You are on page 1of 12

ISAKHIWO SOHLELO LWESIFUNDO

ULWAZI LWEMISEBENZI NGOKULANDELANA

Igama Lesikole: Dloko High School

Igama nesibongo somfundi: Thabani Majozi

Ibanga: 10

Isifundo : IsiZulu Ulimi Lwasekhaya

Isihloko : Amagama achazayo emshweni: Isichasiso

Okuqukethwe: Lawa amagama achaza uSobizo emshweni: Iziphawulo


nezibaluli

Ikhasi likaThafuzwe: Ikhasi 48

Ubude besikhathi besifundo: 30

IZINHLOSO NGQANGI: Abafundi kufanele bazi amagama achazayo nezinhlobo


zawo.

Abafundi kufanele bakwazi ukuhlonza amagama achazayo emshweni kanye


nomsebenzi wawo emshweni.

IZINHLOSO ZESIFUNDO:

ULWAZI AMAKHONO AMAGUGU/ISIMO


Abafundi kufanele Abafundi kufanele bakwazi Abafundi kufanele
bazuze ulwazi kanye ukwenza okulandelayo: bazuze amagugu kanye
nokuqonda nezimo ezihambelana
okulandelayo: nokuphakamisa izinga
lolimi:

Yini amagama Ukubona amagama Ukuncoma ulimi


achazayo. Izinhlobo achazayo emshweni ngendlela olusebenze
zawo. nomsebenzi wawo ngalo.
emshweni.

1
Izindlela/Amasu Okufundisa:

Indlela yokuxoxisana kwekilasi lonke/kwasekilasini; ukuxoxisana kwamaqembu;


ukuxoxisana ngababili ,ukubonisana; umbuzo nezimpendulo; ukudlala.

Imithombo/Izinsiza kufundisa.: Izithombe kanye nezinto ezibonakalazo


njenamapeni, ibhodlela, ibhokisi.

1. Isingeniso:
Abafundi basobheka esithombeni esingenzansi/esinamathelisiwe ekhasini…..bese
bebalula abakubonayo:

Indlela yokuxoxisana izosetshenziswa kubalulwa izinto ezisesithombeni/etafuleni


likathisha.

2
Izimpendulo ezilindelekile:

Ibhokisi lobisi, ibhodlela, amapeni , ibhokisi elibomvu, amabhodlela amade


namafishane njalo njalo.

Uthisha: Bafundi, akeniqagule isihloko sesifundo sanamuhla.

Izimpendulo ezilidelekile: Ukuxoxisana, ukubhalwa kwendaba echazayo/elandayo,


ukukhangisa, ukuchaza amagama.

Thisha: Yebo bafundi isihloko sethu namuhla “Isichasiso”.

Ekupheleni kwesifundo kufanele nazi lokhu okulandelayo:

Siyini isichasiso

Izingxenyye zesichasiso

Izakhi zesibaluli nesiphawulo.

Ukubhalwa kwezivumelwano neziqu.

Ukuhlonza isichasiso emishweni.

2. UKUTHUTHUKA/UKUTHUTHUKISWA KWESIFUNDO
Isinyathelo 1: Siyini isichasiso?

Asibheke futhi isithombe/izinto ezisetafuleni likathisha sizibalule:

3
Izimpendulo ezilindelekile: Ibhodlela elinsundu

Ibhokisi eliluhlaza

Amapeni amaningi.

Isichasiso yigama eliyingxenye yenkulumo elichaza kabanzi ngebizo noma

ngesabizwana (uSobizo) emshweni.

Zine izingcezu zenkulumo ezingena ngaphansi kwesichasiso okuyilezi

Ezilandelayo

1. Isiphawulo:

2. Isibaluli

3. Ongumnini

4. Inani
4
Kulesisifundo sizobheka izingcezu ezimbili kuphela. (Isiphawulo nesibaluli).

Isinyathelo: 2 Isiphawulo.

Uthisha uzosebenzisa isithombe futhi nokuxoxisana:

Ake sichaze/sikhulume ngalelibhodlela:

Impendulo elindelekile: Ibhokisi/ibhokisi elikhulu.

Ibhodlela elide.

Ibhokisi elihle.

Yini isiphawulo?

5
• Njengoba sishilo ngaphambili ukuthi isiphawulo singena ngaphansi

kwesichasiso okusho ukuthi naso sichaza usobizo (ibizo nesabizwano )

emshweni.

• Zimbili izingxenye ezakha isiphawulo. Ngezinye izindlela isiphawulo


sinezakhi ezimbili:

Bafundi fundani lemisho elandelayo nebhekisise amagama abhalwe

ngokwehlukile.
Izibonelo:
Umfana omkhulu udlala ibhola.

Izindwangu ezintsha ziyathandeka.



• Izivumelwano sesiphawulo

• izibonelo: (omu-) (eziN-)



• Iziqu sesiphawulo
izibonelo: (-khulu) (-sha)

Zimbalwa iziqu zesiphawulo:

1.Eziphikisanayo:

• -khulu, -ncane

• -fushane/-fishane, -de;

• -sha; -dala;

-bi, -hle

2 Esibuzayo nesibalayo:

• -ngaki? : esibuzayo

• -ningi

• -bili

• -thathu

• -ne

6
• -hlanu

Umsebenzi weziphawulo emshweni.

 Iziphawulo zenza umsebenzi wokuchaza emshweni

Izibonelo:
:
Bafundi ake sifunde lezizibonelo ezilandelayo.
1. Ubaba uthenge ibhokisi elikhulu lobisi.
2. Le nkomo inobisi oluningi.
3. Umfana omude uyashesha.

