EZOTERIZM VE MASONLUK ‘Tanju KORAY ESOTERISM AND FREEMASONRY Esoterism can be defined as a little bit of mystery, secrecy and a little bit of obscurity. However, these are the characteristics of esoterism but esoterism is rot only these. Esoterism comes fram the root of Greek "eso", which simply ‘means "inward, inside, closed circuit, within a small group" Dictionaries and encyclopedias explain esoterism as "a special training bestowed to initiates. The main subject of this training is the secrets of the universe", According to some scholars Freemasonry is closely related with cesoterism tracing the line of Rose-Croix, Royal Society and the Invisible College. According to some other scholars where ever there is an initiation, ths is solely esoterism. There is a line of esoterism starting from the Mu Civilisation to Egypt, and from Egypt to Freemasonry. When we inspect esoterism further, we find out that it is limited to a certain group, has no audience, members must possess a Certain formation, has a secret software or a ritual, uses secrets and symbols, has a gnostic content, deals with metaphysic knowledge and is an initiatic discipline. (On the other hand, because the contents and formats are interfered, esoterism is widely used as a synonym of Occultism. For example, in ancient Egypt Esoterism meant divine, holy, some super natural powers, interference of gods and human beings into these powers, secrets, secrecy, knowledge, mystery, revealing secrets and initiation.Ezoterizm nedir, nereden gikmistir? Ezoterizm ve ezoterik terimleri dilimizde yeni sayir, Eskiden "batiniyat’, "batini" vardi, bunlar da dinsel terimlerdi. Oz Tarkge olsun diye "igreklik", “icgrek”, ekzoterik igin de “digrak" dendi, ama bunlar tutmadh. Simdi, “ezoterik” ve “ezoterizm" tabirleri, olduklan gibi kullamhyor. Gerek Ezoterizm, gerekse ezoterik kelimelerinin kékeni Yunanca 86" (iginde) kelimesidir. Anlam basit olarak ifade edilirse, “ic, iginde, kapah devre, kigik bir gruba ait" demektir. “Ezoterik’in kargiti olan "ekzoterik’, ilk defa, Aristo'nun kendisi ta- rafindan, bugiin tamamina yakim kaysp olan kendi "ekzoterik nu- tuklar’t icin kullanilmis. Ezoterik ise, Aristo'nun felsefi égretilerini, eserlerini ifade etmek icin, ilk defa Iskenderiyeli Clément’ tara” findan ona yakastinimis. Buradan da, daha genis olarak, ezoterik, antik Yunan felsefe okullarmda, belirli bir efitimden sonra ileri bit seviyeye gelmig simrh sayidaki dinleyici grubuna verilen ézel efi- tim, yazil: olmayan ézel bilgi olarak anlagilms. Kimilerine gore, ezoterik, Pitagor mitrididir. Yalmz bunlar uzun bir girakhk déne- minden sonra inisiyasyon smavindan gecip matematikgi olanlardir. Sbzlukler, Ezoterizmi, inisiyelere verilen ézel egitim olarak agikh- yorlar. Bgitimin ana konusu da evrenin gizemi. Masonluk, salt bir inga meslek ve sanati olarak sirerken, elle, ava- danhklarla yapilan bir ig olmasina ragmen, operatif bir Ezote- rizm‘in varhgindan soz edenler var. “Ingaat isi de olsa, o insanlar hendilerini bir eserin ortaya cukmasina adamislardir, kendi kapalt dinyalarinda ezoteriktiler" deniyor. Bazilarina gére, Ezoterizm, Masonluga Ramsay'le birlikte girmistir. Gene bazilarina gire, Spekiilatif Masonluk, RoseCroix - Invisible College - Royal Society sizgisiyle ezoterik olarak baslamustir. Kimilerine gore, anlagilma- yan, gzllemeyen ve de nerede inisiyasyon varsa, bu Ezoterizm‘dir. Bu noktadan hareketle Mu'dan Misir'a, oradan da Masonluga bir Ezoterizm Hatt: ciziyorlar. Ezoterizm, caglar boyu, degigik yerlerde degisik zamanlarda bilgi- den hikmete kadar degigik anlamlarda kullamlmstar. Ancak baz ezoteristler, Ezoterizm sdzctigginiin, 19. yazyiln, o da ikinci yarisin- (@D MS 140% yillarin sonuna dogru Atina'da dogduau sanslyor. Iskenderiye'e gig ‘etmis. Onceleri Stoa'et bir pagan iken hiristiyan olmus. 