OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR

VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Elektronika va radiotexnika kafedrasi

Sxemalar va elektronika 2 fanidan

1-MUSTAQIL ISHI
Mavzu: Bipolyar tranzistorda yig‘ilgan elektron kalit sxemasini tadqiq etish

Guruh: _____________

Bajardi: __________________

Tekshirdi: A.X. Abdullayev

Toshkent-2024
 Mavzu: Bipolyar tranzistorda yig‘ilgan elektron kalit sxemasini tadqiq etish

Ishning maqsadi:
1. Bipolyar tranzistordagi elektron kalitlarning ishlash prinsipi, asosiy
xususiyatlari va parametrlarini o‘rganish.
2. BT-da tranzistor kalitining muhandislik hisobini bajarish.

Berilgan ma’lumotlar:

Mnba Yuklama Kollektor

Variant kuchlanishi qarshilik qarshiligi
raqami

ххххх 10 750 150

1. BT-da tranzistor kalitining parametrlarini hisoblash.

Bipolyar tranzistorda yig‘ilgan elektron kalit sxemasini tadqiq etish uchun

dastlab tranzistor kalitining parametrlarini hisoblab olish kerak bo‘ladi. Buning
uchun quyidagi 1-rasmda kremniyli BT ning UE ulanish sxemasi elektron kalitning
prinspial sxemasi keltirilgan.

Um Um. ekv
   
RK RK.ekv

RB RB
 VT  VT
Ryuk U chiq U chiq
Ukir Ukir

 
a) b)
1- rasm. Kremniyli BT ning UE elektron kalit sxemasi: a) prinspial
sxema; b) ekvivalent sxema
 Ishni quyidagi tartibda bajarishdan boshlaymiz:
1.1. Dastlab tranzistor turini tanlaymiz.
1.2. Kollektor tokini hisoblaymiz, bunda quyidagi formula orqali hisoblab
topiladi:

Bu yerda:
– kuchlanish manbai (bizning variantda qiymati – 10V);
– bipolyar tranzistorning to‘yinish kuchlanishi (odatda 0,2 dan 0,8V
gacha, lekin u turli xil tranzistorlar uchun farq qilishi mumkin), bizning variantda
qiymati – 0,4V qilib olingan;
– Kollektor qarshiligi (bizning variantda qiymati – 150 Оm).
Shunday qilib barcha variant bo‘yicha berilgan qiymatlardan foydalanib
kollektor tokini (1.1) formula yordamida hisoblaymiz:

Amalda, ishonchlilik ta’minlash kerakligi sababli, elementlar qiymatlari

o‘zgarishi har doim ortig‘i bilan tanlanishi kerak. Hosil bo‘lgan kollektor tok
qiymatini hamda boshqa qiymatlar Koeffitsientni 1,5 qilib olamiz.
Shunday qilib, tranzistor qabul qilinadigan kollektor toki kamida
ga teng bo‘lishi va maksimal kollektor-
emitter kuchlanishi esa ga teng yoki undan yuqori
qiymatga ega bo‘lishi kerak.
Berilgan parametrlarga ko‘ra, BC547A tranzistori mos keladi, hamda uning
qiymatlari quyidagicha:
BC547A bipolyar tranzistorining texnik xarakteristikasini quyidagi havola
orqali topishingiz mumkin:
(https://www.radiolibrary.ru/reference/transistor-imp/bc547a.html)
1.3. BC547A bipolyar tranzistorining texnik xarakteristikasi (Hisoblangan
qiymatlarga mos keladigan tanlab olingan tranzistor turi uchun texnik parametrlari
beriladi)
Tuzilishi - n-p-n
Kollektor-emitter kuchlanishi: 45 V
Kollektor-baza kuchlanishi: 50 V
Emitter-baza kuchlanishi: 6 V
Kollektor toki: 0,1 A
Kollektor quvvatining ajralishi, ko'pi bilan 0,5 Vt
Tranzistorning tok bo’yicha kuchaytirish koeffitsienti (hfe): 110 dan 220
gacha
O‘tish tokining chegaraviy chastotasi: 150 MGz
Korpus: TO-92

1.4. Ekvivalent kalit sxemasining parametrlarini hisoblaymiz:

– Ekvivalent manba kuchlanishi:

– Ekvivalent kollektor qarshiligi:

– tranzistor baza qarshiligi:

Bipolyar tranzistorning baza qarshiligi ni toppish uchun tranzistor kirish va

chiqish xarakteristikalarini o‘lchab aniqlashimiz lozim. Hamda kirish
xarakteristikasidan – parametrni aniqlab topamiz. Shuning uchun tranzistor
kirish va chiqish xarakteristikalarini o‘lchaymiz.
 2. UE ulanish sxemasiga mos keladigan BC547A tranzistorining statik
kirish va chiqish xarakteristikalarini o‘lchash.

2.1. BC547A tranzistorining kirish xarakteristikasi ni

o‘lchash.
Umumiy emitter ulanish sxemasida ni qurish uchun Kollektor-
emitter kuchlanishi va ga mos keladigan BC547A
tranzistorining kirish xarakteristikalarini ajratib olamiz. Tranzistorning
parametrlarini o‘lchash uchun 2-rasmdagi keltirilgan sxemani yig‘ing. (Bunda
tranzistor siz tanlab olgan tranzistor asosida yig‘iladi).

