟု တ် သို့မဟု တ် ထို
ထို သို့ထု
သို့ ထု တ် တ်ပေ
ပေး သေ သော
လျှို့ဝှ က်သည့် တရဝင်သင်္ကေ သို့မဟုတတ် သို့မဟု တ်စကား ဝှ စကဝှ က်
က်
တစ်ခု ခု ကို ဆက်သွယ်အကြေင်ကြလျှင် သို့
မဟု တ်သို့မဟု တ် မိ မိမိမိ
မှ တစ်ပ၊ အခြသူ
အ ခြားသူ တစ်ဦဦ တ စ် ဦး အသုံ ပြုရန်ထု တ်ပေ
ဦး အ သုံး ပြုရန်
ထု တ် ပေး
သည့် အစို ရစတမ်အမှ လျှို့
ဝှ တ်အသ၊
က် သ ည့် လျှို့ဝှတက်သည့် ဝင် တရဝင်
ရား
သင်္ကေ တ သို့မဟု တ် စကဝှ က်တစ်ခု
အ ခွ အခု မိ
င့် ကိုန့်
ဥပဒေနှ င့်အညီ အခွင့်အမိန့်
သို့မဟု တ် အကြေင်ပြချက်မရှိဘဲ လ က် ရှိ
ထား လျှ င်လက်ရှိထလျှင်
သို့မဟု တ် အစို ရစတမ်အ မှ တ် အမှ
အ သား တ်အသတစ်ခု
တ စ် ခု ကိုခု ကို
ခု တွေ့
တွေ့
ရှိ၍ဖြစ်စေ၊ အခြနည်ဖြင့် ဖြ စ်စေဖြစ်စေ လလက်ရှိဖြစ်လသည့်အခ
က် ရှိ
ဖြ စ်လာ သ ည့် အ ခါ
တွင် အဆို ပ စတမ်အမှထု တ်အသကို
တ်ပေး သူ ထုသို့
ခဲ့ တ်ပေခဲ့
မဟု တ် သူ သို့မဟု တ်
အဏပို င်ကိုအသေလည်ကေင်၊
ဆို
ပါ စာတ မ်း အဆို
အ မှ ပစတမ်
တ် အ သား ကို အမှ တ်အသကို
အသုံ ပြုရန် ထု တ်ထုပေးတ်ပေသူ
သူ သို့မဟု
သို့
မဟု တ်
တ် အဏပိုအာ င် ဏာ ပိုကို
င် ကို
သေလည်ကေင်၊ ရဲ အ ရာ ရှိကို ရဲအရရှိကို
သော် လ ည်း သေလည်ကေင်
ကော င်း
ပြန်လည်ပေအပ်ရန်တမင်ပျက်ကွက်လျှင်သို့မဟု
တ မင် ပျ က် ကွ က် လျှ င် သို့
မဟု တ် တ်
(ဂ) အထက်တွင်ဆို ခဲ့ သည့် ဖေင်ကြွတံတံ ဆိဆိပ်တုံ
ပ်တုံး ၊ တံသို့ ဆိပ်တုံ
မဟု တ်သို့မဟု တ်
တံ ဆိပ်တစ်ခု ခု ကို ဥပဒေနှ င့်အညီ အခွင့်အမိန့် သို့မဟု တ် အကြေင်ပြချက် မရှိမရှိ
ဘဲ ပြုလု ပ်လျှင် သို့မဟု တ် ရေင်ချလျှင်
သို့မဟု တ်သို့မဟု တ် ရော ရေင်ချရန်
င်း
ချ ရန်
မိမိလက်ဝယ်ထရှိလျှင်၊ဤပု ဒ်မအရ ပြစ်မှု
ကျူး လွ သူ ပြစ်မှုကျူလွန်သူ
န်
ဖြစ်သည်။
၁၄။ ပု ဒ်မ-၆(၃)။ ဤပု ဒ်မအရ ပြစ်မှုတစ်ခု ခု ကျူးလွန်သူ သည်(၂)နှ စ်ထိ ‌ ထောက်ဒဏ် ဖြစ်‌စေ၊
‌ငွေ ဒဏ် ဖြစ်‌စေ၊ ဒဏ်နှ စ်ရပ်လုံ းဖြစ်‌စေ ချမှ တ်ခြင်းခံ ရမည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
46

၁၉၄၇ ခု နှ စ်၊ ပြည်သူ ပို င်ပစ္စည်းကာကွယ်‌ရေးအက်ဥပ‌ဒေ

၁၅။ ဤဥပဒေကို ၁၉၄၇-ခု နှ စ် ဒီဇင်ဘာ(၂၄)ရက်တွင် မြန်မာနို င်ငံ ဥပ‌ဒေအမှ တ်(၈၃)တွင်

ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ ပါသည်။

၁၆။ ပု ဒ်မ ၂(၁)။ ဤဥပ‌ဒေတွင် အ‌ကြောင်းအရာ၌ဖြစ်‌စေ၊ ‌ရှေ့နောက်စကားအစီ အစဉ်၌ဖြစ်‌စေ

ဆန့်ကျင်ကွဲလွဲသည့် အချက်တစ်စုံ တစ်ရာမပါရှိလျှင် ပြည်သူ ပို င်ပစ္စည်း (Public property)
ဆို သည်မှ ာ ကြည်း၊‌ ရေ၊‌ လေ တပ်မ‌တော် သို့မဟု တ် အစို းရ သို့မဟု တ် ဥပ‌ဒေနှ င့် အညီဖွဲ့စည်း
ထား‌သော ‌ ဒေသန္တရအဖွဲ့၊ ဘု တ်အဖွဲ့၊ ‌ ကော်ပို ရေးရှ င်းများ၊ စသည့် အစို းရဌာနများ၊ အစို းရဆို င်ရာ
အဖွဲ့အစည်းများက ပို င်ဆို င်သောပစ္စည်းများ၊ အသုံ းပြုရန် ရည်ရွယ်ထား‌သော သို့မဟု တ် ယင်းတို့
အား‌ ပေးအပ်ရန်ဖြစ်‌သောပစ္စည်းကိရိယာ အရပ်ရပ် ကို ဆို လို သည်။

၁၇။ ပု ဒ်မ ၃။ မည်သူ မဆို ပြည်သူ ပို င်ပစ္စည်းတစ်စုံ တရာကို တွေ့လျှင်-

(က) နီးစပ်ရာတပ်မ‌တော် သို့မဟု တ် ရဲစခန်းမှုးထံ အ‌ကြောင်းကြားရမည်။

(ခ) အစို းရ၏အမိန့်မရဘဲ ၄င်းပစ္စည်းကို‌ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း၊ ထိပါးခြင်းမပြုရ။

၁၈။ ပု ဒ်မ ၅။ မည်သူ မဆို ပု ဒ်မ(၃)ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်ကို ကျူးလွန်လျှင်‌ ထောင်ဒဏ် (၆)လ

သို့မဟု တ် ‌ငွေဒဏ် သို့မဟု တ်) ဒဏ်နှ စ်ရပ်လုံ းချမှ တ်ရမည်။

၁၉။ ပု ဒ်မ ၆(၁)။ ပြည်သူ ပို င်ပစ္စည်းတစ်စုံ တရာကို တရားဝင်ပို င်ဆို င်ခွင့် မရှိဘဲ လက်ဝယ် ထား
ခြင်း၊ ခို းယူ ခြင်း၊ အလွဲသုံ းစားပြုခြင်း၊ အကျိုးပျက်စီးခြင်းကျူးလွန်လျှင် ထို သူ အား
ထောင်ဒဏ်(၇)နှ စ် ချမှ တ်ခြင်း ခံ ရသည့် အပြင် ‌ငွေဒဏ်ကို လည်း ထို က်သင့်‌ စေရမည်။

၂၀။ ပု ဒ်မ ၆(၂)။ ပြည်သူ ပို င်ပစ္စည်း လက်ဝယ်ရှိသူ သည် ထို လက်ဝယ်ထားရှိနို င်ခွင့် ရှိ‌ကြောင်း
သက်‌သေပြရန်မှ ာ ယင်း၏တာဝန်သာဖြစ်သည်။

၂၁။ ပု ဒ်မ ၉။ မည်သူ မဆို ဤဥပ‌ဒေပါ ပြဌာန်းချက်တစ်စုံ တစ်ရာကို ‌ ဖောက်ဖျက်ရန် ကြံ စည်
အားထု တ်လျှင် သို့မဟု တ် အား‌ပေးကူ ညီလျှင် သို့မဟု တ် ကျူးလွန်ရန်လို အပ်သော အပြုအမူ လု ပ်ပါ
က ပြဋ္ဌာန်းချက်ကို ကျူးလွန်ရာ‌ရောက်သည်ဟု မှ တ်ယူ ရမည်။

၁၉၆၃ ခု နှ စ်၊ အများနှ င့် သက်ဆို င်သော ပစ္စည်းကာကွယ်‌စောင့်ရှေ ာက်ရေးဥပဒေ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
47

၂၂။ ယင်းဥပ‌ဒေကို ၁၉၆၃-ခု နှ စ် ဧပြီ(၁၄)ရက်‌နေ့တွင်‌ တော်လှ န်‌ရေးကောင်းစီဥပ‌ဒေ

အမှ တ်(၁)ဖြင့် ထု တ်ပြန်ခဲ့ သည်။

၂၃။ ပု ဒ်မ ၂။ ဤဥပ‌ဒေတွင်''အများနှ င့် သက်ဆို င်သောပစ္စည်း'' ဆို သည်မှ ာ-

(က) တပ်မ‌တော် သို့မဟု တ်

( ခ ) အစို းရ သို့မဟု တ် ‌ ဒေသန္တရအာဏာပို င်တစ်ဦးဦး သို့မဟု တ် တည်ဆဲတရားဥပ‌ဒေ

တစ်ခု ခု အရ ဖွဲ့စည်းထားသည့် ဘု တ်အဖွဲ့၊ ‌ ကော်ပို ရေးရှ င်း၊ ဘဏ်၊ အခြား အဖွဲ့
တစ်ခု ခု သို့မဟု တ်

( ဂ ) အစို းရကအမိန့်‌ကြေငြာစာဖြင့် ‌ကြေငြာထား‌သော-

(၁) အသင်းများမှ တ်ပုံ တင်ဥပ‌ဒေအရ မှ တ်ပုံ တင်ထားသည့် အသင်း တစ်ခု ခု ၊

(၂) မြန်မာနို င်ငံ ကု မ္ပဏီများအက်ဥပ‌ဒေ ပု ဒ်မ ၂၆အရ ကု မ္ပဏီအဖြစ် မှ တ်ပုံ တင်

ထားသည့် အသင်းတစ်ခု ခု ၊

(၃) ပြည်သူ တို့ဆို င်ရာယုံ မှ တ်အပ်နှံ မှုအဖွဲ့တစ်ခု ခု သို့မဟု တ်

(၄) အခြားအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ခု ပို င်ဆို င်သည့် သို့မဟု တ် အသုံ းပြုရန်လွှဲ ပြောင်း

ပေးအပ်ထားသည့် သို့မဟု တ် သိမ်းဆည်းထားသည့်‌ ငွေ၊ သို လှေ ာင်ပစ္စည်း၊
အသုံ းအ‌ဆောင် သို့မဟု တ် အခြားပစ္စည်းတစ်ရပ်ရပ် ကို ဆို လို သည်။

၂၄။ ပု ဒ်မ ၃။ မည်သူ မဆို အများနှ င့် သက်ဆို င်သောပစ္စည်းတစ်ခု ခု နှ င့် စပ်လျဉ်း၍ ခို းမှု၊
အလွဲသုံ းစားမှု သို့မဟု တ် လိမ်လည်မှုကျူးလွန်လျှင် တစ်သက်တစ်ကျွန်းဒဏ်ဖြစ်‌စေ၊ ဆယ်
နှ စ်‌အောက်မနည်းသည့် ‌ထောင်ဒဏ် ဖြစ်‌စေ၊ စီရင်ခြင်းခံ ရမည့် ပြင် ‌ငွေဒဏ်လည်းစီရင် ခြင်းခံ ရမည်။

၁၉၉၃-ခု နှ စ်၊ မူ းယစ်‌ဆေးဝါးနှ င့် စိတ်ကို ပြောင်းလဲစေသော ဆေးဝါးများဆို င်ရာ ဥပဒေ

၂၅။ ဤဥပ‌ဒေကို ၁၉၉၃-ခု နှ စ် ဇန်နဝါရီလ (၂၇)ရက်‌နေ့တွင်၊ နို င်ငံ‌ တော်အေးချမ်း သာယာ‌ရေးနှ

င့် ဖွံ့ဖြိုး‌ရေးကောင်စီ ဥပ‌ဒေအမှ တ် ၁/၉၃ ဖြင့် ထု တ်ပြန် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ ပါသည်။

၂၆။ ပု ဒ်မ ၂ (က) မူ းယစ်‌ဆေးဝါးဆို သည်မှ ာ အောက်ပါတစ်ခု ခု ကို ဆို လို သည်-

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
48

(၁) ဘိန်းပင် (Poppy Plant)၊ ကို ကားပင် (Coca Plant)၊ ‌ ဆေးခြောက်ပင်

(Cannnabis-plant)နှ င့် ကျန်းမာ‌ရေးနှ င့် အားကစားဝန်ကြီးဌာနက အမိ
န့်‌ကြော်ငြာစာထု တ်ပြန်၍ မူ းယစ်‌ဆေးဝါးဖြစ်သည်ဟု ‌ ကြေညာ ထားသည့်
အပင်တစ်မျိုးမျိုး၊ ယင်းအပင် တစ်မျိုးမျိုးမှ ထွက်ရှိ‌သော၊ သို့မဟု တ်
ထု တ်လု ပ်‌ သောအရာဝတ္ထုများ၊ ‌ဆေးဝါးများ၊

(၂) ကျန်းမာ‌ရေးနှ င့် အားကစားဝန်ကြီးဌာနက အမိန့်‌ကြော်ငြာစာ ထု တ်ပြန်၍

မူ းယစ်‌ဆေးဝါးဖြစ်သည်ဟု ကြေညာထားသည့်‌ ဆေးဝါးများ၊ ယင်း‌ဆေးဝါး
တစ်မျိုးမျိုးပါဝင်သော အရာဝတ္ထုများ၊

( ခ ) စိတ်ကို ပြောင်းလဲ‌စေသောဆေးဝါးဆို သည်မှ ာ ကျန်းမာ‌ရေးနှ င့် အားကစား

ဝန်ကြီးဌာနက အမိန့်‌‌ကြော်ငြာစာထု တ်ပြန်၍ စိတ်ကို ပြောင်းလဲ‌စေသော ဆေးဝါး
ဖြစ်သည်ဟု ‌‌ကြေညာထားသည့်‌ ဆေးဝါး များကို ဆို လို သည်။

(ဂ) ထု တ်လု ပ်ခြင်းဆို သည်မှ ာ မူ းယစ်‌ဆေးဝါး၊ သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်း လဲ‌စေသော

ဆေးဝါးအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိစေရန် အဆင့် ဆင့် ထု တ်လု ပ်သော အရာဝတ္ထုကို
ဓာတု ပစ္စည်း သို့မဟု တ် အခြားပစ္စည်း တစ်မျိုးမျိုးနှ င့် ရောစပ်၍ ပြုပြင်ထု တ်လု ပ်
ခြင်း၊ ဖော်စပ်ခြင်း သို့မဟု တ် ပြင်ဆင်ပြုလု ပ်ခြင်းကို ဆို သည်။

(ဃ) လက်ဝယ်ထားခြင်းဆို သည်မှ ာ မူ းယစ်‌ဆေးဝါး၊ သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်းလဲ‌

စေသောဆေးဝါးကို လူ တစ်ဦးဦး၏ ကို ယ်ခန္ဓာ၊ ‌ နေအိမ်၊ ဥပစာ၊ ယာဉ်ပစ္စည်း
တစ်ခု ခု ၌ ထားရှိခြင်းကို ဆို လို သည်။ ယင်းစကား ရပ်တွင် ထို သူ ၏အစီအမံ ဖြင့် ထား
ရှိခြင်း၊ ထားရှိ‌စေခြင်းလည်း ပါဝင်သည်။

(ဇ) လူ မှုရေးအကျိုးပြုလု ပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ခြင်း ဆို သည်မှ ာ သတ်မှ တ် ဝတ်စုံ ဖြင့်

ကြီးကြပ်သူ ရှေ့မှေ ာက်၌ အများပြည်သူ ဆို င်ရာနေရာများတွင် အကျိုးရှိစေ မည့်
သစ်ပင်ပန်းမန်စို က်ပျိုးခြင်း၊သန့်ရှ င်းရေးလု ပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ လမ်း
တံ တားများပြုပြင်ခြင်း၊ လူမှုရေးအဖွဲ့များနှ င့် ပူ းပေါင်း၍ အကျိုးပြု လု ပ်ငန်းများ
ဆောင်ရွက်ခြင်း စသည့် လု ပ်ငန်းများ ကို ကို ယ်တို င်လု ပ်အားဖြင့် အခမဲ့ လု ပ်ကို င်
ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းကို ဆို သည်။

လူမှုအကျိုးပြုလု ပ်ငန်းဆောင်ရွက်စေခြင်း

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
49

၂၇။ ပု ဒ်မ ၁၅။ ဆေးဝါးသုံ းစွဲသူ သည် ပု ဒ်မ ၉ ၏(ဆ)အရ - ဤကိစ္စအလို့ငှ ာ ဖွင့်လှ စ်
ထားသော ပြုစု ပျိုးထောင်ရေးစခန်း သို့မဟု တ် ပြန်လည်ထူ ထောင်ရေးစခန်းသို့ ပို့အပ်ထားသည့်
ကာလအတွင်း သက်ဆို င်ရာ ပြုစု ပျိုးထောင်ရေးစခန်း သို့မဟု တ် ပြန်လည်ထူ ထောင်ရေးစခန်းက
ထု တ်ပြန်ထားသော ညွှန်ကြားချက်နှ င့် သတ်မှ တ်ထားသည့် စည်းကမ်းချက်များကို ဖောက်ဖျက်
ကြောင်း ပြစ်မှုထင်ရှ ားစီရင်ခြင်းခံ ရလျှင် လူမှုအကျိုးပြု လု ပ်ငန်းများဖြစ်သည့် သစ်ပင်ပန်းမန်
စို က်ပျိုးခြင်း၊ သန့်ရှ င်းရေးလု ပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက် ခြင်း၊ လမ်းတံ တားများပြုပြင်ခြင်း၊
လူမှုရေးအဖွဲ့များပူ းပေါင်း၍ အကျိုးပြုလု ပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခြင်းစသည့် လု ပ်ငန်းများကို
ကြီးကြပ်သူ ရှေ့မှေ ာက်၌ နှိမ့်ချခြင်း၊ ခွဲခြားဆက်ဆံ ခြင်းသဘောမသက်ရောက်သည့် သတ်မှ တ်
ထားသော ဝတ်စုံ ကို ဝတ်ဆင်လျက် တစ်ရက် ၂ နာရီ ဖြင့် အနည်းဆုံ း နာရီ ၂၄၀ မှ အများ
ဆုံ း နာရီ ၃၆၀ အထိ ကို ယ်တို င်လု ပ်အားဖြင့် အခမဲ့ လု ပ်ကို င်ဆောင်ရွက်ရမည်။

ပြစ်မှုနှ င့်ပြစ်ဒဏ်များ

၂၈။ ပု ဒ်မ ၁၅။ (ပယ်ဖျက်)

၂၉။ ပု ဒ်မ ၁၆။ မည်သူ မဆို‌ အောက်ပါပြုလု ပ်မှုတစ်ရပ်ရပ်ကို ကျူးလွန်‌ကြောင်းပြစ်မှု

ထင်ရှ ားစီရင်ခြင်းခံ ရလျှင် ထို သူ အား‌ ထောင်ဒဏ်အနည်းဆုံ း (၅)နှ စ်မှ အများဆုံ း(၁ဝ) နှ စ်အထိ
ချမှ တ်ရမည့် အပြင် ‌ငွေဒဏ် လည်းချမှ တ်နို င်သည်။

(က) ဘိန်းပင်၊ ကို ကားပင်၊ ‌ ဆေးခြောက်ပင်နှ င့် ကျန်းမာ‌ရေးနှ င့်အားကစားဝန်ကြီး

ဌာနက အမိန့်‌‌ကြော်ငြာစာထု တ်ပြန်၍၊ မူ းယစ်‌ဆေးဝါးဖြစ်သည်ဟု‌ ကြေညာ ထား
သည့် အပင် တစ်မျိုးမျိုးကို စို က်ပျိုးခြင်း၊

( ခ ) သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနက အမိန့်‌ကြော်ငြာစာထု တ်ပြန်၍ မူ းယစ်‌ဆေးဝါး

သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်းလဲ‌စေသောဆေးဝါးကို ထု တ်လု ပ်ရာ၌ အသုံ းပြုသည့်
ပစ္စည်းဖြစ်သည်ဟု ‌ ‌ကြေညာထားသည့် ဓါတု‌ ဗေဒပစ္စည်းများ သို့မဟု တ် ယင်းတို့
ထု တ်လု ပ်ရာ၌ အသုံ းပြုသည့် ဆက်စပ်ပစ္စည်းကိရိယာများကို ဤဥပ‌ဒေအရ ခွင့် ပြု
ချက်မရှိဘဲ လက်ဝယ်ထားခြင်း၊ သယ်ယူ ပို့‌ဆောင်ခြင်း၊ ဖြန့်ဖြူးခြင်း၊ ‌ရောင်းချခြင်း၊

( ဂ ) မူ းယစ်‌ဆေးဝါး သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်းလဲ‌စေသောဆေးဝါးကို လက်ဝယ် ထား

ခြင်း၊ သယ်ယူ ပို့ဆောင်ခြင်း၊ တစ်ဆင့်ပေးပို့ခြင်း၊ လွှဲပြောင်းပေးခြင်း၊

(ဃ) မူ းယစ်‌ဆေးဝါး သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်းလဲ‌စေသောဆေးဝါးကို ဥပဒေနှ င့် အညီခွင့်

ပြုချက်ဖြင့် လက်ဝယ်ထားရှိသူ က ခွင့် ပြုချက်မရှိသူ အား လွှဲပြောင်း ပေးခြင်း၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
50

( င ) မူ းယစ်‌ဆေးဝါး သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်းလဲ‌စေသောဆေးဝါးကို အလွဲသုံ း စွဲစေရန်

လှုံ‌ ဆော်ခြင်း၊ သွေးဆောင်ခြင်း၊ လှ ည့်ဖြားခြင်း၊ အနို င်အထက်ပြု ခြင်း၊ မ‌လျော်သြ
ဇာသုံ းခြင်း၊ သို့မဟု တ် အခြားတစ်နည်းနည်းဖြင့် ပြုလု ပ်ခြင်း၊

( စ ) ဤဥပ‌ဒေအရသိမ်းဆည်းထား‌သော သို့မဟု တ် ဝရမ်းကပ်ထား‌သောပစ္စည်းကို

အလွဲသုံ းစားပြုခြင်း၊ ‌ ဖျောက်ဖျက်ခြင်း၊ ဖျက်ဆီးခြင်း၊ ‌ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း၊ လွှဲပြောင်း
ခြင်း၊

၃၀။ ပု ဒ်မ ၁၉။ မည်သူ မဆို အောက်ပါ ပြစ်မှုတစ်ရပ်ရပ်ကို ကျူးလွန်‌ကြောင်း ပြစ်မှု ထင်ရှ ား
လျှင်၊ ထို သူ အား‌ ထောင်ဒဏ်အနည်းဆုံ း (၁ဝ) နှ စ်မှ အများဆုံ းနှ စ်အကန့်အသတ်မရှိ ‌ ထောင်ဒဏ်
အထိချမှ တ်ရမည်။

(က) မူ းယစ်‌ဆေးဝါး သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်းလဲ‌စေသောဆေးဝါးကို ‌ရောင်းချရန် အလို့

ငှ ာ လက်ဝယ်ထားခြင်း၊ သယ်ယူ ပို့ဆောင်ခြင်း၊ တစ်ဆင့်‌ ပေးပို့ခြင်း၊ လွှဲပြောင်းခြင်း၊

( ခ ) မူ းယစ်‌ဆေးဝါး သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်းလဲ‌စေသောဆေးဝါးကို ‌ ရောင်းချရန်

ကမ်းလှ မ်းခြင်း၊ သဘောတူ ခြင်း၊ သို့မဟု တ် ‌ရောင်းဝယ်ရန်ဆက်သွယ်ခြင်း၊

( ဂ ) ဤဥပ‌ဒေပါပြစ်မှုတစ်ခု ခု ကို ကျူးလွန်ရာမှ ရရှိလာ‌သောငွေကြေး၊ ပစ္စည်း

အကျိုးအမြတ်များနှ င့် စပ်လျဉ်း၍ အ‌ရေးယူ ခြင်းမပြုနို င်‌စေရန် ဖုံ းကွယ်ခြင်း၊‌
ဖျောက်ဖျက်ခြင်း၊

(ဃ) ပြစ်မှုနှ င့် သက်ဆို င်သည့် ‌ ငွေကြေး၊ ပစ္စည်း၊ အကျိုးအမြတ်များကို တရားဝင်

အသွင်သို့ ရောက်ရှိ‌စေရန် လွှဲပြောင်းခြင်း၊ အသွင်‌ပြောင်းလဲခြင်း၊

၃၁။ မူ းယစ်ဆေးဝါးနှ င့် စိတ်ကို ပြောင်းလဲစေတတ်သောဆေးဝါးများဆို င်ရာ ဥပဒေပု ဒ်မ-၂၂

(ခ)အရ ငြိစွန်း၍ တရားခံ များအား အပြစ်ပေးလျှင် တရားခံ များကျူးလွန်သော ပု ဒ်မ-၁၉
(က)အရပြဋ္ဌာန်းထားသည့် အများဆုံ းပြစ်ဒဏ်ဖြစ်သော "နှ စ်အကန့်အသတ်မရှိထောင်ဒဏ်" ကို
ချမှ တ်ရမည် ဖြစ်ခြင်း။

၃၂။ ပု ဒ်မ ၂ဝ။ မည်သူ မဆို အောက်ပါပြစ်မှုတစ်ရပ်ရပ်ကို ကျူးလွန်‌ကြောင်းပြစ်မှုထင် ရှ ားစီရင်

ခြင်းခံ ရလျှင် ထို သူ အား‌ ထောင်ဒဏ်အနည်းဆုံ း(၁၅)နှ စ်မှ အများဆုံ းနှ စ်အကန့် အသတ်မရှိ
‌ထောင်ဒဏ်ဖြစ်‌စေ၊ ‌သေဒဏ်ဖြစ်‌စေ ချမှ တ်ရမည်-

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
51

(က) မူ းယစ်‌ဆေးဝါး သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်းလဲ‌စေသောဆေးဝါးကို ထု တ်လု ပ် ခြင်း၊ ဖြ

န့်ဖြူးခြင်း၊ ‌ရောင်းချခြင်း၊

( ခ ) မူ းယစ်ဆေးဝါး သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်းလဲစေသော ဆေးဝါးကို ပြည်ပမှ တင် သွင်း

ခြင်း၊ ပြည်ပသို့တင်ပို့ခြင်း၊ ယင်းသို့ တင်သွင်းခြင်း၊ တင်ပို့ခြင်း ပြုလု ပ်ရန် ဆက်
သွယ်ခြင်း။

၃၃။ ပု ဒ်မ ၂၁။ အားထု တ်ခြင်း၊ ပူ း‌ပေါင်းကြံ စည်ခြင်း၊ စည်းရုံ းခြင်း၊ စီမံ ခန့်ခွဲခြင်း၊‌ ငွေကြေး‌
ထောက်ပံ့ ခြင်းပြုလျှင် ဖြစ်‌စေ၊ ပြစ်မှုတစ်ခု ခု ကျူးလွန်ရာတွင် အား‌ပေးကူ ညီခြင်း ဖြစ်‌စေ၊ ယင်းပြစ်မှု
အတွက် ဤဥပ‌ဒေတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် ပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်ခြင်းခံ ရမည်။

၃၄။ ပု ဒ်မ ၂၆ ။ မည်သူ မဆို အောက်ဖော်ပြပါ မူ းယစ်‌ဆေးဝါး သို့မဟု တ် စိတ်ကို ပြောင်း

လဲ‌စေသော‌ ဆေးဝါးကို ယင်းနှ င့် ယှ ဉ်တွဲဖော်ပြထားသော အ‌လေးချိန်၊ ပမာဏ၊ သို့မဟု တ် အ‌ရေ
အတွက်ဖြစ်‌စေ၊ ယင်းသတ်မှ တ်ချက်ထက်ပို ၍ဖြစ်‌စေ၊ လက်ဝယ်ထားခြင်း၊‌ ရောင်းချရန် အလို့ငှ ာ
လက်ဝယ်ထားသည်ဟု ၄င်း၊ သယ်ယူ ပို့ဆောင်ခြင်း၊ တစ်ဆင့်‌ ပေးပို့ခြင်း၊ လွှဲပြောင်း ပေးခြင်းဖြစ်လျှင်
‌ရောင်းချရန်အလို့ငှ ာ သယ်ယူ ပို့ ဆောင်ခြင်း၊ တစ်ဆင့်‌ ပေးပို့ခြင်း၊ လွှဲပြောင်း ပေးပို့ခြင်းဖြစ်သည်
ဟု ၄င်း၊ မှ တ်ယူ ရမည်-

(က) ဘိန်းဖြူ(ဟယ်ရို းအင်း Heroin )ဖြစ်ပါက(၃)ဂရမ်

( ခ ) မော်ဖင်း(Morphine) ဖြစ်ပါက(၃)ဂရမ်

(ဂ) (ပယ်ဖျက်)

(ဃ) ပု ဒ်မခွဲ (က) (ခ) တို့ပါ မူ းယစ်‌ဆေးဝါး နှ စ်မျိုးပေါင်းသည်(၃)ဂရမ်၊

( င ) ဘိန်းစိမ်း (Crude-opium) သို့မဟု တ် ပြုပြင်ထား‌သောဘိန်း (Processed

opium) သို့မဟု တ် ယင်းနှ စ်ခု‌ ပေါင်းဖြစ်ပါက (၁ဝဝ)ဂရမ်၊

( စ ) ‌ဆေးခြောက် (Cannabis) သို့မဟု တ် ဆေးခြောက်အဆီ (Cannabis-oil)

သို့မဟု တ် ယင်းနှ စ်ခု ပေါင်းဖြစ်ပါက (၁၀၀) ဂရမ်

(ဆ) ကို ကားရွက်ဖြစ်ပါက(၁ဝဝ)ဂရမ်၊

( ဇ ) ကို ကင်းဖြစ်ပါက(၃)ဂရမ်၊

(ဇ-၁)စိတ်ကြွရူ းသွပ်ဆေးဖြစ်ပါက(၃)ဂရမ်၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
52

(ဇ-၂)မက်အက်ဖီတမင်း ဟို က်ဒရို ကလို ရို က် (အို က်စ်) ဖြစ်ပါက (၃)ဂရမ်၊

(ဇ-၃)အက်ဖီဒရင်း သို့မဟု တ် ဆူ ဒို အက်ဖီဒရင်း ဖြစ်ပါက (၃)ဂရမ်၊

( စျ ) ကျန်းမာ‌ရေးနှ င့်အားကစားဝန်ကြီးဌာနက မူ းယစ်‌ဆေးဝါး သို့မဟု တ် စိတ်ကို

ပြောင်းလဲ‌စေသောဆေးဝါးအတွက် အခါအား‌လျော်စွာ အမိန့်‌ကြေငြာစာ ထု တ်ပြန်၍
သတ်မှ တ်ထား‌သော အ‌လေးချိန်၊ ပမာဏ သို့မဟု တ် အ‌ရေ အတွက်။

လူကု န်ကူ မှုတဆီနှိမ်နင်ရေဥပဒေ

( နို င်ငံ တေစီမံ
၄၁အု ပ်ချုပ်ရေကေင်စီဥပဒေအမှ တ်၊၄၁ / ၂၀၂၂)
(၂၀၂၂ ခု နှ စ်၊ ဇွ န်လ ၁၆ ရက်)
၃၅။ ပု ဒ်မ ၂။ အေက်ပ ကျူး
ကျူလွန်မှုတစ်ရပ်ရပ်နှ
လွန်
မှု
တ စ် ရပ်ရပ် နှ
င့်င့်
သက်ဆို င်သေ လူ ကု န် ကူ မှုနှ င့်စပ်
စပ်လျဉ်၍
လျဉ်း
၍ ဤဥပဒေအရ
ဤ ဥပဒေအ ရ စီရင်ပို
စီ
ရင်ခွ
င်ပို
င်ခွ
င့် ရှိစေရမည်-
(က) မည်သူ မဆို နို င်ငံ တေအတွင်ကျူလွန်မှု၊
ကျူး
လွန်
မှု
၊
(ခ) မည်သူ မဆို နို င်ငံ တေ၏တည်ဆဲဥပဒေအရ
မှ
တ်ပုံ
တ င်ထား သော မှ တ်ပုံ တင်ထသေ
ရေယဉ်သို့မဟု
သို့
မဟု တ်လေယဉ်တစ်ခု
တ် လေယာ ဉ် တ စ် ခု ပေါ်
ခု
ခု ပေတွင်ကျူလွန်မှု၊
တွင်ကျူး
လွ န်မှု ၊
( ဂ ) မြန်မနို င်ငံ နို
သကဖြစ်စေ၊
င်
ငံ
တော် တွ င် နို င်ငံ တေတွင်
အ မြဲ တ မ်း အမြဲတမ်
နေထို င်ပြီ နို င်ငံ ခြသ မှ မှ တ်ပုံ
တ် တတင်
ပုံ င် ကို င်ဆေင်ထသူ
ကို င်
ဆောင် ကသူ
ထား က
ဖြစ်စေ၊ နို င်ငံ တေတွင် အ မြဲ အမြဲတမ်နေထို
တ မ်းနေထို င် ခွ င်ခွင့်
င့် ရရှိထ
ရရှိ
ထား
သည့် နို င်ငံ ခြသကဖြစ်စေပြည်ပတွင်ကျူလွန်မှု၊
ပြ
ည်ပတွ င်ကျူး လွ န်မှု
၊
(ဃ) ပု ဒ်မခွဲ (ဂ) ပ မြန်မနို င်ငံ သို့
သမဟု
သို့မဟု
တ် တ် နို
နိုငံ
င် င်ငံ
ခြားခြသ
သား
အပေ ပြည်ပ တွင်ကျူလွန်မှု၊
(င) နို င်ငံ တေအတွင်သို့ ရော က် ရေက်ရှိနေပြီ
ရှိ
နေ ပြီး လူလူ
ကုကု
န်ကူ
န် မှု မှု
ကူး
ကျူလွန်သည်ဟု စွ ပ်
စွဲ
ခြ င်း စွပ်စွဲခြင် ခံခံ
ရသူ
ရသူ အ
အား
သက်ဆို င်ရပြည်ပနို င်ငံ သို့ တ ရား ခံလွှဲတရခံ
ပြော
င်း
ပေး လွှဲပြေင်ပေရန်
ရန်
တေင်ဆို ချ ချက်ကို
က်ကို ခွင့်မပြုသည့်
ခွင့် သအခ
မပြု အ ခါ ထို သူ က ထို
ည့် သူက
ကျူလွန်ခဲ့ မှု။
ပု ဒ်မ ၃(ခ ) လူကု န်ကူ မှု ဆို သည်မှ ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦဦသည် အ ခြား
ပု အခြပု
ဂ္
ဂို ဂ္ဂိ လ် ုလ်တစ်
တ စ်
ဦဦ ကို ကို ထို သူထို
၏သူ ၏ သဘေတူသညီချက်
ဘော တူ ညီ ရှိသည်ဖြစ်စေ၊
ချ က် ရှိ
သ ည်မရှိဖြ
စ်
စေ၊ မရှိ
သည်ဖြစ်စေ ခေင်ပုံပြု ဖြတ်မှု
ရန် ပြုရန် အလို့ငှ အေက်ပနည်လမ်တစ်ရပ်ရပ်ကို
အ သုံး
ပြု
၍ အသုံ ပြု၍
ထို သူ ကို သိမ်သွင်စု ဆော ဆေင်ခြင်၊
င်း
ခြ
င်း
၊ သယ်ယူ
သ ယ် ပို့ဆေင်ခြင်၊
ယူ ပို့
ဆော င် ခြ
င်း
၊
လွှဲပြေင်ခြင်၊ ရော င်းရေင်ချခြင်၊
ချ ခြင်း
၊ ဝယ်ယူ
ဝယ် ခြင်၊
ယူ ခြ ၊ ငှ ရမ်
င်း ငှားရမ်း
ခြင်၊ ငှငှား
ယူ
ယူ ခြင်၊
ခြင်း၊ ခို လှုံ ခွင့်ပေခြင် ခို
လှုံ
ခွ င့်
ပေး
ခြ င်း
သို့မဟု တ် လက်ခံ ခြင်ကို ဆို သည်-
(၁) ခြိမ်ခြေက်ခြင်၊
အ င် အား အင်အသုံ
င်း ခြင် သို့
သုံး
ခြ မသို့မဟု
ဟု တ်တ် အခြ
အ ခြား
နည်ဖြင့်အနို
အ နို
င်အင်အထက်ပြုခြင်၊
ထ က် ပြု ခြင်း
၊
(၂) သွေဆေင်ခေယူ ခြင်၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
53

(၃) လိမ်လည်ခြင်၊
(၄) လှ ည့် ဖြခြင်၊
(၅) လု ပ်ပို င်ခွင့် သို့မဟု တ် အခွင့်အဏကို
အ လွဲအလွဲသုံ
သုံး
စား
ပြုခြစပြုခြင်၊
င်း
၊
(၆) ဘဝရပ်တည်ရန် ခက်ခဲနေသေ အခြေအနေကို အခွင့် ကေင်ယူ ၍
အလွဲသုံ စပြုခြင်၊
(၇) ထို သူ အပေ ချုပ်ကို င်နို င်သူ သို့မဟု တ် တစ်နည်နည်လွှမ်မို
သ ဘောတူ နို င်သူ
ညီ၏ သဘေ တူ ညီ
ချက်ရရှိရန် ငွေကြေ၊ ပစ္စ
ပစ္ ည်
စည်း သို့မဟုသို့
တ်မဟု တ်အခြ အ ခြား
အကျိုအမြတ်တစ်စုံ
တ စ်စုံ
တ စ်
ရာ တစ်ရကို
ကို ပေး ခြ ပေခြင် သို့မဟု တ် လက်ခံ ရယူ ခြင်။
င်း
ခြွင်ချက်။ ပု ဒ်မခွဲ (ခ) ပ နည်လမ်တစ်ရပ်ရပ်နှ
အ ကျုံး ဝင် င့် သအကျုံဝင် က်ဆို င် သက်ဆို င်
ခြင်ရှိသည်ဖြ စ်စေဖြစ်စေ၊
၊ မမရှိသည်ဖြစ်စေ
ရှိသ ည် ဖြစ်
စေ ကလေသူ ငယ်အ
က လေး သူငယ် အား
ခေင်ပုံ ဖြတ်မှု တ စ် ခု
ခု တစ်ခု
ပြု
လု ပ်ခု ပြုလု ပ်ရ
ရာ တွင်သိမ်သွင်
တွ င်သိ မ်း
သွ င်း
စု ဆေင်ခြင်၊ သ ယ် သယ်ယူ
ယူ ပို့
ဆော ပို့ဆေင်ခြင်၊
င်ခြင်း
၊ လွှဲပြေင်
လွှဲ
ပြော
င်း
ခြင်၊ ရေင်ချခြင်၊
ရော
င်းချ ခြင်း
၊ ဝယ်ယူ ခြင်၊ဝယ် ယူ ခြ ငှ၊ရမ်
င်း ငှား
ရမ်း
ခြင်၊ ငှငှား
ယူ
ယူ ခြင်၊
ခြင်း၊ ခို လှုံ ခွင့် ပေခြင် ခို လှုံ
ခွင့်
ပေး
ခြင်း
သို့မဟု တ် လက်ခံ ခြင် ပြုလု ပ်ပက လူ
လူကုကု
န်န်ကူ
ကူး မှု
မှု
ကျူလွန်သည်ဟု
မှ
တ်ယူ ရမည် မှ ။
တ်ယူ ရမည်။
(ဂ) ခေင်ပုံ ဖြတ်မှု ဆို ရတွင် ပု ဂ္ပု ဂ္ဂိ လ်
ဂို ုလ်တစ်ဦဦသည်
တ စ်ဦး ဦးသ ည် အခြအ ခြား
ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦဦကို ပြ ပြည့်
ည့်တ န် တန်ဆအဖြစ်
ဆာ အ ဖြ စ် အဓမ္မအ ဓပြုလု
မ္ ပ်စေ
မပြု လုပ်စေ
ခြင် သို့မဟု တ် အခြတစ်နည်နည်ဖြင့်
ကာမဆို င်ရာ
ကိ စ္စကမဆို င်ရကိစ္စ
အ ဓမ္ မ အဓမ္မ
ပြုလု ပ်စေခြင်၊ အဓမ္မ
အ ဓမ္ မအအလု လု ပ်ခို
ပ် ခိုင်စေခြင်
င်း
စေခြ င်း
သို့မဟု တ် အဓမ္မဝန်ဆေင်မှုပေစေခြင်၊ ကျွ န်
ပြုခြ င်း ကျွန်ပြုခြင်
သို့မဟု တ် ကျေကျွန်ကဲ့ခို သို့
င်း
စေခြ ခို၊င်စေခြင်၊ ကြွေး
င်း ကြွေမြီဖြ
မြီ
ဖြ
င့် နှေ င်ဖွဲ့ခို င်စေခြင်၊ အဓမ္မလက်ထပ်စေခြင်၊ အဓမ္မ အ ဓမ္ မ တေင်ရမ် တော င်း
ရမ်း
ခို င်စေခြင်၊ကို ယ်ဝန်အငှ ဆေင်စေခြင်၊
အ ကျိုးအ မြ တ် အကျိုအမြတ်
တစ်စုံ တစ်ရရရှိရန် အ လို့ အလို့ငှ
ငှာ လိမ်လည်လှ
လိ မ် လ ည်ည့်ဖြ၍
လှ ည့်ဖြား
၍
ကလေသူ ငယ်မျအမွေး စား
ခြ ၊ မွေစခြင်၊
င်း ခန္ဓ
ခန္ ဓာကို ကို ယ်
ယ်
အင်္ဂ အစိတ်အပို င်အထု တ်ယူရော ဖယ်ရှ
င်း
ချ ခြခြင်၊
င်း ရေင်ချခြင်
သို့မဟု တ် အခြတစ်နည်နည်ဖြင့်အ လွဲ သုံး
စား
ပြု လု အလွဲသုံ
ပ်ခြင်းစပြုလု ပ်ခြင်
တို့အပြင် ယင်သို့ပြုရမှ
ရရှိသော ရရှိသေ ငွေ ငွေကြေ၊
ကြေး ၊ ပစ္စပစ္ည်
စည်း
သို့မဟု တ် အခြ အကျိုအမြတ်တစ်စုံတ စ် စုံ
တ စ် ရာတစ်ရကို တို က်ရို က်ဖြစ်စေ၊ သွယ်ဝို က်၍ဖြစ်စေ
ကို
လက်ခံ ရယူ ခြင် သို့မဟု တ် လက်ခံ ရယူ ရန် သဘေတူ ပါဝ ခြင်ပဝင်သည်။
င်
သ ည် ။
ရှ င်လင်ချက် (၁)။ ပြည့်တန်ဆအဖြစ် အဓမ္မပြုလု ပ်စေခြင် ဆို သည်မှ ငွေကြေ၊
ပစ္စည် သို့မဟု တ် အခြအကျိုအမြတ်
တ စ်
စုံ
တ စ် အတစ်စုံ
ရာ တွ တစ်ရအတွက်
က်
ဖြစ်စေ၊ အခြအဖိုပု စနတစ်ခု
ဂ္ဂို လ် ခု အတွက်ဖြစ်စေ
တ စ် ပု ဂ္ဂိ ုလ် တစ်
ဦဦ သသည်အခြပု
ည် အ ခြား
ပု ဂ္ဂိဂို လ်
ဂ္ ုလ်တစ်ဦဦကို
တ စ်
ဦးဦး
ကို ကမ ကာ မ
စပ်ယှ က်ရန် သို့မဟု တ် ကမရဂကိစ္စပြုလု
အ လို့ငှာ ပ်စေရန် အလို့ငှ
တစ်စုံ တစ်ရ ပြုလု ပ်ခြင်၊ အသုံ ပြုခြင်၊
အ သုံး
ပြုခြ င်း ၊ ကမ ကာ မ
ဆက်ဆံ ခြင် သို့မဟု တ် အစီအစဉ် ချမှ တ် ဆေင်ရွက်ခြင် ကို ကို
ဆို သည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
54

ရှ င်လင်ချက် (၂)။ အခြတစ်နည်နည်ဖြင့် ကမဆို င်ရကိစ္စ အဓမ္မပြုလု ပ်စေခြင် ဆို သည်မှ

ကမရဂစိတ် နိုး
ကြွ
စေရ နိုန်
ကြွစေရန် အအလို့ငှ
လို့ ငှာ ဖို မ ဖို မ
ဆက်ဆံ မှုကို ဖြစ်စေ၊ ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦဦ၏ လိ လိင်အင်္ဂ
င်
အ င်္
ဂါ
အစိတ်အပို င် ကို ဖြစ်စေ ကို င်တွယ်ခြင်၊ ကို ယ်တို
ကို
ယ် တိုင်ပြသ
င် ပြသ
ခြင်၊ အမူ
အ မူ အရပြုလု
အ ရာ ပြု လု ပ်ပ် ပြသခြင်ကို ပြ သ ခြင်း
ကို
သေလည်ကေင်၊ ပုံနှိ
ပ် ထုတ် ပုံ နှိပ်ထု
ဝေ ခြ ၊တ်ဝေခြင်၊
င်း
ညစ်ညမ်သည့် ပုံ
ပြ သပုံ ပြသခြင်၊
ခြင်း၊ ရု ပ်ရှ င်ရု
ပ်
ရှ
င်
ရို က်ကူ ပြသခြင်သို့
မဟု သို့မဟု တ်
တ် ခေတ်မီနည်ပည
ခေတ် မီနည်း ပညာ
တစ်ရပ်ရပ်ကို အသုံ ပြု၍ ပြ သပြသခြင်ကို
ခြင်း
ကို သေ
သော်
လည်ကေင်ဆို သည်။
ရှ င်လင်ချက် (၃)။ အဓမ္မအလု ပ်ခို င်စေခြင် သို့ မဟု သို့မဟု
တ် တ် အဓမ္မ အ ဓမ္ မ
ဝန်ဆေင်မှုပေစေခြင် ဆို သည်မှ ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦဦသည် အ ခြားအခြ
ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦဦကို ထို ထို၏သူ ၏
သူ သဘေဆန္ဒ
သ ဘော ဆ န္ မပဘဲဖြစ်စေ၊
ဒမပါ ဘဲဖြ
စ် စေ၊
ထို က်တန် သည့် လု ပ်အခမပေဘဲဖြစ်စေ
ထို သူအား ကို ထိုယ်
သူ
ထိအ ကို ယ်ထိ
လက်ရေက်ထိန်ချုပ်ထခြင် (Physically restraint)၊ ထိခို က်ဒဏ်ရရစေခြင်၊
ခြိမ်ခြေက်ခြင်
သို့
မဟု တ်သို့မဟု တ် ထို သူ ၏ နို င်ငံ ကူ လက်မှ တ်၊ အခြ
အ ခြား
ခရီသွအထေက်အထစာ တ မ်း အ မှ တ် အ သားစတမ်အမှ
များ တ်အသမျ
သို့မဟု တ် အရေကြီ စာ စရွက်စတမ်မျ
ရွ
က် စာ
တ မ်း များ ကို ကို
သိမ်ဆည်ခြင်တို့ပြုလု အ ပ်ပြီလု
ပ်လု ပ်ခို
င်း
ခြ င်းအလု ပ်လု ပ်ခို င်ခြင်
သို့မဟု တ် ဝန်ဆေင်မှုပေစေခြင်ကို
ဆို
သ ည် ။ ဆို သည်။
ရှ င်လင်ချက် (၄)။ ကျွန်ပြုခြင် သို့မဟု တ် ကျေကျွန်ကဲ့ သို့ခို င်စေခြင် ဆို သည်မှ ပု ဂ္ဂိုလ် တစ်ဦဦ
သည် အခြပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦဦကို
လူသားတ စ်ဦး ကဲ့ လူ သတစ်ဦကဲ့
သို့ မ သို့ မ
သတ်မှ တ်သည့်အပြင် ၎င်ပို င်ကျွန်အဖြစ်
သ ဘော ထားပြီးသဘေထပြီ
ထွက်ပြေ ၍မရနို င်အေင်ဖြစ်စေ၊ အ ခြား အခြအလု
အ လုပ်ပြော
င်း ပ်ပြေင်၍မ
၍မ
လု ပ်နို င် အေင်ဖြစ်စေ ထိ န်း
ချု
ပ်ထိန်ချုပ်ထပြီ
ထား ပြီး ထိုသူ
ထို သူ၏၏
ဆန္ဒမပဘဲခို ခိုင်စေအသုံ
င်း
စေ အ သုံး
ချချခြင်ကို
ခြ င်း
ကို ဆိုသသည်။
ဆို ည် ။
ရှ င်လင်ချက် (၅)။ ကြွေမြီဖြင့် နှေ င်ဖွဲ့ခို င်စေခြင် ဆို သည်မှ ကြွေမြီအတွက်
ပေး ဆ ပ်ပေဆပ်
သည့်အနေဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အမခံ ပေသည့်
အ နေဖြ င့်
ဖြအနေဖြင့်ဖြစ်စေ
စ်
စေ လူ လူ
ပု ဂ္ဂိုလ်ကို အပေင်ထပြီ အ လု အလု
ပ် လု ပ်လု
ပ်ကို
င်ပ်ကို
ပေး ရင်ပေရမည့်
မည့်
ကလနှ င့် လု ပ် လုန်း
င ပ်ငန် အမျိုအစတို့ကို
အ မျိုး
အ စားတို့ကို
ရှ င်လင်တိကျမှုမရှိဘဲ
သို့မဟု တ် သို့မဟု တ်ကြွေး မြီ ကြွေမြီကို
ကို
ခု နှိမ်ရန် လု ပ်အတန်ဖိုအ ကိုကြောအကြေင် အ အကျိုခို
င်း ကျိုးခို
င် င်လုံ
လုံ
စွ သတ်မှ တ် ချက်မရှိဘဲ မြီစအဖြစ်အ လု အလု
ပ်လု ပ်ပ်လု
ကို ပ်ကို
င်ပေး င်ပေ
စေခြင် သို့မဟု တ် ဝန်ဆေင်မှုပေစေခြင်ကို
ဆို
သ ည် ။ ဆို သည်။
ရှ င်လင်ချက် (၆)။ အဓမ္မလက်ထပ်စေခြင် ဆို သည်မှ ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦဦကို၎င်း
၏၎င်၏ ဆ ဆန္ဒ
န္ဒ
နှ င့်ဆန့်ကျင်၍ဖြစ်စေ၊ လှ ည့်ဖြ၍ဖြစ်စေ၊ အ နို
င်အထအနိုက်
င်အထက်
ပြု၍ဖြစ်စေ၊ ခြိမ်ခြေက်၍
ဖြစေ၊ဖြစ်စေ၊ ၎င်း
စ် ၎င်၏ မိဘ၊
၏ မိဘ၊
အု ပ်ထိန်သူ ၊ မိ မိသစု
သားစု၊၊ ဆွေမျို
ဆွေ သို့မဟု တ် သို့
မျိုး မဟု တ်
မိတ်ဆွေအ ငွေကြေ၊ ပစ္စ
ပစ္ ည် သို့မဟု
စည်း တ်
သို့
မဟုတ်အခြ အ ခြား
အကျိုအမြတ် တ စ် တတစ်စုံ
စုံ စ်ရာ တစ်ရပေ၍
ပေး၍ ဖြ ဖြစ်စေ
စ်စေ လက်ထပ်
လ က် ထ ပ်
ခြင်ကို ဆို
ဆို သသည်။
ည်။
ရှ င်လင်ချက် (၇)။ အဓမ္မတေင်ရမ်ခို င်စေခြင် ဆို သည်မှ ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦဦကို ရုရုင်း
ပ် ပ်ပို င်
ပို
ဆို င်ရကို ဖြစ်စေ၊ စိတ် ပို
င်း
ဆိုစိတ်ပို
င်ရာ
ကို င်ဆို
ဖြ စ်င်ရကို
စေ ဖြစ်စေ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
55

ဖိအပေ ခြိမ်ခြေက်၍
ခြိ
မ်းခြောက်၍ ငွေကြေရရှိရန်
ငွေ ကြေးရရှိ
ရန်
တေင်ရမ်ခို င်စေခြင်ကို ဆို သည်။
ရှ င်လင်ချက် (၈)။ လိမ်လည်လှ ည့်ဖြ၍ ကလေသူ ငယ်မျအ မွေစခြင် ဆို သည် မှ ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦဦက
ကလေသူ ငယ်ကို ရော င်း
စားရန်ရေင်စရန် သို့မဟု
သို့မဟုတ်
တ်
ခို င်စေရန်၊ ခန္
ဓာကိုခန္ဓ ယ် ကိုင်္
အ ယ်အင်္ဂ
ဂါအ စိ တ်အစိတ်အပို
အ ပိုင်းင်
တစ်ခု ခု ကို အလွဲသုံ စ ပြုလု
ပြုလု ပ်ပ်ရန်
ရန် သို့မဟုသို့ တ်
မဟု တ်
ခန္ဓကို ယ်အင်္ဂတအစိတ်အပို
စ်
ခုခု
ကို င် တစ်ခုရခုယူ
ကိုရန် ရယူ ရန်
ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ကလေ သူ ငယ်ကို ဖြစ်စေ၊ ၎င်၏မိဘ သို့
မဟုသို့မဟု
တ် တ်
အု ပ်ထိန်သူ ကို ဖြစ်စေ
ယုံ
ကြည် အော ယုံင်
ကြည်အေင် ပြော ပြေဆို
ဆို၍ ၍
ကလေသူ မွေးငယ်အမွေစခြင်ကို
စား
ခြ
င်း
ကိုဆို
သ ည် ဆို သည်။
။
ရှ င်လင်ချက် (၉)။ ကို ယ်ဝန်အငှ ဆေင်စေခြင် ဆို သည်မှ လူ ကု န်ကူ မှု ကျူး
ကျူလွန်ရန်
လွ ရန်အအ
န်
လို့ငှ အမျိုသမီအ ခြိ မ်း ခြိမ်ခြေက်၍ဖြစ်စေ၊
ခြော က် ၍ဖြ စ်
စေ၊
လိမ်လည်လှ ည့်ဖြ ၍ဖြစ်စေ အခြသူ အတွက်
ကိုယ် ဝန် ရကို
ရှိ
စေယ်ဝန်ရရှိစေ
ခြင် သို့မဟု တ် အမျိုသမီက မိကမိမိ၏
မိ
၏ သသဘေဆန္ဒ
ဘော ဆ န္ဒအ အလျေက်
လျောက်
အခြသူ အတွက်ကို
ကို
ယ် ဝန်ရရှိယ်ဝန်ရရှိစေခြင်ကို
စေ ခြင်း
ကို ဆိုသ ည် ။ဆို သည်။
(ဃ) လူကု န်ကူ ခံ ရသူ ဆို သည်မှ လူ ကု န်ကူ ခံ ရသူဤအဖြစ်
ဥပဒေအဤဥပဒေအရစိစစ်
ရစိ
စစ်
ဖေထု တ်၍ သ တ် သတ်မှ
မှ
တ် ခြ တ်ခြင်ခံ
င်း
ခံ
ရသူ ရသူ ကို
ကို
သေလည်ကေင်၊ လူကု န်ကူးလူ ကု န်ကူ မှု ကျူး
မှု ကျူလွန်ခြင်
လွန် ခြ င်း ခံ ရခံ
ရ
သူ ကို သေလည်ကေင်ဆို သည်။
(ဆ) ကြီလေသေပြစ်မှု ဆို သည်မှ တည်ဆဲဥပဒေတစ်ရပ်ရပ်အရ ထေင်ဒဏ်
လေးလေ
နှ စ်နှ င့် အထက် ပြစ်ဒဏ် ထို က်သင့်သည့် ပြစ်မှုကို ဆို သည်။
(ဇ) နို င်ငံ ဖြတ်ကျေမှုခင် ဆို သည်မှ တစ်နို င်ငံ ထက်ပို သေ နို င်ငံ မျတွင်ကျူးကျူလွန်
လွ န်
သေ ပြစ်မှုကို သေလည်ကေင်၊ နိုင်
ငံ
တ စ် ခုနို င်ငံ
တွ င် တစ်ခု တွင်
ကျူလွန်သေ ပြ
စ်
မှု၏ ပြစ်မှု၏ အအဓိကကျသေ
ဓိ
က ကျသော အပို င်မျကို
အ ပို င်းများ
ကို
အခြနို င်ငံ တစ်ခု
ကြိုခု တွင်
တ င် ကြိုတင်ပြင်ဆ င် ပြင်ဆင်ခြင်၊
ခြ င်း
၊ စီ မံစီမံ
ချက်ချခြင်၊ ညွှန်ကြခြင်
ညွှ
န် ကြား ခြင်း သို့မဟု တ် သို့ မဟု တ်
ထိန်ချုပ်ခြင် ပြစ်မှုပြစ်မှုကို
ကို သေလည်ကေင်၊
သော်လ ည်း ကော င်း၊
ပြစ်မှုကျူလွန်သူ မျက အ ခြား
နို
င်ငံ တအခြနို
စ်
ခု ခုင်ငံ တစ်ခု ခု ၏
၏ ဂိုဂိုဏ်း
ဏ်
ဖွဲ့ရဇဝတ်မှု ကျူး လွ ကျူလွန်သူ
န်
သူ အု ပ်စု အုင်
တွ ပ်စု တွင် ပဝင် ပါ ဝင်
သက်ဆို င်သည့် ပြစ်မှုကို သေလည်ကေင်၊ နို
င်
ငံတ စ် ခု နို တွ
ခု င်ငံင်
တစ်ခု ခု တွင်
ပြစ်မှုကျူလွန်ရ၌အခြ နိုငံ နို င်ငံ တ စ်
င် တစ်ခု
ခုခုကိုခု ကို ထိခိုထိ က်ခိုက်
နစ်နစေသေပြစ်မှုကို
ပြစ်
မှု
ကို
သော် လ သေလည်ကေင်ဆို
ည်းကော င်းဆို သ ည် ။သည်။
( ဍ ) ကလေသူ ငယ် ဆို သည်မှ အသက် ၁၈ နှ စ် မပြည့်သေသေသူ
ဆို ကို။ဆို သည်။
သ ည်
(ဎ) ထေင်ဒဏ်တစ်သက် ဆို သည်မှ ပြစ်မှုထင်ရှ စီရင်ခြင်ခံ ရသူ အ
အကျဉ်ထေင်၌ သေဆုံး သေဆုံ
သ ည် အသည်အထိ
ထိ ပြစ်ဒဏ်ကျခံ
ပြ စ်
ဒဏ် ကျခံ စေရန်
စေရန်
ချမှ တ်သည့် ထေင်ဒဏ်ကို
ဆို
သ ည် ဆို
။ သည်။
ရည်ရွယ်ချက်မျ
၃၆။ ပု ဒ်မ ၄ ဤဥပဒေ၏ ရည်ရွယ်ချက်မျမှအော
အေက်ပအတို
က်ပါ
အ တိုင်ဖြစ်သည်
င်း ဖြစ်သ ည်-
(က) လူ ကု န်ကူ မှုမျအ အမျိုသရေတဝန်တစ်ရပ်အဖြစ်
အ မျိုး
သား
‌ရေးတာ ဝန်တ စ်
ရပ်
အ ဖြ
စ်
ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့် ထိရေက်စွတဆီနှိမ်နင်ရန်၊
တား
ဆီး
နှိ
မ်နင်း
ရန်၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
56

