yy retell m1O1Ci 4] 13 TIET KIEM, DAU TU VA HE THONG TAI CHINH y tudng tuong ban mdi vita tot nghiép dai hoc (di nhién la véi tim bang kinh téhoc) va ban quyét dinh bat dau cong viéc kinh doanh riéng cia minh - thanh lap mét céng ty dy béo vé kinh té. Truéc khi ban kiém dugc tién ti viéc ban nhiing sin phdm dy bao cia minh, ban phai chju céc khoan chi phi dang ké dé thanh lap doanh nghiép. Ban phai mua méy tinh dé thyc hién cdc dy b4o, mua sdm ban lam vigc, ghé ng6i va ti hé so dé trang bi cho vin phong mdi cia minh. Tiing khoan muc nay la mét dang ciia vin ma céng ty ban sé sit dung dé san xudt va ban cdc dich vu. Lam thé nao ban cé dugc nguén vén dé dau tu vao nhiing tu liéu san xudt nay? Cé thé ban tra tién cho nhiing tu liéu san xudt nay tix ngudn tién tiét kiém trong qué kh. Tuy nhién, gidng nhu hau hét céc doanh nghiép, nhiéu kha nang ban Khong cé dit tién dé tai tro cho viéc khdi lap doanh nghiép cita minh. Két qua la, ban phai huy déng tién ma ban cén tit nhing nguén khéc. C6 rat nhiéu cach thtic khac nhau dé tai trg cho cdc hoat dong dau tu nay. Ban cé thé vay tién tii ngan hang hoac tit ban bé hay tit ba con. Trong truéng hgp nay, ban sé hifa khéng chi hoan tién lai vao ky han sau nay ma cdn phai tra mot khoan lai cho vigc sit dung s6 tién nay. Ngoai ra, ban cé thé thuyét phuc ngudi khdc cung cfp tién ma ban cin cho doanh nghiép 4é déi léy mot phan Igi nhugn tuong lai cta ban. Trong ca hai truéng hgp, dau tu cia ban vao may tinh va thiét bi van phong dang dugc tai tro bdi tiét kiém cia nhiing ngudi khac, Hé théng tai chinh’ bao gém nhiing dinh ché cé thé gidp két néi tiét kiém chia ngudi nay véi dau tu cita ngudi khac. Nhu ching ta da thao luan 6 chuong trudéc, tiét kiém va ddu tu Ia nhiing thanh t6 quan trong cho tang trudng kinh té dai han: Khi mot quéc gia c6 ty Ié tiét kiém cao trén GDP, nhiéu nguén Ic dugc sin sang cho vigc dau tu v6n, va v6n cao hon nang cao nang suit va mifc sng cita 2. H@théng tai chinh: mét nhém cdc dinh ché trong nén kinh té gidp két ndi tiét kiém cia ngudi nay voi du tu cba ngudi khac.CHUONG 13 TIET KIEM, DAU TU VA HE THONG TAI CHINH 289 quéc gia d6. Tuy nhién, 5 chuong truéc khong gidi thich lam thé nao ma nén kinh té két hop tiét kiém va déu tu lai véi nhau. Lic nao cing cé mét s6 ngudi mudn tiét kiém mét phan ti thu nhap ciia ho cho tuong lai, va nhiing ngudi khac muén vay tién dé tai trg cho cdc khoan dau tu nhim tao lap va phat trién kinh doanh mi. Diéu gi mang hai nhom ngudi nay Iai véi nhau? Cé gi dam bao la nguén cung ting v6n ti nhiing ngudi muén tiét kiém can bang véi nguén cau vé von tit nhiing ngudi muén dau tu? Chuong nay nghién citu hé théng tai chinh van hanh nhu thé nao. Dau tién, ching ta thdo luan suf da dang cia nhitng dinh ché tao nén thj trudng tai chinh trong nén kinh té, Thi hai, ching ta théo lun méi quan hé gida thi truéng tai chinh va mot s6 bién 86 kinh t& vi m6 quan trong - néi bat ld tiét kiém va du tu. ‘Thit ba, ching ta phat trién m6 hinh cung va cdu vé vén trong céc thj trudng tai chinh. Trong mé hinh nay, lai suat ld gid gitip diéu chinh lugng cung va lugng cfu. M6 hinh chi ra cdc chinh sch cha chinh pha anh hudng nhu thé nao len lai suat, va do d6 anh hudng dén sy phan bé cdc nguén lyc khan hiém cita x4 hoi. [CACDINH CHETAICHINHTRONG NEN KINHTEHOAKY © mtic d6 rong lén nhét, hé théng tai chinh di chuyén céc nguén Ic khan hiém cita nén kinh t6 tit nang ngudi tiét kiém (nhitng ngudi tiéu ding it hon nhiing gi ho kiém dugc) dén nhiing ngudi di vay (nhiing ngudi tiéu ding nhiéu hon nhiing gi ho kiém dugc). Ngudi ta tiét kiém vi nhiéu ly do khéc nhau - dé cho con hoc dai hoc trong nhiéu nim hoic dé nghi hwu thodi mdi trong nhiéu thap ky. Tuong tu nhu vay, ngudi ta vay mugn ciing vi nhiéu ly do - mua nha dé 6 hodc khéi lap doanh nghiép. Nhiing ngudi tiét kiém cung cép tién cita ho cho hé théng tai chinh véi ky vong ring ho sé nhan lai cé vn lan lai & ky han sau dé. Nhiing ngudi di vay cfn tién tit hé thong tai chinh v6i nhan thtic ring ho sé phai tra cd von lan lai 6 ky han sau dé. Hé thng ti chinh duigc cdu thinh tii cdc dinh ché ti chinh khdc nhau gidp phéi hgp nguéi tiét kiém va ngudi di vay véi nhau. Nhu ld khic dao dau dé phan tich cdc lyc kinh té diéu khién hé théng tai chinh, hay thao lun nhiing dic tinh quan trong nit ciia cdc dinh ché nay. Céc dinh ché tai chinh cé thé phn thanh hai logi: céc thi tri@ing tai chinh va cdc trung gian ti chinh. Chiing ta sé thao lu4n Jan lugt titng loai. CAc thj truéng tai chinh' 1a cdc dinh ché ma thong qua dé mot ngudi tiét kiém 6 thé cung cap von truc tiép dén ngudi khac muén vay. Cac thi trudng tai chinh quan trong nhit cia nén kinh té ching ta la thj trudng tréi phiéu va thj trudng 6 phiéu. 2. Cac thi tru’ng tai chinh: cdc dinh ché tai chinh ma théng qua d6 ngudi tiét kiém 6 thé cung cp von tryc tiép dén nui di vay.290 PHAN V NENKINH TE THUC TRONG DAI HAN, Thi trudng trai phiéu. Khi Intel, mOt nha san xuat lén vé chip may vi tinh, muén, vay tién dé tai try cho vigc xay dung nha may mdi, Intel cé thé vay truc tiép tit cong chting. Intel lam diéu nay bang céch ban ra cdc trai phiéu. Trdi phiéu' la gidy chiing nhan ng, xdc dinh cdc nghia vy cia ngudi vay déi voi ngudi nm git tréi phiéu. Mét cich don gian, tréi phiéu IA td gidy ghi ng (t6i ng ban - IOU). N6 xdc dinh théi gian khoan ng sé dugc hoan tra, duigc goi la ngay dao han, va lai sudt sé duge thanh ton dinh ky cho dén khi khoan vay ddo han. Nguéi mua tréi phiéu dua tién cia minh cho Intel dé d6i lay 10i htta cia Intel vé tién lai va khoan hoan trd cudi cing s6 tién vay (goi la von géc). Nguoi mua cé thé ndm gid tréi phiéu dén ky dao han hoac cé thé ban tréi phiéu s6m hon cho ngudi khac. Cé hang trigu tréi phiéu khéc nhau trong nén kinh té Hoa Kj. Khi cdc cong ty Idn, chinh phi lién bang, hoac tiéu bang va cdc chinh quyén dja