U1 Q2
+ -
0.025m A

DC 1e-009Ohm BC547A
I1 + U2 V1
I = { 0.000025 } 0.652 V DC 10MOhm 10 V
-

2-rasm. Transistorning kirish xarakteristikalari oilasini olish sxemasi

Olingan va qiymatlari 1-jadvalda umumlashtirildi. Ulardan foydalanib,

BC547A tranzistorining statik kirish xarakteristikalarini 1-jadval asosida hosil
qilamiz.
BC547A tranzistorining statik kirish xarakteristikalarini o‘lchash uchun 2-
rasmda keltirilgan sxemani yig‘ib dastlab, qilib (ya’ni V1 manbaning
kuchlanishini 0 V) o‘rnatish kerak. Shundan so‘ng, baza toki qiymatlari berish
orqali (I1 manbaga 1-jadvalda berilgan baza toki ning 25; 50; 75; … 500 mkA
qiymatlari kiritiladi) Baza-emitter kuchlanishi qiymatlari 1-jadvalning birinchi
qismida yozib olinadi. 1-rasmdagi Ampermetr U1- baza toki ni, Voltemetr U2-
Baza-emitter kuchlanishi ni ko‘rsatadi.
Xuddi shu ketma ketlikda qilib o‘rnatib 1-jadvalning ikkinchi
qismi to‘ldiriladi.

Umumiy Emitter ulanish sxemasidagi BC547A tranzistorining

da va ga mos keladigan statik kirish xarakteristikalari
1-jadval.

25 546 25 652

50 566 50 673

75 578 75 685

100 587 100 694

125 593 125 701

150 599 150 706

175 603 175 711

200 607 200 715

250 614 250 721

300 620 300 727

350 624 350 731

400 628 400 736

450 632 450 739

500 635 500 742

 2.2. 1-jadvalda olingan qiymatlar asosida tanlab olingan BC547A
tranzistorining kirish xarakteristikalarini oilasi grafigini hosil
qilamiz (3-rasm).
Eslatma! Ushbu namunada berilgan xarakteristika MS Excel dasturida hosil
qilingan, grafikni qo‘l mexnati orqali ham chizsa bo‘ladi.

600
Ib, mKА

500

400

300
Ukb=0 В
Ukb=10 В
200

100

0
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Ube, mV

3-rasm. BC547A tranzistorining kirish xarakteristikalarining grafigi

2.3. Umumiy emitter da qiymatga mos

keladigan tranzistorning chiqish xarakteristikalari oilasini qurish.
UE ulanish sxemasiga mos keladigan BC547A tranzistorining statik chiqish
xarakteristikalari turkumini qurish uchun multisim dasturiy muhitida
xarakteriograf-IV dan foydalanamiz (4-rasmda keltrilgan). Xarakteriograf-IVdan
qanday foydalanish haqida https://cxem.net/comp/comp193.php saytida batafsil
tushuntirilgan. Xarakterografda siz 5 tadan kam bo‘lmagan chiqish
xarakteristikalarini olishingiz kerak. Buning uchun, «параметры моделирования»
oynasida, baza toki uchun 5 parametr olindi. Kollektor emitter kuchlanishi
ning qiymatini 0 dan 20 V gacha o‘zgartirildi. Приращение= 50 мВ.
Xarakteriograf-IV yordamida 2-jadvalni to‘ldiramiz. Shu bilan birga, baza
toki ning joriy qiymatlarini xarakteriograf qiymatiga o‘rnatamiz.

4-rasm. Transistorning chiqish xarakteristikalari

UE ulanish sxemasidagi da qiymatga mos keladigan

BC547A tranzistorining chiqish xarakteristikalari
2-jadval.
Uke, В Ib=0 мкА Ib=90 Ib=180 Ib=270 Ib=360 Ib=450
мкА мкА мкА мкА мкА
0 0 0 0 0 0 0
0,125 0 5,64 10,59 14,77 18,42 21,67
0,25 0 9,08 16,26 22,07 27,01 31,37
0,5 0,00001 9,53 17,13 23,28 28,54 33,17
1,0 0,00003 10,43 18,85 25,72 31,61 36,83
2,0 0,00008 12,23 22,29 30,59 37,76 44,14
3,0 0,0001 14,03 25,74 35,46 43,9 51,41
4,0 0,0002 15,83 29,18 40,33 50,05 58,76
5,0 0,0003 17,62 32,63 45,21 56,19 66,07
6,0 0,0004 19,12 36,07 50,08 62,34 73,38
7,0 0,0005 21,22 39,52 54,95 68,49 80,69
8,0 0,0006 23,02 42,96 59,82 74,64 88
9,0 0,0008 24,81 46,41 64,69 80,78 95,31
10 0,0009 26,61 49,85 69,78 86,93 102,62
15 0,0019 35,59 67,07 93,92 117,66 139,17
20 0,003,3 44,53 84,19 118,13 148,21 175,5
 2.4. Olingan ma'lumotlarga asosida, tranzistorning chiqish
xarakteristikalari grafigini quramiz (5-rasm).