(ခ) လူ ကု န်ကူ ခံ ရသူ အလုံ ကို ကာ ကွ ယ်စော ကကွယ်စေင့်ရှေ

င့်
ရှော
က်ရန်
၊ က်ရန်၊
အထူ သဖြင့် လူကု လူကူး
န် ကုခံ
န်ကူ
ရသူ ခံ ရသူ အမျိုသမီနှ င့် မီး
အ မျိုး
သ နှ င့်
ကလေသူ ငယ်မျအ အ လေး ဂရုအလေဂရု
ပြု
၍ ပြု၍ ကကွယ်ရန်နှ
ကာကွ ယ် ရန် နှ င့်
င့်
အကူ အညီ ပေရန်၊
(ဂ) လူ ကု န်ကူ မှု ကျူလွန်သူ
ကျူး လွ န်သူ မျအ
များ
အား ထိရေက်မြန်ဆန်
ထိ ရော
က် မြ
န်
ဆ န်
စွ စုံ စမ်ဖေထုဥတ်၍
ပဒေ ဥပဒေနှ အနှညီ
င့် င့်အညီ ထို က်
ထို က်သင့်သေ
သ င့်
သော
ပြစ်ဒဏ်မျ ချမှ တ်ခြင်ဖြင့် လူ လူ န်
ကု ကုကူး
န်ကူ
မှုမှုမျ
များ လျေနည်
လျော့
နည်း
ပပျေက်စေရန်၊
(ဃ) လူ ကု န်ကူ ခံ ရသူ မျကို
က ယ် ဆ ယ် ကယ်ဆယ်ရေ၊
ရေး၊ ပြ ပြန်လည်လက်ခံ
န်
လ ည် လ က် ခံ ရေ၊
ရေး
၊
ကကွယ် စော စေင့်ရှေ
င့်
ရှော
က် က်ရေ၊
ရေး၊ အကူ အညီပေရေ၊
အ ကူ အ ညီ ပေး
ရေး
၊
ပြန်လည်ထူ ထေင်ရေနှ င့် ၎င်း တို့၎င်တို့အ
အား လူ မှု လူ
မှု
အသို င်အဝို င် အ တွ အတွင်သို့
င်း
သို့ ပြန်လည်ဝင်ဆံ့
ပြန်
လ ည် ဝင်
ဆံ့
ပေင်စည်ရေ လု ပ်
ငန်း လုကို
များ ပ်ငန်မျကို ထိရေက်စွ
ထိရော က် စွာ
ဆေင်ရွက်နို
နို
င်ရန် င်ရန်၊
၊
(င) လူ ကု န်ကူ မှုတဆီနှိမ်နင်ရေနှ
စပ်လျဉ်း ၍င့် စပ်လျဉ်၍ နို
င်
ငံ
တော် ကနို င်ငံ တေက
လက်ခံ ထ သေအပြည်ပြည်ဆို
ပရိုတို
ကောင်ရကွန်ဗင်ရှ
လ် င်မျ၊ ပရို တို ကေလ်
မျ၊ ဒေသတွင်
ဒေသ တွင်း နို င်ငံ မျ၊ နို င် ငံ ဒေသခွဲတွင်
များ
၊ ဒေသ ခွဲ တွ င်း
နို င်ငံ မျနှ င့် ချုချုပ်ဆို
ပ်ဆို ထားထသည့်
သ ည့်စာ စချုပ်မျ၊
ချု
ပ်များ
၊ နှ စ် နှ စ်
နို င်ငံ သဘေတူ စချုပ်မျနှ
အ ပြ င့်ပြ
ည် အညီ
ည် ဆိုင်ရာအပြည်ပြည်ဆို အ ဖွဲ့ င်ရ အဖွဲ့
အစည်မျနှ င့် လ ည်းလည်ကေင်၊
ကော င်း
၊ အဖွဲ့ဝင်နိုအင်ငံ
ဖွဲ့ဝမျင်
နိုင်ငံ
များ
နှ င့် လည်ကေင် ဆ က် ဆက်သွယ်ညှိနှိုင်
သွယ် ညှိ နှို
င်း ပူ ပေင်
ပူး
ပေါ င်း
ဆေင်ရွက်ရန်။
ပြစ်မှုနှ င့် ပြစ်ဒဏ်မျ
၃၇။ ပု ဒ်မ ၃၅ မည်သူ မဆို အမျိုသမီနှ င့် ကလေသူ
က လေး သူ ငယ် ငယ်မျအ
များ
အား လူ လူန်
ကု ကု
ကူးန်ကူ
မှု ကျူလွန်ကြေင်
ပြ မှုပြစ်မှု ထ င်
စ် ထင်ရှ
ရစီရင်ခြင်ခံ
ရှား
စီ င်
ခြင်း
ခံရလျှရလျှင်
င် ထို ထို
သူ ကို အနည်ဆုံ ထေင်ဒဏ်
ထောင်
ဒဏ် တစ်ဆယ်နှ
တ စ် ဆစ်မှ
ယ်နှစ်
မှ အမျဆုံ အ များ
ဆုံး
ထေင်ဒဏ် တ စ် သတစ်သက်အထိ
က်အ ထိ ချမှချ
တ်ရမည့်အပြင်
မှတ်
ရမည့် အ ပြင် ငွေဒဏ်လည် ငွေဒဏ် လ ည်း
ချမှ တ်နို င်သည်။
၃၈ ။ပု ဒ်မ၃၆ မည်သူ မဆို အမျိုသမီနှ
က င့်လေး ကလေသူ
သူ ငယ် များ ငယ်မျမှ
အ ပ အပအ ခြား
မှ အခြသူ
သူ
တစ်ဦဦကို လူ လူန်
ကု ကု န်ကူ
ကူးမှု မှု ကျူလွန်ကြေင်
ကျူး
လွန်ကြော င်း ပြစ်မှု ပြ
စ်
မှု
ထင်ရှ စီရင်ခြင်ခံထို ရလျှင်
သူကို ထို သူအကိုနည်း အနည်ဆုံ ငါး
ဆုံး နှငနှမှ
စ် စ်မှ အမျအ များ
ဆုံ တစ်ဆယ်နှ စ်အထိ ထေင်ဒဏ်ချ
မှ
တ်ချမှ
ရမတ်ရမည့်အပြင်
ည့် အ ပြ င် ငွေဒဏ်လည်
ငွေ ဒဏ်လ ည်း
ချမှ တ်နို င်သည်။
၃၉။ ပု ဒ်မ ၃၇။ လူ ကု န်ကူ ခံ ရသူမည်
မှ အပ
သူ မဆိုမည်သူ မဆို
လူ ကု လူ
န်
ကူးကု
မှု န်ကူ မှု
ကျူလွန်ရန်အလို့ငှ
ပြ ည်ပသို့ ပြည်ပသို့ ထွ က်ထွက်ခွ
ခွာ နို င်ရန်ဖြစ်စေ၊
နို
င်ရန်ဖြစ်စေ၊
ပြည်တွင်သို့ ဝင်ရေက်နို
ဝင် ရော က်နို
င် င်ရန်ဖြစ်စေ
ရ န်ဖြစ်
စေ အေက်ပပြုလု ပ် က်
အော ပါ
ပြု
လု ပ်
မှု တစ်ရပ်ရပ်ကို ကျူလွန်ကြေင်
ပြ စ်
မှုထ င်ပြစ်မှုထင်ရှ စီ
ရှား စီရင်ခြင်ခံ
ရင်ခြင်း
ခံရ ရ
လျှင် ထို သူ ကို အနည်ဆုံသုံး သုံ
နှ နှမှ
စ် စ်မှ အမျဆုံ
အ များဆုံး ခု နစ်နှ စ်အထိ ထေင်ဒဏ် ချမှတ် ချမှ
ရမတ်ရမည့်
ည့်
အပြင် ငွေဒဏ်လည် ချမှ တ်နို င်သည်-
(က) မမှ န်မကန် လိမ်လည်ပြုလု ပ်ထသေ ခရီးခရီသွအထေက်အထ
သွား
အ ထော က်
အ ထား
သို့မဟု တ် သက်သေခံ စတမ်အမှ
သို့ တ်အသကို
မဟု တ် ပြုလု ပ်ခြင် သို့မဟု တ်
လိမ်လည်အတု ပြုလု ပ်ခြင်၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
57

( ခ ) မမှ န်မကန် လိမ်လည်ပြုလု ပ်ထသေခရီး

ခရီသွအထေက်အထ
သွား
အ ထောက်
အ ထား
သို့မဟု တ် သက်သေခံ စတမ်အမှ တ်အသကို
တ ရား
မဝင်ရယူခြ ၊တရမဝင်ရယူ ခြင်၊
င်း
ပေခြင်၊ ရော ရေင်ချခြင်၊
င်း
ချ ခြ
င်း
၊ လက်ဝယ်ထခြင်
လ က်
ဝယ် ထား
ခြ
င်း
သို့မဟု တ် အသုံ ပြုခြင်။
၄၀ ။ ပု ဒ်မ ၃၈။ မည်သူ မဆို -
(က) ပု ဒ်မ ၃၅ ပ လူ ကု န်ကူ မှုကို ဂို ဂိုဖွဲ့
ဏ်း ဏ်ဖွဲ့
မှု မှုကျူး
ခင်း ခင်ကျူလွန်
လွန်
သူ အု ပ်စု ဖြင့် ကျူလွန် ကြော ကြေင်ပြစ်မှုထင်ရှ
င်း
ပြစ် မှု
ထ င် ရှား
စီ စီရင်
ရင်
ခြင်ခံ ရလျှင် ပြ စ်မှု
ကျူးပြစ်မှုကျူလွန်ရတွင်
လွ န်ရာ
တွင် ကို ယ်တို
ကို
ယ် င်တိုင်
ပဝင်သည်ဖြစ်စေ၊
မပါဝင် သ ည် ဖြ စ်မပဝင်သည်ဖြစ်စေ
စေ ယ င်း အု ယင်အု
ပ်စု
ဝင် ပ်စု ဝင်
တစ်ဦချင်ကို
အ နည်း အနည်ဆုံ
ဆုံး ထော ထေင်ဒဏ်
ဒဏ် နှ စ်
င် နှ
စ် ၂၀ ၂ မှ၀ အမျမှ အ များ
ဆုံ ထေင်ဒဏ်တစ်သက်အထိ
ချမှ တ် ရမည့်
အ ပြင်ချမှ တ်ရမည့်အပြင်
ငွေ ဒဏ် ငွေဒဏ်
လည် ချမှ တ် နို င်သည်။
(ခ) ပု ဒ်မ ၃၆ ပ လူ ကု န်ကူ မှုကို ဂို
ဏ်းဂိုဖွဲ့
ဏ်ဖွဲ့
မှု
ခင်းမှု ခင် ကျူလွန်
ကျူးလွ န်
သူ အု ပ်စု ဖြင့် ကျူလွန်ကြေင်
ပြ စ်မှု
ထ င် ပြစ်မှုထင်ရှစီ
ရှား ရင်စီရင်ခြင်
ခြ င်း
ခံ ရလျှင် ပြစ်မှုကျူလွန်ရတွင်ကိုယ် တို င်ကို
ပါ ဝ ယ်တို
င်
သ ည် င်ပဝင်သည်ဖြစ်
ဖြစ်
စေ၊ မပဝင်သည် ဖြ
စ်စေဖြစ်စေ ယ င်း ယင်အု
အုပ် စုပ်စု
ဝင် ဝင် တစ်ဦချင်
တ စ်ဦးချင်း
ကို အနည်ဆုံ တတစ်ဆယ်နှ
စ် ဆ ယ် နှ
စ်စ်မှ အမျဆုံ
မှ အ များဆုံး နှ စ်၂၀ နှ စ် အထိ
၂ ၀ အ ထိ
ထေင်ဒဏ် ချ မှ
တ် ချမှ
ရမတ်ရမည့်အပြင်
ည့် အ ပြ င် ငွေဒဏ်လည်
ငွေဒဏ် လ ည်း ချမှ တ် ချ မှ
တ်
နို င်သည်။
၄၁။ ပု ဒ်မ ၃၉။ မည်သူ မဆို လူ ကု န်ကူ မှုကို
ကျူး ကျူလွန်ရတွင်
လွန်
ရာတွင် -
(က) ကြီလေသေ ပြစ်မှုတစ်ခု ခု ကို ပ ကျူလွန်ကြေင်
ပြ
စ်
မှု ပြစ်မှုထင်ရှ
ထ င်
ရှား
စီရင်ခြင် ခံ ရလျှင် ထို သူ ကို ထေင်ဒဏ်တစ်သက်အထိချမှ
တ စ် သ က် အ ထိချ
မှ
တ် တ်ရမည်။
ရမ ည်။
( ခ ) လူ ကု န်ကူ ခံ ရသူ သေဆုံး
အ သေဆုံ
စေ ခြ စေခြင် သို့
င်း သို့မဟု
မဟု တ်တ်
သူ တစ်ပ၏ အအကူ ကူအအညီကို
ညီ ကို အမြဲတမ်ရယူ
အ မြဲ ရသည့်
တ မ်း
ရယူရသ ည့်မ မ
သန်စွမ်ခြင်ဖြစ်စေသည်အထိ
ကျူး
လွ န်ကြော င်း ကျူလွန်ကြေင်ပြ မှု ပြစ်မှု
စ်
ထင်ရှ စီရင်ခြင်ခံထို
ရပကထို
သူကို သူ ကို ဏ်
သေဒ သေဒဏ်ချမှ
ချမှ
တ်
ရမည်တ်ရမည်။
။
၄၂။ ပု ဒ်မ ၄၀။ လူ ကု န်ကူ မှုဖြင့်ပြစ်မှု
ထ င် ရှား
စီ ထင်ရှ
ရင်ခြ
င်း
ခံစီရင်ခြင်ခံ
ရသူ သ ည် ရသူ သည်
ယခင် ကလည် လူ ကု န်ကူ မှုပြစ်မှုတ စ်တစ်ရပ်ရပ်ဖြင့်
ရပ်ရပ် ဖြ င့် ပြစ်မှုထင်ရှ
ပြ
စ်မှုထ င် ရှား
စီရင်ခြင်ခံ ခဲ့ ရသူထိုဖြစ်ပက
သူ ထို သူထ ပ်မံ ထပ်မံ
ကျူးလွ ကျူလွန်သေ
န်သော လူကု
လူ ကု န်
န်ကူ
ကူး
မှု အတွက် ပြဋ္ဌန်ထသေအမြင့်ဆုံ
အ မြ င့်
ဆုံး
ပြစ်ဒဏ်ပြစ်ဒဏ်ကို
ကိုချမှတ် ချမှ
ရ မည် တ်ရမည်။
။
၄၃ ။ ပု ဒ်မ ၄၁။ မည်သူ မဆို အေက်ပတမြစ်ချက်တစ်ရပ်ရပ်ကို
ကျူး လွ န် ကြော င်း ကျူလွန်ကြေင်
ပြစ်မှုထင်ရှ စီရင်ခြင်
ခံ ရလျှ ခံ ရလျှင် ထို
င် ထိုသူသူကိုကို အနည်ဆုံ
အ နည်း ဆုံး တစ်နှ စ်မှ တ စ် နှ
စ် မှ
အမျဆုံ သုံးသုံ
နှ နှအ
စ် စ်အထိ
ထိ ထေင်ဒဏ်ချမှ ထောတ်ရမည့်အပြင်
င် ဒဏ် ချ မှ တ် ရမည့် အ ပြင်
ငွေဒဏ်လည် ချမှ တ်နို င်သည်-
(က) လူ ကု န်ကူ မှုအတွက် တ ရား စွဲ ဆို တရစွဲဆို သေ
သော မှုခင်မျ
မှု
ခင်းများ
နှ င့် စပ်လျဉ်၍ လူကု
လူ ကုန်
န်ကူ
ကူး ခံ ခံရရသူ
သူ နှင့်
နှ င့် ၎င်မိသစု
၎င်းမိ
သား
စု
တို့၏ ပု ဂ္ဂိုလ်ရေဆို င်ရလုံ ခြုံကို
မှုနှယ်
င့်ရေးမှ တ် တကိုမ်း
ယ်ရေမှ တ်တမ်
အချက်အလက်မျကို အအမှုနှ
မှု
နှင့်မသက်ဆို
င့်
မ သ က် ဆို င် င်သူ
သူ အားအ တစ် တ စ်
နည်နည်ဖြင့်ထု တ် ထုခြ
ဖော် တ်ဖေခြင်၊
င်း
၊ ပြသခြင်
ပြသ ခြ င်း သို့မဟု သို့ တ်မဟု တ်
ဖြန့်ချိခြင်၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
58

(ခ) လူ ကု န်ကူ ခံ ရသူ နှ င့် စပ်လျဉ်းစပ်လျဉ်သည့်

သ ည့် အကြေင်ခြင်ရ
အ ကြော င်း
ခြင်း
ရာ
မျ၊ အမှုတွဲပ
အ မှု
တွဲ ပါ စရွက်စတမ် စာရွက် စာ မျနှ င့်
တ မ်း များ
နှ
င့်
စတမ်အမှ တ်အသမျကို
ဥပဒေနှ င့်
အ ညီ ဥပဒေနှ င့်အညီ ခွ
င့်
ပြု က်ခွင့်ပြုချက်
ချ
မှ တစ်ပ ကြည့်ရှုခြင်၊ ကူ
ကူး ယူ
ယူခြင်၊
ခြင်း၊ တစ်နည်နည်ဖြင့်
တ စ် နည်း
နည်း
ဖြ
င့်
ထု တ်ဖေခြင်၊ပြသခြင်သို့မဟု
ပြ သ ခြ င်း သို့
မဟုတ် တ်ဖြန့်ချိခြင်၊
ဖြ န့်
ချိ
ခြ င်း
၊
(ဂ) လူ ကု န်ကူ မှုနှ င့်စပ်လျဉ်၍
သ တ င်းထုတ် သတင်ထု
ပြန်
ခြ၊ တ်ပြန်ခြင်၊ သ တ င်း
င်း သတင်
ဖြန့်ချိခြင် ပြုရတွင် တ ည်
တည်ဆဲဥပဒေနှ
ဆဲဥပဒေနှ
င့် င့် အညီဆေင်ရွက်
အ ညီ
ဆောင်
ရွက်
မှုမပြုခြင်။
၄၄။ ပု ဒ်မ ၄၂။ ဘဏ်နှ င့် ငွေရေကြေရေ
အ ဖွဲ့
အစ အဖွဲ့
ည်း အစည်မှတာ
မှ ဝတဝန်ရှိသူ
န်ရှိသူ
မည်သူ မဆို တဆီနှိမ်နင်ရေရဲတပ်ဖွဲ့
ရဲတ ပ် ဖွဲ့
က ပု ဒ် က၊
မ ၂၈ ပု ပု
ဒ်မ၂၈၊ပု
ဒ်
မခွဲ ဒ်မခွဲ (က) အရ ဆေင်ရွက်ချက်တစ်စုံ တစ်ရကို
ဟန့်တခြင်၊ နှော နှေယှ
င့် င့်ယှ
က် က်ခြင်
ခြင်း သို့မဟုသို့
တ်မဟု တ် လို က်န လို
က် နာ
ဆေင်ရွက်ရန် ပျ က် ကွ ပျက်ကွက်ခြင်ပြုကြေင်
က် ခြ င်း
ပြု
ကြော င်း ပြစ်မှုထင်ရှ
ပြစ်မှုထ င်
ရှား
စီရင်ခြင်ခံထို
ရလျှင်ထို
သူ ကို သူနှ
သုံး ကိုစ်
အသုံထိ
နှ စ်အထိ
ထော ထေင်ဒဏ်ဖြစ်စေ၊
င်ဒဏ်ဖြ စ်စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ ချမှ တ်နို င်သည်။ ပြစ်မှု
ကျူလွန်သူ သည် ကု ပဏီ ကု မ္ပ ဏီ သို့
မ္ မသို့မဟု
ဟုတ်တ် အဖွဲ့အ
အဖွဲ့
စည်ဖြစ်ပက
အ စည်း ဖြ
စ်ပါ
က
ယင်ကု မ္ပဏီသို့ မဟုသို့မဟု
တ် တ် အဖွဲ့
အ
အ ဖွဲ့
အစ စည်ကို
ည်းကို အနည်ဆုံ အ နည်း ကျပ်
ဆုံး ကျပ်
သိန် ၃၀၀ မှ အမျဆုံ ကျ ကျပ်သိန်၅၀၀အထိငွေဒဏ်ချမှ
ပ် သိ န်း
၅၀၀ အ ထိငွေ ဒဏ်ချ တ်ရမည်။
မှတ် ရမည် ။
၄၅ ။ ပု ဒ်မ ၄၃။ ဆက်သွယ်ရေဥပဒေအရ ထုတ်
ပေး သထုည့်
တ်ပေသည့် လု ပ် လု ပ်ငန်
ငန်း
လို င်စင်ရရှိသေ မည်သည့်ပု ဂ္ဂိုလ်၊အဖွဲ့အစည် သို့မဟု တ် ဆက်သွယ်ရေလု ပ်ငန် အေပရေတမဆို
ပု ဒ်မ ၂၉၊ ပု ဒ်မခွဲ(က)နှ င့် ပု ဒ်မခွဲ(ခ)ပ လု ပ်ငန်တစ်ရပ်ရပ်နှ
စပ်
လျဉ်း ၍င့် စပ်လျဉ်၍
တားဟန့်တ
ဟ န့်
ခြင်၊ နှေ
နှော င့်ယှ
င့် ယှ က်ခြင်
က် ခြင်း သို့မဟု တ်သို့ မဟု တ် လို က်နဆေင်ရွက် လို က် နာ
ဆော င်
ရွက်
ရန် ပျက်ကွက်ခြင်ပြုကြေင်ပြ စ် ထ ပြစ်မှုထင်ရှ
မှုင်ရှား စီရင်ခြင်ခံ
စီရင် ခြင်း
ခံရလျှင်
ရလျှင်
ထို သူ ကို သုံ နှ ထော
စ်အထိ င် ထေင်ဒဏ်ဖြစ်စေ၊
ဒဏ် ဖြစ်
စေ၊ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေချမှ တ်နို င်သည်။ ပြစ်မှုကျူလွန်သူ သည်
ကု မ္ပဏီ သို့မဟု တ် အဖွဲ့အစည်ဖြစ်ပက ယ င်း
ကု ယင်ကု
ပဏီမ္ပ ဏီသို့
မ္ မသို့မဟု
ဟု တ်တ် အဖွဲ့အ ဖွဲ့
အစည်ကို အအနည်ဆုံနည်း ဆုံးကျပ် ကျပ် သိန် သိ ၃၀၀
န်း မှ ၃၀အမျဆုံ
၀ ကျပ် အ များ
မှ ဆုံး ကျပ်
သိန် ၅၀၀ အထိ ငွေဒဏ် ချမှ တ်ရမည်။
၄၆ ။ ပု ဒ်မ ၄၄။ မည်သူ မဆို ဤဥပဒေပ ပြစ်မှုတစ်ရပ်ရပ်ကို ကျူလွန်ရန်ပြင်ဆင်ခြင်၊
အထု တ်ခြင်၊ ပူး
ပေါင်းကြံ ပူစပေင်ကြံ
ည်ခြ ၊စည်ခြင်၊
င်း စည်ရုံ ခြင်၊
စည်း ရုံး
ခြ
င်း
၊
ညွှန်ကြခြင်၊ စီ မံခစီမံန့်
ခန့်ခွဲခြင်၊
ခွဲ
ခြ င်း
၊ အပေကူ ညီခြင်၊
အားပေး ကူ
ညီခြင်း၊
ငွေကြေ ထေက်ပံ့ ခြင် သို့ မဟု သို့မဟု တ်
တ် ပြစ်မှုကျူလွန်သည့်
ပြ စ်မှုကျူး
လွန်
သ ည့်
လု ပ်ငန်စဉ် တ တစ်ခု
စ်
ခု
ခုတွခု တွင်
င် ပဝင်ပတ်သက်ခြင်ပြုလျှင်
ပါ ဝင် ပတ် သ က်ခြင်း
ပြု
လျှ င်ယင် ယ င်း
ပြစ်မှုအတွက် ဤဥပဒေတွင် ပြဋ္ဌန်ထသည့်
ပြစ်
ဒဏ် ပြစ်ဒဏ်ကို ချ
ကို ချမှခြ
မှ
တ် တ်ခြင်ခံ
င်းရ ရ
ခံ
မည်။

၄၇ ။ ပု ဒ်မ ၄၅။ တရရုံ သည်-

(က) ဤဥပဒေပ ပြစ်မှုနှ င့် သက်ဆို င်သည့် သက်သေခံ ငွေကြေ၊ ပစ္စ ပစ္ ည်
စည်း
သို့မဟု တ် အခြအကျိုအ မြ အမြတ်တစ်စုံ
တ်
တ စ်စုံ
တ စ်ရာတစ်ရကို
ကို သတ်မှ
သ တ် တ်
မှ
တ်
ချက်နှ င့်အညီ နို င်ငံ့ ဘဏ္ဍ အဖြစ် သိမ်ယူ သည့်အမိန့်ဖြစ်စေ၊
စီ
မံ
ခန့်ခွဲ စီမံ ခန့်ခွဲ
သည့်အမိန့်ဖြစ်စေ၊ နို င်ငံ့ ဘဏ္ဍ အဖြစ် သိမ်ယူ သည့်အမိန့်နှ
စီ
မံ င့် စီမံ
ခန့်ခွဲသည့် အမိန့်နှ စ်ရပ်လုံ ဖြစ်စေချမှ
ချ မှတ်ရမတ်ရမည်။
ည်။
(ခ) လူ ကု န်ကူ မှုဖြင့် ပြစ်ပြစ်မှုထင်ရှ
မှု
ထ င် ရှား
စီ
ရင် စီရင်ခြင်ခံ
ခြ င်း ခံရသူရသူ
အပေ လူ ကု န်ကူ ခံ ရသူ ၏
နစ်နာဆုံးနစ်နဆုံ
ရှုံး
မှု
အ တွ ရှုံက်
မှုအတွက် လူ
လူ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
59

ကု န်ကူ ခံ ရသူ ကို သ င့်

လျော်သင့်လျေသည့်လျေကြေ
သ ည့်
လျော်
ကြေး
သို့မဟု တ် နစ်နကြေပေရန်အမိန့်ချမှ
အ မိ
န့်
ချ
မှ
တ်
နို
င်
သ ည် တ်နို
။ င်သည်။
အဂတိလို က်စားမှု တို က်ဖျက်ရေးဥပဒေ(၂၀၁၃)

၄၈။ မည်သူ မဆို ဤဥပဒေအရ အရေးယူ နို င်သော ပြစ်မှုတစ်ရပ်ရပ်ကို ပြည်တွင်းတွင်

သို့မဟု တ် မြန်မာနို င်ငံ ၏တည်ဆဲဥပဒေအရ မှ တ်ပုံ တင်ထားသော ရေယာဉ် သို့မဟု တ် လေယာဉ်
တစ်ခု ခု ပေါ်တွ င် ကျူးလွန်လျှင်ဖြစ်စေ မြန်မာနို င်ငံ သား သို့မဟု တ် မြန်မာနို င်ငံ တွင် အမြဲတမ်း
နေထို င်သည့် သို့မဟု တ် နေထို င်ခွင့် ရရှိထားသည့် နို င်ငံ ခြားသားက ပြည်ပတွင် ကျူးလွန်လျှင်ဖြစ်
စေ ထို သူ ကို အရေးယူ စီရင်ပို င်ခွင့် ရှိသည်။ ( ပု ဒ်မ ၂ )

၄၉။ အဂတိလို က်စားမှု ဆို သည်မှ ာ- ပု ဒ်မ ၃(က)(၁)အရ- မည်သူ မဆို ရာထူ းတာဝန်ကို
အလွဲသုံ းစားပြု၍ဖြစ်စေ၊ အခြားနည်းဖြင့် ဖြစ်စေ တစ်စုံ တစ်ရာကို ပြုလု ပ်ရန် သို့မဟု တ် ဥပဒေနှ
င့် အညီပြုလု ပ်ခြင်းမှ ရှေ ာင်ကြဉ်ရန် တစ်ဦးတစ်ယောက်အား ဥပဒေနှ င့် အညီရထို က် သောအခွင့်
အရေးပေးရန် သို့မဟု တ် ဥပဒေနှ င့် အညီရထို က်သောအခွင့် အရေးကို မမှ န်မကန် ပိတ်ပင်ရန်
အတွက် တံ စို းလက်ဆောင်ကို တစ်ဦးတစ်ယောက်အားပေးခြင်း၊ ပေးရန်အား ထု တ်ခြင်း
သို့မဟု တ် တစ်ဦး တစ်ယောက်ထံ မှ လက်ခံ ခြင်း၊ ရယူ ခြင်း၊ ရယူ ရန်အားထု တ်ခြင်း၊ တစ်ဦးတစ်
ယောက်ထံ မှ လက်ခံ ခြင်းတို့ကို တို က်ရို က်ဖြစ်စေ သွယ်ဝို က်၍ဖြစ်စေ တစ်နည်း နည်းဖြင့် ပြုလု ပ်
ခြင်း၊

၅၀။ အဂတိလို က်စားမှုဆို သည်မှ ာ- ပု ဒ်မ ၃(က)(၂)အရ-

မည်သူ ဆို သက်ဆို င်ရာအစို းရဌာန၊ အစို းရအဖွဲ့အစည်း၊ အများပြည်သူ ဆို င်ရာ အဖွဲ့အစည်း
သို့မဟု တ် အခြားအဖွဲ့အစည်း၏ ပြည်သူ ဘဏ္ဍာကို ကို င်တွယ်စီမံ ဆောင်ရွက် သည့် လု ပ်ငန်းစဉ်
တွင် ယင်းတို့၏ ပို င်ဆို င်မှုကို တောင်းခံ ခြင်း၊ ရယူ ခြင်း၊ စီမံ ခန့်ခွဲခြင်း၊ ရှ င်းလင်းဖျက်သိမ်းခြင်း
ပြုရာတွင် ယင်းတို့၏ သက်ဆို င်မှုရှိသော သဘောတူ စာချုပ် တစ်ခု တွင်ပါဝင်ခြင်း၊ စီမံ
ဆောင်ရွက်ခြင်းပြုရာတွင် တည်ဆဲဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း၊ လု ပ်ထုံ းလု ပ်နည်း တစ်ရပ်ကို
ဖောက်ဖျက်လျှင် နို င်ငံ တော်၏ ငွေကြေး၊ ပစ္စည်း၊ ပို င်ဆို င်မှုကို ထိခို က်ပျက်စီး ဆုံ းရှုံ းစေခြင်း
တို့ဖြစ်သည်။

၅၁။ တံ စို းလက်ဆောင်ဆို ရာတွင် (ပု ဒ်မ ၃(ခ)) အဂတိလို က်စားမှု အလို့ငှ ာ အဖို းစားနား
သို့မဟု တ် ထို က်သင့် သည့် တန်ဖို းမပေးဘဲ လက်ခံ ခြင်း သို့မဟု တ် ပေးခြင်းပြုသော ငွေကြေး၊
ပစ္စည်း၊ လက်ဆောင်၊ ဝန်ဆောင်ခ၊ ဧည့် ခံ ပြုစု ခြင်းနှ င့် တရားမ၀င်သောအခြားခံ စား ခွင့် များပါဝင်
သည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
60

၅၂။ ကျော်စောသတင်း (ပု ဒ်မ ၃(ဂ)) သူ တစ်ဦးဦးသည် အများပြည်သူ အတွင်း ပျံ့နှံ့နေ သော
သတင်း တစ်ရပ်ရပ်တွင် အဂတိလို က်စားမှုနှ င့် ပတ်သက်၍ ပြစ်မှုကျူးလွန်ကြောင်း မသင်္က ာ
ဖွယ်ရာဖြစ်ခြင်းအတွက် ခို င်လုံ သည့် အထောက်အထားရှိနို င်သည်ဟု ကော်မရှ င်က ယုံ ကြည်ရန်
အကြောင်းပေါ်ပေါက်သော သတင်းကို ဆို သည်။

၅၃။ နို င်ငံ ရေးရာထူးလက်ရှိဖြစ်သူ ( ပု ဒ်မ ၃(ဇ) ) ဒု တိယဝန်ကြီး သို့မဟု တ် ယင်းနှ င့် အလားတူ
အဆင့် ရှိသူ နှ င့် အထက် နို င်ငံ ရေးရာထူ းလက်ရှိဖြစ်သူ ကို ဆို သည်။

၅၄။ အဆင့် မြင့် အရာရှိ ( ပု ဒ်မ ၃(ဈ) ) အဆင့် မြင့် အရာရှိဆို သည်မှ ာ အစို းရဌာန၊ အစို းရအဖွဲ့
အစည်း၏ ဝန်ထမ်းအကြီးအမှူးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်သော ညွှန်ကြားရေး မှူးချုပ်နှ င့်
ဦးဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး သို့မဟု တ် ယင်းနှ င့် အလားတူ ရာထူ းအဆင့် ရှိ သူ ကို သော်လည်းကောင်း
သို့မဟု တ် နို င်ငံ တော်နှ င့် ပု ဂ္ဂလိက ဖက်စပ်ပို င်ကု မ္ပဏီအဖွဲ့အစည်း၊ ဘု တ်အဖွဲ့၊ ကော်ပို ရေးရှ င်း
သို့မဟု တ် အခြားအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ခု ၏ ဒါရို က်တာအဖွဲ့ဝင် ကော်မတီဝင် သို့မဟု တ် ယင်းနှ င့်
အလားတူ ရာထူ းအဆင့် ရှိသူ ကို သော်လည်းကောင်း ဆို သည်။ ယင်းစကားရပ်တွင် အဆို ပါရာထူ း
တစ်ခု ၌ ခေတ္တ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ လည်း ပါဝင်သည်။

၅၅။ နစ်နာသူ ဆို သည်မှ ာ ( ပု ဒ်မ ၃(တ) ) သူ တစ်ဦးဦးက အဂတိလို က်စားမှုကျူးလွန်ခြင်း ကြော
င့် ထိခို က်နစ်နာသူ ကို ဆို သည်။

၅၆။ ပဏာမစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ ( ပု ဒ်မ ၃(ဓ) ) ပဏာမစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ဆို သည်မှ ာ

အဂတိလို က်စားမှုဖြင့် ကြွယ်ဝချမ်းသာလာမှုကြောင့် တို းပွားလာသည့် ငွေကြေးနှ င့် ပစ္စည်း များနှ င့်
စပ်လျဉ်း၍ အရေးယူ ရာတွင်လည်းကောင်း၊ ငွေကြေးနှ င့် ပစ္စည်းများကို ပြည့် သူ့ဘဏ္ဍာ အဖြစ်
သိမ်းဆည်းနို င်ရေးအတွက်သာ ပဏာမစစ်ဆေးပြီးတင်ပြရန် ကော်မရှ င်ကဖွဲ့စည်း ပေးသည့် အဖွဲ့ကို
ဆို သည်။

၅၇။ စုံ စမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ ( ပု ဒ်မ ၃(န) ) ဆို သည်မှ ာ ကော်မရှ င်က ဤဥပဒေအရဖွဲ့စည်း
သော သက်ဆို င်ရာ အဂတိလို က်စားမှုစုံ စမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲကို ဆို သည်။

၅၈ စစ်ဆေးရေးမှူးချုပ် ( ပု ဒ်မ ၃(ပ) ) စစ်ဆေးရေးမှူးချုပ်ဆို သည်မှ ာ ကော်မရှ င်၏

ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်ကို ဆို သည်။

၅၉။ စစ်ဆေးရေးမှူး ( ပု ဒ်မ ၃(ဖ) ) စစ်ဆေးရေးမှူးဆို သည်မှ ာ ကော်မရှ င်၏ သက်မှ တ် ချက်နှ င့်
အညီ လု ပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရန် ဖွဲ့စည်းတာဝန်ပေးအပ်သော စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့တွ င် ပါဝင်သူ ကို
ဆို သည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
61

ရည်ရွယ်ချက်

၆၀။ ဤဥပဒေ၏ ရည်ရွယ်ချက်များမှ ာ အောက်ပါအတို င်းဖြစ်သည်-

(က) အဂတိလို က်စားမှုပပျောက်ရေးကို အမျိုးသားရေး တာဝန်တစ်ရပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်

ရန်၊

( ခ ) သန့်ရှ င်းသော အစို းရနှ င့် ကောင်းမွန်သော အု ပ်ချုပ်ရေးစနစ်ဖြစ်ပေါ်စေရန်၊

( ဂ ) အများပြည်သူ ဆို င်ရာအု ပ်ချုပ်ရေးတွင် ဂု ဏ်သိက္ခာနှ င့် တာဝန်ယူ နို င်မှု မြင့် မား
တို းတက်လာစေရန်၊

(ဃ) အဂတိလို က်စားမှုများကြောင့် နို င်ငံ တော်ပို င်ပစ္စည်းများ၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းနှ င့် နို င်ငံ သား
များ၏ အခွင့် အရေးနှ င့် အကျိုးစီးပွားများကို ထိခို က်မှုမရှိစေရေး အတွက်
အကာအကွယ်ပေးရန်၊

( င ) အဂတိလို က်စားမှုကျူးလွန်သူ များအားထိရောက်စွာအရေးယူ ရန်၊

( စ ) တရားဥပဒေစို းမို းရေးနှ င့် အု ပ်ချုပ်ရေးကဏ္ဍများ၌ ပို မို ပွင့် လင်းမြင်သာမှုရှိပြီး

ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပရင်းနှီးမြှ ုပ်နှံ မှုများဖြင့် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတို းတက်လာစေရန်၊

၆၁။ ကော်မရှ င်၏ လု ပ်ငန်းတာဝန် ၁၅ ချက်ကို ပု ဒ်မ ၁၆ တွင်လည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်း ထား

ပါသည်။ လု ပ်ပို င်ခွင့် (၉) ချက်ကို ပု ဒ်မ ၁၇ တွင်ပြဋ္ဌာန်းထားပါသည်။
၆၂။ ကော်မရှ င်သည် စုံ စမ်းစစ်ဆေးတွေ့ရှိချက် အစီရင်ခံ စာအရဖြစ်စေ၊ အခြားခို င်လုံ သည့်
သတင်းအချက်အရဖြစ်စေ ထို ကျူးလွန်သူ ကို ဥပဒေနှ င့် အညီတရားစွဲဆို နို င်ရန် စုံ စမ်းစစ်ဆေး ရေး
အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် သို့မဟု တ် စစ်ဆေးရေးမှူးချုပ်အား ညွှန်ကြားရမည်။ ( ပု ဒ်မ ၁၈ )
၆၃။ ကော်မရှ င်သည် အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဦးကခေါင်းဆောင်၍ သင့် လျော်သောနို င်ငံ သားများ ပါဝင်သ
ည့် စုံ စမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့များကို ဖွဲ့စည်းကာလု ပ်ငန်းတာဝန်များကို သတ်မှ တ်ပေး နို င်သည်။ ( ပု ဒ်မ
၂၃ )
၆၄။ ကော်မရှ င်သည် လု ပ်ပို င်ခွင့် အာဏာရှိသူ အပေါ် တရားစွဲဆို အရေးယူ ရန်ဖြစ်ပါက
အစီရင်ခံ စာကို ပု ဒ်မ၂၀(က)၊(ခ)အရ တာဝန်ပေးသည့် သက်ဆို င်ရာလွှတ်တော် ဥက္က ဋ္ဌနှ င့်
တို င်ကြားသောနစ်နာသူ ထံ သို့ လည်းကောင်း၊ ထို သူ အား ဥပဒေအရဆက်လက် အရေးယူ နို င် ရန်
ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့ရုံ းသို့ ပေးပို့ရမည်။ (ပု ဒ်မ ၃၀(က) )

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
62

၆၅။ စုံ စမ်းစစ်ဆေးချက်အရ စွပ်စွဲခံ ရသူ အပေါ် ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းအရ အရေးယူ သင့် သည် ဟု
ယူ ဆပါက ယင်း၏ ဝန်ထမ်းအကြီးအကဲထံ သို့ အကြောင်းကြားရမည်။ ( ပု ဒ်မ ၃၀(ခ) )
၆၆။ ကော်မရှ င်ကစွပ်စွဲချက်ကို စုံ စမ်းစစ်ဆေးစဉ်အတွင်း စွပ်စွဲခံ ရသူ သည် ရာထူ းစွန့် လွှတ်သွား
ပြီဖြစ်သော်လည်း ဥပဒေကြောင်းအရအရေးယူ ရန်သော်လည်းကောင်း၊ ဝန်ထမ်း စည်းကမ်းနှ င့်
အရေးယူ ရန်သော်လည်းကောင်း နို င်ငံ တော်ကသက်ဆို င်ရာငွေကြေး၊ ပစ္စည်း များကို သိမ်းယူ ရန်
သော်လည်းကောင်း၊ စုံ စမ်းစစ်ဆေးမှုကို အပြီးသတ်ပြုလု ပ်နို င်သည်။ ( ပု ဒ်မ ၃၁ )
၆၇။ ကော်မရှ င်သည် ပြစ်မှုနှ င့် စပ်လျဉ်း၍ စုံ စမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ သို့မဟု တ် စစ်ဆေးရေးမှူး တစ်
ဦးဦးက ဘဏ်တစ်ခု ခု ရှိ စုံ စမ်းစစ်ဆေးခြင်းခံ ရသူ နှ င့် သက်ဆို င်သော ဘဏ်စာရင်းများ ကို စစ်ဆေး
ခြင်း၊ မိတ္တ ူကူ းယူ ခြင်း၊ ၄င်းတို့နှ င့် သက်ဆို င်သည့် အခြားသတင်းအချက်အလက် များအား မေးမြန်း
စစ်ဆေးခြင်းစသည့် လု ပ်ပို င် ခွင့် များအပ်နှ င်းနို င်သည်။ ( ပု ဒ်မ ၃၂ )
၆၈။ စစ်ဆေးရေးမှူးသည် အမှုနှ င့် သက်ဆို င်သည့် အချက်အလက်များကို မသိမ်းဆည်းဘဲ
အနှ စ်ချုပ် ထု တ်ယူ မှုမပြုနို င်ခြင်း၊ သက်သေခံ ချက်များ ဖျောက်ဖျက်မှုပြုနို င်ခြင်း၊ အခြား တည်ဆဲ
ဥပဒေအရ တရားစွဲဆို ရာတွင် ယင်းတို့ကို သက်သေအဖြစ်တင်ပြရန် လို အပ်ခြင်း ရှိပါက ယင်းတို့ကို
သိမ်းဆည်းနို င်သည်။ ( ပု ဒ်မ ၃၃)
၆၉။ သတင်းပေးခြင်းနှ င့် တို င်ကြားခြင်းပြုရာတွင် မည်သူ မဆို အဂတိလို က်စားမှုနှ င့်
စပ်လျဉ်း၍သော်လည်းကောင်း၊ အဂတိလို က်စားမှုဖြင့် ကြွယ်ဝချမ်းသာလာခြင်းနှ င့် စပ်လျဉ်း ၍
သက်မှ တ်ချက်များနှ င့် အညီ ကော်မရှ င်သို့ဖြစ်စေ၊ ကော်မရှ င်ရုံ းသို့ဖြစ်စေ၊ ဤဥပဒေ အရဖွဲ့စည်း
ထားသောလု ပ်ငန်းကော်မတီ၊ လု ပ်ငန်းအဖွဲ့၊ ပဏာမစိစစ်ရေးအဖွဲ့နှ င့် စုံ စမ်းစစ် ဆေးရေးအဖွဲ့
တစ်ခု ခု တို့ဖြစ်စေ၊ သက်ဆို င်ရာအစို းရဌာန အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ခု သို့ဖြစ်စေ သတင်းပေးပို့ချက်နှ င့်
တို င်တန်းချက်များကို ပေးနို င်သည်။ ( ပု ဒ်မ ၄၄ )
၇၀။ သတင်းပေးချက်၊ တို င်တန်းချက်ကို ရရှိသည့် အဖွဲ့အစည်းသည် ကော်မရှ င်သို့ ဆောလျင်စွာ
တင်ပြရမည်။ သတင်းပို့ချက်၊ တို င်တန်းချက်သည် မမှ န်မကန်ပြုလု ပ် တို င်တန်း ကြောင်းပေါ်ပေါက်ပါ
က ပု ဒ်မ ၅၉ အရ အရေးယူ နို င်သည်။
၇၁။ နို င်ငံ ရေးရာထူ းလက်ရှိဖြစ်ပါက ၁၅နှ စ်ထက်မပို သော ထောင်ဒဏ်ချမှ တ်ရမည့် အပြင် ငွေဒဏ်
လည်း ချမှ တ်နို င်သည်။ (ပု ဒ်မ ၅၅)
၇၂။ အခြားလု ပ်ပို င်ခွင့် အာဏာရှိသူ ဖြစ်ပါက ၁၀ နှ စ်ထက်မပို သော ထောင်ဒဏ်ချမှ တ် ရမည့်
အပြင် ငွေဒဏ်လည်း ချမှ တ်နို င်ပါသည်။(ပု ဒ်မ၅၆ )

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
63

၇၃။ နို င်ငံ ရေးရာထူ းလက်ရှိဖြစ်သူ နှ င့် လု ပ်ပို င်ခွင့် အာဏာရှိသူ မှ အပ အခြားမည်သူ မဆို
အဂတိလို က်စားမှုကျူးလွန်ကြောင်း ပြစ်မှုထင်ရှ ားစီရင်ခြင်းခံ ရလျှင် ထို သူ ကို ၇ နှ စ်ထက် မပို သော
ထောင်ဒဏ်ချမှ တ်ရမည့် အပြင် ငွေဒဏ်လည်းချမှ တ်နို င်သည်။ ( ပု ဒ်မ ၅၇ )
၇၄။ မည်သူ မဆို ပြစ်မှုနှ င့် ပတ်သက်သည့် ငွေကြေး၊ ပစ္စည်းများအပေါ်အရေးယူ ခြင်း ပြုနို င်ရန်
ဖုံ းကွယ်၊ ဖျောက်ဖျက်၊ ပြောင်းလဲ သို့မဟု တ် လွှဲပြောင်းခြင်းပြုကြောင်း ထင်ရှ ားလျှင် ၅ နှ စ်ထက်မ
ပို သော ထောင်ဒဏ် ချမှ တ်ရမည့် အပြင် ငွေဒဏ်လည်းချ မှ တ်နို င်သည်။ (ပု ဒ်မ ၅၈)
၇၅။ မည်သူ မဆို ပု ဂိ္ဂုလ်တစ်ဦးတစ်ယောက်အားနစ်နာစေရန် သို့မဟု တ် ဂု ဏ်သရေပျက် စေရန်
ရည်ရွယ်၍ ဤဥပဒေပါပြစ်မှုတစ်ခု ခု ကို ကျူးလွန်သည်ဟု လည်ကောင်း၊ အဂတိ လို က်စားမှုဖြင့်
ကြွယ်ဝချမ်းသာလာခြင်းဖြစ်သည်ဟု လည်းကောင်း၊ မမှ န်မကန်သတင်း ပေးခြင်း၊ တို င်တန်းခြင်းပြု
ကြောင်း ပြစ်မှုထင်ရှ ားစီရင်ခြင်းခံ ရလျှင် ထို သူ ကို ၃နှ စ်ထက် မပို သော ထောင်ဒဏ်ချမှ တ်ရည့် အပြင်
ငွေဒဏ်လည်း ချမှ တ်နို င်သည်။ ( ပု ဒ်မ ၅၉ )
၇၆။ ကော်မရှ င်နှ င့် ကော်မရှ င်ကလွဲအပ်တာဝန်ပေးသည့် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ကထု တ်ဆင့် သည့် အ
မိန့်တစ်ရပ်ရပ်ကို လို က်နာရန် ပျက်ကွက်ကြောင်း ထင်ရှ ားပါက ၆ လထက် မပို သောထောင်ဒဏ်နှ င့်
ငွေဒဏ်၊ ဒဏ်နှ စ်ရပ်လုံ းချမှ တ် နို င်သည်။ ( ပု ဒ်မ ၆၀ )
၇၇။ မည်သည့် လု ပ်ပို င်ခွင့် အာဏာရှိသူ မဆို ဤဥပဒေအရ ကော်မရှ င်ကသတ်မှ တ်သည့် အချိန်
ကာလအတွင်း ငွေကြေး၊ ပစ္စည်းပေးရန်တာဝန်နှ င့် ရပို င်ခွင့် ဆို င်ရာ အထောက်အထား များကို တင်ပြ
ရန် တမင်ပျက်ကွက်ကြောင်း သို့မဟု တ် အချက်အလက်များကို ထိမ်ချန် ကြောင်း ပြစ်မှုထင်ရှ ားစီရင်
ခြင်းခံ ရလျှင် ၅ နှ စ် ထက်မပို သော ထောင်ဒဏ်ချမှ တ်ရမည့် အပြင် ငွေဒဏ်လည်းချမှ တ်နို င်သည်။ (
ပု ဒ်မ ၆၁ )
၇၈။ ဘဏ်နှ င့် ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ခု မှ တာဝန်ရှိသူ သည် ပြစ်မှုနှ င့် စပ်လျဉ် သည့်
စုံ စမ်း စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့က တရားဝင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်းကို ငြင်းပယ်ခြင်း၊ ခွင့် ပြု မိန့်မရှိဘဲ
ငွေကြေးနှ င့် ပစ္စည်းများကို ထု တ်ပေးခြင်း၊ လွှဲပြောင်းခြင်း၊ မှ တ်တမ်းများကို ဖျောက်ဖျက်ခြင်း၊
ပြောင်းလဲခြင်း၊ ပြင်ဆင်ခြင်းပြုပါက ၅ နှ စ်ထက် မပို သော ထောင်ဒဏ် ချမှ တ်ရမည့် အပြင် ငွေဒဏ်
လည်းချမှ တ်နို င်သည်။ ( ပု ဒ်မ ၆၂ )
၇၉။ မည်သူ မဆို ဤဥပဒေပါ ပြစ်မှုတစ်ရပ်ရပ်ကို ကျူးလွန်ရန် လှုံ့ဆော်ခြင်း၊ အား ထု တ်ခြင်း၊
ပူ းပေါင်းကြံ စည်ခြင်း သို့မဟု တ် စီမံ ခန့်ခွဲခြင်းကို ပြုလျှင် ပြစ်မှုကျူးလွန်ရာ တွင်အားပေးကူ ညီလျှင်ဖြစ်
စေ၊ ယင်းပြစ်မှုအတွက် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် ပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်ခြင်း ခံ ရမည်။( ပု ဒ်မ ၆၃ )

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
64

၈၀။ နို င်ငံ ရေးရာထူ းလက်ရှိဖြစ်သူ ကို တရားစွဲဆို ရန်ဖြစ်ပါက ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့၏
သဘောတူ ညီချက်ဖြင့် ကော်မရှ င်ကထု တ်ပေးသော ကြိုတင်ခွင့် ပြုချက် ရယူ ရမည်။ လွှတ်တော်
ကို ယ်စားလှ ယ်ကို တရားစွဲဆို ရန်ဖြစ်ပါက တည်ဆဲဥပဒေနှ င့် အညီ ကြိုတင်ခွင့် ပြုချက်ရယူ ရမည်။
အခြားသူ တစ်ဦးဦးဖြစ်ပါက ကော်မရှ င်ကထု တ်ပေးသော ကြိုတင်ခွင့် ပြု ချက်ရယူ ရမည်။ ( ပု ဒ်မ ၆၅ )
၈၁။ အဂတိလို က်စားမှုနှ င့် စပ်လျဉ်းဖြစ်စေ၊ ကြွယ်ဝချမ်းသာလာမှုနှ င့် ဖြစ်စေ၊ ငွေကြေးနှ င့် ပစ္စည်း
များကို စုံ စမ်းစစ်ဆေး၍ဖြစ်စေ အခြားတည်ဆဲဥပဒေတစ်ရပ်ရပ်တွင် မည်သို့ပင်ပါရှိ စေကာမူ ဤ
ဥပဒေအရသာ အရေးယူ ရမည်။ ( ပု ဒ်မ ၆၈ )

နိဂုံ း

၈၂။ နို င်ငံ တော်မှ သတ်မှ တ်ပြဋ္ဌာန်းထားရှိသော တည်ဆဲအထူ းဥပဒေများကို သိရှိနားလည်

လို က်နာ ကျင့် သုံ းခြင်းဖြင့် ၊ ပြည်သူ တစ်ရပ်လုံ း၏အကျိုးစီးပွားများကို ဥပဒေဘောင်အတွင်းမှ ကာ
ကွယ်စောင့် ရှေ ာက်နို င်ခြင်း၊ တစ်ဦးချင်းစီ၏အကျိုးစီးပွားများ တို းတက်ဖြစ်ထွန်းနို င် မည်ဖြစ်ပါသည်။

ရည်ညွှန်းကို းကားစာအု ပ်များ

- ရာဇသတ်ကြီး
- ၁၉၂၃ ခု နှ စ် မြန်မာနို င်ငံ အစို းရ လျှို့ဝှ က်ချက်များအက်ဥပဒေ
- ၁၉၄၇ ခု နှ စ် ပြည်သူ ပို င်ပစ္စည်းကာကွယ်ရေးအက်ဥပဒေ
- ၁၉၆၃ ခု နှ စ် အများနှ င့် သက်ဆို င်သောပစ္စည်းကာကွယ်စောင့် ရှေ ာက်ရေး ဥပဒေ
- ၁၉၉၃ ခု နှ စ် မူ းယစ်ဆေးဝါးနှ င့် စိတ်ကို‌ ပြောင်းလဲစေသော ဆေးဝါးများဆို င်ရာ ဥပဒေ
(မူ းယစ်ဆေးဝါးနှ င့် စိတ်ကို ပြောင်းလဲစေသော ဆေးဝါးများဆို င်ရာ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်သည့်
ဥပဒေ) (၁၄.၂.၂၀၁၈)
- လူကု န်ကူ မှုတဆီနှိမ်နင်ရေဥပဒေ၂၀၂၂
၂၀၂၂
- အဂတိလို က်စားမှု တို က်ဖျက်ရေးဥပဒေ ၂၀၁၃
(အဂတိလို က်စားမှု တို က်ဖျက်ရေးဥပဒေကို ( ပ၊ဒု ၊ တ စတု တ္ထ အကြိမ်ပြင်ဆင်သည့် ဥပဒေ)
(၂၁.၆.၂၀၁၈)
- မြန်မာနို င်ငံ စီရင်ထုံ းများ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
65

နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်ဥပဒေ၊နည်ဥပဒေမျ

နည်း
ဥပဒေများ
ဘသရပ်

နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေနှ င့် နည်းဥပဒေများ

အခန်း(၁)
နိဒါန်း

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
66

၁။ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းများသည် နို င်ငံ တော်၏ရည်မှ န်းချက်နှ င့် အု ပ်ချုပ်ရေး ယန္တရားများကို
အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရာတွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေသူ များဖြစ်သည်။
ထို့ကြောင့် ကောင်းမွန်သောအု ပ်ချုပ်ရေးဖြစ်ပေါ်စေရန် ဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများ၊
လု ပ်ထုံ းလု ပ်နည်းနှ င့် အမိန့်ညွှန်ကြားချက်များကို နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းများအားလုံ း လေးစား လို က်နာ
ဆောင်ရွက်ရန် အထူ းလို အပ်ပါသည်။ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့် အဓိကသိရှိရမည့် အချက်
များသည်- ထမ်းဆောင်ရမည့်တာဝန်၊ စောင့်ထိန်းရမည့်ကျင့်ဝတ်၊ လို က်နာရမည့် စည်းကမ်း၊ ရရှိ
ခံ စားရမည့်အခွင့်အရေးများနှ င့် ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေများကို မလို က်နာပါက ခံ ယူ ရမည့်ပြစ်ဒဏ်
တို့ကို လည်း သေချာစွာနာလည်းသိရှိထားကြရန် လို အပ်ပါသည်။ ဝန်ထမ်း ကောင်းမှ နို င်ငံ ကောင်း
မည်ဟူ သော ဝန်ထမ်းဆောင်ပု ဒ်နှ င့်အညီ နို င်ငံ တော်နှ င့်ပြည်သူ တို့၏ အကျိုးစီးပွားကို မိမိတို့ကျရာ
အခန်းကဏ္ဍအသီးသီးမှ ဝို င်းဝန်းကြိုးပမ်းတာဝန်ယူ ဆောင်ရွက် ကြရမည်ဖြစ်သည်။
ရည်ရွယ်ချက်
၂။ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေနှ င့် နည်းဥပဒေများအား သင်တန်းများတွင် ဆွေးနွေးပို့ချ ပေးရ ခြင်း၏
ရည်ရွယ်ချက်များသည်-
(က) နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းများအား အရည်အချင်းပြည့်ဝပြီး စွမ်းဆောင်ရည် ဖွံ့ဖြိုး တို းတက် စေ
ရန်၊
(ခ) ဝန်ထမ်းရေးရာအခွင့်အလမ်းများ ပို မို ရရှိစေရန်၊
(ဂ) ရုံ းလု ပ်ငန်းများ လု ပ်ကို င်ဆောင်ရွက်ရာတွင် နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေနှ င့် နည်းဥပဒေနှ င့်
အညီစည်းစနစ်တကျဆောင်ရွက်နို င်စေရန်၊
(ဃ) ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးဆို င်ရာ လု ပ်ထုံ းလု ပ်နည်းများကို လို က်နာ ကျင့်သုံ း
ဆောင်ရွက်နို င်စေရန်။
နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေနှ င့် နည်းဥပဒေများဖြစ်ပေါ်လာပုံ
၃။ မြန်မာနို င်ငံ လွတ်လပ်ရေးမရမီ ၁၉၃၅ခု နှ စ်ကာလအတွင်းမှ လွတ်လပ်ရေးရပြီး ၁၉၇၄ခု နှ စ်
နောက်ပို င်းကာလအထိ ဝန်ထမ်းရေးရာကိစ္စရပ်များနှ င့် ပတ်သက်လာပါက မြန်မာနို င်ငံ အစို းရအက်ဥ
ပဒေ (၁၉၃၅ခု နှ စ်)၊ မူ လအခြေခံ နည်းဥပဒေ (၁၉၂၂ခု နှ စ်)၊ နောက်ဆက်တွဲနည်းဥပဒေများ
(၁၉၄၀ပြည့်နှ စ်)၊ ဂျီဆာကြူလာအမှ တ် ၁၅ (၁၉၄၀ပြည့် နှ စ်)၊ ၁၉၄၇ခု နှ စ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ
တို့ဖြင့် သာ ကို င်တွယ်ဆောင်ရွက်နို င်ခဲ့ ပါသည်။ ၁၉၇၄ ခု နှ စ်နောက်ပို င်းမှ ၂၀၁၀ပြည့်နှ စ်ထိကာလ
အတွင်း ဝန်ထမ်းရေးရာကိစ္စရပ်များကို င်တွယ် ဆောင်ရွက်ရာတွင် ၁၉၇၄ခု နှ စ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ
ဥပဒေ၊ ဝန်ထမ်းစည်းမျဉ်းများဆို င်ရာ ကောက်နှုတ်ချက်စာစောင် (၁၉၈၄ခု နှ စ်)၊ ဝန်ထမ်းစည်းကမ်း
ထိန်းသိမ်းရေးလက်စွဲ (၁၉၈၅ခု နှ စ်)၊ ဝန်ထမ်းကျင့်ဝတ်(၂၀၀၄ခု နှ စ်)တို့ဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့ ပါသည်။
၂၀၁၁ခု နှ စ်ကာလ နောက်ပို င်းမှ စတင်ပြီး ယခု လက်ရှိအခြေအနေအထိ ၂၀၀၈ခု နှ စ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ
ဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှ တ်ချက်နှ င့်အညီ ပြည်ထောင်စု ရာထူ းဝန်အဖွဲ့ဥပဒေ (၂၀၁၀ပြည့်နှ စ်)၊
ပြည်ထောင်စု ရာထူ းဝန်အဖွဲ့နည်းဥပဒေ(၂၀၁၁ခု နှ စ်)၊ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေ(၂၀၁၃ခု နှ စ်)၊ နို င်ငံ့
ဝန်ထမ်းနည်းဥပဒေများ (၂၀၁၄ခု နှ စ်)၊ ဝန်ထမ်းကျင့်ဝတ်(၂၀၁၇ခု နှ စ်)တို့ကို အသီးသီး ထု တ်ပြန်
ပြဋ္ဌာန်းနို င်ခဲ့ ပြီး ဝန်ထမ်းရေးရာကိစ္စရပ်များကို ပို မို စနစ်တကျကို င်တွယ် လု ပ်ဆောင် နို င်ခဲ့ ပါသည်။
နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေနှ င့် နည်းဥပဒေများပြင်ဆင်ခြင်း

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
67

၄။ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေကို ၉-၁၂-၂၀၁၆ (ပထမအကြိမ်)၊ ၁၃-၆-၂၀၁၈ (ဒု တိယ

အကြိမ်)ပြင်ဆင်ထု တ်ပြန်ခဲ့ ပြီး၊ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းနည်းဥပဒေများကို ၉-၆-၂၀၁၇ (ပထမအကြိမ်)၊ ၂၅-
၈-၂၀၁၇ (ဒု တိယအကြိမ်)၊ ၂၄-၈-၂၀၂၀ (တတိယအကြိမ်) ပြင်ဆင်ထု တ်ပြန်ခဲ့ ပါသည်။
အမည်
၅။ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေကို ၂၀၁၃ခု နှ စ် မတ်လ ၈ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်က ဥပဒေ
အမှ တ် ၅ ဖြင့် ပု ဒ်မပေါင်း ၇၆ခု နှ င့်ထု တ်ပြန်ပြဋ္ဌာန်းပေးခဲ့ ပြီး၊ အဆို ပါ ဥပဒေ၏ ပု ဒ်မ၁တွင် နို င်ငံ့
ဝန်ထမ်းဥပဒေဟု ခေါ်တွ င်စေရန် အမည်သတ်မှ တ်ပေးခဲ့ ပါသည်။ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းနည်းဥပဒေများကို
၂၀၁၄ခု နှ စ် မတ်လ ၂၆ရက်နေ့တွင် အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှ တ် ၁၂/၂၀၁၄ဖြင့် စု စု ပေါင်းနည်းဥပဒေ
၂၉၃ ခု ဖြင့် ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့၏ သဘော တူ ညီချက်ဖြင့် ထု တ်ပြန်ခဲ့ ပြီး၊ အဆို ပါ
နည်းဥပဒေ၏ နည်းဥပဒေ ၁ တွင် နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်း နည်းဥပဒေများဟု ခေါ်တွ င်စေရန် အမည်သတ်မှ တ်
ပေးခဲ့ ပါသည်။
သက်ဆို င်ခြင်း
၆။ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေ၊ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းနည်းဥပဒေများပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှ င့် သက်ဆို င် သူ များ
သည် နည်းဥပဒေ ၂ တွင် နို င်ငံ တော်ဘဏ္ဍာရန်ပုံ ငွေမှ ကျခံ ထု တ်ပေးသည့် လစာနှ င့် စရိတ်များကို
ခံ စားခွင့် ရှိသော ဝန်ထမ်းများနှ င့်သက်ဆို င်သည်။ တပ်မတော်သားများနှ င့် မြန်မာနို င်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်
များသည် နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းများဖြစ်သော်လည်း ယင်းတို့၏ လု ပ်ငန်း သဘာဝနှ င့် တာဝန်တို့အရ ဤ
နည်းဥပဒေများပါ ကိစ္စရပ်များနှ င့်အကျုံးဝင်ခြင်း မရှိစေရဟူ ၍ သတ်မှ တ်ပြဋ္ဌာန်းထားပါသည်။
အခန်း(၂)
အဓိပ္ပာယ်ဖော်ပြချက်
၇။ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေတွင်ပါရှိသော စကားရပ်များ၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆို ချက်များကို ပု ဒ်မ၂ တွင်
အောက်ပါအတို င်း ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှ တ်ပေးထားပါသည်-
(က) ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆို သည်မှ ာ ပြည်ထောင်စု သမ္မတမြန်မာနို င်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံ
အခြေခံ ဥပဒေ ကို ဆို သည်။
(ခ) ဝန်ထမ်းဖွဲ့စည်းပုံ ဆို သည်မှ ာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေနှ င့် ဤဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်း ချက်
များနှ င့်အညီ ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့က အတည်ပြုထားသော ဝန်ထမ်း အဖွဲ့
အစည်း၏ ဖွဲ့စည်းပုံ ကို လည်းကောင်း၊ တို င်းဒေသကြီး သို့မဟု တ် ပြည်နယ်အစို းရက
ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့နှ င့် ကြိုတင်ညှိနှိုင်း၍ ဖွဲ့စည်း သောဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း၏
ဖွဲ့စည်းပုံ ကို လည်းကောင်း ဆို သည်။
(ဂ) ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းဆို သည်မှ ာ ဖွဲ့စည်းပုံ ဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသော နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်း အဖွဲ့
အစည်းကို ဆို သည်။
(ဃ) (၁) ဝန်ကြီးဌာနနှ င့်အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးဆို သည်မှ ာ လွှတ်တော်များ၏
အကြီးအမှူးများနှ င့် နို င်ငံ တော်သမ္မတက ခန့်အပ်သည့် ဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့
အစည်းများ၏အကြီးအမှူးများကို ဆို သည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
68

(၂) ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးဆို သည်မှ ာ နို င်ငံ တော်သမ္မတက ဝန်ထမ်း

အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ခု တွင် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး အဖြစ် တာဝန်ပေး
ခန့်အပ်ခြင်းခံ ရသူ ကို ဆို သည်။
(င) ဝန်ထမ်း ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်ရပ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံ ပါ ရာထူ း တစ်ခု ခု
တွင် ခန့်အပ်ခြင်းခံ ရသည့် နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းကို ဆို သည်။ တပ်မတော်သား များနှ င့်
မြန်မာနို င်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းများ ဖြစ်သော်လည်း ယင်းတို့၏
လု ပ်ငန်းသဘာဝနှ င့် တာဝန်တို့အရ ဤဥပဒေပါ ကိစ္စရပ်များနှ င့် အကျုံးဝင်ခြင်းမရှိ
စေရ။
(စ) ဝန်ကြီးဌာနနှ င့်အဖွဲ့အစည်းဆို သည်မှ ာ ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့ ဝန်ကြီးဌာန
အသီးသီး၊ တို င်းဒေသကြီး သို့မဟု တ် ပြည်နယ်အစို းရအဖွဲ့ ဝန်ကြီးဌာန အသီးသီးနှ င့်
ကို ယ်ပို င်အု ပ်ချုပ်ခွင့်ရစီရင်စု များကို ဆို သည်။ ယင်းစကားရပ် တွင်ဤဥပဒေပါကိစ္စအ
လို့ငှ ာ နို င်ငံ တော်သမ္မတရုံ း၊ ပြည်ထောင်စု အစို းရ အဖွဲ့ရုံ း၊ လွှတ်တော်ရုံ းများ၊
ပြည်ထောင်စု တရား လွှတ်တော်ချုပ်ရုံ း၊ နို င်ငံ တော်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေဆို င်ရာ
ခုံ ရုံ း၊ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှ င်ရုံ း၊ ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန၊
ပြည်ထောင်စု စာရင်းစစ်ချုပ်ရုံ း ၊ပြည်ထောင်စု ရာထူးဝန်အဖွဲ့ရုံ း၊ နေပြည်တော်ကောင်စီရုံ း၊
မြန်မာနို င်ငံ တော်ဗဟို ဘဏ်ရုံ း၊ အဂတိလို က်စားမှုတို က်ဖျက်ရေးကော်မရှ င်ရုံ းနှ င့်
ဥပဒေအရ ဖွဲ့စည်း သည့် ပြည်ထောင်စု အဆင့် အဖွဲ့အစည်းများ၏ ရုံ းများလည်း
ပါဝင်သည်။
(ဆ) ရာထူ းအနွယ်ပို င်ဆို င်ခွင့်ဆို သည်မှ ာ ဖွဲ့စည်းပုံ ပါ လစ်လပ်သော အမြဲတမ်း ရာထူ း၌
အတည်ပြုခန့်အပ်ပို င်ဆို င်ခွင့် ရရှိခြင်းကို ဆို သည်။
(ဇ) စတင်ခန့်ရာထူ းဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအသီးသီးရှိ ဝန်ထမ်း အမျိုးအစား
အလို က် စတင်ထမ်းဆောင်ရမည့် ရာထူ းအဆင့်ကို ဆို သည်။
(ဈ) ရာထူ းဝန်အဖွဲ့ ဆို သည်မှ ာ ပြည်ထောင်စု ရာထူ းဝန်အဖွဲ့ကို ဆို သည်။
(ည) ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းဆို သည်မှ ာ အစို းရကခန့်အပ်ထားသည်ဖြစ်စေ၊ မခန့်အပ်ထား သည်
ဖြစ်စေ အောက်ပါပု ဂ္ဂိုလ်များ ပါဝင်သည်-
(၁) နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်း၊
(၂) နို င်ငံ ရေးရာထူ းတွင် ခန့်အပ်ခံ ရသူ များ၊
(၃) နို င်ငံ ရေးရာထူ းတွင် ခန့်အပ်ခြင်းခံ ရသော ပု ဂ္ဂိုလ်များ၏ ချီးမြှ င့်ငွေ၊ စရိတ်၊
အဆောင်အယောင်များနှ င့်စပ်လျဉ်း၍ ပြဋ္ဌာန်းထားသော ဥပဒေ များအရ
ခန့်အပ်ထားခြင်းခံ ရသူ များ၊
(၄) အစို းရဌာနနှ င့်အစို းရအဖွဲ့အစည်းများ၊ လွှတ်တော်များနှ င့် တရားရုံ းများ တွင်
တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော်လည်း နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းအဖြစ် ခန့်အပ် ထားခြင်း
မဟု တ်သောသူ များ၊
(၅) ရွေးကောက်တင်မြှေ ာက်ခြင်းဖြင့်ဖြစ်စေ၊ ဥပဒေတစ်ရပ်ရပ်အရ ဖြစ်စေ၊
ရွေးချယ်တာဝန်ပေးခံ ရသူ သို့မဟု တ် တည်ဆဲဥပဒေ တစ်ရပ်ရပ်အရ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
69