12dan itibaren, kullaniImaya basladifam séyliiyorlar. "Daha dnce, simya, kabala, biiyii, astrolaji gibi dzel terimler vardi, bunlar aga- cin dallariydi, simdi aac Ezoterizm oldu."diyorlar. Giiniimiizde de Ezoterizm, kullanana gore, farkh geyler ifade edi- yor. Ancak, genel olarak, Ezoterizm ya da ezoterikten, hem - kiigtik bir grupla smrlandinims olan, dinleyicisi, seyircisi bu- lunmayan, ~ anlasilabilmesi igin belirli bir formasyon gerektiren; hem de ~ bigimi farkh (hermetik) olan, yani gizli bir yazihm olan, sir sak- lanan, semboller kullanan, - igerigi farich (gnostik) olan yani metafizik bilgiler igeren, inisiya- tik bir disiplinn® anlagilmakta oldugunu sdylemek yanhg olma- yacaktar. Aneak, bigim ve igerik, genellikle birbiri igine girmig ol- dugundan, Ezoterizm, Okiiltizm'le eg anlamh olarak da kullanil- maktadhr. Bati, Ezoterizm'den ve ezoterikten, bunlar anhyor. Dogu'da, Ezote- rizm kavram daha degisiktir. Ezoterizm sézetigii, eski fran’ tim tarihi boyunea Mazdeizm ve Zerdiistliigiin iginde gelismistir. Mazdeizm'de, Ezoterizm, armagan, latuf, kurbana veya buyuk olana veya arinma tdrenine iligkin ruh- ban snifina ait doktrin olarak anlagilmstir. Zerdiigtlikte Ezote- iam, inisiyeye vahiyle dogan "Iyi Duguince” demektir, Hinduizm'de Ezoterizm, bilgi ile dzdeglestirilmigtir. Veda, bilgi, bi- lim; Vidya bilgelik demektir. Her iki kelimenin kokii vid, bilmek, gormektir. Ayriea, kelime anlami tistadin ayaklan dibinde oturmak olan, buradan da gizli bilgi anlamina gelen "upanishad’, okilt bilgi, gizli bilim, sakh bilgelik demek olan "gupta vidya" gibi daha belir- gin sézciikler de vardhr. Antik Misir'da durum karisiktir; metin ve amtlardan yola gikarak isin iginden gkilamamgtir. Bir kisim insan, Misir'da Ezoterizm yoktur derken, bir kismm da, tiim Nil boyunca, inisiyasyon térenleri- nin yapildigam, dolayisiyla Misir'n bash bagina Ezoterizm oldugu- nu sdylemektedir. Ezoterizm sézciigii, kutsal geyler, ilahi birtakim @ Disiplin, emir ve hurallara tartigmasiz itaat anlamindaki askert disiplin deg, bilgi sahass demekti. 13gicler, insanlarn ve tanniann bu giiclere katilmas, gizli gey, gore- ve cairma, sakh, sir, bilmek, mister, zor, sin. agiklamak, baslat- mak, inisiye etmek yerine kullanihyor. Yahudilerde, Ezoterizm'in kargihgi Kabala veya Kabbalah‘dr. ibra- nicede bir gok anlami vardhr: gelenek, Tevrat'n #zel yorumu, aile iginde ajnzdan kulaga stiren gelenekler, hayvan kesme izni verile- nin yeterlik belgesi. Almak anlamindaki KBL kokiinden, gelenek olarak verilen ve nakledilene dontigmiistur. islam Ezoterizmi de dinseldir; Vahiy, Kuran ve Peygamberlerle il- gilidir. Insanin "kan pihtis\"ndan_yaratilmastyla basladyia sdylen- mektedir. Allah nasil ki hem goriinen (2hir), hem de gizienense (batin)®!, davramgi da hem ekzoterik, hem de ezoteriktir. Ekzote- rik olan biyik yol, din yasasi ve uygulamalan olan geriat; ezoterik olan ise flahi Hakikattir. Ezoterizm nerede, ne zaman baslamstir? Ezoterizmin nasil, nerede, neyle baslad konusunda ezoteristler arasinda bir mutabakat yoktur. Herkes, kendinden bagkasimin siy- ledigini yanhg bulmaktachr. Esasen, Ezoterizmin kokeniyle ilgili or- taya atilan iddialan dogrulayacak dogra darast bir kanit da yok- tur. "Ezoterizm, hemen hemen biitiin toplumlarda, her cagda, her sevi- yede, agik veya kapah olarak vardhr.” deniyor. Nerede insan varsa orada Ezoterizm mutlaka olmustur, ciinkit "Muamma ve bilinmeye- ne karst merak insanin kumagidnr; insan da kendi kumagm1 yapar.” diyorlar. Ezoteristler, bu varsayimdan hareketle, mikrokosmos in- san ile makrokosmos diinyanin birbirleriyle diyalog halinde olduk- larini, gtiniimiz internet terimi ile, "chat" ettiklerini séyliyorlar. "Dunya gizemlidir, insan da dyledir. Ezoterizm her ikisini de kesip gecer’ diyorlar. Gene deniyor ki; "Bzoterizm, vanhg igleyen bir hayata baskaldin- dir, Ezoterist lene dek onemli bir insan olamayacajim bilir; ama yagadyga hayatn sahibi olmak igin de ugragir. Toplumun her kesi- minde yéneticiler vardir; yapuklarm, yapacaklarim, sdylediklerini baydk coffunluk anlamaz. Anlamazlar ama onlart énemli insan ola- @ Hadid Siro, 3. Ryet". Zahirdir, O, hergeyte beri; Batindsr, 0, 0 lerden gictenmigtirn” 14rak kabul ederler. Anlayanlar azdir, onlar da digarda kahrlar. Di- garda kalanlarm az bir kesm daha da marjinaldir, sorgulamaya baslarlar. Sorgulamanin basladiia yerde Ezoterizm de baslar.” Ka- hplar: sorgulayarak kigisel ve tophimsal geligmenin yolunu aganlar ezoteristlerdir. Ezoterizmin metodolojisi: anahtar Bilimde yasalar, dinde kurallar ve kahplar, felsefede ilkeler vardir. Bilim adam bir kanun vazeder; din adam inanai ve bigimini ka- hplastaru; filozof ortaya bir ilke koyar; ezoterist ise birtakim agikla- malar yapar, sadece formiiller énerir. Ezoterizmde, tek bir gergek, bir dogma, bir teori, belirli bir gézim ve sonug yoktur; sadece Gneri- len bir metodoloji vardir. Ezoteristler, kendine gére aciklamalar ya- par, formiller dnerir, 0 kadar, diyorlar. © bakimdan, ezoteristier, sorgulamanm, arastirmanin gu veya bu gekilde engellenmesini, durdurulmasim kabul etmezler. Ezoterizmde lasitlama ve kahp yoktur. Céztimde vasita anahtardir. Anahtar verilir, metot énerilir, Yyol ve nirengi noktalan igaret edilir, gerisi ark kiginin kendisine burakihr. Anahtar da mecazh, értulu, hemen kavranamayacak bi- gimde verilir, Anahtar bir imaj, bir modeldir, ama maymuncuk de- Hildir. Boylece, iddiah ve dogmatik olabilecek hersey exitici, ofreti- ci, geligmeye acik, inisiyatik hale gelir. Ike olarak, Ezoterizm'de il- ke yoktur, denir. Tabii butin ezoteristler bir anahtar vermemiglerdir, ama cou bu- nu yapmigtir. Bu anahtar, bir kavrama metodu, bir hareket imkdnmi, diigiinsel ve operatif bir plan ortaya koyar. Basit ofelerden kompleks bilegimlere dogru, gercegin biitiindinin, yaratiehamin anlamimin kavranmasina imkan verir. Ornejin, Pitagorcularin tet- raktisi. Burada anabtar, sayi, say1 felsefesidir; sayi ilkesi Mo- nad‘dir. Say: monadlann toplamindan gikar. Buradan noktaya geli- nir. Noktadan gizgiye, cizgiden alana, alandan hacime, hacimden dort elementten olugan ve duyularla alglanan cisimlere gegilir. Ge- ne bir baska ezoterik anahtar da oniki igareti ile burglar kusagi ya- ni zodyaktr. Ezoteristlere gére bunlari tanrilar yaratmustir. Tefek- kar etmek, hayal kurmak, betimlemek igin oniki olanak, her igare- tin renkleri, taslan, bitkileri, hayvanlani vardir. Zodyak hem mate- matiktir, hem de mistik. Gelecedi igaret eder, bugiinii gosterir, ge¢- migi sembolize eder.Ezoterizm'e girig Kisi, ne kadar niyetli ve hazir olursa olsun, Ezoterizm’e baslamast zordur. Ctinkti Ezoterizm'in dinyasi ahgilan dinyadan farkhdir. Onun igin de cogu kimse uyum saflayamayacafam diigiiniip basla- madan vazgeger. Gene birgok kimse baglar ama higbir sey anlama- dan, anlamaya gayret gostermeden devam eder. Ancak sebat eden, gayret ve caba gosteren, uyamk ve dikkatli olan i¢in bulutlar dain- hn, sis kalkar, baska bir diinya dogar. Hemen hemen battin ezoterik kurumlarda bir ahgma, alstirma siireci vardir; buna da Parvi Sinavi veya deneyimi denilmektedir. Parvi Sinav1, misterlere sabirla yaklagmak isteyen kimsenin yaga- masi gerekli inisiyasyonun baslangig etabrdhr. Tabii, Parvi Sinavi, kiginin tam igeriye adim atarken geri gevrilme- si ya da daha bir stire ciganda bekletilmesi degildir. Belki igeride film oynarken diariya cikan bir kimse ne olup bittigini goremez ama, ezoterik kurumlarda digarida olan kimse igeride oynanan oyu- nun tamamiyle diginda degildir. ‘Tekris Toreni igin getirilen adayin Bekleme Odasinda bekletilmesi veya toplanti