200

180

160

140

120
Ib=0 mkA

100 Ib=90 mkA

Ik, mA

Ib=180 mkA
80 Ib=270 mkA
Ib=360 mkA
60
Ib=450 mkA

40

20

0
0 5 10 15 20 25
-20
Uкe, В

5-rasm. BC547A tranzistorining chiqish xarakteristikalarining grafigi

bunda shu to‘plamga kiruvchi BT chiqish

xarakateristikasiga quyidagi tenglama orqali , koordinata o‘qlarida

yotuvchi 2 ta nuqta orqali, to‘g‘ri chiziqli urinma o‘tkazamiz, koordinata nuqtalari

, koordinata o‘qidagi kuchlanish va

, toklar bunda ifoda orqali baza toki

va chiqish kuchlanishdagi kalitni bunda , aniqlovchi
yuklamaning to‘g‘ri va egri chiziqli kesishish nuqtalarini topamiz, N –shu kabi
nuqtalar soni.
 Um.ekv/RK.ekv=64 mA

5
4
3
2
1

Um.ekv=8,3 V

UKE.5 UKE.4 UKE.3 UKE.2 UKE.1

6-rasm. UKE ni aniqlash

Chiqish kuchlanishining 6-rasmdagi olingan nuqtalar asosidagi qiymatlari 3-

jadvalda keltirilgan bo‘lib, ushbu qiymatlar 2-jadvalda keltirilgan qiymatlardan
foydalangan holda ham olish yoki taqriban teng deb grafikning o‘zidan ham olish
mumkin.

Kalit sxemasining chiqish kuchlanishlari qiymatlari

3-jadval.

8,3 7 4,6 3,6 2,9 2,5

 2.5. Kirish qarshiligi -ni aniqlash.
Bizga ma’lumki, kirish qarshiligi bipolyar tranzistorning kirish
xarakteristikasi dan (1-jadval, 3-rasmdagi xarakeristika orqali)
topiladi. Bipolyar tranzistorning parametri kalit sxemasi uchun baza qarshiligi
ga teng,ya’ni:

Ushbu qarshilikni hisoblash uchun 3-rasmdagi 2-nuqtadan foydalanamiz,

bunda bu nuqtalarni tanlab olish kollektor-emitter kuchlanishining
qiymati uchun olinadi va baza toki ning bir nuqtasiga nirbatan tenga nuqtalar
oralig‘ida olinadi. Bizning misol uchun kollektor-emitter kuchlanishi
va baza toki qiymati uchun olindi. Bunda bo‘lgan
qiymatda tranzistor kirish xarakteristikasi olingan.
Kirish xarakteristikasidan -ni nuqtalarini aniqlash quyidagi 7-rasmda
keltirilgan.

7-rasm. Tranzistorning parametrni aniqlash

 7-rasmdan ko‘rinib turibdiki, belgilab olingan baza toki ,
qiymatlari hamda baza-emitter kuchlanishi ,
ekanligini grafikdan kelib chiqib aniqlaymiz. Ushbu olingan
qiymatlar asosida kirish qarshiligi (2.1) formula orqali hisoblanadi.
Hisoblashlar quyidagicha:

Shunday qilib,

2.6. Kalit sxemasi uchun kirish kuchlanishlarini aniqlash.

BT ning kollektor emitter kuchlanishi va
qiymatlarida kirish VAXi hosil qilingan (3-rasm). Endi emitter
kuchlanishi bo‘lgan qiymatida chiqish kuchlanishiga mos keladigan baza
emitter kuchlanish qiymatlarini topishimiz mumkin (8-rasmda qiymatlar
qanday olinishi keltirilgan).

8-rasm. Baza emitter kuchlanishlari ni aniqlash

 Aniqlangan qiymatlarga mos keladigan kirish kuchlanishi quyidagi ifoda
bo‘yicha hisoblanadi:

Kirish kuchlanishini hisoblash natijalari

4-jadval.

0,622 0,692 0,712 0,722 0,736 0,740

0 2,492 4,312 6,122 7,936 9,74

Olingan qiymatlar va juftligi kalitning uzatish xarakteristikasini

qurishga imkon beradi. ning yuqori chiqish darajasi BT ning kesishish
sohasiga mos keladi (6-rasmda “0” nuqtasi):

Chiqish darajasi pastligi to‘yinish rejimiga to‘g‘ri keladi (6-rasmdagi “5”

nuqtasi)

3. BT da kalit sxemasi uzatish xarakteristikasini hosil qilish.

Olingan 3- va 4-jadvallardan foydalanib uzatish xarakteristikasini quramiz
(5-jadvalga keltiriladi), 9-rasmda uzatish xarakteristikasi keltirilgan.

Uzatish xarakteristikasi
5-jadval
0 2,492 4,312 6,122 7,936 9,74
8,3 7 4,6 3,6 2,9 2,5
 9