phuiong can vay dé tai trg cho viéc mua nha méy méi, may bay chién ddu méi, hodc truéng hoc méi, ho thudng vay bing cdch phét hanh tréi phiéu. Néu ban nhin vio t8 tap chi The Wall Street Journal hoac muc kinh doanh ciia nhiing té bdo dia phuong, ban sé tim thay mét danh sach cdc mitc gid va lai suat cia mét vai tri phiéu quan trong nhét. Céc loai tréi phiéu nay khac nhau dya vao ba dic diém quan trong. Dac diém dau tién la ky han cita tréi phiéu - 46 dai théi gian cita tréi phiéu dén khi trai phiéu déo han. Mét s6 trai phiéu cé ky han ngin, vi dy nhu mét vai thang, trong khi cdc trai phiéu khdc cé ky han dai la ba muoi nam. (Chinh phi Anh da tiing phat hanh logi tréi phiéu khong bao gid do han, duigc goi la trdi phiéu vinh vién. Loai trai phiéu nay tra lai mai mai, tuy nhién von géc khéng bao gid dugc hoan lai). Lai suat cita trdi phiéu phy thudc mét phan vao ky han cita n6. Cac tréi phiéu ky han dai la rai ro hon cdc’ trai phiéu ky han ngan béi vi ngudi nam git céc tréi phiéu ky han dai phai doi khoang thai gian lau hon dé dugc hoan tra vin g6c. Néu ngudi ndm gid trai phiéu ky han dai cn tién sém hon khoang thdi gian déo han, anh ta khong cé sy Iya chon, tuy nhién anh ta cé thé ban tréi phiéu cho ngudi khdc véi mic gid thap hon. Dé bir dp cho riti ro nay, cdc trai phiéu dai han thudng cé lai suat cao hon céc tréi phiéu ngén han. Dic diém quan trong thit hai cia trai phiéu la ri ro tin dung - kha nang ma ngu6i vay khéng thé hoan tra lai hodc vén géc. Sy that bai trong viéc tra ng duge goi la vé ng. Ngudi vay cé thé (hoac déi khi) khéng tra ng trén s6 tién vay cia minh bang céch tuyén bé phé san. Khi nhiing ngudi mua trai phiéu cam nhan rang xc suat cia v6 ng [a cao, ho yéu cau lai suat cao hon dé bi dap cho ho rai ro nay. Vi chinh pha Hoa Ky dugc xem IA an toan vé riti ro tin dung, do 6, trai phiéu cia chinh phi Hoa Ky thudng dugc tra véi lai suat thap. Nguge Iai, cdc tap doan tai chinh cé nguy co vo ng cao quyén tién bing cach phét hanh cdc trdi phiéu rac, cdc trai phiéu nay duge tra lai sudt rét cao. Ngudi mua trai phiéu cé thé dénh gid rii ro tin dung bang cach kiém tra véi cdc t6 chifc tu nhan khdc nhau nhu Standard&Poor - t6 chiic dénh gid rai ro tin dung cita cdc loai tréi phiéu khdc nhau. 2. Trai phiéu: gidy ching nhan ng.(CHUONG 13 TIET KEM, DAU TU VA HE THONG TAI CHINH 291 Dac diém quan trong thi ba cita trai phiéu la xitly thué- cach ma cdc luat thué 4p dung len lai suat kiém dugc tit trai phiéu. Tién lai tix hau hét trai phiéu 1a thu nh§p cé thé bj dénh thué; nghia la ngudi chi tréi phigu phai tra mot phdn cia tién lai cho thué thu nhép. Nguigc lai, khi chinh phi va cdc chinh quyén dia phutong phat hanh céc trdi phiéu d6 thi, ngudi chi cia tréi phiéu khong bi bat budc phai tra thué thu nhap lin bang trén phan thu nhap lai. Nhé Igi thé nay ma céc trdi phiéu dugc phét hanh bi chinh phi va céc chinh quyén dia phuong thudng duge tra lai suat thap hon cdc tri phiéu dugc phat hanh bdi cdc céng ty hoac chinh quyén lién bang. Thi trudng cé phiéu. Cach khac dé Intel huy dong vén xay nha may la bin c6 phiéu cia céng ty. C6 phiéu! dai dién cho quyén sé hiu trong mét cong ty, va do dé 6 phigu la mot quyén déi véi loi nhuan ma cong ty tao ra. Vi du, néu Intel ban téng cng 1.000.000 cé phiéu, tiing cé phiéu nay dai dién quyén sé hitu 1/1.000.000 cia doanh nghiép. Vigc ban cé phiéu dé huy dong vén duigc goi la tdi trg bang von chit sé hitu, trong khi viéc ban trai phiéu dugc goi tdi tr bang vay ng. Mac di cdc cong ty sit dung ca tai trg bang vén chi sé hitu va tai trg bang vay ng dé huy dong tién cho viéc déu tu méi, thi cé phiéu va trai phiéu van rat khac nhau. Ngudi chi cé phan ciia c6 phiéu Intel la chii sé hitu mét phan cia Intel, con ngudi chi trai phiéu cha Intel [a chai ng cita cong ty. Néu Intel cé lai rat nhiéu, thi cdc c6 dong sé cé loi tit nhiing khoan Igi nhuan nay, trong khi chi sé hitu trai phiéu chi l4y phan lai trén trai phiéu cia ho. Va néu nhu Intel gap khé khan vé tai chinh, ngwéi chi trai phiéu dugc thanh todn nhiing gi ho dugc hudng trudc khi cé dong nhan duge bat ctf thif gi. So véi trai phiéu, ngudi nm giit cé phiéu cé ri ro cao hon va lgi nhuan tiém nang cao hon. Sau khi mét céng ty phat hanh c6 phiéu bang céch bén cdc o6 phiéu ra cong ching, thi nhiing cé phiéu nay dugc giao dich gitia céc c6 déng trén thj truéng chiing khodn cé t6 chiic. Trong nhiing giao dich nay, ban than cdc cong ty khong nhan duigc tién khi cé phiéu cha ho dugc chuyén nhugng. Cac san giao dich chiing khodn quan trong nhdt trong nén kinh té Hoa Kj 1a San Giao dich Ching khodn New York (the New York Stock Exchange), San Giao dich Ching khoan My (the American Stock Exchange), vi NASDAQ (National Association of Securities Dealers Automated Quotation System). Hau hét cdc quéc gia trén thé gidi déu cd san giao dich cita minh dé cé phiéu cita cdc cong ty dia phuiong dugc giao dich. Cac miic gid ma cdc c6 phiéu dugc giao dich trén san chting khodn dugc quyét dinh béi nguén cung va nguén cdu cé phiéu cia nhing cong ty nay. BOi vi c6 phiéu dai dign cho quyén sd hitu 6 cong ty, nguén céu vé c6 phiéu (va do dé, mitc gid cia ching) phan anh nhan thiic cia moi ngudi vé Igi nhuan tuong lai cia cOng ty. Khi moi ngudi tré nén lac quan vé tong lai cia cong ty, ho lam ting ciu vé 6 phiéu dé va do dd, ay miic gid cé phiéu lén. Ngugc lai, khi moi ngudi dy oan céng ty it loi nhudn hodc thua 16, gid cita c6 phiéu gidm. 1. C6 phi ; mot quyén hay sy’xéc nhén s8 hou mét phn doanh nghiép.292 PHAN V NENKINH TE THUC TRONG DAI HAN Cé sin rét nhiéu chi s6 ching khoan khéc nhau dé theo doi t6ng thé gid ca cdc loai c6 phiéu. Chi 6 chiing khodn dugc tinh toan 1a s6 binh quan gid cla cc Jogi chting khodn. Chi sé chting khodn néi tiéng nhét la chi s6 Trung binh Cong nghiép Dow Jones (Dow Jones Industrial Average), dugc tinh