Umiojgtnosei Po szkole podstawowej i klasie pierwszej szkoty ponadpodstawowe) uczei: * anajduje wspotregdne danych (na rysunku) punktow ratowych oraz rysuje wuldadzie wspélrzednych na plaszczyénie punkty kratowe 0 danych wspétreednych catkowitych (dowolnego znaku), * angjduje érodek odcinka, tGrego kovice majg dane ‘wspdlrzgdine (catkowite lub “wymierne) oraz anajduje wspotrzedne drugiego korica ‘odeinka, gdy dany jst jeden oniec i srodek, * oblicza dlugosé odcinka, rego kofce sq danymi ppunktam kratowymi w ukladzie ‘wspolragdnych, * dla danyeh punktow kratowych ‘Ai B znaduje inne punkty Iratowe nale2qce do prostej AB, * stosuje waory na dlugosé okrega i pole kola, + rozpoznale figury osiowosymetryczne i wskazuje ich osie symetri oraz rozpoznaje figury Srodkowosymetrycrne iwskazuje ich érodki symetsi, ** wyznacza réwnanie proste| preechodzacej przez dwa dane punkty, * opisuje zbiory punktow na plaszezyimie kartezjaiskie, * zapisuje rownanie proste} ‘w postaci ogélne}, «+ wyznacza rbwnanie proste, tra jest réwnolegla lub prostopadta do dane} proste} i preechodei przez dany punkt, * badia rownoleglosé i prostopadiosé prostych na Po tym driale uezed: podstawvi ich wna, # oblicea odlegtosédwéch punktsw w uktadaie wsp6tregdnych or? odleglosé punktu * obicca wspélragdne punktu ieee preecigla doch prostych, + wymacea wapélragdne érodka odcinks, * stosuje geometryczna interpretacje wspdtczynnika kierunkowego proste, * opisuje proste réwnolegt i prostopadle za pomocg réwnai w postaci ogélne}, * opisuje okrag za pomocg réwnania (x -a)* + (y—b)* =r? oraz kolo za pomocg nierdwnosei (x ~ a)? + (y-b)? -3imend peters yoy me (-3;-1) b) y= (L~m)x+m+5 Iom>0im+s<0 melime-s 1m € (~20; -5) Ex 12. yates Wy=tena y=-Vix+10 d) y=5x-2 : edy=23 Ny 5 1141.16. Patra 6.44. 4A. fle) = meted F(x) = mlx + 1) + 4, wige ‘wykresy wsrystkich tkich fankejt prvechodza praez punkt (1 4). u(t ene) pen oe eee cee potas 24 aasdibso “a2 <0 im-160 Bee me (21) Dasoibso —(m+2)20im-1<0 meaimel m € (—00; -2) Sacoieso —(m+2) $0 i m-120 ‘m € {1; 00) daz0ibso na) o0 i m—130 meaimo cma eg m ofp sa) me (251) 'b) m € (-00; -2) ©) me (15 00) Meme leg m (m+2),48. Drial2. Georetia analtyezra Uwagi metodyczne ‘W tym temacie vprowadzamy waory: na odleglosé panktsw plaszcryany karterjaiskie) oraz na vwspélragdne Srodka odcinka. Pierwsry wynika 2 prostego zastosowania twierdzenia Pitagorasa. Drogiego nie ‘wzasadniamy (2mudne rachunki), tylko podajemy metode, za ppotocq ktdre mozna wykazae ego prawdiwose. termaty 21,22 Multiteka + Srodek geo rata dlanoczyselapl| Karka 2.2 Generator 2. Odlegtosé na ptaszezyznie kartezjanskiej Umiejetnosci: ‘= obliazanie odlaglosei migcizy diwoma punktari * wyznaczanie wepdirzednych sradka adeinks Planimetria jest ceescla geometrl zajmu- { jaca sig badaniem wlasnosci figur na plasz- czyinie,a ej poczatltsiegaja crasow praed znaszq erg. Okoto 300 lat p.n.e. w dricle -Elementy Buklides zawarl znane w6wczas twierdzenia planimettiiw formic teori ak- sjomatyczne}. 'W pierwszej i drugie) Klasie prezentowa- lismy fragmenty geometrit euklidesowe}. ‘Tutaj przedstawimy inny sposéb opisywa- nia whasnoéci figur na plaszczyénie, nazy- ‘wany geometrig analityczna. Jej tw6rcy, | ayjqcemu w XVII w. Kartezjuszowi, ma- tematyka zawdzigcza m.in, wprowadzenie pojecia ukladu wspdirzednych. W geome- tii analityezne} badanie figur sprowadza sigdo badania opisujacych eliceb ifunkeji. Odlegtosé miedzy punktami Przypomnijmy: René Descartes, Karterjus (1596-1650) = matematy fizyk flozof franco ‘Autor lemnych dail naukowyeh, min. Rosprawy 0 melodsi. W tym traktacie {looficano-matematyeznym znalal sg pierwany opi uklad wspOlrdnych ha plaszcayini;stamtad pochodil tea slyna maksyaa .Miyl,wigc stem” (Cogito ergo sum), Karteziusz wprows- dail min. pojcia zmienne) i funkc}, sformatowet prawa odbici i zalamania foriata oraz zalebnosé migdzy masy 2 predkoécig cial, shlong do obecne) sesndy zachowan * Plaszczyzn kartezjaiska nazywamy plaszczyzn¢ z wprowadzonym na nie} prosto- Ikgtnym ukladem wspétrzednych. « Odlegiosé miedzy punktami A iB, czyli dlugosé odcinka AB, oznaczamy LAB + Odleglosé migdzy punktami A= (a) i B= 14B| = |a- bl. zatem gay A= (~V2) 1 B= (22), to 1AB {@) na osilicebowe} jest réwna2, Odegoséna pleszcayine kartereriskj 47 Pokazemy teraz, jak mierzy sig odleglosé migdzy plaka na plszeyiie Lares, Premne, | Doce (9 lizjmy nailer sytuacle, gy plerwsze ub drugie | Rtgenesaedaty | wspolrzedne punktéw sq takie same, Jednostki na obydwu osiach, Przyktad @ a) Diugosé odcinka AB jest taka sama _—_b) DlugoS¢ odcinka AB jest taka sama jak odleglosé migdzy punktami od- jak odleghosé migdzy punktami od- powiadajgcymi liczbom -1 i -3 na ere eee ‘si y, czyli [ABI = | ~ 1 - (-3)| = Prayktad @ « zad. 2.1 Obliczymy odlegloSé punktu A = (12, 5) od poczatku uklada wapélraednych, Rozwiazanie Odcinek OA jest przekatng prostokgta, [5 ktérego boki maja dlugosci 1215. ‘Stosujemy twierdzenie Pitagorasa, lop = 12? +5? = 169 Odp.: |OAl = 13, Przyktad © Obliczymy odlegtos migdzy punktami A = (1, 2) i B= (5, -1). Rozwigzanie Odcinek AB jest praekatng prostokata, ktdrego boki maja dlugosci: Wac| = |2- (I =3, [BC] = [5-1] = Korzystamy 2 twierdzenia Pitegorasa. im Lapp =|ACH + |BCP, [ABP = 3? +4", czyli [ABI = 25 (Odp.: AB] = 5 Odp.sa) 5b) V25 o3vid a6Powtérzmy rozumowanie z preykladu 3 dla dwéch dowolnych punkt6w. Przyjmij- ‘my, Ze na plaszczyénie karterjatiskiej dane sq dwa punkty 0 wspélrzgdnych: = (xara) 1 B= (myn) ‘Wprowadzony pomocniczo punkt C ma wspélragdne C = (x4) ¥p)- (Odcinek AB jest praekatng prostokata, ktérego boki majg dlugosci: (BCI = Ia - xa eagle wpstrapdne panko Bi C5 ne IACI = Iya - yal |— piervsce wspélragdne punkiéw A iC 99 rowne: Korgystamy 2 twierdzenia Pitagorasa, | ____ 1aBy NABP = \xq— xa) + ya yal IABP = (xa x5) + (1a) ABI = lca xa)? + 4-9)” Udowodnilismy w ten spos6b nastepujgce twierdzenie: Ich + 1Ac}? Di dowel lxby @¢ Ra Jezel na plaszczyénie kartezjatskle) dane sq punkty o wspélrzgdnych A=(x4.¥4) 1 B= (xp yp) to odlegtosé miedzy nimi jest rowna: (ABI = (4x0) + (ya - 9)? Poniewai: la- bl = [b—al oraz (ab)? = (b-a)" otrzymany w6r modna zapisaé w postaci: MABI = y(xa— 4)" + (Yo ya)?2, Odlegoséna pisszczyérie katoraickiy 4) mmm" Prayklad @ «2a 22-25 422, Oblc olegloe migdey podanyml punktam, 3, 7) i B= (11,7) Obliczymy odleglosé migdzy punktami A 1 Bo podanych wspétrzednych. Rozwigzanio a) A=(@,1), B=(5,3) 1AB| = ¥@=5F += 3 = VIP + Ca) = Vara = V8 = 2v3 b) A=(-7, -3), B= (17, -13) [AB| = [17 - (7) + [-13-(-3)) = v2 + C10? = V5764 100 = Odp:a) 8 b)7 eav2 4d)? 42, Oblicz dlugosé odcinka AB. = V6T6 = 26 a) A=(1, -2), B= (4,2) 9 A=(- ey — abi ‘b) A=(5, -3), B=(-1, 5) ) A= (-¥8,7), B= (v2,3-¥8) Peo \AB| = (v3 - v2)" + [7— (3-v3)] = \a42v6+24 (4 v5) = Stree Odpa) 5 b)10 ¢) 15 d) 4 = \5+2V6+16 +8545 = 36+ 2V84 85 424, Oblicrobwéd trata 6 danych wicrechotlach Pr 4 zad,26 aA vied aye C=(2.6) Obliczymy obwéd i pole tréjkata o wierzchotkach: ‘b) A=(-2, -2), B= (-1, -7), = (1, 2), B=(-5, -2), C= (-3, 5), C= (2-5) ) A= (1, -1), B= (2,3), Rozwigzanie seni Wyznaczymy najpierw dlugoéci bok6w tréjkata, 4) A=(,3), B= (0,4), |AB| = V4 5+ G49) = VSR = 28 C= (0.0) Iach= VCS+3F +24 5F = VB Ospe 9) 52 V5 i b)54.Vi5+ v6 \AC| = \O¥3P +24 5F = V65 I 2V547 + VB Obwéd trdjkata jest réwny: I d) 4432+ VIO JAB] + |CB| + |CA| = 2V13 + VI3 + ¥O5 = Corer, 425. Oblicz obwéd wielokata, =3Vids Ve epee yee : sapodane punkty, [Na podstawie rysunieu motna praypuszczaé, ze tr6jkgt ABC jet prostokgtny. oA=3 2, B= Cd Sprawelimy rachunkowo, czy reeczywicie tak jest: C26, (ABP + |cBP = (v52)' + (VIB) = 52 + 13 = 65 = (Va) = [car aa ok oe Na mocy twierdzenia odwrotnego do twierdzenia Pitagorasa, trdjkqt ABC jest ) A= (0,0), B= (2,2), prostokatny, z katem prostym przy wierzchotku B, Zatem: C=(-1,5), D=(-3,3) d) A=(-2, -2), B=(2,0), P= 5-1ABI-IBCL i 2vi3- Vid = 13 oo 1,1) Odp.: Obwéd trojlata jest rowny 313 + V65, a jego pole wynosi 13, Odpsa) 18 b) 32+ Vi0 ) v3 d) 14+ VO 426, Patrzs. 54,55.fmm 50 Dri 2, Geomstra anatyezne 427, Oblce bw tojkata, -tdrego bok zaierja sie ‘w prostych 0 podanych ) 4x 3y— odp.:a) 10(2+ V2) by (v5 +22 +3) ) 104 v2 4) 15+ ¥29 Praykiad @ < zad.27 icone aes aera ° Zeon wm pig 6) ‘Dane s@ réwnania bokéw trfkata asad t6wnanie boku toes” omacca sey 70, Acie ny 1=0 | HeStorelnséanie prose w kre i ite cS ? o ‘aawiera sig bok trojkata". Podobnie nalety i Bix + y~ | roaumiee srownanie wysokosl tka", ‘Obliczymy jego obwéd ‘rwnanicdvslecane| kta wevengtanego Teka iy Rozwigzanie ae aa Do obliczenia dhugosci bokéw tréjkata potrzebne sq wspétregdne jego wierzcholkéw. ‘Aby je unaledé, neledy rozwigzaé odpowiednie uldady r6wnad (rachunki zostawiamy do samodzielnego wykonania). Be-y+ oh eee, “— punk precicaprostych ABI AC ie Jest wierecholiiem A what A=(-4,-5) Benyt * [xty-3 “= punke preci prosjeh ABI BC x be fest wierecholkiem B wala B=(-1,4) 4 w fect ee. <— punk precigcla prosyeh ACI BC jest wleracholkier C teat C=Q1) Obliczamy dlugosci bok6w trjkata. 