Uchiq, V
5

4
Ряд1

0
0 2 4 6 8 10 12

Ukir, V

9-rasm. Transistor Transistor kalitining xarakteristikasi

Uzatish xarakteristikasida kalitning 3 ta sohasi mavjud: kesilgan soha –

kichik darajadagi kirishdagi kuchlanishga mos keluvchi soha, aktiv soha- BT ni
kesilgan rejimdan to‘yinish rejimiga o‘tuvchi va aksincha bo‘lgan rejim, to‘yinish
sohasi – yuqori darajadagi kirish kuchlanishiga mos keluvchi soha.
Kalitning uzatish xarakteristikasini yanada aniq hisoblash uchun tok
bo’yicha statik koeffisiyenti orqali uzatish tokining baza toki   f ( I Б ) qiymatiga
bog‘liqligini hisobga olish kerak.
 Talabalar uchun berilgan variantlar
Manba Yuklama Kollektor
Variant kuchlanishi qarshiligi qarshiligi Talabaning familyasi, ismi, otasining ismi
raqami
030-22 SATo‘ guruhi uchun!
1. 9 750 300 Pulatov Shoxboz Isom o‘g‘li
2. 9 800 210 Amirova Jasmina Isroil qizi
3. 9 900 220 Annabayev Rustam Yusupbayevich
4. 9 1000 230 Anvarov Sayfiddin Faxriddin o‘g‘li
5. 9 1200 240 Eshtemirov Jahongir Nizomiddin o‘g‘li
6. 9 1250 250 Gafurov Fazliddin Islomiddin o‘g‘li
7. 9 1300 260 Ixrorov Shaxzodbek Isroiljon o‘g‘li
8. 9 1350 270 Mansurov Akbarxon Bobir o‘g‘li
9. 9 1400 280 Mirsagatov Ibrohim Saidkabr o‘g‘li
10. 10 750 290 Muxtorov Dilmurodjon Dilshodjon o‘g‘li
11. 10 800 200 Nayimov Umidjon Azamat o‘g‘li
12. 10 900 210 Omonov Soxib Axmat o‘g‘li
13. 10 1000 220 To‘yliboyev Ziyodulla Muhammadjon o‘g‘li
14. 10 1200 230 To‘ranov Dostonbek Davron o‘g‘li
15. 10 1250 240 To‘xtasinov Jaxongir Ibroxim o‘g‘li
16. 10 1300 250 Usmanaliyev Rustam Mashirapovich
17. 10 1350 260 Xaminov Jamshidbek Baxodir o‘g‘li
18. 10 1400 270 Xo‘Jamiyarova Gulchehra Abdusattor qizi
19. 10 750 280 Yusupov Davronbek Dilmurod o‘g‘li
20. 10 800 290 Ziyadullayev Xurshid Vyacheslavovich
21. 12 900 200 Pirlepesov Jasur Rejep o‘g‘li
22. 12 1000 210 Karimqulov Javlonbek Jahongir o‘g‘li
031-22 SATo‘ guruhi uchun!
23. 12 1200 220 Raxmonov Raxmatullox Saloxiddin o‘g‘li
24. 12 1250 230 Tursunov Valijon G‘ayrat o‘g‘li
25. 12 1300 240 Mamirov Xojiakbar Ortig‘ali o‘g‘li
26. 12 1350 250 Abduqodirov Dilmurod Otabek o‘g‘li
27. 12 1400 260 Hakimboyev Oybek Shuxratovich
28. 12 750 270 Sayfullayev Abbos Erkin o‘g‘li
29. 12 800 280 Yusupov Diyorbek Maxmudjon o‘g‘li
30. 12 900 290 Salomov Muhibillo Hamidullo o‘g‘li
31. 15 1000 200 Tangirov Xabibullo Shavkat-o‘g‘li
32. 15 1200 210 Raximov Amirxon Murodxon o‘g‘li
33. 15 1250 220 Nuraliyev Sherzod Ilxom o‘g‘li
34. 15 1300 230 Ismoiljonov Samandarbek Muxtorjon o‘g‘li
35. 15 1350 240 Mirg‘Aniyeva Munisa Mirzoxid qizi
36. 15 1400 250 Yakupbayev Elyor Reyimberdiyevich
37. 15 750 260 Salimov Shahzod Salohiddin o‘g‘li
38. 15 800 270 Boboxonov Muzaffar Mamasoatovich
39. 15 900 280 Esirgapov Boburjon Abdumanop o‘g‘li
40. 18 1250 210 Mirzayev Abdulaziz Abdunabi o‘g‘li
41. 18 1300 220 Xayriyev Said-Ali Olim o‘g‘li
042-22 STo‘ guruhi uchun!
42. 18 1350 230 Artikaliyeva E’tibor Komiljon qizi
43. 18 1400 240 Abdug‘afforov Muhammadsolih Xasan o‘g‘li
44. 18 750 250 Abduvaxobova Maktuba Abdulaziz qizi
45. 18 800 260 Baxtiyorjonov Ja’far Doniyor o‘g‘li
46. 18 900 270 Burxonov Furqat Ergashxonovich
47. 18 1000 280 Jo‘raboyev Ibrohim Tolqinovich
48. 18 1200 290 Jo‘rayev Jaloliddin Soxibjon o‘g‘li
49. 20 1250 200 Jo‘rayeva Rayxonabonu Umarovna
50. 20 1300 210 Mavlyanov Baxriddin Odilovich
51. 20 1350 220 Miraxmadov Mirraxim Mirzoxid o‘g‘li
52. 20 1400 230 Musayev Zafarjon Zokir o‘g‘li
53. 20 750 240 Nishonov Fayozbek Norpo‘lat o‘g‘li
54. 20 800 250 Oltinboyev Mehroj Bayramali o‘g‘li
55. 20 900 260 Qurbonaliyev Doniyorbek Murodjon o‘g‘li
56. 20 1000 270 Shomirzayev Asadbek Ulug‘bek o‘g‘li
57. 20 1200 280 Siddiqov Shoburxon Akramovich
58. 20 1250 290 Xasanboyev Boxodir Zokir o‘g‘li
59. 10 1300 350 Jalilova Muhayyo Abdurauf qizi
60. 10 1350 400 Olimov Siroj o‘g‘li
61. 10 1150 450 Jamolov Og‘abek Vohid o‘g‘li
62. 10 700 250 Bekmurodov Oltiboy Farxod o‘g‘li
63. 10 800 300 Abdullayev Ruslan Bekpo‘lat o‘g‘li
64. 10 900 350 Norboboyev Azizbek Abduqayum o‘g‘li
65. 10 1000 400 Abdulazizov Akmal G‘anisher o‘g‘li
043-22 STo‘ guruhi uchun!
66. 8 800 250 Miraxmedov Jaxongir Mirzayevich
67. 8 900 300 Anorboyev Erali Erkinovich
68. 8 1000 350 Inoyatov Sherzod Rustamovich
69. 8 1100 400 Abdurazakov Nursulton Doniyor o‘g‘li
70. 10 800 250 Aliakbarova Zulxumor Shokir qizi
71. 10 900 300 Abduxalilov Shahobiddin Sharofiddin o‘g‘li
72. 10 1000 350 Atabekov Boburbek Oybek o‘g‘li
73. 10 1100 400 Djanizakov Feruzjon Imomjon o‘g‘li
74. 12 800 250 Duysebayev Sanjar Nurali o‘g‘li
75. 12 900 300 O‘rmonaliyev Abulqosim Baxtiyor o‘g‘li
76. 12 1000 350 Qudratov Miraziz Sherzod o‘g‘li
77. 12 1100 400 Rasulov Kozimjon Erkin o‘g‘li
78. 14 800 250 Rixsiboyev Izzatjon Muxammad o‘g‘li
79. 14 900 300 Sadritdinov Muzaffarxo‘Ja Muxtorxo‘ja o‘g‘li
80. 14 1000 350 Shotuyg‘unov Shoxrux Qudrat o‘g‘li
81. 14 1100 400 Sobirova Iqboloy Ikrom qizi
82. 16 800 250 Oktamov Behzod Boburovich
83. 16 900 300 Tillayev Shohrux Shuhrat o‘g‘li
84. 16 1000 350 Tursunpo‘latova Sitora Komiljon qizi
85. 16 1100 400 Tursunxo‘jayev Umidjon Sultonxo‘ja o‘g‘li
86. 18 800 250 Xamidullayeva Iroda Zabixulla qizi
87. 18 900 300 Nasriddinov Jamoliddin Fuad o‘g‘li
88. 18 1000 350 Nabiyev Dilmurod Ravshan o‘g‘li
89. 18 1100 400 Nabiyev Soxib Sobir o‘g‘li
90. 10 1300 500 Maxamadjonov Asadbek Nurseit o‘g‘li
91. 10 1400 450 Kuvanov Sardor Dilshod o‘g‘li
92. 10 1500 300 Karimova Surayyo Apsamat qizi
93. 10 1600 250 Elamonov Shamsiddin Faxriddin o‘g‘li
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR
VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Elektronika va radiotexnika kafedrasi