သတ်မှ တ်ထားသော လု ပ်ပို င်ခွင့်ရှိသည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းတစ်ဦးဦး သို့မဟု တ်

၎င်းကဖွဲ့စည်းပေးသော အဖွဲ့အစည်းတွင်ပါဝင်သူ များ၊ ၎င်းတို့၏ ကို ယ်စား
လွှဲအပ်ခြင်းခံ ရသူ များ သို့မဟု တ် ထပ်ဆင့်တာဝန် ပေးအပ်ခြင်းခံ ရသူ များ၊
(၆) တည်ဆဲဥပဒေတစ်ရပ်ရပ်အရ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းအဖြစ် မှ တ်ယူ ရမည် ဟု
သတ်မှ တ်ခြင်းခံ ရသူ များ၊
(၇) တစ်ဦးတစ်ယောက်သောသူ ကို ဖမ်းဆီးချုပ်နှေ ာင်ရန် အခွင့်အာဏာ ရှိသူ များ၊
(၈) လွှတ်တော် သို့မဟု တ် စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီ သို့မဟု တ် အများပြည်
သူ ဆို င်ရာ လု ပ်ပို င်ခွင့်ရှိသော အဖွဲ့အစည်း၏ အဖွဲ့ဝင် လူ ကြီးကို ရွေးချယ်ရန်
အလို့ငှ ာ ရွေးကောက်ပွဲစာရင်းကို ရေးသားပြုစု ရန်ဖြစ်စေ၊ ထု တ်ပြန်ကြေညာ
ရန်ဖြစ်စေ၊ ပြင်ဆင်ရန်ဖြစ်စေ အခွင့် အာဏာအရ ရာထူ းလက်ရှိဖြစ်သူ များ၊
(၉) အစို းရဌာနနှ င့်အစို းရအဖွဲ့အစည်းများ၊ လွှတ်တော်များနှ င့် တရားရုံ းများ တွင်
လု ပ်ငန်းသဘာဝအရ သီးခြားခန့်အပ် တာဝန်ပေးထားသူ များ။
၈။ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေတွင်ပါရှိသော စကားရပ်များ၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆို ချက်များကို နည်းဥပဒေ
၃ တွင် အောက်ပါအတို င်း ပြဋ္ဌာန်းသတ်မှ တ်ပေးထားပါသည်-
(က) ဥပဒေ ဆို သည်မှ ာ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေကို ဆို သည်။
(ခ) ပယ်ဖျက်
(ဂ) အတည်ပြုခန့်ထားခြင်း ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်ရပ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံ
အတွင်း မည်သည့် ဝန်ထမ်းမျှ ရာထူ းအနွယ်ပို င်ဆို င်ခြင်း မရှိသည့် လစ်လပ်သော
ရာထူ းတွင်အတည်ပြုခန့်ထားခြင်းကို ဆို သည်။
(ဃ) အစမ်းခန့်ခြင်း ဆို သည်မှ ာ ဖွဲ့စည်းပုံ ပါ ဝန်ထမ်းအမျိုးအစားတစ်မျိုး၏ စတင် ခန့်
ရာထူ းတွင် ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအား အတည်ပြုခန့်ထားခြင်းမပြုမီ ထို ဝန်ထမ်း အမျိုးအစား၏
လု ပ်ငန်းသဘာဝအရ တတ်မြောက်ကျွမ်းကျင်စေရန်အတွက် ရှေ းဦးစွာလေ့ ကျင့် ပေး
ရန် လို အပ်သောကြောင့် သီးခြားစည်းကမ်းချက်များ သတ်မှ တ်လျက် အစမ်းခန့်ကာလ
ထားရှိပြီး ခန့်ထားခြင်းကို ဆို သည်။
(င) အလု ပ်သင်ခန့်ထားခြင်း ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း၏ ဖွဲ့စည်းပုံ ပါ ခန့်ထားလို
သောရာထူ းကို ကျောထောက်နောက်ခံ ပြု၍ လု ပ်ငန်းတာဝန်နှ င့် သက်ဆို င်သည့်
ကျွမ်းကျင်မှုအရည်အချင်းများကို ပြည့် ဝစေရန် ရည်ရွယ်၍ ခန့်ထားခြင်းကို
ဆို သည်။
(စ) အချိန်ပို င်းခန့်ထားခြင်း ဆို သည်မှ ာ လု ပ်ငန်းတစ်ခု ခု တွင် အချိန်ပို င်းသာ ကန့်သတ်၍
ခန့်ထားခြင်းကို ဆို သည်။
(ဆ) တာဝန်ချိန်ကာလ ဟူ သောစကားရပ်တွင် အောက်ပါကာလများ ပါဝင်သည်-
(၁) ရာထူ းတစ်ခု တွင် အစမ်းခန့်ဝန်ထမ်း အဖြစ်ဆောင်ရွက်သည့် ကာလ၊
(၂) အလု ပ်သင်အဖြစ်မှ အမြဲတမ်းဝန်ထမ်းအဖြစ် တစ်ဆက်တည်း အတည်ပြုခန့်
ထားခြင်းခံ ရသည့် အလု ပ်သင်ကာလ၊
(၃) ကူ းပြောင်းချိန်ကာလ၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
70

(၄) ပြည်ပသို့ တာဝန်ဖြင့် စေလွှတ်သောကာလ၊

(၅) ဌာန၏ ခွင့် ပြုချက်ဖြင့် ပြည်တွင်း၌လည်းကောင်း၊ ပြည်ပ၌ လည်းကောင်း
ပညာလေ့ လာဆည်းပူ းသည့် ကာလ။
(ဇ) အလု ပ်ချိန် ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းများ၏ တစ်နေ့တာအတွက် တာဝန် ထမ်းဆောင်ချိန်
အဖြစ် နို င်ငံ တော်အစို းရက သတ်မှ တ်ပေးသော အချိန်နာရီ ကို ဆို သည်။
(ဈ) ရာထူ းသက် ဆို သည်မှ ာလက်ရှိရာထူ းအဆင့် တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် ကာလ
ကို ဆို သည်။
(ည) လု ပ်သက် ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု တွင် ဝန်ထမ်းအဖြစ် တာဝန်ထမ်း
ဆောင်ခဲ့ သောကာလကို ဆို သည်။ ယင်းစကားရပ်တွင် အလု ပ်သင် ကာလ၊ အစမ်းခန့်
ကာလ၊ လစာမဲ့ ခွင့် မှ အပ ခွင့် ခံ စားနေသောကာလ၊ တာဝန်ချိန်အဖြစ် သတ်မှ တ်ခွင့် ပြု
ထားသော တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းသည့် ကာလနှ င့် တာဝန်ချိန်အဖြစ် သတ်မှ တ်ခွင့်
ပြုထားသော အခြားတာဝန် ထမ်းဆောင်သည့် ကာလများလည်း အကျုံးဝင်သည်။
(ဋ) အမြဲတမ်းရာထူး ဆို သည်မှ ာ ကာလအကန့်အသတ်မထားဘဲ ဖွဲ့စည်းပုံ ပါ ရာထူ းကို
ဆို သည်။
(ဌ) ဖွဲ့စည်းပုံ အင်အား ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်အတွင်း၌ ဝန်ထမ်း အမျိုး
အစားအလို က် သီးခြားဖွဲ့စည်းထားသည့် ဝန်ထမ်းအင်အားကို ဆို သည်။
(ဍ) လစာ ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းက လစဉ်ရရှိသောဝင်ငွေဖြစ်ပြီး အောက်ပါ အမျိုးအစား
များပါဝင်သည်-
(၁) အမြဲတမ်းဖြစ်စေ၊ အချိန်ပို င်းဖြစ်စေ တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက် ရှိသည့် ရာထူ း
အတွက် ခွင့် ပြုထားသည့် လစာ၊
(၂) နို င်ငံ တော်အစို းရကလစာဟူ ၍ သတ်မှ တ်ထားသော အခြားဝင်ငွေများ။
(ဎ) မူ ရင်းလစာ ဆို သည်မှ ာ ဖွဲ့စည်းပုံ ပါရာထူ းတွင် အတည်ပြုခန့်ထားခြင်းခံ ရ သည့်
ရာထူ းမှ ရရှိသည့် လစာကို ဆို သည်။
(ဏ) ချိန်နှုန်းလစာ ဆို သည်မှ ာ အနိမ့် ဆုံ းအဆင့် ၊ အမြင့် ဆုံ းအဆင့် ၊ နှ စ်တို း ဟူ ၍ရှိပြီး ထို
သတ်မှ တ်ထားသည့် နှ စ်တို းများကို သတ်မှ တ်ထားသည့် ကာလ အတို င်း ခွင့် ပြုခြင်း
ဖြင့် အနိမ့် ဆုံ းအဆင့် မှ အမြင့် ဆုံ းအဆင့် သို့ ရောက်ရှိသွား သောလစာနှုန်းကို
ဆို သည်။
(ထ) ပျမ်းမျှလစာ ဆို သည်မှ ာ ပျမ်းမျှလစာတွက်ချက်ရန် လို အပ်သည့် အကြောင်း
ပေါ်ပေါက်ခဲ့ သော လ၏ ရှေ့၌တစ်ဆက်တည်းဖြစ်သော ၁၂ လအပြည့် ကာလ
အတွင်း၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်းဖြင့် ရရှိခဲ့ သည့် လစာစု စု ပေါင်း၏ တစ်လ အတွက်
လစာကို ဆို သည်။
(ဓ) စားစရိ တ်ထောက်ပံ့ ငွေ ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းအား တာဝန်မှ ယာယီ ရပ်ဆို င်း ထား
ခြင်းခံ နေရစဉ်ကာလအတွင်း စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲ မရှိစေရန် သတ်မှ တ်ထား
သည့် လစဉ်ခွင့် ပြုငွေ ကို ဆို သည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
71

(န) ဖြည့် စွက်စရိ တ် ဆို သည်မှ ာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရာတွင် ထူ းခြားသော အခြေအနေ

များ၏ လို အပ်မှုကြောင့် ဝန်ထမ်းအား အမှ န်ကု န်ကျခဲ့ သော စရိတ် ကို ကာမိစေရန် ခွ
င့် ပြုသည့် စရိတ်ကို ဆို သည်။ ဤစကားရပ်တွင် ခရီးစရိတ် ပါဝင်ပါသည်။
(ပ) ကူ းပြောင်းချိန်ကာလ ဆို သည်မှ ာ ဒေသတစ်ခု မှ တစ်ခု သို့ ပြောင်းရွှေ့ရ သည့်
ဝန်ထမ်းကို မူ လရာထူ းရှိရာဒေသမှ ပြောင်းရွှေ့ရမည့် ဒေသသို့ သွားရောက်ရန် ခွင့် ပြု
သည့် ကာလကို ဆို သည်။
(ဖ) လ ဆို သည်မှ ာ ခရစ်နှ စ်ပြက္ခဒိန်လတစ်လကို ဆို သည်။ ပြက္ခဒိန်လ တစ်လ အတွက်
ရက်ပေါင်း ၃၀ ကို သတ်မှ တ်ရေတွက်ရမည်။
(ဗ) ပြင်ပဝန်ထမ်းတာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း ဆို သည်မှ ာ ပြည်တွင်း၌ဖြစ်စေ၊ ပြည်ပ ၌ဖြစ်
စေ ပြင်ပအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ခု ၌ ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့၏ ခွင့် ပြု ချက်ဖြင့် အချိန်ပြ
ည့် လွှဲပြောင်းတာဝန် ထမ်းဆောင်နေပြီး လစာကို နို င်ငံ တော် ဘဏ္ဍာရန်ပုံ ငွေမှ အပဖြစ်
သော အခြားဘဏ္ဍာရန်ပုံ ငွေတစ်ရပ်ရပ်မှ ရယူ ခံ စား ခြင်းကို ဆို သည်။
(ဘ) ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ ခြင်း ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်း၏ကျင့် ဝတ်ပျက်ယွင်းမှု၊ စည်းကမ်း
ဖောက်ဖျက်မှု၊ တာဝန်ပျက်ကွက်မှုတို့နှ င့်စပ်လျဉ်း၍ ဌာနဆို င်ရာ စုံ စမ်းစစ်ဆေးမှု
ပြုလု ပ်ခြင်း၊ စီမံ ခန့်ခွဲရေးဆို င်ရာ အရေးယူ ဆောင်ရွက်ခြင်း တို့ကို ဆို သည်။
(မ) ဌာနဆို င်ရာစုံ စမ်းစစ်ဆေးခြင်း ဆို သည်မှ ာ ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုပြုလု ပ်ခြင်း၊ ဌာန
ဆို င်ရာစစ်ဆေးမှုဖွင့် ၍ စစ်ဆေးကြားနာခြင်းတို့ကို ဆို သည်။
(ယ) ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှု ဆို သည်မှ ာ စွပ်စွဲတို င်ကြားချက်တစ်ရပ်ရပ်နှ င့် စပ်လျဉ်း၍ ဖြစ်စေ၊
ဝန်ထမ်း၏ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ် ပျက်ကွက်မှုတစ်ခု ခု နှ င့် စပ်လျဉ်း၍ ဖြစ်စေ ဝန်ထမ်း
ကို အရေးယူ ရန် လုံ လောက်သောအချက်အလက်၊ အထောက် အထားများ ရှိ မရှိ
ရှေ းဦးစွာ စုံ စမ်းခြင်းကို ဆို သည်။
(ရ) ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှု ဆို သည်မှ ာ စွပ်စွဲတို င်ကြားချက်တစ်ရပ်ရပ်နှ င့် စပ်လျဉ်း ၍ဖြစ်
စေ၊ ဝန်ထမ်း၏ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ် ပျက်ကွက်မှုတစ်ခု ခု နှ င့် စပ်လျဉ်း ၍ဖြစ်စေ
ဝန်ထမ်းကို ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ ရန် လုံ လောက်သောအချက်အလက် နှ င့်
အထောက်အထားများရှိသဖြင့် စွဲချက်တင်ပြီး အမှုဖွင့် စစ်ဆေးခြင်းကို ဆို သည်။
(လ) ဝန်ထမ်းဆို င်ရာပြစ်မှု ဆို သည်မှ ာ ဌာနဆို င်ရာ အရေးယူ အပြစ်ပေးနို င်သည့်
ဝန်ထမ်း၏ ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ် ပျက်ကွက်မှုတစ်ခု ခု ကို ဆို သည်။
(ဝ) ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆို င်ရာပြစ်ဒဏ် ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆို င်ရာ ပြစ်မှု
တစ်ခု ခု အတွက် ဌာနဆို င်ရာကချမှ တ်နို င်သည့် ပြစ်ဒဏ်တစ်ရပ်ရပ်ကို ဆို သည်။
(သ) အယူ ခံ မှု ဆို သည်မှ ာ ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ မှုတွင် ချမှ တ်ခဲ့ သော ပြစ်ဒဏ် သို့မဟု တ်
အမိန့် သို့မဟု တ် ဆုံ းဖြတ်ချက်ကို မကျေနပ်သဖြင့် ဝန်ထမ်းမှ အယူ ခံ လျှောက်ထားခ

အခန်း(၃)
ရွေးချယ်ခန့်ထားခြင်း
၉။ ရွေးချယ်ခန့်ထားခြင်းနှ င့်သက်ဆို င်သည့် ပြဋ္ဌာန်းချက်များမှ ာ-

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
72

ပု ဒ်မ ၆ နို င်ငံတော်သမ္မတသည် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးများကို ခန့်အပ်ခြင်း၊

အတည်ပြုခြင်း၊ ပြောင်းရွှေ့ခြင်း၊ အငြိမ်းစားပေးခြင်း၊ ထု တ်ပယ်ခြင်း နှ င့်
ထု တ်ပစ်ခြင်းတို့ကို ပြုလု ပ်နို င်သည်။
ပု ဒ်မ ၇ ဝန်ထမ်းရွေးချယ် ခန့်အပ်ထားရေး ကိစ္စများနှ င့်စပ်လျဉ်း၍ ပြည်ထောင်စု
အစို းရအဖွဲ့၏ အခါအားလျော်စွာသတ်မှ တ်ချက်များနှ င့်အညီ -
(က) သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးသည် ဝန်ထမ်း
အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးရှိ ဝန်ထမ်းအမျိုးအစားအလို က် သတ်မှ တ်သ
ည့် ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိအဆင့် စတင်ခန့်ရာထူ း အတွက် ရာထူ းဝန်
အဖွဲ့က ရွေးချယ်ပေးသော ဝန်ထမ်းများကို ခန့်ထားရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၄ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအသီးသီးရှိ ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိအဆင့် ရာထူ း
နှ င့်စပ်လျဉ်း၍-
(က) ရာထူ းဝန်အဖွဲ့က စတင်ရွေးချယ်ပေးရမည့် အဆင့် ရာထူ း
အဖြစ် သတ်မှ တ်ပြီး ရွေးချယ်ပေးရမည်။
(ခ) ရာထူ းလစ်လပ်မှုရှိသဖြင့် ပြင်ပပု ဂ္ဂိုလ်ကို ရွေးချယ်ရန်
လို အပ်ပါက သက်ဆို င်ရာဝန်ထမ်း အဖွဲ့အစည်းသည် ရာထူ း
ဝန်အဖွဲ့သို့ အဆို ပြုညှိနှိုင်း၍ သဘောတူ ညီချက် ရယူ ရမည်။
(ဂ) ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းများသည် မိမိတို့အဖွဲ့ အစည်း အတွင်းရှိ
ဝန်ထမ်းများကို ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိအဆင့် ရာထူ းသို့ တို းမြှ င့်
ခန့်အပ်လို ပါက ရာထူ းဝန်အဖွဲ့သို့ အဆို ပြုညှိနှိုင်း၍
သဘောတူ ညီချက်ရယူ ရမည်။
ပု ဒ်မ ၇(ခ) သက်ဆို င်ရာဝန်ထမ်း အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးသည် ပု ဒ်မခွဲ (က)အရ
ခန့်ထားသော ရာထူ းအဆင့်မှ တစ်ပါး အခြားစတင်ခန့် ရာထူ းအဆင့်
အတွက် ဝန်ထမ်းများကို ရွေးချယ်ခန့်ထားရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၅ အောက်ပါရာထူ းအဆင့် များကို ဝန်ကြီးဌာနများနှ င့် ဝန်ထမ်း အဖွဲ့
အစည်းများက ပြင်ပပု ဂ္ဂိုလ်များအား စတင်ခန့်အပ်နို င်သည်-
(က) အကူ ဝန်ထမ်းအဆင့် (၁)၊
(ခ) စာရေးဝန်ထမ်းအဆင့် (၁)၊
(ဂ) ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းအဆင့် (၁)၊ အဆင့် (၂) နှ င့် အဆင့် (၄)၊
(ဃ) ပညာရှ င်အဆင့် (၁)၊ အဆင့် (၂) နှ င့် အဆင့် (၃)၊
(င) စီမံ ခန့်ခွဲရေးဝန်ထမ်း (စီးပွားရေး) အဆင့် (၁) နှ င့် အဆင့်
(၂)။
(စ) စီမံ ခန့်ခွဲရေးဝန်ထမ်း (အု ပ်ချုပ်ရေး၊ လူမှုရေး) အဆင့် (၁)။
နည်းဥပဒ ၁၇ ဝန်ထမ်းအဖြစ်စတင်ခန့်ထားရာတွင် ခန့်ထားမည့် ရာထူ း အဆင့်
အတွက် သတ်မှ တ်ထားသော အရည်အချင်းနှ င့် ပြည့် စုံ သူ များကို

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
73

ယှ ဉ်ပြိုင်ရွေးချယ်သည့် စနစ်ဖြင့် နည်းဥပဒေများနှ င့် အညီ ရွေးချယ်ခ

န့်ထားရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၈ ဝန်ကြီးဌာနများနှ င့် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းများသည် ပြင်ပ ပု ဂ္ဂိုလ်များ
အား နည်းဥပဒေ ၁၅ ပါ စတင်ခန့် ရာထူ းအဆင့် များတွင် ရွေးချယ်ခ
န့်ထားရန် လို အပ်ပါက ဝန်ထမ်းအဖွဲ့ အစည်းအတွင်းမှ သင့် လျော်မည့်
ပု ဂ္ဂိုလ်များပါဝင်သော ရွေးချယ် ရေးအဖွဲ့ကို ဝန်ကြီးဌာနနှ င့်အဖွဲ့
အစည်းအကြီးအမှူး သို့မဟု တ် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးက
ဖွဲ့စည်းရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၉ (က) အကူ ဝန်ထမ်းအဆင့် (၁) နှ င့် စာရေးဝန်ထမ်းအဆင့် (၁) ရာထူ းများ
လစ်လပ်မှုရှိသဖြင့် ပြင်ပမှ ပု ဂ္ဂိုလ်များကို ခေါ်ယူ ရွေးချယ်ခန့်အပ်
ရန်ရှိလျှင် သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီး ဌာနများနှ င့် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း
များသည်-
(၁) လစ်လပ်သည့် ရာထူ းအတွက် သတ်မှ တ်ချက်များနှ င့် အညီ
အလု ပ်သမား၊လူ ဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှ င့် ပြည်သူ့ အင်အား
ဝန်ကြီးဌာန၊ အလု ပ်အကို င်နှ င့် အလု ပ်သမား ရှ ာဖွေရေးရုံ း
များတွင် မှ တ်ပုံ တင်ထားသူ များအနက်မှ သတ်မှ တ်
အရည်အချင်းပြည့် မီသူ တို့၏ အမည်စာရင်း တောင်းယူ ရ
မည်။
(၂) နည်းဥပဒေ ၁၈အရ ဖွဲ့စည်းသော ရွေးချယ်ရေး အဖွဲ့သည်-
(ကက) အမည်စာရင်းပါ ပု ဂ္ဂိုလ်များအား လူ တွေ့
စစ်ဆေးခြင်းနှ င့်လို အပ်ပါကရေးဖြေစစ်ဆေး
ခြင်း၊ ကျွမ်းကျင်မှုစစ်ဆေးခြင်းပြုလု ပ်ရမည်။
(ခခ) လူ တွေ့စစ်ဆေးခြင်း၊ ရေးဖြေစစ် ဆေးခြင်း၊
ကျွမ်းကျင်မှုစစ်ဆေးခြင်းများမှ ရရှိသော အမှ တ်
များအပေါ် မူ တည်၍ အရည်အချင်းအလို က်
အမှ တ်စဉ်ပြီး ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီး အမှူး
သို့မဟု တ် ရာထူ းခန့် အပ်ပို င်ခွ င့် ရှိ သူ ထံ သို့
တင်ပြရမည်။
(၃) ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး သို့မဟု တ် ရာထူ းခန့် အပ်
ပို င်ခွင့် ရှိသူ သည် စစ်ဆေးရွေးချယ် ထားသူ များအား
အရည်အချင်းအလို က် အမှ တ်စဉ်အရ လစ်လပ်ရာထူ း များ
တွင် ဖြည့် စွက်ခန့်ထားရမည်။
(ခ) အကူ ဝန်ထမ်းအဆင့် (၁)နှ င့် စာရေးဝန်ထမ်းအဆင့် (၁) ရာထူ း များ
တွင် ပြင်ပမှ ပု ဂ္ဂိုလ်များအား ရွေးချယ်ခန့်အပ်ခြင်းကို နည်းဥပဒေ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
74

ခွဲ (က)ပါအတို င်း ဆောင်ရွက်၍ ကျန်အဆင့် များ ခန့်အပ်ခြင်းကို

ရာထူ းတို းမြှ င့် ပေးသည့် အစီအစဉ်ဖြင့် သာ ဆောင်ရွက်ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၂၀ (က) ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းအဆင့်(၁)နှ င့် ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်း အဆင့် (၂)
ရာထူ းများလစ်လပ်မှုရှိသဖြင့် ပြင်ပမှ ပု ဂ္ဂိုလ်များကို ခေါ်ယူ ရွေးချယ်
ခန့်အပ်ရန်ရှိလျှင် နည်းဥပဒေ ၁၉၊ နည်းဥပဒေခွဲ (က) တွင်ဖော်ပြ
ထားသည့် ရာထူ းများကို ရွေးချယ်ခန့်အပ်သည့် နည်းလမ်းများ
အတို င်း စီစဉ်ဆောင်ရွက်ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၆ သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနများနှ င့် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းများ သည်
ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းအဆင့်(၃) ရာထူ းအဆင့်တွင် လု ပ်ငန်း သဘာဝအရ
ဖြစ်စေ၊ ရာထူ းအဆင့်အတွက် သတ်မှ တ်ထားသည့် အရည်အချင်း
အရဖြစ်စေ၊ ပြင်ပပု ဂ္ဂိုလ်အား ရွေးချယ်ခန့်အပ်ရန် လို အပ်သည့်ကိစ္စ
တွင် ခန့်အပ်လို သည့် ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်း အဆင့်(၃)ရာထူ းကို
ကျောထောက်နောက်ခံ ပြု၍ ကျွမ်းကျင် ဝန်ထမ်းအဆင့် (၂)ရာထူ း
တွင် အလု ပ်သင်ဦးစွာခန့်ထား၍ လု ပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုကို ကျေနပ်မှု
ရှိပါက ကျောထောက် နောက်ခံ ပြုထားသည့် ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်း
အဆင့် (၃) ရာထူ း တွင်ခန့်ထားရမည်။
နည်းဥပဒေ ၂၀ (ခ) နည်းဥပဒေ ၁၆ ပါ ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းအဆင့် (၃) ရာထူ း လစ်လပ်မှု
ရှိသဖြင့် ပြင်ပမှ ပု ဂ္ဂိုလ်များကို ခေါ်ယူ ၍ အလု ပ်သင် အဆင့် တွင်
ရွေးချယ်ခန့်အပ်ရန် လို အပ်လျှင် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့ အစည်းအကြီးအမှူး
က ဖွဲ့စည်းထားသော ရွေးချယ်ရေးအဖွဲ့ သည်အလု ပ်အကို င်နှ င့်
အလု ပ်သမား ရှ ာဖွေရေးရုံ းများတွင် မှ တ်ပုံ တင်ထားသူ များအနက်မှ
သတ်မှ တ်အရည်အချင်းပြည့် မီ သူ တို့၏ အမည်စာရင်း တောင်းယူ
ခြင်း၊ လူ တွေ့စစ်ဆေးခြင်း၊ ရေးဖြေစစ် ဆေးခြင်းနှ င့် ကျွမ်းကျင်မှု
စစ်ဆေးခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်ပြီး ရမှ တ်များပေါ်မူ တည်၍
အရည်အချင်း အလို က် အမှ တ်စဉ်ပြီး ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း
အကြီးအမှူး သို့မဟု တ် ရာထူ းခန့်အပ်ပို င်ခွင့် ရှိသူ ထံ တင်ပြရမည်။
(ဃ) ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းအဆင့်(၂)နှ င့် ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်း အဆင့်(၄)
ရာထူ းနေရာများလစ်လပ်မှုရှိလျှင် ဌာနတွင်း ရှိသတ်မှ တ်သည့်
အရည်အချင်းနှ င့်ပြည့် စုံ သူ ဝန်ထမ်းများကို ရာထူ းတို းမြှ င့် ပေး သည့်
အစီအစဉ်ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ပြင်ပမှ ပု ဂ္ဂိုလ်များကို ခေါ်ယူ ရွေးချယ်သည့်
အစီအစဉ်ဖြင့် ဖြစ်စေ ဖြည့် စွက်ခန့်ထားခြင်းပြု နို င်သည်။
(င) ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းအဆင့် (၄) ရာထူ းနေရာများ လစ်လပ်မှု ရှိသဖြင့်
ပြင်ပမှ ပု ဂ္ဂိုလ်များကို ခေါ်ယူ ရွေးချယ် ခန့်ထားရန်ရှိလျှင်-
(၁) ဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးက ရွေးချယ် ရေး
အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းရမည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
75

(၂) ရွေးချယ်ရေးအဖွဲ့သည် ရွေးချယ်ခန့်အပ်ရန်ရှိသည့် ရာထူ း

နေရာများအတွက် လို အပ်သောပညာအရည်အချင်း၊ လို အပ်
သောကျွမ်းကျင်မှု၊ လို အပ်သောကျား၊ မ အရေ အတွက်စသ
ည့် သတ်မှ တ်ချက်များကို ပြုစု ၍ ဝန်ကြီး ဌာနနှ င့် အဖွဲ့
အစည်းအကြီးအမှူးထံ တင်ပြ အတည်ပြု ချက်ရယူ ရမည်။
(၃) သတ်မှ တ်သည့် အရည်အချင်းနှ င့်ပြည့် စုံ သူ များ ယှ ဉ်ပြိုင် အ
ရွေးခံ နို င်ရန် လျှောက်လွှာခေါ်ယူ သည့် ကြော်ငြာစာကို တစ်လ
ထက်မနည်း အချိန်ပေး၍ သတင်းစာများတွင် ထည့် သွင်း
ကြော်ငြာရမည်။
(၄) အခြားဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းများမှ လျှောက်ထား သူ များ
သည်သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနနှ င့်အဖွဲ့အစည်းအကြီး
အမှူး၏ ခွင့် ပြုချက်ဖြင့် လျှောက်ထားရမည်။
(၅) ရွေးချယ်ရေးအဖွဲ့သည် ရရှိသောလျှောက်လွှာများကို စိစစ်ပြီး
နောက် ရေးဖြေစစ်ဆေးခြင်း၊ လူ တွေ့စစ်ဆေး ခြင်းနှ င့်
လို အပ်လျှင်ကျွမ်းကျင်မှု စစ်ဆေးခြင်းတို့ကို ပြုလု ပ်ရမည်။
(၆) ရေးဖြေစစ်ဆေးရာတွင် အောက်ဖော်ပြပါ ဘာသာရပ် သုံ းခု
ကို ဘာသာရပ်တစ်ခု လျှင် နှ စ်နာရီ မေးခွန်းလွှာ ဖြင့် စစ်ဆေး
ရမည်-
(ကက) မြန်မာစာ၊
(ခခ) အထွေထွေဗဟု သု တ၊
(ဂဂ) အင်္ဂ လိပ်စာ။
(၇) ရွေးချယ်ရေးအဖွဲ့သည် ခန့်အပ်ရန်ရှိသည့် ရာထူ း ဦးရေ
အပေါ်မူ တည်၍ လူ တွေ့စစ်ဆေးရန် သင့် လျော်မည့် ဦးရေကို
အောက်ပါအတို င်း သတ်မှ တ်နို င်သည်-

ခန့်အပ်ရန်ရှိသည့်ရာထူ းဦးရေ လူတွေ့စစ်ဆေးရန်လျာထား သတ်မှ တ်သူ

ဦးရေ
၁နေရာမှ ၁၀နေရာအထိ ခန့်အပ်ရန်ရှိ သည့် ရာထူ း အရေ အတွက်
၏နှ စ်ဆထက်မပို သော ဦးရေ
၁၁နေရာနှ င့်အထက် ခန့်အပ်ရန်ရှိသည့် ရာထူ းအရေ အတွက် ၏
၁.၅ဆ ထက်မပို သော ဦးရေ
(၈) ရေးဖြေနှ င့်လူ တွေ့စစ်ဆေးခြင်းများမှ ရရှိသော အမှ တ်
အများအနည်းအလို က်၊ အရည်အချင်း အလို က်အမှ တ် စဉ်၍
လို အပ်သည့် ဝန်ထမ်းများကို ရွေးချယ်ခန့်အပ်ရန် ဝန်ကြီးဌာန
နှ င့်အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးထံ တင်ပြရမည်။ ထို သို့တင်ပြ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
76

ရာတွင် လို အပ်ပါက ရွေးချယ်ခန့်အပ်ရန်ရှိ သည့် ဝန်ထမ်း

ဦးရေ၏ သင့် လျော်သော အရေအတွက် ကို အရန်အဖြစ်
စာရင်းထည့် သွင်းရမည်။
(၉) ကြော်ငြာခေါ်ယူ ထားသော ရာထူ းနေရာအတွက်
အရည်အချင်းအလို က် အမှ တ်စဉ်ကို အတည်ပြုပြီး နောက်
ထပ်မံ ရွေးချယ်ခန့်အပ်ရန် ပေါ်ပေါက်လာလျှင် အရည်အချင်း
အလို က် အမှ တ်စဉ်အတို င်း အရန်စာရင်း တွင်ထည့် သွင်း
ထားသူ များအနက်မှ ရွေးချယ်ခန့်အပ် နို င်သည်။
(၁၀) ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းအဆင့် (၁)၊ ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းအဆင့်
(၂)နှ င့် ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းအဆင့် (၄)ရာထူ းများတွင် ပြင်ပမှ
ပု ဂ္ဂိုလ်များအား ရွေးချယ်ခန့်အပ်ခြင်းများကို ဤနည်းဥပဒေ
၂၀ တွင်ဖော်ပြသည့် အတို င်း ဆောင်ရွက် ၍ကျန်အဆင့် များ
တွင် ခန့်အပ်ခြင်းကို ရာထူ းတို းမြှ င့် ပေးသည့် အစီအစဉ်ဖြင့်
သာ ဆောင်ရွက်ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၂၁ (က) ပညာရှ င်အဆင့် (၁)နှ င့် အဆင့်(၂)ရာထူ းများ လစ်လပ်မှုရှိသဖြင့် ပြင်
ပမှ ပု ဂ္ဂိုလ်များအား ရွေးချယ်ခန့်အပ်ရန် ရှိလျှင် နည်းဥပဒေ ၁၉၊
နည်းဥပဒေခွဲ (က)တွင် ဖော်ပြထားသည့် နည်းလမ်းများ အတို င်း
ဆောင်ရွက်ရမည်။
(ခ) ပညာရှ င်အဆင့် (၃) ရာထူ းများ လစ်လပ်မှုရှိသဖြင့် ပြင်ပမှ ပု ဂ္ဂိုလ်
များကို ခေါ်ယူ ရွေးချယ်ခန့်အပ်ရန်ရှိလျှင် နည်းဥပဒေ ၂၀၊ နည်းဥပဒေ
ခွဲ (င)တွင် ဖော်ပြထားသည့် နည်းလမ်းများ အတို င်း ဆောင်ရွက်ရ
မည်။
(ဂ) ကျန်အဆင့် များတွင် ခန့်အပ်ခြင်းကို ရာထူ းတို းမြှ င့် ပေးသည့်
အစီအစဉ်ဖြင့် သာ ဆောင်ရွက်ရမည်။ သို့ရာတွင် ပြန်တမ်းဝင်
အရာရှိအဆင့် ဖြစ်သော ပညာရှ င်အဆင့် (၄)ရာထူ းသို့တို းမြှ င့် ခန့်
အပ်သည့် ကိစ္စများတွင် ရာထူးဝန် အဖွဲ့နှ င့်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရ မည်။
နည်းဥပဒေ ၂၂ (က) စီမံ ခန့်ခွဲရေးဝန်ထမ်း (စီးပွားရေး) အဆင့် (၁) ၊ အဆင့် (၂)နှ င့် စီမံ ခန့်
ခွဲရေးဝန်ထမ်း (အု ပ်ချုပ်ရေး၊ လူ မှုရေး) အဆင့် (၁) ရာထူ းများ
လစ်လပ်မှုရှိသဖြင့် ပြင်ပမှ ပု ဂ္ဂိုလ်များအား ခေါ်ယူ ရွေးချယ်ခန့်အပ်
ရန်ရှိလျှင် နည်းဥပဒေ ၂၀၊ နည်းဥပဒေခွဲ (င) တွင်ဖော်ပြသည့် နည်း
လမ်းများ အတို င်း ဆောင်ရွက်ရမည်။
(ခ) ကျန်အဆင့် များတွင် ခန့်အပ်ခြင်းကို ရာထူ းတို းမြှ င့် ပေးသည့်
အစီအစဉ်ဖြင့် သာ ဆောင်ရွက်ရမည်။ သို့ရာတွင် ပြန်တမ်းဝင်
အရာရှိအဆင့် ဖြစ်သော စီမံ ခန့်ခွဲရေးဝန်ထမ်း (စီးပွားရေး) အဆင့်
(၃)နှ င့် စီမံ ခန့်ခွဲရေးဝန်ထမ်း (အု ပ်ချုပ်ရေး၊ လူ မှုရေး) အဆင့် (၂)

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
77

ရာထူ းများသို့ တို းမြှ င့် ခန့်အပ်သည့် ကိစ္စများတွင် ရာထူ းဝန်အဖွဲ့နှ င့်
ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၄ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို ဖွဲ့စည်းပုံ ပါရာထူးတစ်ခု ၌ အတည်ပြုခန့်ထား ရာတွင်-
(က) ရာထူ းသည် အမြဲတမ်းလစ်လပ်သည့် ရာထူ းဖြစ်ရမည်။
(ခ) တစ်ချိန်တည်း၌ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးထက်ပို ၍ ခန့်ထားခြင်း မပြု
ရ။
(ဂ) ဝန်ထမ်းတစ်ဦး၏ ရာထူ းအနွယ်ပို င်ဆို င်ခွင့် ရှိထားသည့်
ရာထူ း၌ အခြားဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို ခန့်ထားခြင်းမပြုရ။
သို့ရာတွင် အငြိမ်းစားယူ ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခွင့် ခံ စား နေသ
ည့် ဝန်ထမ်း၏ ရာထူ းနေရာ၌ အခြားဝန်ထမ်း တစ်ဦးအား
ခန့်ထားခြင်းနှ င့် သက်ဆို င်ခြင်း မရှိစေရ။
(ဃ) ဝန်ထမ်းသည် အသက် ၁၈ နှ စ်ပြည့် ပြီးဖြစ်ရမည်။
(င) ပြင်ပပု ဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ပါက ကျန်းမာကြောင်းဆေးလက်မှ တ်နှ င့်
သက်ဆို င်ရာမြို့နယ် ရဲစခန်း၏ ပြစ်မှုကင်းရှ င်းကြောင်း
ထောက်ခံ စာမူ ရင်းတို့ကို တင်ပြနို င်သူ ဖြစ်ရမည်။မီးဖွားပြီး
ရက်သတ္တပတ်ဆယ့်နှ စ်ပတ်ပြည့်သည့်အခါမှ သာခန့်ထား မည်
ဖြစ်ကြောင်း အသိပေး၍ ကို ယ်ဝန်ရှိသူ များကို ရွေးချယ်ထား
နို င်သည်။
နည်းဥပဒေ ၆ အတည်ပြုခန့်ထားခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းတစ်ဦးသည်-
(က) ရာထူ းဆို င်ရာတာဝန်ဝတ္တ ရားများ စတင်ထမ်းဆောင် သည့်
နေ့မှ စ၍ သတ်မှ တ်ထားသည့် လစာနှ င့်စရိတ်များ ကို ခံ စားခွ
င့် ရှိသည်။
(ခ) ပြည်ပတွင်တာဝန်ဖြင့် ရောက်ရှိနေစဉ် အချိန်တွင်
လည်းကောင်း၊ ပညာသင်ကြားနေစဉ် အချိန်တွင်
လည်းကောင်း ရာထူ းတို းမြှ င့် ခန့်ထားခြင်းခံ ရပါက တို းမြှ င့်
ခန့်ထားသည့် နေ့ရက်မှ စ၍ ယင်းရာထူ း လစာကို ခံ စားခွင့်
ရှိသည်။
(ဂ) ပြင်ပဝန်ထမ်းစည်းကမ်းချက်ဖြင့် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ တာဝန်
ထမ်းဆောင်နေချိန်အတွင်း ရာထူ းတို းမြှ င့် ခံ ရပါ ကယင်းကာ
လပြီးဆုံ း၍ မိခင်ဌာနတွင် ပြန်လည်တာဝန် ထမ်းဆောင်ချိန်
မှ သာ တို းမြှ င့် ခန့်ထားသည့် ရာထူ း၏ လစာကို ခံ စားခွင့် ရှိ
သည်။
နည်းဥပဒေ ၇ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးသည် အောက်ပါအချိန်ကာလများတွင် မူ လ ရာထူ း၌
ရာထူ းအနွယ်ပို င်ဆို င်ခွင့် ဆက်လက်တည်ရှိသည်-

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
78

(က) အမြဲတမ်းရာထူးတစ်ခု တွင် အချိန်ပြည့် တာဝန်ထမ်းဆောင် နေ

သည့် ကာလ၊
(ခ) ပြည်တွင်း၊ပြည်ပ၌ ဌာန၏ခွင့် ပြုချက်ဖြင့် ပညာလေ့ လာ
ဆည်းပူ းနေသည့် ကာလ၊
(ဂ) အခြားရာထူးတစ်ခု ၌ခေတ္တပြောင်းရွှေ့တာဝန် ထမ်းဆောင် နေ
သည့် ကာလ၊
(ဃ) ပြင်ပဝန်ထမ်းစည်းကမ်းချက်ဖြင့် ပြည်တွင်း၊ပြည်ပတွင်
လွှဲပြောင်းတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည့် ကာလ၊
(င) ရာထူ းတစ်ခု မှ တစ်ခု သို့ပြောင်းရွှေ့သည့် အခါ ကူ းပြောင်း ချိန်
အတွင်း၌ ရှိနေသည့် ကာလ၊
(စ) ခွင့် ခံ စားနေသည့် ကာလ၊
(ဆ) တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းခြင်း ခံ ထားရသည့် ကာလ။
နည်းဥပဒေ ၈ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးသည် အခြားရာထူ းအနွယ်တစ်ခု ကို ပို င်ဆို င်ခွင့် ရရှိ
လျှင် ယင်းသို့ရရှိသည့် နေ့ရက်မှ စ၍ မူ လရရှိထားသော ရာထူ းအနွယ်
ပို င်ဆို င်ခွင့် သည် အလို အလျောက် ရပ်စဲပြီးဖြစ် ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၉ ရာထူ းအနွယ်ပို င်ဆို င်ခွင့် ကို ရပ်ဆို င်းခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်း တစ်
ဦး၏ ရာထူ းနေရာတွင် အခြားဝန်ထမ်း တစ်ဦးဦးကို အစားထို းခန့်
ထားနို င်သည်။ ယင်းသို့ ခန့်ထားခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းသည် ထို
ရာထူ း၏ ရာထူ းအနွယ်ပို င်ဆို င်ခွင့် ကို ရရှိ မည်ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင်
မူ လဝန်ထမ်းအား အဆို ပါရာထူ း၌ ပြန်လည်ခန့်ထားသည့် အခါ
အစားထို းခန့်ထားခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းသည် ထို ရာထူ း၌ ရရှိထားခဲ့
သည့် ရာထူ းအနွယ် ပို င်ဆို င်ခွင့် ကို စွန့်လွှတ်ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၁ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို လက်ရှိရာထူ းမှ အဆင့် နိမ့် သော ရာထူ းသို့
အောက်ပါအခြေအနေ တစ်ရပ်ရပ်မှ တစ်ပါး အခြားအကြောင်း
ကြောင့် ပြောင်းရွှေ့ခြင်းမပြုရ-
(က) လု ပ်ရည်ကို င်ရည်ညံ့ ဖျင်းခြင်း၊
(ခ) မလျော်ကန်သည့် အပြုအမူ ပြုလု ပ်ကြောင်း ခို င်လုံ သည့်
အထောက်အထားရှိခြင်း၊
(ဂ) ဝန်ထမ်းကို ယ်တို င်ကလစာနည်းသောရာထူ းသို့ပြောင်းရွှေ့ ပေး
ရန် စာဖြင့် တောင်းခံ ခြင်း။
ရှ င်းလင်းချက်။ (၁) ရာထူ းတစ်ခု ကို ဖျက်သိမ်းသည့် အတွက် ယင်း
ရာထူး၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော ဝန်ထမ်းကို
အခြားရာထူးတစ်ခု သို့ လွှဲပြောင်း နေရာချထား
ခြင်းသည် အဆင့် နိမ့် သော ရာထူ းသို့

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
79

ပြောင်းရွှေ့ခြင်းဆို သည့် စကားရပ် တွင်အကျုံး

မဝင်ပါ။
(၂) ဝန်ထမ်းစည်းကမ်း ထိန်းသိမ်းရေးဆို င်ရာ
ပြစ်ဒဏ်ဖြစ်သည့် လက်ရှိရာထူ းမှ အဆင့် နိမ့်
ရာထူ းသို့ ကာလကန့်သတ်ချက်ဖြင့် ခေတ္တ
ပြောင်းရွှေ့ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရ သည့်
ကာလသည် အဆင့် နိမ့် ရာထူ းသို့
ပြောင်းရွှေ့ခြင်းဆို သည့် စကားရပ်တွင် အ
ကျုံးမဝင်ပါ။
နည်းဥပဒေ ၁၂ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးသည် ပြင်ပဝန်ထမ်းစည်းကမ်းချက်များဖြင့် လွှဲပြောင်း
တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည့် အခါမှ တစ်ပါး ခွင့် ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ခွင့် မဲ့ ဖြစ်
စေ အလု ပ်ခွင်မှ တစ်ဆက်တည်း ငါးနှ စ် ကင်းကွာလျှင် ကင်းကွာသ
ည့် ကာလ ငါးနှ စ်ပြည့် သည့် နေ့၏ နောက်နေ့မှ စ၍ ဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ
အလို အလျောက်ရပ်စဲပြီး ဖြစ်သည်။
နည်းဥပဒေ ၁၃ နည်းဥပဒေ ၁၂ အရ ဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ အလို အလျောက် ရပ်စဲသော
ဝန်ထမ်းနှ င့်ပတ်သက်၍ ရာထူ းဝန်အဖွဲ့က ခို င်လုံ သောအကြောင်း
များရှိသည်ဟု ယူ ဆလျှင် ဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ ရပ်စဲသွားခြင်းကို
ပယ်ဖျက်နို င်သည်။ ဤပြဋ္ဌာန်းချက်သည် တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်း
ခြင်းခံ ရသဖြင့် အလု ပ်ခွင်မှ ကင်းကွာ နေသော ဝန်ထမ်းနှ င့် မ
သက်ဆို င်စေရ။
ပု ဒ်မ ၈ (က) ဝန်ကြီးဌာနနှ င့် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ခု မှ ပြန်တမ်းဝင် အရာရှိ
တစ်ဦးဦးကို အခြားဝန်ကြီးဌာနနှ င့်ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း တစ်ခု သို့
ပြောင်းရွှေ့ခန့်ထားလို ပါက သတ်မှ တ်ထားသည့် အရည်အချင်းနှ င့်
ပြည့်စုံ လျှင် သက်ဆို င်ရာဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း သည်ရာထူ းဝန်အဖွဲ့
နှ င့်ညှိနှိုင်းရမည်။
(ခ) ရာထူ းဝန်အဖွဲ့သည် ပု ဒ်မခွဲ (က) အရ ညှိနှိုင်းလာသည့် အပေါ်စိစစ်
ပြီး ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့သို့ တင်ပြရမည်။

အခန်း(၄)
တာဝန်နှ င့်အခွင့်အရေးများ
၁၀။ တာဝန်နှ င့်အခွင့်အရေးနှ င့်သက်ဆို င်သော ပြဋ္ဌာန်းချက်များမှ ာ-
တာဝန်များ
ပု ဒ်မ ၁၀ ဝန်ထမ်းသည် အောက်ပါတို့ကို လို က်နာရန် တာဝန်ရှိသည်-
(က) နို င်ငံ တော်၏ ကျေးဇူ းသစ္စာကို စောင့်သိရို သေခြင်း၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
80

(ခ )
ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေနှ င့် တည်ဆဲဥပဒေများပါ ပြဋ္ဌာန်းချက် များကို
လို က်နာခြင်း၊
( ဂ ) နို င်ငံ တော်နှ င့် နို င်ငံ သားတို့၏ အကျိုးစီးပွားကို အလေးထား၍
ဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ဃ) နို င်ငံ တော်ပို င်ပစ္စည်း၊ နို င်ငံ တော်ဘဏ္ဍာများ လေလွင့်ဆုံ းရှုံ းမှု မရှိစေ
ရေးနှ င့် အလွဲသုံ းစားမှုမပြုရေးတို့အတွက် ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှေ ာက်
ခြင်း၊
(င) မိမိအား ပေးအပ်ထားသော တာဝန်နှ င့် ဝတ္တရားများကို ကျေပွန်စွာ ထမ်း
ဆောင်ခြင်း၊
(စ) ဤဥပဒေအရ ပြုလု ပ်သော နည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း များ၊
အမိန့်၊ ညွှန်ကြားချက်များ၊ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအလို က် သီးခြား
သတ်မှ တ်ထားသော လု ပ်ငန်းခွင်စည်းကမ်းများ၊ အမိန့်နှ င့်
ညွှန်ကြားချက်များကို လို က်နာခြင်း၊
(ဆ) ပါတီနို င်ငံ ရေး ကင်းရှ င်းခြင်း၊
(ဇ) ရာထူ းဝန်အဖွဲ့က သတ်မှ တ်ထားသောသင်တန်းများကို တက် ရောက်
ခြင်း၊
(ဈ) အကျင့်စာရိတ္တပျက်ပြားခြင်းနှ င့် သိက္ခာမဲ့ စွာပြုမူ နေထို င်ခြင်းတို့မှ
ရှေ ာင်ကြဉ်ခြင်း၊
(ည) တာဝန်အရ အပ်နှ င်းထားသည့် လု ပ်ပို င်ခွင့်ကို အလွဲသုံ းစား ပြုခြင်း မှ
ရှေ ာင်ကြဉ်ခြင်း၊
(ဋ) လာဘ်ပေးလာဘ်ယူ ပြုလု ပ်ခြင်းမှ ရှေ ာင်ကြဉ်ခြင်း၊
(ဌ) ပြည်သူ ကို ရို သေလေးစားစွာ ဝန်ဆောင်မှုပေးခြင်း။
နည်းဥပဒေ ၅ နည်းဥပဒေ ၄အရ အတည်ပြုခန့်ထားခြင်းခံ ရသော ဝန်ထမ်းသည်-
(က) နို င်ငံ တော်၏အကျိုးအတွက် လို အပ်လျှင် အချိန်ပြည့် တာဝန် ထမ်း
ဆောင်ရမည်။
(ခ) မူ လတာဝန်အပြင် အခြားလို အပ်သောတာဝန်များကို ပေးအပ်ပါ က
ထမ်းဆောင်ရမည်။
အခွင့်အရေးများ
ပု ဒ်မ ၁၁ ဝန်ထမ်းသည် အောက်ပါအခြေခံ အခွင့်အရေးများကို သတ်မှ တ်ချက် များနှ င့်
အညီ ခံ စားခွင့်ရှိသည်-
(က) အလု ပ်တည်မြဲခွင့်၊
(ခ) လု ပ်ငန်းခွင် အာမခံ ချက်ရခွင့်၊
(ဂ) လု ပ်အား၊ အတတ်ပညာ၊ တာဝန်ထမ်းဆောင်မှုနှ င့် လျော်ညီ သည့်
လစာ၊ ထောက်ပံ့ ကြေး၊ ခရီးစရိတ်နှ င့် အခြားစရိတ်ခံ စားခွင့်၊
(ဃ) ရာထူ းတို းမြှ င့်ခွင့်၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
81

(င) ပညာလေ့ လာဆည်းပူ းခွင့်၊

(စ) ခွင့်ခံ စားခွင့်၊
(ဆ) ထူ းချွန်မှု၊ စွမ်းစွမ်းတမံ ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်မှုတို့ အတွက် ချီးမြှ င့်ခြင်း
ကို ခံ စားခွင့်၊
(ဇ) ဆေးစစ်ခံ ယူ မှုနှ င့် ဆေးကု သမှုခံ ယူ ခွင့်၊
(ဈ) အငြိမ်းစားယူ ခွင့်၊
(ည) တာဝန်ထမ်းဆောင်မှုကို အကြောင်းပြု၍ ထိခို က်ဒဏ်ရာရခြင်း၊ မသန်
မစွမ်းဖြစ်ခြင်းနှ င့် သေဆုံ းခြင်းတို့အတွက် အထူ းပင်စင် ခံ စားခွင့်၊
(ဋ) အမျိုးသမီးဝန်ထမ်းဖြစ်ပါကတူညီသောအလု ပ်အတွက် အမျိုးသား
ဝန်ထမ်းများနည်းတူ အကျိုးခံ စားခွင့်အပြင် မီးဖွားခြင်းဆို င်ရာ
အကျိုးခံ စားခွင့်၊
(ဌ) ပါတီနို င်ငံ ရေးနှ င့် ကင်းရှ င်းသောအသင်းအဖွဲ့များတွင် ပါဝင်ခွင့်၊
(ဍ) ဝန်ထမ်းရေးရာခံ စားခွင့်၊ ဆုံ းရှုံ းနစ်နာမှုများနှ င့် စပ်လျဉ်း၍ တင်ပြခွင့်၊
ရှ င်းလင်းထု ချေခွင့်နှ င့် အယူ ခံ ခွင့်၊
(ဎ) ရာထူ းအနွယ် ပို င်ဆို င်ခွင့်၊
(ဏ) ကူ းပြောင်းချိန် ခံ စားခွင့်၊
(တ) ပြင်ပဝန်ထမ်းစည်းကမ်းချက်ဖြင့် လွှဲပြောင်းတာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့်၊
(ထ) လု ပ်သက်ဆု ငွေနှ င့် အငြိမ်းစားလစာခံ စားခွင့်၊
(ဒ) ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့က အခါအားလျော်စွာ သတ်မှ တ်သော အခြား
ခံ စားခွင့်။
အခန်း(၅)
လစာ၊ ထောက်ပံ့ ကြေး၊ ခရီ းစရိ တ်နှ င့် အခြားစရိ တ်များ
၁၁။ လစာ၊ ထောက်ပံ့ ကြေး၊ ခရီးစရိတ်နှ င့် အခြားစရိတ်ဆို င်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်များမှ ာ-
ပု ဒ်မ ၁၂ ဝန်ထမ်းသည် တူ ညီသောအလု ပ်အတွက် တူ ညီသည့်လစာ၊ ထောက်ပံ့ ကြေး၊
ခရီးစရိတ်နှ င့် အခြားစရိတ်များကို သက်ဆို င်ရာ နည်းဥပဒေများ၊ စည်းမျဉ်း၊
စည်းကမ်းများနှ င့်အညီ ခံ စားခွင့်ရှိသည်။
ပု ဒ်မ ၁၃ ဝန်ထမ်းသည် သီးခြားတာဝန်ပေးချက်အရ ဆောင်ရွက်ရသည့် လု ပ်ငန်း
တစ်ရပ်ရပ်အတွက် ချီးမြှ င့်ငွေ သို့မဟု တ် အခကြေးငွေကို သက်ဆို င်ရာ
စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်းများနှ င့်အညီ ခံ စားခွင့်ရှိသည်။
နည်းဥပဒေ၅၁ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းများသည် ဝန်ထမ်းတစ်ဦးအား အမြဲတမ်း
လစ်လပ်လျက်ရှိသည့် ရာထူ းတွင် အတည်ပြုခန့်ထားပြီးဖြစ် လျှင်
ယင်းရာထူ း၏ မူ ရင်းလစာကို အနိမ့် ဆုံ းလစာအဆင့် မှ စတင်ခံ စား ခွ
င့် ပြုရမည်။
ကနဦးလစာ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
82

နည်းဥပဒေ ၅၂ ကနဦးလစာသည် ဖွဲ့စည်းပုံ ပါ ရာထူ းတစ်ခု ၌ ဝန်ထမ်း တစ်ဦးစတင်

ခံ စားခွင့် ရှိသော လစာဖြစ်သည်။
နည်းဥပဒေ ၅၃ ကနဦးလစာနှ င့်စပ်လျဉ်း၍ -
(က) ပြင်ပပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးကို ဖွဲ့စ ည်းပုံ ပါရာထူ းတစ်ခု ၌ ဝန်ထမ်း
အဖြစ် စတင်ခန့်ထားသည့် အခါ သတ်မှ တ် ခွင့် ပြုရမည့်
ကနဦးလစာသည်ချိန်နှုန်း လစာ၏ အနိမ့် ဆုံ းအဆင့် ဖြစ်ရ
မည်။
(ခ) ဝန်ထမ်းကို တာဝန်ဝတ္တ ရားပို မို ကြီးမြင့် သည့် လစာနှုန်း တူ
ရာထူ းသို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်ထားသည့် ကိစ္စတွင် လက်ရှိ ခံ စား
လျက်ရှိသည့် လစာနှုန်းတွင် နှ စ်တို းတစ်ကြိမ် ထပ်ဆောင်း
ခံ စားခွင့် ပြုရမည်။
(ဂ) ဝန်ထမ်း၏ ဆန္ဒပြုလျှောက်ထားချက်အရ တစ်ဆင့် နိမ့်
ရာထူ းသို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်ထားရာတွင် တစ်ဆင့် နိမ့် သော
ရာထူ းလစာနှုန်း၏ အမြင့် ဆုံ းလစာကို ကနဦးလစာ အဖြစ်
သတ်မှ တ်ရမည်။
(ဃ) ရာထူ းလျှော့ ချ ပြောင်းရွှေ့ပို င်ခွင့် ရှိသူ သည် ပြစ်ဒဏ် ချမှ တ်
ချက်နှ င့်အညီ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို ယင်းတာဝန် ထမ်းဆောင်
လျက်ရှိသောရာထူ းမှ အောက်တစ်ဆင့် နိမ့် သောရာထူ းတစ်
ခု သို့ လျှော့ ချပြောင်းရွှေ့ ခန့်ထားသည့် အခါ ထို နိမ့် သော
ရာထူ း၏ အမြင့် ဆုံ းလစာအဆင့် ကို မကျော်လွန်စေဘဲ သင့်
လျော်သည့် လစာအဆင့် ကို ထု တ်ယူ ခွင့် ပြုနို င်သည်။
(င) ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို လက်ရှိရာထူ းမှ အဆင့် မြင့် သော ရာထူ း
သို့ တို းမြှ င့် ခန့်ထားပြီးနောက် ယင်းရာထူ းတွင် တာဝန်ထမ်း
ဆောင်နေစဉ် မူ လရာထူးသို့ ပြန်လည် လျှော့ ချခြင်းခံ ရသည့်
အခြေအနေမျိုးရှိနို င်ပါသည်။ တစ်ဖန် မူ လရာထူ းတွင် တာဝန်
ထမ်းဆောင်နေရာမှ ယခင် ထမ်းဆောင်ခဲ့ သော အဆင့် မြင့်
ရာထူ း သို့မဟု တ် ယင်းရာထူ းနှ င့်ချိန်နှုန်းလစာချင်းတူ ညီသ
ည့် ရာထူ း၌ ပြန်လည်ခန့်အပ်ခြင်းခံ ရလျှင် အဆို ပါ
ဝန်ထမ်း၏ကနဦး လစာသည် ယခင်က ယင်းရာထူ း၌
နောက်ဆုံ းရရှိခဲ့ သည့် လစာအောက် မလျော့ နည်းစေရ။
နှ စ်တို း ရေတွက် ရာတွင်လည်း ယခင်က ယင်းလစာ ရရှိခဲ့ သ
ည့် ကာလကို ပါ ထည့် သွင်းရေတွက်ရမည်။
(စ) ရာထူ းတစ်ခု သို့မဟု တ် ယင်းရာထူ းစု တစ်စု ၏ လစာ နှုန်း
ပြောင်းလဲသည့် ကိစ္စမျိုးတွင် လက်ရှိလစာနှုန်း ဟောင်း၌ ရ
နေသည့် ချိန်နှုန်းလစာအဆင့် ကို လစာနှုန်း သစ်၏ ကနဦး

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
83

လစာ အဖြစ်သတ်မှ တ်ပေးရမည်။ နှ စ်တို း ရေတွက်ရာတွင်

လစာနှုန်းဟောင်းမှ နှ စ်တို း ရက်ကို ပင် ဆက်လက် ရေတွက်
ရမည်။
နှ စ်တို းလစာ
နည်းဥပဒေ ၅၄ (က) ချိန်နှုန်းလစာရာထူ းတစ်ခု တွင် အမြဲတမ်းခန့်ထားခြင်းခံ ရသည့်
ဝန်ထမ်းသည် နှ စ်တို းအချိန်စေ့ ရောက်သည့် အခါ နှ စ်တို း ခံ စားခွင့် ပြု
ရန် စတင်လျှောက်ထားရန် မလို ဘဲ ယင်းနှ စ်တို းကို ခံ စားခွင့် ရှိသည်။
(ခ) ဝန်ထမ်း၏ တာဝန်ထမ်းဆောင်မှု ကျေနပ်ဖွ ယ် မရှိလျှင်
သို့မဟု တ် စာရိတ္တ ပျက်ပြားလျှင် နှ စ်တို းခွင့် ပြုနို င်သူ သက်ဆို င်ရာ
ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးက နည်းဥပဒေ များပါအတို င်း
နှ စ်တို းခံ စား ခွင့် ကို ရပ်ဆို င်းထားနို င်သည်။
(ဂ) နည်းဥပဒေခွဲ (ခ)အရ နှ စ်တို းခံ စားခွင့် ရပ်ဆို င်းသည့် အခါ အောက်ပါ
အချက်များကို ဖော်ပြရမည်-
(၁) နှ စ်တို းရပ်ဆို င်းသည့် ကာလ၊
(၂) နှ စ်တို းရပ်ဆို င်းခြင်းသည် နောင်နှ စ်တို းများကို ရွေ့သွား စေ
ခြင်းရှိ မရှိ။
နည်းဥပဒေ ၅၅ နှ စ်တို းရေတွက်ရာတွင် အောက်ပါကာလများကို ထည့် သွင်း ရေတွက်
ရမည်-
(က) နှ စ်တို းခံ စားခွင့် ပြုမည့် ရာထူ းတွင် အချိန်ပြည့် တာဝန် ထမ်း
ဆောင်သည့် ကာလ၊
(ခ) နှ စ်တို းခံ စားခွင့် ပြုမည့် ရာထူ းနှ င့် တူ ညီသောရာထူ း သို့မဟု တ်
ယင်းရာထူ းထက် အဆင့် မြင့် သော ရာထူ း တွင်အချိန်ပြည့်
တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် ကာလ၊
(ဂ) ပြည်ပသို့တာဝန်ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ပညာသင်အဖြစ်
လည်းကောင်း သွားရောက်နေသည့် ကာလအတွင်း ရာထူ း
တို းမြှ င့် ခြင်းခံ ရပါက ရာထူ းတို းမြှ င့် ခံ ရသည့် နေ့မှ အစပြု၍
နှ စ်တို းရေတွက်သည့် ကာလ၊
(ဃ) တာဝန်ချိန်အဖြစ် သတ်မှ တ်ခြင်းခံ ရသည့် တာဝန်မှ ယာယီ
ရပ်ဆို င်းထားသည့် ကာလ၊
(င) ခွင့် လစာရရှိသည့် ခွင့် ကာလများ၊
(စ) နာမကျန်းဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်စေ၊ မလွှဲမရှေ ာင်သာ သည့်
အကြောင်းတစ်ရပ်ရပ်ကြောင့် ဖြစ်စေ၊ လစာမဲ့ ခွင့် ခံ စားခြင်း
ဖြစ်ခဲ့ သော် လု ပ်ပို င်ခွင့်အပ်နှ င်းထားသူ က ယင်းလစာမဲ့ ခွ င့်
ကာလကို နှ စ်တို းရေတွက်ရာတွင် ထည့် သွင်းရေတွက်ခွင့် ပြု
သည့် ကာလ၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
84