1AB| = \14+ 4 + + 5? = VO+BI = 90 = 30 |AC| = V4 + (1+ 5) = 36436 = V2-36 = 6V2 \Bc| = VFI + 0-4) = VFS = V2-9 = 3V2 Odp.: Trojkat ABC ma obwéd rowny 3VI0 + 9V2. Przyktad @ CObliczymy obweéd i pole crworokata ABCD. w ktdrym A C=(-2, 3), D= (0, -1). (4, 1), B= 2,5), Rozwigzanie 1AB| = ¥@= 4) += 1 = VES 16 = V20 = 2V5 iG (acl = V-2= I+ G5 = VIB A= IVS leD| = V+ C13 = Var Ts = 25 = - \DA| = V+ (1-19 = Vi6+4 = 25 (eSTia oof toa |2, Octegiosé na piaszezyinis karteierickie| 51 NN Coworokgt ABCD jest rombem, a ponadto: IDB = V2 + C1 = 5) = VEr36 = V0 IBF = 40, |ABl? = 20, |Dal? = 20 IDBP = |ABF + |DAl’, wigc czworokgt ABCD jest rombem o katach prostych, czyli ‘kwadratem. Obwéd tego kwadratu jest roway 8 V5, a pole 20, Odp.: Obwéd czworokata ABCD wynosi 8V5, a jego pole 20. Srodek odcinka Srodek odcinka jest jednym z podstawowych pojeé geometrii. Mozna je definiowaé na rééne sposoby. My postuaymy sig pojgciem odlegtosci Wyznaczymy wspélraedne érodka odcinka w zaleznosci od wspélrzednych kovicéw tego odcinka, Zacaniemy od sytuacji prostszej — gdy odcinek lezy na oxi licebowe}. Prayjmijmy, #e koficami odcinka sq punkty A = (a) oraz B= (b) takie, #e b > a Oznaczmy wspdlragdng Srodka M literg m. Odleglosé punktu M od punktu A jest wtedy réwna m—a, odlegtosé punktu M od B jest r6wna b-m. Zgodnie 2 definicjg rachodai rownoSé m —a=b—m, czyli a+b ea ‘Wsp6trzedna Srodka odcinka jest srednig arytmetycang wspélregdnych koricéw tego odcinka. Jeteli bedziemy rozpatrywaé punkty na plaszceyénie kartezjaiskiej, to mozemy sprawdzié, 4e powyészy wzbr zachodzi odpowiednio dia katdej 2 dwéch wspélrzed- nych, Prawdziwe jest wigc nastepujgce twierdzenie: = = Pees ees (x4 Ya) 1 B= (Xp, Ya) jest punkt:52. Dial 2. Geometia analiyezr. 42.9, Oblice wepétrzgdne érodka odeinka AB, , 3), B a) (5,4) b) (-2, 1) 0 (21) a (4-3!) 42.10. Punkt M jest srodkicm geass ‘Wymacz wspolrzedne punktu B. a) A=(G,4) M » 9 4) A=(-7,-2), M= dpa) B D) 9 a 42.14, W rovnolegloboku ABCD dane «9 wspétrzedne tezech wierrchotkow. Wyznacz ‘wspélrzedne cawartego swierzchotka tego réwnolegloboku a) A=(-4,-2), B= (2,3), C=G,8) b) B=(-3,0), C= (4-3), D=(2,3) Wspéirzedne érodka odcinka sq srednimi arytmetycznymi odpowiednich wspélrzed- nnych koric6w tego odeinks. ‘Aby udowodnié to twierdzenie, mozna ob- liczyé dlugosci odcinkéw AM, MB, AB i sprandzié, ze spelnione sq réwnoSci po- dane w definicj. Te dosyé zmudne rachun- ki pominiemy. Natomiast wzasadnienie geo- metrycane prezentujemy na rysunku obok Praykdad @ < 200.29 Srodkiem odcinka AB o koricach A =(-2, 7) i B= (4, 11) jest punkt (4 ). cayli punkt M = (1. 9) Prayktad @ < z2d.2.10 Srodkiem odcinka AB jest punkt M = (3, ~2). Punkt A ma wapélrzgdne A = (2, 5) ‘Wyznaczymy wspétragdne drugiego korica odcinks. Rozwiazanie Prayjmijmy B = (x,y). Zgodnie ve waorem na wspétragdne érodka odcinka mamy: 5) Sad x=4, y=-9, zatem B= (4,9) Odp.: B= (4, -9) Prayktad (Q) « zad. 2.14 c W réwnolegloboku ABCD dane sq wierzchotki = A=(-3,-4), B= (4, -2) i D= (0, 2). Wyznacaymy aaa ‘5 ‘wspélrzedne wierzchotka C tego réwnolegloboku. A Rozwigzanie W réwnolegloboku punkt praecigcia przekatnych jest Srodkiem kad z nich. Wykorzystamy te whasnose ‘Wykonujemy kolejne kroki. Krokct: Wyznaceamy wspélragdne punktu P — srodka odcinka BD.2, Cdejoséra piaszezyinikarerjerske) 53 Krok2: Zapisujemy wspétragdne punktu P jako érodka odcinka AC 0 danym. kovicu 4 oraz szukanym kofcu C. Bea) 2 Krok 3: Wyznaczamy wspétrzedne punktu C ~ poréwnujemy odpowiednie ‘wspélrzgdne i rozwigzujemy uklad rownatt iostatecanie C= (7, 4) 2 Odp. C= (7, 4) Srodek cie2kosci tréjkata Prayktad @ W tréjkqcie o wierzchotkach A = (-2, 4), Srodkowg boku tréjkata nazywa B=(0, -2) 1 C= (6, 4) poprowadzono rodko- | my edsinek nea seek boku wa boku AC. Napiszemy réwnanie tej rodkowe),_*Pr*ssivleslym wierscholkiem, Rozwiazanie Szukana Srodkowa przechodzi przez Srodek boku AC oraz wierzcholek B. Srodek boku AC ma wspélrzgdne (2, 4), punkt B = (0, ~2), zatem srodkowa boku AC jest prostg 0 réwnaniu kierunkowym y= ax +b. Wyznaczamy wspétezynniki a ib, i a+b 226 Stad a= ibe. Odp.: Srodkowa boku AC ma réwnanie y = 3x-2. Preypomnijmy poznane w drugie) klasie twierdzenie o srodkowych w trojkacie. ‘Tray srodkovre tréjkata przecinajg sig w jednym punkcic, Punk ten, nazywany Srodkiem cigzkosei tréjhta, dzieli kaidg ze srodkowych w stosunku 2 : 1 (licage od wierzcholka),54 Drial2. Geometia analtyeona Podamy bez dowodu nastepujace twierdzenie. Srodkiem cigtkosci tréjkata o wierzchotkach A = (x4, y4)s 1 C= (Xe. ye) jest punkt: Sm (2e2ete atone) Rigas enn Wepétrzedne érodka cigdkoéci tr6jkata sq érednimi arytmetycenymi odpowiednich wspétreednych wiere- cholksw tego trojigta 42.15. Wyznacr srodek cigakosei Przyktad D « zac. 2.15 réjlata ABC, Scere ea Wyznacrymy srodek cigdkosci trojkgta 0 wierzcholkach A = (-5, 8), B= Rea ee 1C=@5) -6, B=(-2,8), Rozwigzanie Niech § oznacza Srodek cie#kosci tego tréjkata. Zatem: oa gm (Gabtette, Yat rate) (Sates $945) _( 3 2) v3 4216. Wudjlace ABC anes: —-Prayktad @ < za. 2.18 B= (6,3), C= (7,10) oraz Peron W trojkgcie ABC dane sq: punkty A = (-5, 2), B = (6,8) 1 Srodek cigzkosci EVitaace sanakesiue $= (1, 0). Wyznaczymy wspétrzgdne wierzchotka C. ‘wicrzchotla A. Gee Odp.: A= (5, -1) Do obliczenia wspétrzgdnych wierzchotka Czastosujemy wz6r na wspétrzedne srod- ka cigékosci tréjkata. “St 6456 2-84 Qo= (Ses a) Odp.sC = (2, 6) 26. a) P=(5,0), Q 12Q|= VO=3 + a0 = 210 lor| = V3°+ (6-5) = V9r1 = VIO IPR| = V5e45? = v50 IPQ? + 1QRP = 40 + 10 = 50 = IPRI. Zatem trojkat POR jest prostokatny (4Q = 90°). Poon = 31PQ1-1QR| = 3-270. vI0= 10 b) P= (6-8, Q= 2-2, R=(3,1) 1PQ| = VOTOFs C2ray = Vear4 = 168 = 2Vi7 (QR| = \C3=2P + 42) = VI5H9 = VRE [PR| = V3 +O (19 a) = O42 = VE JQR? + [PRI =34434= PQ!’ Zatem tréjkat POR jest prostokgtny (¢R = 90"). Pron = HORI-1PR| = 3. (V5a)P 2172.1. Oblicz odleglos¢ punktu P od poczatku ukladu wspétrzednych. a) P=(-4, 3) QP 9) b) P= (2, -5) 4) P= (343, 393) 2.2. Oblicz odlegloé migdizy podanymi punktami. 3,7) i B= (11,7) M3, V2) iL (5, 5) 2.3. Oblicz dlugosé odcinka AB. 2.4. Oblicz.obwed tréjkata o danych wierzchotkach. 3, 1), B= (4, 3), C= (-2, 6) Hl, -7), C= (2,-5) (-2, 3), C= (3, 1) 3, 3), B= (0, 4), C= (0,0) o) A=(-1,-1), B= ~d 2.5. Oblicz obwéd wielokata, ktorego kole)nymi wierzchotkami sq podane punky. (-3, -2), B (5, 8), B (4, 11) , 2), C= (-1, §), D=(-3,3) (-2, -2), B= (2,1), C= (2,5), D=(-1, 1) 2.6. Wykai, ie trojkat PQR jest prostokatny i obliczjego pole. 5, 0), Q= (3, 6), R= (0,5) 2, -2), R= (-3,1) @.5) R=(-2.4) (6-1), R= (-6,-2) 2.7. Oblica obwéd tr6jkata, ktérego boki zawieraja sig w prostych o podanych réw- naniach, a) Ix+y+16=0 3x44y-36=0 4x—3y+2=0 b) x+2y-6=0 x-y> x+4=0 ©) ax43y- Bxtays x-y+3=0 d) 3x-4y-15=0 2x-Sy-10=0 4x-3y-6=0 26.Cigg delezy. 6) P=(4, -3), Q= (2,5), R [PQl= V@=aF GES) = VER = VaR = 27 JOR| = VQ+2) + 5-4 = Vier = VIF IPR| = VC2=4F + HF = 864 = VE [POP + |QR/ = 68 + 17 = 85 = [PRP Zatem tréjkgt PQR jest prostokatny (4Q = 90°). Prox = $1PQ|-QR| = 3-207. VIF = 17 4) P= (4-6), Q= (6-1), R=, -2) 1PQ|= V(6xa+ CL+ 6p = VI00% 25 = VIR = 5y5 1QR| = v@+OF + C142) = Vida = vias [PR| = V-6+ 4 + 246) = Var T6 = V20=2V5 [POP + [PRI = 125 +20 = 145 = [QR Zatem tojkgt POR jest prostokginy (4P ~ 9°) Prog = $1PQI:IPR| = $-5v5-2V5 = 25 2, Odleglosé na plaszezyiniokerteziaokia) \—, Odpowiedai i rozwigzania 24. a)5 b) VI o3vi0 a6 22.0)8 )7 on? oF 23. a)5 b) 10 Q15 dar 2a, a) 5V2+4V5 b) 5+ vi3+v26 6) 2N5 + VIF + v9 d)4+3¥2+Vi0 25. a) 18 b) 32+ v0 ©) 10y2 4) 14+ V0 26. a) P=10 b)P=07 P=17 @) P=25 2.7. a) 10(2+ v2) b) 4(y5+2V2+3) 910+ 4) 15+ V0‘56 Drie 2, Geometria analiza 2.9. a) (5,4) b) (-2, 1) o (21) a(t 2.40. 1, 10) bys ¢) B=(-10, 0) d) B=(5, 8) ai A= (2) B= 2.12. Sag = (-1,3), ssc (2-1), 5ue=(-14,1) 2:43. 5+2VI0+ VI3 aye rwierzcholkéw A, BiC: a) 82, V58, 10, 2, Be 2.8, Narysu)tréjkat ograniczony podanymi prostyma i oblicz jego pole. a) y=3ee3 yonws3 y=0 b) yaad yo-3x-3 x=0 oye ya2xtl yarns 2.9, Oblicz-wspélrzedine Srodka odcinka AB. 8) A=@,3), B=@,5) 6) A=(,-1), B=(-5,3) b) A=(-1, 4), B=(-3, -2) 4) A= (1-7), B=(-8, 0) 2.40. Punkt M jest érodkiem odcinka AB o danym koricu A, Wyznacz wspotrzedne punktu B. a) A=@.4), M=(L7) b) A=(-1, 5), M= (0,1) 244, Punkty M = (2, 0) i N = (5,2) dziela odcinek AB na trzy rowne czg6ci Znajdé wspélrzgdne koricéw tego odeinka. 2.42, Wymnace wspdirzgdne Srodkéw bok6w tr6jkata 0 wierzchotkach: A= (3. 1). B=(-5,5), C=(2,-3). 2.13. Oblicz obw6d trdjkgta, ktérego wierzcholkami sq érodki bokéw trdjkqta owierrchotkach: A = (~3, ~3), B= (3, 1), C=(-9, 5). 2.14, W réwnolegloboku ABCD dane 59 wspétrzgdne trzech wierzchotkow. Wy- znace wspOtragdne czwartego wierzchotka tego réwnolegloboku. a) A=(-4,-2), B= (2,3), C= (3,8) b) B=(-3,0), C=(4, -3), D=(2,3) 2AS. Wyznact srodek cigekosei tréjkgta ABC. a) A=(-1, 2), B= (3, 5), C= (4, -10) dA -6), B= (-2, 4), C= (16, -1) 2.16. W tréjkacic ABC dane 39: B = (6, 3), C = (-7, 10) oraz Srodek cigzkosci $= (-2, 4). Wyznacz wspdteeedne wierzchotka A. 2.17. Oblicz dtugosci Srodkowych w tréjkacie ABC. a) A=(2, 6), B=(6, 2), C= (22), € (-2, 4), B= (2,1), © 4), B= (6,2), C= (2,4), D=(-4,2) , N brodki bokbw AB, BC, CD, DA £42) = (5,1), b= (2,3 M=(3,3), IKL| = VG=2)' + (1-3) = V9+ 16 = V25=5 43/25 VF HBr Dy = VONIG=5 =0)=5 IKL| = [LM| = |MN| = |KN} = 0-1) 5, wige cxworokgt KLMN jest rombem,2.18. Wykat, te sok koleinych bokbw czvorokgta ABCD 0 wierzcholkach: 4, 4), B= (6, 2), C=(-2, 4), D= (-4, 2) 9 wierzcholkami rombu. 2.19. Wykad, ze srodki kolejnych bok6w czworokata ABCD o wierzchotkach: 5, -I), B= (1. 5), C= (-3, 1), D= (+1, -3) sq wierzcholkami kwadratu, 2.20, W trojkqcie ABC dane s9: wierzcholek C = (2, 7), érodek M = (0, 5) boku AC i Srodek K = (4, 3) boku BC. Wyznacz réwnania Srodkowych trojkata ABC. © W kaidym 2, zadati 1-3 jest tylko jedna poprawna odpowied#. Wybierz ja i zapisz Ww zeszycie. 