Sxemalar va elektronika 2 fanidan

2-MUSTAQIL ISHI
Mavzu: ______________________________________________________.

Guruh: _____________

Bajardi: __________________

Tekshirdi: A.X. Abdullayev

Toshkent-2024
 2-Mustaqil ishini bajarish bo‘yicha tavsiyalar va talablar.
2-Mustaqil ishi referat ko‘rinishida tayyorlanadi. Berilgan variant bo‘yicha
mavzu tanlab olinadi va elektron shaklda tayyorlangan mustaqil ish hajmi 8-9
betdan (qo‘l yozmada 14-16 betdan) tashkil topgan bo‘lishi shart va mustaqil ish
tarkibi hamda rasmiylashtirilishi quyidagi tartibda amalga oshiriladi.
Rasmiylashtirish qoidalari:
- A4 formatda;
- Tepadan va pastdan 2sm;
- Chapdan 3 sm va o‘ngdan 1,5 sm;
- Oraliq intervali 1,5;
- Shirift: Times New Roman.
Qo‘lyozmada yozilganda rasmlar, sxemalar qalamda chiziladi, qatorlar soni
A4 formatda 20 qatordan kam bo‘lmasligi kerak!

Mustaqil ishning tarkibi:

- Titul varag‘i (Berilgan topshiriqdagi kabi qo‘yiladi);
- Reja (reja kamida Kirish, asosiy qism bo‘yicha kamida 3 ta kichik
mavzulardan tashkil topgan bo‘lishi lozim);
- Xulosa (Xulosa mavzu yuzasidan shaxsiy fikrlar va takliflar keltiriladi);
- Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati (foydalanilgan adabiyotlar, Internet
saytlaridan olingan ishlar uchun havolalar (ssilkalar) keltirish shart);
Qo‘lyozmada yozilganda ham ushbu talab inobatga olinsin!