toan thugng xuyén ké tit nim 1896. Chi sé nay dya trén gid c6 phiéu cia ba musi c6ng ty hang dau cita Hoa Ky, nhu General Electric, Microsoft, Coca-cola, Walt Disney, AT&T va IBM. M6t chi sé chting khodn néi tiéng khac lA chi s6 Standard & Poor's 500, chi s6 chitng khodn nay dya trén gid cé phiéu cia 500 cong ty hang déu. Boi vi gid cé phiéu phan dnh Igi nhuan kj vong, cdc chi s6 chting khodn nay dugc xem gan gidng nhu la céc chi s6 vé cdc diéu kién kinh té tuong lai. Cac trung gian tai chinh Cac trung gian tai chinh' Ja cdc dinh ché tai chinh ma thong qua dé ngudi tiét kiém c6 thé gidn tiép cung cp tién cho ngudi di vay. Thuat ngii gidn tiép phan anh vai trd cia dinh ché nay Ia ding gitta nguidi tiét kiém va ngudi vay. Bay gid chang ta xem xét hai trong s6 nhiing trung gian ti chinh quan trong nhat: ngan hang va cdc quy tuong hd. Ngan hang. Néu mét chai sé hitu cita cifa hang tap héa nhé muén tai tr¢ cho viéc mé rong kinh doanh cia minh, dng ta cé thé cé chién Iigc hoan toan khéc so vi chién lige cita Intel. Khong giéng Intel, mét chi cita hang nhé sé khé khn khi huy d6ng vén tit thj truéng cé phiéu va trdi phiéu. Hau hét nhiing ngudi mua c6 phiéu va trai phiéu thich mua ching tii cdc cng ty niém yét la nhiing cong ty lén, quen thudc hon. Do dé, mot cita hang tap héa nh thudng tai trg cho viéc m& rong san xudt bing viéc vay ng tit ngin hang dia phuong. Cac ngan hang la cdc trung gian tai chinh ma moi ngudi cam thay quen thudc nhit. Céng viéc co ban cita c4c ngan hang la nhén tién gifi tit ngudi giti tiét kigm va sit dung cdc khoan tién giti nay dé cho vay dén véi nhiing ngudi muén vay. Cac ngan hang tra lai cho khoan tign gui va thu tit ngudi di vay véi lai sudt cao hon mét it ti cdc khoan cho vay nay. Sy khéc biét gitta nhiing mtic lai sudt nay bao g6m chi phi cia ngan hing va mot phén Igi nhuan cita chi sé hiu ngin hang. Bén canh chic ning trung gian tii chinh, cdc ngén hang cin cé chifc nang quan trong tht hai: cdc ngan hang tao diéu kién mua sim hang héa va dich va bang viéc cho phép ngudi dan viét ngan phiéu d6i voi cdc khoan tién giti cia ho va truy cép vao cc khoan tién giti nay bang cdc thé ghi ng. Néi cach khdc, cde ngan hang giup tao lap tai san dic biét ma moi ngudi cé thé sit dung nhu 1a trung gian trao déi. Trang gian trao déi la thit ma moi ngudi cé thé sit dung dé dang dé tham gia vao cdc giao dich. Vai trd cita ngan hang trong viéc cung cp trung gian trao déi phan biét né véi nhiing t6 chitc tai chinh khéc. Céc c6 phiéu va trdi phiéu, giéng nhu c4c khoan tién giti ngan hang, la dy tri? gid tri kha di cho ca cdi ma moi ngudi tich Itiy dug tit tiét kiém qué khit, nhuing tiép cfn cia cdi nay la khong dé dang, khéng ré va khng nhanh chéng nhu khi chi cén viét mot ngan 1. Cactrung gian tai chinh: cc dinh ché tai chinh ma théng qua dé nhitng ngui tiét kigm c6 thé gidn tiép cung cp tién cho nhiing nui di vay.(CHUONG 13 TIET KIEM, DAU TU VA HE THONG TAI CHINH 293, Nhiing con sé quan trong danh cho nhitng nha phan tich cé phiéu Khi theo d6icé phigucta bit ky cng ty no, ban nén 448 ¥ én ba con s6 quan trong Cac con s6 nay duge bdo cdo trén trang ti chinh cia mét 6 tvbéo, va ban 6 thé d& dang ky dugc thing tin cla ching tir cbc dich vy tin tic trén mang: + Gid. Phén quan trong nhit cla théng tn vé c6 phiu la gid cia 6 phigu 46. Cac dich vu tin tte thuing thé hién nhigu loa gi hhay “gid déing cla” la mic gid cia lén giao dich sau cing dugc khdp lénh tric khi san giao dich cchiing khodn déng cita trong ngay gn nhdt ciia giao dich. Dich vy tn tc cing c6 thé dua gid “ca0"va gis“thip” cla ngay gio dich truéc€6 va 461 kh gid cba nam tru €6,N6 cng c6 thé béo éo su thay 46i ti gid déng cia cia ngay trudc 6. + G tlic. Gong ty cé phén thanh tosn mét s6 loi mnhuén cia ho cho c6 dng, s6tién nay dugc got {a of tic. (Loi nhudn khéng dugc tra duac goi [a git khéng chia va thung duoc céng ty sit ‘dung cho déu tu tng them) Céc dich vu tin tc thufang béo cdo 6 tic chi trd so v6i nim trudc cho mai cB phn cla c6 phiéu. Ho di Khi bdo ho fc tit, ali nhusn dugc chia tren gid cB phigu, + HG s8 gid trén thu nhap, Thu nhip cla mot 6ng ty, hoiclginhuan ké tosn a sé tiéntdong doanh thu bén sin phém cia cing ty tri di chi phi sin xudt dugc xdc lap bat ké todn vign, Thu ‘nhdp tn mi c6 phan la tng thu nap cha cing ty chia cho s6Iugng c6 phn dang Iuu han. Hé 6 gid tren thu nhdp, tung dugc go lat s6 P/E, {a gid 6 phigu cia cingty chia cho thu nhap trén mdi cB phén ma céng ty tao ra trong mét nim, Trong lich she s6 gid trén thu nap tigu bigu a 15. Tj s6 P/E cao han nghia la c6 phiéu cla cing ty 468 dt tuong 6 so véi thu nhap gin day clia nd; digu nay 6 nga la hod la moi ngudi I vong vao thu nhp tang lén trong tuong lai hhodiceé phigu dé bi €inh gid cao. Nguac a, ty s6 P/EthSp hon noha la 6 phigu cia cng ty d6ré ‘uong di so véi thu nhap gn day cla nd; digu nay c6 nghia a hog la moi ngudi ky vong vo thu nhap gidm di trong tuong lai hoac c6 phiéu 46) nh gi thdp. Tai sao céc tin tc lai bdo céo nhing s6ligu nay? 6 nhiéu ngudi ddu tu tién tiét kiém cha ho vao 6 phiéu theo nhimg con 6 nay khi quyét dinh nén mua hay bén c6 phiéu nao. Ngugc lai, nhiing 6 dng khdc theo di chign lugcmua va ndm gi: Ho mua c6phigu cia nhng cing ty hoat dng tét,ndm gid né lau da ‘va kh6ng phn tng vi ning dao déng hang ngiy. phiéu hoic sit dung thé ghi ng. Cho dén lic nay, chiing ta bd qua vai trd thtt hai cita cdc ngan hang, nhung chiing ta sé quay lai khi thao lun vé hé théng tién té phan sau cia quyén sdch. Quy tuong hd. Trung gian tai chinh ngay cang quan trong trong nén kinh té Hoa Kj la quy tuong hd. Quy tuong ha 1a dinh ché ban 6 phan ra cong ching va sit dung s6 thu nhap nay dé mua quyén chon hoac danh muc ddu tu cia nhiéu loai c6 phiéu va trai phiéu khéc nhau hodc ca hai. C6 d6ng cia quy tung hé chap nh§n tat ca cdc ri ro va gi nhudn lién quan dén danh muc dau tu nay. Néu gid tri cia danh myc ting lén, cé déng thu duigc Igi, néu gid tri cita danh muc gidm di, 6 déng chiu thua 16. 