(ဆ) ပြင်ပဝန်ထမ်းစည်းကမ်းချက်များဖြင့် လွှဲပြောင်းတာဝန် ထမ်း

ဆောင်သည့် ကာလ၊
(ဇ) ပြင်ပဝန်ထမ်းစည်းကမ်းချက်များဖြင့် လွှဲပြောင်းတာဝန်
ထမ်းဆောင်နေစဉ် မိခင်ဌာန၌ ရာထူ းတို းမြှ င့် ခန့်ထား ခြင်းခံ
ရပါက ယင်းသို့တို းမြှ င့် ခန့်ထားသည့် နေ့ရက်မှ အစပြု၍
ရေတွက်သည့် ကာလ၊
(ဈ) အချိန်ပြည့် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် ကာလဟု သက်ဆို င် ရာ
ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းက ဥပဒေ၊စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း များနှ င့်
အညီ သတ်မှ တ်သည့် သီးခြားကိစ္စရပ်နှ င့် သက်ဆို င်သည့်
ကာလများ၊
(ည) နှ စ်တို းရေတွက်သည့် အခါ ရေတွက်ခွင့် မရှိသည့် ကာလ များ
ကို ချန်လှ ပ်ပြီး ရေတွက်ခွင့် ရှိသည့် ကာလများကို
ရွေးထု တ်၍ ရေတွက်ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၅၆ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးသည် ရာထူ းတစ်ခု တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင် လျက်ရှိ
ရာမှ မလွှဲမရှေ ာင်သာသည့် အကြောင်း တစ်ရပ်ရပ် ကြောင့် ယင်း
ရာထူ းအောက် တစ်ဆင့် နိမ့် သော ရာထူ းတစ်ခု သို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်ထား
ခြင်းခံ ရသည့် အခါ ယခင်ရာထူ းတွင် တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့ သည့်
ကာလကို နှ စ်တို းရေတွက်ခွင့် ပြုရမည်။
နည်းဥပဒေ ၅၇ သက်ဆို င်ရာဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းသည် အောက်ပါအချက် များကို
အခြေခံ ပြီးကိစ္စတစ်ခု ခြင်းအလို က် စိစစ်၍ ပြန်တမ်းဝင် အရာရှိများ
အား ကြိုတင်နှ စ်တို း ခွင့် ပြုရန်ကိစ္စနှ င့်စပ်လျဉ်း၍ ရာထူ းဝန်အဖွဲ့သို့
လည်းကောင်း၊ ပြန်တမ်းဝင်အရာရှိအောက် အဆင့် ဝန်ထမ်းများအား
သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီ းဌာနနှ င့် အဖွဲ့ အစည်းအကြီ းအမှူးထံ သို့
လည်းကောင်း အဆို ပြုတင်ပြ၍ သဘောတူ ခွင့် ပြုချက်ရယူ
ဆောင်ရွက်ရမည်-
(က) ရာထူ းအတွက် သာမန်အားဖြင့် လို အပ်သော အရည် အချင်း
ထက် ထူ းကဲသာလွန်သော အရည်အချင်းနှ င့် အတွေ့အကြုံ
များ ဆည်းပူ းရရှိထားသည့် ပု ဂ္ဂိုလ်ကို ဝန်ထမ်းအဖြစ်စတင်
ခန့်အပ်သည့် အခါ ကနဦးလစာ တို းမြှ င့် သတ်မှ တ် ပေးသင့်
သည့် ကိစ္စဖြစ်ခြင်း၊
(ခ) လက်ရှိရာထူ း၌ ထူ းခြားပြောင်မြောက်စွာ တာဝန်ထမ်း
ဆောင်မှုအတွက် ဝန်ထမ်းကို ချီးမြှ င့် ထို က်သည့် ကိစ္စ ဖြစ်
ခြင်း၊
(ဂ) အခြားလုံ လောက်သော အကြောင်းထူ း တစ်ခု ခု ကြောင့်
ဝန်ထမ်းကို ကြိုတင်နှ စ်တို းပေးသင့် သည့် ကိစ္စဖြစ်ခြင်း။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
85

နည်းဥပဒေ ၅၈ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို စာရိတ္တ ပျက်ပြားခြင်း သို့မဟု တ် လု ပ်ရည် ကို င်

ရည်ညံ့ ဖျင်းခြင်းကြောင့် ပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်ချက်နှ င့်အညီ လက်ရှိရာထူ းမှ
အောက်တစ်ဆင့် နိမ့် သောရာထူ းသို့ လျှော့ ချ ခန့်ထားသည့် အခါ
အောက်ပါအချက်များကို တိကျစွာ ဖော်ပြ ရမည်-
(က) တစ်ဆင့် နိမ့် ရာထူ းသို့ လျှော့ ချခန့်ထားသည့် ကာလ၊
(ခ) မူ လရာထူ းသို့ ပြန်လည်ခန့်ထားသည့် အခါ နိမ့် သော ရာထူ း
သို့ လျှော့ ချခဲ့ သည့် ကာလသည် နောင်နှ စ်တို း များကို ရွေ့
သွားစေခြင်း ရှိ မရှိ၊
(ဂ) နောင်နှ စ်တို းများကို ရွေ့သွားစေမည်ဆို ပါက ယင်းသို့ ရွေ့စေ
သည့် ကာလ။
နည်းဥပဒေ ၅၉ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို လက်ရှိရာထူ းလစာနှုန်းအတွင်း၌ နိမ့် သော လစာ
အဆင့် တစ်ဆင့် သို့ လျှော့ ချသည့် အခါ အောက်ပါအချက် များကို
တိကျစွာဖော်ပြရမည်-
(က) နိမ့် သောလစာအဆင့် သို့ လျှော့ ချသည့် ကာလ၊
(ခ) မူ လလစာအဆင့် သို့ ပြန်လည်တို းမြှ င့် ပေးသည့် အခါ နိမ့်
သောလစာအဆင့် သို့ လျှော့ ချခဲ့ သည့် ကာလသည် နောင်
နှ စ်တို းများကို ရွေ့သွားစေခြင်း ရှိ မရှိ၊
(ဂ) နောင်နှ စ်တို းများကို ရွေ့သွားစေမည်ဆို ပါက ယင်းသို့ ရွေ့စေ
သည့် ကာလ။
နည်းဥပဒေ ၆၀ ချီးမြှ င့် ငွေ ဆို သည်မှ ာ မူ လရာထူ းတာဝန်မှ အပဖြစ်သော လု ပ်ငန်း
တာဝန်တစ်ရပ်ရပ်ကို ထမ်းဆောင်ရသည့် အတွက် ဝန်ထမ်းကို
နို င်ငံ တော်ဘဏ္ဍာရန်ပုံ ငွေမှ ချီးမြှ င့် သောငွေ ဖြစ်သည်။
အခကြေးငွေဆို သည်မှ ာ နို င်ငံ တော်ဘဏ္ဍာရန်ပုံ ငွေမှ တစ်ပါး အခြား
သော ရန်ပုံ ငွေတစ်ရပ်ရပ်မှ ခွင့် ပြုသည့် ငွေဖြစ်သည်။
နည်းဥပဒေ ၆၁ လို အပ်ပါက ဝန်ထမ်းသည် နို င်ငံ တော်အတွက် အချိန်အခါ မရွေး
လု ပ်ငန်းမရွေး တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် ဖြစ်သော်လည်း ပေးအပ်သည့်
တာဝန်အတွက် ချီးမြှ င့် ငွေဖြစ်စေ၊ အခကြေးငွေ ဖြစ်စေ အပို ချီးမြှ င့်
ထို က်သည့် အကြောင်းများရှိသည်ဟု ယုံ ကြည်ကြောင်းခွင့် ပြုပို င်ခွင့်
ရှိသူ ကမှ တ်တမ်းတင်ထားရမည်။

အခန်း(၆)
ခွင့်ခံ စားခြင်း၊ ကူ းပြောင်းချိန်ကာလသတ်မှ တ်ချက်များ၊
၁၂။ ခွင့်ခံ စားခြင်း၊ ကူ းပြောင်းချိန်ကာလသတ်မှ တ်ချက်များဆို င်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်များမှ ာ-
ခွင့်အမျိုးအစားများ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
86

ပု ဒ်မ ၁၄ ဝန်ထမ်းသည် တည်ဆဲနည်းဥပဒေများ၊ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်းများနှ င့် အညီ

အောက်ပါခွင့်များကို ခံ စားခွင့်ရှိသည်-
(က) ရှေ ာင်တခင်ခွင့်၊
(ခ) ကူ းစက်ရောဂါကာကွယ်ခွင့်၊
(ဂ) လု ပ်သက်ခွင့်၊
(ဃ) ဆေးလက်မှ တ်ခွင့်၊
(င) လစာမဲ့ ခွင့်၊
(စ) မီးဖွားခွင့်၊
(ဆ) အထူ းမသန်စွမ်းခွင့်၊
(ဇ) ဆေးရုံ ခွင့်၊
(ဈ) သင်္ဘေ ာသားနာမကျန်းခွင့်၊
(ည) ပညာလေ့ လာဆည်းပူ းခွင့်။

နည်းဥပဒေ ၇၁ ဝန်ထမ်းတို င်းအတွက်ခွင့် မှ တ်တမ်းထားရှိရမည်ဖြစ်ပြီး ယင်းခွင့်

မှ တ်တမ်းတွင်ရှိသည့် ခွင့် ကာလအတို င်း ခံ စားခွင့် ရှိ သည်။
ခွင့်နှ င့်စပ်လျဉ်းသည့် သတ်မှ တ်ချက်များ
ပု ဒ်မ ၁၅ ဝန်ထမ်းသည် ခွင့်အမျိုးအစားအလို က် သတ်မှ တ်ထားသော နည်းဥပဒေ၊
စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်းများနှ င့်အညီ ဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့အစည်းက လု ပ်ပို င်ခွင့်
အပ်နှ င်းခြင်းခံ ရသူ ၏ ခွင့် ပြုချက်ဖြင့် ခွင့် ခံ စားနို င်သည်။
နည်းဥပဒေ ၇၃ ခွင့် ကို ရာထူ းအလို က် ခွင့် ပြုခြင်းနှ င့်စပ်လျဉ်း၍-
(က) အရာထမ်းအဆင့် ဝန်ထမ်းများကို သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီး ဌာန
နှ င့် အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး သို့မဟု တ် လု ပ်ပို င်ခွင့် အပ်နှ င်း
ထားခြင်းခံ ရသူ ခွင့် ပြုနို င်သည်။
(ခ) အမှုထမ်းအဆင့် ဝန်ထမ်းများအတွက် ခွင့် ကို ဝန်ထမ်း အဖွဲ့
အစည်းအကြီးအမှူး သို့မဟု တ် လု ပ်ပို င်ခွင့် အပ်နှ င်းထားခြင်း
ခံ ရသူ က ခွင့် ပြုနို င်သည်။
ပု ဒ်မ ၁၇ ဝန်ထမ်းသည် ခွင့် အမျိုးအစားအလို က် သတ်မှ တ်ချက်များနှ င့်အညီ ခွင့် ကို
တောင်းခံ ပို င်ခွင့် ရှိသည်။
ပု ဒ်မ၁၈ ခွင့်ပေးပို င်ခွင့်ရှိသူ သည် အများပြည်သူ အကျိုးငှ ာ လို အပ်ပါက ဝန်ထမ်း တစ်
ဦးတောင်းခံ သည့် ခွင့်ကို ငြင်းပယ်ခြင်း၊ ခွင့်ပြုပြီးသောခွင့်ကို ပယ်ဖျက်ခြင်းနှ င့်
ခွင့်ခံ စားနေသော ဝန်ထမ်းအား ပြန်လည်ခေါ်ယူ ခြင်းပြုနို င်သည်။ ယင်းသို့
ပြန်လည်ခေါ်ယူ ခြင်းခံ ရသော ဝန်ထမ်းအား တာဝန်ထမ်း ဆောင်ရန် စတင်
ခရီးထွက်ခွာသည့်နေ့မှ စ၍ တာဝန်ချိန် အဖြစ် သတ်မှ တ်ပေးရမည့်အပြင် ခွင့်
ခံ စားသည့်ဒေသမှ ရုံ းစို က်ရာ ဌာနသို့လာခြင်းအတွက် ခရီးစရိတ် ခံ စားခွင့်ပြုရ
မည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
87

နည်းဥပဒေ ၇၀ အချိန်ပြည့် တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည့် ဝန်ထမ်းတို င်း သည် ခွ

င့် ကို ခံ စားခွင့် ရှိသည်။ သို့ရာတွင် အများပြည်သူ အကျိုး ငှ ာလို အပ်ပါ
က ခွင့် ပေးပို င်ခွင့် ရှိသူ သည် တောင်းခံ လာသည့် ခွင့် ကို ငြင်းပယ်ခြင်း၊
ခွင့် ပြုပြီးသောခွင့် ကို ပယ်ဖျက်ခြင်း၊ ခွင့် ခံ စားနေသော ဝန်ထမ်းကို
လု ပ်ငန်းတာဝန်ထမ်းဆောင်ရာ နေရာသို့ ပြန်လည်ခေါ်ယူ ခြင်း၊
ဝန်ထမ်းတောင်းခံ သော ခွင့် အမျိုးအစားကို ပြောင်းလဲသတ်မှ တ်ခွင့် ပြု
ခြင်းနှ င့် တောင်းခံ သောခွင့် ရက်ကို လျှော့ ချခွင့် ပြုခြင်းတို့ပြုနို င်သည်။
နည်းဥပဒေ ၇၆ အများပြည်သူ အကျိုးငှ ာလို အပ်လျှင် ခွင့် ခံ စားနေသော ဝန်ထမ်းကို ခွ
င့် မှ ပြန်လည်ခေါ်ယူ နို င်သည်။ ယင်းသို့ ခေါ်ယူ သည့် အခါ ဝန်ထမ်း
သည် မည်သည့် အကြောင်းနှ င့်မျှ ငြင်းပယ်ခွင့် မရှိဘဲ မပျက်မကွက်
ပြန်လာရမည်။ ထို သို့ ပြန်လည်ခေါ်ယူ သည့် ဝန်ထမ်းအတွက်
အောက်ပါအတို င်း ခံ စားစေရမည်-
(က) ခွင့် ခံ စားနေသည့် ဒေသမှ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် စတင် ခရီး
ထွက်သည့် နေ့ရက်မှ စ၍တာဝန်ချိန်အဖြစ်သတ်မှ တ် ခြင်း၊
(ခ) ခွင့် ခံ စားနေသည့် ဒေသမှ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမည့် ဒေသသို့
သွားရောက်သည့် ခရီးအတွက် စီမံ ကိန်း၊ ဘဏ္ဍာရေးနှ င့် စက်မှု
ဝန်ကြီးဌာနက အခါအားလျော်စွာ သတ်မှ တ်သည့်ခရီးစရိတ်
ကို သတ်မှ တ်နှုန်းထားအတို င်း ခံ စားခွင့်ပြုခြင်း၊
(ဂ) တာဝန်ပြန်လည်ထမ်းဆောင်သည့် နေ့ရက် မတို င်မီ တစ်ရက်
အထိ ခွင့် လစာကို ခွင့် ပြုခြင်း။
ပု ဒ်မ ၁၉ ခွင့်ခံ စားနေသည့် ဝန်ထမ်းသည် ခွင့်ကာလအတွင်း၌ ဝင်ငွေရရှိသည့် အလု ပ်
တစ်ခု ခု တွင် ဝင်ရောက်တာဝန်ထမ်း ဆောင်ခြင်းမပြုရ။ အငြိမ်းစား ယူ ရန်
ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခွင့်ခံ စားနေသည့် ဝန်ထမ်းသည် ဝင်ငွေရရှိ သည့်လု ပ်ငန်း
တစ်ခု ခု တွင် ဝင်ရောက်လု ပ်ကို င်ခွင့် ရရှိခဲ့ စေကာမူ ယင်း၏အငြိမ်းစား ယူ ခွင့်
လျှောက်ထားခြင်းကို ပြန်လည်ရု ပ်သိမ်းခွင့် မရှိစေရ။
နည်းဥပဒေ ၇၅ ခွင့် ခံ စားနေသည့် ဝန်ထမ်းသည် ခွင့် ကာလအတွင်း၌ အခြား ဝင်ငွေ
ရရှိသည့် အလု ပ်တစ်ခု ခု တွင် ဝင်ရောက် တာဝန် ထမ်းဆောင်ခြင်းမ
ပြုရ။ အငြိမ်းစားယူ ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခွင့် ခံ စားနေသည့် ဝန်ထမ်း
သည် ဝင်ငွေရရှိသည့် လု ပ်ငန်း တစ်ခု ခု တွင် ဝင်ရောက်လု ပ်ကို င်ခွင့်
ရရှိခဲ့ စေကာမူ ယင်း၏ အငြိမ်းစားယူ ခွင့် လျှောက်ထားခြင်းကို
ပြန်လည်ရု ပ်သိမ်းခွင့် မရှိစေရ။
ပု ဒ်မ ၂၀ ခွင့်ခံ စားနေသည့် ဝန်ထမ်းသည် မိမိကို ခွင့်ပြုထားသည့် ခွင့်ကာလ မကု န်ဆုံ း
မီ အလု ပ်ခွင်သို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လို ပါက သက်ဆို င်ရာ ခွင့်ပေးပို င်ခွင့်ရှိ
သူ ၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ပြန်လည်ဝင်ရောက်နို င်သည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
88

နည်းဥပဒေ၇၈ ခွင့် ခံ စားနေသည့် ဝန်ထမ်းသည် မိမိကို ခွင့် ပြုထားသည့် ခွင့် ကာလ မ

ကု န်ဆုံ းမီ အလု ပ်ခွင်သို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လို ပါက သက်ဆို င်ရာ ခွ
င့် ပေးပို င်ခွင့် ရှိသူ ၏ ခွင့် ပြုချက်ဖြင့် ပြန်လည် ဝင်ရောက်နို င်သည်။
ပု ဒ်မ ၂၁ ဝန်ထမ်းသည် ခွင့်ကာလ ကု န်ဆုံ းသော်လည်း အလု ပ်ခွင်သို့ ပြန်လည် ဝင်
ရောက်လု ပ်ကို င်ခြင်းမရှိပါက ကျော်လွန်သည့် ကာလအတွက် ခွင့်လစာခံ စား
ခွင့်မရှိခို င်လုံ သောအကြောင်းပြချက်မရှိဘဲ ခွင့်ရက်ကျော် လွန်ခြင်းဖြစ်ပါက
ယင်းဝန်ထမ်း အားစည်းကမ်းဖောက်ဖျက်မှုဖြင့် အရေးယူ နို င်သည်။
နည်းဥပဒေ ၇၉ ဝန်ထမ်းသည် မိမိကို ခွင့် ပြုထားသည့် ခွင့် ကာလ ကု န်ဆုံ း
သော်လည်း အလု ပ်ခွင်သို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ခြင်းမပြုလျှင် ထို ကျော်
လွန်သည့် ကာလအတွက်ခွင့် လစာရခွင့် မရှိ။ ခို င်လုံ သောအကြောင်း
မရှိဘဲ ခွင့် ရက်ကျော်လွန်ခဲ့ ပါက ဝန်ထမ်းကို နည်းဥပဒေများနှ င့်အညီ
အရေးယူ ရမည်။
ပု ဒ်မ ၂၂ ဝန်ထမ်းသည် အငြိမ်းစားယူ ရမည့် အသက်ပြည့် သည့် နေ့ရက်မတို င်မီ
အငြိမ်းစားယူ ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခွင့် ကို ပျမ်းမျှလစာဖြင့် ခံ စားနို င် သည်။
အငြိမ်းစားယူ ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခွင့် ကို အချိန်မီ တောင်းခံ ခဲ့ ရာတွင် ခွင့်ပေး
ပို င်ခွင့် ရှိသူ က တောင်းခံ သည့် ခွင့်ကာလတစ်ခု လုံ း ကို ဖြစ်စေ၊
တစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ဖြစ်စေ အများပြည်သူ အကျိုးငှ ာ ငြင်းပယ်ခဲ့ လျှင် ထို
ငြင်းပယ်သည့် ခွင့် ကာလကို အငြိမ်းစားယူ ရမည့် နေ့ရက်မှ စ၍ စတင်ခံ စားခွင့်
ရှိသည်။
နည်းဥပဒေ ၈၁ ဝန်ထမ်းကို အငြိမ်းစားယူ ရမည့် အသက်ပြည့် သည့် နေ့ မတို င်မီ
အငြိမ်းစားယူ ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခွင့် လေးလခံ စားခွင့် ပြုရ မည်။
အငြိမ်းစားယူ ရန်ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခွင့် ကို အချိန်မီတောင်းခံ ခဲ့ ရာတွင်
ခွင့် ပေးပို င်ခွင့် ရှိသူ က တောင်းခံ သည့် ခွင့် ကာလ တစ်ခု လုံ းကို ဖြစ်စေ၊
တစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ဖြစ်စေ အများ ပြည်သူ အကျိုးငှ ာ ငြင်းပယ်ခဲ့
လျှင် ထို ငြင်းပယ်သည့် ခွင့် ကာလ ကို အငြိမ်းစားယူ ရမည့် နေ့ရက်မှ
စ၍ စတင်ခံ စားခွင့် ရှိသည်။ ယင်းကိစ္စရပ်တွင် အငြိမ်းစားယူ ရန်
သတ်မှ တ်ထားသော အသက်ထက်ကျော်လွန်သောကာလကို
အမှုထမ်းသက်တွင် ထည့် သွင်းတွက်ချက်ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၇၄ ခွင့် သည် သာမန်အားဖြင့် ဝန်ထမ်းကတာဝန်လွှဲအပ်သည့် နေ့ရက်တွင်
စတင်ပြီးတာဝန်ပြန်လည်မထမ်းဆောင်မီ တစ်ရက် တွင် ကု န်ဆုံ း
သည်။ ခွင့် စတင်သည့် နေ့ရက်၏ရှေ့ တွင်ဖြစ်စေ၊ ခွင့် ကု န်ဆုံ းသည့်
နေ့ရက်၏နောက်တွင်ဖြစ်စေ ရုံ းပိတ်ရက် များဖြစ်နေခဲ့ သော် ထို
ရုံ းပိတ်ရက်များကို ခွင့် ကာလအဖြစ်ရေ တွက်ခြင်းမပြုရ။သို့ရာတွင် ခွ
င့် ရက်များ၏ ရှေ့ရက်နှ င့် နောက်ရက်များသည် ရုံ းပိတ်ရက်များဖြစ်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
89

နေပါက ရုံ းပိတ်ရက် တစ်ဖက်ကို ခွင့် ရက်အဖြစ် ထည့် သွင်းရေတွက်

ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၇၇ ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် ခံ စားခဲ့ သည့် ဝန်ထမ်းသည်ကျန်းမာကြောင်း
ဆေးလက်မှ တ်ကို သတ်မှ တ်ထားသည့် ပုံ စံ ဖြင့် တင်ပြမှ သာ တာဝန်
ပြန်လည်ထမ်းဆောင်ခွင့် ရှိသည်။ ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် မဟု တ်
သော်လည်း ကျန်းမာရေးကို အကြောင်းပြု၍ အခြားခွင့် ခံ စားသည့်
ဝန်ထမ်းသည်လည်း အလု ပ်ခွင်သို့ပြန်လည်ဝင် ရောက်သည့် အခါ
ကျန်းမာကြောင်းဆေးလက်မှ တ်တင်ပြရမည်။
နည်းဥပဒေ ၈၀ ပြက္ခဒိန်နှ စ်တစ်နှ စ် ကု န်ဆုံ းချိန်တွင် ဝန်ထမ်းတစ်ဦး၏ခွင့် စာရင်း၌
ကျန်ရှိသော လု ပ်သက်ခွင့် များကို ဆက်လက် စု ဆောင်းခွင့် ရှိသည်။
သို့ရာတွင် စု ဆောင်းနို င်သည့် ခွင့် ရက် သည်နှ စ်လထက်မပို စေရ။
နည်းဥပဒေ ၈၂ အငြိမ်းစားယူ ရမည့် နေ့ရက်နှ င့်တစ်ဆက်တည်း စာချုပ် ဖြင့် ပြန်
လည်ခန့်ထားခြင်းခံ ရသည့် သက်ပြည့် အငြိမ်းစားတစ်ဦးတွင်
ငြင်းပယ်ခွင့် ကာလများရှိနေခဲ့ ပါက ပြန်လည်ခန့်ထားချိန်၌ ထို ခွင့်
ကာလ တစ်ရပ်လုံ း အတွက် ခံ စားခွင့် ရှိသော ခွင့် လစာကို တစ်လုံ း
တည်း ထု တ်ပေးရမည်။
နည်းဥပဒေ ၈၃ စာရိ တ္တ ပျက်ပြားမှု ကြောင့် ဖြစ်စေ၊ ဆက်လက်တာဝန် ထမ်း
ဆောင်ရန် မသင့် လျော်သောကြောင့် ဖြစ်စေ၊ ရာထူ း တာဝန်ထမ်း
ဆောင်မှု ပျက်ယွင်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်စေ ရာထူ း မှ ထု တ်ပယ်ခြင်း
သို့မဟု တ် ဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ ထု တ်ပစ်ခြင်း ခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းသည်
မည်သည့် ခွင့် အမျိုးအစားကို မျှ ခံ စား ခွင့် မရှိစေရ။
နည်းဥပဒေ ၈၄ ရှေ ာင်တခင်ခွင့် သည် ရု တ်တရက်နာမကျန်းဖြစ်ခြင်းကြောင့်
လည်းကောင်း၊ အရေးကြီးသောကို ယ်ရေးကိစ္စ ရု တ်ချည်းပေါ်
ပေါက်ခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း အလု ပ်ခွင်သို့မလာရောက်ဘဲ နေခွ
င့် ပြုသည့် ခွင့် ရက်တို ဖြစ်သည်။ ရှေ ာင်တခင် ခွင့် ခံ စား နေသည့်
ဝန်ထမ်းကို အလု ပ်ခွင်၌ရှိနေသကဲ့ သို့ မှ တ်ယူရမည်။ ရှေ ာင်တခင်ခွင့် ကို
ခွင့် ပြုရာတွင်-
(က) အလု ပ်ခွင်သို့ မလာရောက်နို င်သည့် နေ့ရက်များ အတွက်
ရှေ ာင်တခင်ခွင့် တောင်းခံ ရမည်။
(ခ) ရှေ ာင်တခင်ခွင့် ခံ စားသူ သည် ခွင့် ပေးပို င်ခွင့် ရှိသူ ၏ ခွင့် ပြု
ချက်မရဘဲ တာဝန်ကျရာဒေသမှ ထွက်ခွာခွင့် မရှိစေရ။
(ဂ) သာမန်အားဖြင့် ပြက္ခဒိန်နှ စ်တစ်နှ စ်အတွင်း၌ ရှေ ာင်တခင် ခွင့်
၁၀ ရက်ထက်ပို ၍ ခွင့် မပြုရ။
(ဃ) သို့ရာတွင် ခို င်လုံ သည့် အကြောင်းရှိပါက ပြက္ခဒိန်နှ စ် တစ်
နှ စ်အတွင်း၌ ၁၀ ရက်ထက်ပို ၍ ခွင့် ပြုနို င်သည်။ ယင်းသို့ခွင့် ပြု

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
90

ရခြင်းသည် ယခင်ခံ စားပြီးဖြစ်သည့် ရှေ ာင်တခင်ခွင့် ရက်များ

တွင် ရုံ းပိတ်ရက်များပါဝင်ခဲ့ ခြင်း သို့မဟု တ် ယခု တောင်းခံ သ
ည့် ရှေ ာင်တခင်ခွင့် ရက်များ တွင်ရုံ းပိတ်ရက်ပါဝင်နေခြင်းတို့
အတွက် ရှေ ာင်တခင် ခွင့် ၁၀ရက် ထက်ပို ပြီး ခွင့် ပြုပေးရန်
ခို င်လုံ သည့် အကြောင်းများရှိလျှင် ခွင့် ပြုပို င်ခွင့် ရှိသူ က ထည့်
သွင်း စဉ်းစားပြီး ခွင့် ပြုပေးရန် ဖြစ်သည်။
(င) သွေးလှူသည့် နေ့ရက်နှ င့် နောက်တစ်ရက်ကို အထူ း
ရှေ ာင်တခင်ခွင့် အဖြစ် သီးသန့်ခံ စားခွင့် ရှိသည်။ သို့ရာ တွင်
ရှေ ာင်တခင်ခွင့် ၁၀ ရက်တွင် ယင်းနှ စ်ရက်ကို ထည့် သွင်း
ရေတွက်ခြင်းမပြုရ။အခြားခွင့် များနှ င့်ရှေ့နောက် ဆက်၍ ခွင့် မ
ပြုရ။
(စ) ရှေ ာင်တခင်ခွင့် ရက်အတွက် တာဝန်ချိန်လစာနှုန်းပြည့် ကို
ခံ စားခွင့် ရှိသည်။
(ဆ) ရှေ ာင်တခင်ခွင့် ကို အခြားခွင့် များနှ င့်ဖြစ်စေ၊ ကူ းပြောင်း ချိန်
နှ င့်ဖြစ်စေ၊ အားလပ်ရက်ရှ ည်နှ င့်ဖြစ်စေဆက်၍ ခွင့် မပြုရ။
ရှေ ာင်တခင်ခွင့် နှ င့် တစ်ဆက်တည်း အခြားခွင့် တစ်မျိုးကို
တောင်းခံ ခဲ့ သော် ရှေ ာင်တခင်ခွင့် ပျက်ပြယ် သွားပြီးနောက်
ရှေ ာင်တခင်ခွင့် နှ င့်ဆက်၍ တောင်းခံ သောခွင့် ကို
ရှေ ာင်တခင်ခွင့် စသည့် နေ့ရက်မှ စ၍ ခွင့် ပြုရမည်။
(ဇ) ရှေ ာင်တခင်ခွင့် အတွက် ခွင့် မှ တ်တမ်းများကို ခွင့် ပြုပို င် ခွင့် ရှိ
သူ ထံ တွင် ထားရှိရမည်။
နည်းဥပဒေ ၈၅ ခွေးရူ းကို က်ရောဂါကု သရန် အထူ းရှေ ာင်တခင်ခွင့် ကို -
(က) ဆေးအဖွဲ့၏ထောက်ခံ ချက်ဖြင့် တစ်လအထိ ခွင့် ပြုနို င် သည်။
(ခ) သာမန်အားဖြင့် ရရှိသည့် ရှေ ာင်တခင်ခွင့် ရက်များတွင် ထည့်
သွင်းခြင်းမပြုရ။
(ဂ) လစာနှုန်းပြည့် ခံ စားခွင့် ပြုရမည်။
(ဃ) အခြားခွင့် အမျိုးအစားများနှ င့်ရှေ့နောက်ဆက်၍ခွင့် မပြု ရ။
ကူ းစက်ရောဂါကာကွယ်ခွင့်
နည်းဥပဒေ ၈၆ ကူ းစက်ရောဂါကာကွယ်ခွင့် သည် ဝန်ထမ်း၏မိသားစု သို့မဟု တ်
အတူ နေမိသားစု ၌ ကူ းစက်ရောဂါဖြစ်ပွားသော ကြောင့် ဝန်ထမ်းကို
အလု ပ်ခွင်သို့မလာရောက်စေရန် ခွင့် ပြု သောခွင့် ဖြစ်သည်။ ဤခွင့်
ခံ စားနေသူ ဝန်ထမ်းကို အလု ပ်ခွင် ၌ရှိနေသကဲ့ သို့ မှ တ်ယူ ရမည်။
ကူ းစက်ရောဂါကာကွယ်ခွင့် ကို -

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
91

(က) သက်ဆို င်ရာဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးက မြို့နယ်၊

ကျေးလက်၊ တို က်နယ်ဆေးရုံ တို့မှ ဆရာဝန်၏ ထောက်ခံ
ချက် အရသာခွင့် ပြုရမည်။
(ခ) သာမန်အားဖြင့် ၂၁ ရက်အထိ ခွင့် ပြုရန် ဖြစ်သော် လည်း
ထူ းခြားသောအခြေအနေတွင် ရက် ၃၀ အထိ ခွင့် ပြုနို င်သည်။
(ဂ) အခြားခွင့် များ၏ရှေ့မှ ဖြစ်စေ၊ နောက်မှ ဖြစ်စေ ဆက်စပ် ခွင့်
ပြုနို င်သည်။
(ဃ) ခွင့် ကာလအတွင်း တာဝန်ချိန်လစာနှုန်းပြည့် ခံ စားခွင့် ပြုရ
မည်။
(င) ခံ စားနေသည့် ဝန်ထမ်း၏နေရာတွင် လူ စားမခန့်ရ။
လု ပ်သက်ခွင့်
နည်းဥပဒေ ၈၇ လု ပ်သက်ခွင့် သည် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် ကာလကို အခြေပြု၍ ရခွင့် ရှိ
သောခွင့် ဖြစ်သည်။ ရခွင့် ရှိသော ကာလမှ ာ တာဝန်ချိန်၏ (၁/၁၁)
ဖြစ်သည်။ အချိန်ပြည့် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရက် ၁၁ ရက်ရှိတို င်း
လု ပ်သက်ခွင့် တစ်ရက်စု ဆောင်းခွင့် ရှိပြီး ရုံ းပိတ်ရက် များရှိလျှင်
လည်း တစ်ဆက်တည်း ထည့် သွင်းတွက်ချက်သည်။
နည်းဥပဒေ ၈၈ လု ပ်သက်ခွင့် ကို ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် နှ င့် လစာမဲ့ ခွင့် တို့၏ ရှေ့မှ ဖြစ်စေ၊
နောက်မှ ဖြစ်စေ၊ တစ်ဆက်တည်း ဆက်စပ် ခံ စားခွင့် ရှိသည်။
အငြိမ်းစားယူ ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခွင့် ကို ငြင်းပယ်ထားသည့် ကိစ္စ
မှ တစ်ပါး အငြိမ်းစားယူ ရမည့် နေ့ရက် ထက်ကျော်၍ ခံ စား ခွင့် မရှိစေ
ရ။
နည်းဥပဒေ ၈၉ လု ပ်သက်ခွင့် ကာလအတွင်း၌ ပျမ်းမျှလစာကို ခွင့် လစာ အဖြစ် ခံ စား
ခွင့် ရှိသည်။
အားလပ်ရက်ရှ ည်ခံ စားခွင့် ဆို င်ရာကိစ္စရပ်များ
နည်းဥပဒေ ၉၀ အားလပ်ရက်ရှ ည်ဆို သည်မှ ာ ပြက္ခဒိန်နှ စ်တစ်နှ စ် အတွင်း
တစ်ဆက်တည်းပိတ်ရက် ၁၅ ရက်ထက် ကျော်လွန်သော ကာလ
တစ်ရပ်ကို ဆို သည်။ ပြက္ခဒိန်နှ စ် တစ်နှ စ်အတွင်း၌ အားလပ်ရက်ရှ ည်
ကာလတစ်ခု တည်းရှိပြီး ထို အားလပ်ရက်ရှ ည် ကာလသည်ရက် ၃၀
အောက်လျော့ နည်းပါကလည်း ထို ကာလ ကို တစ်လဟု မှ တ်ယူ ရ
မည်။
နည်းဥပဒေ ၉၁ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး သို့မဟု တ် ခွင့် ပေးပို င် ခွင့် ရှိသူ က
အားလပ်ရက်ရှ ည်အတွင်း၌ တာဝန်တစ်ရပ်ကို ထမ်းဆောင်ရန် အမိ
န့်ထု တ်ပြန်သတ်မှ တ်ပြီး ယင်းတာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ရန်အလို့ငှ ာ
ဝန်ထမ်းသည် တာဝန်ကျရာဒေသ၌ တစ်ဆက်တည်းရှိနေရန် လို အပ်
ကြောင်းသို့မဟု တ် အခြားစေ လွှတ်သည့် ဒေသသို့ သွားရောက်ရန်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
92

လို အပ်ကြောင်းထောက်ခံ ပါကအဆို ပါ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ သည့်

ကာလကို အားလပ် ရက်ရှ ည် မခံ စားရသည့် ကာလဟု သတ်မှ တ်
သည်။
နည်းဥပဒေ ၉၂ အားလပ်ရက်ရှ ည်ခံ စားခွင့် ရှိသည့် ဝန်ထမ်းများ အတွက်-
(က) အားလပ်ရက်ရှ ည်ကို အပြည့် ခံ စားရသည့် နှ စ်များတွင်
လု ပ်သက်ခွင့် ခံ စားခွင့် မရှိစေရ။
(ခ) အားလပ်ရက်ရှ ည်ကို လုံ းဝမခံ စားရသည့် နှ စ်အတွက်
လု ပ်သက်ခွင့် ကို နည်းဥပဒေ ၈၇ ပါ အတို င်းခံ စားခွင့် ရှိ
သည်။
(ဂ) အားလပ်ရက်ရှ ည်ကို တစ်စိတ်တစ်ဒေသ ခံ စားရသည့် နှ စ်
များအတွက် လု ပ်သက်ခွင့် ကို အောက်ပါအတို င်း ခံ စားခွင့် ရှိ
သည်-

မခံ စားရသည့်အားလပ်ရက်ရှ ည်ပေါင်း ×၃၀ = လု ပ်သက်ခွင့်

ခံ စားခွင့်ရှိသည့်အားလပ်ရက်ရှ ည်ပေါင်း
(ဃ) အားလပ်ရက်ရှ ည်ကို အခြားခွင့် တစ်မျိုးမျိုး၏ ရှေ့မှ ဖြစ်စေ၊
နောက်မှ ဖြစ်စေ တစ်ဆက်တည်း ဆက်စပ် ခံ စားနို င်သည်။
သို့ရာတွင် လု ပ်သက်ခွင့် နှ င့်အတူ ခံ စား သည့် အခါ ယင်းခွင့်
နှ င့် အားလပ်ရက်ရှ ည် စု စု ပေါင်း ကာလသည် နှ စ်လထက်မပို
စေရ။
ဆေးလက်မှ တ်ခွင့်
နည်းဥပဒေ ၉၃ ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် သည် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့် ကာလကို အခြေ
မခံ ဘဲ လု ပ်သက်နု ရင့် မရွေး ခွင့် ပြုနို င်သည့် ခွင့် မျိုးဖြစ်သည်။
ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် ကို ခွင့် ပြုရာတွင်-
(က) ဝန်ထမ်းလု ပ်သက်တစ်လျှောက်လုံ းအတွက် ခွင့် ပြုနို င် သည့်
ကာလသည် ၁၂လ ဖြစ်သည်။ အထူ းလုံ လောက် သောကိစ္စ
များတွင် နောက်ထပ်ခြောက်လထိ ထပ်မံ ခွင့် ပြုနို င်သည်။
(ခ) ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက သတ်မှ တ်ထားသည့် ဆရာဝန်
သို့မဟု တ် ဆေးအဖွဲ့၏ထောက်ခံ ချက်ကို တင်ပြမှ သာ ခွင့် ပြု
ရမည်။တစ်ကြိမ်လျှင် မည်မျှခွင့် ပြုရမည်ဟု သတ်မှ တ် ချက်မရှိ
သော်လည်း ဆေးလက်မှ တ်၌ ထောက်ခံ ထား သည့် ကာလ
ထက် ကျော်လွန်၍ ခွင့် မပြုရ။
(ဂ) ဝန်ထမ်းတစ်ဦးသည် ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် ကု န်ဆုံ းချိန် တွင်
ကျန်းမာစွာဖြင့် တာဝန်ပြန်လည်ထမ်းဆောင်နို င် ဖွယ်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
93

အခြေအနေရှိသည်ဟု ဆရာဝန် သို့မဟု တ် ဆေးအဖွဲ့ က

မှ တ်ချက်ပြုမှ သာ ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် ကို ခွင့် ပြုရမည်။
(ဃ) ဝန်ထမ်းသည် ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် အစား လု ပ်သက်ခွင့် ခံ စား
ခွင့် ပြုရန် တောင်းခံ ပါက လု ပ်သက်ခွင့် ကို ခွင့် ပြု နို င်သည်။
ယင်းသို့ခွင့် ပြုသည့် လု ပ်သက်ခွင့် ကာလကို နည်းဥပဒေခွဲ
(က)တွင် ပါရှိသည့် ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် ကာလ သတ်မှ တ်
ချက်တွင် ထည့် သွင်းတွက်ချက်ခြင်း မပြုရ။
နည်းဥပဒေ ၉၄ ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် ကာလအတွင်း ခွင့် လစာကို ပျမ်းမျှလစာ၏ (၁/၂)
နှုန်းခံ စားခွင့် ရှိသည်။
နာမကျန်းပင်စင်ယူ ရတော့ မည့် ဝန်ထမ်း၏ခွင့် ခံ စားမှုဆို င်ရာကိစ္စရပ်များ
နည်းဥပဒေ ၉၅ မကျန်းမာဖြစ်နေသည့် ဝန်ထမ်းကို ဆေးစစ်မှုခံ ယူ စေရာတွင်
သက်ဆို င်ရာဆရာဝန် သို့မဟု တ် ဆေးအဖွဲ့က ယင်းဝန်ထမ်း သည်
တာဝန်ကို ပြန်လည်ထမ်းဆောင်နို င်မည့် အလားအလာ မရှိဟု ဆေး
မှ တ်ချက်ပြုသည့် အခါနာမကျန်းပင်စင်ခံ စားခွင့် ပြု ရမည်။ ထို
ဝန်ထမ်း၏ ခွင့် စာရင်းတွင် ခွင့် လက်ကျန်များရှိလျှင်-
(က) သက်ဆို င်ရာဆရာဝန် သို့မဟု တ် ဆေးအဖွဲ့က ဝန်ထမ်း
သည်တာဝန်ကို ပြန်လည်ထမ်းဆောင်နို င်သည့် အခြေ အနေ
မရှိဟု ဆေးမှ တ်ချက်ပြုပါက ဝန်ထမ်းသည်-
(၁) ခွင့် ခံ စားနေစဉ် ဆေးစစ်ဆေးမှု ခံ ယူ ခဲ့ ခြင်းဖြစ် လျှင်
ယင်းခွင့် ကာလ ကု န်ဆုံ းသည့် အခါတွင် နာမကျန်း
ပင်စင်ယူ ခွင့် ပြုရမည်။
(၂) တာဝန်ထမ်းဆောင်နေစဉ် ဆေးစစ်ဆေးမှုခံ ယူ ခဲ့
ခြင်းဖြစ်လျှင် သက်ဆို င်ရာဆရာဝန် သို့မဟု တ် ဆေး
အဖွဲ့က အကြောင်းကြားသည့် နေ့ရက် သို့မဟု တ်
ဆေးမှ တ်ချက်ကို လက်မှ တ်ရေးထို း သည့် နေ့ရက်မှ
စ၍ နာမကျန်းပင်စင်ယူ ခွင့် ပြုရ မည်။
(ခ) သက်ဆို င်ရာဆရာဝန် သို့မဟု တ် ဆေးအဖွဲ့က တာဝန် ကို
ပြန်လည်ထမ်းဆောင်နို င်သည့် အခြေအနေမရှိဟု သတ်မှ တ်
ခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းကို အောက်ပါအချက် တစ်ရပ်ရပ်နှ င့်
ညီညွတ်ပြီး ခွင့် လက်ကျန်လည်းလုံ လောက် စွာရှိလျှင် အထူ း
ကိစ္စရပ်အနေဖြင့် လု ပ်သက်ခွင့် နှ င့် ဆေးလက်မှ တ်ခွင့် တို့ကို
ပေါင်း၍ဖြစ်စေ၊ ဆေးလက်မှ တ် ခွင့် တစ်မျိုးတည်းကို ဖြစ်စေ
ခြောက်လထက် မပို စေဘဲ ခွင့် ပြုနို င်သည်-
(၁) ဝန်ထမ်းမကျန်းမာဖြစ်ခဲ့ ရခြင်းသည် တာဝန် ထမ်း
ဆောင်မှုကြောင့် ဖြစ်ခြင်း၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
94

(၂) ဝန်ထမ်းသည် လု ပ်သက်တစ်လျှောက်တွင် အခြား

သော ဝန်ထမ်းများနှ င့် နှိုင်းယှ ဉ်သော် ခွင့်
အနည်းငယ်မျှသာ ခံ စားခဲ့ သူ ဖြစ်ခြင်း၊
(၃) မကြာမီကာလ၌ လု ပ်သက်နှ စ်ပြည့် တစ်နှ စ် ထပ်မံ ပြ
ည့် မြောက်နို င်ခြင်း။
လစာမဲ့ ခွင့်
နည်းဥပဒေ ၉၆ လစာမဲ့ ခွင့် သည် ဝန်ထမ်း၏ ခွင့် စာရင်း၌ အခြားခွင့် အမျိုးအစားများ
မကျန်ရှိသည့် အခါ သို့မဟု တ် အခြားခွင့် အမျိုးအစားများရှိ
သော်လည်း ဝန်ထမ်းကို ယ်တို င်က လစာမဲ့ ခွင့် ကို ခွင့် ပြုရန် စာဖြင့်
တောင်းခံ သည့် အခါတွင် ခွင့် ပြုသည့် ခွင့် ဖြစ်သည်။
နည်းဥပဒေ ၉၇ လစာမဲ့ ခွင့် ကို အခြားသောခွင့် များနှ င့် ဆက်စပ်ခွင့် ပြုနို င်သည်။
နည်းဥပဒေ ၉၈ ခွင့် ပေးပို င်ခွင့် ရှိသူ သည် ဝန်ထမ်းတစ်ဦး ခွင့် မဲ့ ပျက်ကွက်ရ သည့်
အကြောင်းရင်းအပေါ်မူ တည်၍ လက်ခံ နို င်ဖွယ်ရာ ခို င်လုံ သော
အကြောင်းပြချက်ရှိပါက ခွ င့် မဲ့ ပျက်ကွက်ခဲ့ သည့် ကာလများကို
လစာမဲ့ ခွင့် အဖြစ် သတ်မှ တ်ခွင့် ပြုနို င်သည်။ ယင်းသို့ သတ်မှ တ်ရခြင်း
အကြောင်းရင်းကို ဖော်ပြရမည်။ သာမန်အား ဖြင့် လစာမဲ့ ခွင့် ကို
စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးဆို င်ရာ ပြစ်ဒဏ် တစ်ရပ်အဖြစ် မသတ်မှ တ်ရ။
နည်းဥပဒေ ၉၉ လစာမဲ့ ခွင့် ကာလအတွင်း မည်သည့် ခွင့် လစာမျှ ခံ စား ခွင့် မရှိ။ ဤခွင့်
ကာလကို အငြိမ်းစားလစာရေတွက်ရာတွင် လု ပ်သက် ကာလအဖြစ်
ထည့် သွင်းရေတွက်ခြင်း မပြုရ။
နည်းဥပဒေ ၁၀၀ လစာမဲ့ ခွင့် ကာလအတွင်း ဝန်ထမ်းရေးရာခံ စားခွင့် များ အားလုံ း
ဆုံ းရှုံ းသည်။ သို့ရာတွင် နာမကျန်းဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်စေ၊ မလွှဲမ
ရှေ ာင်သာသည့် အကြောင်းတစ်ရပ်ရပ်ကြောင့် ဖြစ်စေ လစာမဲ့ ခွင့်
ခံ စားခဲ့ ရခြင်းဖြစ်ပါက လစာမဲ့ ခွင့် ကာလအတွက် လစာငွေကို သာ
ထိခို က်စေပြီး အခြားဝန်ထမ်းရေးရာ အခွင့် အရေးများ ဆုံ းရှုံ းမှုမဖြစ်
စေရ။
နည်းဥပဒေ ၁၀၁ (က) အမျိုးသမီးဝန်ထမ်းများသည် မီးဖွားခွင့် ကို စတင်ခံ စား သည့်
နေ့ရက်မှ စ၍ ခြောက်လအထိ ခံ စားခွင့် ရှိသည်။
(ခ) မီးဖွားခွင့် ကို ခွင့် ပြုရာတွင်-
(၁) အခြားခွင့် များနှ င့် ဆက်စပ်၍ ခွင့် မပြုရ။
(၂) ဆေးလက်မှ တ်အထောက်အထားဖြင့် တောင်းခံ ပါက
အခြားခွင့် များကို မီးဖွားခွင့် ၏ နောက်မှ ဆက်၍ ခွင့် ပြု
နို င်သည်။
(၃) ကို ယ်ဝန်ဆောင်နေသည့် ကာလအတွင်း သန္ဓေ ပျက်
ကျသည့် အခြေအနေမျိုးတွင် ဆေးလက်မှ တ်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
95

အထောက်အထားဖြင့် ခြောက်ပတ်ထက်မပို သည့်

မီးဖွားခွင့် ကို ခွင့် ပြုရမည်။
(၄) သန္ဓေပျက်ရန် စို းရိမ်ဖွယ်ရာရှိသော အခြေအနေ မျိုး
အတွက် မီးဖွားခွင့် မပေးရ။ အခြားသင့် လျော် ရာခွင့်
သာ ခွင့် ပြုရမည်။
(၅) ကို ယ်ဝန်အဆိပ်တက်ခြင်းတွင် မီးဖွားခွင့် ကို မ
ထိခို က်စေဘဲ ဆေးလက်မှ တ်ဖြင့် ခြောက်ပတ် ထက်
မပို သော သင့် လျော်သည့် ခွင့် ပေးရမည်။
(၆) အမြွှာပူ း သို့မဟု တ် ယင်းထက်ပို ၍ မွေးဖွားပါက
သာမန်မီးဖွားခွင့် ကု န်ဆုံ းရက်၏ နောက်ရက် မှ စပြီး
ကလေးများ ပြုစု စောင့် ရှေ ာက်နို င်ရန် ရက်သတ္တ ပတ်
ခြောက်ပတ်တို း၍ မီးဖွားခွင့် အဖြစ် ခွင့် ပြုရမည်။
(ဂ) ဝန်ထမ်း၏ ဇနီးသည်မီးဖွားလျှင် ခင်ပွန်းဖြစ်သူ ကို
မွေးကင်းစကလေး ပြုစု စောင့်ရှေ ာက်ခွင့်အဖြစ် ကလေး မွေး
ဖွားသည့် နေ့မှ ၂၈ရက် အတွင်း ရက်သတ္တ ပတ် နှ စ်ပတ်ခွင့်ပြု
ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၀၂ မီးဖွားခွင့် ကာလအတွင်း ခွင့် လစာကို လစာနှုန်းပြည့် ဖြင့် ခံ စားခွင့် ရှိ
သည်။
အထူ းမသန်စွမ်းခွင့်
နည်းဥပဒေ ၁၀၃ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရာတွင်ဖြစ်စေ၊ တာဝန်ထမ်းဆောင် ခြင်းကို
အကြောင်းပြု၍ဖြစ်စေ၊ ရာထူ းတာဝန်ကို အကြောင်းပြု၍ ဖြစ်စေ၊
တစ်စုံ တစ်ယောက်၏ တမင်ပြုလု ပ်မှုကြောင့် ဖြစ်စေ ထိခို က်ဒဏ်ရာ
ရသဖြင့် ယာယီ မသန်စွမ်းဖြစ်သည့် ဝန်ထမ်းကို သက်ဆို င်ရာ
ဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးက အထူ း မသန်စွမ်းခွင့် ကို ခွ
င့် ပြုနို င်သည်။ ယင်းသို့ခွင့် ပြုရာတွင်-
(က) မသန်စွမ်းဖြစ်မှုသည် ထိခို က်ဒဏ်ရာရသည့် အချိန်မှ စ၍ သုံ း
လအတွင်း ပေါ်ပေါက်ခြင်း ဖြစ်ရမည်။ မသန်စွမ်း ဖြစ်သည့်
ဝန်ထမ်းသည် ယင်းသို့မသန်စွမ်းဖြစ်ရခြင်းကို သက်ဆို င်ရာ
သို့ ဆောလျင်စွာ အသိပေး အကြောင်း ကြားရမည်။
(ခ) အထူ းမသန်စွမ်းခွင့် ခံ စားခွင့် ရှိသည့် ကာလသည် ဆေးအဖွဲ့
က ထောက်ခံ သည့် ကာလ အတို င်းဖြစ်ပြီး ယင်းခွင့် ကာလ
သည် ၂၄လ ထက် မပို စေရ။
(ဂ) အထူ းမသန်စွမ်းခွင့် ကို အခြား မည်သည့် ခွင့် မျိုး နှ င့်မဆို
ဆက်စပ်ခွင့် ပြုနို င်သည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
96

(ဃ) မူ လမသန်စွမ်းဖြစ်မှုသည် ဆို းရွားလာခြင်းကြောင့် ဖြစ် စေ၊

ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်ခဲ့ ခြင်းကြောင့် ဖြစ်စေ အထူ း မသန်စွမ်းခွ
င့် ကို ခွင့် ပြုနို င်သည်။ သို့ရာတွင် မသန်စွမ်း ဖြစ်မှုတစ်ခု ကို
အကြောင်းပြု၍ ခွင့် ပြုသည့် အထူ း မသန်စွမ်းခွင့် ကာလသည်
စု စု ပေါင်း ၂၄ လ ထက်မပို စေရ။
(င) အထူ းမသန်စွမ်းခွင့် ကာလကို အငြိမ်းစားအကျိုးခံ စားမှု
အတွက် လု ပ်သက်ရေတွက်ရာတွင် တာဝန်ထမ်း ဆောင်သ
ည့် ကာလအဖြစ် ထည့် သွင်းရေတွက်ရမည်။

နည်းဥပဒေ ၁၀၄ အထူ းမသန်စွမ်းခွင့် ကာလအတွင်း ခွင့် လစာကို -

(က) ပထမလေးလအတွက် ပျမ်းမျှလစာနှုန်းပြည့် ခံ စားခွင့် ပြုရ
မည်။
(ခ) ကျန်ကာလများအတွက် ပျမ်းမျှလစာ၏ (၁/၂) နှုန်း ခံ စားခွင့်
ပြုရမည်။ ဝန်ထမ်း၏ဆန္ဒအရ လု ပ်သက်ခွင့် လက်ကျန်ရှိ
သမျှကာလကို ပျမ်းမျှလစာနှုန်းပြည့် ဖြင့် ဆက်လက်ခံ စားလို
လျှင် ခံ စားခွင့် ပြုနို င်သည်။ ယင်းသို့ ခွင့် ပြုပါက ဝန်ထမ်း
ဆက်လက်ခံ စားသော ပျမ်းမျှလစာ ပြည့် ကာလ၏ (၁/၂) ကို
အထူ းမသန်စွမ်းခွင့် အဖြစ် ထည့် သွင်းရေတွက်ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၀၅ အထူ းမသန်စွမ်းခွင့် ကို အောက်ပါကိစ္စများတွင်လည်း ခံ စားခွင့် ပြု
နို င်သည်-
(က) လု ပ်ငန်း၏သဘာဝအရအသက်နှ င့်ခန္ဓာကို ယ် အန္တရာယ် ရှိ
စေသည့် လု ပ်ငန်းမျိုးကို ရာထူ းတာဝန်အလျောက် ထမ်း
ဆောင်နေစဉ် မတော်တဆ ထိခို က်ဒဏ်ရာရသည့် ကိစ္စ။
(ခ) အောက်ပါအကြောင်းတစ်ရပ်ရပ်ကို တို က်ရို က်အကြောင်း
ပြု၍ ကူ းစက်တတ်သောရောဂါ ခံ စားရပြီး မသန်စွမ်းမှု ဖြစ်ခဲ့
ရသည်ဟု ဆေးအဖွဲ့ ကထောက်ခံ သည့် ကိစ္စ -
(၁) ကူ းစက်တတ်သောရောဂါတစ်ရပ်ရပ်ကို သု တေသန
ပြုရခြင်း၊
(၂) ကူ းစက်တတ်သော ရောဂါတစ်ရပ်ရပ်ကြောင့်
သေဆုံ းခဲ့ သည့် အလောင်း သို့မဟု တ် တိရ စ္ဆာန် သေ
ကို ခွဲစိတ်၍ သေဆုံ းရခြင်း အကြောင်းရင်း ကို ရှ ာဖွေ
သု တေသနပြုရသည့် လု ပ်ငန်းကို လု ပ်ဆောင်ရခြင်း၊
(၃) ကူ းစက်ရောဂါကာကွယ်မှုနှ င့် ကု သမှု အစီအစဉ်
များကို ပြုရခြင်း။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
97

(ဂ) နည်းဥပဒေခွဲ (က) နှ င့် နည်းဥပဒေခွဲ (ခ) တို့ပါ ကိစ္စများတွင်

အထူ းမသန်စွမ်းခွင့် ကို ခံ စားခွင့် ပြုသည့် အခါဆေးအဖွဲ့က
ထောက်ခံ သည့် ကာလ၏ တစ်စိတ် တစ်ဒေသကို အထူ းမ
သန်စွမ်းခွင့် အဖြစ်လည်းကောင်း၊ တစ်စိတ်တစ်ဒေသကို
အခြားခွင့် တစ်မျိုးမျိုးအဖြစ် လည်းကောင်းဆက်စပ်ခွင့် ပြု
နို င်သည်။
(ဃ) တပ်မတော် သို့မဟု တ် မြန်မာနို င်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့တွ င် တာဝန် ထမ်း
ဆောင်ခဲ့ စဉ်က မသန်စွမ်းဖြစ်ပြီး နယ်ဘက်တာဝန် များကို
ဆက်လက်တာဝန် ထမ်းဆောင်နေသော ဝန်ထမ်း များအား
အထူ းမသန်စွမ်းခွင့် ကို စု စု ပေါင်း ၂၄လထက် မပို စေဘဲ ခံ စား
ခွင့် ပြုနို င်သည်။
နည်းဥပဒေ ၁၀၆ အထူ းမသန်စွမ်းခွင့် ကို စာချုပ်စည်းကမ်းဖြင့် ခန့်ထားသည့် ပု ဂ္ဂိုလ်
များ၊ သင်္ဘေ ာလို က်ဝန်ထမ်းများ၊ ချီးမြှ င့် ငွေဖြင့် ခန့်ထား သည့်
ဝန်ထမ်းများ၊ ကျွမ်းကျင်မှုလစာရ ပု ဂ္ဂိုလ်များနှ င့် နေ့စား ဝန်ထမ်းများ
ခံ စားခွင့် မရှိစေရ။
ဆေးရုံ ခွင့်
နည်းဥပဒေ ၁၀၇(က) အောက်ပါဌာနများမှ ကွင်းဆင်းတာဝန် ထမ်းဆောင်ရ သည့်
ဝန်ထမ်းများသည် ဆေးရုံ ခွင့် ကို ခံ စားခွင့်ရှိသည်-
(၁) သစ်တောဦးစီးဌာနမှ တောအု ပ်ကြီးအဆင့် နှ င့် ယင်း
အဆင့် အောက် ဝန်ထမ်းများ၊
(၂) ကြေးတို င်နှ င့်မြေစာရင်းဦးစီးဌာနမှ လက်ထောက်
ဦးစီးမှူးအဆင့် နှ င့် ယင်းအဆင့် အောက်ဝန်ထမ်း များ၊
(၃) မြေတို င်းဦးစီးဌာနမှ မြေတို င်း(၃)အဆင့် နှ င့် ယင်းအ
ဆင့် အောက်ဝန်ထမ်းများ။
(ခ) ယင်းဝန်ထမ်းများအပြင် ဝေးလံ ခေါင်ဖျား ဒေသများသို့ ကွင်း
ဆင်းလု ပ်ကို င်ဆောင်ရွက်ရသည့် ဝန်ကြီးဌာနများ နှ င့်အဖွဲ့
အစည်းများရှိ ဝန်ထမ်းများကို ဆေးရုံ ခွင့် ခွင့် ပြု လို ပါက
ရာထူ းဝန်အဖွဲ့နှ င့်ညှိနှိုင်း၍ ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့၏ ခွင့် ပြု
ချက်ဖြင့် ခံ စားခွင့် ပြုနို င်သည်။
နည်းဥပဒေ ၁၀၈ အောက်ပါစည်းကမ်းချက်များနှ င့်ညီညွတ်ပါက ဆေးရုံ ခွင့် ကို ခွင့် ပြု
နို င်သည်-
(က) မကျန်းမာမှုသည် တာဝန်ဝတ္တရားထမ်းဆောင်မှုကြောင့်
ပေါ်ပေါက်လာခြင်း၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
98

(ခ) မကျန်းမာမှုသည် တာဝန်ဝတ္တ ရားများ ဆောင်ရွက်မှုနှ င့်

ဆက်နွှယ်နေသည့် အကြောင်းများကြောင့် ပေါ်ပေါက် လာ
သည်ဟု လက်ခံ ယုံ ကြည်ရန် အကြောင်းရှိခြင်း၊
(ဂ) မကျန်းမာမှုနှ င့်ပတ်သက်၍ သက်ဆို င်ရာ ဆရာဝန်၏
ထောက်ခံ ချက်ပါရှိခြင်း။
နည်းဥပဒေ ၁၀၉ ဆေးရုံ ခွင့် ကာလအတွက် ခွင့် လစာကို ပျမ်းမျှလစာ နှုန်းပြည့်
သို့မဟု တ် ပျမ်းမျှလစာ၏ (၁/၂) နှုန်း သို့မဟု တ် ခွင့် ကာလ၏
တစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပျမ်းမျှလစာနှုန်းပြည့် ဖြင့် လည်းကောင်း၊
တစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပျမ်းမျှလစာ၏ (၁/၂)နှုန်းဖြင့် လည်းကောင်း
ခွင့် ပြုပို င်ခွင့် ရှိသူ က သင့် လျော်သလို သတ်မှ တ် ခွင့် ပြုနို င်သည်။
နည်းဥပဒေ ၁၁၀ ဆေးရုံ ခွင့် ကာလများကို ရေတွက်ရာတွင်-
(က) ပျမ်းမျှလစာနှုန်းပြည့် ဖြင့် ခွင့် ပြုပါက အမှ န်ဆေးရုံ တက်
ရောက်ခဲ့ သည့် ကာလအားလုံ းကို ဆေးရုံ ခွင့် အဖြစ်
သတ်မှ တ်ရေတွက်ရမည်။
(ခ) ပျမ်းမျှလစာ၏ (၁/၂)နှုန်းဖြင့် ခွင့် ပြုပါက အမှ န်ဆေးရုံ တက်
ရောက်ခဲ့ သည့် ကာလ၏ ထက်ဝက်ကို သာ ရေတွက် ရမည်။
(ဂ) ဝန်ထမ်းလု ပ်သက်၏ သုံ းနှ စ်ကာလတစ်ရပ် အတွင်း၌
ယင်းသို့ရေတွက်သည့် ဆေးရုံ ခွင့် ကာလ စု စု ပေါင်း သုံ းလ
ထက်ပို ၍ ခွင့် မပြုရ။
နည်းဥပဒေ ၁၁၂ (က) ဆေးရုံ ခွင့် ကို အခြားခွင့် အမျိုးအစားတို့၏ နောက်မှ ဆက်၍
ခွင့် မပြုရ။
(ခ) သက်ဆို င်ရာဆရာဝန်၏ မှ တ်ချက်ပါရှိပါက အခြားခွင့် အမျိုး
အစားများကို ဆေးရုံ ခွင့် ၏ နောက်တွင် ဆက်စပ် ၍ခွင့် ပြု
နို င်သည်။
သင်္ဘေ ာသားနာမကျန်းခွင့်
နည်းဥပဒေ ၁၁၃ သင်္ဘေ ာသားနာမကျန်းခွင့် ကို နို င်ငံ ပို င်သင်္ဘေ ာများ၌ ပင်စင် ခံ စားခွင့်
ရှိသည့် ရာထူ းများတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေကြသော ရေယာဉ်အု ပ်၊
တက်မကို င်၊ သင်္ဘေ ာသားကြီး၊ စက်ခန်းအု ပ်၊ စက်ခန်း သင်္ဘေ ာသား
ကြီး၊ သင်္ဘေ ာသားနှ င့် မီးထို းများသာ ခံ စားခွင့် ရှိသည်။
နည်းဥပဒေ ၁၁၄ ရေယာဉ်တာဝန်ခံ အရာရှိသည် သင်္ဘေ ာသား နာမကျန်းခွင့် ကို ခွင့် ပြု
နို င်သည်။