basladiktan sonra gelenin kapida beklemesi, Parvi Si- navi degildir ama ustat toplantis strasmda bekleyen cirak ve kalfa- lar igin parvi sinavidir. Onlar igeride degillerdir, igerisini de gore- mezler ama tistatlarm ne yaptiklarim kendi deneyimleriyle sezin- lerler. Parvi sinav1, igerideki aydinhi digardaki karanhktan aytran bulut- lan, yar: karanh{a dlgip bigmek, tartmak, dengelemek igindir. Bu- rada ahstirmadan bagka sistemin temel dgelerinden biri, sir, ortaya gikar. Sur nedir, nasil saklamr? Sir, ezoterik dfreti ve bunun uygulamasidir. Topluluklar, sirlarin korunmas: igin yabancilan uzak tutarlar, mesajlarm érterler, sir- lan herkese agiklamazlar, sirra az sayida insan sahiptir, sirlar an- cak ketimiyet yemini ettirildikten sonra verilir, yeminini bozan igin cezalar Ongoralir. ilk ve en kolay énlem, inisiye olmayami uzakta tutmaktr. Ayrica Szelligi, kutsalli olan yerler ve buralara giden yollar gizlenir. Yola engeller, sasirtmalar konur. 16Masonlukta da béyledir. Loca haricilere kapahdir. Toplantilar ka- palt kapilar ardinda yapilir. Locay: bir Gozett (Harici Muhafiz) bir de Koruyucu (Dahili Muhafiz) kollar, korur. Tefekkiir Hiicresine gi- den yol gizlidir, herhangi bir iz, igaret yoktur. Rehberi olmadan, tek bagina yola gikan kaybolur. Sirlar nasil biliniyor? Denizcilikte cesitli iletisim sistemleri yani mekanik kodlama (mors), hareket (bayrak), ses (radyo), isik (fener), dil (s6z), grafik (yazi) var. Ayni mesaj_degigik bigimlerde iletilir. Ezoterik sistem- lerde devreye semboller, alegoriler girer. Ingilizler Masonlugu bu dzelligini kullanarak “alegoriler perdesi arkasinda gizli, sembollerle drtiiit” olarak tarif etmislerdir. Loca- daki tam esyalar, yapilan hareketler, igaretler, dokunuslar, yolcu- luklar, kelimeler, efsaneler, hep bunun igindir. Semboller bilgi ige- rirler, ama bilgiyi dogrudan vermezler, aragtirmay1, sabrrla ofren- meyi tesvik ederler. Ezoterizmde kod, sifre vardir, anahtarlan ve- rilmez, Cézmek, agmak igin gaba, gayret gerekir, sabur lizmdir. Onun igin de, goziine 1sik verilmekle kimse bir anda Mason olmaz. Tekaris toreni ile baslayan Masonluk bir yolculuk, bir gelecek, bir olugum, bir yetkinlegme siirecidir. Sistem, inisiye ile inisiye olmamigin arasina ince bir gizgi koymak- tadir. Bu cizgi kesin bir sinir degildir. Zaten aralarmda bir duvar olsa, son inisiyeden sonra sistem sona erer. Onun icin ezoterik sis- temlerde kapi kapah degil, arahktw. Masonlukta da harici ile iger- deki, cirakla kalfa, ya da kalfayla distat arasinda kor kapi yoktur. Sistem kast sistemi gibi kapah degildi Ezoterik sistemler azinhklar arasindan sectiklerine, gene kendi ig- lerinde azinhik olarak bir yer verirler. Sirlara erisme imtiyazi da buradan cikar. Anderson'un daha ilk maddeye, "bir Mason, imtiya- zindan (ayrtealigindan veya sifatindan) dolayt...” diye baglamasi bundandir. Masonluk secici kurumdur. Masonlugu temsil ve temes- stil edebilecek kabiliyette oldugunu digindigit hariciyi arasina ka- bul eder. Haricinin tekris edildikten sonra Grrak Mason olarak top- lantilara katimas1, kazandga bir imtiyazdir. Masonluk'ta her dere- cenin édev ve sorumluluklarinn yamnda haklarm da olmasi bu im- tiyazin ifadesidir. Grrak Mason'un kendi derecesinin toplantilarina katilmay: istemesi onun hakladir. Kendi derecesine ait bilgilerin kendisine verilmesini isteme hakki da vardw. 