Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Alanya Meselesi

    Uploaded by

    Basar Ari
    4 views6 pages

    Original Title

    Alanya meselesi

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    4 views6 pages

    Alanya Meselesi

    Uploaded by

    Basar Ari

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 6
    ADALYA TY, 1998-2000 Alanya’nin Fethi Meselesi: Bir Tesbit Kenan BILICI* Bilindigi tizere, Alanya'nin fethi, dteden best pekgok arasurmacinin ilgisini cekmis; fethin tarihi ve bunun devrin siyast ve askert tarihi kadar dinya ticareti bakimundan da arzettigi 6nemin tWzerinde sikca durulmustur. Gergekten de, Bizans Dénemindeki adtyla Kalonoros’un ele gecitilmesinin, Ortacayyin siyast tarihi bakimindan biyGk bir nem tasidigi acikturNitekimn kkentin fethini takiben daha doguya dogru Akdeniz/deki lays Kalclerinin de pesisira fethedildigine bakilirsa, bu planh seferlerin, Anadolu ile Yakindogu arasindaki ticad iliskilere sekte vuran Kilikya Enmeni Prensligini ortadan kaldemay: ve bu suretle dengeleri Selcuklularin lehine evirmeyi hedefleyen, kisacast Sultanligin guctind Akdeniz’e yayacale biiylk bir siyast ve Scket hareketin bir pargasi oldugu anlasilmaktadu'. Bu sayede, daha 1207 yilinda 1 Giyaseddin Keyhiisrev tarafindan fethedilen, hemen akabinde bir ara Lusignat hakimi- yetine gegen ve nihayet 1214'de I. lzzeddin Keylivus tarafindan ikine! kez fethedilerek bu defa kesin surette Selcuklu topraklanina katlan ‘Antalya'dan sonra, Alanya’nin da fethiyle, Selcuklu siyast sinurlan daha doguya dog uzanmus; boylelikle Akdeniz. hinterlandina hakim, askert ve siyast bakimdan stratejik neme sahip bir liman kenti de elde edilmig ve lay: kalelerinin fethi ile Sultanligin Akdeniz sahillerindels sinrlan SiliKe'ye dayanmisti. bu suretle, Bizans Dénemifnde, en azndan 11. yizyil basindan beri Délgenin sézkonusu bélgeyi Mista, bzellikle de iskenderiye'ye baglayan ulustararast caret yolunun ‘Akdoniz'deki buttin Onemli duraklan ele gecirilmis; kay boyunea devam eden Selcuklu fetihleri yalnizca bu ticariilishileri kesintiye ugeatmakla kalmamis, aynt zamanda Anadolu- ubns ve Misir ekseninde yeni bir ticari yapilagmaya da neden olmustur?, Buna karsilk Selgukiu askert ve siyasi yayilmasinun devam gelmemis; doguclakt Brment Prensligi bir sire Sultanhija tabi kilinmakla beraber ttimiyle ortadan kaldinlamamus?; bu arada, bolgenin ta- fihinde uzun ylllar nemli rol oynayacak olan Antalya Subasist Mabarizeddin Entokug'un Kibnis't ele gecirme istegi de gerceklestirilememistir’ + YakDogDe Kean Bic, Ankara Oniventesl Dil ve Tach-Cogratya Fakes, Sanat Tach, Belem AS ye oon A ce alinan Konya, kc ee, alaaya'da 1995 ya yaplan V. Tan ve Kt Seminesiadesonuan bie bildiide definilnis; ardinéan 1996daki seminerde bili olarak sunulmustur 1g, Tekinda, "AMUddin KeylObad ve Halefled Zamanntia Selguklu-ictk Emeniten, Hududan, Err 1.12, 1950, 29-34. 