နည်းဥပဒေ ၁၁၅ သင်္ဘေ ာသားနာမကျန်းခွင့် ကို ခွင့် ပြုရာတွင်-

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
99

(က) တာဝန်ဝတ္တ ရားထမ်းဆောင်ချိန်တွင် နာမကျန်းဖြစ်ခြင်း

သို့မဟု တ် ဒဏ်ရာရခြင်းအတွက် ဆေးလက်မှ တ်
အထောက်အထားပါရှိရမည်။
(ခ) နာမကျန်းဖြစ်ခြင်း သို့မဟု တ် ဒဏ်ရာရခြင်းသည် အောက်ပါ
အကြောင်းတစ်ရပ်ရပ်ကြောင့် မဟု တ်ကြောင်း ရေယာဉ်
တာဝန်ခံ အရာရှိက ကျေနပ်ယုံ ကြည်ရမည်-
(၁) နာမကျန်းဖြစ်ခြင်း သို့မဟု တ် ဒဏ်ရာရခြင်း သည်
ဝန်ထမ်းက တမင်ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ် ပေါ့လျော့ မှု
ကြောင့် ဖြစ်ခြင်း၊
(၂) မူ လကရှိပြီးဖြစ်သောဒဏ်ရာ သို့မဟု တ် နာမကျန်းဖြစ်
ခြင်းကို ဝန်ထမ်းက တမင်ပြုလု ပ် မှုကြောင့် ဆို းရွား
လာစေခြင်း၊
(၃) သောက်စားမူ းယစ်ပြီး စည်းကမ်းမဲ့ နေထို င်ပြုမူ ခြင်း
ကြောင့် နာမကျန်းဖြစ်ခြင်း သို့မဟု တ် ဒဏ်ရာရခြင်း၊
(၄) လု ပ်ငန်းတာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်းနှ င့် မပတ်သက် သ
ည့် အကြောင်းများကြောင့် နာမကျန်းဖြစ်ခြင်း
သို့မဟု တ် ဒဏ်ရာရခြင်း၊
(၅) ပေါ့လျော့ မှုနှ င့် လု ပ်ငန်းအတွေ့အကြုံ နည်းမှုတို့
ကြောင့် နာမကျန်းဖြစ်ခြင်း သို့မဟု တ် ဒဏ်ရာရခြင်း။
နည်းဥပဒေ ၁၁၆ သင်္ဘေ ာသားနာမကျန်းခွင့် ကို ခွင့် ပြုရာတွင်-
(က) လု ပ်သက် သုံ းနှ စ်ကာလတစ်ရပ်အတွင်း ပျမ်းမျှလစာ နှုန်းပြည့်
ဖြင့် သင်္ဘေ ာသားနာမကျန်းခွင့် သုံ းလအထိ ခွင့် ပြုရမည်။
(ခ) ခွင့် ပြုသောခွင့် လစာမှ အလု ပ်သမားလျော်ကြေး ဥပဒေ အရ
ရခွင့် ရှိသော ခံ စားခွင့် များကို ခု နှိမ်ရမည်။
(ဂ) အခြားခွင့် အမျိုးအစားများ၏ နောက်မှ ဆက်၍ ခွင့် မပြုရ။
(ဃ) သက်ဆို င်ရာဆရာဝန်၏ထောက်ခံ ချက်ပါရှိပါက အခြား ခွင့်
အမျိုးအစားများကို သင်္ဘေ ာသားနာမကျန်းခွင့် ၏ နောက်မှ
ဆက်စပ်၍ ခွင့် ပြုနို င်သည်။

ပညာလေ့ လာဆည်းပူ းခွင့်

နည်းဥပဒေ ၁၁၇ ပညာလေ့ လာဆည်းပူ းခွင့် ဆို သည်မှ ာ နို င်ငံ တော်၏ အကျိုးငှ ာ
ဝန်ကြီးဌာနနှ င့်အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးကအဆို ပြု၍ နို င်ငံ ခြား
ပညာတော်သင်စိစစ်ရွေးချယ်စေလွှတ်ရေး ကော်မတီ၏ ထောက်ခံ
တင်ပြမှုအပေါ် ပြည်ထောင်စု အစို းရအဖွဲ့၏ ခွင့် ပြုချက် အရ ပြည်ပ
တွင် ဒီပလို မာ၊ ဘွဲ့လွန်၊ ပါရဂူ ဘွဲ့ တက်ရောက်ခြင်း သို့မဟု တ်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
100

ပညာရပ်အတွေ့အကြုံ တစ်ခု ခု ကို သွားရောက် လေ့ လာခြင်းကို

ဆို သည်။
နည်းဥပဒေ ၁၁၈ ပညာလေ့ လာဆည်းပူ းခွင့် ကာလကို သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာန နှ င့်အဖွဲ့
အစည်းအကြီးအမှူးက တာဝန်ချိန် အဖြစ်သတ်မှ တ်ပြီး လစာနှုန်းပြ
ည့် ခံ စားခွင့် ပြုရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၁၉ ပြည်ပသို့သွားရောက်ရသည့် နို င်ငံ ခြားပညာသင်များသည်
နို င်ငံ တော်က သတ်မှ တ်ခွင့် ပြုသည့် ဝတ်စုံ စရိတ်၊ အသေးသုံ း စရိတ်
တို့ကို ခံ စားခွင့် ရှိသည်။ ထို့ပြင် ပညာသင်ဆု ကမ်းလှ မ်း သည့် နို င်ငံ
သို့မဟု တ် အဖွဲ့အစည်းက ထောက်ပံ့ ပေးသော ပညာသင်စရိတ်၊
အသုံ းစရိတ်တို့ကို လည်းခံ စားခွင့် ရှိသည်။
ကူ းပြောင်းချိန်ကာလသတ်မှ တ်ချက်များ
နည်းဥပဒေ ၁၂၀ ကူ းပြောင်းချိန်ကာလဆို သည်မှ ာ မူ လရာထူ းရှိရာ နေရာဒေသ
ဟောင်းမှ ရာထူ းသစ်ရှိရာ နေရာဒေသသစ်သို့ ရာထူ းတို းမြှ င့် ခံ ရခြင်း
ကြောင့် ဖြစ်စေ၊ ရာထူ းအဆင့် တူ ပြောင်းရွှေ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်စေ၊
မူ လရာထူ းမှ တစ်ဆင့် နိမ့် ရာထူ းဖြင့် ပြောင်းရွှေ့ခြင်း ကြောင့် ဖြစ်စေ
ခရီးသွားလာရသည့် အချိန်ကာလဖြစ်သည်။
နည်းဥပဒေ ၁၂၁ အောက်ပါအခြေအနေများတွင် ကူ းပြောင်းချိန်ကာလ ခံ စားခွင့် ရှိ
သည်-
(က) တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသော ရာထူ းနေရာဒေသမှ ရာထူ း
သစ်နေရာ ဒေသတစ်ခု သို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်ထား ခြင်းခံ ရသည့်
အခါ၊
(ခ) ခွင့် ခံ စားနေသောဝန်ထမ်းကို ယင်းခွင့် ကု န်ဆုံ းသည့် အခါ မူ လ
ရာထူ းသို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ခြင်း မပြုစေဘဲ ရာထူ းသစ်သို့
ပြောင်းရွှေ့ခန့်ထားလို က်သည့် အခါ။

နည်းဥပဒေ ၁၂၂ ကူ းပြောင်းချိန် ခွင့် ပြုခြင်းနှ င့်စပ်လျဉ်း၍-

(က) ရာထူ းတစ်ခု မှ တစ်ခု သို့ ပြောင်းရွှေ့ရသော်လည်း ဒေသ မ
ပြောင်းရသည့် ကိစ္စများ၌ ကူ းပြောင်း ချိန်ကို တစ်ရက် ခွင့်
ပြုသည်။ ပြင်ဆင်ရန် ရက်ခွင့် မပြုရ။
(ခ) ဒေသတစ်ခု မှ တစ်ခု သို့ ပြောင်းရွှေ့ရသည့် ကိစ္စတွင် ပြင်ဆင်
ရန်ငါးရက်နှ င့် လမ်းခရီးအတွက်အမှ န် ခရီးသွား လာရသည့်
ရက်များကို ခွင့် ပြုရမည်။
(ဂ) အသုံ းပြုသည့် လမ်းကြောင်းသည် အများပြည်သူ တို့ သာမန်
အားဖြင့် အသုံ းပြုသည့် လမ်းကြောင်းဖြစ်ပြီး ဝန်ထမ်း၏ အ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
101

ဆင့် အလျောက် သာမန်အားဖြင့် သုံ းသင့် သုံ းထို က်သော

ခရီးသွားယာဉ်ကို အသုံ းပြုခြင်းဖြစ်ရမည်။
(ဃ) အများဆုံ းခွင့် ပြုနို င်သည့် ကူ းပြောင်းချိန်သည် ရက်ပေါင်း ၃၀
ဖြစ်ပြီး ယင်းကာလအတွင်း၌ ရုံ းပိတ်ရက်ပါခဲ့ သော် ထို
ရုံ းပိတ်ရက်ကို ပါ ထည့် သွင်းရေတွက်ရမည်။
(င) ဝန်ထမ်းတစ်ဦးဒေသတစ်ခု မှ ဒေသတစ်ခု သို့ ပြောင်းရွှေ့ ရသ
ည့် အခါ ကြီးကြပ်သူ သည် အကြောင်းအရာကိစ္စ တစ်ခု ခြင်း
အလို က် စိစစ်ပြီးနောက် ကူ းပြောင်းချိန်ကို လို အပ်သည်ထက်
ပို သည်ဟု ယူ ဆလျှင် ဖြတ်တောက် နို င်သည်။လို အပ်သည်
ဟု ခို င်လုံ စွာယူ ဆပါက ထပ်တို း ပေးနို င်သည်။ သို့ရာတွင် ထို
ကဲ့ သို့ ထပ်တို းပေးခြင်း သည်ရက် ၃၀ ထက် မပို စေရ။
နည်းဥပဒေ ၁၂၃ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးသည် အောက်ပါအခြေအနေ
တစ်ရပ်ရပ်တွင် ကူ းပြောင်းချိန်နှ င့်စပ်လျဉ်းသော ရည်ရွယ်ချက် ကို မ
ပျက်ပြားစေဘဲ သင့် လျော်သော စည်းကမ်းချက်များကို ချမှ တ်၍
သာမန်အားဖြင့် လို အပ်သည့် ကူ းပြောင်းချိန်ရက်ပေါင်း ၃၀ ထက် မ
ပို သောကူ းပြောင်းချိန်ကို ခွင့် ပြုနို င်သည်-
(က) ဝန်ထမ်းသည် သာမန်ခရီးသွားယာဉ်ကို အသုံ းမပြုနို င် ခြင်း၊
(ခ) ဝန်ထမ်းအနေဖြင့် တတ်နို င်သမျှ ကြိုးစားသော်လည်း
လမ်းခရီးတွင် အခြေအနေတစ်ရပ်ရပ်ကြောင့် သာမန် ကြာ
သင့် သည်ထက် အချိန်ပို မို ကြာသွားခြင်း၊
(ဂ) ဝန်ထမ်း၏ချို့ယွင်းချက်မရှိဘဲ ခရီးသွားယာဉ် မမီလို က် ခြင်း၊
စောင့် ဆို င်းနေရခြင်း၊
(ဃ) လမ်းခရီးတွင် ပြင်းထန်စွာဖျားနာခြင်း၊
(င) ဒေသအခြေအနေအရ သာမန်ခရီးသွားလမ်းကြောင်းကို
အသုံ းမပြုနို င်ဘဲ အခြားခရီးလမ်းကြောင်းကို အသုံ းပြု ခဲ့ ရပြီး
ယင်းသို့ အသုံ းပြုခဲ့ ရခြင်းနှ င့် စပ်လျဉ်း၍ လုံ လောက်သော
အကြောင်းတင်ပြနို င်ခြင်း၊
(စ) အခြားလုံ လောက်သည့် အကြောင်းများရှိခြင်း။
နည်းဥပဒေ ၁၂၄ ကူ းပြောင်းချိန်ရက် ၃၀ထက် ကျော်လွန်သည့် ကိစ္စရပ်များတွင်
သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးက ရာထူ းဝန်
အဖွဲ့၏ သဘောတူ ညီချက်ဖြင့် ခွင့် ပြုနို င်သည်။
နည်းဥပဒေ ၁၃၀ ကူ းပြောင်းချိန်ကာလအတွင်း ဝန်ထမ်းသည် အချိန်ပြည့် တာဝန်
ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်ဟု မှ တ်ယူ ရမည် ဖြစ်သည်။ ကူ းပြောင်း
ချိန်လစာကို ခံ စားခွင့် နှ င့် စပ်လျဉ်း၍-

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
102

(က) ရာထူ းတစ်ခု တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိရာမှ အခြား

ရာထူ းတစ်ခု သို့ ပြောင်းရွှေ့ခန့်ထားခဲ့ သည့် ကိစ္စ ၌ရာထူ း
ဟောင်းတွင် ဆက်လက်တာဝန် ထမ်းဆောင် နေပါက ရရှိမ
ည့် လစာ သို့မဟု တ် ရာထူ းသစ်၏ တာဝန် ဝတ္တ ရားများကို
ထမ်းဆောင်သည့် အခါတွင် ရရှိမည့် လစာ ထို လစာနှ စ်မျိုး
အနက် နည်းရာလစာကို ကူ းပြောင်းချိန်လစာအဖြစ် ခံ စားခွင့်
ရှိသည်။
(ခ) ခွင့် ခံ စားလျက်ရှိနေစဉ် ရာထူ းသစ်တစ်ခု သို့ ပြောင်းရွှေ့ ခြင်း
ခံ ရပါက အဆို ပါခွင့် ကု န်ဆုံ းပြီးသည့် နောက် ရာထူ း သစ်သို့
လက်ခံ ရန် သွားရောက်သည့် ကူ းပြောင်းချိန် ကာလအတွက်
ခံ စားခွင့် ရှိသောကူ းပြောင်းချိန်လစာမှ ာ အောက်ပါအတို င်း
ဖြစ်သည်-
(၁) ခွင့် သည် ခွင့် လစာရသော ခွင့် အမျိုးအစား ဖြစ်ပါ က
ခွင့် ကာလအတွင်း နောက်ဆုံ းရရှိခဲ့ သည့် ခွင့် လစာ၊
(၂) ခွင့် သည်လစာမဲ့ ခွင့် အမျိုးအစားဖြစ်ပါက ကူးပြောင်း
ချိန်လစာခံ စားခွင့် မရှိ။
နည်းဥပဒေ ၁၃၁ ခွင့် ပြုသည့် ကူ းပြောင်းချိန်ကု န်ဆုံ းသည့် ရက်၏ နောက်တစ်ရက် တွင်
အလု ပ်ဝင်ရောက်ရန်ဖြစ်သော်လည်း အလု ပ်မဝင်ရောက် သည့်
ဝန်ထမ်းသည် ကူ းပြောင်းချိန် ကု န်ဆုံ းသည့် ရက်၏ နောက်ရက်မှ
အစပြု၍ လစာဖြစ်စေ၊ ခွင့် လစာကို ဖြစ်စေ ခံ စားခွင့် မရှိ။ ကူ းပြောင်း
ချိန်ကု န်ဆုံ းပြီးနောက် အလု ပ်ဝင် ရောက်ရန် ခို င်လုံ သော
အကြောင်းပြချက်မရှိဘဲ တမင် ပျက်ကွက်လျှင် ယင်းပျက်ကွက်မှု
ကို မလျော်ကန်သော အပြုအမူ တစ်ရပ်အဖြစ် သတ်မှ တ်ပြီး
နည်းဥပဒေများနှ င့်အညီ အရေးယူ ခြင်းခံ ရမည်။

အခန်း(၇)
ပြင်ပဝန်ထမ်းတာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်းဆို င်ရာပြဋ္ဌာန်းချက်များ၊ ပြည်ပသို့ဖြစ်စေ၊ပြည်တွင်း၌ဖြစ်
စေ တာဝန်ဖြင့်စေလွှတ်ခြင်းနှ င့် ပညာလေ့ လာဆည်းပူ းစေခြင်း
၁၃။ ပြင်ပဝန်ထမ်းတာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်းဆို င်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်များ၊ ပြည်ပသို့ဖြစ်စေ၊
ပြည်တွင်း၌ဖြစ်စေ တာဝန်ဖြင့်စေလွှတ်ခြင်းနှ င့် ပညာလေ့ လာဆည်းပူ းစေခြင်းနှ င့် သက်ဆို င် သော
ပြဋ္ဌာန်းချက်များမှ ာ-
နည်းဥပဒေ ၁၃၂ မည်သည့် ဝန်ထမ်းကို မဆို ယင်း၏ဆန္ဒမပါဘဲ ပြင်ပဝန်ထမ်း တာဝန်
ကို ထမ်းဆောင်ရန်လွှဲပြောင်းစေလွှတ်ခြင်းမပြုရ။ ပြင်ပ အဖွဲ့အစည်း
မှ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခွင့် ပြုရန် ဝန်ထမ်းအမည် ဖြင့် တို က်ရို က်
အဆို ပြုခြင်းကို ခွင့် မပြုရ။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
103

နည်းဥပဒေ ၁၃၃ ပြင်ပဝန်ထမ်းစည်းကမ်းချက်ဖြင့် တာဝန်ထမ်းဆောင် ခွင့် ပြုနို င် သ

ည့် ကာလမှ ာသုံ းနှ စ်ဖြစ်သည်။ထပ်မံ လို အပ်ပါက နောက်ထပ် နှ စ်နှ စ်
အထိသာခွင့် ပြုပြီး စု စု ပေါင်းငါးနှ စ်ထက် မပို စေရ။ ပြင်ပဝန်ထမ်း
စည်းကမ်းချက်ဖြင့် လွှဲပြောင်းတာဝန် ထမ်းဆောင် မည့် ဝန်ထမ်းသည်
လု ပ်သက် ၁၀နှ စ်ပြည့် ပြီး ဖြစ်ရမည့် အပြင် စေလွှတ်ချိန်၌ အသက်
၅၅ နှ စ်ထက် မကြီးစေရ။

နည်းဥပဒေ ၁၃၄ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အ စည်းများသည် ပြင်ပဝန်ထမ်းတာဝန် ထမ်းဆောင်

ခွင့် ပြုရန် ထု တ်ပြန်မည့် အမိန့်ကို ရာထူ းဝန်အဖွဲ့နှ င့် ကြိုတင် ညှိနှိုင်းပြီး
အတည်ပြုချက်ရရှိမှ သာ ထု တ်ပြန်ရမည်။

နည်းဥပဒေ ၁၃၅ ခွင့် ခံ စားလျက်ရှိသော ဝန်ထမ်းကို ပြင်ပဝန်ထမ်းတာဝန် ထမ်းဆောင်

ရန် လွှဲပြောင်းပေးသည့် အခါ ယင်းသို့ လွှဲပြောင်း ပေးသည့် နေ့ရက်မှ
စ၍ ပြင်ပဝန်ထမ်းတာဝန်စတင်ထမ်းဆောင် သည့် ရက်ဟု မှ တ်ယူ ရ
မည်။

နည်းဥပဒေ ၁၃၆ ပြင်ပဝန်ထမ်းတာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ ၏လစာနှ င့် ကူ းပြောင်း ချိန်

တို့နှ င့်စပ်လျဉ်း၍-

(က) ပြင်ပဝန်ထမ်းတာဝန်ထမ်းဆောင်သူ သည် မူ လရာထူ း ကို စွန့်

လွှတ်သည့် နေ့ရက်မှ စ၍ ယင်း၏လစာကို တာဝန်ထမ်း
ဆောင်မည့် ပြင်ပအဖွဲ့အစည်းထံ မှ ထု တ်ယူ ခံ စားရမည်။

(ခ) ဝန်ထမ်းကို ပြင်ပဝန်ထမ်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် လွှဲပြောင်း

ပေးသည့် အဖွဲ့အစည်းသည် ဝန်ထမ်း၏ လစာ၊ ကူ းပြောင်း
ချိန်နှ င့် ကူ းပြောင်းချိန် လစာတို့ကို ပြင်ပဝန်ထမ်းတာဝန်
ထမ်းဆောင်ရန် ခေါ်ယူ ခန့်ထား မည့် အဖွဲ့အစည်းနှ င့် ညှိနှိုင်း
သတ်မှ တ်နို င်သည်။
နည်းဥပဒေ ၁၄၈ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို ရာထူ းအလျောက် တာဝန်များ ထမ်းဆောင်
ရန်ဖြစ်စေ၊ အထူ းတာဝန်တစ်ရပ်ရပ်ကို ထမ်းဆောင်ရန်ဖြစ်စေ၊
ပညာလေ့ လာဆည်းပူ းရန် ဖြစ်စေ ပြည်ပသို့စေလွှတ်နို င်သည်။
နည်းဥပဒေ၁၄၉ ပြည်ပသို့တာဝန်ဖြင့် သွားရောက်သည့် ကာလနှ င့် ပညာသင်ကြား သည့်
ကာလကို သတ်မှ တ်ရာတွင် ယင်းဝန်ထမ်း မြန်မာနို င်ငံ မှ ထွက်ခွာသ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
104

ည့် နေ့ရက်ကို ပြည်ပသို့တာဝန်ဖြင့် သွားရောက် သည့် ကာလစသည်

ဟု မှ တ်ယူ ရမည်။ ယင်းဝန်ထမ်း မြန်မာနို င်ငံ သို့ပြန်လည်ရောက်ရှိသ
ည့် နေ့ရက်ကို ပြည်ပသို့တာဝန်ဖြင့် သွားရောက်သည့် ကာလ
ပြီးဆုံ းသည်ဟု မှ တ်ယူ ရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၅၀ ပြည်တွင်း၌ဖြစ်စေ၊ ပြည်ပ၌ဖြစ်စေ ပညာဆက်လက်သင်ကြား ရန်
သို့မဟု တ် လု ပ်ငန်းဆို င်ရာလေ့ ကျင့် မှုများ ရယူ ရန် ရွေးချယ်
စေလွှတ်ခြင်းခံ ရသော ဝန်ထမ်း၏ ပညာသင်ကာလတစ်ခု လုံ း ကို
အချိန်ပြည့် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည့် ကာလအဖြစ် သတ်မှ တ်ရ
မည်။ထို့အပြင် ပညာသင်ကာလကို အကန့်အသတ် မထားဘဲ ထို
ကာလတစ်လျှောက်လုံ းတွင် (နှ စ်တို းအပါအဝင်) လစာအပြည့် ခွင့် ပြုရ
မည်။
နည်းဥပဒေ ၁၅၁ ပြည်ပသို့ တာဝန်ဖြင့် သွားရောက်နေသည့် ကာလ အတွက် လစာကို
ပြည်ပသို့မသွားရောက်မီက ခံ စားရရှိနေသည့် နှုန်း အတို င်း
ပြည်တွင်း၌ ကျပ်ငွေဖြင့် ခံ စားခွင့် ရှိသည်။ ပြည်ပ၌ ရှိစဉ်ပြည်တွင်း
တွင်ရာထူ းတို းမြှ င့် ခန့်ထားခြင်းခံ ရပါက ယင်းသို့ တို းမြှ င့် ခန့်ထားသ
ည့် ရာထူ းလစာကို တို းမြှ င့် ခန့်ထားသည့် နေ့ရက်မှ စ၍ခံ စားခွင့် ရှိ
သည်။

အခန်း(၈)
စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေး
၁၄။ စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးနှ င့်သက်ဆို င်သောပြဋ္ဌာန်းချက်များမှ ာ-
ဝန်ထမ်းကျင့်ဝတ်နှ င့်လု ပ်ငန်းခွင်စည်းကမ်းများကို လို က်နာရခြင်း
ပု ဒ်မ ၃၇ ဝန်ထမ်းသည် ဤဥပဒေအရပြုလု ပ်သော နည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း စည်းကမ်း
များကို စောင့်ထိန်းလို က်နာရမည့်အပြင် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့ အစည်း၏ လု ပ်ငန်း
သဘာဝနှ င့် ဝန်ထမ်းအမျိုး အစားအလို က် သီးခြား သတ်မှ တ်ထားသည့်
ကျင့်ဝတ်နှ င့် လု ပ်ငန်းခွင်စည်းကမ်းများကို လည်း စောင့်ထိန်းလို က်နာရမည်။
ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ ခြင်း
ပု ဒ်မ ၃၈ ဝန်ထမ်းကျင့်ဝတ်ပျက်ယွင်းမှု၊ စည်းကမ်းဖောက်ဖျက်မှုနှ င့် တာဝန်
ပျက်ကွက်မှုတို့အတွက် ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းထိန်းသိမ်း ရေးဆို င်ရာ ဥပဒေ၊
နည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှ င့်အညီ ဌာနဆို င်ရာ နည်းလမ်းအရ
အရေးယူ နို င်သည်။ ဝန်ထမ်း၏ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ် ပျက်ကွက်မှုသည် ပြစ်မှု
မြောက်နို င်သည့် ကိစ္စဖြစ်ပါက ဥပဒေကြောင်း အရအရေးယူ ရန် ဆောင်ရွက်
ရမည်။
ပု ဒ်မ ၃၉ ဝန်ထမ်းသည် တရားရုံ း၏ ပြစ်မှု ထင်ရှ ားစီရင်ခြင်းခံ ရပါက ယင်းကျူးလွန်
သည့် ပြစ်မှုနှ င့် ချမှ တ်သည့် ပြစ်ဒဏ်တို့အား ထောက်ရှု ၍ထို ဝန်ထမ်းကို စီမံ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
105

ခန့်ခွဲမှုဆို င်ရာ လို အပ်ချက်အရ ဝန်ထမ်းဆို င်ရာ ပြစ်ဒဏ်တစ်ရပ်ရပ်ချမှ တ်ရန်

သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနနှ င့်အဖွဲ့အစည်း အကြီးအမှူး သို့မဟု တ် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့
အစည်းအကြီးအမှူးက ဌာန ဆို င်ရာနည်းလမ်းအရအရေးယူ နို င်သည်။
ပု ဒ်မ ၄၀ ဝန်ထမ်းအား တရားစွဲဆို သောအမှုနှ င့် စပ်လျဉ်း၍ တရားရုံ းက စွဲချက် မတင်
မီလွှတ်ခြင်း သို့မဟု တ် အပြီးပြတ်လွှတ်ခြင်း အမိန့်တစ်စုံ တစ်ရာ ချမှ တ်စေ
ကာမူ ယင်းတရားစွဲဆို သောအမှုသည် ဝန်ထမ်းကျင့်ဝတ် ပျက်ယွင်းခြင်း
သို့မဟု တ် စည်းကမ်းဖောက်ဖျက်ခြင်း သို့မဟု တ် တာဝန်ပျက်ကွက်ခြင်း
သို့မဟု တ် ကို ယ်ကျင့်တရားပျက်ပြားခြင်းနှ င့် အကျုံးဝင်သည့်ကိစ္စဖြစ်ပါက
သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနနှ င့်အဖွဲ့အစည်း အကြီးအမှူး သို့မဟု တ် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့
အစည်းအကြီးအမှူးသည် ယင်းဝန်ထမ်းကို ဌာနဆို င်ရာနည်းလမ်းအရ
အရေးယူ နို င်သည်။
ပု ဒ်မ ၄၁ ခို င်လုံ သောအထောက်အထားများအရ အပြစ်ရှိကြောင်း ပေါ်လွ င် ထင်ရှ ားနေ
သည့် ကိစ္စတွင် ဝန်ထမ်းအား ဌာနဆို င်ရာစုံ စမ်းစစ်ဆေးခြင်း မပြုဘဲ ထို က်သင့်
သည့် ဝန်ထမ်းဆို င်ရာ ပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်နို င်သည်။
တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းခြင်း
ပု ဒ်မ ၄၂ ဝန်ထမ်းကို ဌာနဆို င်ရာ အရေးယူ ရာတွင် ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှု ပြုလု ပ်ခြင်း
သို့မဟု တ် ဌာနဆို င်ရာ စစ်ဆေးမှုဖွင့်၍ စစ်ဆေးကြားနာခြင်းတို့ ဆောင်ရွက်
နေစဉ် ယင်းဝန်ထမ်းအားတာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းထား နို င်သည်။တာဝန်မှ
ယာယီရပ်ဆို င်းထားသည့် ဝန်ထမ်းအားသတ်မှ တ် ချက်များနှ င့်အညီ
စားစရိတ် ထောက်ပံ့ ခြင်းနှ င့် အခြားရခွင့်ရှိသည့် စရိတ်ကြေးငွေများကို ခံ စား
ခွင့်ပြုရမည်။
ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုပြုလု ပ်ခြင်း
ပု ဒ်မ ၄၃ ဝန်ထမ်းအားလို အပ်ချက်အရရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုပြုလု ပ်ရာတွင်-
(က) ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုခံ ရသည့် ဝန်ထမ်း၏အဆင့်ကို မူ တည်၍ ဝန်ကြီး ဌာန
နှ င့်အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး သို့မဟု တ် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့ အစည်း
အကြီးအမှူးက ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းသည့် အမိန့်ကို ထု တ်ပြန်
ပြီး ယင်းအမိန့်တွင် ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့၏ တာဝန်၊ လု ပ်ပို င်ခွင့်နှ င့်
ကာလတို့ကို သတ်မှ တ်ရမည်။
(ခ) ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့သည် ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုအမှုတွဲ ဖွင့်လှ စ်၍ လု ပ်ငန်း
ဆောင်ရွက်ချက်ဆို င်ရာစာရွက်စာတမ်းများ၊ သက်သေ ထွက်ဆို ချက်
များနှ င့် အခြားအထောက်အထားများကို စနစ် တကျ မှ တ်တမ်းတင်
ထားရှိရမည်။
(ဂ) ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့သည် စုံ စမ်းတွေ့ရှိချက်၊ သုံ းသပ်ချက်နှ င့်
သဘောထားဖော်ပြချက်များပါရှိသည့်အစီရင်ခံ စာကို ယင်းအဖွဲ့ အား
ဖွဲ့စည်းပေးသော သက်ဆို င်ရာ အကြီးအမှူးထံ တင်ပြရ မည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
106

ပု ဒ်မ ၄၄ စုံ စမ်းခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းကို ရှ င်းလင်းချေပခွင့်ပေး၍ ယင်း၏ရှေ့၌

သက်သေများကို စစ်ဆေးရမည့်အပြင် ပြန်လှ န်မေးခွန်းများကို လည်း
မေးမြန်းခွင့်ပြုရမည်။

ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှုပြုလု ပ်ခြင်း

ပု ဒ်မ ၄၅ ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှု တွေ့ရှိချက်များအရ ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှု ပြုလု ပ်ရန် လို အပ်ပါ
က ဆောလျင်စွာ စစ်ဆေးဆောင်ရွက်နို င်ရေးအတွက် သက်ဆို င်ရာ တာဝန်ရှိ
သူ ထံ ထောက်ခံ တင်ပြရမည်။
ပု ဒ်မ ၄၆ ဝန်ထမ်းအား ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှု ပြုလု ပ်ရာတွင် ဌာနဆို င်ရာ စစ်ဆေးမှုခံ ရ
သည့် ဝန်ထမ်း၏အဆင့်ကို မူ တည်၍ ဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး
သို့မဟု တ် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း အကြီးအမှူး ကဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့
ဖွဲ့စည်းသည့်အမိန့်ကို ထု တ်ပြန်ပြီး ယင်းအမိန့်တွင်ဌာနဆို င်ရာ စစ်ဆေးရေး
အဖွဲ့၏တာဝန်၊ လု ပ်ပို င်ခွင့် နှ င့်ကာလတို့ကို သတ်မှ တ်ရမည်။
ပု ဒ်မ ၄၇ ဝန်ထမ်းကဌာနဆို င်ရာ စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ ဥက္က ဋ္ဌကို လည်းကောင်း၊ အဖွဲ့ဝင်
တစ်ဦးဦးကို လည်းကောင်း ကန့်ကွက်နို င်သည်။
ပု ဒ်မ ၄၈ ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့သည်-
(က) ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှု အမှုတွဲဖွင့်လှ စ်၍ လု ပ်ငန်းဆောင်ရွက် ချက်
ဆို င်ရာ စာရွက်စာတမ်းများ၊ သက်သေထွက်ဆို ချက်များ၊ အခြား
အထောက်အထားများနှ င့် စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက်များကို စနစ်တကျ
မှ တ်တမ်းတင်ထားရှိရမည်။
(ခ) ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းကို ရှေ းဦးစွာ
စွဲချက်တင်၍ စွဲချက်လွှာကို ဝန်ထမ်းထံ ပေးပို့ပြီး အချိန် လုံ လောက်
စွာပေး၍ ချေပလွှာ တင်ပြခွင့်ပေးရမည်။
(ဂ) ဝန်ထမ်း၏ ချေပလွှာကို လက်ခံ ရရှိသည့်အခါ သက်သေများ ကို
စစ်ဆေး၍ သက်သေထွက်ဆို ချက်များအား စနစ်တကျ မှ တ်တမ်း
တင်ရမည်။ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးခြင်းခံ ရသည့်ဝန်ထမ်း ကို ယ်တို င်လာ
ရောက်၍ ထု ချေဖြေရှ င်း ထွက်ဆို လို ပါကခွင့်ပြုရ မည်။ ယင်းသို့
ဝန်ထမ်းကို ယ်တို င်လာရောက်၍ ထု ချေဖြေရှ င်း သည့်အခါ ဝန်ထမ်း
ကတောင်းဆို လျှင် ယင်းကို ကူ ညီရန် ရှေ့နေ သို့မဟု တ် ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်
ဦးဦးအားခွင့်ပြုနို င်သည်။
(ဃ) စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက် အစီရင်ခံ စာကို သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာန နှ င့်အဖွဲ့
အစည်းအကြီးအမှူး သို့မဟု တ် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း အကြီးအမှူးထံ
တင်ပြရမည်။
(င) ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့၏ အစီရင်ခံ စာတွင် အမှု
အကြောင်းအရာ အကျဉ်းချုပ်၊ စွဲချက်၊ စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက်၊ ဌာန

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
107

ဆို င်ရာ စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့၏ သုံ းသပ်ချက်နှ င့် သဘော ထားဖော်ပြ

ချက်တို့ကို ဖော်ပြရမည်။
ပု ဒ်မ ၄၉ သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး သို့မဟု တ် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့
အစည်းအကြီးအမှူးသည် ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှုနှ င့် စပ်လျဉ်း၍ အမိန့်ချမှ တ်
ပြီး အမိန့်စာထု တ်ပြန်၍ သက်ဆို င်ရာဝန်ထမ်း ထံ သို့ပေးပို့ရမည်။ ထို အမိန့်
ကို မကျေနပ်ပါက အမိန့်စာကို လက်ခံ ရရှိ သည့် နေ့ရက်မှ စ၍ ခြောက်လ
အတွင်း သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူးထံ အယူ ခံ လွှာ
တင်သွင်းနို င်ကြောင်း အမိန့်စာ တွင်ဖော်ပြရမည်။
ပု ဒ်မ ၅၀ ပု ဒ်မ ၄ အရ တို င်းဒေသကြီး သို့မဟု တ် ပြည်နယ်ဆို င်ရာ ဝန်ထမ်းအဖွဲ့
အစည်းများတွင် ခန့်ထားခြင်းခံ ရသော ဝန်ထမ်းများအား ဌာနဆို င်ရာ
စစ်ဆေးမှုနှ င့် စပ်လျဉ်း၍ ချမှ တ်သည့် အမိန့်ကို သက်ဆို င် ရာဝန်ကြီးဌာနနှ င့်
အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး သို့မဟု တ် ဝန်ထမ်းအဖွဲ့ အစည်းအကြီးအမှူးက အမိ
န့်စာထု တ်ပြန်၍ သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာန နှ င့်အဖွဲ့အစည်း၊ ဝန်ထမ်းထံ သို့
ပေးပို့ရမည်။ ထို အမိန့်ကို မကျေနပ်ပါ ကအမိန့်စာကို လက်ခံ ရရှိသည့် နေ့
ရက်မှ စ၍ ခြောက်လအတွင်း သက်ဆို င်ရာ ဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့အစည်း
အကြီးအမှူးထံ အယူ ခံ လွှာ တင်သွင်းနို င်ကြောင်း အမိန့်စာတွင် ဖော်ပြရမည်။
ပု ဒ်မ ၅၁ စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေး ထိရောက်လျင်မြန်စေရန်နှ င့် လု ပ်ငန်း တာဝန်
လစ်ဟင်းမှု မရှိစေရန်အလို့ငှ ာ ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှုများကို ကြန့်ကြာခြင်းမရှိ
စေဘဲ ပြီးပြတ်အောင် ဆောင်ရွက် ရမည်။
ပု ဒ်မ ၅၂ ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှု ပြီးဆုံ းသည့်အခါ ဝန်ထမ်းတွင် အပြစ်မရှိ ကြောင်းတွေ့
ရှိပါက စစ်ဆေးမှုခံ ခဲ့ ရခြင်းကြောင့် ယင်းဝန်ထမ်း၏ ဝန်ထမ်းရေးရာ
အခွင့်အရေးများ ဆုံ းရှုံ းနစ်နာမှုမရှိစေရန် ဆောင်ရွက် ပေးရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၆၀ စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးအလို့ငှ ာ ဝန်ထမ်းကို အရေး ယူ ရာတွင်
ပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်ခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းသည် ဝန်ထမ်းစည်းကမ်း ဆို င်ရာ
ပြစ်ဒဏ်တစ်ရပ်ရပ်ဖြင့် အရေးယူ ခံ ရပြီးနောက် ကျူးလွန်ပျက်ကွက်ခဲ့
သော ပြစ်မှုမျိုး ထပ်မံ မဖြစ်စေရေးနှ င့် အသိတရားရရှိစေရေးဟူ သ
ည့် ဝန်ထမ်းကောင်းတစ်ဦး ဖြစ်လာစေရန် ရည်ရွယ် ချက်များနှ င့်
အညီ ဆောင်ရွက်ရာ၌-
(က) ဝန်ထမ်းသည်သတ်မှ တ်ထားသည့် ကျင့် ဝတ်၊ စည်းကမ်း နှ င့်
တာဝန်များကို စောင့် ထိန်းလို က်နာ၍ လု ပ်ငန်း ကျွမ်းကျင်မှု
အစဉ်တို းတက်နေစေရန် ကြိုးစားခြင်းဖြင့် မိမိဝန်ထမ်း အဖွဲ့
အစည်းအတွင်း လု ပ်ငန်းစွမ်းရည် တို းတက် မြင့် မားစေရေး
ကို ဦးတည်ချက်ထားရှိရမည်။
(ခ) ဝန်ထမ်းကျင့် ဝတ်ပျက်ယွင်းခြင်း၊ ဝန်ထမ်းစည်းကမ်း
ဖောက်ဖျက်ခြင်း၊လု ပ်ငန်းတာဝန်ပျက်ကွက်ခြင်း၊ ဥပဒေ ချိုး

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
108

ဖောက်ခြင်းတို့အတွက်ဝန်ထမ်းကို အရေးယူ အပြစ် ပေး

ရာတွင် ကို ယ်ကျင့် တရားပြုပြင်ရေးနှ င့် စည်းကမ်း ထိန်းသိမ်း
ရေးထိရောက်စေရန် ရည်ရွယ်ရှေ းရှုရမည်။
(ဂ) ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ အပြစ်ပေးခြင်းနှ င့် ဥပဒေကြောင်း အရ
အရေးယူ အပြစ်ပေးခြင်းတို့၏ ကဏ္ဍကွဲပြား ခြားနားမှုကို
ဂရု ပြု၍ နည်းလမ်းမှ န်ကန်စွာ ဆောင်ရွက် ရမည်။
(ဃ) ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှုဖွင့် ၍ စစ်ဆေးကြားနာရာ၌ ဤ
နည်းဥပဒေများပါ ခြွင်းချက်ပြုထားသည့် ကိစ္စမျိုး တွင်
မှ တစ်ပါး အရေးယူ ခံ ရသည့် ဝန်ထမ်း၏ ရှေ့မှေ ာက် တွင်
စစ်ဆေးကြားနာရမည်။
(င) ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ ခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းကို ရှ င်းလင်း
ချေပခွင့် လုံ လောက်စွာပေးရမည်။
(စ) ဌာနဆို င်ရာ အရေးယူ ခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းတွင် အပြစ်မရှိ
ကြောင်း စစ်ဆေးတွေ့ရှိပါကအရေးယူ ခံ ခဲ့ ရ ခြင်းကြောင့်
ဝန်ထမ်းရေးရာရပို င်ခွင့် များ ဆုံ းရှုံ းနစ်နာမှု မရှိစေရန်
ပြန်လည်စီစဉ် ဆောင်ရွက်ပေးရမည်။
(ဆ) ဝန်ထမ်းတွင် ပြစ်မှုထင်ရှ ားတွေ့ရှိ၍ အပြစ်ပေးရာ၌
စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းမှု ထိရောက်စေမည့် ဝန်ထမ်း
စည်းကမ်းဆို င်ရာပြစ်ဒဏ်မျိုးကို ချမှ တ်ရမည်။
(ဇ) ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆို င်ရာ ပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်ရာ၌ ကျူးလွန်
သည့် ပြစ်မှုနှ င့် ချမှ တ်သည့် ပြစ်ဒဏ်တို့သည်
လို က်လျောညီထွေမှု၊တရားမျှတမှု ရှိစေရမည်။ ဝန်ထမ်း
ဘဝတွင် လူ ညွန့်တုံ းစေမည့် ပြစ်ဒဏ်များ ချမှ တ်ခြင်းမှ
ရှေ ာင်ကြဉ်ရမည်။
(ဈ) ဌာနဆို င်ရာ အရေးယူ မှုတွင် ချမှ တ်ခြင်းခံ ရသည့် ပြစ်ဒဏ်
အပေါ် မကျေနပ်ပါက အယူ ခံ ဝင်ခွင့် ရှိစေရ မည်။
အယူ ခံ ၏ဆုံ းဖြတ်ချက်၊ အမိန့်၊ ပြစ်ဒဏ်သည် ယင်းအမှုကိစ္စ
အတွက် အပြီးအပြတ် ဖြစ်စေရမည်။
(ည) စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေး ထိရောက်လျင်မြန်စေရန်နှ င့်
လု ပ်ငန်းတာဝန်လစ်ဟင်းမှု မရှိစေရန် အလို့ငှ ာ ဌာနဆို င်ရာ
အရေးယူ မှုများကို ကြန့်ကြာခြင်းမရှိစေဘဲ ပြီးပြတ်အောင်
ဆောင်ရွက်ရမည်။

အခန်း (၉)
ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆို င်ရာပြစ်မှုများ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
109

၁၅။ ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆို င်ရာပြစ်မှုများနှ င့် ပတ်သက်သောပြဋ္ဌာန်းချက်များမှ ာ-

နည်းဥပဒေ ၁၆၁ အလု ပ်ချိန်နှ င့် သက်ဆို င်သည့် အောက်ပါဝန်ထမ်းစည်းကမ်း ဆို င်ရာ
ပြစ်မှုတစ်ခု ခု အတွက် ဝန်ထမ်းကို ဌာနဆို င်ရာ အရေးယူ အပြစ်ပေး
နို င်သည်-
(က) လုံ လောက်သောအကြောင်းရင်းမရှိဘဲ အလု ပ်တက်ချိန်
နောက်ကျ၍ အလု ပ်ခွင်သို့ ရောက်ရှိ ခြင်း၊
(ခ) လုံ လောက်သောအကြောင်းရင်းမရှိဘဲ အလု ပ်ဆင်းချိန်
ထက်စော၍ အလု ပ်ခွင်မှ ထွက်ခွာခြင်း၊
(ဂ) အထက်တာဝန်ရှိသူ ၏ခွင့် ပြုချက်မရဘဲ မကြာခဏ
အလု ပ်ခွင်မှ ပျက်ကွက်ခြင်းတို့မှ ာ အလေ့ အကျင့် ကဲ့ သို့ ဖြစ်
နေခြင်း၊
(ဃ) ခွင့် စည်းကမ်းများကို ဖောက်ဖျက်ပြီး ခွင့် မဲ့ ပျက်ကွက်ခြင်း၊
(င) ခို င်လုံ သောအကြောင်းမရှိဘဲ ခွင့် ရက်ထက်ပို ၍ နေခြင်း
သို့မဟု တ် ခွင့် ရက်ကု န်ဆုံ းပြီးနောက် အလု ပ်ဝင်ရောက် ရန်
ပျက်ကွက်ခြင်း၊
(စ) ခို င်လုံ သောအကြောင်းမရှိဘဲ ခွင့် ပြုထားသည့် အလု ပ်
ကူ းပြောင်းချိန်ကု န်ဆုံ းပြီးနောက် အလု ပ်ဝင်ရောက်ရန်
ပျက်ကွက်ခြင်း။
နည်းဥပဒေ ၁၆၂ တာဝန်ထမ်းဆောင်မှု၊ လု ပ်ရည်ကို င်ရည်တို့နှ င့် ပတ်သက်သည့်
အောက်ပါဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆို င်ရာ ပြစ်မှုတစ်ခု ခု အတွက် ဝန်ထမ်း
ကို ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ အပြစ်ပေးနို င်သည်-
(က) တာဝန်မကျေပွန်ခြင်း သို့မဟု တ် တာဝန်ကို ပေါ့ဆစွာ ထမ်း
ဆောင်ခြင်း၊
(ခ) ပေါ့လျော့ မှုကြောင့် ဖြစ်စေ၊ လု ပ်ငန်းဆို င်ရာ စည်းမျဉ်း၊
စည်းကမ်း၊ အမိန့်နှ င့် ညွှန်ကြားချက်များကို မလို က်နာ မှု
ကြောင့် ဖြစ်စေ နို င်ငံ့ ဘဏ္ဍာငွေ သို့မဟု တ် နို င်ငံ ပို င် ပစ္စည်း
ဆုံ းရှုံ းပျက်စီးရခြင်း၊
(ဂ) ခန့်အပ်ထားသည့် ရာထူ းနှ င့်မညီဘဲ လု ပ်ရည်ကို င်ရည် အဆ
င့် အတန်းမမီခြင်း သို့မဟု တ် အရည်အချင်း ညံ့ ဖျင်း ခြင်း၊
အရည်အသွေးမပြည့် ဝခြင်း၊
(ဃ) ဥပဒေနှ င့်အညီထု တ်ပြန်ထားသည့် အမိန့်၊ညွှန်ကြားချက် များ
ကို လို က်နာရန်ပျက်ကွက်ခြင်း။
နည်းဥပဒေ ၁၆၃ လု ပ်ငန်းခွင်အတွင်းပြုမူ ဆက်ဆံ မှုစည်းကမ်းဆို င်ရာ အောက်ပါ ပြစ်မှု
တစ်ခု ခု အတွက် ဝန်ထမ်းကို ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ အပြစ် ပေး
နို င်သည်-

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
110

(က) ရာထူ းခန့်ထားခြင်း၊ ရာထူ းတို းမြှ င့် ခြင်းနှ င့် ပြည်ပပညာ သင်
စေလွှတ်ခြင်းတို့အတွက် အရေးပါသော ကို ယ်ရေး
အကြောင်းအရာ၊ အချက်အလက်များကို လိမ်လည် တင်ပြ
ခြင်း၊ ထိမ်ချန်ထားခြင်း သို့မဟု တ် မရို းသား မှုတစ်ခု ခု
ပြုလု ပ်ခြင်း၊
(ခ) တာဝန်ထမ်းဆောင်ရာ၌ ရို းသားဖြောင့် မတ်မှုမရှိခြင်း၊
လိမ်လည်ခြင်း၊ လိမ်လည်ရန်အားထု တ်ခြင်း သို့မဟု တ်
လိမ်လည်ရန်အားပေး ကူ ညီခြင်း၊
(ဂ) အခြားဝန်ထမ်းတစ်ဦးဦးကို ထိခို က်နစ်နာစေရန် မဟု တ် မ
မှ န်စွပ်စွဲတို င်ကြားခြင်း၊ သူ တစ်ပါး၏ အမည်ကို အလွဲ သုံ းစား
ပြု၍ဖြစ်စေ၊အမည်မှ န်ကို ဖုံ းဝှ က်၍ဖြစ်စေ ပစ်စာ ရေးသား
ခြင်း၊
(ဃ) အလု ပ်ခွင်ငြိမ်းချမ်းသာယာမှုကို ဖြစ်စေ၊ ဝန်ထမ်း အချင်းချင်း
စည်းလုံ းညီညွတ်မှုကို ဖြစ်စေ ပျက်ပြားစေ ရန်လှုံ့ဆော်ခြင်း
သို့မဟု တ် ပြုလု ပ်ခြင်း သို့မဟု တ် ထို သို့ပြုလု ပ်ခြင်းကို
အားပေးကူ ညီခြင်း၊
(င) အလု ပ်ခွင်တွင် လောင်းကစားခြင်း သို့မဟု တ် မူ းယစ်
သောက်စားခြင်း၊
(စ) မူ းယစ်ဆေးဝါးနှ င့် စိတ်ကို ပြောင်းလဲစေသော တားမြစ်
ဆေးဝါးများကို မှီဝဲသုံ းစွဲခြင်း၊
(ဆ) တာဝန်ထမ်းဆောင်ရာတွင် ရို င်းပြစွာပြောဆို ပြုမူ ဆက်ဆံ
ခြင်း၊
(ဇ) အလု ပ်ခွင်တွင်ခို က်ရန်ဖြစ်ပွားခြင်း သို့မဟု တ် တစ်စုံ တစ်ဦး
ကို ကို ယ်ထိလက်ရောက် ကျူးလွန်ခြင်း သို့မဟု တ်
ရု န်းရင်းဆန်ခတ်ဖြစ်စေခြင်း၊
(ဈ) လု ပ်ငန်းသုံ း ပစ္စည်းကိရိယာများကို တမင်သက်သက်
ဖျက်ဆီးခြင်း သို့မဟု တ် ပျက်စီးဆုံ းရှုံ းစေခြင်း၊
(ည) အလု ပ်ခွင်ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှ င်းရေးနှ င့် လုံ ခြုံ ရေး ဆို င်ရာ
စည်းကမ်းများကို တမင်ဖြစ်စေ၊ ပေါ့လျော့ မှု ကြောင့် ဖြစ်စေ
ဖောက်ဖျက်ခြင်း၊
(ဋ) သိက္ခာကင်းမဲ့ စွာပြုမူ နေထို င်ခြင်း၊ ဝန်ထမ်းနှ င့် မလျော် ညီ
အောင် ဝတ်စားဆင်ယင်ခြင်း၊
(ဌ) လာဘ်ပေးလာဘ်ယူ ပြုခြင်း၊ တံ စို းလက်ဆောင်ပေးခြင်း
သို့မဟု တ် တံ စို းလက်ဆောင်ယူ ခြင်း၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
111

(ဍ) တာဝန်အရ ဆောင်ရွက်ရန်ရှိသည့် အလု ပ် သို့မဟု တ် ပြုလု ပ်

ပေးခဲ့ ရသည့် လု ပ်ငန်းအတွက် ငွေကြေးအပါ အဝင် အကျိုး
ခံ စားခွင့် တစ်ခု ခု ကို တောင်းခံ ခြင်း၊ ရယူ ခြင်း၊ လက်ခံ ရန်
သဘောတူ ခြင်း၊
(ဎ) အခြားဝန်ထမ်းတစ်ဦးအား အမှုကိစ္စတစ်ရပ်ကို ပြုလု ပ် ပေး
စေရန် သို့မဟု တ် တာဝန်အရပြုလု ပ်ရမည့် အလု ပ် ကို မ
ပြုလု ပ်စေရန်အတွက် ငွေကြေးအပါအဝင် အကျိုး ခံ စားခွင့်
တစ်ခု ခု ကို တောင်းခံ ခြင်း၊ ရယူ ခြင်း၊ လက်ခံ ရန်သဘောတူ
ခြင်း၊
(ဏ) မိမိကဖြစ်စေ၊ အခြားဝန်ထမ်းတစ်ဦးကဖြစ်စေ အမှုကိစ္စ တစ်
ခု ကို မတရားသော နည်းလမ်းများ ဖြင့် ဆောင်ရွက် ပေးရန်
အတွက် ငွေကြေးအပါအဝင် အကျိုးခံ စားခွင့် တစ်ခု ခု ကို
တောင်းခံ ခြင်း၊ ရယူ ခြင်း၊ လက်ခံ ရန် သဘောတူ ခြင်း၊
(တ) အထက်ပါတရားနည်းလမ်းနှ င့်ဆန့်ကျင်သော အကျိုး ခံ စားခွ
င့် များကို အမှုကိစ္စနှ င့်တို က်ရို က် သက်ဆို င်သူ ထံ မှ သာမက
ထို ကိစ္စနှ င့်ဖြစ်စေ၊ ထို ပု ဂ္ဂိုလ်နှ င့်ဖြစ်စေ ပတ်သက်နေသူ များ
ထံ မှ အကျိုးခံ စားခွင့် တောင်းခံ ခြင်း၊ ရယူ ခြင်း၊ လက်ခံ ရန်
သဘောတူ ခြင်း၊
(ထ) လု ပ်ငန်းနှ င့်ပတ်သက်သည့် ငွေသို့မဟု တ် ပစ္စည်းကို
အလွဲသုံ းစားပြုလု ပ်ခြင်း၊ ထို သို့ပြုလု ပ်ရန် အားထု တ် ခြင်း
သို့မဟု တ် အားပေးကူ ညီခြင်း၊
(ဒ) ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း၊ ဝန်ထမ်းအမျိုးအစား အလို က် စောင့်
ထိန်းလို က်နာရန် သတ်မှ တ်ထားသည့် အခြား ကျင့် ဝတ်နှ င့်
စည်းကမ်းများကို ဖောက်ဖျက်ခြင်း၊
(ဓ) တာဝန်အရ အထက်အကြီးအမှူးက ဥပဒေနှ င့်အညီ ပေးသ
ည့် အမိန့်ကို ဝန်ထမ်းကို ယ်တို င်ဖီဆန်ခြင်း၊ အခြား ဝန်ထမ်းတို့
ကို ဆန့်ကျင်စေရန် လှုံ့ဆော်ခြင်း၊ ခြိမ်းခြောက် ခြင်း၊
သွေးဆောင်စည်းရုံ းခြင်း၊
(န) လုံ ခြုံ မှုအဆင့် အတန်း သတ်မှ တ်ထားသည့် ဌာနဆို င်ရာ
စာရွက်စာတမ်းများကို ထိန်းသိမ်းစောင့် ရှေ ာက်ရန်
ပျက်ကွက်ခြင်း သို့မဟု တ် လု ပ်ငန်းဆို င်ရာလျှို့ဝှ က်ချက်
များကို မသက်ဆို င်သူ များအား တို က်ရို က်ဖြစ်စေ၊
သွယ်ဝို က်၍ဖြစ်စေ အသိပေးခြင်း၊
(ပ) နို င်ငံ တော်နှ င့် နို င်ငံ တော်အစို းရကို အကြည်ညို ပျက်စေ မည့်
စာအု ပ်စာတမ်းများ ရေးသားခြင်း သို့မဟု တ် ဖြန့်ဝေခြင်း၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
112

(ဖ) နို င်ငံ တော်လုံ ခြုံ ရေးနှ င့်တရားဥပဒေစို းမို းရေးကို ထိခို က် စေ
သည့် လှုပ်ရှ ားမှုတစ်ခု ခု တွင် ပါဝင်ခြင်း သို့မဟု တ် လှုံ့ဆော်
ခြင်း သို့မဟု တ် အားပေးကူ ညီခြင်း။
နည်းဥပဒေ ၁၆၄ တရားဥပဒေဖောက်ဖျက်ခြင်းနှ င့် စပ်လျဉ်း၍ အောက်ပါ အခြေ
အနေများတွင် ဝန်ထမ်းကို ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ နို င်သည်-
(က) ဥပဒေကြောင်းအရ ဖမ်းဆီးခံ နေရခြင်း၊
(ခ) ကို ယ်ကျင့် တရားပျက်ပြားသည့် ပြစ်မှုနှ င့် ပတ်သက် ၍ဖြစ်
စေ၊ ကြီးလေးသော ပြစ်ဒဏ်ထို က်သင့် သည့် ပြစ်မှု နှ င့်
ပတ်သက်၍ဖြစ်စေ တရားစွဲဆို ခံ ရခြင်း၊
(ဂ) ဥပဒေကြောင်းအရ တရားရုံ း၏ ပြစ်ဒဏ်စီရင်ခံ ရခြင်း။
ရှ င်းလင်းချက်။ ယင်းကိစ္စများတွင် ဝန်ထမ်း၏ တရားရုံ း
တွင်အရေးယူ ခံ ရသည့် အမှု သည်ဌာန
ဆို င်ရာမှ အရေးယူ ခြင်းကို တစ်ပြိုင်တည်း
ဆောင်ရွက်ရန် လို မလို ၊ဝန်ထမ်းကျင့်
ဝတ်ပျက်ယွင်းခြင်း၊ ဌာနဆို င်ရာစည်းကမ်း
ဖောက်ဖျက် ခြင်း၊ တာဝန်ပျက်ကွက်ခြင်း
ရှိ မရှိ တို့ကို ထည့် သွင်းစဉ်းစားရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၇၀ ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ ခြင်းတွင် ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုပြုလု ပ်ခြင်းနှ င့် ဌာန
ဆို င်ရာစစ်ဆေးမှုဖွင့် ၍ စစ်ဆေးကြားနာခြင်းတို့ အပြင် အောက်ပါစီမံ
ခန့်ခွဲရေးဆို င်ရာ အရေးယူ ဆောင်ရွက်ချက်များ လည်းအကျုံးဝင်
သည်-
(က) တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းခြင်း၊
(ခ) ခို င်လုံ သောအထောက်အထားများအရဝန်ထမ်း၌ အပြစ် ရှိ
ကြောင်း ပေါ်လွ င်ထင်ရှ ားနေသည့် အမှု ကိစ္စမျိုးတွင် ဌာန
ဆို င်ရာစုံ စမ်း စစ်ဆေးရန်မလို အပ်ဘဲ ထို က်သင့် သည့်
ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆို င်ရာ ပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်ခြင်း၊
(ဂ) ဥပဒေကြောင်းအရ တရားရုံ း၏ ပြစ်မှုထင်ရှ ား စီရင်ခြင်းခံ ရ
သည့် ဝန်ထမ်း၏အမှုတွင် ကျူးလွန်သည့် ပြစ်မှုနှ င့် ချမှ တ်
သည့် ပြစ်ဒဏ်တို့ကို ထောက်ရှု၍ ဌာနဆို င်ရာစုံ စမ်းစစ်ဆေး
ရန် မလို အပ်ပါက ထို က်သင့် သည့် ဝန်ထမ်းဆို င်ရာ ပြစ်ဒဏ်
ကို ချမှ တ်ခြင်း။
နည်းဥပဒေ ၁၈၂ ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုပြုလု ပ်ရသည့် ရည်ရွယ်ချက်သည် ဝန်ထမ်းကို ဌာန
ဆို င်ရာအရေးယူ နို င်လောက်သည့် အခြေအမြစ်ရှိမရှိ စိစစ် ရန်၊အမှု
ကိစ္စနှ င့်စပ်လျဉ်း၍ မရှ င်းလင်းသည့် အချက်များကို ဖော်ထု တ်
ရှ င်းလင်းရန်၊ ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှုပြုလု ပ်ရပါက သက်သေထူ ရမည့်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
113

အထောက်အထားများကို ရှ ာဖွေစု ဆောင်း ရန်နှ င့် မည်သူ့တွင်

တာဝန်ရှိသည်ကို ဖော်ထု တ်ရန်ဖြစ်သည်။ အောက်ပါအမှုကိစ္စများ
တွင် ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုပြုလု ပ်နို င်သည်-
(က) စွပ်စွဲတို င်ကြားချက်တစ်ရပ်ရပ်သည် အခြေအမြစ် ရှိ မရှိ
စိစစ်ရန်လို အပ်သည့် အမှုကိစ္စ၊
(ခ) ဝန်ထမ်း၏ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ် တာဝန်ပျက်ကွက်မှု တစ်ခု ခု
အတွက် မည်သည့် ဝန်ထမ်းတွင် တာဝန်ရှိသည်၊ မည်မျှ
အတို င်းအတာထိ တာဝန်ရှိသည်တို့ကို စိစစ်ရန် လို အပ်သည့်
အမှုကိစ္စ၊
(ဂ) ဝန်ထမ်းကို ပြစ်မှုကြောင်းအရ အရေးယူ နို င်သည့် သက်သေ
အထောက်အထား ရှိ မရှိ စိစစ်ရန် လို အပ် သည့် အမှုကိစ္စ၊
(ဃ) ဝန်ထမ်းကို ဌာနဆို င်ရာ စစ်ဆေးမှုဖွင့် ၍ အရေးယူ ရန်
လုံ လောက်သည့် အထောက်အထား ရှိ မရှိ စုံ စမ်းရန် လို အပ်
သည့် အမှုကိစ္စ၊
(င) ဝန်ထမ်းကို အရေးမယူ မီ ဝန်ထမ်း၏ ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ်
တာဝန်ပျက်ကွက်မှုနှ င့် ပတ်သက်သည့် စာရင်းအင်း၊
စာရွက်စာတမ်း၊ လု ပ်ငန်းဆို င်ရာ စည်းမျဉ်း၊စည်းကမ်းများကို
စိစစ်လေ့ လာရန် လို အပ် သည့် အမှုကိစ္စ၊
(စ) ဝန်ထမ်း၏ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ် တာဝန်ပျက်ကွက်မှု သည်
အသေးအဖွဲမျှသာဖြစ်၍ ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေး မှုဖွင့် ပြီး
စစ်ဆေးကြားနာရန် မလို အပ်ဘဲ ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှု အဆင့် ၌ပင်
အဆုံ းအဖြတ်ပြုနို င်သည့် အမှုကိစ္စ။
နည်းဥပဒေ ၁၈၃ အောက်ပါအမှုကိစ္စများတွင် ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုမပြုလု ပ်ရ-
(က) စွပ်စွဲတို င်ကြားချက် တစ်ရပ်ရပ်သည် အခြေအမြစ် မရှိ
ကြောင်း သိသာထင်ရှ ားသည့် အမှုကိစ္စ၊
(ခ) စုံ စမ်းစစ်ဆေးခြင်းအားဖြင့် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းမှုကို
အကျိုးပြုဖွယ်မရှိသည့် အမှုကိစ္စ၊
(ဂ) ဝန်ထမ်း၏ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ် ပျက်ကွက်မှုသည်
အသေးအဖွဲမျှသာဖြစ်ပြီး ဝန်ထမ်းက အပြစ်ရှိကြောင်း ဝန်ခံ
သည့် အမှုကိစ္စ၊
(ဃ) လုံ လောက်သောအချက်အလက် သို့မဟု တ် အထောက် အ
ထားပေါ်လွ င်သဖြင့် ဝန်ထမ်းကို စွဲချက်တင်သည့် အဆင့် မှ
စတင်၍ ဌာနဆို င်ရာ စစ်ဆေးမှုပြုလု ပ်နို င်သည့် အမှုကိစ္စ၊
(င) စာရင်းစစ်အဖွဲ့၏ စစ်ဆေးချက်အစီရင်ခံ စာအရ ပျက်ကွက်မှု
သို့မဟု တ် ပြုလု ပ်မှုအတွက် တာဝန်ရှိ ကြောင်းပေါ်လွ င်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
114