7Suan saklamak igin gikanlan zorluklar, yapilan smmavlar, birtakam sembol ve alegorilerden bagka ezoterik kurumlarda sir verilmeden énce taraflar arasinda bir protokol, bir akit yapilir. Bu, yemindir. Boylece sirra kutsal bir kimlik de kazandirihr. Dilimizdeki "ser ver, sir verme” deyimi ya da Anglosaksonlarin) yemin metinlerindeki “bana verilecek sirlarin higbirisini higbir surette higbir vere yazma- yacagim, kazimayacagim, igarettemeyecegim, bir baskasinen anla~ yabilecesi gibi bir iz brrakmayacagim...” cdmlesi sittin korunmast- na iligkin teminatlardir. Yeminlerin, "E.U.M.'nin huzurunda” ya da "E.U.M.'nv anarak" yapilmasi yemini kutsallastirmak igindir. ‘Aamhk iginden segilmig ve azmhk iginde olmak, sirri almaya layik goriilmiig olmak demekse de sir saklama gar ayrica yeminin igine girer. Yemini kim bozarsa, Tann'nin ya da insanlarm adaleti devre- ye girecektir. Yemini bozma cezasi, tabu, haram gibi sirlarin korun- masina iligkin tedbirdir. Anglosakson Masonlugunun eski yernin metinlerinde bulunan bah- riyeden ahnma "bojazin boydan boya kesilmesi, dilin kokiinden ko- partlmast, yirmidort saatie iki kere med ve cezir olan suglik denizle- rin kaba kumlara gomiilmek" gibi madd, fiziki cezalar, tabii ki uygulanmak igin degil, sirrm acrklanmamas: gerektigini vargul mak igindir. Bugiin, bu sembolik cezalar, yeminlerde yerini "yalan yere yemin eden, her tiirlti ahlaki deger ve meziyetden yoksun .... ve bu ve bunun gibi bir baska Locaya, hakikat ile gerefi her tirlit bos, maddi ve zahiri crkarlarin tistiinde tutan bir baska cemiyete girme- ye layth olmayan bir kimse olarak damgalanayim” geklindeki me- tinlere birakmstir ve gene amaglanan sir korunmasinn saglan- masidhr. Bununla beraber ezoterik sistemler, inisiye zaten sdyleyemez, siy- lemek istemez, diyorlar. Cink: 1. inisiye olmayan duyamaz, hariei anlamaz. Bu bakig acisinda, inisiye hariciye gore, tapkx yetigkinle cocuk, bilginle okur yazar olmayan gibidir. Matematiffi kavramak igin entellektiiel bir ha- zarhk gereklidir; Ezoterizm'e niifuz edebilmek i¢in de zihinsel bir inisiyasyon, aydinlanma gereklidir, diyorlar. @ Kitapia, "Anglosakson, Emulation, The Modern Rituat” cok gececektir. Zi ra 1965'den sonra yonumtizu tamamiyle otarafa gevirdih 182. Harici anlamaya galigirken, bozarak, degistirerek, kétiye kul- lanarak egitimi deforme eder. 3. Sunt vermek haricinin kendisine zararh olacaktir, Bir garlata- nmn elinde, Ezoterizm nee onun icin bir tehlikedir. 4, Inisiye olmayan birinin varhgp ritiiel dizenini bozar. 5. Ezoterizm’e digaridan bakan, bir kiigtimseme, agajilama, alay etme duygusu yager. 6, Ezoterist basina ig agtlmasmdan, kuruma bir zarar gelmesin- den korkar. Korku tedbiri getirir. Ister tedbir, ister basiret den- sin, tevil, takiyye, strlan korumak igin bir yoldur. 7. Kabuguyla ilgilenene gekirdekten bahsetmek bosa zaman har- camakur. 8. Sir saklama, zihinsel bir ahstirma, inisiyatik bir smavdbr. Sum yakalamak zaman gerektirir, sabirh olmak lazimdir. Ave ha- aarhk yapmaktan, avim aramaktan, takip etmekten, képekleri gondermekten, avi yerinden oynatmaktan ve sonra da yakala- maktan keyif alr. Ezoterizm bir antrenmandur, bir senaryodur, hazihk ister. 9. Sur saklama, bizzat yagamlan deneyimin geregidir. Tadina ba- kup hemen anlamak varken bir sosun tadm tarif etmek anlam- swzdir. Kendinin anlamast amag iken stm agklamak olmaz. 10. Bzoterik siylenemez, telaffuz edilemez, Mister, kékii "mu", af zam kapamak demektir. 11. Sr, sir Kaldikea daha da giiglenir. Nasil tohum élmesin diye toprajin altima saklamrsa her yana sagilan sir da kendini ort- me ve geligme niteligini kaybeder. Ne olursa olsun, sir, ne iyice drtilit ne de iyice agiktir, ne tam ka- ranhkta ne de aydinhktadir. Sir, sir igindedir. Bakilsa da gortlme- yebilir. Hazine sandygim agp igini bos gorenle, hazine sandigimn Kendisinin hazine oldugunu gremeyen gibi. Her tiirlii 6nleme ragmen ezoterik sistemlerin sirlan hep aciga qik- mastir, Giintimiizde hergey internette dolagmaktadir. Ama ezoterik sistemler bundan hig zarar gormemislerdir. Oysa, gizli bir orgittin surri agiga cikacak olsa, érgit batar veya hig olmazsa yara alir. Ma- sonlugun bugiin gizli kapakh higbir seyi kalmamistrr, ritieller, iga- retler hersey ortadadir ama Masonluk zayiflamamigtir. 