2B. Flemming, Landschafisgeschichte von Pamphylien, 3 1, Alfeddin Keykubad ile Hetumn'un miisterek sikkest {slim Sikkeler Katalog 1 (1971) 363 4 0. Turan, Selguldular Zamanunda Turkiye? (1993) 344. Pisidien und Lykien im Spatmitealter (1960 5. bk. L Amuk-C. Ark, istanbul Askcoloji Mizeles Teghirdekt a, | 288 Kenan Bitici Selcuklularin Akdeniz kiylannda giristikleri fetihlerin, istanbul'un 1204'de Latinler tarafindan isgalini ve Bizans merkezi otoritesinin ortadan kalkmasint firsat bilerel bélgede hakimiyetlerini tesis etmis bazi Levanten korsanlara kargt ytirittikleri bilinmektedis, Borin bu hususlas, Selguklu tarihi igerisinde sikea ele alinmy ve cesitl arastirmalara Konu olmustur. Ne var ki, Uzerinde u2un yillardir durulmasina kargk Alanya‘nin fetih tar bi hala bir tartigma konusu oldugu gibi, ast! Gnemilisi fethin nasil gergeklestrldigi de bili, mezligini korumaktads. Bilindigi Uzere, Alanya'nin fetih tasihi konusunda 1221 ve 1223 yllan arasinda bis anlasmazhik vardir®. Alanya’nm fethinin I. Alaeddin Keykubad'in Selcuklu tahtna gegtikten sonrakt il icraatt oldugu bilinmekle birlikte, bugine kadar umumiyetle onun 1221 tari hinde Konya ve Sivas kalelerini tamir etirmesinden sonra Alanya sefetine salud Gisindlmis ve bazi arasturmacilan fethin 1223'te gergeklestitildigi kanaatine sevketmistir. Natekim, Selcuklu tarihi konusunda otorite olan methum ©. Turan da, bir kitabinda, “hadiselerin kronolojik swrasina gore fethin 1221 yiinda oldugunu” kabullenmekle bilik, te§, ayni kitabin yanlis-dogru cetvelinde bunun 1223 olarak diizeltilmesi gerektigine igaret etmektedis”. Yakin bir tarihte Farsca mufassalindan giiniimiiz. Tarkce’sine cevrilen devrin kaynagi Ibni Bibinin kitabt bu konuda digilen yanilgry: onadan kaldirabilisS. Bune gre, 1 Aldecdin Keykubad, tahta gectikten sonra ilk olarak Kalonoros kalesini fethetmis ve hemen akabinde de Konya ve Sivas kalelerinin Deviet Emirier’nin de katkisiyla yapunimacins saglamista, Ozellikle Konya kalesindeki kitdbelerin 1221 yilim verdiklerine balaluse, Alanya‘nin fethinin de aym yil icinde gerceklestirldigi sbylenebili®. Bu durumda, 1229 yllinun sonlanna dogru Selcukiu tabuna gecen Keykubad'in!, ibni Bibiye gore, Alanya’y: Kip mevsiminde ve iki ayhik bir kusatmadan sonra fethettifi hatirlanacak olursa', bu tart hin, ayn zamanda onun saltanatinin birinci yi olan 1221 kigina tesadif edece¥i aciktwe Diger taraftan, 1221 tarihini bizi kabule zorlayan bir baska kant daha bulunabilic Bilindigi Uzere Sultan, kendisini tabta cikartmakla birlikte, nUfitz ve kudretleri gitige artan ve devletin idaresinde baslica sz sahibi haline gelen, hattd devlet islerine mtilahaleleri de Raddini agmiy bulunan kendisine muhalif ve suikaster bazi Emisleri Kayseri Devlethdnesiinde tutuklatarak idam ettirmigtir!, Bu hadisenin 6 Haziran 1223'te vuku buldugu bilinir5. Bu tarihin hemen akabinde Sultan'in Alanya’daki sarayina_gitmesi, Kendi adim verdigi kentin 1223'en once fethedildigini de kesin olarak aciklamaktadir, * Alanynn fecbediy tarh gin ese be K. God, *Alanyanin Tiler Tanfden Fetinn Tse ve Daya farihindeki Yer! ve Onem", Alanya Tasih ve Kite Seminetiet, 1996, 145te 122k, 1 Bayan Aaciohe we SSRuSU Devrindekt Sosyal ve Meili Tachi Uzernde Arasurmalar 1990) 11Ste 1221-22" A Seater Neal, Selguklu Devletie Tarihi, Siyaset, Teshlat ve Kali (1995) 460'da 1223 yin vermekecdiner 5 ‘Toran, age. 387 7 Turan, age. 752. 