ထင်ရှ ားပြီး အရေးယူ ရမည့် ကိစ္စမျိုး တွင်စာရင်းစစ်အဖွဲ့၏

စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက်ကို စွဲချက် တင်ရန် အထောက်အထား
အဖြစ် မှ တ်ယူ ၍ ဌာန ဆို င်ရာစစ်ဆေးမှုသာ ဖွင့် လှ စ်သည့်
အမှုကိစ္စ၊
(စ) ပြစ်မှုကြောင်းအရ တရားရုံ း၏ပြစ်ဒဏ်စီရင်ခံ ရခြင်းကို
အကြောင်းပြု၍ ဝန်ထမ်းစည်းကမ်း ဆို င်ရာပြစ်ဒဏ်ကို
ချမှ တ်ရန်သာလို သည့် အမှုကိစ္စ။
နည်းဥပဒေ ၁၈၄ ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုပြုလု ပ်ရန် လို အပ်ပါက အရေးယူ ခံ ရသည့်
ဝန်ထမ်း၏အဆင့် ကို လို က်၍ သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနနှ င့်အဖွဲ့
အစည်းအကြီးအမှူးသည် ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့ကို ပုံ စံ (၃)ပါ အတို င်း
ဖွဲ့စည်း၍ တာဝန်ပေးအပ်နို င်သည်။ ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေး အဖွဲ့ကို လို အပ်
သလို လွယ်ကူ လျင်မြန်စွာ ဖွဲ့စည်းနို င်ရေး အတွက် ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေး
အဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းနို င်သည့် လု ပ်ပို င်ခွင့် ကို ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းအလို က် သ
င့် လျော်သလို ခွဲဝေအပ်နှ င်း ထားနို င်သည်။ ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့ကို
ဖွဲ့စည်းရာ၌-
(က) အဖွဲ့တွ င် ဥက္က ဋ္ဌနှ င့် အဖွဲ့ဝင်နှ စ်ဦး ပေါင်းသုံ းဦး ပါဝင်စေရမည်။ အဖွဲ့
တွင် ပါဝင်သူ များသည် အရေးယူ ခံ ရသည့် ဝန်ထမ်း အောက်ရာထူ း
အဆင့် မနိမ့် သူ များဖြစ်ရမည်။
(ခ) ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့တွ င်အခြားဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းမှ ဝန်ထမ်း များ
ကို ထည့် သွင်းဖွဲ့စည်းရန်လို အပ်ပါက သက်ဆို င်ရာ ဝန်ထမ်း အဖွဲ့
အစည်းနှ င့် ညှိနှိုင်း ဆောင်ရွက်နို င်သည်။
(ဂ) ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့တွ င်ပါဝင်သူ များသည် စုံ စမ်းမည့် အမှုကိစ္စ နှ င့်
စပ်လျဉ်း၍ ပု ဂ္ဂိုလ်ရေးအရ စိတ်ပါဝင်စား သူ များ၊ တို က်ရို က် ဖြစ်စေ၊
သွယ်ဝို က်၍ဖြစ်စေ ဆက်စပ် အကျုံးဝင်နေသူ များ၊ ပု ဂ္ဂိုလ်ရေးအရ
ဆက်နွှယ်နေသူ များ၊ မလို မု န်းထားသူ များ မဖြစ်စေရ။
(ဃ) ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းသည့် အမိန့်စာကို အဖွဲ့ဥက္က ဋ္ဌ နှ င့်အဖွဲ့ဝင်
များထံ သို့ပေးပို့ရမည်။ ယင်းအမိန့်စာတွင် စုံ စမ်းရ မည့် အချက်များ
ကို ဖော်ပြ၍ လို အပ်ပါက အမှုကိစ္စအကြောင်း အရာအကျဉ်းချုပ်ကို
ပူ းတွဲပေးပို့ရမည်။ ထို့အပြင် သက်ဆို င်ရာ စာရွက်စာတမ်း၊
စာရင်းအင်းများ၊ တို င်ကြားစာများရှိပါက ယင်း တို့ကို ပါပူ းတွဲပေးပို့ရ
မည်။ ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့က အစီရင်ခံ စာ တင်ပြစေရမည့် နေ့ရက်
ကို လည်းတိကျစွာသတ်မှ တ်ပေးရမည်။
နည်းဥပဒေ ၁၈၅ ရှေ းဦးစုံ စမ်းရေးအဖွဲ့သည်-
(က) ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုလု ပ်ငန်းကို ပင်မတာဝန်တစ်ရပ်ကဲ့ သို့ အလေး
အနက်ထား၍ ဆောင်ရွက်ရမည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
115

(ခ) ရှေ းဦးစုံ စမ်းမှုကို သတ်မှ တ်ပေးထားသည့် အချိန်ကာလ

အတွင်းပြီးစီးအောင် ဆောင်ရွက်ရမည်။
(ဂ) အမှုကိစ္စနှ င့်ပတ်သက်သောဌာနဆို င်ရာစာရွက် စာတမ်း များ၊
စာရင်းအင်းများကို ကြည့် ရှုစစ်ဆေးနို င်သည်။
(ဃ) စုံ စမ်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်း၏ ဖြေရှ င်းချက်ကို ရယူ နို င်သည်။
(င) စုံ စမ်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းကို ခေါ်ယူ မေးမြန်းနို င်သည်။
(စ) သက်သေများကို ခေါ်ယူ မေးမြန်းနို င်သည်။
(ဆ) စုံ စမ်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းသည် ထွက်ပြေး တိမ်းရှေ ာင်နေ လျှင်
ဖြစ်စေ၊ စုံ စမ်းမေးမြန်းခြင်းကို ခံ ယူ ရန် ငြင်းဆန် လျှင်ဖြစ်စေ၊
ခို င်လုံ သော အကြောင်းမရှိဘဲ ရှေ းဦးစုံ စမ်း ရေးအဖွဲ့ရှေ့သို့
လာရောက်ရန် ပျက်ကွက်လျှင်ဖြစ်စေ ယင်းဝန်ထမ်း၏
မျက်ကွယ်၌ သက်သေများကို စစ်မေး နို င်သည်။ ယင်းကဲ့ သို့
မျက်ကွယ်၌ စစ်မေးခဲ့ ရခြင်းနှ င့် ပတ်သက်၍
အကျိုးအကြောင်း ဖော်ပြပြီး အမှုတွဲတွင် စနစ်တကျ
မှ တ်တမ်းတင်ထားရမည်။
ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှု
နည်းဥပဒေ ၁၉၂ ဝန်ထမ်းသည် အောက်ပါအချက်များနှ င့် ငြိစွန်းကြောင်းတွေ့ ရှိလျှင်
ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှုဖွင့် ၍ စစ်ဆေးကြားနာရမည်-
(က) ဝန်ထမ်းကို စွဲချက်တင်နို င်ရန် ခို င်လုံ သောအချက် အလက်
သို့မဟု တ် အထောက်အထားများ ထင်ရှ ား ပေါ်ပေါက်ခြင်း၊
(ခ) စာရင်းစစ်အဖွဲ့၏ အစီရင်ခံ စာအရ သက်ဆို င်ရာ ဝန်ထမ်း
တွင် ပြန်လည်ရှ င်းလင်းရန် တာဝန် ထင်ရှ ား ပေါ်ပေါက်ခြင်း၊
(ဂ) ရှေ းဦးစုံ စမ်းရာတွင် တွေ့ရှိသည့် အချက်များအရ ဌာန ဆို င်ရာ
စစ်ဆေးရန်လို အပ်ကြောင်းခို င်လုံ စွာတွေ့ရှိရ ခြင်း၊
(ဃ) ဝန်ထမ်း၏ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ် တာဝန်ပျက်ကွက်မှုသည်
လစာနှုန်းအတွင်း လစာလျှော့ ချခြင်း သို့မဟု တ် ရာထူ း အဆ
င့် လျှော့ ချခြင်းသို့မဟု တ် ရာထူ းမှ ထု တ်ပယ်ခြင်း သို့မဟု တ်
ဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ ထု တ်ပစ်ခြင်း ပြစ်ဒဏ် တစ်ရပ်ရပ် ထို က်သ
င့် သည့် ကိစ္စရပ်ဖြစ်ခြင်း၊
(င) ဥပဒေကြောင်းအရ တရားစွဲဆို ထားပြီး တရားစွဲဆို ခြင်း ခံ ရ
သည့် ဝန်ထမ်း၏ပြုလု ပ်မှု သို့မဟု တ် ပျက်ကွက်မှု သည်
ဝန်ထမ်းကျင့် ဝတ်၊ ဝန်ထမ်းစည်းကမ်း သို့မဟု တ်
သက်ဆို င်ရာဌာန၏ စည်းကမ်းဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်
ကြောင်းထင်ရှ ားပေါ်ပေါက်ခြင်း၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
116

(စ) ဥပဒေကြောင်းအရ တရားရုံ းက ပြစ်ဒဏ်စီရင်ခဲ့ ပြီးဖြစ်

သော်လည်း ဌာနဆို င်ရာကဝန်ထမ်း စည်းကမ်း ထိန်းသိမ်း
ရေးအလို့ငှ ာ ဝန်ထမ်းကို အရေးယူ အပြစ်ပေး ရန်သင့် မသင့်
စဉ်းစားဆုံ းဖြတ်ရန် လို အပ်ခြင်း၊
(ဆ) ဥပဒေကြောင်းအရ တရားစွဲဆို ခြင်းခံ ရသည့် အမှုကိစ္စ
အတွက် လုံ လောက်သော အထောက်အထား မတွေ့ရှိရ သဖြ
င့် တရားရုံ းက စွဲချက်မတင်မီလွှတ်ခြင်း သို့မဟု တ်
စွဲချက်တင်စစ်ဆေးပြီး ပြစ်မှုထင်ရှ ားမတွေ့ရသဖြင့် အမှုမှ
အပြီးအပြတ်လွှတ်ခြင်းခံ ရသည့် တို င်အောင် ဝန်ထမ်း၏
တရားစွဲဆို ခြင်းခံ ခဲ့ ရသည့် အမှုကိစ္စသည် ဝန်ထမ်းကျင့်
ဝတ်ပျက်ယွင်းခြင်း သို့မဟု တ် ဝန်ထမ်း စည်းကမ်း
ဖောက်ဖျက်ခြင်းသို့မဟု တ် တာဝန်ပျက်ကွက် ခြင်းသို့မဟု တ်
သက်ဆို င်ရာဌာန၏ စည်းကမ်း ဖောက်ဖျက်ခြင်းတွင်
အကျုံးဝင်သည့် ကိစ္စရပ်ဖြစ်ခြင်း။
နည်းဥပဒေ ၁၉၄(က) သက်ဆို င်ရာဝန်ကြီးဌာနနှ င့် အဖွဲ့အစည်းအကြီးအမှူး
သို့မဟု တ် သက်ဆို င်ရာဦးစီးဌာန၊ ဝန်ထမ်း အဖွဲ့အစည်း
အကြီးအမှူးသည် ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးမှုဖွင့် ၍ စစ်ဆေး
ကြားနာရန် လို အပ်သည့် အခါ အရေးယူ ခံ ရသည့် ဝန်ထမ်း၏
အဆင့် ကို လို က်၍ ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးရေး အဖွဲ့ကို ပုံ စံ (၆)ပါ
အတို င်း ဖွဲ့စည်း၍ တာဝန်ပေးအပ် နို င်သည်။
(ခ) နည်းဥပဒေခွဲ (က)ပါ ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းနို င်
သည့် လု ပ်ပို င်ခွင့် ကို လို အပ်သလို လွယ်ကူ လျင်မြန်စွာ
ဖွဲ့စည်းနို င်ရေးအတွက်ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း အလို က် သင့်
လျော်သလို ခွဲဝေအပ်နှ င်းနို င်သည်။
(ဂ) ဌာနဆို င်ရာ စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းရာ၌-
(၁) အဖွဲ့တွ င် ဥက္က ဋ္ဌနှ င့် အဖွဲ့ဝင်နှ စ်ဦး ပေါင်းသုံ းဦး ပါဝင်
စေရမည်။ အဖွဲ့တွ င် ပါဝင်သူ များသည် ရှေ းဦးစုံ စမ်း
ရေးအဖွဲ့တွ င်ပါဝင်ခဲ့ သူ များ မဖြစ် စေရ။ထို့ပြင်
အရေးယူ ခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းအောက် ရာထူ းအဆင့် မ
နိမ့် သူ များဖြစ်ရမည်။
(၂) အဖွဲ့တွ င်ပါဝင်သူ များသည်အမှုကိစ္စနှ င့် စပ်လျဉ်း
၍ပု ဂ္ဂိုလ်ရေးအရစိတ်ပါဝင်စားသူ များ၊ တို က်ရို က်ဖြစ်
စေ၊ သွယ်ဝို က်၍ဖြစ်စေ ဆက်စပ် အကျုံးဝင်နေ
သူ များ၊ ပု ဂ္ဂိုလ်ရေးအရဆက်နွှယ် သူ များ၊
မလို မု န်းထားသူ များ မဖြစ်စေရ။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
117

(ဃ) ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းသည့် အမိန့်စာကို အဖွဲ့

ဥက္က ဋ္ဌနှ င့် အဖွဲ့ဝင်များထံ သို့ ပေးပို့ရမည်။ ယင်း အမိန့်စာတွင်
အရေးယူ ခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းနှ င့် ပတ်သက် ၍စစ်ဆေးရမည့်
အချက်များကို ဖော်ပြရမည့် အပြင် အမှု ကိစ္စနှ င့်ပတ်သက်သ
ည့် စာရွက်စာတမ်းများ၊ စာရင်း အင်းများ၊ သက်သေ
အထောက်အထားများရှိပါကလည်း ယင်းတို့ကို အမိန့်စာနှ င့်
ပူ းတွဲ၍ ပေးပို့ရမည်။ ဌာန ဆို င်ရာစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့၏
အစီရင်ခံ စာတင်ပြရမည့် နေ့ ရက်ကို တစ်ပါတည်း သတ်မှ တ်
ပေးရမည်။ ရှုပ်ထွေး ခက်ခဲသည့် အမှုကိစ္စမျိုးတွင် စစ်ဆေး
မှုကို ပြည့် စုံ အောင်ဆောင်ရွက်ပြီးစီးနို င်ရေးအတွက်
အစီရင်ခံ စာ
တင်ပြရမည့် အချိန်ကာလကို သင့် တင့် လုံ လောက်စွာ
သတ်မှ တ်ပေးနို င်သည်။
(င) အကြောင်းတစ်စုံ တစ်ရာကြောင့် မူ လဖွဲ့စည်း တာဝန်
ပေးအပ်ခဲ့ သည့် ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ကို ပြင်ဆင်
ဖွဲ့စည်းရန်လို အပ်ပါက မူ လအဖွဲ့တွ င်ပါဝင်သူ တစ်ဦးဦး
သို့မဟု တ် နှ စ်ဦးကို အစားထို းခန့်ထားနို င်သည် သို့မဟု တ် ဌာန
ဆို င်ရာစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့လုံ းကို အသစ်ပြန်လည် ဖွဲ့စည်း၍
တာဝန်ပေးအပ်နို င်သည်။
(စ) အရေးကြီးသည့် အမှုကိစ္စ သို့မဟု တ် သီးခြားကျွမ်းကျင် မှု
ဆို င်ရာ အချက်အလက်များ အကျုံးဝင်သည့် အမှုကိစ္စ မျိုး
တွင် ဌာနဆို င်ရာဘက်မှ လို က်ပါဆောင်ရွက်ရန် ကျွမ်းကျင်
သည့် ဝန်ထမ်းတစ်ဦးဦးကို အမှုလို က်သူ အဖြစ် တာဝန်
ပေးအပ်နို င်သည်။ အဆို ပါအမှုလို က်သူ သည်ဌာနဆို င်ရာ
စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့ကို အကူ အညီပေးရန် သာဖြစ်၍ သက်သေ
များအား စစ်မေးခွင့် မရှိသည့် အပြင် ဌာနဆို င်ရာစစ်ဆေးရေး
အဖွဲ့က အဆုံ းအဖြတ်ပြုရမည့် ကိစ္စများတွင် ပါဝင်
ဆောင်ရွက်ခွင့် မရှိစေရ။

အခန်း(၁၀)
ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆို င်ရာပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်ခြင်းနှ င့်အယူ ခံ ခြင်း
၁၆။ ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆို င်ရာပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်ခြင်း၊ အယူ ခံ ခြင်းနှ င့်သက်ဆို င်သော ပြဋ္ဌာန်း ချက်
များမှ ာ-
ပြစ်ဒဏ်များ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
118

ပု ဒ်မ ၅၃ ဌာနဆို င်ရာ အရေးယူ မှုများတွင် အောက်ဖော်ပြပါ ပြစ်ဒဏ် တစ်ရပ်ကို ဖြစ်

စေ၊ ပြစ်ဒဏ်တစ်ရပ်ထက်ပို ၍ဖြစ်စေ၊ နည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း စည်းကမ်းများ
နှ င့်အညီ ချမှ တ်နို င်သည်-
(က) စာဖြင့်သတိပေးခြင်း၊
(ခ) နှ စ်တို းလစာရပ်ဆို င်းခြင်း၊
(ဂ) ရာထူ းတို းမြှ င့်ခြင်းကို ရပ်ဆို င်းခြင်း၊
(ဃ) လစာနှုန်းအတွင်းလစာလျှော့ ချခြင်း၊
(င) ရာထူ းအဆင့်လျှော့ ချခြင်း၊
(စ) ပေါ့လျော့ မှုကြောင့်ဖြစ်စေ၊ အမိန့်နှ င့်ညွှန်ကြားချက်များကို မလို က်နာ
မှုကြောင့်ဖြစ်စေ ပေါ်ပေါက်သည့် ဆုံ းရှုံ းမှုတန်ဖို း အပြည့်အဝ
သို့မဟု တ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပေးလျော်စေခြင်း၊
(ဆ) တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းခဲ့ သည့် ကာလအတွက် လစာအပြည့် ခံ စား
ခွင့်မပြုခြင်း သို့မဟု တ် ထို ကာလကို တာဝန်ချိန်အဖြစ် မသတ်မှ တ်
ခြင်း၊
(ဇ) ရာထူ းမှ ထု တ်ပယ်ခြင်း၊
(ဈ) ဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ ထု တ်ပစ်ခြင်း၊
ပု ဒ်မ ၅၄ ဝန်ထမ်းအားပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်သည့်အခါ-
(က) ပညာပေးပြုပြင်ရေးနှ င့်စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းမှု ထိရောက်ရေး တို့ကို
ဦးတည်ချက်ထားရမည်။
(ခ) ပြစ်မှုနှ င့် ပြစ်ဒဏ်လို က်လျောညီထွေရှိစေရမည်။
ပု ဒ်မ ၅၅ ဝန်ထမ်းသည် ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ မှုတွင် ချမှ တ်သည့် ပြစ်ဒဏ်နှ င့်
စပ်လျဉ်း၍ အယူ ခံ ခွင့်ရှိစေရမည်။
နည်းဥပဒေ ၂၀၉ ဌာနဆို င်ရာအရေးယူ မှုများတွင် ဥပဒေပု ဒ်မ ၅၃ ပါ ပြစ်ဒဏ် တစ်ရပ်
ကို ဖြစ်စေ၊ ပြစ်ဒဏ်တစ်ရပ်ထက်ပို ၍ ဖြစ်စေ၊ နည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း၊
စည်းကမ်းများနှ င့်အညီ ချမှ တ်နို င်သည်။
နည်းဥပဒေ၂၁၀ နည်းဥပဒေ ၂၀၉ အရချမှ တ်သည့် ပြစ်ဒဏ်များတွင်-
(က) စာဖြင့် သတိပေးခြင်း ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်း၏ အပြစ်ကို
ဖော်ပြ၍စာဖြင့် သတိပေးခြင်းကို ဆို သည်။ ယင်းပြစ်ဒဏ် ကို
ချမှ တ်ရာ၌-
(၁) သတိပေးခြင်းခံ ရသည့် အပြစ်ကို ကျူးလွန်သည့်
ပြစ်မှုနှ င့် ယှ ဉ်တွဲ၍ အကျဉ်းဖော်ပြရမည်။
(၂) ပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်သည့် နေ့မှ စ၍ ခြောက်လပြည့် သည့်
အခါတွင် ပြစ်ဒဏ်ကာလ ကု န်ဆုံ းသည်။
(၃) ပြစ်ဒဏ်ကာလအတွင်း ရာထူ းတို းမြှ င့် မပေးရ။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
119

(၄) ပြစ်ဒဏ်ကာလအတွင်း နှ စ်တို းစေ့ က ပုံ မှ န်ခွင့် ပြု ရ

မည်။
(ခ) နှ စ်တို းလစာရပ်ဆို င်းခြင်းဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်း၏ ရာထူ း
လစာနှုန်းအတွင်း ရှေ့လာမည့် နှ စ်တို း လစာစေ့ ရောက် သည့်
အချိန်တွင် နှ စ်တို းထု တ်ယူ ခွင့် မပြုဘဲ ကာလ အကန့်အသတ်
ဖြင့် ထို နှ စ်တို းကို ရွှေ့ဆို င်းထားခြင်းကို ဆို သည်။ ယင်း
ပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်ရာ၌ ဝန်ထမ်းတွင် ထင်ရှ ားစွာတွေ့ရှိရသ
ည့် အပြစ်၏ အတိမ်အနက်ကို ထောက်ချင့် ၍-
(၁) ပြစ်ဒဏ်ကာလကို သတ်မှ တ်ပေးရမည်။ ပြစ်ဒဏ်
ကာလကို ရေတွက်ရာ၌ ရှေ့လာမည့် နှ စ်တို းလစာစေ့
ရောက်သည့် နေ့ရက်မှ အစပြု၍ ရေတွက်ရမည်။
(၂) နှ စ်တို းလစာရပ်ဆို င်းခြင်းကြောင့် နောင်ရရန်ရှိ သော
နှ စ်တို းလစာများ ရွေ့သွားခြင်း မရှိစေရ ဟု
သော်လည်းကောင်း၊ ရွေ့သွားစေရမည်ဟု
သော်လည်းကောင်းသတ်မှ တ်ပေးရမည်။ နောင်
နှ စ်တို းလစာများရွေ့သွားစေရမည်ဟု သတ်မှ တ်လျှင်
မည်သည့် ကာလအပို င်းအခြား အထိ ရွေ့သွားစေရ
မည်ကို ဖော်ပြရမည်။
(၃) ပြစ်ဒဏ်စောင့် ဆို င်းဆဲ ကာလနှ င့် ပြစ်ဒဏ် ကာလ
အတွင်း ရာထူ းတို းမြှ င့် မပေးရ။
(ဂ) ရာထူ းတို းမြှ င့် ခြင်းကို ရပ်ဆို င်းခြင်း ဆို သည်မှ ာ သာမန်
အားဖြင့် ဝန်ထမ်းကို ရာထူ းတို းမြှ င့် ပေးရန် အလှ ည့် ကျ
ရောက်သည့် အချိန်တွင် တို းမြှ င့် ခန့်ထားခြင်း မပြုသေး ဘဲ
ကာလ အကန့်အသတ်ဖြင့် ရွှေ့ဆို င်းထားခြင်းကို ဆို သည်။
ယင်းပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်ရာတွင်-
(၁) ပြစ်ဒဏ်ကာလကို ရေတွက်ရာ၌ ဝန်ထမ်းကို ရာထူ း
တို းမြှ င့် ခန့်ထားရန် အလှ ည့် ကျရောက်သည့် အချိန်မှ
အစပြု၍ ရေတွက်ရမည်။ ယင်းသို့ စတင် ရေတွက်
ချိန်တွင်ပြစ်ဒဏ်စတင်သက်ရောက်သည်။
(၂) ပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်ခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းကို ရာထူ း တို း
မြှ င့် ခံ ရခွင့် လက်လွတ်ဆုံ းရှုံ း သွားခြင်းမရှိစေ ဘဲ
ပြစ်ဒဏ်ကာလ အပို င်းအခြား ကု န်ဆုံ းသည် အထိ
သာ ရာထူ းတို းမြှ င့် ခြင်းကို ရပ်ဆို င်းထား ရမည်။
(၃) ယင်းပြစ်ဒဏ်ကာလအတွင်း နှ စ်တို းစေ့ ရောက် ပါက
ပုံ မှ န်ခွင့် ပြုပေးရမည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
120

(၄) ယင်းဝန်ထမ်းအတွက် တို းမြှ င့် ပေးရမည့် ရာထူ း

နေရာချန်ထားပေးခြင်းမပြုရ။
(ဃ) လစာနှုန်းအတွင်းလစာလျှော့ ချခြင်းဆို သည်မှ ာဝန်ထမ်း
တွင်ထင်ရှ ားတွေ့ရှိသည့် အပြစ်၏အတိမ်အနက်ကို ထောက်
ချင့် ၍ ကာလအကန့်အသတ်ဖြင့် ချိန်နှုန်းလစာ အတွင်းလစာ
အဆင့် လျှော့ ချခြင်းကို ဆို သည်။ ဤပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်ရာ၌-
(၁) ချိန်နှုန်းလစာအတွင်း မည်သည့် လစာ အဆင့် သို့
လျှော့ ချသည်ကို သတ်မှ တ် ရမည်။
(၂) ပြစ်ဒဏ်ကာလကို သတ်မှ တ်ပေးရမည်။
(၃) ပြစ်ဒဏ်ကာလအတွင်း နှ စ်တို းလစာ ရပ်ဆို င်း ထားရ
မည်။
(၄) ပြစ်ဒဏ်ကာလကု န်ဆုံ း၍ ဝန်ထမ်းအား မူ လ လစာအ
ဆင့် ကို ပြန်လည်ခံ စား ခွင့် ပြုသည့် အခါ နောင်ရရန်ရှိ
သော နှ စ်တို းလစာများ ရွေ့သွားစေ ခြင်းမရှိစေရဟု
သော်လည်းကောင်း၊ ရွေ့သွားစေ ရမည်ဟု
သော်လည်းကောင်း သတ်မှ တ်ရမည်။ နောင်နှ စ်တို း
လစာများ ရွေ့သွားစေရမည်ဟု သတ်မှ တ်လျှင် မည်
သည့် ကာလ အပို င်းအခြား အထိ ရွေ့သွားစေရမည်
ကို ဖော်ပြရမည်။
(၅) ယင်းပြစ်ဒဏ်ကာလအတွင်း ရာထူ း တို းမြှ င့် ခြင်း ကို
ရပ်ဆို င်းထားရမည်။
(င) ရာထူ းအဆင့် လျှော့ ချခြင်း ဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်းကို လက်ရှိ
ရာထူ းအောက် တစ်ဆင့် နိမ့် သည့် ရာထူ းသို့ ကာလအကန့်
အသတ်ဖြင့် လျှော့ ချခြင်းကို ဆို သည်။ ယင်းပြစ်ဒဏ်ကို
ချမှ တ်ရာ၌-
(၁) အရေးယူ ခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းကို စတင်ခန့်ထားခဲ့ သ
ည့် ရာထူ းအောက် တစ်ဆင့် နိမ့် သည့် ရာထူ းသို့ ဖြစ်
စေ၊ ဝန်ထမ်းအမျိုး အစားမတူ သည့် အခြား တစ်ဆ
င့် နိမ့် ရာထူ းသို့ဖြစ်စေ လျှော့ ချခြင်းမပြုရ။
(၂) ထင်ရှ ားတွေ့ရှိသည့် အပြစ်၏ အတိမ်အနက်နှ င့်
လျော်ညီစွာရာထူ းအဆင့် လျှော့ ချသည့် ပြစ်ဒဏ်
ကာလကို သတ်မှ တ်ပေးရမည်။
(၃) လျှော့ ချခန့်ထားသော ရာထူ း၏လစာနှုန်း အတွင်း အ
မြင့် ဆုံ းလစာအဆင့် မကျော်လွန်စေဘဲ မည်သည့်
လစာအဆင့် ကို မဆို ခံ စားခွင့် ပြုကြောင်း သတ်မှ တ်ရ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
121

မည်။ ဝန်ထမ်းသည် ပြစ်ဒဏ်ကာလ အတွင်း

သတ်မှ တ်ပေးထားသည့် လစာအဆင့် ကို သာ ခံ စားခွ
င့် ရှိစေရမည်။
(၄) ပြစ်ဒဏ်ကာလ ကု န်ဆုံ းသည့် အခါ ဝန်ထမ်းကို မူ လ
ရာထူ း၌ဖြစ်စေ၊ အခြားဝန်ထမ်းအမျိုးအစား အဆင့်
တူ ရာထူ း၌ဖြစ်စေ၊ချိန်နှုန်းလစာတူ ရာထူ း ၌ဖြစ်စေ
ပြန်လည်ခန့်ထားရမည်။ထို သို့ပြန်လည် ခန့်ထားသ
ည့် ရာထူ းတွင် ဝန်ထမ်း ဆက်လက်၍ ရရန်ရှိသော
နှ စ်တို းလစာ များရွေ့သွားစေခြင်း မရှိစေရဟု
သော်လည်းကောင်း၊ ရွေ့သွားစေရ မည်ဟု
သော်လည်းကောင်း သတ်မှ တ်ရမည်။ နောင်နှ စ်တို း
လစာများ ရွေ့သွားစေရမည်ဟု သတ်မှ တ်လျှင်
မည်သည့် ကာလ အပို င်းအခြား အထိ ရွေ့သွားစေရ
မည်ကို ဖော်ပြရမည်။
(စ) ဆုံ းရှုံ းမှုတန်ဖို းကို ပေးလျော်စေခြင်းဆို သည်မှ ာ ဝန်ထမ်း
၏ပေါ့လျော့ မှုကြောင့် ဖြစ်စေ၊ အမိန့်၊ ညွှန်ကြားချက်ကို မ
လို က်နာမှုကြောင့် ဖြစ်စေ ပေါ်ပေါက်သည့် ဆုံ းရှုံ းမှု တန်ဖို းအ
ပြည့် သို့မဟု တ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသကို ပေးလျော် စေခြင်းကို
ဆို သည်။ ပေးလျော်ရမည့် ငွေကြေး ပမာဏ ကို သတ်မှ တ်
ရာ၌ ဆုံ းရှုံ းမှုအတွက် ဝန်ထမ်းတွင် တာဝန်ရှိမှုအတို င်းအတာ
နှ င့် ဝန်ထမ်း၏ ပေးလျော် နို င်သည့် အင်အားတို့ကို
အခြေခံ ၍ သတ်မှ တ်ရမည်။ ပေးလျော်ရမည့် ငွေကြေး
ပမာဏ ကြီးမားလွန်း၍ စားဝတ်နေရေး ကျပ်တည်းပြီး
တာဝန်ထမ်းဆောင်မှုကို ထိခို က်ခြင်း မရှိစေရန် ဤပြစ်ဒဏ်
ကို ချင့် ချိန်၍ သုံ းစွဲ ရမည်။
(ဆ) တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းခဲ့ သည့် ကာလအတွက် လစာ အပြ
ည့် ခံ စားခွင့် မပြုခြင်း သို့မဟု တ် ထို ကာလကို တာဝန် ချိန်
အဖြစ်မသတ်မှ တ်ခြင်း ဆို သည်မှ ာ ဌာနဆို င်ရာ အရေးယူ ခံ ရ
သည့် ဝန်ထမ်းကို နည်းဥပဒေ ၆၈ ပါ အခြေအနေများအရ
တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းခြင်းသည် ပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်ခြင်း
မဟု တ်သော်လည်း အမှုကိစ္စပြီး ဆုံ း၍ ဝန်ထမ်းတွင် အပြစ်ရှိ
ကြောင်း တွေ့ရှိသည့် အခါ၌ တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းခဲ့ သည့်
ကာလကို လစာ၊ စရိတ် အပြည့် ခံ စားခွင့် မပြုသည့် အခါတွင်
ဖြစ်စေ၊ ယင်းကာလ ကို တာဝန်ချိန်အဖြစ် မသတ်မှ တ်သည့်
အခါတွင် ဖြစ်စေ ဝန်ထမ်းရေးရာခံ စားခွင့် များ ဆုံ းရှုံ းစေခြင်း

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
122

ကို ဆို သည်။ ယင်းသို့ တာဝန်မှ ရပ်ဆို င်းချိန်တွင် ပြစ်ဒဏ်

စတင် သက်ရောက်သည်။ ယင်းပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်ရာ၌-
(၁) အမှုကိစ္စမပြီးဆုံ းမီ ဝန်ထမ်းကို နည်းဥပဒေ ၁၇၂ အရ
တာဝန်မှ ယာယီ ရပ်ဆို င်းခြင်းသည် စီမံ ခန့်ခွဲမှု
ဆို င်ရာ အရေးယူ ဆောင်ရွက်ချက်တစ်ရပ် မျှသာ
ဖြစ်၍ ဝန်ထမ်းဆို င်ရာပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်ခြင်း မဟု တ်
ချေ။သို့ရာတွင်အမှုကိစ္စပြီးဆုံ း၍ ဝန်ထမ်း တွင်အပြစ်
မကင်းရှ င်းကြောင်း တွေ့ရှိရသဖြင့် တာဝန်မှ ယာယီ
ရပ်ဆို င်းထားခဲ့ သည့် ကာလ အတွက် လစာအပြည့်
ခံ စားခွင့် မပြုသည့် အခါ တွင်ဖြစ်စေ၊ ထို ကာလကို
တာဝန်ချိန်အဖြစ် မသတ်မှ တ်သဖြင့် ပင်စင်
လု ပ်သက်ရေတွက်ခွင့် နှ င့်အခြားဝန်ထမ်းရေးရာ
ခံ စားခွင့် များ ဆုံ းရှုံ း သွားသည့် အခါတွင်ဖြစ်စေ
ဝန်ထမ်းကို တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းခဲ့ ခြင်းသည်
ပြစ်ဒဏ်ချမှ တ်ခြင်း စတင်သည်။
(၂) ဝန်ထမ်းကို တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်းထားခြင်းမှ
ပယ်ဖျက်၍ ထို က်သင့် သည့် ပြစ်ဒဏ်တစ်ရပ်ရပ်
ချမှ တ်ရန်ရှိသည့် အခါ တာဝန်မှ ယာယီရပ်ဆို င်း ထား
ခြင်းခံ ရသည့် ကာလကြာမြင့် မှု၊ တာဝန်မှ ယာယီ
ရပ်ဆို င်းထားခဲ့ ခြင်းကြောင့် ဝန်ထမ်း၏ ဆုံ းရှုံ းနစ်နာ
မှု၊ သိက္ခာကျဆင်းမှုတို့ကို စဉ်းစားရ မည်။
(ဇ) ရာထူ းမှ ထု တ်ပယ်ခြင်း ဆို သည်မှ ာ ဥပဒေ ကြောင်းအရ
တရားစွဲဆို ခြင်းခံ ရပြီး ကြီးလေးသောပြစ်ဒဏ်စီရင်ခံ ရ ခြင်း
ကြောင့် ဖြစ်စေ၊ ပြစ်မှုကျူးလွန်သည်မှ ာ အလေ့ အကျင့်
ကဲ့ သို့ ဖြစ်နေခြင်းကြောင့် ဖြစ်စေ ဝန်ထမ်းအား လက်ရှိ
ရာထူ း၌ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်းမှ ထု တ်ပယ် ခြင်းကို
ဆို သည်။ ဤပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်ရာ၌-
(၁) ရာထူ းမှ ထု တ်ပယ်ခြင်းခံ ရသည့် ဝန်ထမ်းသည် ဤသို့
ရာထူ းမှ ထု တ်ပယ်ခြင်းခံ ရသည့် နေ့မှ စ၍ လစာနှ င့်
စရိတ် ထု တ်ယူ ခွင့် ဆုံ းရှုံ းသည့် ပြင် အမှု ထမ်းသက်
နှ င့် ပင်စင်ခံ စားခွင့် လည်းဆုံ းရှုံ းသည်။ သို့ရာတွင်
တည်ဆဲနည်းဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်းများနှ င့်
အညီကရု ဏာကြေးကို လျှောက် ထားခွင့် ရှိသည်။
(၂) ရာထူ းမှ ထု တ်ပယ်ခြင်းခံ ရသူ အား နောင်တွင်
ဝန်ထမ်းအဖြစ် ဝန်ကြီးဌာနနှ င့်အဖွဲ့အ စည်း

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
123

အကြီးအမှူး၏ သဘောတူ ညီချက်ဖြင့် ပြန်လည် ခန့်

ထားခွင့် ရှိသည်။
(ဈ) ဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ ထု တ်ပစ်ခြင်းဆို သည်မှ ာဝန်ထမ်းကျင့် ဝတ်
ပျက်ယွင်းမှု၊ စည်းကမ်းဖောက်ဖျက်မှုနှ င့် တာဝန် ပျက်ကွက်
မှုတစ်ခု ခု ကြောင့် ဖြစ်စေ၊ ဥပဒေကြောင်းအရ
တရားရုံ း၏ကြီးလေးသော ပြစ်ဒဏ်စီရင်ခံ ရမှုကြောင့် ဖြစ်စေ
ဝန်ထမ်းအားဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်း၌ ဆက်လက် ထားရှိရန် မ
သင့် လျော်သဖြင့် ဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ ထု တ်ပစ် ခြင်းကို
ဆို သည်။ ဤပြစ်ဒဏ်ကို ချမှ တ်ရာ၌-
(၁) ဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ ထု တ်ပစ်ခြင်းခံ ရသူ သည် ဤသို့
ထု တ်ပစ်ခြင်းခံ ရသည့် နေ့မှ စ၍ လစာနှ င့် စရိတ်
ထု တ်ယူ ခွင့် ဆုံ းရှုံ းသည့်အပြင် အမှုထမ်း
သက်နှ င့်တကွ ပင်စင်ခံ စားခွင့် လည်းဆုံ းရှုံ း သည်။
(၂) ဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ ထု တ်ပစ်ခြင်းခံ ရသူ ကို ဝန်ထမ်း
အဖွဲ့အစည်း တစ်ရပ်ရပ်တွင် ပြန်လည်ခန့်ထား ခြင်း
မပြုရ။

နိဂုံ း
၁၇။ နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်းဥပဒေနှ င့်နည်းဥပဒေများကို နားလည်သိရှိထားခြင်းအားဖြင့် မိမိဌာန၊ အဖွဲ့
အစည်း၏ လု ပ်ငန်းကိစ္စရပ်များကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင်လည်းကောင်း၊ ဌာနတွင်းဝန်ထမ်း
ရေးရာကိစ္စရပ်များ စီမံ ခန့်ခွဲရာတွင်လည်းကောင်း သင့်လျော်၊ မှ န်ကန်၊ ညီညွတ်၊မျှတပြီး၊ တိကျ
သည့်လု ပ်ဆောင်ချက်များဖြင့် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နို င် စွမ်းများရရှိမည်ဟု ယုံ ကြည်
မျှော်လင့်မိပါသည်။

ရည်ညွှန်ကို ကစအု ပ်မျ

- နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်ဥပဒေ (၂၀၁၃)
- နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်ဥပဒေပြင်ဆင်ချက်မျ(၂၀၁၆၊၂၀၁၈)
- နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်နည်ဥပဒေမျ (၂၀၁၄)
- နို င်ငံ့ ဝန်ထမ်နည်ဥပဒေပြင်ဆင်ချက်မျ(၂၀၁၇၊၂၀၂၀)

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
124

အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေဘသရပ်

အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ
နိဒန်
ယနေ့ကမ္ဘပေတွင်
နို
င် ငံ နို င်ငံ
များ
အ ချ မျအချင်ချင်
င်း
ချင်း ဆ က် ဆက်ဆံ
ဆံ ကြရတွင်
ကြရာတွင် စီပွရေ၊
လူ လူ မှု၊ရေ၊
မှု
ရေး
သိပ္ပံ နှ င့် နည်ပည၊ နိုနို
င်ငံ
င် ရေ၊
ငံရေး ၊ယဉ်ကျေမှု
ယ ဉ်
ကျေး မှု ဘက်ပေင်စုံ ပြု
ထိတွေ့ဆက်ဆံ
ကြပြီး မှု ပြုကြပြီ
တို တက်လသေ သ တ င်း
နည်း ပသတင်နည်ပည၊
ညာ ၊ ဆဆက်သွယ်ရေကိရိယမျ၏
က်သွယ်ရေးကိ
ရိ ယာ များ
၏

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
125

စွမ်ပက၊ ဂြို
လ်ဂြိုလ်ထု
ထု ဆက်သွယ်ရေစနစ်မျကြေင့်
ဆ က် သွ ယ်
ရေးစနစ်များ
ကြောင့်
လည်ကေင်၊လျင် လျင်မြန်သေ
မြန်သော လေကြေင်
လေကြော င်း ပို့ဆေင်ရေ၊ ရေကြော
ရေကြေင်ပို့ဆေင်ရေ
င်း
ပို့
ဆော င်ရေး
မျကြေင့် လည်ကေင်
လ ည်း
ကော င်း တစ်နို င်ငံ နှ င့် တစ်နို င်ငံ ထိတွေ့မှုမျ အကြိမ်မျလကြရပသည်။
ထိုသို့ ထို သို့
မျပြလသည်နှ အင့်ပြ
အမျှ
ည် ပြည် ဆို
င်
ရာအပြည်ပြည်ဆို င်ရ ဆ က် ဆံဆက်ဆံ
ရေး နှ ရေနှ
င့်
ပတ်သင့်က်
ပတ်သက်
သေ ပြဿနအသစ်မျလည် ဖြစ်ပွားလာ ရသ ည့် ဖြစ်ပွလရသည့်
အ တွ က် အတွက် အ ဆို အဆို
ပါ
ပြဿ ပပြဿန
နာ
မျကို အအဖြေရှ
ဖြေ ရှာ
ရာရ၌
၌ တရမျှတမှု၏စံတ ရား တမျအဖြစ်
မျှ မှု
၏ စံများ
အ ဖြ စ်သတ်မှ တ် သ တ် မှ
တ်
ထသေ ဥပဒေသဘေတရမျ၊
ဥပဒေ သ ဘော တ ရား များ
၊ လမ်ညွှန်ချက်မျ၊
လ မ်းညွှ
န်ချ
က်များ
၊
အကြံ ပြုချက်မျကို
အအခြေခံ
ခြေခံ ၍စ၍စဉ်စဆုံ
ဉ်း
စား
ဆုံးဖြ ဖြတ်ကြရပသည်။
တ် ကြရပါ သ ည် ။
ရည်ရွယ်ချက်
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏ အ ခြေ အခြေခံ
ခံ
စည်းမျ စည်မျဉ်၊
ဉ်း
၊ စည်ကမ်မျ
စည်း
က မ်း များ
နှ င့် အယူ အဆမျကို သိသိရှိနလည်စေရန်နှ
ရှိ
နား
လ ည်စေရန် နှင့်
င့် နို င်ငံ နို
င်
ငံ
တစ်နို င်ငံ ၏ နယ်နိမိတ်ပို င်ဆို င်မှုကို သိရှိစေရန် ရည်ရွယ်ပသည်။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏အဓိပ္ပ
အ ဓိ
ပ္
ပာယ် ယ်
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေသည် နို
င်
ငံ အ ချ နို င်ငံ
င်း
ချ င်း အချင်ချင် သို့မဟု
သို့ မဟု တ် တ်
နို င်ငံ မျနှ င့် အ အဖွဲ့အအ
ဖွဲ့ စည်မျ
စည်းများ သို့မဟု တ် သို့ မဟုတ်နို င်ငံ မျနှ င့် နို
င် ငံ
များ
နှ
င့်
လူ ပု ဂ္ဂိုလ်မျ အကြဆက်ဆံလို ကြရတွင်
က် နာ လို က်န
ရမည့် စည်း ရမည့်
မျ ၊စည်မျဉ်၊
ဉ်း
စည်ကမ်မျကို စု ပေါ င်း စုခြ
ထားပေင်ထခြင်ဖြစ်ပသည်။
င်း
ဖြစ်
ပါ
သ ည် ။ အပြည်ပြည်
အ ပြ ည် ပြည်
ဆို င်ရ ဥပဒေသည် အပြည်ပြည်ဆို င်ရဆက်ဆံ နည်းရေလ မ်း နည်လမ်မျကို
များ
ကို စုစည်း စု စည်
ထသေ ခို ခို သ
င်
မာ င်မသည့်‌
ည့် ‌ မူ ဘေင်တစ်ခု မူဘော တလည်ဖြစ်သည်။
င် စ်ခု လ ည်း
ဖြ စ်
သ ည် ။ တစ် တ စ်
နည်အဖြင့် ဆို သေ အ ပြ ည် ပြ ည် အပြည်ပြည်ဆို
ဆို
င်ရာ
ဥပဒေသ ည် င်ရဥပဒေသည် က မ္ကမ္ဘ
ဘာ့နို င်နို င်ငံ
ငံ
မျ အချင်ချင်ဆက်ဆံ တ ကြရတွင်
စ် ပြေး ညီ လေး စား
လိုတစ်ပြေညီလေစလို
က် နာသ င့် သ ည် က်နသင့် သည်
ဟု နို င်ငံ အမျစု က ခံ ယူခံထား
ယူသထသည့်
ည့် ကျင့်ကျဆေင်ရန်ဝတ္တ
င့်ဆော င်ရန် ဝတ္ရမျတရား
များ
ကို ပေင်စပ်ထသေ ဝတ် ကျင့်ဝတ်
ကျင့် နှနှလု
င့်င့်လု
ပ် ပ်ထုံ
ထုံးလု လု
ပ် ပ်နည်မျ
နည်း များ
ကို ဆို လို ပသည်။ ဤ သို့ ဤသို့ခံ
ခံယူ ထား ယူ ည့်
သ ထသည့်အတို
အ တိုင်း
လ ည်းင်လည် ယဉ်ကျေ
ယ ဉ် ကျေး
သေကမ္ဘနို င်ငံ အမျစုအ ပြ ည် ကပြ ည် ဆိုအပြည်ပြည်ဆို
င်
ရာ
ဥပဒေ၏ င်ရဥပဒေ၏ မူ သ ဘော မူတ
သဘေတရ
ရား
မျကို လေးလေစလို
စား က်နလေ့
လို
က်နာ လေ့ ရှိကြပသည်။
ရှိကြပါ သ ည်။

အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ(၂)မျိုရှိပြီ အမျဆို

အ များ
ဆို အင်အပြည်ပြည်
င် ပြ
ည်ပြ
ည်
ဆို င်ရဥပဒေ (Public International Law) နှ င့် ပု ဂ္ဂလိကဆို င်အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ (Private
International Law) တို့ဖြစ်ပသည်။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏သဘ၀
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေသည် ဥပဒေသ က် ဥပဒေသက်သက်သ
သ က် သာ မဟုမဟု
တ် တ်ပဲ
ပဲ
ယင်၏ထူ ခြမှုမျ နှ င့် နှ င့် အကျိုသက်ရေက်မှုမျမှ
အ ကျိုးသ က်ရော
က် မှု
များ
မှာ
အစဉ်တစို က် ကြီထွလျက်ရှိသည်။
ထို့
အ ပြ င် ထို့အပြင်
အ ပြ ည်ပြအပြည်ပြည်ဆို
ည် င်
ရာဆို င်ရ
ဥပဒေသည် လူ သမျိုနွယ်တစ်ရပ်လုံ
အ သ က် ရှင် တအသက်ရှ
ရပ် ည်ရေး င်ရပ်တည်ရေအတွက်
အ တွ က်
အရေကြီ သ သည့်
ည့် နျူကလီယလက်နက်နှ
နျူးက လီး
ယား
လ က် င့်နက်
နှ
င့်ပတ်၀န်ကျင် ပတ် ၀န်း
ကျင်
ဆို င်ရ ကိစ္စရပ်မျနှထိ
င့်ထိတွေ့ဆက်စပ်လျက်ရှိပသည်။
တွေ့ဆ က်စပ် လျက်ရှိ ပါ
သ ည် ။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေပေပေက်လပုံ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
126

၁၆၄၈ ခု နှ စ်တွင် ဥရေပ၌ အ အနှ နှ စ် စ်သုံ

သုံးဆ ဆယ်
ယ် စစ်ပွဲပြီဆုံ
စစ် ပွဲ
ပြီး
ဆုံး
ပြီနေက်
ဝက် ဝက်စ်ဖလီယ
စ်ဖာ
လီ ယာ (Westphalia) စစ်ပြေငြိမ်စချုပ် ပေါ် ပေပေက်ခဲ့
ပေါ
က် ခဲ့ပါသ ည် ပသည်။
။
ထို့နေက်ပို င်တွင် ဥရောပနို င်ဥရေပနို င်ငံ
ငံ အချင်ချင်တွင်
အ ချ င်းချ
င်း
တွ င်
လည်ကေင်၊ ဥရောပဥရေပနှ
နှင့်င့် အရှ တို က်ရှိနို
အာရှ င်ငံက်
တို မျအကြ
ရှိ
နို
င်
ငံများ
အ ကြား
တွင်လည်ကေင်၊ ဆ က် ဆက်ဆံ
ဆံ မှု
များမှုမျ တို တက်မျပြလခဲ့
တိုး တ က် ရမှ
များ
ပြား
လာခဲ့
ရာမှ
အပြည်ပြည်ဆို င်ရ ဆက်ဆံ ရေနှ င့် ပတ်ပတ်သက်သေ
သ က် သော ဓလေ့ ထုံ ထုံး
ဓလေ့ တမ်အစဉ်အလ
တ မ်း
အ စဉ် အ လာ
အသစ်မျ ထပ်မံ ပေပေက်လခဲ့
လာ
ခဲ့
ပါသ ည် ပသည်။
။
၁၇၊ ၁၈ နှ င့် ၁၉ ရစု မျတွင်
နို
င်
ငံ နို င်ငံ မျ၏ အချုပ်အခြအဏ
များ
၏ အ ချု
ပ်
အ ခြာ
အာဏာ
ပို င်ဆို င်မှုအပေ အယူ အဆ သဘေတရမျဖွံ့ဖြိုတို
အ ဆိုပါ ရာ တက်လခဲ့
စု နှစ် ပသည်။ အဆို ပရစု နှ စ်
မျအတွင် ပေါ်
ထွပေထွန်ခဲ့
သောသေ
န်း
ခဲ့ ဥပဒေပညအကျေအမေ
ဥပဒေပညာ အ ကျော်အ မော်
ပု ဂ္ဂိုလ်ကြီမျ၏ ရေသချက်နှ
ရေး
သား
ချက်နှ
င့် င့် ကျမ်စအု ပ်မျသည် ကျမ်းစာ
အု
ပ်
များ
သ ည်
ယနေ့သုံ စွဲနေသေ အ ပြ ည်အပြည်ပြည်ဆို
ပြ ည် ဆို
င်
ရာ
ဥပဒေ င်ရဥပဒေ၏
၏ အခြေခံ
အ ခြေအုအု
ခံတ်မြစ်
တ်မြစ်
ဖြစ်သည့် စည်မျဉ်၊စည်ကမ်မျကို
စည်း
က မ်း
များ
ကို ပေါ်ပေထွန်စေပသည်။
ထွ န်း
စေပါသ ည် ။
၁၉ ရစု တွင်ဥရော ဥရေပနှ
ပနှ င့်င့် ဥရေပပြင်ပတွင်
ဥရော ပပြင်ပတွ င် အင်အကြီ အ င်
အား
ကြီး
နို င်ငံ မျ ထွန်ကလ၍ လ ည်း လည်ကေင်၊
ကော င်း
၊ အအပြည်ပြည်ဆို
ပြ
ည်ပြည် ဆိုင်ရ
င်ရာ ကူ သန် ကူး
သ န်း
သွလမှုမျ ခေတ် ခေတ်မီတို
မီတိုး
တ က် တက်လ၍
လာ ၍ လည်ကေင်၊ လ ည်း
ကော င်း
၊
စစ်လက်နက်ပစ္စည်မျ၏ အ ဖျအဖျက်စွမ်အကြီမလ၍လည်ကေင်၊
က် စွ
မ်း
အား ကြီး
မား
လာ ၍လ ည်း ကောင်း
၊
သိပ္ပံ နှ င့် နည်ပညဆို င်ရ တီ ထွ င် တီထွင်မှုမျ
မှု
များ တို တက်မျပြ
တိုး
တ က် များ
ပြား
လ၍လည်ကေင်၊ အ ပြည် ည်အပြည်ပြည်
ပြ ဆို
ဆို
င် င်ရဆက်ဆံ
ရာဆ က်ဆံ ရေကိစ္စ
ရေးကိစ္ မျကို
စများ
ကို
စည်စနစ်ကျနအေင် လု ပ်ဆောင် မလု
ပေး ပ်ဆေင်ပေမည့်
ည့် ဥပဥပဒေစနစ်တစ်ခု
ဒေစနစ် တ စ်ခု
အလျင်အမြန်လို အပ်ကြေင် နိုင်
နို င်ငံ
ငံ အလုံ
အား ကက
လုံး နလည်သဘေပေက်
နား
လ ည် သ ဘော ပေါ
က်
ခဲ့ ကြပသည်။

၁၈၆၄ ခု နှ စ်တွင် ပထမအကြိမ်ဂျနီဗကွန်ဗင်ရှ

၁၉၁၄ င်ကို
မှ ကျင်ပခဲ့
၁၉၁၈ပြီ ၁၉၁၄ ခု မှ ၁၉၁၈ ခု
နှ စ်အထိ ပထမကမ္ဘစစ် ဖြ
ဖြစ်ပွခဲ့
စ်
ပွား
ခဲ့
ပါ သပသည်။
ည်
။ ၁၉၁၉ ခု နှ စ်တွင် ၁၉၁၉ ခု
နှ
စ်
တွ င်
နို င်ငံ ပေင်ချုပ် အ သ အသင်ကြီ
င်း
ကြီး ပေပေက်ခဲ့
ပေါ် ပေါ
က်ပြီ
ခဲ့ပြီး၁၉၁၉ ၁၉၁ ခု၉ နှ စ် ခု
နှ
စ်
တွင် အပြည်ပြည်ဆို င်ရအလု ပ်သမအဖွဲ့
ပေါ်
ပေါက်
ခဲ့
ပါသ ပေည် ပေက်ခဲ့ ပသည်။
။
၁၉၂၁ ခု နှ စ်တွင် အပြည်ပြည်ဆို င်ရတရရုံ
တကို
ည် ထောတည်ထေင်ခဲ့
င် ပြီးပြီ၁၉၃၁၉၃၉
ခဲ့ ၉
မှ ၁၉၄၅ ခု နှ စ်အထိ ဒု တိယကမ္ဘစစ် ဖြ
ဖြစ်ပွခဲ့
စ်
ပွား
ခဲ့
ပြီး ပြီနေက်
နောက် ၁၉၄၅ ၁၉၄၅ ခု ခု
နှ စ်တွင် ကမ္ဘကု လသမဂ္ဂ ပေါ်
ပေါက်လာပေပေက်လခဲ့
ခဲ့
သ ည်။ သည်။ထို့ နောထို့နေက်
က် ၁၉၄၈
၁၉၄၈
ခု နှ စ်တွင် အပြည်ပြည်ဆို င်ရ လူ့အခွင့် အရေ ကြေညစတမ်ပေပေက်လခဲ့၁၉၄၉ ခု စ်ပြီ ၁၉၄၉ ခု နှ စ်
နှ
တွင် ဂျနီဗကွန်ဗင်ရှ
ကျင်း
ပခဲ့င်ကို
သ ည် ကျင်ပခဲ့
။ သည်။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏၀တ္တ ရမျ
ခေတ်သစ်အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေကနဦအစတွင်
“တူ ညီ ဆ န္ ဒ” တူ ညီဆန္ဒ
မှာ
အ ပြ မှ အပြည်
ည်
ပြည် ဆို င်ရဥပဒေ၏အ ခြေ အခြေခံ
ခံ
၀တ္ တရား ၀တ္တ
တ စ် ရတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီ
ရပ်ဖြ
စ်
ပြီး အပြည်
အ ပြ
ည်
ပြည်ဆို င်ရ ဥပဒေထုံ တမ်ဓလေ့
စည်း
မျ အစည်မျဉ်အဖြစ်
ဉ်း ဖြစ် အ အသွင်ကူ
သွင် ကူးပြေင်
ပြော
င်း
လပသည်။ သို့
ဖြ စ် သို့ဖြစ်ရ
ရာ နို င်ငံ မျအကြနလည်သ‌ဘေ
နို
င်
ငံများ
အ ကြား
နား
လ ည် သ ‌ဘော
တူ ညီမှု အပေအ‌ခြေပြေ၍
အ ပြည် ပြ ည် အပြည်ပြည်ဆို
ဆိုင်
ရာ င်ရထုံး ထုံဓတမ်ဓလေ့
တ မ်း လေ့များ မျ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
127

ပေပေက်လပသည်။ သို့
ဖြ င့်ကုလ သ မသို့ဖြင့်
ဂ္ဂပဋိ ကုဉာ
လသမဂ္ဂ
ဉ်
စာ
တ မ်း သ ည်ပဋိဉဉ်စတမ်သည်
ကု လသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီ လက်အေက်ခံ အဖွဲ့ စင်
တွ ည်မျ တွင်
အ ရေး ပါအရေပသည့်
သ ည့်
စည်မျဉ်၊စည်ကမ်မျကို
ပြဋ္
ဌာန်း ပေးသ ပြဋ္ဌ
ပါ ည် ။ န်ပေပသည်။ အအချိန်ကလ ချိန်ကာ လ ရွှေ့ ရွှေ့
လျလမှုနှ င့် အတူအ ထွေ ထွေအထွေထွေညီလခံ
ညီလာ ခံ မှာ ကြီမှ
ကြီး အအင်အတေင့်
င်အား
တော တတင်
င့် င်း
ခို င်မလပြီ ကု လကုသလသမဂ္ဂ
ဂ၏ ၏
မဂ္ အရေအပဆုံ
အ ရေး အဖွဲ့
အ ပါ အအဖွဲ့
ဆုံး စည်
အ စည်းဖြစ်လပ ဖြ စ်
လာ
ပါ
တေသည်။ခေတ် ခေတ်သစ်
သ စ် အအပြည်ပြည်
ပြ
ည်ပြည် ဆို င်ရဥပဒေ၏ဆိုင် ဥပဒေ၏တမူ ထူ ကဲသ
ရာ တ မူထူး ကဲသ
ည့် ဝိသေသလက္ခဏမှ ၎၎င်ကို
င်းကို ဥဥပဒေပြုကွန်ဖရင့်
ပဒေပြု ကွ န်ဖရင့် မျတွင်
များ
တွ င် သ သာ
မက ဥပဒေဖန်တီပေသည့် အို
ပက် ၊အို ပက်၊ အို အို
အီးအီစီဒီစသေ
စီ
ဒီစသော ကွန်ဖရင့်
ကွန်ဖရင့်
မျတွင်လည်တွေ့ရှိရပသည်။
ပါသ ည် ။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏အရင်အမြစ်မျ
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏ အ ရင်း အအရင်အမြစ်မျကို
မြ စ်
များ
ကို မူ လမူလ
အရင်အမြစ်မျ (Primary sources)နှ င့် တစ်ဆင့် ခံ အရင်အမြစ်မျ(Subsidiary sources)ဟူ ၍ ခွဲခြ
ကြည့်‌နို င် ပသည်။
လ အမူရ
မူ လအရင်အမြစ်မျ
င်း
အ မြ များ (Primary sources) တွင် နို င်ငံ အချင်ချင်
စ် ချုပ်ဆို
ချု
ပ်
ဆို
သေ စချုပ်မျ၊ အ ပြ အပြည်ပြည်ဆို
ည်ပြည်ဆိုင်ရာ င်ရဓလေ့
ဓလေ့ ထုံး
စံ ထုံ
များ
နှ စံ မျနှ င့်
င့်
ယေဘူ ယျသဘေတရမျ ပါဝင် ပဝင်
ပါ ပသည်။
သ ည် ။ တတစ်ဆင့်
စ် ခံ အရင်အမြစ်မျ
ဆ င့်
ခံ
အ ရင်း
အ မြ များ (Subsidiary sources) တွင်
စ်
တရရုံ မျ၏ ဆုံး
ဖြ ဆုံချ
တ် ဖြတ်ချက်မျနှ
က် င့်င့်
များ
နှ ဥပဒေပညရှ
ဥပဒေင်တို့၏
ပညာ ရှင် တို့
၏
ရေသချက်မျပဝင်ပသည်။
ပါဝင် ပါ
သ ည်
။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ စည်း မျစည်မျဉ်စည်ကမ်၏
ဉ်း စည်းက မ်း
၏ အရင်အမြစ်
အ ရင်း အ မြ
စ်
မျသည် ဥပဒေ ဥပဒေ အခြေခံ
အ ခြေသဘေတရမျနှ
ခံသ ဘော င့် များ
တ ရား င့်ကွဲပြ
နှ ကွဲ
ပြား
သေလည် ဥပဒေ ဥပဒေစနစ်၏
စနစ် ၏ အခြေခံ သဘေတရ
အ ခြေ ခံသ ဘော တ ရားမျနှ င့် များ
နှင့်
နှီနှေ ဆက်နွယ်လျက်ရှိသည်ဟု
ဆိုနိုင် ပေသ ည် ။ ဆို နို င်ပေသည်။
အ ပြ ည်ပြ ည် ဆိုင်အပြည်ပြည်ဆို င်ရ
ရာ
ဥပဒေ အရင်မြစ်မျကို အော က် အေက်ဖေပြပအတို
ဖေါ်
ပြပါ
အ တိုင်းအင်မျိုး အမျိုစ
စား (၅) မျိုခွဲခြသ တ် သတ်မှ
မှတ် တ်နို
နို
င်
ပေ င်ပေ
သည်-
(က) အပြည်ပြည်ဆို င်ရကွန်ဗင်ရှ င်မျ
(ခ) အပြည်ပြည်ဆို င်ရဓလေ့ ထုံ စံ မျ
(ဂ) နို င်ငံ မျကအသိအမှ တ်ပြုထသည့်
အ ထွေ ထွေ ဥပဒေစည်း မျ အထွေထွေဥပဒေစည်မျဉ်
ဉ်း
မျ
(ဃ) အပြည်ပြည်ဆို င်ရတရရုံ ဆုံး
ဖြ ၏ဆုံ
တ် ချ ဖြတ်ချက်မျနှ
က် င့် င့်
များ
နှ
(င) နို င်ငံ တကအဖွဲ့ အတ်
ဆုံး
ဖြ စည်မျ၏ဆုံ
ချက် များ ဖြတ်ချက်မျ
အမျပြည်သူ နှ င့် ဆို င်သည့် အ ပြ ည်ပြည်ဆို
င် ရာဥအပြည်ပြည်ဆို
ပဒေနှ င့်
ပုဂ္ဂလိ င်ရဥပဒေနှ
က င့် ပု ဂ္ဂ လိက
နှ င့် ဆို င်သည့် အပြည်ပြည် ဆို င်ရဥပဒေကွဲပြခြနခြင်
ကွဲပြား
ခြားနား
ခြ င်း
အမျပြည်သူ နှ င့် ဆို င်သည့်အ ပြ ည် ပြ ည် ဆိုင်ဥအပြည်ပြည်ဆို
ရာ ပဒေနှ င့် င်ရဥပဒေနှ င့်
ပု ဂ္ဂလိကနှ င့် ဆို င်သည့် အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေမျ၏ အ ဓိ က ကျအဓိကကျသည့်
သ ည့် ကွဲ ကွဲပြ
ပြား
ခြနချက်မျမှ
အော က် ပါအေက်ပအတို
အ တို င်း ဖြစ် သ င်ဖြစ်သည်ကို
ည် ကိုတွေ့
ရှိရတွေ့ရှိရပသည်
ပါ သ ည် -
(က) အမျပြည်သူ နှ င့် ဆို င်သည့် အ ပြ ည် ပြ ည် ဆို
င်
ရာ ဥအပြည်ပြည်ဆို
ပဒေသ ည် င်ရဥပဒေသည်
နို င်ငံ မျနှ င့် သ သက်ဆို
က် ဆို
င် င်လေ့
လေ့ ရှိပသည်။
ရှိ
ပါ ။ ပု ဂ္ဂ လိကနှပု
သ ည် ဂ္
ဂလိ က နှ
င့် ဆို င်သည့် အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေမှလူ ပု ဂ္ လူ ပု ဂ္ဂိလ်
ဂို ုလ်တစ်ဦ
တ စ်ဦး
ချင်စီနှရှိင့်သ
ပါ သက်ဆို
ည် ။ င်လေ့ ရှိပသည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
128