19Ezoterik anlamda sir ve ketimiyet haricilerin anladiklar: gibi de- ildir. Sir saklama semboliktir. Sembol kelimesi, Yunanca kokeni itibariyle, ikiye biliinmig bir nesnedir. Eger pargalara bakilirsa birgey aniasilmaz; ama yanyana gotirildiklerinde baska birgey g6- rillur. Sir iste oradadir. Bakmak yetmez, gérmek lézimdbr. Ezoterizm, birgeyin iistiini gortilmesin diye iyice drtmek degildir. Ezoterizm bir tar digiim sanatudr, bu da digima korletme degil, ‘game isidir. Masonlukta, Muhakkik bilgilerine sir dense de, bunlar sir degildir, Giinkit ne Kendi derecesinin, ne de bagka bir derecenin sirlarim ékrenmig olan kimse, o derecede olmaz. Ustatlik bilgilerini elde et- mig Kalfa, Ustat olmaz. Onemli olan bir iki kelime, birkag igaret dgrenmek, bir rittieli okumug olmak degil, bir dereceyi hak etmek- tir, Hak etmek éziimsemektir. Gene aymi sekilde, bir dereceye yik- selmig olmak, birtakim sifatlara sahip olmak énemli degildir. Bun- lan kendine yakistirmak, tasimasim bilmek, dztimsemek Kazamdir. Sur, bilgi disardan verilerek del, kendi bileginin hakinyla kaza- nuilandir. Onun igin de sir soylenen degil, séylenenin arkasinda ka- andar. Ezoterizmin degigmezleri Ezoterizmin iki kanadindan biri bigimair ki, sirla korunmustur, di- geri bilgi denilen ezoterik temel veya igeriktir. Ezoterizmi betimle- yen daha baska degigmez dzellikler de vardr. Bir kere, ezoterik metinlerin en dnemli dzelligi anonim olmalardhr, yani yazarlan belli degildir. Mitler, efsaneler béyledir. Hikaye dyle degildir. Yazarinin kimligi belli olmayinca sir unsuru gene ortaya giktyor. Giinka sirrin ne oldugunu iddia edecek kimse de olmuyor. Oysa hikayede sirrm ne oldugunu ya da ne olmadygim yazan soyle- yebilir. Ashnda yazarlarin kim olduklarimn bilinmesi o kadar da Snemli defildir; asil 6nemli olan ne sdylendigidir. Tefekkir, yorum baskalarina kahyor. Uzakdoguda oyuncularin, dansgilarin yizleri boyah, maskelidir. Burada mesajin igeriginin mesajt verenden daha ‘onemli ve degerli oldugu vurgulanmaktadrr. Masonlukta da béyledir. Ritiiel metinleri anonimdir. Yorum baska- lanna birakilmistir, herkes kendi bilgisine, dikkatine, aklina, gon- line gore birgeyler bulur. Gene Masonlukta oldugu gibi, konferans- larda konusmacmin kim oldugu, Girak veya Bayuk Hatip olmasi, 20farketmez, asil ve degerli olan ne sdyledigidir. Kidem ve sifat proto- kolde, hikmet ise, exer varsa, konustujundadir. Ezoterizmin bir bagka dzelligi, sokaktaki insanla inisiye arasinda belirli bir ayrim olmasidir. Sistem kendi iginde de bu ayrim yap- maktadir, Masonlukta da, harief ile inisiye arasmda oldugu gibi, ¢1- rakla kalfa, kalfayla dstat arasinda da bir mesafe vardir. Bu da as- nda kendiliginden olusmaktadir. Bir harici, ne kadar bilgili olursa olsun, herhangi bir ritteli bir Mason gibi anlayrp yorumlayamaz. Bir cirak da Ustat Rittieli‘ni okusa, sokaktaki insan kadar yabana, olmasa da, i¢ine tam niifuz edemez. Sistem bir yasanmishk geregi iizerine kurulmustur. Ezoterik topluluklar aralarna alacaklan kimseleri hep ince eleyip sik dokumuslar. Toplulugun butinligintin korunmasi, degerinin diigmesinin dnlenmesi icin sorugturmaya fazlasiyla dikkat ve dzen gésterilmis. Bunun gereken sorumlulukla yapilmamas: sonucunda birgok topluluk dagilms, yok olmug ya da temet iglevinden uzak- lasmis, bagka geylerle vakit gecirir hale gelmistir. Masonlukta da en énemli hususiardan biri haricilerin tahkikatidsr. Sorumluluk is- ter, kuruma ve Kardeslere karsi saygi ve sevgi ister. Rititel ifade- siyle, ayn1 yolda ilerleyecek insanlarin ortak deger ve anlayisa sa- hip olmasi, aralarindan su sizmamasi lzimdir. Ezoterik sistemler, tarihin hemen hemen biitiin safhalannda géril- digi gibi, birtakim insanlan hig kabul etmemiglerdir. Bunlar ka- dinlar, gocuklar ve kélelerdir. Baz: donemlerde ve bazi