8 ton Bibi, Hl Evamirdl-Alatye f'LUmusil-Alaye Selguk Name) I (1996). 2, Turan, age. 352. Bindi acre, Sivas Kalesine at sadece i Kitbe kalabilmir, ble Tran, age 383 10 Turan, age. 319. 1 iba Bib, age. 251 12 pm Bibi, age. 285-288. 13 Turan, age, 341 ve. 1 tom Bibs, age. 290, ‘Alanya‘nin Fethi Meselesi: Bir Tesbit 269 te yandan, Alanya’nin fethi icin, Sultan ve ordusunun izledigi sefer yolunun giizergaht bugtine kadar higbir arastirmaya Konu olmamustir, Bu konuda, Sultan’in Konya’dan hareket ettigi bilinmekte, hatta Antalya Subasist Mabarizeddin Ertokus'un da donanmasiyla Kendi- sine denizden refakat ettigi iddia edilmektedir!5. Oysa, Selguklu donanmasinin denizden ‘Alanya'nin fethine giristigi kesinlikle dofrulanamamaktadi. Bu konuda bilinebilen, Sultan’in ordulanin ig gruba aysmast, bunlardan “bir grubun cevik kaplanlar gibi sarp ka~ yalan zplayip gecmelerini, bir grubun timsahlar gibi deniz tarafindan savasa girmelerini, diger bir grubun da hizk dalgalar gibi gemilerle kale iizerine yirlimelerini* istemesidir kil®, kusatma sirasinda saldinlacin sadece kara tarafindan yapildi dikkate alindginda, varli hakkinda hemen hemen higbir somut bilgimiz olmayan bir donanmanin sefere katilmaci, aksine, bu ifadenin ibni Bibi'nin saisine bir tasviri oldujju sbylenebilis. Kaldi ki, Alanya Kalesi‘nin denizden ele gecirilmesinin imkdnsiz oldugu da gézden wzak tutulmamalder Nitekim, Selcuklular her ne kadar Antalya’da bir deniz tisstine ve fethinden sonra ‘Alanya'da bir tersaneye sahip olsalar da, bu dénemde, sahil korumast ve nakliyatndan ileri bir donanmanin meveut bulunmadyg, hele “Suriye, Kilikya ve bittin Akdeniz sahillerinde Hacklara karst bir deniz savasina girigecek, Huristiyanlar'mn askeri ve ticari Us olarak kul- landiklan Kibns ve diger adalara cikacak bir giice sahip olmadiklan ve Akdeniz hakimiyetinin Venedik donanmas: basta olmak tizere Avrupalilarin elinde bulundugu” da bilinir!”, Selcuklu kara ordusu ile donanmanin kyidan ve denizen birbirini takip ettigi iddiast abaruh oldugu gibi, bu, her iki ordunun Antalya'dan hareket etigi anlamina geldigi icin de kabul edilemez. Nitekim Alanya’nin fethi, eger Antalya Uzerinden gergeklestirilmis olsayds, ‘Antalya ile Alanya arasindaki yol tzerinde bulunan ve stratejik dneme sahip Alara Kalesi'nin de bu esnada fethedilmesi gerekirdi. Oysa bilindigi gibi Alara Kalesi, Alanya’nin fethinden sonra, Sultan’n Antalya'ya déniisii sirasinda fethedilmistir’®, ibni Bibi'deki bilgi- erin dogrulugu her ne kadar taruisilabilir olsa da, Sultan'in Antalya'ya dong yolunda Alara Kalesi'ni