Umsebenzi wabafundi ekilasini

Phendulani iphepha elibhoziwe edesikini elinesifundo sokuqondisisa ebesisenza.

Xoxisanani ngamaqoqo.

Fundani izigaba ezimbili bese nidwebela iziphawulo ezinhalnu.

Isinyathelo: 3 Isibaluli

Yisho izingxenye ezine zesichasiso: Isiphawulo, Isibaluli, Inani , Ongumnini.

Ake sibheke futhi isithombe sethu siphinde sibalule izinto ezisesithombeni.

7
Isibaluli:

Isibaluli njengaso isiphawulo singena ngaphansi kwesichasiso senza umsebenzi

wokuchaza uSobizo emshweni. (ibizo nesabizwana)

Njengaso isiphawulo sakhiwa izingxenye ezimbili kumbe izakhi.


Bafundi asifunde lemisho elandelayo bese uqagula izivumelwano neziqu
zesibaluli.

Izibonelo:
Ingane eluhlaza kangaka ivelaphi?

Indoda eqotho iyathandeka.


Izivumelwano zesibaluli

izibonelo: (elu-) (e-)

8
Iziqu zesibaluli

izibonelo: (-hlaza) (-qotho)

Iziqu zesibaluli zemvelo

• -qotho, -qatha, -ngcono, -ngaka, -mnandi


Yonke imibala ingena ngaphansi kwesibaluli:

• -mhlophe

• -mnyama

• -bomvu
neminye imibala.

Yini umsebenzi wezibaluli emshweni?

Umsebenzi wezibaluli emshweni:

Izibaluli zenza umsebenzi wokuchaza emshweni .

Nazi izibonelo ngezansi


1. Umfundi oqotho uyathandeka.
2. Izingane zesikole zigqoka izicathulo ezimnyama.
3. Ngidle inyama emnandi izolo.

Umsebenzi wasekilasini.
Xoxisanani ngababili nenze umsebenzi olandelayo:
Edesikini thathani isifundo sokuqondisisa nibheke isigaba sesithathu bese
nitomula izibaluli nibhale nezakhi zesibaluli.

Isinyathelo 4.

Ukusebenza kweziqu zesiphawulo nezesibaluli emshweni.

Ukuze iziqu zesiphawulo nezesibaluli zisebenze ngendlela enomqondo emshweni

kudingeka ukuba kuphongozwe izivumelwano kuzo. Ngeke zakwazi ukusebenza

9
ngaphandle kwalezi zingxenyana ezingasekuqaleni emshweni/egameni/engxenyeni.

Izibonelo:

1. Isigaba esifushane. 2. Imisho emibili.

• A) esi- (esifushane) & emi- (emibili) (Iisvumelwano)

• Iziqu kulemisho: -fushane kanye no -bili

NB: (Izivumelwano zesiphawulo)

• Qaphela: ukwakheka kwezivumelwano zesiphawulo nezesibaluli

kuyafana kwehluka lapho kunomankankane bayabulawa

ezivumelwaneni zesiphawulo.

Nazi izibonelo ngezansi

• Izivumelwano zesiphawulo Izivumelwano zesibaluli


omu-(-khulu) o-(-qotho)
eziN-(dala) ezi-(mnandi)

3 UKUQINISA NOMA UKUGXILISA ISIFUNDO/ISIPHETHO


Lona umsebenzi umfundi azowenza ngayedwana ekilasini.
Thatha isifundo sokuqondisisa edesikini , Funda izigaba ezintathu.
Tomula iziphawulo ezintathu kanye nezibaluli ezintathu.
Bhala izingxenye zazo.
3.1 Umsebenzi wasekhaya:
Thola iphephandaba .
Khetha indaba lapho ozohlonza khona iziphawulo nezibaluli. (5 iziphawulo & 5
Izibaluli)
Sika lesosiqeshana unamathisele ebhukwini lakho lokubhalela.
Dwebela iziqu.
Zibhale ebhukwini lakho iziqu ozidwebele.
Yakha imisho eminye ngalezoziqu zesibaluli nesiphawulo.

10
Izimpendule uzibhale ngenzansi kwesiqeshana sendaba.

4. Imibuzo Ehleliwe

(Imibuzo ehleliwe yesifundo ingabhalwa ephepheni eliseceleni noma ngaphakathi


kulelo lesifundo. Khumbula ukuthi umbuzo kufanele kube olula, ophakathi kanye
nolukhuni. Bheka indlela ka(Blooms Taxonomy ukwenza imibuzo).

5. UKUHLOLA
(Uhlola kanjani uma izinhloso zesifundo kanye nezokufunda sezizuziwe. Lokhu
okulandelayo kufanele kungene):

5.1.Uhlobo lokuhlola:

Iphrojethi/umsebenzi wsekilasini/wasekhaya, ukuhlolana kontanga ngokuthula


ngomlomo (Bheka kuCAPS document.

6. Ukwandisa/Ukwenza ngcono
Lona umsebenzi wabafundi abaqeda isikhathi singakapheli.

Fundani isifundo sokuqondisisa, ikhasi 154 nibheke ukusebenza kweziphawulo


nezibaluli emishweni. Tomulani ezintathu zesiphawulo Kanye nezintathu zesibaluli.

OKUNGABHEKWA:

(Izincwadi ezibhaliwe/(websites ebhekiwe noma esetshenzisiwe ukulungiselela


isifundo). Amaphephandaba.

11
12

You might also like