Baholash mezonlari:
1-mustaqil ish uchun – 15 ball;
2-mustaqil ishi uchun – 15 ball;
Jami 1- va 2- mustaqil ishi uchun: 30 ball.
Shundan:
- To‘g‘ri rasmiylashtirilganligi uchun – 4 ball;
- To‘g‘ri bajarilganligi uchun – 16 ball;
 - Mustaqil ishining himoyasi uchun – 10 ball;
Jami: 30 ball.
Mustaqili ishi topshirig‘i bo‘yicha quyidagi telegram orqali
bog‘lanib savollarga javob olish mumkin: @Abdubakir91

Talabalar uchun berilgan mavzular variantlari

Var. Talabaning familyasi, ismi, otasining 2- Mustaqil ish mavzulari
№ ismi
030-22 SATo‘ guruhi uchun!
1. Pulatov Shoxboz Isom o‘g‘li IMSlarning yaratilish tarixi.
2. Amirova Jasmina Isroil qizi Bioelektronika
3. Annabayev Rustam Yusupbayevich Funksional elekronika
4. Anvarov Sayfiddin Faxriddin o‘g‘li Nanoelektronika
5. Eshtemirov Jahongir Nizomiddin o‘g‘li Akustoelektronika asboblari
6. Gafurov Fazliddin Islomiddin o‘g‘li Magnitoelektronika asboblari
7. Ixrorov Shaxzodbek Isroiljon o‘g‘li Kuchaytirgichlar
8. Mansurov Akbarxon Bobir o‘g‘li Elektron kuchaytirish qurilmalarning tasnifi
9. Kuchaytirgich qurilmalarining asosiy texnik
Mirsagatov Ibrohim Saidkabr o‘g‘li
xususiyati
10. Muxtorov Dilmurodjon Dilshodjon Kuchaytirgich qurilmalarining asosiy texnik
o‘g‘li parametrlari
11. Teskari aloqa (TA) ta’rifi, tamoyillari, maqsadi
Nayimov Umidjon Azamat o‘g‘li
va turlari
12. Tok va kuchlanish bo‘yicha ketma-ket manfiy
Omonov Soxib Axmat o‘g‘li
teskari aloqa
13. To‘yliboyev Ziyodulla Muhammadjon Bipolyar tranzistorda yasalgan kuchaytirgich
o‘g‘li sxemalari
14. Maydoniy tranzistorda yasalgan kuchaytirgich
To‘ranov Dostonbek Davron o‘g‘li
sxemalari
15. Manfiy teskari aloqali kuchaytiruvchi
To‘xtasinov Jaxongir Ibroxim o‘g‘li
kaskadlar
16. UE bilan ulangan tranzistorli kuchaytirgich
Usmanaliyev Rustam Mashirapovich
kaskadi sxemasi
17. UB va UK bilan ulangan tranzistorlardagi
Xaminov Jamshidbek Baxodir o‘g‘li
kuchaytirgichlarning xususiyatlari
18. Xo‘Jamiyarova Gulchehra Abdusattor IMSlarni tayyorlash texnologiyalari
qizi
19. Yusupov Davronbek Dilmurod o‘g‘li Tarkibiy tranzistorlar haqida tushuncha
20. Ziyadullayev Xurshid Vyacheslavovich Analog IMSlar haqida tushuncha
21. Pirlepesov Jasur Rejep o‘g‘li Differentsial kuchaytirgichlar (DK).
22. Sinfaz va differentsial signallarga DK
Karimqulov Javlonbek Jahongir o‘g‘li
reaktsiyasi
031-22 SATo‘ guruhi uchun!
23. Raxmonov Raxmatullox Saloxiddin Teskari aloqa va uni kuchaytirish
o‘g‘li qurilmalarining xarakteristikalariga ta’siri
24. Tursunov Valijon G‘ayrat o‘g‘li Integral-injeksion mantiq (IIM) haqida
 tushuncha
25. Mamirov Xojiakbar Ortig‘ali o‘g‘li Tok qayta ulagichi haqida tushuncha
26. KMDYa tranzistorida yasalgan invertor
Abduqodirov Dilmurod Otabek o‘g‘li
sxemasi
27. Hakimboyev Oybek Shuxratovich Optoelektronika haqida tushuncha
28. Sayfullayev Abbos Erkin o‘g‘li Yorug‘lik asosida ishlaydigan elementlar
29. Yusupov Diyorbek Maxmudjon o‘g‘li Fotodiodlar va nurlanuvchi diodlar
30. Salomov Muhibillo Hamidullo o‘g‘li Optoelektron integral mikrosxemalar
31. Tangirov Xabibullo Shavkat-o‘g‘li Yorug‘lik asosida ishlaydigan elementlar
32. Integral mikrosxema tayyorlash texnologiyasi
Raximov Amirxon Murodxon o‘g‘li
va klassifikasiyasi
33. Emitter qaytargich sxemasi, tavsifi, ishlashi
Nuraliyev Sherzod Ilxom o‘g‘li
printsipi
34. Ismoiljonov Samandarbek Muxtorjon MDYa tranzistorida yasalgan mantiqiy
o‘g‘li elementlar
35. KMDYa tranzistorida yasalgan mantiqiy
Mirg‘aniyeva Munisa Mirzoxid qizi
elementlar
36. Sodda invertorli tranzistor-tranzistor manti
Yakupbayev Elyor Reyimberdiyevich
(TTM) mantiqiy element sxemasi
37. Murakkab invertorli tranzistor-tranzistor manti
Salimov Shahzod Salohiddin o‘g‘li
(TTM) mantiqiy element sxemasi
38. Boboxonov Muzaffar Mamasoatovich Operasion kuchaytirgichlar
39. Esirgapov Boburjon Abdumanop o‘g‘li Uilson tok ko‘zgusi sxemasi
40. Mirzayev Abdulaziz Abdunabi o‘g‘li Kuchaytirish sinflari
41. Xayriyev Said-Ali Olim o‘g‘li Quvvat kuchaytirgichlari
042-22 STo‘ guruhi uchun!
42. Artikaliyeva E’tibor Komiljon qizi RC aloqali ko‘p kaskadli kuchaytirgichlar
43. Abdug‘afforov Muhammadsolih Xasan A, B, AB sinf kuchaytirgichlari
o‘g‘li
44. Kuchaytirgichning chiqish quvvati va foydali
Abduvaxobova Maktuba Abdulaziz
ish koeffitsiyentining kuchaytirgichning
qizi
ishlash rejimiga bog‘liqligi
45. Baxtiyorjonov Ja’far Doniyor o‘g‘li Kaskadlar orasidagi bog‘lanishlar
46. Bipolyar tranzistorning ish nuqtasini uning