(ခ) အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏ ဓလေ့ ဓလေ့

ထုံးတ မ်း ထုံင်
ဆို တမ်ဆို
ရာ င်ရ
စည်မျဉ်၊ စည်း စည်ကမ်
က မ်း မျကို များ
ကိုနို င်ငံ တစ်နို င်ငံနို
၏
င် ငံ တ စ် နို
င်
ငံ
၏
ပြည်တွင်ဥပဒေအစိတ်ပို အ ဖြစ် င်တစ်ရပ်
သာ အဖြစ်သ
ထ ည့် သွ င်း ထည့် သွင်
စဉ်စပသည်။
(ဂ) အမျပြည်သူ နှ င့် ဆို င်သည့်
အ ပြ ည် ပြ
ည်ဆိုင်ရာဥအပြည်ပြည်ဆို
ပဒေသ ည် င်ရဥပဒေသည်
နို င်ငံ မျအလုံ အ တွ အတွက်
က် တူတူ
ညီပြီ
ညီ ပြီး တန်တူ ရည်တူတ န်း တူ ဖြစ်က
ရည် တူ ဖြ
စ်
ကာ
ပု ဂ္ဂလိကနှ င့် ဆို င်သည့် အပြည်ပြည် ဆို င်ရဥပဒေမှ နို
င်ငံနို င်ငံ မျ
များ
အလို က် ကွဲပြခြနနို င်ပသည်။
(ဃ) အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေတွင် အ ဓိ
က အား အဓိကအဖြင့်
ဖြင့် နိုင်
နို င်ငံ
ငံ မျ
များ
အချင်ချင် ဆက်ဆံ
ဆ က် ဆံ ၌ရ၌
ရာ အသိအမှအတ်ပြုသည့်
သိ အ မှ တ် ပြု သ ည့်
စည်မျဉ်၊စည်ကမ်မျ ပါ
၀င်ပြီး ပ၀င်ပြီ ၎င်း ၎င်စည်မျဉ်၊
စည်း မျ ဉ်း
၊
စည်ကမ်မျ အ များ အမျစု
မှာမှ
စု အပြည်ပြည်ဆို
အ ပြ ည် ပြ
ည် င်ရ
ဆို ရာ ဓလေ့ ဓလေ့
င်
ထုံ တမ် များ
နှမျနှ င့်
င့် စချုပ်စတမ်မျမှစာချုပ် စာတ မ်း များ
မှ
ပေထွက်လခြင်ဖြစ်ပသည်။
ပု ဂ္ဂလိ က နှ င့် ပု ဂ္ဂ လိကနှ ဆို င်သင့် ည့် ဆို င်သည့်
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပ‌ဒေမှ ပြ ည်တွပြည်တွင်ဥပဒေ
င်း
ဥပဒေ ပြဋ္ဌ
ပြ ဋ္ဌာန်းန်
ခြင်ဖြင့် ဘောဘေင်ခတ်ထ၍
င်
ခတ် ထား၍ သက်ဆို သ င်ရနို
က် င်ငံ
ဆို မျ
င်
ရာ နို
င်ငံများ
ရှိ တရရုံ မျက အ သိ အအသိအမှ
မှတ်ပြု တ်ပြုပြီ
ပြီး တရစီရင်
တ ရား စီရင်
ဆုံ ဖြတ်လေ့
ရှိ
ပါသ ည် ရှိပသည်။
။

အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏အနည်ချို့ယွင်ချက်မျ
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏ ဖွံ့ ဖြိုး
တိုးတဖွံ့ဖြိုတို
က် မှု တက်မှုနှ
င့် င့်
နှ အအ
ကြုံ ၀င်မှုသည်တ စ်
စတ စ် တစ်စတစ်စဖြင့်
စဖြင့် အအစဉ်တစို
စဉ် တ စို က် က် ကြီထွကျယ်ပြ
ကြီးထွား ကျယ် ပြ
န့်လျက်ရှိသေလည် မြို့
ပြ မြို့ပြဥပဒေနှ
ဥပဒေနှ င့် င့် နှိုင်ယဉ်လေ့
နှို
င်းယလမှု
ဉ်လေ့ လာမှု
ပြုရတွင် အပြည်ပြည်
အ ပြ ည် ပြ ည် ဆို င်ရဥပဒေ၏
ဆိုင် ရာ ဥပဒေ၏ အနည်ချို့ယွင်အား နည်း ချို့ယွ င်း
ချက်မျကို အောအေက်ပအတို
က်
ပါအ တို င်တွေ့ရှိရပသည်
င်း
တွေ့ ရှိ
ရပါ သ ည် -
(က) အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏ အ ကြီး အကြီမဆုံ
မား
ဆုံး
ချို့
ယွ ချို့ယွင်
င်း
ချက်မှ ၎င်၏ဥပဒေမျ စည်း မျ ၊စည်မျဉ်၊
ဉ်း စည်းစည်ကမ်မျ
က မ်းများ
အကျိုသက်ရေက်မှုရှိစေရေအတွက်
ထိ ရော က် သ ည့် အုထိရေက်
ပ်ချု
ပ် သည့် အု ပ်ချုပ်
ရေဆိုအာ င်ရအဏသက်‌ရေက်မှုကင်မဲ့
ဏာသ က် ‌ရော က်မှု က င်မဲ့နေခြ နေခြင်။
င်း။
(ခ) အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေတွင် ထိ ရော က် ထိရေက်မှုရှိသည့်
မှုရှိ
သ ည့် ဥပဥပဒေ
ဒေ
ပြဋ္ဌန်ရေဆို
ယ န္ င်ရယန္တ
တရားမရှိ ခြ ရမရှိခြင်။
င်း
။
(ဂ) အပြည်ပြည်ဆို င်ရ တရရုံ တွင်မဖြ မဖြစ်မနေ
စ်
မနေ စီရင်ပို
စီရင် င်ခွင့်
ပိုင်ခွ င့်
အဏသက်ရေက်မှုမရှိခြင်။
သ က် ရောက် မှု မရှိ
ခြ င်း
။
(ဃ) ထိရေက်သည့် အ ရေး ယူ အရေယူ ပိတ်ဆို့မှုမရှိခြင်ကြေ
ပိ
တ် ဆို့မှုမရှိ
ခြ င်း
ကြော
င့် အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥဒေ စည်း စည်မျဉ်၊
မျ
ဉ်း
၊ စည်ကမ်မျ
စည်း က မ်း များ
မကြခဏချိုဖေက်ခံ
ချိုး
ဖေါက် ခံ နေရ နေရခြင်။
ခြ င်း
။
(င) အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ သြဇာ သြဇအဏသက်ရေက်မှု
အာ ဏာ သ က် ရော က်မှု ယန္တ
ယ န္ ရ
တရား
အနည်ခြင်။
ခြ င်း
။
(စ) နို င်ငံ မျ၏ ပြ ပြည်တွင်စီရင်ပို
ည် တွင်း
စီရင် ပို
င်င်ခွင့်
ခွ င့်
အာ အဏ
ဏာ
အတွင် ကျရေက်သည့် များကိစ္စရပ်
တွ င် မျတွင်
အ ပြ ည် ပြအပြည်ပြည်
ည်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
129

ဆို င်ရဥပဒေ၏ ကြား

၀င် ကြ၀င်ဆေင်ရွက်နို
ဆော င်
ရွ
က်နို
င် ခွ
င့်
ကိုင်ခွင့် ကို
လွန်စွ ကန့်သတ်မှုရှိခြင်။
(ဆ) နို င်ငံ မျပြည်တွင်ဥပဒေတို့နှ
နှို
င်းယ ဉ် င့် အ ခါ နှိုင်ယဉ်သည့်အအခ
သ ည့် ပြ ည် အပြည်
ပြည်ဆို င်ရဥပ‌ဒေ စည်း
မျ စည်မျဉ်၊
ဉ်း
၊ စည်ကမ်မျမှ
စည်း က မ်းများ
မှာ
မရေမရရှိခြင်။
(ဇ) ကမ္ဘတစ်ဝှ မ်ဖြစ်ပွသည့်
ရေး ရာကိ စ္စရပ် ရေရကိစ္စ
များ
တွင် ရပ်မျတွင်အ ပြ ည် အပြည်
ပြည်ဆို င်ရ ဥပဒေသည် ငြိမ်ချမ်ရေနှ
လုံင့်ခြုံ
ရေး လုံကို
တို့ ခြုံ ရေတို့ကို
ထိန်သိမ်နို
မရှိ
ခြ င်စွမ်မရှိခြင်။
င်း
။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏စည်မျဉ်မျ
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏ စည်း မျ စည်မျဉ်မျအရ
ဉ်း
များ
အရ နို င်ငံနို
င်
ငံ
မျသည် အ ပြ အပြည်ပြည်ဆို
ည် ပြ ည် ဆို ရာင်ရ
င် ဥပဒေဥပဒေစနစ်တွင်
ဥပဒေဥပဒေစနစ် တွ င် အဓိကကျအ ဓိ က ကျ
င့် သုံ ဆေင်ရွက်သူ မျဖြစ်သည်။
နို
င်
ငံ
များ
အား လုံးသ ည် နို င်ငံ မျအလုံ သည်
အချုပ်အခြအဏပို င်ဆို င်မှုတွင်တ န်း တူ ညီမျှ အ ခွတန်တူ
င့်
အ ရေး ရှိညီမျှအခွင့်
သ ည် ။ အရေရှိသည်။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရ ဥပဒေ၏ သြဇအဏသည် တိ ကျစွာဖော် တိကျစွဖေပြထခြင်မ
ပြ ထားခြ
င်း
မ
ရှိဘဲ နို င်ငံ မျက မိမိဆန္ဒ
မိ
မိဆ န္
ဒ အလျေက် အ လျော က်ပူ ပေင်ပဝင် ပူး ပေါင်း
ပါ
ဝင်
ဆေင်ရွက်မှုအပေအား ထား မှီနေရအထမှီခို
ခို သ ည် ။ နေရသည်။ အချုပ်အခြ
အ ချုပ်အ ခြာ
အဏပို တ င်နို
ရားဝင်ငံ
င် အမျစု သည်တရဝင် (de facto) နှ င့် အမှ န်တကယ် (de jure) နို င်ငံ မျ ဖြစ်ကြသည်။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေအရ နိုင်
ငံ
တ စ်နိုင်
နို င်ငံ
ငံက တစ်နို
အ ခြားင်ငံ
နို
င်ကအခြနို
ငံ င်ငံ
မျကို
အအသိအမှ
သိအ မှ တ်ပြုရန်မလို
တ်ပြု
ရန် မလို အအပ်ပ။
ပ်ပါ။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ၏နယ်ပယ်
အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေသည် နို င်
ငံများ
၏ နယ် နို င်ငံ
ပယ် မျ၏နယ်ပယ်ဆို
ဆို င် ရာ င်ရ
အငြင်ပွမှုမျ နယ် ပနယ်ပယ်စီရင်ပို
ယ် စီ ရင် ပို
င်ခွ င်ခွင့်
င့်နှ
င့် နှ င့် နယ်ပယ်ရယူ နယ် ပယ် ရယူ
ခြင်နှ င့် ပတ်ပတ်သက်သည့်
သ က် သ ည့် ကိစ္စကိ ရပ်မျ၊
စ္စရပ် ၊လူ မျိုရေ လူ
များ ကိစ္စ
မျိုးရေး ကိ စ္
စ
မျ၊ ပဋိပက္ခ
ပဋိ ပက္ မျကို
ခများ ကို ဖြေရှ
ဖြေ ရှင်ခြင်၊
င်း
ခြ င်း
၊ တစ်ကမ္ဘ လုံတ စ် က မ္ ဘာလုံး
ဆို င်ရကိစ္စရပ်မျ (နို င်ငံ တက ပင်လယ်ပြင်ကိစ္စ၊ အကသပတ်ဝန်ကျင်ဆို င်ရကိစ္စရပ်မျ)၊ တစ်ကမ္ဘလုံ
ဆို င်ရ ဆက်သွယ်ရေဆို င်ရကိစ္စရပ်မျ၊ နို င်
ငံတ ကာ ကု န်သွနို င်ငံ
ယ် တကကု
ရေး ကိ စ္ စန်သွယ်ရေကိစ္စ
မျနှ င့် အ အကျုံဝင်
ကျုံး ဝင် သက်ဆို သ က် င်ပသည်။
ဆိုင်ပါ သ ည် ။ ထို့အပြင် ထို့ အနို င်ငံ
ပြ င် နို
င်
ငံ
နယ်ပယ်အတွင် လူ ပု ဂ္ဂိုလ်တစ်ဦချင်စီ၏ အ ပြုအ အပြုအမူ
မူ ဆိုင်
ဆို င်ရကိစ္စ
ရာကိစ္စရရပ်မျ
ပ် များ
ဖြစ်သေ အု ပ်စု ဖွဲ့အခွင့် အရေတေင်ဆိုနို မှုမျ၊
င် ငံခြား
သား များ
၏နို င်ငံ ခြသမျ၏ ပြု မူပြုမူ
ဆေင်ရွက်မှုမျ၊ ဒု က္ ခသ ည် ဒု က္ခ ၏သည်မျ၏
များ ခို လှုံခို
ခွင့်
လှုံ တေင်ဆို
ခွ င့်
တော မှုဆို
င်း မှု
မျ၊ နိုနို
င်ငံ
င်ငံ တကပြစ်မှုမျ၊
တ ကာ ပြ စ်မှုများ
၊ လူ မျိုရေပြဿနမျ၊ လူ မျိုးရေး ပြ ဿ နာ များ
၊
ယေဘူ ယျလူ့အခွင့် အရေတေင်ဆိုပမှုမျနှ တ် သင့်က် လာ လျှ ပတ်သက်လလျှင်
င် အ ပြ ည် အပြည်ပြည်
ပြ ည်
ဆို င်ရဥပဒေနှ
သ က် င့် င်
ဆို သက်ဆို
လာ သ ည် င်လသည်။
။
နို င်ငံ နယ်ပယ်နှ င့် စီရင်ပို င်ခွင့်
နို င်ငံ တစ်နို င်ငံ အဖြစ် ရပ်တည်နို င်ရန် လို အပ်သေအရည်အချင်တစ်ခုမိ
မိ မှ မိမိ
ပို င်နက်နယ်မြေရှိရမည်ဖြစ်ပြီ ထို နယ်နိမိတ်အတွင် နို င်ငံ တေက အအချုပ်အနှေချုပ် င်
အ နှော
င်
အဖွဲ့ ကင်လွတ်စွ မိမိ
၏အ မိမိ၏အချုပ်အခြအဏကို
ချု
ပ်
အ ခြာ
အာ
ဏာကို ကျင့်
ကျ သုံ
င့် ပို င်ပို
သုံး င်
ခွင့် ရှိပသည်။ အ ချုအချုပ်အခြ
ပ်
အ ခြာ အဏပို င်နို
အာ င်ငံ
ဏာ ဆိုင်
ပို သည်မှ
နိုင်ငံဆို
သ ည် မှာ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
130

တိကျသေနယ်နိမိတ်သတ် မှတ်ချ က် ရှိ မှ တ်ချက်ရှိရပြီ

ရပြီး နို
င်နို င်ငံ
ငံ နယ် နယ်ပယ်
ပယ်
တွင် မြေ၊ ရေ၊ နှ င့် ယင်မြေနှ င့် ရေတို့အထက်တွင်ရှိသည့်
လေဟာ ပြ င်
တို့ပါ ဝင် လေဟပြင်တို့ ပဝင်
သည်။ နို င်ငံ နယ်ပယ် သည်နို င်ငံ တစ်နို င်ငံ တည်၏ ခြွ ခြွင်ချက်မရှိသေ
င်းချက် မရှိ
သော
အဏပို င်စို မှုအော
က်တွ အေက်တွင်ရှိသည်။
င်ရှိသ ည် ။ နို င်
နို င်ငံငံ
တစ်နို
တ စ်နိုင်ငံငံ
င် က
က မိမိ မိမိ
ပို င်နယ်ပယ်‌အပေတွင် အာ ဏာ အဏပို
ပို
င်င်ခြင်ကို
ခြ
င်း
ကို နယ်ပယ်ဆို
နယ် ပယ် င်ရဆို င် ရာ အမြ အ မြ
င့် ဆုံ အဏ (Territorial supremacy )ဟု ခေသည်။
သံ တမန်ဆက်ဆံ ရေမျ
၁၇ ရစု နှ စ်မှ စ၍
ယာယီ သံ ယယီသံ
ကို ယ် စားလှကို
ယ် ယ်စလှ ယ် အအဖွဲ့ မျ
အအဖြစ်
ဖွဲ့
များ ဖြ စ်
မှ အမြဲတမ် သံ ကို ယ်စလှ ယ်မျအဖြစ်သို့
ပြော င်းလာ ပြေင်လခဲ့
ခဲ့
ပါ သ ည် ။ ပသည်။၁၈ ၁၈ရာ စုရစု
၏၏
ဓလေ့ ထုံ တမ် အ သုံးအသုံ
အ နှုအနှုန်မျအရ
န်းများ
အရ သံ တမန်မျ၏
သံ တ မန် ၏ အခွင့်
များ အ ခွင့်
အရေမျ၊ အအထူ ထူး ခံ ခွ
ခံ
စားစခွင့်
င့်
များမျ တို တက်တိုး တ က်လခဲ့ ပသည်။ လာ ခဲ့
ပါသ ည် ။
၁၈၁၅ ခု နှ စ် ဗီယင်နကွန်ဂရက်သံ
၏ တမန်မျ
အ ခွ င့် ၏ နှ
အ ရေး င့်အခွင့်
တာ ဝန် အရေနှ င့် တဝန်
မျ၊ ကျင့်
ကျင့် ဝတ်မျကို
ဝတ် များ အခြေခံ
ကို
အ ခြေ ခံပြီ
ပြီး၁၉၆၁ ၁၉၆၁ ခု နှ စ် ဧပြီလ
ခုနှစ် ဧပြီလ
တွင် သံ တမန်ဆက်ဆံ ရေဆို င်ရဗီ ယ င် ဗီယင်န
နာ ကွန်ဗင်ရှ
ကွ န်
ဗင်း င်ကို
ရှ ကို ချုပ် ချု
င်း ပ်
ဆို နို င်ခဲ့ ကြပသည်။ ခေတ် ခေတ်သစ်နို
သ စ် နို
င်
ငံတ င်ငံ
ကာ တကဆက်ဆံ
ဆ က် ဆံ ရေး ၏ ရေ၏ အခြေခံ
အ ခြေ ခံ
အု တ်မြစ်ဖြစ်သေ လွတ်လပ်သည့် နို င်ငံ မျအကြ သံ တ သံ
မန်တမန်ဆက်ဆံ
ဆ က် ဆံ ရေး အရေအတွက်
တွ က် မူမူ
ဘေင်မျသတ်မှ
သ တ် မှတ် တ်ခဲ့
ခဲ့
ပါ သပသည်။
ည် ။
သံ တမန်မျကို လလက်ခံ
က် ခံထသေ
ထား
သော နို င်ငံ အနေဖြင့် နို
င်ငံ
အ နေဖြ
င့်
နို င်ငံ ခြသံ တမန်မျကို
အ နှော
က် အ ယှ အနှေ
က် က်အယှ
ပြု
ခြ ၊ က်ပြုခြင်၊
င်း အ အနို
နိုင်အ င်အထက်ပြု
ထ က် ပြု
ခြင်မရှိဘဲ သံ တ သံ
မန်တမန်ရေရကိစ္စ
ရေး ရာကိ စ္
စရပ် ရပ်မျကို
များ
ကို ဆေင်ရွက် ဆော င်
ရွ
က်
နို င်ရန်အတွက် သံ တမန်အထူ အခွင့် အရေမျကို
သ တ် မှ
တ် လည်
ပေး ခဲ့
ပါသ ည် သတ်မှ
။ တ်ပေခဲ့ ပသည်။
အဆို ပစချုပ်တွင် သံ တ မန် သံ ရာ
ရေး တမန်ရေရနှ
င့် င့်
နှ ပပတ်သက်သေ
တ် သ က် သော စချုပ် စာချု
ပ်
စည်ကမ်ချက်မျနှကင့် အညီ င်း
လွတ် ခွင့်၊ ကင်လွတ်ခွင့် မျ၊ အ ခွ
များ င့် အအခွင့်
ရေး အရေမျ
များ
ခံ စခွင့် ရရှိသကဲ့ သို့
အ ခြား
တ စ် ဖက် အခြတစ်ဖက်တွင်လည်
တွ င်
လ ည်း နိုင်
နို င်ငံ
ငံ ခြ
ခြား
သံ တမန်မျက ကျကျင့်
င့်
ဝတ်ဝတ်သိက္ခ
သိ က္ ခာ စည်မျဉ်မျကို
စည်း မျ ဉ်းများ
ကို ချို ချိုး
ဖေက်ခဲ့ ပက ၄င်း
တို့
အား၄င်တို့အနှ
နှ
င်ထု တ်င်ထု တ် ပို င်ခွင့် ရှိပိုင် ခွင့်
ရှိ
ကြေင်ဖေပြခဲ့
ဖော်
ပြ ပသည်။
ခဲ့
ပါ
သ ည် ။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရသဘေတူ စချုပ်မျ
အပြည်ပြည်ဆို င်ရစချုပ်မျနှ စ င့် ပ်
လျဉ်းစပ်လျဉ်သေ
သော ဗီယင်နကွန်ဗင်
ဗီယ င်
နာ
ကွန်ဗင်း
ရှ င်သည် အ ပြ အပြည်ပြည်ဆို
ည်ပြ
ည် ဆို င်ရာ ဥင်ရဥပဒေနှ
ပဒေနှ င့်င့် အညီလို က်န
အ ညီလို
က် နာ
ဆေင်ရွက်နို င်ရန် နို င်
ငံ
အ ချ နို င်း
င်း
ချ င်ငံ အချင်ချင် ချုပ်ဆို
ချုပ် ထသေ
ဆို
ထား
သော
အပြည်ပြည်ဆို င်ရ သဘေတူ ညီချက်တစ်ခု
၄င်း စာ
ချု
ပ်
သ ည်ဖြစ်သည်။
၁၉၆၉ ၄င်စချုပ်သည်
ခု ၁၉၆၉ ခု
နှ စ်တွင် ချုပ်ဆို ခဲ့ ပြီ ၁၉၈၀ တွင် အဏသက်င်ခဲ့
င် ခဲ့
သ ည်။သည်။
၁၉၆၉ ခု နှ စ် အပြည်ပြည်ဆို င်ရ စချုပ်မျဥပဒေနှ
စပ် လျဉ်း င့် စပ်လျဉ်သေ
သော ဗီ နာ ဗီယင်န
ယ င်
သဘေတူ စချုပ်တွင် အ ပြ ည် ပြ
ည်အပြည်ပြည်ဆို
ဆိုင်
ရာ
စာချုပ် ဆို သင်ရစချုပ်ဆို
ည်မှာသည်မှ
စတမ်တစ်ခု တည်
တွ
င်
ဖြ
စ် စေ၊ တွင်ဖြစ်စေ၊ တ စ်တစ်ခု
ခုနှ တနှ င့်စ်
င့် တစ်ခု
ခု
ဆ က် ဆက်စပ်နေ
စပ် နေ
သေ စတမ်နှ စ်ခု
သို့
မဟု သို့မဟု တ် နှ
တ် နှ ခု
စ် စ်ခုထထက်ပို
က် ပို သေ
သော စတမ်မျ
စာ
တ မ်း
များ
တွင်ဖြစ်စေ၊ စဖြင့် ရေသဖေပြထပြီ
မည်သ ည့် သီး ခြား
အ မည် မည်သည့်
ဖြ င့်
ပင် သီခြအမည်ဖြင့် ပင်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
131

ခေတွင်စေကမူအ ပြည် ပြ ည်အပြည်ပြည်ဆို

ဆို
င်
ရာ
ဥပဒေနှ င်ရဥပဒေနှ
အ ညီ င့် အညီ
င့် လို
လို က်န
က်နာ
ဆေင်ရွက်ရန် နို
ငံ နို င်ငံ
င် အချင်ချင်စဖြင့်
အ ချ င်း
ချ
င်း
စာ ဖြ င့် ရေသချုပ် ရေး သား
ချု
ပ်
ဆို သေ အပြည်ပြည်ဆို င်ရ သဘေတူ ညီချက်ကို
ဆိုလို
သ ည် ။ဆို လို သည်။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရစချုပ်သည်နို င် ငံ အ ချ နိုချ
င်း င်ငံ
င်း အချင်ချင် ပူပူး
ပေင်
ပေါ
င်း
ဆေင်ရွက်ရတွင် အ တိ ကျဆုံး အတိကျဆုံ
င့် နှ င့် အ ထိ
နှ အထိရေက်ဆုံ
ရော က် ဆုံး
သော သေ တရရေ တ ရား
ရေး
ဆို င်ရ ပုံ စံ ဖြစ်သည်။ အမှ န်စင်စစ် နို င်ငံ မျသလျှင်
အ ပြ အပြည်ပြည်ဆို
ည်ပြည်
ဆိုင်ရာ င်ရ
စချုပ်မျ၏အ ခွ င့် အအခွင့်
ရေး အရေနှ င့်
နှ
င့် တဝန်ရှိသူ
တာ ဝန် ရှိ သူ မျ
များ ဖြစ်ကြသည်။ ဖြ စ် ကြသ ည် ။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရအဖွဲ့အစည်မျအတွင် ချု
ပ်ဆိုသော ချုပ်ဆို သေအ ပြ ည်ပြအပြည်ပြည်
ည်
ဆို င်ရ စချုပ်မျမှ နို
င် ငံ နို င်ငံ
များ
က ယမျကယင်အဖွဲ့
င်းအ ဖွဲ့
အ စည်း အအား
စည်မျအ
များ
လွှဲအပ်ထသေ အ ခွ အခွင့်
င့်
အာဏာ အဏမျ
များ အရအ ရ ချုပ်ဆို သေချု ပ် စချုပ်
ဆို
သော စာချုပ်
မျ ဖြစ်ကြလေသည်။ နို င်ငံ တို င်သည်အ ပြ အပြည်ပြည်ဆို
ည် ပြ ည်ဆို ရာင်ရ
င် စချုပ်မျ
စာ
ချု ပ်
များ
ကို ချုပ်ဆို ပို င်ခွင့် ရှိသည်ဟု လည် အတည်ပြုပေခဲ့ သည်။။
အငြင်ပွမှုမျကို ငြိမ်ချမ်စွဖြေရှ င်ခြင်
ကု လသမဂ္ဂပဋိဉဉ် စာ
စတမ်အခန်
အ ခန်း (၆)တွင်
တ မ်း အဖွဲ့ဝင်နို င်ငံ မျသည်အ ငြ အငြင်ပွမှု
င်း
ပွား
မှု
မျ ကို စစ်ဖြင့် မဖြေရှ င်ဘဲ ငြိ ငြိမ်ချမ်စွဖြေရှ
မ်းချ မ်း
စွာ
ဖြေရှင်းင်ရန်
ရ န်
ပြဋ္ဌန်ချက်မျပရှိပသည်။ယင်အခန်
ပါရှိ
ပါ
သ ည် အ ခန်း (၆) တွင်ဆို လို သေ အငြင်ပွမှုမျမှ -
။ယ င်း
(က) ကမ္ဘငြိမ်ချမ်ရေနှ
လုံ င့်ခြုံ
ရေး
ကို လုံ ခြုံ ရေကို အန္တ
အ န္
တရာ ရယ်ဖြစ်စေ
ယ်ဖြ
စ်
စေ
နို င်သေ ဆက်လက် ဖြစ်ပွနေမည့်
အ ငြ င်းအငြင်ပွမှုမျ၊
ပွား
မှု
များ၊
(ခ) အပြည်ပြည်ဆို င်ရပဋိပက္ခဖြစ်မှု
သို့
မဟု တ် သို့မဟု တ် အငြင်ပွမှု
အ ငြ
င်း
ပွား
မှု
ကို ဖြစ်စေတန်ရ သေ ကိစ္စရပ်မျဖြစ်သည်။
နို င်ငံ အချင်ချင် သာမသမန်ဆက်ဆံ
န် ဆ က် ဆံ မှုမှုမျပြုကြရတွင်
များ
ပြု
ကြရာ တွ င် နေ့စဉ် နေ့ စဉ်
ကြုံ တွေ့နေကြရသေ နို င်ငံ တကရေရမျကို ငြိ မ်
ချမ်း
သောငြိမ်ချမ်သေနည်လမ်ဖြင့်
နည်း လ မ်း ဖြင့်
သ ဖြေရှ င်ကြသည်။ ပထ မဦး ပထမဦစွ
စွာ ပြဿနမျကို
ပြ ဿ နာများကို ဖြေရှ
ဖြေ ရှ င်ရတွင်
င်းရာ
တွ င်
ငြိမ်ချမ်စွဖြေရှ င်သည့်
နည်း လ မ်းများ
ဖြ သ နည်လမ်မျဖြစ်သည့်‌
စ် ည့် ‌ တို တိုရို
က် က်ရို က်
က်
စေ့ စပ်ဆွေနွေခြင်၊ စုံစုံ ခြ
စမ်း စမ်ခြင်၊
င်း
၊ တတိယနို တ တိင်ငံ
ယ၏ နို
င် ၏ ကြဝင်
ငံ ကြား
ဝင်
ဖြန်ဖြေခြင်၊ ကျေချမ်အေင်
ကျေ ချ မ်း
အော င် ပြုခြင်၊ ပြု ခြ ခုံ၊တင်ဆုံ ဖြတ်
င်း ခုံ
တ င်
ဆုံး
ဖြ
တ်
ခြင်၊ တရရုံ
တ ရား အဆုံ
ရုံး
အ ဆုံးအဖြတ်ကို
အ ဖြ တ် ကို ခံ ယူ ခြင်၊ ခံယူ ခြ ဒေသဆို
င်း
၊ င်ရ ဒေသ ဆိုင်
ရာ
အဖွဲ့ အစည်မျ၏ အ စီ အစီအမံ
အ မံ ဖြ ဖြင့် ဆေင်ရွက်စေခြင်
င့်
ဆော င်ရွက် စေခြ င်း သို့မဟု တ်
သို့
မဟု တ်
အခြသေ ငြိ ငြိမ်ချမ်သေ
မ်းချမ်း
သော နည်လမ်မျကို
နည်း လ မ်း
များကိုရွေချယ် ရွေချယ်
အသုံ ပြုခြင် တို့ တို့ဖြစ်သည်။
ဖြ
စ် သ ည် ။ အဆို
အ ဆို ပပါ နည်လမ်မျအနက် နည်း လ မ်း
များ
အ နက် နည် နည်း
လမ်တစ်ခု ခု ဖြင့် ဖြေရှ
င်းသော် ဖြေရှ
လ ည်း င်သေလည် မအေင်မြင်ပက
မအော င်မြင် ပါက အဆို အ ပ ဆိုပါ
အငြင်ပွမှုကို ကု လ ကု
သ လသမဂ္ဂ
မဂ္ဂလုံ ခြုံလုံ ခြုံ ရေ
ရေး ကေင်စီသို့ ကော င်စီ သို့
လွှဲပြေင်ပေရမည်။
အပြည်ပြည်ဆို င်ရတရစီရင်ရေအဖွဲ့အစည်မျ
အပြည်ပြည်ဆို င်ရတရရုံ မျကို နို
င်
ငံ
များ
ကြားနို င်ငံ
ချု ပ် မျကြချုပ်ဆို
ဆို သော သေ
နို င်ငံ တက စချုပ် များ
ဖြမျဖြင့်
င့် ကုကု လသမဂ္ဂ
လ သ မဂ္ကဲ့
ဂကဲ့ သို့သေ
သို့သော အပြည်ပြည် အ ပြ
ည်ပြ
ည်
ဆို င်ရအဖွဲ့အစည်တစ်ရပ်၏
အ ခွ
င့်
အာ ဏာ အခွင့်ဖြ
အဏ
င့်
ဖြစေ ဖြင့် ဖြစ်စေ ဖွဲ့
စ် စည်းဖွဲ့စည်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
132

တည်ထေင်သည်။ သီး တ သီခြတည်ထေင်ထသေ

ခြား ည် ထော
င်
ထား
သော ခုံ ခုံ
ရုံ ရုံး
နှ နှ
င့် င့် အ အ
မြဲတန်အဖွဲ့ အ စအစည်မျလည်ရှိသည်။
ည်း
များ
လ ည်း
ရှိ
သ ည်။ အပြည်ပြည်ဆို အ ပြင်ရ
ည် ပြည်
ဆို
င်
ရာ
တရစီရင်ရေအဖွဲ့
အ ဖွဲ့ အမှာ
အ စည်း စည်မျမှ -
များ
(က) အပြည်ပြည်ဆို င်ရတရရုံ (International Court of Justtice)
(ခ) အပြည်ပြည်ဆို င်ရပြစ်မှုတရရုံ (International Criminal Court)
(ဂ) အမြဲတန်ဖြန်ဖြေရေခုံ ရုံ (Permenat Court of Arbitration)
(ဃ) အငြင်ပွမှုဖြေရှ င်ရေအဖွဲ့ (Dispute Settlement Body)
(င) အပြည်ပြည်ဆို င်ရရေကြေင်ဥပဒေဆို င်ရခုံ ရုံ
(International Tribunal for the Law of the Sea) တို့ဖြစ်သည်။
နိဂုံ
ကမ္ဘပေတွင်ရှိသည့်မတူ ညီ
သော ဥပမတူ
ဒေစညီသေဥပဒေစနစ်မျကြေင့်
နစ်
များ
ကြောင့် ဥပဒေ
ဥပဒေ
အချင်ချင် ပဋိပက္ခ
ပဋိ
ပက္ ခဖြ ဖြစ်ကြသည်လည်ရှိရ
စ်ကြသ ည် လ ည်း ရှိ
ရာ
လု ပ်ထုံ လု ပ်နည်နှ
စည်းင့် မျ
ဉ်းများ စည်မျဉ်မျမှ
မှအစ အစ တ ညီ တညီတညွတ်
တ ညွ တ် တည်ဖြစ်လ
တ ည်းဖြစ်
လာ
ကြစေရန် နို င်ငံ တကမှ ပညရှအင်မျက
သေး စိတ် အသေစိတ်ညှိနှိုင်ပြီ
ညှိနှို
င်း
ပြီး တ က မ္ တကမ္ဘ
ဘာ
လုံ အတွက်အကြုံ ဝင်သက်ဆိုအင်မည့်ပြ ည်ပြည်ဆိုင်အပြည်ပြည်ဆို
ရာစာ
ချု
ပ် များင်ရစချုပ်မျ
ကို ရေသချုပ်ဆိုပြ ပြီဿ နာ ပြဿနမျကို
များ
ကို ကိုတွ
ကို
င် င်တွယ်ေဖြရှ
ယ်ေဖြ ရှ င်ရတွင်
င်း
ရာ
တွ င်
ပြေလည်မှုရှိစေရန်နှ င့် လွယ်ကူ မှု၊ တရမျှတမှုရှိရန်အသုံ
ရှိ
ရန် အ သုံး
ပြု
လာပြုလကြပသည်။
ကြ ပါ
သ ည် ။
ရည်ညွှန်ကို ကစအု ပ်မျ

- Briery, J.L (1963) The Law of Nations, 6 th edn, Oxford, the Clarendon Preaa, p
1, 27-34

- Oppenheim, L (1992): International Law (eds. R.Y. and A.D Watts), 9 th edn,
London.
- Schwarzenberger, George (1965): A maual of International Law, 10 th edn, 1 age
Bharat Printing Press, Allahabad, P 3.
- ဦကျေညွှန့် (အပြည်ပြည်ဆို င်ရဥပဒေ)

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
133

ဉဏပစ္စည်ဆို င်ရမူ ပို င်ခွင့်ဥပဒေဘသရပ်

ဉဏပစ္စည်ဆို င်ရအခွင့်အရေမျ
Intellectual Property Rights
၁။ ဉဏပစ္စည်ဆို င်ရအခွင့်အရေမျ Intellectual property rights ဟူ သည် အခြသေဝတ္ထုပစ္စည်
မျပေမှ အ ခွအခွင့်အရေမျကဲ့
င့်
အ ရေး များ
ကဲ့ ပသို့ပင်
သို့င် တီထွင်မှု၊
တီ ထွ
င် ၊ ကု န်
မှု ကု န်
အမှ တ်တံ ဆိပ်၊ စပေတို့အပေ
ဖန် တီး
ပိုင်ဖန်တီပို
ဆို
င်
သူက င်ဆို င်သူ က ကို ကိုတို
ယ် ယ်တို
င်င်
ကြိုပမ်အထု တ် ရင်း နှီး
အား
ထားရင်နှီအထခြင်တို့
ခြင်း
တို့ ကြေင့်ကြော
င့်
အကျိုအမြတ်ခံ စပိုပေး
င်ခွင့်
ထား ခြ င်း
ဖြစ် ပေထခြင်ဖြစ်သည်။
သ ည် ။ အယင်အခွင့်အရေ
ယ င်း ခွင့်
အ ရေး
မျကို ကကမ္ဘ
မ္
ဘာ့ လူ့အခွင့်
လူ့အ်အရေကြေညစတမ်၏
ခွ
င့််
အ ရေး ကြေညာ စာ
တ မ်း ၏ အပို ဒ် အ၂၇ပိုဒ် ၂၇
တွင် သိပ္ပံ ၊ စပေနှ င့်အနု
လ က်ပည
ရာ
ရှ
င်
များ လက်ရရှ င်မျ
၏ စိတ်၏စိတ်ပို
ပို
င်း
နှ
င့် င်နှ င့်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
134

ရု ပ်ပို င်ဆို င်ရ အ ခွ အခွင့်အရေမျကို

င့်အ ရေး များ
ကို ကကွယ်ထိန်သိမ်ပို
ကာ ကွ ယ် ထိ င်
န်းသိမ်း
ပိုင်
ခွင့်အဖြစ် ဖေပြထသည်။ ထားသ ည် ။
၂။ မူ ပို င်ခွင့် (Intellectual Property Rights) ဆို သည်မှ ကို ယ်ပို င်အသိဉဏ်ဖြင့်
ပြုလု ပ်သေ ထီထွင်ဖန်တီမှုမျကိုအ ကာ အအကအကွယ်ပေရန်
ကွ ယ်ပေး ရန် ဥဥပဒေအရပေအပ်သည့်
ပဒေအ ရပေး အ ပ် သ ည့်
အခွင့်အရေကို ဆို သည်။ယ င်း စကား ရပ် ယင်စကရပ်တွင်
တွ င် စပေနှ
စာ
ပေနှ င့်အနု
င့်အ နု ပပညမူ
ညာ မူ
ပို င်ခွင့် ်၊ တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့်၊ စက်မှုဒီဇို င် မူ ပို င်ခွင့်၊ ကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ်မူ ပို င်ခွင့်နှ င့် အခြသေ မူမူ
ပို င်ခွင့်အမျိုအစမျလည်ပဝင်သည်။
လ ည်း ပါဝင် သ ည် ။ (ကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ်မူ ပို င်ခွင့်ဥပဒေ ပု ဒ်မ ၂ (ဈ))
၃။ ဉဏပစ္စည်မျ၏ အ ရေး ပါ မှု
ကို အရေပမှုကို“၁၈၈၃ ၁၈၈၃ ခုခု
နှနှ
စ်၊စ်
၊ စက်မှု စက် မှု
လက်မှုပစ္စည်မျအအကအကွယ်ပေရေဆို
ကာ အ ကွ ယ် ပေး ရေး ဆို င်ရ
င်ရာပဲပဲရစ်သဘေတူ
ရစ်သ ဘော တူ စချုပ်
စာ ချုပ် ” Paris Convention for the
Protection of Industrial Property of 1883 နှ င့် “၁၈၈၆ ခု နှ စ်၊ စပေနှ အ နုင့်ပအနု
ညာပည လ က် လက်ရ
ရာ
မျ ကကွယ်စေင့်ရှေ
ဘ န်း သ ဘော က်ရေဆို
တူ စာ ချုပ် ” င်ရဘန်သဘေတူ စချုပ် Berne Convention for the Protection of
Literary and Artistic Works in 1886 တို့တွင် အစေဦဆုံ အသိအမှ
အ သိ အ မှ တ် တ်ပြုခဲ့
ပြု ကြကြ
ခဲ့
သည်။ ယင်သဘေတူ က မ္ ဘာ့ဉာ ညီချက်နှ
ဏ ပစ္ စ်ရပ်စလုံ
စည်း ကို ကမ္ဘ
အ ဖွဲ့ ဉဏပစ္စ ည်အဖွဲ့ The World Intellectual
Property Organization (WIPO)က စီမံ ခန့်ခွဲလျက် ရှိပေသည်။
ဉဏပစ္စည်မျအအပေရေနှ အားပေး ရေး နှ င့် အင့်အကအကွယ်ပေရေလို
ကာ အ ကွ ယ် ပေးရေး လို အပ်ရခြင်
အ ပ်ရခြ င်း
၄။ ဉဏပစ္စည်မျအ အား ပေး ရေး နှင့် အပေရေနှ င့် အအကအကွယ်ပေရေ
ကာ အ ကွ ယ် ပေး ရေး
လို အပ်ရခြင်မှ အအကြေင်အမျိုမျိုရှိပေသည်။
ကြော င်း
အ မျိုး မျိုး
ရှိပေသ ည် ။ ဦဆုံ ဦးဆုံး
အနေဖြင့် လူ သထု တစ်ရပ်လုံ တိုးတ၏ က် မြင့်
မား တို တက်မြင့်မ ရေး နှ ရေနှ င့်
င့်
သယဝပြေရေတို့သည် နည်း ပညာ နှင့်ယ ဉ် ကျေးနည်ပညနှ
မှု င့်ယဉ်ကျေမှု နယ် ပယ် နယ်ပယ်တို့၌
တို့၌
အသစ်အဆန် တီထွင်ဖန်တီနို င်မှုအပေတွင်တ ည် မီ
နေ၍ဖြ တည်မီနေ၍ဖြစ်ပေသည်။
စ် ပေသ ည် ။ ဒု
တိယ ဒု တိယ
အချက်အဖြင့် ယ င်း ယင်သို့
သို့ တီထွင်ဖန်တီနို တီ င်မှုတို့ကို
ထွ င် ဖန် တီး နို
င်မှု
တို့
ကို
ဥပဒေရေရ အအကအကွယ်ပေနို
ကာ အ ကွ ယ် ပေး နိုင်မှ
င်မှသာသ အရင်မြစ်အသစ်မျ အ ရင်း မြ
စ်အ သ စ် များ
ကို ပို မို သုံ စွဲလျက် တီ ထွ င်တီထွင်ဆန်သစ်မှုတို့ကို
ဆ န်းသ စ်မှု
တို့ ကို ဆက်လက်
ဆ က် လ က်
ဆေင်ရွက်နိုအား င်ရန်
ပေး ရာရော က်အပေရရေက်ပေ
ပေ မည် ။မည်။ တတိယအချက်အနေဖြင့်
တ တိ ယ အ ချ က် အ နေဖြ င့်
ဉဏပစ္စည်မျအ အား ပေး ခြင်း
နှ င့်အပေခြင်နှ င့် အ ကာ အကအကွယ်
အ ကွယ် ပေခြင်တို့
ပေး ခြ င်း
တို့
ဖြင့် စီပွရေဖွံ့ဖြိုတို
အ လု တက်စေခြင်၊
ပ် အ ကို င်အ သ စ် ၊အလု ပ်အကို လု
များ င်အသစ်မျ၊
ပ် ငန်း လု ပ်ငန်
သစ်မျ ပေထွန်လစေခြင်၊ လူ မှု
ဘ ဝတိုး တလူ က်မှုဘဝတို
မြ င့်
မားရေး တက်မြင့်မရေနှ
နှ
င့် င့်
သယအေချမ်မှုတို့ကို ဖြ စ်ထွ န်း ဖြစ်ထွန်စေခြ င်းစသစေခြင်စသည့်
ည့် အကျိုမျ
အ ကျိုးများ
ရရှိကြပေသည်။
၅။ ပြည့်စုံ ကေင်မွန်သေ ဉာ ဏ ပစ္ ဉဏပစ္စ
စည်း ဆို င်
ရာည်ဆို င်ရ စနစ်တစ်ရပ်
စနစ် တ စ်ရပ်
တည်ရှိမှ သလျှင် နို င် နို င်ငံ
ငံ အသီသီအအ သီး သီးအားဉဏပစ္စ ည်မျကို ဉာ ဏ ပစ္ စည်း များ
ကို
စီပွရေဖွံ့ဖြိုတိုလူ တက်မှုနှ
မှု
ရေး ယ င့်ဉ် ကျေး မှု
ရေး လူ
ရာ မှုရေယဉ်ကျေမှုရေရအ ခြေ အ နေ အခြေအနေ
ကေင်မျအတွက် အား ကော င်း သော အကေင်သေ ကိ ရိကိရိယတစ်ခု
ယာ တ စ်ခုအ ဖြ အဖြစ်
စ် အသုံအချသုံးချ
နို င်ရေကို အားအပေရရေက်ပေမည်။
ပေး ရာ ရော က် ပေမည် ။ ဉဏပစ္စ ဉာ ည်ဆို
ဏ ပင်ရစနစ်
စ္
စည်း ဆို
င်ရာ စနစ်
ဖြင့် တီထွင်သူ နှ င့်သုံ စွဲသူ လူ လူအထုကြား
ထု အကြ အကျိုအမြတ်ကို
အ ကျိုး အ မြ တ် ကိုမျှတစွ မျှ တ စွာ
ခွဲဝေခံ စနို င်လျက် အ များ အ တွ အမျအတွက်အကျိုကျေဇူ
က် အ ကျိုး ကျေး ဇူး
ရှိ
မည့် ရှိမည့် တီထွင်
တီ ထွ င်
ကြံ ဆမှုမျကို လု လု
ပ် ပ်ကို
ကို င်င်နို
နို
င် င်စွမ်သည့်
စွ
မ်းသ ည့် အခြေအနေတစ်ရပ် အ ခြေ အ နေတ စ် ရပ်
ပေထွန်နို
ဖြ စ်ပေင်စေမည်ဖြစ်ပေသည်။
သ ည် ။
လူ တစ်ဦချင်စီအကျိုခံ စနို င်ခြင်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
135

၆။ ဉဏပစ္စည်ဆိုအင်ရ ခွင့်အ ရေး များ သအခွင့်အရေမျသည်

ည် တီ တီထွင်ကြံ
ထွ င်ကြံ ဆမှု
ဆ မှု
နှ င့် လူ သတို့၏ ကြိုး ပကြိုပမ်
မ်း အထုအား တ်မှုတို့ကို
ထု တ် မှု
တို့ ကိုပေထွန်စေပေါ် ထွ န်း
စေ
သည့်အတွက် လူ သထု တစ်ရပ်လုံ တိုး တ က် ၏မှု ကို တို တက်မှုကို အား ဖြည့် အဖြည့်ပေသေ
ပေးသော
လေင်စမျပင်ဖြစ်သည်။ဥပမအဖြင့်
ဥပမာ အား ဖြင့်
…………… .
၇။ ငွေကု ဋေပေင်မျစွ ကု န် ကု န်ကျသေ
ကျ သော ရု ပ်ရှရုင်၊ရှ
ပ် င် ၊ တေသံ သွင်၊တေး သံ သွင်း
၊
ထု တ်လု ပ်ရေနှ င့် ကွ ကွန်ပျူတအနု
န် ပျူ တာ အ နု ထ ထည်လု
ည် လု ပ်ငပ်ငန်မျသည်
န်း
များ သ ည် ကမ္ဘ က မ္ ဘာ
တစ်ဝန်လုံ ရှိ လူ လူသသသန်ပေင်မျစွ၏
သား န်းပေါ င်း များ စွာ
၏ စိတ်ကို ပျေစိ တ်ကိုပျော်
ရွှင်ကြည်နူ စေသည်။ မူ ပိုင် ခွ င့်အ မူ ပိုကာ
င်ခွင့်အကအကွယ်သမရှိလျှင်
အ ကွ ယ် သာ မရှိလျှ င် ယင်
ယ င်း
လု ပ်ငန်မျတည်ရှိလနို
တ ည် ရှိ
လာ နိုင်မည်မဟု
င်မည် မဟု တ် တ်ပေ။
ပေ။
၈။ နို င်ငံ တကကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ် မူ ပို
င် ခွင့်
စနစ် သာ မူ ပို င်ခွင့်စနစ်သမရှိ
မရှိ
လျှင် စသုံ သူ မျသည် ကု န်ပစ္စည်မျ၊ ဝန် ဝန်ဆေင်မှုမျ၊
ဆော င်
မှု
များ၊ ဝန်ဆေင်မှု
ဝန်ဆော င်မှု
မျကိုအအတု
တု အအပအန္တ
ပအ န္တရာ ရယ်ဘေမှ
ယ် ဘေး မှ ကကင်ကွစွဖြင့်
င်း ကွာ စွာဖြ င့် စိတ်ချလက်ချ အသုံ ပြုနို င်ကြလိမ့်မည်မဟု တ်ပေ။
၉။ တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့်စနစ်သမရှိလျှင် စား သုံး သူ စသုံ
များကို သူ မျကို အကျိုပြု
အ ကျိုးပြု
မည့် သလွန်ကေင် မွန် မွန် သေကု န်ပစ္စည်မျ ဆ က် လ က် ဆက်လက်တီထွင်ထု
တီ ထွ င် ထုတ်လု ပ် ရန် တ်လု ပ်ရန်
ပညရှသု င်မျ၊သု
တေသီ တေသီမျအစေ့
များ
အားစေ့ ဆော် ဆေ ပေနို င်မည်မဟု တ်ပေ။
WTO နှ င့် မြန်မနို င်ငံ
၁၀။ ၁၉၄၅ ခု နှ စ်တွင် ကမ္ဘကု လသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီ
ပေါ်ပေါ က် လာ ခဲ့
သ ည် ပေပေက်လခဲ့
။ သည်။
မြန်မနို င်ငံ
လွ သည်
တ် လ ပ်လွတ်လပ်ရေရပြီ
ရေး ရပြီး များမကြာ မျမကြမီ
မီ ၁၄ ၁၄ -၄-၁၉၄၈ တွင် (၅၈) နို င်ငံ မြေက်
ကု လသမဂ္ဂ လက်အေက်တွင် ၁၉၄၇၁၉၄၇ ခု ခုစ်
နှ နှကစ်က ပေပေက်ခဲ့ ပေါ် ပေါက် သေသောကမ္ က မ္
ခဲ့
ဘကု န်သွယ်ရေနှ င့်အခွန်အတု တ်မျ ဆို င်ရ အထွေထွေသဘေတူ ညီချက် General Agreement on
Tariffs and Trade (GATT) တစ်ရပ်ရှိခဲ့ ရ ယင်သဘေတူ မြ န်
မာ ညီချက်ကို
နို
င်
ငံ မြန်မနို င်ငံ
ကလည် ၂၉-၆-၁၉၄၈ တွင်ပဝင်လက်မှ လ က် မှ တ် တ်ထို
ထိုး ခဲ့သခဲ့ သည်။
ည် ။ GATT ကို ခေတ်နှ င့်အညီ ပြန်လည်ပြင်ဆင်
ရန် GATT အဖွဲ့ဝင်နို င်ငံ မျ နှ စ်ပေင်မျစွအ ကြိ အကြိမ်ကြိမ်စည်ဝေခဲ့
မ် ကြိ
မ်စည်း ဝေး ခဲ့
ကြပြီးကြပြီ
မှ နေက်ဆုံ မော် ရိုမေရို
ကို နိုင်ကိုငံ
နို င်ငံ ၊
၊ မရကတ်ရှ်
မာ ရာက တ် ရှ်မြို့တွ င် မြို့
တွင်
ပြုလု ပ်သေအစည်အဝေတွင်
သ ဘော တူ ညီ ချ က် သဘေတူ
ချ မှ တ် နို
င်ညီချက်ချမှ
ကြသ ဖြ င့်တ်နို၁၅ င်ကြသဖြင့် ၁၅ -၄-၁၉၉၄ တွင် ကမ္ဘ
ကု န်သွယ်ရေအဖွဲ့ကြီ World Trade Organization (WTO) ကို ဖွဲ့စည်နို ထို င်ခဲ့မာ
သည်။
က ထို မရက
ရာ
တ်ရှ် သဘေတူတညီချက် စ်နည်း တစ်နည်အဖြင့်
အား ဖြ င့် WTO Agreement တွင် မြန်မနို မူ င်ငံလသည်
က ပင်မူ လကပင်
သဘေတူ လက်မှ တ်ရေထို ခဲ့ သည့်အတို င် WTO Agreement စတင်သက်ဝင် လှုပ်ရှ လခဲ့ ၁ သေ၁ -၁-
၁၉၉၅ တွင်ပင် မူ လအဖွဲ့ဝင်နို င်ငံ ဖြစ်လခဲ့ သည်။
TRIPS သဘေတူ စချုပ်
၁၁။ ယင် WTO ကို တည်ထေင်သေမရကတ်ရှိသဘေတူ မာ ရာ က တ် ရှိသ ဘော တူ ညီ ချ ညီချက်တွင်
က် တွ င် GATT အဖွဲ့ လက်ထက်
ကချုပ်ဆို ခဲ့ ကြသေ ကု န်သွယ်ရေစချုပ်မျကိုနော ပက် ဆ က် နေက်ဆက်တွဲအဖြစ်
တွဲ
အ ဖြစ်
ထည့်သွင်ခဲ့ ရတွင် ၁၉၉၄၁၉၉၄ ခုခုနှနှစ်
စ်က
က ချုပ်ဆိုချု ခဲ့ပ်
ကြသေ
ဆို ခဲ့ ကြသော ဉဏ “ဉာဏ
ပစ္စည်မူ ပို င်ခွင့်မျဆို
ကု င်ရ
န်သွ ယ် ရေး သ ကု ဘော န်သွယ်ရေသဘေထ
ထား သ ဘော သဘေတူ
တူ စာ ချုစချုပ်
ပ်
ကြီ ” Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property (TRIPS Agreement)
သည်လည် နေက်ဆက်တွဲ (Annex IC) အဖြစ်ပရှိလခဲ့ ယ င်း သည်။။ယင် (TRIPS Agreement) သည်နှ စ်
ပေင်မျစွက ရှိ
နှ
င့်
ခဲ့ ရှိနှ င့်ခဲ့ သေ
သော ဉဏပစ္စဉာ ဏည်မူ ပစ္ ပိုစည်း
င်ခွင့်မူ
ပို
င်ခွ
င့်
မျဆို င်ရနှ
နိုင်င့်ကု
ငံ တန်သွယ်ရေဆို
ကာ သ ဘော င်ရ တူ နို င်ငံ
ညီ တကသဘေ
ချ က် တူ ညီချက် မျမှ သသင့်လျေရ
င့်
လျော် ရာ
ပြဋ္ဌန်ချက်မျကို ကော က် နှုတ် ကေက်နှုတ်စု
စု စည်း ဖြ ည့်စွစည်ဖြည့်စွက်ထခြင်ဖြစ်ရ
က် ထား ခြ င်း
ဖြ စ်ရာ

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
136

နို င်ငံ တက ကု န်သွယ်ရေအတွက် ဉဏပစ္စည်မူ ပို င်ခွင့်မျဆို

က မ္ ဘာ့စံ င်ရ များ
ကမ္ဘ
ပင် စံ မျပင်
ဖြစ်ပေသည်။ ယင်စချုပ်မျမှ -
- Rome Convention (1961) (ဖြေဖျေသူ မျ၊ အ သံ အသံ
သွ သွင်ထု
င်း
ထုတ် လုတ်လု
ပ်
သူ ပ်သူ
မျ၊အသံ
အ သံ လွှင့်လု
လွှင့်လု ပ်ငန်မျဆို
ပ်ငန်း
များ
ဆို င်ရ
င်ရာ)
- Paris Convention (1967) (စက်မှုလက်မှုပစ္စည်မျဆို င်ရ)
- Berne Convention (1971) (စပေအနု ပညမူ ပို င်ခွင့်ဆို င်ရ)
- IPIC Treaty (1989) (လျှပ်စီပတ်လမ်ကြေင်ဆို င်ရ)
- GATT (1994) (ကု န်သွယ်ရေနှ င့်အခွန်အတု တ်ဆို င်ရ)
- WTO Dispute Settlement Understanding (1994) (ကု န်သွယ်ရေအငြင်ပွမှု ဖြေ ဖြေ
ရှ င်ရေ)
၁၂။ WTO ဝင်နို င်ငံ မျသည် WTO Agreement Article 11.2 အရ TRIPS ကို အလို အလျေက်
လို က်နရမည်ဖြစ်ကြေင်သ တ် မှ
တ် ထား
ရာ သတ်မှ တ်ထရအ ဆို ပါ အဆို ပ စချုပ်တစ်ခု
စာချုပ်တ စ်ခု
ခြင်စီ သို့
သို့ဝင်ရေက်ခြင်မရှိသေသေ
ဝင်ရော က် ခြင်း
မရှိ သေးသော WTO နို င်ငံ တစ်နို င်ငံ သည် TRIPS ပစချုပ်တစ်ခု ချင်မှ
ပတ်သက်သမျှ ပြဋ္ဌန်ချက်မျကို
လို က်နာရမည်လို ဖြ
က်နရမည်ဖြစ်သည်။
စ်သ ည် ။ ဥပဥပမ
မာ
မြန်မနို င်ငံ သည် အ ဆို ပါအဆို ပ မမည်သည့်စချုပ်ကို
ည်သ ည့် စာချုပ် ကို မျှ
မျှ ဝင်ရေက် ဝင်
ရောက်
ထခြင်မရှိသေပေ။
သော် သို့သေ
သို့ WTO နို င်ငံ ဖြစ်သည်နှ င့် အညီ TRIPS ပ ယင်စချုပ်မျမှ
သက်ဆို င်ရအချက်မျကို လိုမူက်နာ
ရမည် လိုစ်
ဖြ က်နရမည်ဖြစ်သည်။
သ ည် ။ စာစချုပ်တစ်ခု
ချုပ် တ စ်ခု
ချင်တွင် အခြပြဋ္ဌ
အ ခြား
ပြ ဋ္ဌာန်း ချ န်ချက်မျရှိသေရ
က် များ
ရှိ
သေး ရာ တစ်နို င်ငံ တ စ်
နို
င်ငံ
ချင်အလို က် ဝင် မဝင်ရေမဝင်
ရေးဝင် ရေကို
ရေး ကို လွတ်လပ်စွဆုံ လွ ဖြတ်
တ် လ ပ် စွာ
ဆုံး
ဖြတ်
ခွင့်ရှိပေသည်။
၁၃။ TRIPS တွင် Copyright, Trademark, Patent စသည်ဖြင့် ဉဏပစ္စည်မျ က ဏ္ ကဏ္ဍ ကြီ
ဍကြီး
၇ ရပ်နှ င့် ကု န်သွယ်ရေအငြင်ပွမှုဖြေရှ
သီးခြား
ပြ ဋ္ င်ရေကဏ္ဍတို့ကို
ဌာန်း ထား သီခြပြဋ္ဌ န် ထ
လေသည်။
WIPO နှ င့် မြန်မနို င်ငံ
၁၄။ ဉဏပစ္စည်မူ ပို င်ခွင့်ရေရနှ င့်ပတ်သက်၍ World Intellectual Property Organization
WIPO အဖွဲ့ကြီသည် လှု ပ်လှုပ်ရှ
ရှား
မှု
အ ရှိမှုအရှိဆုံ
ဆုံး၊ ၊ အရေပဆုံ
အ ရေး
ပါ
ဆုံး
ဖြစ်ပေသည်။ ယင်အဖွဲ့ကြီသည် ၁၈၉၃ က ပင် ၁၈၉၃
ပေါ်
ပေါကပင်ပေပေက်ခဲ့
က် ခဲ့
သော သေ BIRPI အဖွဲ့ကို ၁၉၇၀ ခု နှ စ်တွင်
ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်ခဲ့ ခြင်ဖြစ်သည်။ WIPO သည် နို င်ငံ တက မူ ပို င်ခွင့်သဘေတူကစချုပ်မျကို မက ထ ကမကထ
ပြုရေဆွဲခဲ့ သည့်အပြင် ဖွံ့
ဖြိုး
ဆဲနိုင်
ငံ အဖွံ့ဖြိုဆဲနို
များ တွ က် င်ငံ မျအတွက်
သက်ဆို င်ရ IP အမျိုအစ အလို
အ လို က်က် Model Laws ကို လည် ရေဆွဲပေခဲ့ မူ
ပိုရင့်
င်
ခွမူ ပို င်ခွင့်
ရေရသဘေတရမျ ဖြိုး ဖွံ့ဖြို
ဖွံ့ တို
တတက်ရေကို
တိုး က် ရေး ကို အအထိရေက်ဆုံ
ထိ ရောက် ဆုံး
အပေခဲ့ သေ
အ ဖွဲ့ကြီး
ပအဖွဲ့ကြီပင်ဖြစ်သည်။
င် ဖြ
စ်
သ ည် ။ WIPO သည် ၁၉၇၄ ခု နှ စ်တွင် ကု လသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီ၏
လက်အေက်ခံ အဖွဲ့
အ ဖွဲ့အ စအ စည်တစ်ရပ်ဖြစ်လခဲ့
ည်း
တ စ် ရပ်ဖြစ် လာ ခဲ့
လေသလေသည်။မြန်မနို
ည် ။မြ န် မာ နို
င် ငံင်ငံ
သ ည် သည် WIPO သို့ ၁၅-၅-၂၀၁၁ တွင်
ဝင်ရေက်ခဲ့ လေသည်။ WIPO သည် မြန်မ နို င်ငံ ၏ မူ ပို င်ခွင့်အသစ်မျရေဆွဲရတွင် စွာ မျစွ
များ
အကူ အညီပေလျက်ရှိပြီ ကျွ မ်း
ကျင် ကျွမ်ကျင်သူ
သူများမျ ကို ယ်တို
ကိုယ် င်လ
တိုင်
လာ
ရေက်၍ ဆွေနွေအကြံ
ဆွေး
နွေး အ ကြံ ပေး ပေမှုမျ၊
မှု
များ
၊ အလု ပ်ရုံ ဆွေနွေ
အ လု ပ်
ရုံ
ဆွေး
နွေး
ပွဲမျ ပြုလု ပ်ပေခဲ့သသည်။ည်။
၁၅။ ကု လသမဂ္ဂလက်အေက်ခံ WTO နှ င့် WIPO တို့သည် ၂၂-၁၂-၁၉၉၅ တွင် သဘေတူ ညီချက်
တစ်ရပ် WTO-WIPO Agreement (1995) ကို ချမှ တ်ခဲ့ ကြသည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှ ကု န်သွယ်ရေ၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
137