2. Quy tuong hd: dinh ché ban c@ ph’in ra céng ching va si” dyng sé thu nh§p nay a8 ‘mua danh myc cdc cé phiéu va trai phiéu.294 PHAN V NENKINH TE THUC TRONG DAI HAN, ‘Uu diém chinh cia cdc quy tong hé la cdc quy nay cho phép moi ngudi véi 86 tign it 6i c6 thé da dang héa cdc cé phan cita ho. Nhiing ngudi mua c6 phiéu va trai phiéu cing nén chit y dén cau cham ng6n: Khéng dat tat ca triing vao trong cling mét ré6. Bdi vi gid cia bat ky loai c6 phiéu hay trai phiéu don 1é nao cing duigc gan lign voi van ménh cia mét céng ty, do dé vigc ndm gitt chi duy nhat mot Joai c6 phiéu hay trai phiéu la rat rai ro, Ngugc lai, ngudi ndm gitt mot danh muc da dang cic tri phiéu va cé phiéu d6i dién véi it rai ro hon vi ho chi cé mot phan nhé trong méi cong ty. Cac quy tong hé thyc hién vigc da dang héa dé dang. Chi ‘v6i vai trim dé la, mt ngudi cé thé mua cé phan trong quy tuong hé va mdt c4ch gidn tiép anh ta tré thanh chi sé hitu mét phan hoc la cha ng cia hang tram céng ty én. Déi véi dich vu nay, cdng ty diéu hanh quy twong hé thu phi cdc c6 déng, thudng 1a khong 0,5 dén 2 phan tram trén khdi tai sin mdi nam. Uu diém thit hai cia cdc cong ty quy tuong hé 1a phan vén tuong hé giup nhiing ngudi binh thudng tigp can cdc ky ning cha nhiing ngudi quan ly quy chuyén nghiép. Cac nha quan ly cita hau hét cdc quy tuong hé quan tam ky luong én su phat trién va trién vong cita céc cong ty ma ho mua cé phiéu. Nhiing nha quan ly nay mua cé phiéu ciia cdc cong ty ma ho thay cé Idi trong tudng lai va ban c6 phiéu cita cdc cOng ty cé trién vong kém hon. Su quan ly chuyén nghiép cé thé lam gia tang thu gi kiém dugc cia quy twong hé tit khoan tién tiét kiém cita c6 dong. Tuy nhién, cdc nha kinh té hoc tai chinh thuéng hoai nghi vé lp ludn thi hai nay. Véi hang ngin nha quan ly chuyén nghiép chi ¥ ky dén trién vong cia ting cOng ty, gid cua cé phiéu thuéng phan anh tét gid tri thutc cita cong ty. Két qua 1a, rit khé dé “danh bai thi trudng” bang cach mua cé phiéu tét va ban cé phiéu x4u. Thuc té, cdc quy tuong hé duigc goi la cdc quy chi s6, cic quy ma thyc hién mua tat ca cdc c6 phiéu trong mot chi s6 chting khodn nhét dinh, thyc hién tét hon mét chut trén mtic trung binh so véi cdc quy tuong hé tan dung Igi thé vé c4c nha quan ly chuyén nghiép véi cdc giao dich chii dng. Gidi thich cho thanh qua vugt trOi cia cdc quy chi s6 1a cdc quy nay gidt cdc chi phi thdp bang cach gidm thiéu mua ban va khong thué muén cdc nha quan ly chuyén nghiép. TOM TAT Nén kinh té Hoa Ky 6 sy da dang I6n cita cdc dinh ché tai chinh. Ngoai thi trugng trai phiéu, thj trudng c6 phiéu, cdc ngin hang va cdc quf tung hé con cé cdc quy hudu tri, céc cong doan tin dung, cac cong ty bao hiém, va tham chia cho vay nang 1ai 6 dja phuiong. Nhiing dinh ché nay khac nhau 6 nhiéu cach thifc. Tay nhién, khi phan tich vai tro vi m6 cia hé théng tai chinh, quan trong la phai cht ¥ dén sui tuiong déng cita cdc dinh ché nay hon la cdc khdc biét gitia ching, Céc dinh ché tai chinh nay, tat cd phuc vu cho cing myc tiéu: huéng cdc nguén luc cia nguéi tiét kim dén tay nhiing ngudi vay. KIEMTRA NHANH: Cé phiu [a gi? Trdi phiéu la gi? Ching khéc nhau nhv thé'ndo? Ching giéng nhau nhu’ thé nao?(CHUONG 13 TIET KieM, BAU TU VAHE THONG TAICHINH 295 Khiing hodng tai chinh Vao nm 2008 va 2009, nénknh té Hoa Kj va mat 6 nénkinh tin khdctrn kp thé gd tr qua Khing hhodng ti chin vi dn én sy thod du trong hoat Te Waray cung vd chu von vay cin bing tang jel) 112008) dlalen.600tj Ola, 3. ating ng _vén vay in bing, chuyén. C4u v6n vay sé khong thay déi vi su thay d6i thué khong anh hudng tric tigp lén sé tién nhiing ngudi vay muén vay tai bat ky mtic lai suat nao. ‘Thtt hai, dung cung sé dich chuyén theo hung nao? Vi tiét kiém sé bj d4nh | thué nhe hon theo luat thué hién hanh, cdc h6 gia dinh sé tang tiét kiém bang cdch tiéu ding it hon tit thu nhap cla ho. Cac hd gia dinh sé sit dung tiét kiém tang thém dé gia ting khodn tién giti trong ngin hing hodc mua tréi phiéu. Nguén cung vin vay sé ting lén, va duéng cung sé dich chuyén sang phai ttt $1 sang S2 nhu trong Hinh 2. Cudi ciing, chting ta c6 thé so sanh can bang ban dau va can bing méi. Trong hinh, cung von vay ting lim gidm lai suat ti 5 phan tram xuéng con 4 phan tram. Lai suat thap hon lam ting ligng cu vén vay ti 1.200 ty d6 la lén 1.600 ty dé la. Tiic Ia, suf dich chuyén dudng cung lam di chuyén cén bang thi truémg doc theo duéng cu. Véi chi phi di vay thép hon, cc h6 gia dinh va doanh nghiép cé dong, co di vay nhiéu hon dé tai tr cho cdc khoan dau tu lén hon. Do dé, néu cdi cach cdc ludt thué khuyén khich tiét kiém nhiéu hon, két qud sé la mitc lai sudt th'p hon va déu tu cao hon. Phan tich vé anh huidng cita vigc gia ting tiét kiém nay dugc chap nhan rong rai trong nhiing nha kinh té, tuy nhién van cé it su déng thuan vé loai thué nao nén dugc thay déi, Nhiéu nha kinh t8 ang h6 cai céch thué nhim gia tang tiét kigm dé thiic dy dau tu va ting truéng, Tuy nhién, nhiing nha kinh té khdc hoai nghi vé nhiing thay déi thué nay sé anh hudng nhu thé nao, nhiéu hay it Ién tiét kiém quéc gia, Nhiing sy hoai nghi nay cing nghi ng@ tinh cong bing cia cdc cdi | cach duigc dé xudt. Ho lp luan ring, trong nhiéu trudng hgp, loi ich cia viéc thay d6i thué sé tich lay cha yéu cho ngudi gidu, nhiing ngudi it cin giam thué nat. | Chinh sdch thit 2: Khuyén khich dau tu Gid sit Quéc h@i thong qua cai cach thué gidp lam cho dau tu tro nén hap dan hon. Vé thyc chit, day la diéu Quéc h6i da lam khi thong qua quy dinh hodn thué | dau tu, duigc 4p dung cho ting thoi ky. Quy dinh hoan thué dau tv 4p dung nhing(CHUONG 13 TIET KIEM, DAU TU VA HE THONG TAI CHINH 303 Hinh 3 Khuyén khich déu tu Fam