Burxonov Furqat Ergashxonovich VAXidan tanlash va uni sxemotexnik usullar
yordamida ta'minlash
47. Jo‘raboyev Ibrohim Tolqinovich Kuchaytirgichning sokinlik rejimi, ish nuqtasi
48. Kuchaytirgich qurilmalarining asosiy texnik
Jo‘rayev Jaloliddin Soxibjon o‘g‘li
parametrlari
49. Jo‘rayeva Rayxonabonu Umarovna IMSlarning yaratilish tarixi
50. Mavlyanov Baxriddin Odilovich Elektronikaning rivojlanishi
51. Kuchlanish bo‘yicha ketma-ket va parallel
Miraxmadov Mirraxim Mirzoxid o‘g‘li
manfiy teskari aloqa
52. Tok bo‘yicha ketma-ket va parallel manfiy
Musayev Zafarjon Zokir o‘g‘li
teskari aloqa
53. Nishonov Fayozbek Norpo‘lat o‘g‘li Barqaror tok generatorlari (BTG)
54. Oltinboyev Mehroj Bayramali o‘g‘li Analog kuchaytirgichlar
55. Qurbonaliyev Doniyorbek Murodjon Raqamli integral mikrosxemalar
o‘g‘li
56. Shomirzayev Asadbek Ulug‘bek o‘g‘li Analog integral mikrosxemalar
57. Siddiqov Shoburxon Akramovich Mantiqiy elementlar, ularning turlari
58. Xasanboyev Boxodir Zokir o‘g‘li IMS tayyorlash jarayoni bosqichlari
59. Jalilova Muhayyo Abdurauf qizi Uilson tok ko‘zgusi sxemasi
60. Olimov Siroj o‘g‘li Tarkibiy tranzistorlar
61. Jamolov Og‘abek Vohid o‘g‘li Generator va yuklamani muvofiqlashtirish
62. Bekmurodov Oltiboy Farxod o‘g‘li Quvvat kuchaytirgichlarining turlari
63. Abdullayev Ruslan Bekpo‘lat o‘g‘li Istok qaytargich sxemasi
64. Norboboyev Azizbek Abduqayum Sinfaz va differentsial signallar
o‘g‘li
65. Abdulazizov Akmal G‘anisher o‘g‘li OKga qo‘yiladigan talablar
043-22 STo‘ guruhi uchun!
66. Mantiqiy elementlar, ularning amplituda
Miraxmedov Jaxongir Mirzayevich
uzatish xarakteristikalari
67. Anorboyev Erali Erkinovich Integral-injeksion mantiq (IIM)
68. Inoyatov Sherzod Rustamovich Emitterlari bog’langan mantiq (EBM)
69. Abdurazakov Nursulton Doniyor o‘g‘li Yorug‘lik asosida ishlaydigan elementlar
70. Kuchaytirgichlar, ularning asosiy
Aliakbarova Zulxumor Shokir qizi
parametrlanishi, qo‘llanilish sohalari
71. Abduxalilov Shahobiddin Sharofiddin Teskari aloqaning kuchaytirish qurilmalarining
o‘g‘li asosiy ko‘rsatkichlari va xususiyatlariga ta'siri
72. Teskari aloqa tomonidan qamrab olingan
Atabekov Boburbek Oybek o‘g‘li qurilmalarning barqarorligi va uni turli
mezonlar yordamida aniqlash
73. Kuchaytirgich qurilmalarining asosiy texnik
Djanizakov Feruzjon Imomjon o‘g‘li
parametrlari
74. Nanoelektronika, funksional elekronika,
Duysebayev Sanjar Nurali o‘g‘li
bioelektronika
75. O‘rmonaliyev Abulqosim Baxtiyor Fotodiodlar va nurlanuvchi diodlar
o‘g‘li
76. Qudratov Miraziz Sherzod o‘g‘li Optoelektron integral mikrosxemalar
77. Rasulov Kozimjon Erkin o‘g‘li Yorug‘lik asosida ishlaydigan elementlar
78. Integral mikrosxema tayyorlash texnologiyasi
Rixsiboyev Izzatjon Muxammad o‘g‘li
va klassifikasiyasi
79. Sadritdinov Muzaffarxo‘Ja Emitter qaytargich sxemasi, tavsifi, ishlashi
Muxtorxo‘ja o‘g‘li printsipi
80. MDYa tranzistorida yasalgan mantiqiy
Shotuyg‘unov Shoxrux Qudrat o‘g‘li
elementlar
81. KMDYa tranzistorida yasalgan mantiqiy
Sobirova Iqboloy Ikrom qizi
elementlar
82. Elektron kuchaytirish qurilmalarning tasnifi:
chastotalar diapazoni bo‘yicha, kuchaytirilgan
Oktamov Behzod Boburovich
signalning tabiati bo‘yicha, kuchaytirilayotgan
elektr qiymati bo‘yicha
83. Darlington juftligi. Uilson tok ko’zgulari
Tillayev Shohrux Shuhrat o‘g‘li
sxemasi
84. Tursunpo‘latova Sitora Komiljon qizi Analog integral mikrosxema (IMS) lar
85. Tursunxo‘jayev Umidjon Sultonxo‘ja UB va UK bilan ulangan tranzistorlardagi
o‘g‘li kuchaytirgichlarning xususiyatlari
86. UE bilan ulangan tranzistorli kuchaytirgich
Xamidullayeva Iroda Zabixulla qizi
kaskadi sxemasi
87. Bipolyar tranzistorning ish nuqtasini uning
Nasriddinov Jamoliddin Fuad o‘g‘li
VAXidan tanlash va uni sxemotexnik usullar
 yordamida ta'minlash
88. Bipolyar tranzistorlardagi kuchaytiruvchi
Nabiyev Dilmurod Ravshan o‘g‘li
kaskadlar
89. Nabiyev Soxib Sobir o‘g‘li Kuchaytirgichning sokinlik rejimi, ish nuqtasi
90. Maxamadjonov Asadbek Nurseit o‘g‘li Maydoniy tranzistorli kuchaytirgich kaskadlari
91. Maydoniy tranzistorning ish nuqtasini uning
Kuvanov Sardor Dilshod o‘g‘li VAXidan tanlash va uni sxemotexnik usullar
yordamida ta’minlash
92. UI, UZ va US bilan ishlaydigan maydoniy
Karimova Surayyo Apsamat qizi
tranzistorli kuchaytirgichlar
93. Ko‘p kaskadli kuchaytirgichlar. Quvvat
Elamonov Shamsiddin Faxriddin o‘g‘li
kuchaytirgichlari
 Mustaqil ishni bajarish uchun tavsiya etilgan adabiyotlar ro‘yxati