ilk kez gdrmesi, Alanya-Antalya arasindaksi kxys yolunun Selcuklular tarafindan ilk defa onun zamaninda katedildigi anlamina gelir. Bu durumda, Alanya'nin fethi icin selcuklu kara ordusunun izledifi sefer yolunun, dogal olarak, Alara Kalesi ile Alanya arasindaki bir yerden gegmesi, baska bir deyisle, Alara Kalesi'ni gormeyecek bir sekilde ve onu batida birakmast gerekir. gu halde, Alanya’nin fethi icin diizenlenen askeri sefer, hangi guzergihlardan gecilerek gerceklestirilmig olmalicr? ibni Bib?deki bir kayit, bu sorunun cevabina biraz daha yaklagmamuzi saglayabili. Buna g6re, Sultanin ordusu ,“okyanustan daha bilyik, derinligine dusincenin dabi ulasamayacagi bir caydan gecerek”!? Kalonoros’a yaklagmus; bu arada Kalonoros Kalesi’nin 15 paykara, age. 115; 7. Baykara, “Ahiye Tessanes, Alanya Tarth ve KoltGr Seminelsi, 1996, 183, Gide, age. 145 16 fbn Bibi, age. 259. 17 Turan, age. 344. 18 Iba Bibi, age. 268 vd. 19 fon Bibi, age. 259. 290 Kenan Bilici ‘sahibi” Kyr Var, yolladysi Gncii kuvvetlerinin getirdigi haberlerden, Sultan'in biyaik bir orduyla son kez hank gayi da gectifini, ints yokustan higbir zante gormeden kalenin yanina ulastigins Sgrenmistis2”, Burada sézii edilen kant: cayin, Fgla Burnu’ndaki Kan Dere2! olmas: muhtemeldir, gorkemiyle ibni Bibiyi hayrete dustren diger cayin ise Alara Gays oldugu bizce sliphe. sizdit. Gerek bu iki cay ve gerekse daha énce G. Ercenk tarafindan kismen, fakat isabetle ortaya konan”* yéredeki antik devirden kalma yollar ve bélgenin topografyast dikkate alinarak, Sultan'n izledigi fetih giizergahin tayin etme imkiini bulunabite Buna gore 100 agir mancinik ve herhalde daha pekcok afar silahlarla techiz edilmis Selcuklu ordusu, Konya'dan hareketle, muhtemelen Karahoyuk tizerinden Bozkur’a ve oradan cevamla Geyik ve Karacal Dagjlan’au asarake Susam Belitne ulagmis; devamla Bashan mevklinden gineye donerek Gelesandra yaylasi dzerinden simdi ki Pesbelie Kéyiiine ve oradan da Naragact civanina gelmis olmalidi. Burada, bugiin “Kirk Doameler” adi verilen ve ihtimal Roma Dénemi‘ne ait eski bir yolu kullanan ordunun, "Demis Kapi Gecid” gatinden Gundogmus civanndaki “Kemer Képrii” ile Alara Gayr'n gecip bugiinkt Gtzelbag ve nihayet buradan da sahilde simdiki “Figla Burnu’ crane, “Kank Dere” adiyla bilinen su yolunu asarak, doguya, Kalonoros Kalesi'ne yoneldigi sylenebilir, Hig stiphe yok ki, sozkonusu giizergih tizerinde yapilacak daha aynnth: galisma ye Kaloo esumalannin, antik devirden beri Akdenizi Ona Anadolu'ya baglayan. ve Kalonorosu fetheden Selcuklu ordusunun da izledigi kara yolunw batin yonleriyle aydinlatacagim umut edebiliriz23. 20 yeda, 19 oe Be & Tiel Alanya Yoresinde Antik Bie Liman’, Belleten, XXXIX156, 1975, 620 Res. 1 3 & Brenly “Pamphylia Bolgesi ve Gevresi Eki Yol Sse’, Bellen, 1V1.216, 1992, 363-364 Lev. 1 Res. 13, samt jlan Anvalya ve Alanya arainda kervanlann yolalacat bit karsyohusScaomeca ies Islevine de wygua

    You might also like