gia ting cu vn vay Néuvigc thing quakhodn wu i thué dau tw khuyén Khich cic Ong ty du tunhiéu hon, cu vé Wn vay sé gating Két qua sust cin bing sting v i sut ao han sé khuyén Khich tit ibm. Do 46 ki du’ng cu vn vay dich chuyén tt, ang, suit cin bing ting ti 5 phén ‘tim lén 6 phén trim v3 cin bang cung cdu von vay tang tit 1.200%) d6lalén .400t)la, Stn oy uu dai vé thué cho céc cong ty xay dying nha may méi hoc mua mdy méc thiét bi mdi. Hay xem anh huéng cita cai cach thué nay lén thj trudng von vay, dugc minh hoa 6 Hinh 3. Du tién, luat nay anh hudng lén cung hoac céu? Vi quy dinh hoan thué ddu tu Ap dung cho cac cng ty vay va dau tu vao v6n méi, quy dinh nay sé lam thay dé6i dau tu tai bat ky mtc lai suat nao do dé lam thay déi céu vé vén vay. Nguigc lai, vi quy dinh hodn thué dau tu khong anh hudng dén ligng tiét kiém cia cdc hé gia dinh tai bat ky mitc lai sudt ndo, nén khéng anh hung dén cung vén vay. ‘Thit hai, dudng cdu sé thay d6i theo huéng nao? Vi cic céng ty cb dong co dé tang dau tu tai bat ky mtic lai sudt nao, higng cdu vén vay sé ting én tai bat ky miic lai suat nao cho trudéc. Do dé, dudng céu von vay sé dich chuyén sang phai, ttic dich chuyén dung D, sang duéng Dz trong hinh vé. Thit ba, xem xét cin bing thay d6i nhu thé nao. Trong Hinh 3, cfu vén vay tang lam tang lai suat tit 5 phan tram lén 6 phan tram, va lai sudt cao hon dén lugt né gia ting lugng cung von vay tit 1.200 ty d6 la lén 1.400 ty dé la, khi cdc hd gia dinh phan ting bing cdch tang long tiét kiém. Viéc thay déi trong hinh vi hd gia dinh dug thé hién & day 1A su di chuyén doc theo duéng cung. Do dé, néu cdi cach cita ludt thué khuyén khich ddu tu nhiéu hon, két qua la lai sudt sé tang lén va Lugng tiét kiém sé nhiéu hon. Chinh sch thi3: Tham hut va thang du ngan sach chinh phi Mot cha dé muén thud cia tranh luan chinh trj [A tinh trang ngan sdch cita chinh pha. Nhé lai ring tham hut ngan sich la chi tiéu chinh phd vugt mitc téng thu thug, Chinh phi: tai tro cho thm hut ngan sach bing céch vay trén thi trudng tréi phiéu, vva sy tich Ity céc khodn vay cita chinh phi trong qué khut duigc goi la ng chinh pha, ‘Thang du ngén séch, mitc vigt cia t6ng thu thué so véi chi tiéu chinh phi, cé thé duigc sit dung dé hoan tra m6t s6 khoan ng cia chinh phi. Néu chi tiéu chinh phi chinh x4c bing véi t6ng thu thué, chinh phit cb ngén sdch can bang.304 PHAN V NENKINH TE THUC TRONG DAI HAN, | i chinh phi chi iu nhigu ho tng thu thu, Két qua thm hut nin sich am gdm Hinh 4 tit fm qubc ia. Nguén cng vin vay gi, val sus cin Bing tng ln. Do 6, i chinh phi i vay tito cho tham hut ns chin phi lin tc gla in Anh huéng cia doanh nghigp trong vic di vay dt tro du tu 0 dy khi dung cung ich chuyénsang «thm hut ngan sch tnt, sangS, suai ng tg ph tan phn lung ang Iuongcu va lt. 2004) d6lanuingcon 800%) da. isa cg, ‘him tn 2. Limting bacecnbleg. ° a0 = Sa Veavey Gast) 3. gi ag vin yc og ‘Thi tudng tugng ring chinh phi khéi d4u voi ngin sdch cin bing, va sau dé, vi cét gidm thué hodc la chi tigu gia ting, bat déu din dén tham hut ngan sdch. Chiing ta cé thé phan tich cdc anh huéng cia tham hut ngan sach bang cach thyc hién ba budc phan tich thi truéng vén vay dugc minh hoa trong Hinh 4. Dau tién, duiéng nao dich chuyén khi chinh phi bat dau tham hut ngan sch? hd lai ring tiét kigm quéc gia - nguén cung von vay - dugc cu thinh tt tiét | kim tu nhan va tiét kim chinh phi. Su thay déi trong can bing ngan séch chinh | phi thé hién su thay déi trong tiét kiém chinh phi, do 46 lam thay 46i trong nguén cung vén vay. Vi thim hut ngan sdch kh6ng anh hudng dén higng von ma hé gia dinh va doanh nghiép muén vay dé tai trg cho dau tu tai bat ky mc lai suat cho trudc nao, né khéng lam thay d6i duéng c4u von vay. ‘Thit hai, duiéng cung dich chuyén theo huiéng nao? Khi chinh pha tham hyt | ngfn sdch, tiét kiém chinh phi la s6 am, va diéu nay lam gidm tiét kiém quéc gia. ‘N6i cdch khdc, khi chinh phi vay mugn dé tai trg cho tham hut cia minh, né lam gidm cung vén vay sin c6 dé tai trg cho dau tu béi ho gia dinh va doanh nghiép. Do 46, tham hut ngan sich lam dich chuyén dung cung v6n vay sang trai ti S; sang S, nhu duigc thé hién trong Hinh 4. ‘Thit ba, chiing ta cé thé so sénh can bing ban déu va cin bing mdi. Trong hinh, khi tham hut ngén séch lam gidm cung vén vay, lai sudt tang ti 5 phan tram Jén 6 phan trim. Mic lai sudt cao nay, sau dé lam thay déi hinh vi cia hé gia dinh va doanh nghigp tham gia trén thj trudng, Dac biét, cfu vin vay khong duge Khuyén khich do lai sudt cao hon. ft hé gia dinh mua nha méi, va it doanh nghiép xy duing nha may mdi, Sy gidm sit dau tu do chinh phi di vay dugc goi la hién(CHUONG 13 TIET KIEM, DAU TU VA HE THONG TAI CHINH 305, tugng ln At! va duge thé hién trong hinh bang sv di chuyén doc theo duéng céu tit lugng cu 1.200 ty d6 la von vay xuéng con 800 ty dé la. Cé nghia a, khi chinh phii vay dé tai trg cho tham hut ngan sdch, chinh phi lin at nhitng ngudi vay tu nhan dang cé ging tai trg cho dau tu ciia ho. Do dé, bai hoc co ban nhat vé tham hut ngan sach rit ra duge tii cdc anh hung cita né Jén cung va cau vén vay: Khi chinh phis lam gidm tiét kiém quéc gia bdi tham hut ngan sdch, lai sudt tang va dau tu gidm. Vi dau tu cé vai trd quan trong cho ting trudng kinh té trong dai han, tham hut ngan sch chinh pha lam gidm t6c ting truéng cia nén kinh té. ‘Ching ta cé thé hdi: Tai sao tham hut ngan sdch anh huéng dén cung von vay, chit khong phai la cu vn vay? Rot cudc, chinh pha sé phai tai tro tham hut ngan sdch bang viéc ban trai phiéu, do dé tang vay tii khu vuc tu nhan. Tai sao tang vay mugn ti chinh phi lai dich chuyén dudng cung, trong khi tang vay mugn tit nhiing nha dau tu tu nhan lai dich chuyén duéng cdu? Dé tra 1di cau héi nay, chting ta can phai xem xét chinh x4c hon ¥ nghia cla “von vay”. ‘Trong mé hinh dugc trinh