yerlerde tisnalar: olmustur, gintimizde de vardr. Ornegin Antik Misir'da gocuklarin medyum olarak kullamldiga sdyleniyor. Giiniimtizde, Do- iu Afrika'da yalmz kadinlara mahsus inisiyasyonlar gibi. Ayrica, suglular, sipheliler, sahtekarlar da ahnmamuslar. Bir diger grup da layik gérdlmeyenler veya ciglananlardir. Bizim Masonlugumuz da erkeklere mahsus. Layik gériilmeyenler ahnmiyor. Haricinin sicilinin temiz olmasma bakihyor. Ayrica alin- diktan sonra sicili bozulan harici aleme iade ediliyor. Eski Masonluk belgelerinde de, mestokten olmayanlara meslek bilgilerinin verilmemesi sdyleniyor. Daha sonra, meslekten olma- yanlar, toplumsal yayilmayla, Masonluga alindiklarinda "kabul edilmis" sifatim ahyorlar. Kimlerin Mason olacaklan ddevlerde, tit- ziiklerde yazilmyg. Ornegin, Anderson, ateist ve liberten (sefih) ol- maz demistir. 21Ezoterik topluluklarm en énemli ézelliklerinden biri hemen hemen_ hergeyin maskelenmesidir. Semboller, analojiler, sayilar, yakastir- malar birer ortiidiir. Dilin séyleyemedigini inisiye kendi tefekkiiri ile gdzmeye gahigsin diye vardir. Oyleyse inisiye kimdir? inisiye ikel kabilelerde, gaman, demirci (ya da madenci, doktimed), eski, doktor-adam, sifact, dansci gibi kisi ve smiflar vardir. Ornegin eski denilen en bilge kisi, eskilerin on giglti ve en yaghsudr, toplulugun geleneklerini yasabr, yargig olur, karar verir, kutsal egyalari mu- hafaza eder. Doktor-adam, birtakm bilgi veya giglerle hastahklar. tedavi eder. Inisiye, nitelik bakumndan bilgisi olan, bilginin sahibi, nicelik baki- mindan da, kiigtik bir grup iginde nadir insanlardan biridir. Boyle olunca, inisiyeler ve hariciler iki karg. gag olustururlar. Harici ve inisiye ayrim: ashnda karanhkla aydinbk arasinda bir segim, bir tereih yapmaya zorlamadir. Mason Dernegine aye olmak, aye olduktan sonra Mason olmaya niyet edip bunun igin caba géster- mek bir tercihtir. Bunun igin bir zorlama yoktur, herkes kendi yo- Tunu kendisi tayin eder. inisiyenin sahip oldugu séylenen bilgi, bilinen yéntemlerle yani salt duyuyla, mantikla, bilimle yakalanamiyor. Semboller, alegoriler, analojiler, uyarlamalar, sayiiar, efsaneler diisiinme yénteminin un- surlan, bilgiyi yakalamak igin birer anahtardhr. Ay ve kadin analojisinden bereket ve dogurganhk gikmis. Makro- Kozmun giineg ve ayi, mikrokozm insanin iki gozi (sag giines, sol ay) olmus. Makrokozmun gojti, insamin bast var. Sayilardan nume- roloji, miizikteki armonik diizen gikims. Kabalacilar harflerle, Pita- gorcular sayslarla, takvimlerle, seslerle ugragmlar. Ezoterizm'in en énemli ézelligi yorum ve yorum zenginligidir. Ezo- teristlere gore, bilim adamlari, din bilginleri, felsefeciler bir tek gercek olduguna inandimrlar. Oysa o gergek onlarin gergeyinden bagka birgey degildir. Ezoteristlere gore, onlarin bir tek bakag nok- tasi vardir. Objektiflik esasen baska birtakim balaslardan bir tane- sidir. Dinyaya bakista, ezoterist smrsiz dzgiirlija, yorumu én plina koyar. Hersey yorumdur. Ginegin gunes olarak gorilmesi higbir bilgi getirmez ama aym zamanda sembol olmasi cok gey ka- tar, diyorlar. 22Hersey yorumdur, ama bir yorumdan digeri daha az ya da daha énemli veya degerli degildir (Tanr: harig). Cesitli yaklagmlar var- dir, higbiri tek degildir, hepsi birbirini tamamlar. Yorum, dikey ola- rak kat kat gider. Gortinmeyen hareketsiz olana dogru gidilir. Aym zamanda, en derin ve en zengin anlam aranir, Arapgada bunun kargili tevildir. Tevil, bir seyi baglangicina, ilk ilkeye gotiiren de- mektir. Yorumsal cahgma, tspki tohumun bitki, sonra agag, sonra agacin to- hum vermesi gibidir. ic anlam dig anlamla birlesir, en againdaki en yukanidaki olur, diyor ezoteristler. Bir bagka ifade ile soylemek gerekirse, bir nesne bir dexil ama bir- cok yoruma imkan verir. Yorumlar birbirleriyle uyumludur, giinkii