Asosiy adabiyotlar
X.K.Aripov, A.M. Abdullayev, N.B. Alimova, J.T. Maxsudov, A.A.Tulyaganov,
1. Sh.T.Toshmatov. Elektronika va sxemotexnika (darslik) Toshkent.: «Aloqachi», 2017y,
376 b.
Aripov X.K., Аbdullaev А.М., Alimova N.B., Bustanov X.X., Toshmatov Sh.T.
2.
“Sxemotexnika” (darslik), Toshkent. «Tafakkur bo`stoni», 2013, 447 b.
K. Aripov, A.M. Abdullayev, N.B. Alimova, X.X. Bustanov, Sh.T. Toshmatov. Raqamli
3.
mantiqiy qurilmalarni loyihalashtirish. Darslik. –T.: «Aloqachi », 2017, 396 bet.
X.K. Aripov, А.М. Аbdullayev, N.B. Alimova, X.X. Bustanov, Ye.V.Obyedkov, Sh.T.
4.
Toshmatov. Elektronika (darslik) Toshkent.: «Fan va texnologiya», 2011y, 428 b
Qo‘shimcha adabiyotlar
1. Multisim User Guide. National Instruments, 2007 y.
Robert L. Boyleastad. Introductory Circuit analysis. 2014-Pearson Education Limited,
2.
1091p.
Behzad Razavi. Fundamentals of Microelectronics.2nd edition.2014 John Wiley&Sons.
3.
932 p.
В.М. Пролейко. Базовие лексии по электронике (в 2-х томах). ТЕХНОСФЕРА.
4.
Москва. 2009 й.
5. C.Н.Лехин. Схемотехника ЭВМ. Санкт-Петербург, 2010г.
X.K. Aripov, A.M. Abdullayev, T.U. Nurmuxamedova, Sh.Q.Xolmonov,
6. X.N.Teshaboyev, A.X. Abdullayev. “Elektronika va sxemalar 2” fani bo‘yicha
laboratoriya mashg‘ulotlari uchun uslubiy qo‘llanma. –Toshkent: TATU. 2020. - 92 b.
Х.К. Арипов, Т.У. Нурмухамедова, Ш.Қ. Холмонов, Х.Н.Тешабоев, А.Х.
7. Абдуллаев, Х.Ю. Наркулов, Л.Э. Байжанова. Методическое пособие к
выполнению лабораторных работ по курсу “Электроника и схемы 2”. ТУИТ, 2021.
Elektron manbalar:
1. www.gov.uz
2. www.tuit.uz
3. www.ziyonet.uz
4. www.edu.uz
5. http://etuit.uz/dl/course/category.php?id=41