bay 6 day, thuat nga “vin vay” cé nghia la dong ngu6n luc san cé dé tai tro cho ddu tu tu nhan; do dé, tham hut ngan sach chinh phii lam gidm nguén cung vén vay. Néu, thay vao d6, ching ta dinh nghia thuat ngit “v6n vay” cé nghia la dong nguén luc san cé tit tiét kiém tu nhan, theo 46 tham hut ngan séch chinh phi sé lam ting c4u chit khong phai giém cung. Thay déi trong viéc gidi thich thuat ngi sé gay ra thay d6i ngit nghia trong c4ch ching ta mé ta mé hinh, tuy nhién nhiing m4u chét tit phan tich la gidng nhau: Trong cé hai trudng hgp, tham hut ngan séch lam ting lai sudt, do dé lin at nhiing ngudi vay tu nhan vén dya vao thi trudng tai chinh dé tai tro cho cdc du An dau tu cia ho. Bay gid khi da hiéu tac dng ciia tham hut ngan sdch, chting ta c6 thé quay tro Iai phan tich va thay ring thing du ngan séch chinh phi cé cdc tac dong ngugc lai. Khi thu thué nhiéu hon [A chi tiéu, chinh pha ding khoan thang du dé hoan tra mét sé khoan ng hién c6. Thing dui ngin séch nay hay con goi la tiét kigm chinh phi, déng gép vao trong tiét kigm quéc gia. Do d6, thang du ngan sdch lam tang nguén cung vén vay, gidm lai sudt va Khuyén khich dau tu. Dau tu cao hon, nghia la tich lay v6n nhiéu hon va ting trudng kinh té nhanh hon. Lich sing cia chinh phu Hoa Ky Chinh phi: Hoa Kj ng bao nhiéu? Cau tra ldi thay d6i ding ké theo thdi gian, Hinh 5 chi ra ng cia chinh quyén lién bang Hoa Ky duigc biéu thj bang phén tram GDP cita Hoa Kj. Né cho théy ng chinh phi dao dong tit 0 phan tram 8 nim 1836 len dén 107 phn trim cia GDP vio nim 1945, Tinh trang cita ty Ié ng/GDP IA m6t trong nhiing thuéc do vé nhiing gi dang xy ra vdi tai chinh cia chinh pha. Béi vi GDP la thudc do tung d6i cita co $6 2. Hign tugng lan at: sy gidm sit cba dav tu’ do chinh phi di vay.306 PHAN V NEN KINH TE THUC TRONG DAI HAN Nahin ihn rc Hinh ols Chtiutong thal gan chin tanh élén quan nila ting ing iH kétrongngcia chinhphi. ecka cle plo Hoa Wy US pm faa US epee fom ey," a Ppa iron ed is Pn tr ciao? 0% ° a ee ee ee ee) tinh thué cia chinh phi, ty 1 ng/GDP gidm chi ra ring ng chinh pha dang thu hep so voi kha ning ting thu thué cia chinh phi. Diéu niy cho thy chinh pha, trong mot ngit nghia nao dé, dang sng trong kha ning cia minh. Ngugc lai, ty 1é ng/GDP gia ting nghia la ng chinh phi dang ting lén tuong d6i so véi kha nang tang thu thué, Né thudng dugc hiéu theo nghfa ld chinh séch tai khéa - chi tiéu chinh phi va thué - khong thé duy tri mai 6 mttc hién tai. Trong suét lich sit, nguyén nhan chinh cita céc thay déi trong ng chinh pha 1a chién tranh. Khi chién tranh xay ra, chi tiéu cho quéc phong ting lén dang ké dé trd tién Iuvong cho nhiing ngudi linh va trang thiét bi quan sy. Thué d6i khi cing tang lén tuy nhién théng thung ting it hon phan ting cia chi tiéu. Két qua 14 thm hut ngén sdch va gia ting ng chinh phi. Khi chién tranh keét thic, chi tiéu chinh phi gidm xuéng, va ty 1é ng/GDP ciing bat du giam xudng. Cé hai ly do dé tin tuéng rang chinh sich vay ng dé tai trg cho chién tranh a phi hgp. Thi nhat, né cho phép chinh phi git thué sudt 6n dinh theo thi gian. Khéng cé tai tro bang ng, thué sudt sé phai ting lén nhanh chéng trong suét chién tranh, va do dé sé dan dén suy gidm dang ké trong hiéu qua kinh té. ‘Thtt hai, ti trg cho chién tranh bang vay ng gidp dich chuyén mot phan chi phi chién tranh cho thé hé sau, nhing ngudi sé phai tr ng cho chinh phi. Diéu nay duige cho 1a mt phan phéi génh nang cong bing cho thé hé tugng lai, thé hé thy hudng lgi ich c6 duige tit mOt thé hé phdi chién déu dé chong lai ké xam luge nude ngoai,(CHUONG 13 TIET KIEM, DAU TU VA HE THONG TAI CHINH 307 Mot sy’ gia tang Ién clia ng chinh pha ma khéng thé gidi thich bing chién tranh la su gia ting x4y ra bat déu vao khoang nim 1980. Khi t6ng théng Ronald Reagan nhim chtic nam 1981, dng da cam két mét chinh phi tinh gon va thué thap hon, Tuy nhién, éng nhan thy ring viéc cit gidm chi tiéu chinh phi: gap nhiéu khé khan chinh trj hon so véi viéc cat giam thué. Chinh diéu nay da khéi déu cho mét thdi ky tham hut ngn sdch Ién khéng chi kéo dai trong thdi gian tai chtic ciia Reagan ma con kéo dai nhiéu nam sau d6. Két qua la, ng chinh phi tang tii 26 phn trim GDP vao nam 1980 lén 50 phan tram GDP vao nam 1993. Nhu ching ta da phan tich truéc 46, tham hut ngan sich chinh phi lam giam tiét kigm quéc gia, gidm déu tu va gidm ting truéng kinh té dai han, va dé chinh xac la ly do vigc tang ng chinh phi trong suét nhiing nim 1980 lam nhiéu nha kinh té va cdc nha chinh sach lo lang. Khi Bill Clinton chuyén dén Phong Bau Duc vao nam 1993 thi viéc gidm tham hut ngan sdch 1a myc tiéu quan trong déu tién. Twong ty nhu vay khi dang Cong Hoa ném quyén kiém sodt Quéc héi vao nam 1995, vigc gidm tham hut ngin séch duigc dat lén hang déu trong chuong trinh nghj sy cia ho, Ca hai né lyc nay lam giam dang ké quy mé cia tham hut ngan sdch chinh phi, va ngan sdch cuéi ciing da chuyén thanh thang du. Vao cudi nhiing nim 1990, ty 1é ng/GDP dang gidm xuéng. Ty lé ng/GDP bat dau ting tré lai trong suédt nhiing nim dau cia téng théng George W. Bush, khi ngan sdch tit thing du chuyén sang tham hut. Cé ba ly do cho sti thay d6i nay. Dau tién, téng théng Bush ky nhiéu sic lénh cat giam mot s6 loai thué quan trong ma Ong ta da hia trong chién dich tranh cit t6ng théng vao n&m 2000, Thit hai, vio nim 2001, nén kinh té trai qua giai doan suy thodi (vic gidm sut trong hoat dong kinh té), khién t6ng thu thué giam va chi tiéu chinh pha tang. Thu ba, viéc chi tiéu cho an ninh quéc gia sau cudc tn cong ngay 11 thang 9 n&m 2001 va hau qua chién tranh 6 Iraq va Afghanistan lam gia ting chi tiéu chinh phi. Viec tang that su ding ké cia ty 1é ng/GDP bat déu vao nim 2008, khi nén kinh té trdi qua khing hodng tai chinh va suy thodi kinh té sau (chi dé nay sé duc thao luan day dit trong nhiing chuong