41. Oalegiose punkeu A = (1/3, V3) od poceatin ukdadu wopSlrzedaych wynosi A2V3. BS. ce Des. 2, Dlugos¢ odcinka o koricach G = (2V7, 0) oraz R= (V7, -V2) jest r6wna A.3. B27. C.2vi4, D.4vi. 8. Obwéd trijkata 0 wierzcholkach A = (-1, ~2), B= (2, 2), C= (+2, =1) wynost A. 12, B. 12+ V2, C. 10+ V2. Dz vi02. 4, Dane sq punkty: A= (4, 1), B= (1, 3), C Ocesi prawdziwose podanych zdaa. A. [ABI < |CD| B. |AB| 2 |CD| -3, 1), D=(@, 1). €. |CB| < |AD| 5. Oblicz obwéd tr6jkata, kt6rego boki zawierajg sig w prostych o réwnaniach x+y=0, 2x+y-2=0, 2x-y+6=0. 6. Punkty A= (5,2), B=(0, 7) i D= (5, -5) sqwierzchotkami réwnoleglobok ABCD. Oblicr obwéd i dlugosei przekatnych tego réwnolegloboku. 7. Wykaé, ze tr6jkgt 0 wierzcholach G = (4-3), H = (-1, 2), L = (7,0) jest prostokatny, i oblicz jego pole. , -1), B= (1, 5), C=(-3, 1), D=(-1, -3) f, N~ Srodki bokéw AB, BC, CD, DA Set 8) = 6,2), = (1,3), M=(2,-1), N=@, 2) ku = VOriF + O= 3 = vier = VT ILM] = Vi-1 +2)? + G+1P = Vie16 = V7 IMN| = V2 +2)?+(-2+1)? = Vie+1 = Vi7 IKN| = V@=2)"+ @+2) = Vizi6= V7 Zatem caworokgt KLMN jest romber, IKM| = ¥G+2) + (2+ 1) = V5+9 = Va IKLP + |LMP = 17 +17 = 34 = |KMP, wicc 4KLM = 90°. tem caworokgt KLMN jest kadtatem 2, Ociegisé na plascozyinis kare} 7— 2:18, Patras. 56. 2.20. a sa C= (2,7, M= (0,5), K= (4.3) KL, M~ rod bokdw BO, AB iac Niech A= (vas ya) B=(xp ys). (42, 47)-09 Zea Réwnania srodkowych: © prosta AK: y © prosta BM:y = ax +b Sb fan-ly, -1=60+6 7 lb +5 prostaCL:x=2 Odp.: AK: y= 3, BM: y==x+5, cx Prosto do matury fee 2A ac ABBE 5. 4(0+ ¥8) 6. obw = 10V3 +14, lap|=13, [acl = V5 7.G=(4,-3), H=(-1,2), 7,0) [GH| = VETS? = V50=5v3 JHL| = V8? +2? = V68 = 277 (Gt) = VP 43 = VIB = 32 IGH/ + |GL? = 50+ 18 = 68 = = [HL ater trdfkat GHL Jes prostokatny (4G = 90) glen -Iaul = 5y2-3V2= 15Daal 2. Geometria anattycana 3. Potozenie prostych na ptaszczyZznie kartezjanskiej Umiejetnosc ‘= stosowanie gaometrycznejinterpretacii wspdiozynnika Kierunkowego prostej = opisywanie prostych réwnoleglych i prostopactyoh za pomaca rownan w postact ogéine} * obliczanie odlegiosci punitu od proste} Geometryczna interpretacja wspélezynnika kierunkowego prostej Praypomnijmy: Wepétezynnik a, wystepujacy we w2orze funkeji f(x) = ax (D = R), nazywamy wspélczynnikiem kierunkowym. Wykresem funkeji f(x) = ax jest prosta, Zauwazmy, KJ] ae f(0)=0 i f(1) =a, zatem wykres funkcji f prze- chodzi przez punkty (0, 0) oraz (1, a). Jezel: | © a=0, to wykres funkgji pokrywa sig 2 osig 2, iE TF] ae lee creer ats ene rT cere ANRC ukladu wspétrzgdnych, + © a <0,to wykres zawiera sig w IT iTV éwiartce I SY ukladu wsp6trzgdnych. Prosta 0 rownaniu y= ax wyznacza 2 osiq x cztery katy wypulle.Jeden 2 nich, na poniszych rysunkach oznaczony a, nazywamy katem nachylenia prostej do osi x. Méwimy tet Ze jest to kat, jaki prosta tworzy 2 osia x. Ty: I aaa Cat LA f A. danauczycilpl | Kerth 23 G GeneratorKat nachylenia prostej_y = ax do osi x spetnia zatem nastepujgce warunki + jego wierzcholkiem jest poczatek ukladu wspotrzgdnych, * dodatnia pétos x jest jego ramieniem poczatkowym, a ramig koricowe zawiera sig vw proste} y= ax, Or 0, * rozwartym, gdy a <0. Prayktad @ < za.0.1 Napiszemy réwnante proste| postaci_y = ax, nachylonej do osi x pod kgtem a) 120°, b) 45". Rozwigza a) a= tgi20°=1g(180"-60")= ——b) a= tgs = ~1g60" = —V3 yex ya Bx dpa) y=—V5x b) y Prayktad @ < 20.3.2 ‘Wyznaczymy w prayblideniu do 1° kat nachylenia podane) prostej do oxi x a) y=0de —b) y= tex Rozwiazanie a) y= Os4x, zatem oc jest takim kqtem, Ze tga = 0,4. Z tablic matematycznych odczytujemy wartosé kata, ktdrego tangens jest w pr2y- blideniu réwny 0,4: tg 22° = Oy4 48.2. Wyzoacr kat nachyleni proste} do os! x. Wynik pods) 2 dokladnoscig do 1° a) y= O6x oyna €) y= 006x by=-26x dy=-ax y= 0.1 Odp:a) 31° b) IP eee? doe @) 3° H 17K" 8. Polotenie prostych na plaszczyie karteraski o—, 43:1. Napisz réwnanie proste) postaci y = ax, Ktora tworzy os x podany ket. a) 150°) 60° biased) 30° Odpsa) y= y= Bx a)60 zit 2. Gaometra anatyezna 43.8, Napise séwnanle prostej1 ‘nachylonej do osi x pod katem a Apraechodzqee|preez punk P. ‘5°, P= (4, 18) b) y = 4s, zatem a jest takim katem, Ze tga = ~4 Z tablic matematycenych odezytujemy wartosé kata B, kt6rego tangens jest w prayblizeniu réwny 4: tg76° = 4. Korzystamy ze wzoru redukeyjnego tg (180° ~ f Zatern: 4 = —1g76° = tg (180° — 76°) = tga cexyli a = 180° — 76° = 104°, Odp.:a) 22° b) 104" 5B. Réwnania prostych réwnoleglych na plaszezyénie Proypomnijmy: Jezeli wykres funkcji_y = ax preesuniemy réwnolegie o bjednostek wadhut osi y,t0 otraymamy wykres funkeji_ f(x) = ax +8. [7 Pay Hi | ze # Inacze} méwige, prosta_y = ax +b, b € R jest nachylona do osi x pod takim samym. kkgtem jak prosta y = ax. Pret a plac meray . ronolegyn jel ne main