ဥပဒေရေ၊ ဉဏပစ္စ
ဉာဏ ပစ္ ည်မူမူ
စည်း ပိုပို
င်ခွင့်ရေရတို့တွင်
င်ခွ င့်
ရေး ရာ တို့တွ င်
အပြန်အလှ န် ပူ ပေင်ဆေင်ရွက်
အ ကူ အ ညီ ပေး ရအကူ
န်ဖြ အညီပေရန်ဖြစ်ပေသည်။
စ် ပေသ ည် ။ ယ င်းယင်
သဘေတူ ညီချက်အရ TRIPS သည် WTO နှ င့် WIPO ဝင်နို င်ငံ မျအလုံ မူ အတွက် မူ ပို င်
ပို
င်
ခွင့်ရေရစံ ပို အဖြစ်ပို
မို
အ သိ အမို မှ
အသိအမှ
တ် ပြုခံလာ တ်ပြုခံ
ရပေသ လရပေသည်။
ည် ။
၁၆။ ထို့ကြေင့်မြ မြန်မနို
န်မာနိုင်ငံ
င်ငံသသည် ည် WTO အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လသေကြေင့် TRIPS ပ ပြဋ္ဌန်ချက်မျကို
အကေင်အထည်ဖေရန်တဝန်ရှိပေသည်။
တာ ဝန် ရှိ ပေသ ည် ။
အဆီယံ နှ င့်မြန်မ
၁၇။ နေက်တစ်ကြေင်အဖြင့် မြ န်မာ နို
င် ငံသ ည် မြန်မနို င်ငံ၁ သည်
၉၆၇ ၁၉၆၇ ခု နှ စ်က ခု နှ စ်က
စတင်ဖွဲ့စည် ထူ ထေင်ခဲ့ အသေဒေသဆို
သ င်း အ ဖွဲ့ င်ရ
ကြီး
ဖြ စ် အသင်အဖွဲ့ကြီဖြစ်သည့်
သ ည့် Association of South East
Asia Nations (ASEAN) အဆီယံ ၁၃သို့ ၁၃ -၇-၁၉၉၇ တွင် ဝင်ရေက်ခဲ့ အာ သည်။
ဆီ ယံ အဆီယံ
အသင်တွင် ကု ကု
န်သွ န်သွယ်ရေ၊
ယ် ရေး ၊ စီပွရေ၊စီး ပွား
ရေး ၊ အခွန်အတု တ်၊ အ ခွ န် အ တု တ် ၊
ပညရေ၊ ယ ဉ်ယဉ်ကျေမှုစသည်ဖြင့်
ကျေး မှုစသ ည် ဖြ င့် သဘေတူ သ ဘော တူ စချုပ်မျစွ စာ ချု ပ်
များ
စွာ
ရှိရ ယင်တို့အနက်ဉာ ဏ ပစ္ ဉဏပစ္စ
စည်း မူ ပို
င် ည်မူ
ခွ
င့် ရေးပိုရာ
င်ခွင့်ရေရ ပူ ပေါ
ပူးပေင် င်း
ဆေင်ရွက်ရေမူဘော င် မူသဘေင်
ဘော သဘေတူ
တူ ညီ ချ က် ညီချက် (ASEAN Framework Agreement on Intellectual
Property Cooperation) လည်ပရှိလေသည်။
၁၈။ ယင်သဘေတူအာ စချုပ်ကို
ဆီ ယံ မူ လ အ ဖွဲ့ဝအဆီယံ
င် များ
ရော မူ လအဖွဲ့ဝင်မျရေ အ သ စ် ဝအသစ်ဝင်
င်
သည့် အဖွဲ့ဝင်မျ အလုံ ကပလို တာ ဝက်နအကေင်အထည်ဖေရန်
န် ရှိ
ပြီး တဝန်ရှိပြီ
စချုပ်တွင်မူ
နှင့်ပတ်ပိုသင်ခွင့်ရေရမျ
က် ၍ နှ င့်ပတ်သက်၍ TRIPS စချူပ်ကို
စံ အ ပင်ဖြ စ် ရည် စံ အဖြစ်ရည်ညွှန်
ညွှန်း
ထလေသည်။ အာ ဆီ ယံ အအဆီယံ
သ င်း ကြီး အသင်ကြီ သည်မူ
သ ည် ပိုမူ
င်ခွင့်ဆို
ပို
င် ခွ င့်င်ရင်
ဆို ရာ
ပူ ပေင်ဆေင်ရွက်ရေအတွက်
လု ပ် ငန်း
ဆော င်
တာ အ ဖွဲ့ များ လု ပ်ငန်ဆေင်တအဖွဲ့မျ ASEAN Woking Group of IP
Cooperation (AWGIPC) ကို ဖွဲ့စည်ထသည့်အပြင်
၁၉၉၈ ခု ၁၉၉၈
နှစ် က ခု ဟ နှ စ်က
နွိုင်းဟနွိုင်
လု ပ်ငန်စဉ် Hanoi Plan of Action ကို လည်ချမှ တ်ခဲ့ လေသည်။
၁၉။ ထို့ကြေင့် မြ မြန်မနို
န်မာ နိုင်ငံ
င်ငံ ကဲ့သို့
ကဲ့ သို့ WTO/WIPO နှ င့် ASEAN အဖွဲ့မျသို့ဝင် ဝင်ရေက်ပြီ
ရော က် ပြီး
သေ နို င်ငံ တစ်နို င်ငံ အဖို့ မူ ပို င်ခွင့် ်ရေရမျကို TRIPS သဘေတူပြ ညီချက်ပ
ဋ္ ဌာန်း ပြဋ္ဌ န်
ချက်မျ အတို င် လို က်နကျင့်သုံ လေ့ လာ ရန်တဝန်ရှိကြေင်လေ့
တွေ့ ရှိ
ရပေသ ည် ။ လတွေ့ရှိရပေသည်။
၂၀။ ၂၀၁၉ တွင် တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့်ဥပဒေ၊ စက်မှုဒီဇို င်မူ ပို ကု
င်ခွင့်ဥပဒေ၊
န် အ မှ တ် ကု န်အမှ တ်
တံ ဆိပ် မူ ပို င်ခွင့်ဥပဒေနှ င့် စပေနှ ပြ ဋ္င့်အနု ခဲ့
ဌာန်း ပညမူ
သ ည် ပို။
င်ခွင့်ဥပဒေတို့ကို ပြဋ္ဌ န်ခဲ့ သည်။
တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့် Patent
၂၁။ တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့် Patent ဆို သည်မှ ထု တ်လု မူ ပိုပ်မှု
င်ခွ င့် မူ ပို င်ခွင့်
နည်း နာနည်န
အသစ် (သို့မဟု တ်) အခက်အခဲ ဖြေရှ င်ရေနည်ပညသစ်တစ်ရပ်ကို
တီ ထွ င်ဖန် တီး တီထွင်ဖန်တီ
မှုအတွက် တီထွင်သူ သို့ သီသန့်အခွင့်အရေခံ စခွင့်ပေခြင်ဖြစ်သည်။
၂၂။ တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့်ရရှိသူ သို့ တီထွင်မှုနှ င့်ပတ်သက်သေ အကအကွယ်ကို သာ မန်အား သမန်အ
ဖြင့်အနှ စ် ၂၀ စသည်ဖြင့် အချိန်ကလအကန့်အသတ်ဖြင့်
မူပိုင် ခွ င့် မူ ပို င်ခွင့်
ပေအပ်သည်။
တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့်မှ ပေသေအကအကွယ်မျ
၂၃။ တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့်မှ ပေသေ အ ကာ အကအကွယ်မျ
အ ကွ ယ် များ ဆို ဆို သည်မှ
သ ည် မှာ မူ ပို င် မူ ပိုင်
ခွင့်ပို င်ရှ င်၏ ခွင့်ပြုချက်မရရှိဘဲ ယင်တီထွင်မှုကိုပြု
လု ပ် ခွ ၊ပြုလု ပ်ခွင့်၊
င့် အ သုံး အသုံ ပြု
ပြု
ခွင့်၊ ဖြန့်ဖြူခွင့်နှ င့် ရော င်းရေင်ချခွင့်
ချ ခွ င့် မရှိခြင်ကို
မရှိခြ ဆို
င်းကို လို
ဆို သည်။
လို သ ည် ။
ယင်အခွင့်အရေမျကိုတ ရား ရုံး
များတွမျသေအဖြင့်
င် အတ တရရုံည်မျတွင် အတည်
ပြုခွင့် ပြုခွင့်
ရရှိနို င်ပြီ တရမဝင်သုံတားမြ စ်စွဲသူ
ခွင့်ရမျအတမြစ်ခွင့်ရရှိနို
ရှိ
နိုင် သ ည် ။ င်သည်။

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
138

တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့်လို အပ်ရခြင်

၂၄။ တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့်ရရှိခြင်ဖြင့် ထိုထို ၏
သူ သူစီး
၏စီပွဖြစ်
ပွား
ဖြစ် တီထွင်မှုတီ ထွင်
မှု
တစ်ရပ်အတွက် တရဝင် အသိအမှ တ်ပြုခံ ရခြင်သမက အ ကျိုး အကျိုအမြတ်ပခံ
အ မြ တ်ပါခံရသ စရသ
စား
ဖြင့် လူ တစ်ဦချင်အ တီထွတီထွင်ဖန်တီ
င်ဖန် တီး လို စိတ်ကို လှုံ့ဆေအပေခြင်ပင်ဖြစ်သည်။
ထို သို့ ထို သို့
အပေမှုကြေင့်
လူသားတ စ် ရလူ
ပ် သတစ်ရပ်လုံ
လုံး
၏ ၏ လူနေမှုဘဝအဆင့်အတန် အစဉ်မပြတ်တို တက်ရေအတွက် အာမခံ အမခံ
နို င်မည့် တီထွင်စမ်သစ်မှု မျကို ပို မို ထွန်ကစေသည်။
အကအကွယ်ရနို င်သည့်တီထွင်မှုမူ ပို င်ခွင့်မျ
၂၅။ တီထွင်မှုတစ်ရပ်သည် အေက်ပအခြေအနေမျနှ
မူ
ပို
င်ခွ င့်င့်ပြည့်စုံ လျှင် မူ ပို င်ခွင့်
အကအကွယ် ရရှိနို င်သည်။
- လက်တွေ့အသုံ ပြု၍ရနို င်ရမည်။
- သက်ဆို င်သေနည်ပညနယ်ပယ်တွင် ရှိ
နှ
င့်ပြီး
သော ပညာ ရပ်ရှိနှ င့်ပြီသေပညရပ်
တို့နှ င့် မတူ ညီ သေ အသွင်အပြင် အသစ်အဆန်တစ်ခု ပြ ဖြစ်ကြေင်
နို
င်ရ ပြနို င်ရ
မည်။
- သက်ဆို င်သေနည်ပညနယ်ပယ်တွင် သာမန်အ သိ ပညာ ရှိ
သူ တသမန်အသိပညရှိသူ
စ်
ဦး တစ်ဦ
အနေဖြင့် မစဉ်စဘူ သေသေ
တီ ထွ င်
မှု
ဖြစ်တီထွင်မှုဖြစ်ကြေင်
ကြော င်း ပြ ပြ
နို င်ရမည်။
- နေက်ဆုံ အနေဖြင့် ယ င်း
တီ ထွ င် ၏ယင်တီထွင်မှု
မှု ပဓာ န ၏ပဓန
အကြေင်ခြင်ရသည်
ဥပဒေ ကြော ဥပဒေင်း
အရ ကြေင်အရ မူ ပို င်ခွင့်ပေနို င်သေ
အ ကြောအကြေင်အရ
င်းအ ရာ
ဖြစ်ရမည်။
၂၆။ ကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ် Trademark ဆို သည်မှ လူ တစ်ဦ (သို့မဟု တ်) အဖွဲ့တစ်ခု က ထု တ်လု ပ်
ဝန်ဆေင်ပေသေ ကုန်ပစ္ ကု န်ပစ္စ
စည်း တ စ် ည်တစ်ခု
ခု (သို့မဟု တ်) အလု ပ်တစ်ခု ဖြစ်ကြေင် သိ သိရှိ
ရှိ
မှ တ်သစေနို င်သေ ထ င် ရှား
ကွဲ ထင်ရှ
ပြား
သ ည့် ကွဲပြသည့် အမှအတ်အသကို
မှ
တ် အ သား ကို
ဆို လို သည်။ ရှေ ဦခေတ်ကာ ကလမျကတည်ကပင်
လ များ
က တ ည်း က ပင် အအနုနု
ပညလက်ရမျ
ပ ညာ လ က် ရာ များ
အသုံ အဆေင်မျပေတွင်
ပြု
လု ပ်
သူ ၏ လပြုလု က် မှပ်သူ
တ်၏ လက်မှ တ် (သို့မဟု တ်) အမှ တ်အသတို့ကို ရေး ရေထို
ထိုး
လေ့ ရှိခဲ့ သည်မှ ကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ်၏ မူ လအစပင် ဖြစ်သည်။ နှ စ်ကလမျပြေင်လသေအခ ယ င်း ယင်
အမှ တ်အသမျသည်ယ နေ့ ယနေ့ခေတ်၏
ခေ တ် ၏ ကု န်
ကု န်အမှ
အ မှ တ်တံ
တ် တံ ဆိပ်
ဆိ ပ် မှ တ်ပုံ မှ တင်
တ် ပုံ
တ င်
ခြင်၊ အကအကွယ်ပေခြင်စနစ်မျသို့
အ ကာ အ ကွ ယ် ပေးခြ င်း
စနစ် များ
သို့ ဖွံ့ဖြိုတို
ဖွံ့တက်
ဖြိုး
တိုးတ က် လခြင်ဖြစ်သည်။ ယ င်းစနစ် သ ည် ယင်စနစ်သည်
စသုံသသူမျအမိမိအလို
ဘာဝ၊အ ရည် အရှိသေ
သွေး သဘဝ၊အရည်အသွေ ပရှိသေကု န်ပစ္စည်တစ်ခု ခု (သို့မဟု တ်) ဝန်ဆေင်မှု
တစ်ခု ခု အတွက် သီသန့်ကု ကု
န်အန်အမှ
မှတ် တ်တံ
တံ ဆိ ဆိပ်
ပ် အသုံ ပြုခြင်အဖြင့်
ခွဲ
ခြား
သိ စေခွဲခြသိရှိစေ
ရှိ
နို င်ပေမည်။
၂၇။ ကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ်ဆို သည်မှ ကု န်သွယ်မှုလု ပ်ငန်ဆေင်ရွက်ရတွင်
လု ပ်
ငန်းတ စ် လု ပ်ငန်တစ်
ခု ၏ကု န်ပစ္စည်မျကို အ ခြား အခြသေလု
သော လု ပ်ငန်းပ်ငန်မျ၏
များ
၏ ကု န်ပစ္စ
ကု န်ပည်
စ္
စည်း
မျမှခွဲ
ခွဲခြသိရှိစေနို
ခြား
သိရှိ
စေနို င်င်သေအမှ
သော အ မှ တ်တံ
တ် တံ ဆိပ်တစ်ခု
ဆိ ပ် တ စ် ခုခုခု
ကို
ကိုဆို
ဆို သည်။
သ ည် ။ (ပု ဒ်မ ၂ (ဋ))
၂၈။ ဝန်ဆေင်မှုအမှ တ်တံ ဆိပ်ဆို ဝ သည်မှ
န်ဆော င် မှုလု ပ်ငန်း ဝန်ဆေင်မှုလု ပ်ငန်
ဆေင်ရွက်ရတွင် လု ပ်ငန်း
တ စ် လု
ခု၏ပ်ငန်တစ်ခု ၏ ဝန်ဆေင်မှုမျကို
ဝန် ဆော င်မှုများ
ကို
အခြသေလု ပ်ငန်မျ၏ ဝန် ဆော င်
မှု
များ
မှ ဝန်ဆေင်မှုမျမှ ခွဲ ခြား ခွဲခြ သိရှိစေ
သိ ရှိ
စေ
နို င်သေ အမှ တ်တံ ဆိပ်တစ်ခု ခု ကို ဆို သည်။ (ပု ဒ်မ၂ (ဌ))
၂၉။ စု ပေင်ပို င်အမှ တ်တံ ဆိပ်ဆိုစက် သည်မှ
မှု
လုပ် ငန်း ရှင် များ
၊ စက်မှုလု ပ်ငန်ရှ င်မျ၊
ထု တ်လု ပ်သူ မျ သို့မဟု တ် ကု န်သည်မျဖြင့် စု စစုည်း
စည်ထသေ
ထားသော အဖွဲ့
အအ အစည်၊
ဖွဲ့စည်း ၊

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
139

အသင်အဖွဲ့ သို့ သို့မဟု

မဟု တ်တ် လူ မှုလူ မှု စီပွရေ အဖွဲ့
စီး
ပွား
ရေးအစည်မျ အ ဖွဲ့
အ စည်း များ
သို့မဟု တ် သမဝယမအသင်ကဲ့ စုပေါင်း သို့
ဖွဲ့
စည်း ထား စု ပေင်ဖွဲ့စည်ထသေ
သော အ ဖွဲ့ အဖွဲ့
အစည်ကပို င်ဆို င်သည့်
အ မှ တ် တံ ဆိပ်တအမှ
စ် တ်တံ
ခုခု ကို ဆိပ်တစ်ခု
ဆို သ ည် ။ ခု ကို ဆို သည်။ ယ င်း ယင်
စကရပ်တွင် အ ဆို ပါအဆို ပ အဖွဲ့အအဖွဲ့စည်၏
အ စည်း ၏ အဖွဲ့ဝင်မျ အ ဖွဲ့ ဝင်များ
ပို င်ဆို င်သည့် ကု န်ပစ္စည် သို့မဟု တ် ဝန်ဆေင်မှုမျကို
အ ခြား
သော အခြသေကု
ကု န်
ပစ္
စည်းန်ပစ္စ ည်
သို့မဟု တ် ဝန်ဆေင်မှုမျမှ ခွဲ ခြား
သိ ခွဲခြသိရှိစေနို
ရှိစေနို
င် သော င်သေ အမှ
အ မှ တ်တံ
တ် ဆိပ်
တံဆိ ပ်
လည်ပဝင်သည်။ (ပု ဒ်မ ၂(ဋ))
၃၀။ အသိအမှ တ်ပြုအမှ တ်တံ ဆိပ်ဆို သည်မှ အမှ တ်တံ ဆိပ်တစ်ခု ၏ ကု န်ပစ္စည် သို့မဟု တ်
ဝန်ဆေင်မှု၏ မူ ရင်း မူ ရင်ဒေသ၊
ဒေ သ၊ အရည်အသွေ၊
အ ရည် အ သွေး ၊ အမျိုအစနှ င့်အ မျိုး အ စား
နှင့်
အခြထူ ခြသေ အ ချ က် အအချက်အလက်မျနှ
လ က် များ
နှ
င့်စပ် င့်စပ်လျဉ်၍
လျဉ်း ၍ အမှ
အတ်တံ
မှ
တ် တံဆိပ်
ဆိ ပ်
ပို င်ရှ င်က ယင်၏ထိန်ချုပ်မှုဖြင့်
အ သုံး ပြု အသုံ ပြု ခွ င့်
ရှိခွင့်ရှိကြေင်
ကြော င်း
အသိအမှ တ်ပြုသည့် အမှ တ်တံ ဆိပ် တစ်ခု ခု ကို ဆို သည်။ (ပု ဒ်မ ၂ (¡))
နိစ် ကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ်အု ပ်စု မျ
၃၁။ ကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ်မှ တ်ပုံ တင်ခြင်ဆို င်ရ လု ပ် လုလု
ထုံးပ်ထုံ
ပ်နလု ပ်နည်မျ၊
ည်းများ
၊
ချေမွေ့စေရန် နို
င်ငံတ ကာနို တွ
င်ငံင်
တကတွင် တတညီတညွတ်တည်
ညီ တ ညွ တ် တ ည်း ရှိစေရန်တို့
ရှိ
စေရန် တို့
အတွက် ကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ်သုံ စွဲမည့်ကု ကု န်
ပစ္ န်ပစ္စများ
စည်း ည်မျ Goods နှ င့် ဝန်ဆေင်မှုမျ Services ကို အု ပ်စု
ခွဲခြခြင်ဆိုနိ
င်ရ နိစ်သ ဘော
စ် သဘေတူ
တူ ညီ ချ ညီချက်ကို
က် ကို ၂၀၀၇
၂၀၀၇ ခု နှ စ်တွင်ခုနှ
စ် တွ စတင် စတ င်
င်
ကျင့်သုံ ကြသည်။ (ပု ဒ်မ ၁၇ (က) (၅))
မှ တ်ပုံ တင်သက်တမ် (ပု ဒ်မ ၃၄)
၃၂။ မှ တ်ပုံ တင်ထသေ အ မှ အမှ
တ် တ်တံ
တံ ဆိ ဆိပ်၏
ပ်၏ မှ တ်ပုံမှ
တင်သက်တမ်သည်
တ် ပုံတ င်သ က် တ မ်း
သ ည်
အမှ တ်တံ ဆိပ် မှ တ်ပုံ တင်လျှေက်ထချက် တ င် သွ သတင်သွင်သည့်နေ့မှ
င်း ည့်နေ့ မှ
စ၍ စ၍၁၀ ၁၀ နှ နှစ်
စ်
ဖြစ်သည်။ မှ တ်ပုံ တင် သက်တမ် ၁၀ နှ စ်ကု န်ဆုံ ပြီ နော နေက်တစ်ကြိမ်လျှင်
က် တ စ် ကြိမ်လျှင် ၁၀ ၁၀စီ စီ
ဖြင့် သက်တမ်တို နို င်သည်။
ကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ်အကအကွယ်၏အတိမ်အနက်
အ တိ မ်အ နက်
၃၃။ ကမ္ဘနို င်ငံ တို င်အလုံ လို လို ကု တွင်
န်အ မှ တ် တံဆိ ပ်မှ
တ် ကုတန်အမှ
ပုံ င်ခြ တ်တံ ဆိပ်မှ တ်ပုံ တင်ခြင်
င်း
နှ င့် အကအကွယ် ပေခြင်တို့ရှိကြသည်။
နို
င်ငံ
အ လို က် ၊ နို င်ငံ အလို
ဒေသက်၊ အ လို ဒေသအလို က်
က်
မှ တ်ပုံ တင်ရုံ မျတွင် ကု န်အကုမှန်အမှ
တ် တ် တံ တံ
ဆိပ်
ဆိ ပ် မှ တ်ပုံ တင်စရင် မှ
တ် ပုံ
တ င် စာ
ရင်း
မှ တ်တမ်မျထရှိသည်။ ယ င်း မှ တ် တ မ်းယင်မှ
များ
တွ တ်တမ်မျတွင် လျှော
င် လျှေက်ထ
က် ထား ချက်ချက်
ပ အချက်အလက်မျ၊ သက်တမ်တို
သ က် တ မ်း လျှေက်ထချက်မျ၊
တိုး
လျှော က် ထား ချက် များ
၊ စစ်ဆေ စစ် ဆေး
ချက်မျသည် သ က် သက်ဆို
ဆို ရာင်ရ
င် (သို့မဟု တ်) ဒေသအတွင်ရှိနို အ င်ငံကျိုး
မျတွင်သ
သ က် ရောအကျိုသက်ရေက်
က်
အေင်ကန့်သတ်ထပေသည်။
က န့်သ တ် ထား ပေသ ည် ။
၃၄။ နို င်ငံ တစ်ခု စီတွင် (သို့မဟု တ်) ဒေသတွင်နို င်ငံ အသီသီတွင်
သီးခြား
စီ သီခြစီ
မှ တ်ပုံ တင် ရခြင်မှ ရှေ င်ရှအနို င်ရန်
ပြ ည် ပြ ည် အပြည်ပြည်ဆို
ဆို
င်ရာ င်ရကု အ ကု
န် မှ န်အမှ တ်
တ်
တံ ဆိပ်မှ တ်ပုံ တင်ခြင် စနစ်တစ်ရပ် ကို ကွပ်ကဲပေနေသည်။ယ င်း စနစ် ယင်စနစ်တွင်
တွ င် အ ပြ ည်အပြည်
ပြည်ဆို င်ရ သဘေတူ စချုပ် ၂ ၂ရပ် ရပ် အ အကျုံ
ကျုံး ဝင်ပေသည်။
ဝင် ပေသ ည် ယင်တို့မှယ င်း
။ တို့မှာ
“အပြည်ပြည်ဆို င်ရ ကု န်အမှ တ်တံ ဆိပ်မျ မှ တ်ပုံ တင်ခြင် မက်ဒရစ်သဘေတူ“ညီချက် Madrid
Agreement Concerning the International Registrration of Marks နှ င့် “မက်ဒရစ်ပရို တို ကေ
လ်” Madrid Protocol တို့ဖြစ်ကြသည်။ တစ်ဦတစ်ယေက်သည်
အ ထ က် ပါစာ
ချုပ်အထက်ပစချုပ်
တစ်ခု ခု တွင် နို င်ငံ တစ်ရပ်နှ င့် နို င်ငံ သဖြစ်မှု nationality သို့မဟု တ် အတည်တကျနေထို င်ရအရပ်ဖြစ်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
140

မှု domicile သို့မဟု တ် လု ပ်ငန် တည်ထေင်ရအရပ်ဖြစ်မှု establishment စသည့်တစ်နည်နည်ဖြင့်

ပတ်သက်နေလျှင် တစ်နို င်ငံ ၌မှ တ်ပုံ တင်ထခြင်ဖြင့် မက် ဒရမက်ဒရစ်စချုပ်ဝင်
စ် စာချု ပ် ဝင်
နို င်ငံ မျ အချို့ သို့မဟု တ် အလုံ တွင် မူ ပို င်ခွင့်အကျုံဝင်ပေသည်။
စက်မှုလက်မှုဒီဇို င် Industrial Design
၃၅။ စက်မှုလက်မှုဒီဇို င် industrial design ဆို သည်မှ အရဝတ္ထုတစ်ခု အ ဆ င် တကို
န် ဆာအဆင်တန်ဆ
သို့မဟု တ် အလှ အပချယ်မှုန်ထသေအ ရာ ဖြ အရဖြစ်သည်။
စ်သ ည် ။ ယင်ဒီဇို
ယ င်း ဒီ င်တွင်
ဇို
င်းတွ င်
ပုံ ပန်သဏ္ဍန်မျ၊ မျ က် နှာ
ပြမျက်နှ
င် များဖြ စ်ပြင်မျဖြစ်သေ
သော သုံ ဘက်မြင်ပုံ
သုံး ဘ က် မြ င် ပုံ
မျ၊ အကွက်အဆင်မျ၊
အ ကွ က်အ ဆ င် များ ၊ မျဉ်မျ၊ မျ ဉ်း အရေင်မျဖြစ်သေ
များ
၊ အ ရော င်
များဖြစ်သော
နှ စ်ဘက်မြင်ပုံ မျ ပဝင်သည်။
၃၆။ စက်မှုလက်မှုဒီဇို င်မျကို နည်း နည်ပညနှ
ပညာ နှင့် င့် ဆေဘက်သုံ ဆေး ဘ ကိရိယ
က် သုံး ကိ ရိ
ယာ
မျ၊ နရီမျ၊
နာ ရီများ
၊ လက်ဝတ်ရတနမျနှ လ က် ဝတ် င့်ရတ နာ များ
နှ အခြတန်ဖို
င့် အ ခြား တ န် ဖိုး
ပစ္စည်မျ၊ အိအိမ်သုံ
မ်သုံး
ပစ္ ပစ္စ
စည်း ည်မျ၊
များ
၊ လျှပ်စစ်ပစ္စ လျှ ည်မျ၊
ပ်စစ် ပစ္ စည်း များ
၊
မေတေယဉ်မျ၊ ဗိ သု ကာ ဗိသု
လ က် ရာကလက်ရမျ၊
များ
၊ အဝ အဝတ်အထည်မျ၊
တ် အ ထ ည် များ ၊ အပန်ဖြေ
အ ပန်း ဖြေ
ပစ္စည်မျစသေ စက် မှု စက်မှုနှ
နှ
င့်
လ က် င့်လက်မှုပစ္စ
မှု ပစ္ စည်း ည်အမျိုမျို
အ မျိုးမျိုး
တွင် အသုံ ပြုသည်။
၃၇။ ပြည်တွင်ဥပဒေအမျစု တွင် စက် မှု
လ က် မှု
ဒီ စက်မှုလက်မှုဒီဇို
ဇို
င်းကို င်ကို
အကအကွယ်ပေရန် ယ င်း သ ည် ယင်သည် အ သ စ် အသစ်အဆန်ဖြစ်ရမည်။
အ ဆ န်း ဖြ စ် ရမည် ။ မူရရင်ဖြစ်
မူ င်းဖြ စ်
ရမည်။ ဖန်တီယူ ရသေ အ ရာ မဖြ အရမဖြစ်ရ။
စ်ရ။ ဆိုဆိုလို
လိုသသည်မှ
ည် မှာ စက်မှုစက် မှု
လက်မှုဒီဇို င်တစ်ရပ်သည် မူလ သ ဘာ ဝအား မူ ဖြ
လသဘဝအဖြင့်
င့် အ ဆ င် အဆင်တန်ဆ
တ န် ဆာ အတွက်
အ တွ က်
ဖြစ်ရမည်။ နည်ပညဖြင့်ဖေဆေင်မှ ရနို
င် သော အသရာ ဝတ္ ထုရနိုများ င်သေအရဝတ္ထ
ကို ုမျကို
အကအကွယ်မပေချေ။
၃၈။ စက်မှုဒီဇို င်ဆို သည်မှ မျ ဉ်းကြော မျဉ်ကြေင်မျ၊
င်း
များ
၊ ကေက်ကြေင်
ကော က် ကြော င်း
မျ၊ အရေင်အသွေမျ၊
အ ရော င်အ သွေး များ၊ ပုံ သဏ္ဍ ပုံ န်၊ ဏ္
သ ဍာန် မျက်နှ
၊ ပြင် မျ က် နှာ
ပြ င်
အနေအထ၊ အထည်အလိပ်အသ
အ ထ ည် အ လိ ပ်အ သား ထု တ်ကုထု န်ပစ္စ
တ် ကု ည်တို့၏
န် ပစ္ စည်း တို့၏သွင် သွ င်
ပြင် လက္ခဏမျ သို့ သို့မဟု
မဟု တ်တ် ယင်တို့၏ယ င်း ၏ အလှ အပအဆင်တန်ဆ
တို့ အ လှ အ ပအ ဆ င် တ န် ဆာ
သို့မဟု တ် ယင်တို့၏ သွ င်သွင်ပြင်
ပြ င် လက္ခ
လ က္ ဏမျနှ
ခဏာ င့်
များနှ င့်အလှ အပ အ လှ အပ
အဆင်တန်ဆတို့မှ ပေါ် ပေထွက်လသေ
ထွ က် လာ သော စက်မှုထု တ်ကု စက် န်ထု
မှု တ် ကု န်
သို့မဟု တ် လက်မှုထု တ်ကု န်တစ်ခု လုံ သို့မဟု တ် အစိတ်အပို င်တို့၏ အ ပြ အပြင်ပန်
င်ပန်း
ပုံ သဏ္ဍန်ကို
ဆို ဆိုသလိုည်
လို သည်။
။ (ပု ဒ်မ ၂(ည))
၃၉။ စက်မှုဒီဇို င်ပို င်ရှ င်ဆို သည်မှ ဦးစီး
ဌာ န၏ ဦစီဌန၏ မှတ် မှတ
ပုံတ်ပုံ
င်စာတင်စရင်
ရင်း
တွင် မှ တ်ပုံ တင် ထသေ စက် စက်မှုဒီဇို
မှု
ဒီဇို
င်းပိုင်ပိုရှ
င် င်ရှအင်အဖြစ်
င် ဖြစ်
အသိအမှ တ်ပြု မှ တ်တမ်တင်ခြင်ခံ ပုဂ္ ဂို ရသည့်လ် ပု ဂ္ဂိ သို့ မဟု ုလ်
တ် သို့မဟု တတ် ရားဝင် တရဝင်
ဖွဲ့စည်ထသေအဖွဲ့
အ ဖွဲ့
အ စည်း အ စည်ကို
ကိုဆို သဆိုည်
လို လို။သည်။ (ပု ဒ်မ ၂ (ဌ))
ဒီဇို င်အကအကွယ်ပေရန်လို အပ်ခြင်
၄၀။ စက်မှုလက်မှုဒီဇို င်သည် အ ရာ ဝအရဝတ္ထ
တ္ ထု တ စ် ုတစ်ခု
ခု
ကို ဆွဲ ကို
ဆောဆွဲဆေင်မှုရှိ
င် မှု
ရှိ
အေင် လှ ပအေင်တန်ဆ လှ ပအော င်
တ န် ဆာ ဆင်ပေသည်။ ထို့ကြောထို့ကြေင့်
င့် မူ မူလလဝတ္ထ
ဝတ္ ထု ကို ုကို
တန်ဖို တက်စေလျက်ရေင်ပန်လှ
ရောင်း
ပန်း လှ အော င် ဖန်တီး အေင်ဖန်တီပေခြင်ဖြစ်သည်။
ပေး ခြ င်း
ဖြ စ်သ ည် ။
၄၁။ အကအကွယ်ပေထသေ စက် မှု လ က် မှု
ဒီဇို စက်မှုလက်မှုဒီဇို
င်း
အ တွ က် င်အတွက် ယ င်း ယင်
ကို မှ တ်ပုံ တင်ထသေ ပို င်ရှ င်သည် ယင်ဒီဇို င်ကိုသူ တသီသန့်သုံ
စ်ပါးက စွဲခွင့်ရရှိပြီ သူ တစ်ပက
အခွင့်မဲ့ အသုံ ပြုခြင်မှ အ ကာအက အကွယ်ရသည်။
အ ကွ ယ် ရသ ည် ။ သို့အတွက်သို့ အ တွ က်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
141

မိမိ၏ရင်နှီမြှ ုပ်နှံ သ ထမှုမှ

င့် လျော် သော သင့်လျေသေ အ ရင်း အရင်အမြတ်
အ မြ တ် ပြန်ရနို
ပြ န် င်ပေ
ရနို င် ပေ
မည်။ ထိရေက်သေ စက် မှုလစက်မှုလက်မှုဆို
က် မှု
ဆို င်ရာဒီ င်းင်
င်ရဒီဇို
ဇို
မှ တ်ပုံ တင်စနစ်ဖြင့် တရမျှတ သော သေယှ
ယှ ဉ်ပြိုဉ်ပြိုင်မှုနှ
င် မှုနှင့် င့် ရို သစွရိုးသားစွာ
ကု န်သွယ်မှုအလေ့ အထတို့ကို အပေရရေက်ခြင်၊
တီ ထွ င် တီထွင်ဆ န်း သ စ် ဆန်သစ်မှုကို
မှုကို
တို ပွစေခြင်၊အ ဆ င် တအဆင်တန်ဆလှ
န် ဆာ လှ ပသောပသေ ကုန်
ကု န်စည်မျကို
စည် များကို တို တက်တိုး တ က်
ထု တ်လု ပ်စေရန်အပေခြင် စသ ည့် စသည့်အကျိုကျေဇူ
အ ကျိုး ကျေးဇူးများ
ကို မျကို သုံ စွဲ သုံး စွဲ
သူ မျနှအ င့်တကွအမျပြည်သူ
များပြ ည် သူ များ တို့ အမျတို့အကျိုခံ
ကျိုး
ခံ စား
နို
င် ကြ စနိုပေင်ကြပေသည်။
သ ည် ။
၄၂။ စက်မှုလက်မှုဒီဇို င် အကအကွယ်ကြေင့် စက် မှုလ က် မှု စက်မှုလက်မှုလု
လု ပ်ငန်း ပ်ငန်
မျတွင်သမက ရိုး
ရာ လ က် မှု ရို ရလက်မှု ပညာ ပညရပ်မျတွင်ပ
ရပ် များ
တွ င်ပါ အသစ်အဆန်အ သ စ် အ ဆ န်း
မျ ပို မို ဖန်တီထု တ်လု ပ်လခြင်အဖြင့်စီး
ပွားရေး ကို စီပွရေကို ဖြိုးဖွံ့ဖြို
ဖွံ့
တို တက်စေသည်။စီး ပွားရေး လု ပ်ကွ က် စီပွရေလု
၊ ပ်ကွက်မျ၊
များ အမျိုသပို့
အ မျိုး
သား ပို့
ကု န်မျကို ချဲ့ထွင်လနို
ချဲ့
ထွ င် လာ နို
င် င်ပေသည်။
ပေ သ ည် ။
၄၃။ စက်မှုလက်မှုဒီဇို င်မျသည် ရှ င်းလ င်း ရှလွ
င်လင်လွယ်ကူ
ယ် ကူ ပြီး ပြီ ဖန်တီရန်
ဖန် တီး ရန်
နှ င့်အကအကွယ်ပြုရန် အ ကု န် အ ကျအကု နည်း န်အကျနည်ပသည်။
ပါးသ ည် ။ ၎င်တို့သည်
၎င်းတို့ သ ည်
ဖွံ့ဖြိုပြီ ဖွံ့ဖြိုဆဲနို
ဖွံ့ဖြိုး
ဆဲ နို
င် င်ငံ
ငံ မျမှ
များ
မှ အသေစနှ င့် အ သေး စား နှ
င့်
အလတ်စ လု ပ်ငန်မျသမက တ စ် ဦးချ တစ်ဦချင်ပညရှ
င်း
ပညာ ရှင် ၊ င်မျ၊
များ
လက်မှုပညသည်မျကလည်လက်လှ
လ က် လှ မ်း မီ နိုင် ပေသ ည် မ်မီနို င်ပေသည်။
။
မည်သို့အကအကွယ်ပေသနည်။
၄၄။ နို င်ငံ အမျစု တွင် စက် စက်မှုလက်မှုဒီဇို
မှု
လ က် မှုဒီ ဇိုင်း
ဥပဒေင်ဥပဒေ ပြဋ္ဌ ပြ န်ဌာန်း
ဋ္
လျက် ဥပဒေကြေင်အက အ ကွ အကွယ်ရရှိနို
ယ်ရရှိနိုင် ရန်င်ရန် မှ မှ
တ်ပုံ
တ် တင်ခြင်
ပုံတ င် ခြ င်း
ပြုရလေသည်။ ယေဘု ယျအဖြင့် မှ တ်မှ ပုံ
တ်ပုံ
တ င်တင်ခွင့်ရရှိရန်
ခွင့်ရရှိ ရန် ဒီဇို င်ဒီ
ဇို
င်း
သည် အသစ် (သို့မဟု တ်) မူ လအရင်ခံအ ဖြစ်ရန်လို
သ စ် သည်။အသစ် (သို့မဟု တ်) မူ လ အရင်ခံ ဖြစ်ခြင်ကို
နို င်ငံ အလို က် အဓိပ္ပယ်ဖွင့်ဆို မှ ချက်ကွဲပြသလို
တ် ပုံတ င် စနစ် များမှ တ်ပုံလ တင်စနစ်မျ
ည်း လည်
ကွဲပြခြနကြသည်။
အ ခြေ ခံ အား ဖြ အခြေခံ
င့် “အ သ အဖြင့်
စ်” အသစ် new ဆို သေစကရပ်မှ တူ ညီ သော တူ ညီသေ (သို့မဟု တ်) ဆင်
တူ သေအရမျို၊ ယ ခင် ကယခင်ကမတွေ့ဘူ
မတွေ့ ဘူး ၊ ၊ မရှိဘူ
မရှိ သေဒီဇို
ဘူး သော ဒီ င်ပန်
ဇို ပန်း သ
င်း သ
ဏ္ဍန်မျိုဖြစ်သည်။မှ တ် ပုံ တ င် ခြ မှဖြ
င်း တ်ပုံ
င့် တင်ခြင်ဖြင့် မှမှ
တ်ပုံ
တ် တင်
ပုံ
တ င်
လက်မှ တ်ထု တ်ပေသည်။ယင်မှ ယ င်း မှ စ၍ အစ၍အမျအဖြင့်
များ
အား ဖြ င့် (၅)နှ စ်သက်တမ် အကအကွယ်ရရှိသည်။ (ပု ဒ်မ ၄၂)
၄၅။ သက်ဆို င်ရနို င်ငံ ၏ ဥပဒေအ ဥပဒေအရသေလည်ကေင်၊
ရသော် လ ည်း ကော င်း ၊
ဒီဇို င်၏သဘေသဘဝအရ သော် လ ည်း ကော င်းသေလည်ကေင် ဒီ ဇို
င်း
တ စ် ဒီဇိုသင်တစ်ခု
ခု ည် သည်
အနု ပညဖန်တီမှုလက်ရအနေဖြင့်
စာပေအ နု ပညာ မူ ပို
င် ခွ စပေအနု
ဥပဒေ ပည မူ ပို င်ခွင့်ဥပဒေ
င့် Copyright Law အရလည်
အကအကွယ်ရယူ အ နို င်ပေသေသည်။
ချို့ နို
င် ငံ အချို့နိုများ
င်ငံ
တွ င် မျတွင်
ဒီဇို င်မူ ပို င်ခွင့်နှ င့် စာပေအ နု ပစပေအနု
ညာမူပိုင်ခွပညမူ
င့်
တို့ ပို င်ခွင့်တို့ကို
ကို
တစ်ပြိုင်နက်တည် ရယူ ထနို င် သ သည်။ ည်။ အချို့နို
အ ချို့င်ငံနို
မျတွင်
င်ငံ များတွ င်တစ် တ စ်
မျိုချင်သ သီး သ န့် သီသန့်မူ
မူ ပိုင်
ခွ ပိုရင်ခွင့်ရနို
င့် နို
င်သ ည် င်သည်။
။ တစ်မျိုကိုတ စ် မျိုး
ကို
ရွေချယ်လျှင်အခြတစ်မျိုကို
လျှ င်အ ခြား တ စ် မျိုး ကို ဆ က် ဆက်လက်ကို
လ က် ကို င် စွဲ၍င်စွဲ၍မရနို
မရနို
င် င်ပေ။
ပေ ။
၄၆။ အချို့သေ အခြေအနေမျတွင် စက် စက်မှုလက်မှုဒီဇို
မှု
လ က် မှု
ဒီဇို င်း
ကိုင်ကို မ မ
တရသေယှ ဥပဒေ ဉ်ပြိုင်ခြင် ဥပဒေ unfair competition law အဖြင့်လည် အ ကာ အ ကွ အကအကွယ်ရယူ
ယ် ရယူ
နို င်သည်။ သို့သေ ကကွယ်မှုအခြေအနေ၊
အ ခွင့်အ ရေး များ
နှ င့် အခွင့်အရေမျနှ
ရရှိင့် ရရှိ
နို င်သေ ကု စခွင့်မျမှ ကွဲ ပြား ကွဲပြခြနပေသည်။
ခြား နား ပေသ ည် ။
ဒီဇို င်အကအကွယ်၏အတိမ်အနက်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
142

၄၇။ ယေဘု ယျအဖြင့် စက် စက်မှုလက်မှုဒီဇို

မှုလ က် မှု
ဒီဇို
င်းအင်အကအကွယ်ကို
ကာ အ ကွ ယ် ကို
ပေအပ်ထသေနို
နို
င်ငံအ တွ က် င်ငံ အတွက် သလျှင်အကျုံဝင်ပေသည်။ WIPO က စီမံ ခန့်ခွဲသေ “ဟိဂ်မြို့၊ အပြည်
ပြည် ဆို င်ရ စက်မှုလက်မှုဒီဇို င်ဆိုသင်ရသဘေတူ ဘော တူ စာချုပ် စချုပ်
“ The Hague Agreement Concerning the
international Deposit of industrial Design အရ အပြည်ပြည်ဆို င်ရ စက်မှုလက်မှု ဒီဇို င်
မှ တ်ပုံ တင်စနစ်ကို ချမှ တ်ထသည်။လျှော က်လျှေက်ထသူ
ထားသူ သ ည် သည် ဒီဇိုဇို
ဒီ င်
င်း မူ မူ
ပို င်ခွင့်လျှေက်လွှတ စ် တစ်ခု
ခုတ ည်း တည်ဖြင့်
ဖြ င့် WIPO တွင်ဖြစ်စေ စချုပ်ဝင်နို
နို င် ငံင်ငံ တစ်ခု ၏ နို င်ငံ
အဆင့်ရုံ တွင်ဖြစ်စေ လျှေက်ထနိုသို့ င်သည်။
ဖြ င့်လျှော က် သို့ဖြင့်လျှေက်ထသူသည်
ထား သူ သ ည် မိမိ မိမိ
အလို ရှိရ စချုပ်ဝင်နို င်ငံအမျအပြတွင် ကကွယ်မှုရရှိပေသည်။
စပေအနု ပညမူ ပို င်ခွင့် Copyright နှ င့်ဆက်နွယ်သေ အခွင့်အရေမျ Related Rights
၄၈။ စပေအနု ပညမူ ပို င်ခွင့် copyright ဆို သည်မှ စရေဆရမျ၊
အ နုပညာ သအနုည် ပညသည် များ မျ
နှ င့်အခြဖန်တီသူ
ယ င်းတို့ မျအစာ
၏ ယင်တို့၏
ပေအ နု ပညာ စပေအနု
လ က် ရာ ပညလက်ရမျ
များ works အတွက် အကအကွယ်ပေသေ
ဥပဒေမျဖြစ်သည်။
၄၉။ မူ ပို င်ခွင့်ဆို သည်မှ စပေအနု မူ လပညလက်ရ၏
လ က် ရာရှင်က မူ လလက်ရရှ ဤ ဥပဒေ င်က
ပါ ဤဥပဒေပ
ပြဋ္ဌန်ချက်မျနှ င့်အညီ သီး သ န့် အ ခွ င့်
အ ရေး သီသန့်အခွင့်အရေမျဆို
များဆိုင် ရာ င်ရ စာ ပေစပေ
နှ င့် အနု ပညမူဆို ပို င်ခွင့်ကို
သ ည် ။ဆို သည်။ (ပု ဒ်မ ၂(ဆ))
ဆက်နွယ်သေအခွင့်အရေမျ
၅၀။ ယင်စပေအနု အ လား တူ ပညမူ
သောပို င်ခွင့်နှ င့် အလတူ သေ (သို့မဟု တ်) ထပ်တူ ဖြစ်သေ နီကပ်စွဆက်နွယ်
လျက်ရှိသည့် အခွင့်အရေမျကို ဆ က် ဆက်နွယ်သေအခွင့်အရေမျ
နွယ် သော အ ခွ င့် အ ရေး များrelated rights ဟု ခေဆို သည်။
ဆက်နွယ်သေအခွင့်အရေမျကိုခံစား
နိုင်သူ များ
မှာ ခံ စနို င်သူ မျမှ -
သရု ပ်ဆေင်မျ၊ဂီတသမမျစသေဖျေဖြေတင်ဆက်သူ
ဂီတ သ မား များ
စသော ဖျော် ဖြေ တ င် ဆ က် သူ များ
၊မျ၊
ကက်ဆက်နှ င့် စီဒီစသည်တို့တွင် အသံ သွင်ချက်မျကို ထု တ် လု ထုသူ
ပ် တ်လု
များ၊ ပ်သူ မျ၊
ရေဒီယို နှ င့်ရု ပ်မြင် သံ ကြထု အတ်လွှင့်သေအဖွဲ့
ဖွဲ့
အ စည်း များ။ အစည်မျ။
၅၁။ စပေအနု ပညမူ ပို င်ခွင့်တွင် အ ကျုံး ဝင် သော လ က် ရာ အကျုံဝင်သေလက်ရမျမှ
များ
မှာ
ဝတ္ထုမျ၊ ကဗျမျ၊
က ဗျာ များ၊ ပြဇတ်မျ၊ ရည် ရည်ညွှန်လက်ရမျ၊
ညွှန်း
လ က် ရာများ၊ သတင်စမျ၊
သ တ င်း စာများ
၊
ကွန်ပျူတအစီအစဉ်မျ၊ အ ချ က် အ လအချက်အလက်
က် သို မှီချက်မျ၊ ရု ပ်ရှ ရု များ
င်
ရုံပ်ရှ၊င်ရုံ မျ၊ ဂီ ဂီတ
တ
ဖွဲ့သီ မှုမျ၊ ကကွက်မျ၊
က ကွ က် များ
၊ ပန်ချီကမျ၊ ပန်း ချီ
ကား ရု၊ပ်ပုံ မျ၊
များ ရုပ်
ပုံ
များ
၊
ဓတ်ပုံ မျ၊ ပန်း ပု ပန်ပု
၊ မျ၊
များ ဗိသုဗိကလက်ရမျ၊
သု ကာ လ က် ရာ ၊ ကြေငြမျ၊ ကြော်
များ ငြာ များ
၊
မြေပုံ မျ၊နည်စနစ်ပုံ
နည်း စနစ် မျတို့ဖြစ်ကြသည်။
ပုံ
များတို့ဖြ စ်
ကြသ ည် ။
ခံ စခွင့်ရှိသေ စာ ပေအ နု စပေအနု
ပညာ မူပို ပညမူ
င်
ခွ င့်
နှပို င်ခွင့်နှ င့်
င့် ဆက်နွယ်သေ
ဆ က် နွယ် သော
အခွင့်အရေမျ
၅၂။ စပေအနု ယ င်း အညလက်ရဖန်တီသူမျနှ
တို့၏ဆ က် ခံသူ များ၊ င့် ယင်တို့၏ဆက်ခံ သူမျ၊ (မူ ပို င်ခွင့် ရရှိသူမျ) သည်စပေ
အနု ပညမူ ပို င်ခွင့်ဥပဒေအရ အ ခြေ ခံ
အ ခွ င့်
အ ရေး အခြေခံ
များ ကို အခွင့်အရေမျကို ခံစား ခံ စ
ခွင့်ရှိသည်။ ၎င်တို့ သသည်မိမိတို့၏
ည် မိမိတို့ ၏ စပေအနု စာ
ပေပညလက်ရမျကို
အ နု ပညာ လ က် ရာ
များ
ကို
သီသန့်ပိုတ င်ဆို
စ် င်ခွင့်ရှိသကဲ့
ဦးတ စ် ယော က်သို့ တစ်ဦတစ်ယေက် အလည်သ ဘော သဘေတူ
တူ ညီ ညီချက်မျ
ချ
က် များ
ချမှ တ်လျက်လွှဲပြေင်ပေခွင့်ရှိသည်။ လ က် ရာ တ စ် ခုလက်ရတစ်ခု အ တွ က်အတွက်မူ
မူပို
င်ခွင့် ပို င်ခွင့်
ရရှိသူ သည် ယင်လက်ရ၏ ပုံ
နှိပ် ထား ပုံ နှိပ်ထသေ၊
သော ၊ အအသံ သံ သွင်ထသေအရ
သွင်းထား သော အ ရာ
မျ အပအဝင်မည်သည့်ပုံ
မည် သ ည့် ပုံ
သ ဏ္ သဏ္ဍ
ဍာန် ဖြ န်ဖြင့်မဆို
င့် မဆို ပြ န်ပြန်လည်ပြုလု
လ ည် ပြုလုပ် ချ ပ်ချက်၊
က် ၊

- ယင်ကို
အအမျပြည်သူ
များ
ပြ
ည် သူ သို့ဖြေဖျေပြသတင်ဆက်ချက်၊
သို့ဖြေ ဖျော်
ပြသ တ င်
ဆ က်
ချက်
၊
- ယင်ကို
အအသံ
သံ
ထုထု
တ်တ်လွှင့်ချက်
လွှင့်
ချ က်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
143

- အခြဘသသို့ဘသပြန်ဆို
ဘာ သာ ပြ န်
ဆိုက် ချက်
ချ
- ဝတ္ထုမှ ရု ပ်ရှ င်ဇတ်ညွှန်သို့ ပြောင်းလဲ ပြေင်လဲခြင်ကဲ့
ခြင်း
ကဲ့သို့ သို့
ဆီလျေအေင် ပြု ပြ ပြုပြင်ချက်
င်
ချ က် တို့ကို ကို သုံ စွဲခြင်မှ သုံး
တို့ စွဲ
ခြ င်း
မှ
အခြသူ တစ်ပအ တား မြစ်ခြ တမြစ်ခြင်၊
င်း
၊ ခွင့်ပြုခြင်တို့
ခွ င့်
ပြု
ခြ င်း
တို့
ကို ပြုလု ပ် နို င်သည်။

၅၃။ အသံ သွင်ခြင်နှ င့် ပြ န် လ ပြန်လည်ထု

ည် ထု တ် ဝေခြ တ်ဝေခြင်အပအဝင်
င်း
အ ပါအ ဝင် အလတူ အ လား တူ
အခွင့်အရေမျကို ဆ က် ဆက်နွယ်သေ
နွ ယ် သော အခွင့်အရေမျအနေနှ
အ ခွ င့်အ ရေး င့်အ နေနှ
များ င့်
ပေအပ်နို င်သည်။
၅၄။ စပေအနု ပညမူ ဆ က် ပို င်ခွင့်နှ
နွယ် သောင့် ဆက်နွယ်သေ အ ခွ င့်
အ ရေး အခွင့်အရေမျ
များ
ဆို င်ရဥပဒေမျအရအ ကာ အ ကွ အကအကွယ်ရနို
ယ် ရနို င်သော င်သေ လလက်ရအမျိုမျို
က် ရာ အ မျိုး မျိုး
တို့ကို ထု တ်ဝေခြင်၊ အသံ
အ သံ သွင်ခြင်၊
သွ င်း
ခြ ၊ ရု ပ်ရှ င်ရိုရု
င်း က်
ပ် ရှင် ရို ကူ ခြင်
က် ကူး
ခြင်း
ကဲ့ သို့ လု ပ်ငန်မျအတွက် အော င်မြင် အေင်မြင်စွဖြန့်ဖြူနို
စွာဖြ န့်ဖြူး နိုင်ရန် င်ရန်
အမျအပြ ထု တ်ထုလု
တ်လု
ပ်ပ် ခြင်၊ ခြ ၊ အသိပေဆက်သွယ်ခြင်၊
င်း အ သိ ပေး ဆ က် သွ ယ် ခြင်း
၊
ငွေကြေရင်နှီကုလို န်ကျခြင်တို့
အ ပ် ပေသ ည် ။ လို အပ်ပေသည်။ ထို့ကြော င့် ထို့ကြေင့် လ ည်း လည်စပေ
စာ ပေ
အနု ပညလက်ရဖန်တီသူ မိ မိ တို့မျသည်
၏ မိမိတို့၏လ က် ရာ အ လက်ရမျအပေမှ
များ ပေါ် မှ
အခွင့် အရေမျ ကိုအအဖွံ့ဖြိုဆုံ
ကို ဖွံ့
ဖြိုး
ဆုံးနှနှင့်
င့် အကျယ်ပြန့်ဆုံ အ ကျယ် ပြန့်
ဆုံး
ရေင်ချနို င်ရန်ကု မ္ ပဏီ ကု
များ မ္ပ ဏီမျအ
အား လွှဲပြေင်
လွှဲပြောင်း ပေကြရသည်။ ပေး ကြရသ ည် ။
ယင်အတွက် သ င့် ရာတသင့်ရတန်ဖို
န် ဖိုးတ စ် ရပ် တစ်ရပ်ကို
ကို သတ်မှ
သ တ် တ်၍
မှတ် ၍ ငွေ ငွေ
ပေချေခြင် ဖြ င့်
ဖြ ဖြင့်ဖြစ်စေ၊
စ်စေ၊ လက်ရမှ
လ က် ရာ ရရှိသေ
မှ သော အမြတ်အစွန်မှ
ရရှိ အ မြ တ် အ စွ န်း
မှ
သတ်မှ တ်သေရခို င်နှုန်ကို ခို င် ကြေး ခို င်ကြေ အဖြစ်ဖြင့်ဖြစ်စေ
အ ဖြ စ် ဖြ င့်ဖြ စ်စေ
လွှဲပြေင်ကြသည်။
၅၅။ စပေအနု ပညမူ ပို င်ခွင့်အပေ စီး
ပွား
ရေး အ ကျိုး ခံစား
ခွင့် စီပွရေအကျိုခံ စခွင့်
သည် ကလအကန့်အသတ် နှ င့်
ဖြစ် သ ည် ။ နှ င့်ဖြစ်သည်။ WIPO၏ စချုပ်မျတွင် သ တ် မှ တ် သတ်မှ
ထား တ်ထသည့်
သ ည့်
အတို င် လက်ရတစ်ခု ကို စတ င် စတင်ဖန်တီထု
ဖန် တီး ထု တ် လု ပ် တ်လု
လို က် သပ်လိုည့်က်သည့်နေ့မှ
နေ့ မှ စ၍ စ၍
မူ ပို င်ရှ င်ကွယ်လွန်ပြီ အနည်ဆုံ (၅၀) အထိ ဖြစ်ပေသည်။(ပု ဒ်မ ၁၄(က)(၂) နို င်ငံ အလို က် ဥပဒေမျက
ထို့ထက်ပို မို သေ ကလအတွက် ခံစားခွ င့်
ပေး ခံင်
နိုစခွင့်ပေနို
သ ည် ။ င်သည်။ ယ င်း ယင်ကလ
ကာ လ
အတွင် မူ ပို င်ရှ င်သမက ယ င်း ယင်၏ဆက်ခံ
၏ ဆ က် ခံ သူ သူပါ
များ မျပ ငွေကြေ ငွေကြေး
အကျိုအမြတ် ခံ စား ခွ င့်ခံ လေသ
ရှိစခွင့်ရှိလေသည်။
ည် ။ ဆက်နွယ်သေ ဆ က် နွ ယ် သော
အခွင့်အရေမျမှ မူ ပိုမို ပို မို တို
တို တေင်သေကလဖြစ်သည့်
တော င်းသော ကာ လ ဖြ စ် သ ည့်
ဖြေဖျေအသံနှ သွင်ထု
စ် တ်လွှင့်သည့်နေ့မှ နှ စ် (၅၀)အတွင် ခံ စခွင့်ပေထသည်။
မူပိုင် မူ ပို င်
ခွင့်နှ င့် တင်ဆက်သူ မျကို အအကအကွယ်ပေခြင်ဆို
ကာ အ ကွ ယ် ပေး ခြင်း
ဆို ရာ ရတွင်
တွ င် ကျင့်ဝတ်
ကျင့်
ဝတ်
ဆို င်ရအခွင့်အရေ
‌ “ moral rights” ဖြစ်သေ စရေသူ အ သိ အဖြစ်
အ မှ တ် အသိအမှ ပြုခြတ် ပြုခြင်
င်း
နှ င့်မူ ပို င်ရှ င်၏ ဂု ဏ်သရေကို ထိခို က်စေမည့် မူ လလက်ရကို ပြော ပြေင်လဲပစ်ခြင်
င်း
လဲပစ်ခြ င်း
မှ တမြစ်ခွင့်တို့လည်ပရှိသည်။
၅၆။ စပေအနု ပညမူ ဆ က် ပို င်ခွင့်နှ
နွယ် သောင့် ဆက်နွယ်သေ အ ခွ င့်
အ ရေး အခွင့်အရေမျ
များ
ဆို င်ရ ဥပဒေမျအရ အ ကာ အကအကွယ်
အ ကွ ယ် ရနို င်သေအခွင့်အရေမျကို
ရနို င်သော အ ခွ င့်
အ ရေး များ
ကို
မူ ပို င်ရှ င်သည် နည်လမ်အမျိုမျိုဖြင့်
အ ကော င် အ ထ ည် အကေင်အထည်ဖေနို
ဖော် နိုင် သ ည် ။ င်သည်။
ယ င်းယင်
တို့မှ တရမကြေင်အရ တ ရား စွဲ
ဆို ခြ တရစွဲဆို
င်း
၊ ခြင်၊ စီ စီမံ
မံ ခန့်ခွဲမှု
ခန့် ခွဲ
မှု
လမ်ကြေင်ဖြင့်အရေယူ ပြစ်မှုကြောခြင်၊င်း အရ ပြစ်မှုကြေင်အရ စွဲ ဆို ခြင်း စွဲဆို ခြင်တို့
တို့
ဖြစ်ကြသည်။ (အခန် ၂၁)
စပေအနုဆ ပညမူ
က် ပိုယ်
နွ င်ခွင့်နှ
သော င့် ဆက်နွယ်သေအ ခွ င့်
အ ရေး များ အခွင့်အရေမျ ကာ ကွ ယ် ကကွယ်
စေင့်ရှေအ ကျိုးက်မှု၏အကျိုကျေဇူ
ကျေးဇူး
၅၇။ စပေအနု ပညမူပို ဆ က် င်ခွင့်နှ
နွယ် င့် အ ခွ
သော င့် အဆက်နွယ်သေအခွင့်အရေမျအ
ရေး များ
အား ကာ က
ကွယ်စေင့်ရှေ က်မှု တို့သည်လူ သတို့၏ ဖန် တီး ဖန်တီစွမ်အနှ
စွမ်း
အား နှင့် င့် တီထွင်
တီထွ င်

ကန့်သတ်
 ကန့်သတ်
144

မှုတို့အတွက် မရှိမဖြစ်သေ အရမျပင်ဖြ စ် သဖြစ်သည်။စရေဆရမျ၊

ည်။စာရေးဆ ရာ များ ၊ အနု
အ နုပည
ပညာ
သည်မျနှ င့်ဖန်တီသူ အ သိမျအ
အ မှ တ် ပြု ပေးအသိအမှ တ်ပြုပေ ခြ ၊ ခြင်၊
င်း သသင့်တင့်သေ
င့်
တ င့် သော
ငွေကြေအကျိုခံ စခွင့်ပေခြင် စသ ည့် မက် လုံး
များ
ကြော စသည့်မက်လုံ
င့် မျကြေင့် ၎င်း တို့ ၎င်တို့
ကို ပို မို ကြိုစအထု တ်မှုပြုလစေသည်။
ပို
မို
ကော င်း
မွ န် သော ပို မို ကေင်မွန်သေ
ထု တ်လု ပ်မှုမျကို ရရှိရရှိစေသည်။
စေသ ည် ။ အခွင့်အရေမျကို
အ ခွင့်
အ ရေး များ
ကို တည်စေ တ ည် စေ
ခြင်၊ အကေင်အထည်ဖေနို
အ ကော င် အ ထ ည် ဖော် င်စေခြင်တို့ကြေင့်လည်
နို
င်စေခြ င်း
တို့
ကြော င့်
လ ည်း
လု ပ်ငန်မျ၊ ကု ကုမ္ မ္ပ ဏီမျက
ပဏီ များ
က ပို မို လွယ်ကူ စွ ပိုမို လွ ယ်ကူ စွာ
ရင်နှီမြှ ုပ်နှံ အ
မှုပြုလကြပေသည်။
ပြန် အ လှ အပြန်
န်
အား ဖြင့် အလှ န်အဖြင့်
က မ္ ဘာနှ ကမ္ဘ နှ င့်
င့်
အဝန် ယဉ်ကျေမှု၊ အအသိပည၊ သိ ပညာ ၊ ဖျေဖြေမှုလေကတို့တွင်
ဖျော် ဖြေ မှု
လော က တို့ တွ ပို ၍
င် ပို
၍
ထူ ခြသေအရမျကို ခံ စားရခံရှိ
စရရှိနို
နို
င်
ကြ င်ကြသည်။
သ ည်။ စီပွရေနှ င့် စီး ပွား
ရေး နှ
င့်
လူ မှုရေတို ပို တက်မှုမျကို
မို ဖြ စ်
ထွန်း
စေ ပိုသမို ည်
ဖြစ်ထွန်စေသည်။
။
ရည်ညွှန်ကို ကစအု ပ်မျ
- Legal Articles on INTELLECTUAL PROPERTY RIGHTS by U Than
Maung (Sittwe), 2005-2008
- မြန်မနို၂ င်ငံ
၀၁မူ၉ပို င်ခွင့်ဥပဒေမျ၊၂၀၁၉

ကန့်သတ်