ké tiép). Suy thodi kinh té tu dong gia ting tham hut ngin séch, va nhiéu bién phdp chinh sdch dugc thong qua béi chinh quyén Bush va Obama nhim chéng suy thodi kinh té lim gidm téng thu thué va tang chi tiéu chinh phi nhiéu hon. Vao nam 2009 va 2010, tham hut ngan s4ch cia chinh phi lién bang la khoang 10 phan tram GDP, mic tham hut lén nhat ké tit Chién tranh Thé gidi thu II. Vay mugn dé tai tro cho nhitng tham hut nay din dén gia ting Ién trong ty 1é ng/GDP dugc thé hién trong hinh. Viéc dua ngan sach lién bang quay tré lai con dung bén vitng hoic gidm ty Ié ng/GDP la mé6t trong nhiing thach thitc to én vé chinh sch ma nhiing thé hé lam chinh sch tuong lai phai d6i mat. my KIEM TRA NHANH: Néu nhiéu nguéi My chép nhén “séng cho hém nay”. Céch tiép cén cugc sdng nay sé anh huéng thé nao dén tiét kiém, du tu va lai suit?308 PHAN V NENKINH TE THUC TRONG DAI HAN a ‘KET LUAN “Khdng cé ngudi vay ciing nhu khéng cé ngudi cho vay,’ Polonius khuyén con trai trong tc phdm Hamlet cita Shakespeare. Néu nhu ai cing theo léi khuyén nay, thi chuong nay la khong cdn thiét. Chi mét sé it cdc nha kinh té déng y v6i Polonius. Trong nén kinh té cita ching, ta, moi ngudi thudng vay va cho vay vi nhiing ly do xc ding. Vao mot ngay nao dé ban cé thé di vay dé khéi nghiép kinh doanh hodc mua nha. Va moi ngudi cé thé cho ban vay véi hy vong rang tién lai ma ban sé tra cho phép ho nghi huu | nhan ha hon. Hé théng tai chinh cé nhiém vy phéi hgp tat cd céc hoat dng cho vay va di vay. Nhin chung, cdc thi tring ti chinh gidng nhu céc thi truéng khéc trong nén kinh té. Gid cia von vay ~ lai sudt - bj chi ph6i bai céc lyc cung va cu ging nhu cc loai gid khac trong nén kinh té, Va chiing ta c6 thé phan tich céc dich chuyén cung hoic cu trong céc thj trudng tai chinh nhui ching ta phan tich trong c4c thi trudng khéc. Mt trong Mudi Nguyén ly cita Kinh téhoc dugc gidi thigu 6 Chuong 1 cdc thi trudng théng thudng la cach t6t nhdt dé t6 chiic cdc hogt dong kinh té. Nguyén ly nay ciing 4p dung cho céc thi trudng tai chinh. Khi cdc thi trong tai chinh mang cung va cu vén vay dén can bang, chiing gidip phn bé cdc nguén Iiic khan hiém cia nén kinh té dén noi sit dung hiéu qua nhat. Tuy nhién, vé dic thi, cdc thj truéng tai chinh la dic biét, Cac thi trudng tai chinh, khong giéng nhu héu hét cdc thj trudng khdc, ching dam nhiém vai tro quan trong cita viéc lién két hién tai va tuong lai. Nhiing ngudi muén cung von | vay - nhiing nguéi tiét kiém - lam nhu vay vi ho muén chuyén mét s6 thu nhap hién tai thanh stic mua tuong lai. Nhiing nguoi cé nhu céu vén vay - nhiing ngudi di vay — lam nhu vy vi ho muén dau tu hém nay dé cé thém vén trong tuong lai cho vigc san xudt hang héa va dich vu. Do dé, cdc thi truéng tai chinh hoat dong higu qua khong chi quan trong cho thé hé hién tai ma con cho céc thé hé tuong lai nhiing ngudi sé thita ké va thy huéng céc loi ich. Fn : ee — paints : | | + Hé théng tai chinh Hoa Ky dugc cau thanh tii nhiéu loai dinh ché tai chinh, nhu thj truding tréi phiéu, thj truéng cé phiéu, ngin hang va cdc quy tong hi. Tat cd nhiing dinh ché nay hoat dong nhim huéng cdc nguén Ic cha ho gia dinh muén tiét ki¢m mot phén thu nhap cia ho, dén céc hd gia dinh va cic doanh nghiép muén vay. + Cac déng nhit thiic ké ton thu nhap quéc gia cho thay mét sé méi lién hé quan trong giila cdc bién s6 kinh té vi mé. Dac biét, d6i vdi nén kinh té dong, tiét ki¢m quéc gia phai bang voi d4u tu. Céc dinh ché tai chinh la co ché ma thong qua dé nén kinh té két n6i tiét kiém cha ngudi nay véi dau tu cha ngudi khac,CHUONG 13 TIET KIEM, BAU TU VA HE THONG TAICHINH 309 + Lai swat duige xéc dinh béi cung va cu vén vay. Cung vn vay xudt phat tii cc hé gia dinh muén tiét kigm mét phan thu nhép cita ho dé cho vay. Céu vén vay xudt phat tii cdc hé gia dinh va doanh nghiép muén vay dé dau tu. Dé phan tich bat ky chinh séch hay sy kién nao anh huéng dén lai sudt, nhat thiét phai xem xét né anh hudng dén cung va c4u vn vay nhu thé nao. © Tiét kiém quéc gia bing véi tiét kiém tu nhan cong véi tiét kigém chinh phi. Tham hyt ngan sdch thé hién tiét kiém chinh pha am; do dé, lam giam tit kiém quéc gia va gidm cung von vay sin cé dé tai trg dau tu. Khi tham hut ngan séch chinh phi ln at d4u tu, né lam gidm tang truéng nang sudt va GDP. ee a [KHAI NIEM THEN CHOT | Hé théng tai chinh financial system ‘Thi trudng tai chinh financial markets Trai phiéu bond C6 phiéu stock Cac trung gian tai chinh financial intermediaries Quy tuong hé mutual fund Tiét kiém quéc gia (tiét kiém) national saving ‘Tiét kiém tu nhan private saving Tiét kiém chinh phi public saving ‘Thang dut ngan séch budget surplus ‘Tham hut ngan séch budget deficit ‘Thi trudng vn vay market for loanable funds Lan at crowding out CAU HOI ON TAP 1. Tai sao vigc da dang héa danh myc cé phiéu va trai phiéu lai quan trong voi ngudi sé hitu ching? Loai hin nao cia dinh ché tai chinh giup cho viéc da dang héa dé dang hon? 2. Vai tro cia hé théng tii chinh a gi? Ké tén va mé td hai thj trudng thudc hé th6ng tai chinh cia nén kinh té Hoa Ky. Ké tén va mé t& hai trung gian thi chinh, 3. Dau tu la gi? Né cé méi lién hé thé nao véi tiét kiém quéc gia? 4. Tiétkigm quéc gia la gi? Tiét ki¢m tu nhan Ia gi? Tiét kiém chinh phi la git Ba bign s6 nay c6 méi lién hé nhu thé nao?310 PHAN V NEN KINH TE THUC TRONG DAI HAN 5. Tham hut ngan séch cita chinh phi la gi? N6 anh hudng dén lai sudt, dau tu va tang trudng kinh té nhu thé nao? 6. Mé ta sy thay déi cia luat thué cé thé gitp lam tang tiét kiém tu nhan. Néu chinh sch nay dug thuc thi, né anh huéng nhu thé nao dén thi trudng von vay? ‘BAI TAP VA UNG DUNG 1. Nhiéu cong nhan nam gid s6 lvgng lén cé phiéu dugc phat hanh béi cong ty ma ho lam viéc. Tai sao ban cho ring cdc cong ty nay khuyén khich hanh vi nay? Tai sao mot ngudi cé thé khong muén nam gitia c6 