ponte ‘essing slo py maja waxy |_paniy wane | Praykiad @} < zad.a3 Napiszemy réwnanie prostej nachylone) do osi x pod katem 150° i przechodzace} przex punkt M = (-3, 5).9, Polozenie prostych na paszozyériskeriearskej 61 Rozwiazanie yrax+b | skamy wapélerynnikw ab Re «a= tg 150° = tg (180° ~ 30°) = —1g 30 — poustawiamy wopbirzgdne punktu M G Odp.: Saukana prosta ma réwnanie y =—“Px 45+ V3. Udowodnimy twierdzenie, Ktore sformulowalismy w klasie pierwsze) Proste o réwnaniach kierunkowych y= a,x+b, i y= ax +, 59 x6wno- legle wtedy itylko wtedy, gdy ich wspétczynniki kierunkowe sq réwne, tzn, gdy a x Dowéd Dwie proste w ukladzie wspétrzednych sq rownolegle wtedy itylko wtedy, gdy ich kgty nachylenia do osixsq |_| rowne: a=8 <—Iaty odpowiadajqce T Omnacemy a, = tga i a, = teh. SAC ‘Mamy wigc udowodni¢ dwa twierdzenia iA 1. Jezeli 2. Jeteli a, Ve} Pierwsve twierdzenie jest oczywiste:jezeli a= B, to tga = tg, coyli a, =a,. W droga strong: jezeli a, =a, to tgar= tg. Kily «1 B sq katami nachylenta prostych do osi x, czyli_ a, B € (0°; 180") - {90%} Dia takich kqt6w rownos tga: tg B oznacea, ie a = B. Koniee dowodu22 Dial 2. Goometia anatyezn ‘Zbadamy teraz zaleénosé migdzy réwnaniami ogélnymi prostych réwnolegtych Niech kax+by+c=0, a+b 40. Zastandwmy sig jaka postaé majg réownania prostych réwnoleglych do proste) k. Rozpatrzymy trzy preypedki. 1. Prostak jest r6wnolegla do osi y (jest prosta pionowa, a #0, 6, imaczgj: x + ¢, =0 = 0): keane Prosta ! réwnolegta do baie jest rowniez prostq rownolegla do osi y, zatem. fe brane ns postae £0) TL Prostakjests6wnoegla do osi x (est posta pozioma, a= Keby + c=0, cali y+ =O, inane y+ =0 , cayli kit |, b# 0): Prosta I rownolegla do prostejk jest rowniez prosta réwnolegla do osi x, zatem jej rownanie ma postaé y +d =0. TIL Prosta k nie jest r6wnolegla do Zadne} z si uktadu wspdtrzednych (ab # 0) keax+by+c=0 Na mocy udowodnionego wezesnie} twierdzenia wiemy, Ze prosta 1 jest rowno- legia do k wtedy i tylko wtedy, gdy wspétezynniki kierunkowe obydwu prostych sq réwne, ‘Wyznaczamy réwnanie kierunkowe prostej k: 6 Zatem prosta ma réwnanie kierunkowe I: by =-ax~6, sad y=—Be— 2x40), apo preeksztatceniu 2.4 €,, po pracksztalcen do postaci ogéine} I: ax + by —be, =0, inaczej: ax + by +d = 0. Zauwatmy, 2e wkaidym z trzech preypadk6w r6wnania prostych kil xznig sig tylko ‘wyrazem wolnym. Nasze rozwaéania zapiszemy w postaci twierdzenia, Prosta I jest rownolegla do proste) k: ax + by +e = 0 (@+# +0) wredy {tylko wtedy, gdy rownanie proste)! mozna zapisaé w postaci ax + by +d = 0. Ponadto jeieli c=d, to k=1, ajeteli c#d, to k #1. Przyktad @) < z00.3.4 Dana jest prosta k: 2x - Sy +1 = 0. Wyznacrymy réwnanie rownoleglej do nie} proste} a) [praechodzaee przez punkt A= (-3, 4). b) ppreechodzacej przez punkt B = (0, V3). 43.4, Napisz réwnanie prostej I réwnoleglej do prostej ki praechodrace) preez punkt P. a) k9x-2y4+1=0 P=(0.-3) b) k:2e+3y-10 Ok7x+y- P=6,0) A k6r—5y+19=0 — P=(-2,-3) ©) kext tty-21 P=(-vB, ¥2) Nksx+Vy-18-0 — P=(2,-¥5) (Odp:a) 9x-2y-6=0 b)2x+3y-5=0 ©) 7x+y-35=0 d) 6x-Sy-3=0 ¢) x+1ly-10y2=0 5x4 V3y-7=0Rozwiazanie Katdg prosta réwnolegla do prostej k mozna opisaé za pomocg réwnania postaci 2x-5y += 0, Zatem: 2) 2-(-3)-5-44c=0, stad c= 26, cayli 2x -—5y +26 =0 b) -5- V3 +e =0, tad c= 5V3, copli p:2x-Sy +5V3=0 Odp.:a) k2x-5y+26=0 b) p:2x-5y+5V3=0 Prayktad @ < zad.3.5 Sprawdzimy, czy proste SOA SSN ae ll names ea a aera are| oe jemy mno- | Pride 5945-01 p-BvBx—4VGye2v5 20, | wiepoakin sion oo. | st réwnclege do prose) :—3x-+4y~2= 0. | yey iat ty re Rozwigzanie * Prosta/ jest r6wnolegla do proste) k: -3x + 4y ~2= 0 wtedy ityiko wredy, gdy réwnanie prostej | modna zapisaé w postaci -3x +4y +c = 0, girie ce R. Procksctalcamy dane réwnanie prostejI tak, zeby wepélcrynnik pray x wynosil ~3. 68 SeSysviT=0 — obie strony réwnanta mnozymy preez arty lg VT ryt prota jest rwnolegla do prose (i zn 0d) Zatem ¢ Postepujemy podobnie jak poprzednio. Przeksztalcamy dane réwnanie prostej m tak, 2eby wspdtcaynniprzy x vynosit 3. aetyi =o — ce sony aoe maby -2 -ax44y-2=0 Zatem c= -2, czyli prosta I jest réwnolegla do prostej k, bo jest z nig identyczna. + Pracksztalcamy dane réwnanie prostej p tak, Zeby wspéiczynnik pray x wynosit -3, ~3VSx — 4v5y +25 3x dy 42 Réwnania -3x ~ 4y + 2 =0 nie doprowadzimy do zadanej postaci. TF ayaa Prowadsi do wymaceenia do- dni ednogo punks wsplng ponych pk (x9) = (o,), ztem po ste pik nic sa rownolegte. —oble stony réwnanta dreimy prez V5 Rozwiqzanie ukiadu rownai { Odp.: Proste oraz m sa réwnolegle dok, prosta p nie jest réwnolegla do k. ‘8. Polatenieprosiych na plaszeryiniekareriatskid | 63 435, Sprandi, coy prostei psy rovnolegle do proste a) kx-2y+9=0, k2e-4y+7=0, peaxt2y-1=0 