birbirlerine analojilerle baghdirlar. En ezoterik yorum bile en ekzo- terik yorumla birlegir. Tipki sonsuz huzla bir daire gizen bir cismin hala baslangig noktasinda olmas: gibi. Yorumlar arasindaki analo- jiler birbirlerinden farkh olabilir. Ama her olayin bir fikri, bir tari- hi, bir yasasi, bir teknigi, bir metodu vardir. Bundan sonra yi- celtme, ilahlastirma gelir. Yildirim drneginde oldugu gibi, gok gic raltisii, iyktan Tann’min insanlara ihtarina kadar genig bir bakag yelpazesi vardir Yorum inisiyasyonla baijlantihdir. Ezoteristlere gore iki gergek yoktur, ama gergegi kavrama seviyeleri vardir. Burada bir hiye- rargi, merdiven, derece yoktur. Herkes, Masonlukta da soylendigi gibi, kendi kagigi kadar alr. Kaiji bilytitmenin yolu da inisiyas- yondur. inisiyasyon Inisiyasyon, rittiel olarak, haricilikten aydinhga gegme torenidir. Processus olarak ise metamorfozdur. Bu, kendi iginde aydinhéa ya- kalamaya cahgma surecidir. Ezoterizmde bilgi canlandinr, kapah dilin drttagiinii aragtirma yo- lunu agar. Gtinkii bilgi, uygulama, igaretler, semboller iizerine spekilésyondur. Bu, arayip bulma, aragtirma igidir. Inisiye iyi gor- mek igin aragtirir, bakigindan ve vizyonundan yararlanmak igin de gorir. Burada bir ders gibi dgrenme ya da dgretme yoktur. Miimktin de dogildir. Her agama, érnegin dereceler, bir yaganmishk ve sonradan 23da tefekkitr (ig duigiinme) ister. Bakmak igin degil, gdrmek igin de stirekli uyamik ve dikkatli olmak lazimdir. Inisiyasyonda, belirli bakislar degil, vizyon kazamhr. Vizyon, baska tirli bakabilmek, baska turlu digiinebilmek demektir. Haricilikten kurtulug burada- aur. Ezoterik sistem, psikolojik ve pedagofik bir evrim yoluna gre ku- rulmustur. Bu yolda, misterler yol gosterir. Ancak kalp, kisitlama yoktur. Giinkii Ezoterizm, bir ifade ile, sorgulayan insanin kalip ee- vaplara kanmayip kendi kendini aramasidir. Arayan insan aydinla- nir ve igik sagar. O zaman inisiye olur. Masonluk'taki tekrisin zt de budur: uyanma, aydinlanma ve etrafim aydinlatma, inisiyasyonda nihai hedef model insandir. Bunun gesitli isimleri var. Ornegin: Ibrahim gelenejtinde Insanm Oflu (ben Adam) Tasavvufta Mikemmel insan (Insan-t Kémil) ‘Taoizmde Spritiiel Insan (Cheng Jen) Gnostisizmde Buyik Adam (Megas Anthropos) Hermetizmde Gergekten Insan fnsan (Ontos Anthropos) Budizmde Biyiik Insan (Mahépurusa) Eflatun geleneginde Kusursuz insan (Anthropos Teleios) ‘Terimler biribirine benziyor. Hepsi éziinde kusursuz,insan modelin- de birlesiyor. Bu insan gig, niifuz, otorite olarak degil, eylem olarak kusursuzdur. Kusursuz insan bir modeldir. Bu model bir imkén, bir gerceklestirmedir. Ornegin, haricinin inisiye olabilmesi, kendi- sindeki gugleri geligtirebilmesi, madenleri degistirebilmesi, gelecefi énceden sdyleyebilmesi gibi. Ezoterizmi her trl rasyonel digtince- den aytran, eksiksiz bilgilenmenin ve kusursuz insan olabilmenin miimktin olduju diisiincesidir. Aksi halde, insan cehaletlerin en ko- tiisii saytlan bagnazhgin iginde karanhkta kab. Masonlugun da model insam var: Mason (antropolaji diliyle homo ‘masonicus)®), Bu, Mason Derneitine girmig, burada yillanmis, ai- dat édemis, baz gorevleri yapmis, birtakim unvanlar edinmig kim- (5) Bozkurt (Givens) Agabeyden. 24se degildir, ona "dye" denir. Masonluk, inisiyatik bir kurum olarak, sanali gercek sanmadan kurtulug yoludur. Uyenin aydinhga yani "Mason" olmaya dogru gidebilmesi icin kendi karanhiandan kurtul- masi lézimdir. Bunun igin de dnce niyet, sonra gaba lazimdir. An- cak 0 zaman "Mason" olma yoluna girer ve "Kardesleri onu dyle ta- mar.” KAYNAKLAR Plerre A. Riffard ~ Pierre A. Riffard, Dictionnaire de UBsotérisme, Grande Bibliotheque Payot, 1998. ~ Pierre A. Riffard, Anthologie de UEsotérisme Occidental, 1990 = Pierre A. Riffard, Anthologie de UEsotérisme Oriental, 1997 25