phiéu cia cong ty ma ho lam vigc? 2. Déi v6i mdi cap sau day, tréi phiéu ndo ma ban kj vong duigc tra lai sudt cao hon? Giai thich. a. Tréi phiéu cia chinh phi Hoa Ky hoic trai phiéu cia chinh pha Dong Au. b. Trai phiéu dugc hoan tra vén géc trong nim 2015 hoac tréi phiéu dug hoan tra vén géc trong nam 2040 c. Trai phiéu cita Coca-Cola hodc tréi phiéu tit cong ty phan mém ma ban dang lam viéc trong garage nha minh. d. Trdi phiéu phat hanh béi chinh phi lién bang hoac la trai phiéu phat hanh béi chinh quyén bang New York . Giai thich su khc biét gitta tiét kigm va dau tu dugc dinh nghia béi cac nha kinh té vi mé. Cac truéng hgp nao sau day dai dién cho tiét kiém? Dau tu? Giai thich? a. Gia dinh ban vay thé chap va mua m6t ngéi nha mdi. b. Ban sit dung 200 dé la tién wong cita ban dé mua c6 phiéu cia AT&T. c. Ban cing phong cita ban kiém dugc 100 dé la va giti né vao trong tai khodn cia c6 dy 6 ngén hang. d. Ban di vay 1.000 dé la tit ngan hang dé mua xe hoi ding cho viéc phan phéi banh pizza. Cac nha kinh té 6 Funlandia, mét nén kinh té déng, thu thap théng tin sau yé nén kinh té cho mét nam cy thé: Y=10.000 C=6.000 T=1.500 G=1.700 Cac nha kinh té cing udc lugng ham dau tu nhu sau: T= 3.300 - 100 r, trong dé r 14 lai sudt thyc cia nén kinh té, duc biéu thi bang phan tram. Tinh tiét kigm tu nhan, tiét kiém chinh phi, tiét kiém quéc gia, dau tu, va lai suat thyc can bang. » =CHUONG 13 TIET KIEM, DAU TU VA HE THONG TAICHINH 311 5. Gia sit GDP 1a 8 nghin ty dé la, thué la 1,5 nghin ty dé la, tiét kiém tu nhan 140,5 nghin ty d6 la, va tiét kiém chinh phi 1A 0,2 nghin ty dé la. Gia stt day 1a nén kinh té d6ng, tinh todn tiéu ding, chi tiéu chinh pha, tiét kigm quéc gia va dau tu. Cé ba sinh vién mdi ngu6i tiét kiém 1.000 dé la. Méi ngudi cé co hoi déu tu trong dé ho cé thé dau tu lén dén 2.000 dé la. Day 1a suat sinh Igi cita cdc dy an dau tu cha sinh vién. a Harry 5 phan tram Ron 8 phan tram Hermione 20 phan tram Néu di vay va cho vay 1a bj cém, mdi sinh vién chi stt dung tiét kiém cita minh dé tai trg cho chinh dy 4n dau tu cia minh, thi mdi sinh vién sau mét nam sé nhan bao nhiéu khi dy An cita hg sinh loi? . Bay gid gia stt trudng hoc cha ho mé ra mét thi truéng vén vay trong d6 cac sinh vién cé thé di vay va cho vay lan nhau tai mic lai sudt la r. Diéu gisé quyét dinh mét sinh vien sé chon tré thanh ngudi vay hay 1A ngudi cho vay trong thi truéng nay? .. Trong s6 ba sinh vien nay, lung cung vén vay va ligng céu von vay tai miic lai sudt 7 phan tram [A bao nhiéu? Tai mtic 10 phén tram thi sao? d. Tai mic lai sudt nao thi truéng vén vay gidia ba sinh vién nay sé cin bing? Tai mitc lai sudt nay, sinh vién nao sé vay, va sinh vien nao sé cho vay? e. Tai mtic lai suat can bang, mdi sinh vién sau mét nam cé bao nhiéu sau khi céc dy én nay tra phan thu Igi va céc khodn vay duigc thanh toan? So sdnh cdc cau tra 1di cha ban véi tinh huéng trong Cau (a). Ai cé Igi tit viéc t6n tai thj truéng vén vay - ngudi di vay hay ngudi cho vay? Cé ai bj thiét khong? . Gia sit rang Intel dang xem xét viéc x4y dung mét nha may san xuat con chip méi. a. Gid sit Intel cdn vay tién trén thj trudng trai phiéu, tai sao viéc gia ting lai sudt anh hung dén quyét dinh cita Intel vé vigc cé hay khong xay dung nhi may? b. Néu Intel cé di vén cia minh dé tai trg cho viéc x4y nha méy méi ma khéng di vay, thi viéc gia ting lai sudt van sé anh hudng dén quyét dinh cé xay nha may nia hay khong? Giai thich. 8. Chuong nay giai thich rang dau tu cé thé dugc gia tang bing ca hai céch: gidm thué trén tiét kiém tu nhan va giam tham hut ngan sdch chinh pha. a. Tai sao vic thuic hién ca hai chinh sch nay tai cing mot théi diém 1a khé khan? b. Ban sé can biét diéu gi vé tiét kiém tu nhan dé phan xét xem cai nao trong hai chinh sdch nay sé a chinh sch higu qua hon dé gia tang dau tu? p> a 9 N312. PHAN V NEN KINH TE THUC TRONG DAI HAN 9. Gia sit nm t6i chinh phi vay thém 20 ty dé la so véi nim nay. a. Sit dung d6 thi cung va cau dé phan tich chinh séch nay? Lai suat tang hay giam? b. Diéu gi xay ra d6i v6i dau tu? Voi tiét kiém tu nhan? V6i tiét kiém chinh phi? V6i tiét kiém quéc gia? So sanh quy mé cia nhiing su thay d6i nay v6i quy mé 20 ty dé la vay thém cita chinh phi. c. D6 co gin cung vn vay anh huéng thé ndo dén quy mé cia nhing su thay d6i nay? d. D6 co gian cdu vén vay anh hung thé nao dén quy mé cia nhiing st thay d6i nay? e. Gia sit cdc hé gia dinh tin ring vay mugn cia chinh phi Ién hon ngay nay cing ham y rang thué sé cao hon trong tuong lai dé tra ng. Niém tin nay sé tac dong dén tiét kiém tu nhan va cung von vay hién nay nhu thé nao? Né cé lam tng hay gidm cdc anh huéng ma ban thao luan 6 Cau (a) va (b) khong? . Vao mia hé nam 2010, Quéc héi théng qua mét cudc cai cach tai chinh sau rong dé ngin ngita cic cudc khiing hoang kinh té nhu nam 2008-2009. Xét dén nhiing kha nang sau: a. Gia sit, bing c4ch yéu céu cdc cong ty tuan thi: nghiém ngit c4c quy dinh, dy luat nay lam tang chi phi dau tu. Trén m6t dé thi dugc dat ten cdc truc r6 rang, thé hién cdc két qua cia du luat nay lén thi truéng von vay. Xéc dinh ré ring cdc thay déi cita lai sudt cn bang va mitc tiét kiém va dau tu. Cac téc dong cita dy luat nay lén tang trudng kinh té dai han la gi? b. Gia sit, mat khdc nhé vao viéc thong qua diéu chinh hiéu qua thi truong tai chinh, dy ludt nay lam gia tang niém tin cia ngudi tiét kiém trong hé théng tai chinh. Thé hién cdc két qua cia chinh sach trong tinh huéng nay trén mot dé thi méi, chi ¥ dén cdc thay déi cia lai sudt can bang, miic tiét kiém va dau tu. Mot lan nifa danh gid cdc tac dong nay lén tang truéng dai han. Dé biét thém thong tin vé chit dé cita chuong nay, hay ghé thim website cia ching t0i tai www.cengage.com/international dé xem thém bai tap, ting dung, vi dy, cc bai kiém tra tryc tuyén va cdc noi dung khac.