by ke—se+ y+ hoe+3y~ vi piGx-2y+11=0 Ok: Vix + 2V7y+3V7 =0. I-6x~ 12y+7=0, peaxs6y+ V3=0 Dkx+y=0, k3e—3y45=0, poilesdys7—0 dpa) 11k pK bt, plik tile plik AIHK pte64 Dalat 2. Gaomatia anastyezna Reownania prostych prostopadiych na plaszezyznie Prosta I jest prostopadta do proste) k: ax + by +e = 0 (a+b? #0) wtedy i tylko wtedy, gdy rwnanie prostej / moina zapisaé w postaci bx —ay +c, = 0. Dowéd Zauwaimy, 2e kaide rownanie ogdlne prostej moana przeksztalcié do postaci, wkt6- 16) przynajmniej jeden ze wspélczynnikéw pray zmiennych x, y ma wartosé 1. Rozwadymy wige trzy moaliwe sytuacje, L a=0ib-1 Prosta k ma wtedy réwnanie y +¢ = 0, cyl jest rownolegta do osi x. Katda prosta prostopadta do k jest wigc prostopadila do osi x, czyli ma réwnanie postaci xc+ p =O. Zatem tera twierdzenia jest prawdziwa. TH. a=1ib=0 Prosta k ma réwnanie x +c = 0, czyli jest rownolegla do osi y. Kaida prosta prostopadla do k ma wigc réwnanie postaci_ y +q = 0 lub inaczej -y -q = 0, cxyli teza twierdzenia jest prawdziwa, IIL ab #0 Precksztalcamy réwnanie prostej k do postaci kierunkowe) b Korzystamy 2 twierdzenia udowodnionego w Klasie pierwsze} key=-tx- Prosta I prostopadia do proste) k: y = mx-+ p (m #0) ma réwnante postact +4 & bxeg hbx-ay+ag=0 — —q=ag kbx-ay +o, Konies dowodu Prayktad @ < zsd.9.7 ‘Napiszemy réwnanie prostej | prostopadtej do prostej k:2x+7y = 0 iprzechodzace} przez punkt A= (2V7, -v7) 427, Napisz sownanie ogélne proste| I prostopadej do proste) k & praechodeqce) prezr punks P. a) keaxt3y-1 b) keSx+ ly 6) VBx—3y +298 P=(0, v3) ak: Vix+ Viy+1=0 — P=(0,0) @) ks 6x ~2y 417 =0 P=(3,-2) DkAx+7y+ VB P= (3,1) Odpa) i 3x-8y-10=0 byl 1x-Sy-14=0 Qk 3x+ V¥y-2=0 dk Vix- Vy QE x+3y43=0 DETx-4y+4~7V3=0 P=(-2,-2)8. Polotone prosycr ne piaszezyrie karen) Rozwiazanie k7x-2y+e=0 0) wtedy i tylko wtedy, edy: IsPl=r Po podstawieniu wsp6lrzednych punk- tow Si P do wzoru na odleghosé otrzy- ‘mujemy réwnani Rownanls f(s) = 960) 1 f%0) = go) 0) nie musea by owen. tn. nace} maj ne sbiony tong Na prayed roewizaniem réwnania = 2 jest ko lezba 2, ators ronizanam! rymania 27 24 sadielcaby:2orae—2 Jetelcheemy podnies rownanie f(x) = 3) stronami do kvadests otrzymaé rowan rénmnowaine to réwnoctednie msiny ralody ef) | gx) mala ten sam zak — ‘abo nedodstns slbo nieujemne [(x— a)? +( Obie strony tego réwnania sq liezbami dodatnimi, zatem motemy je podniesé do kwadratu i otrzymamy: (eo a? + (yb =P Rownanie (x-a)’+(y—b)" =1°, r > 0, opisuje na plaszczyénie kartezjariskie} ‘okrag 0 Srodku S = (a, b) i promientur. Prayklad @) «zai. 4.1 Zapiszemy réwnanie okregu o danym Srodku S i promieniu r. Rozwiazanie a) $= (1,5), r=3 Do wzora (x-a)? +(y-b)" = 1? podstawiamy a = 1, b= 5, r= 3 iotraymu- jemy rownanie (x- 1)’ +(y-5)’ =9. 4441. Napise r6wnanie okregu o érodku Si promieniu r. a) S=(-1, 3), OS=(2,-5), b)S= (0,0) r=11 2a) (x41) + (7-3) bey ent 2 +O O45? 4) 2 4(y-5)=18 ©) (64 (44) =25 n(xriyastes 4. Rownanle iregu. Nextunosé cpisiaca kolo 71 Uwagi metodyezne Zapis rownania okrega 2 weykoraystaniom pierwiastka na og6t nie stwarza probleméw uuctniom, ale podniesienie tego réwnania stronami do kwadrata Jest latwe rytko pozornte, bo nie wolno robié tego mechanicanie, W podrecanilas podsjemy awage, 4e takieréwnania najereSci) nie 33 séwnowaine. Jest to bardzo waine [Nie ma wpravdie w podstawie programovse) nawet naiprostszych réwnaf pierwiastkowyeh, ale mode -warto wpoié uczniom zasade, 2 po podniesienin stron réynania do Ivadratu kaéde ego romwigzanie smusimy spravdee, Multiteka + Onaga w utes wspckersnych er ios pl Karkowks 2.4 Generator72 Daal. Geomeira analtyeara 442. Jaki abibx punktsw plaszezyeny kartezjtiskie jest ‘pisany 2a pomoce podanego rovmania? a) (= 2 Hy-3) b) (e+ 2)? +y-3)*= ory a2 @) (+284 e1=0 ©) (x+2) +y?-3=0 9 (5) + (y-2* = 16 Odp.:a) okrago érodku S = (2, 3) i ptomieniu r=4 ) wbior (-2. 5} 6) krag.o srodku S = (0,0) ipromienia r= v2 4) sbids pusty ©) okrag.o srodku $= (-2, 0) ipromieniu r= VS 1 sbior pasty 445, Do okregu o irodka S=(4, 3) naledy punkt A= (8,0) Napise rownanie tego org. Odp.: (x - 4)? +(y-3) = 25 b) $= (2,3), r= Réwnanie tego okregu ms postaé: (x + 2)? +(y- 3)? =2. ¢) S=(3,0), r=1 Rownanie okregu ma postaé: (x - 3)? + y? Prayktad e 4 zad. 4.2 Sprawdzimy, czy dane rownanie opisuje okrag. Jesli tak, odezytamy wspétrzedne jego srodka i promiet. a) 7 +(y-4)? b) (x+ V7 +3-y? ©) (x-3) + @y-3) 4) (x-5P + (y+ 8) =-4 e) (e-5) +(y +3) =0 Rozwiazanie a) Réwnanie opisuje okrag 0 Srodku $= (0, 4) i promieniu r = 1. »b) Réwnanie modna zapisaé w postact (x + V7)F + (y 3)" = (v5), wigeopisuje ono okrag 0 érodin $= (V7, 3) ipromienin r= V5. ©) Rownanie nie opisuje okregu, poniewai. nie mozna go zapisaé w postaci (xa)? +(y-b)* 4) Réwnanie nie opisuje okregu. Zadna para liczb (x, y) go nie spetnia, Rownanie opisuje zbiér pusty. €) Réwnanie opisuje abiér jednoelementowy. Tylko wapélreedne punktu (5, -3) spetniajg to réwnanie. Praykiad @ «zed. 45 Napiszemy réwnanie okregu 0 érodku. $= (1, ~9) preechodzgcego przez punkt A=@2) Rozwigzanio Szukane réwnanie ma postac (x — 1)’ + (y +9)? =r. Promief r tego okregu jest rowny odleglosci jego srodka $ od punktu A. Wystarczy obliczyé kwadrat tej odleglosci: P= (1-0) + (-9-2)? =P 411? = 122 Odp.: (x - 1)? + (y+ 22,4, ROwnanie okrggu. Neréwnosé opisuigca kolo 73. Prayktad @) «200.48 fee 0 srodku w punkcie $= (-2, 5 Napiszemy réwnanie okregu o Srodiu S = (-3, -2) stycenego do osi x. apse ZB 2) Rozwiazanie 7 2) doosi = Promies tig okzegujetrownyodlelejgotrodkncd | is eee osi x {i 8) (+2)? + (~5) =25 Tatem r= 2 iszukane réwnanie ma postaé t te, 1D) (x +2) +(y-5 a4 (e+ 37 +(y 427 =4. ch a Odp.s (x + 3) + (+2)? I See Prayktad @ < 20d. 4.14, 4.15 44.14, Napisz rownanie okregu_ ‘opisanego na trbjkacie ABC. a) A= 6,1), B= (4,6), (-1, 5) Napiszemy rownanie okregu opisanego na tréjkacie o bokach zawartych w prostych. 2x-y+3=0, x—y=0 oraz x— a eas Lsposéb 6) A= (0,2), B=(,-1), [eee elas danej w zadaniu. dpa) (x ~2)* + (y~3)? = 13 b) =a +(y-DP=5 (x5)? + (y-2)* = 25 4418, Napiseréwnanie okregu Opiszemy etapy konstruowania okregu opisanego na trojkacie. Nalety wyznaczyé kolejno: rok 1: Wierzcholla tra ~oznacemy je A, BiC. oplsanego na trl, Krego rok 2+ Rownania symetralnych ki dwéch wybra Fee nych bokéw trata ABC, ae ‘rok 3: Punkt S przeciecia tych symetralnych bedacy Srodkiem szukanego okrggu. Odp.: (x +2)? + y? = 25 Krok-4: Odlegtosé punktu $ od jednego z wierzchotkéw trojkata, bedgcq promi niem r szukanego okregu. Przyjmujemy oznaczenia jak na rysunku: prosta AC: 2x—y+3=0, prosta AB:x-y=0, prosta BC: x- Wykonujemy kolejne kroki 1. Rozwigzujemy trey uktady rownanh (przeksztalcenia rachunkowe zostawiamy do samodzielnego wykonania) (eyaameeed i otraymujemy: A= (-3, -3),™ (be 2. Geomera analiycena 2. Wyznaczamy réwnania symetralnych k; Ibok6w ABi BC. * (1-1 ‘— wspélrzgdne srodka boku AB kixty+e=0 kL AB ca2 Oper kext y+2=0 +3) — wspazdine soda boko BC hyte=0 11 BC c23 ae oe 8, Rozwigzaniem ukladu rownat: xty+2=0 {3h sq wspolrzedne Srodka szukanego okregu: S = (-5, 3). 4.7 =|SCP =36+4= 40 Odp.: (x +5)" +(y-3)' =40 I1spos6b ‘Wyznaczamy (Jak w I sposobie) wspétrzgdne wierzchotk6w A, B,C tréjkata, Niech § = (a,b) bedzie srodkiem szukanego okregu, ar ~ jego promieniem. Okrag pracchodsi praez punkty A = (-3,~8), B= (1,1) i C= (5), wige wepdzgdne kkaidego 2 tych punkt6w spelniajg réwnanie okregu (xa)? + (yb) = Otrzymujemy uklad réwnati {e =a +(-3- by (=a)? +(1-By (1-0) +6 -By Zauwaimy, 2e prawe strony wszystkich réwnat sq identyczne. Skoro r? = (-3- a)" +(-3—b)’, mozemy zapisaé podany uktad rownasi w postaci: Hemet ttt -3- a)? + (-3 by (=a)? + (5-b) = (-3- a) +(-3-) Po pracksztalceniach otreymujemy kolejno: 1=2a+a? +1 -2b+b=9+6a+a +94 6b +b 1-2a+ a? +25-10b+H =946ata'+9+ 6b +0" feces =16 ee Sua eae 8a 16b = -8 a+2b b=3 Obliczamy 77; 1? = (-3 +5)? +(-3-3)", eayli r” = 40. Zatem $= (-5, 3) i? = 40. Odp.: (+5)? + (y-3)?jierwno$é opisujaca koto -rypomnijmy: inkt P = (x, y) nalezy do kola 0 érodku tylko weedy, gdy [SP] 0) wtedy Nieréwnosé (x a)" +(y~b)? < r°, r > 0, opisuje na plaszczyénie kartezjar\- skie} koto 0 Srodk $= (a, 6) i promientur. Nleréwnose (x-a)4+(y-b)? > #7 opisuje na plaszezyénie katezjaiskie) bi6e punktéw lezacych na zewnatr. tego Kola. Praykiad © < 220. 4.16 Sprawdzimy, kt6rez punkiw: A= (-2,2), B= (2, 2-22), C= (3,5), D = (-1, 0) naleta do kola o srodku $= (1, 2) i promieniu 3 Rozwigzanie Nieréwnosé opisujaca to kolo ma postaé (x - 1) +(y-2)? <9, Aby sprawdzi€ poloienie punktu wzgledem kola, podstawiamy wspélrzedne punktu do lewej strony te) nieréwnosci + (2-17 +@Q-2)7=(3% 40-969 Punkt A nalezy do okreguo srodku $ = (1, 2) i promicniu 3. Okrag ten jest brzegiem danego kola, wigc punkt A nalezy do tego kola + (2-1)'+(2-2V2-2)'=14+8=9<9 As (2,2) —B-(2,2-2v2) Punkt B nalezy do okregu, ktdry jest brzegiem danego kota, wigenalezy do tego kola. + G-1)'+6-2)' =4+9=13>9 Punkt C nie naledy do kola. Wspétrzedne punktu C spelniaja nieréwnoSé (x ~ 1)? + (y—2)? > 3%, zatem Clety na zewngtr2 kola o Srodke $ i promienia 3 + (1-17 +-2" =444=8<9 —p=c1.0 Punkt D nalezy do kola 0 srodku Si promieniu 3. Obok zamieseczamy ilustracje zadania. Odp.: Punkty A, B oraz D naleéa do podanego kola. 4. Romani ofreau. Nistonno5¢ opisuiaca kalo ;—, 44.16. Zhadajpolozenie panktw A,B,C wagledem ola a) (x3) +(y-4 24, A= (2,3), B= (4). 6 » 3 +O40 <1, A= (3-1, B=(-2, =), C= (1, dp: a) Ai B~ naleta, C= nie nalery b) A-naleiy, BiG nie naleia. 1)