Translator: Mehmet Sıddık Dilek

Reviewer: ronya bewran

hablas espanol?parlez-vous français?

Go hûn bêjin ''sî'' û ''oui'' xuyaye hûn bi îngîlîzî temaşe dikin.

Belkî bexte we heye hûn ji wek geleka bi duzimanî bin

Li nik bi hesanî gerandina dine û bê binnivîs temaşekirina filma,

duzimanî û pirzimanî tê wateya ku mêjiye te

ji miroven yekziman cudatir xuya dike û dişixule.

Aya bi rastî wateya zanîna zimanekî çi ye?

Zîrekiya ziman bi du hêle aktîf, peyivandin-nivîsandin

û bi du hêle pasîf guhdarkirin-xwendin tê pivan

Harmonîya di navbera du zimane de

zîrekîya di çûn û hatina di navbera her du zimane de ye.

Zanîn û bikaranîna zimanen gelek duzimaniya

ji hev cuda ye.

Giredayî rewşa wa û çawa hînî her zimanî bûna.

Di be sê cur e.

Wek mînak em li Gabriella meze kin.

Hê du salî malbata wê ji Peru koçî amerika kir.

Wek duziamniya pêkhatî

Gabriella bi hev re bi du zimana mezin bû,

bi têne konseptekê re,

hînî spanyolî û îngilîzî bû,

û dinyaya dora xwe nas kir.

Birayê we deh salî dibe ku duzimaniya wî bi koordine be,

bi du konseptî şixulî.

Li dibistanê hînî îngilizî bû

di heman demê de li malê bi spanyolî peyivî.

Di dawiye de dê û bavên gabriella duzimaniya wan behtir giredayî ye.

Lewra wan zimanê duyemîn

bi reya zimanê zikmakî hîn bûn.

Heye ev her sê cure duzimanî karin terî wan bikin

ji xeynî devoka wan.

Belkî yekî ji rêzê fem neke cudahiye.

Xebatên zanistî li ser mêjî,

hinek nîşan dan xuya kirin

ku çawa duzimanî bandore li ser mêjî dike.

Baş tê zanîn ku nîvê mêjî ye çepê serdest e

di mantik û analîtîke de.

Nîvê rastê jî bo hest û civakî serdesttir e.

Ev veqetandin ne tam misoger ê.

Wexta ku mirov mezin dibin

bi wext re alîbûn jî peş dikeve.

Ji vir hîpotezêk girîng derdikeve.

Li gor vê teorîye

zarok pir hesantir hînî ziman dibin.

Lewra guherîbûn di mêjîye wan de

dihele ku her du alî mêjîyê xwe bo ziman bi kar bînin.

Halbûkî mêjîye mezina,alîyek têne bo ziman dişixule,

bi giştî alîye çep e.

Ku ev rast be,hînbûna ziman di zarokîtiye de

hest û cîvakî jî dide mirov.

Xebatên dawî nîşan dikin

mirovên kû mezinahîya xwe de hînî zimanê duyemîn bûyî,

hindiktir hestîyarî û behtir mantiqî nezîkî

mijarê di zimanê xwe ye duyemîn dibin,

li gorî zimanê zikmakî.

Ji bilî ku hûn kengî hînî zimanê duyemîn bûne

pirzimanî guhertinên girîng çê dike di mêjî de.

Hinek ji wan eşkere ne,

mînak behtir alava grî

ku tê de behtîrîn noron û sînapsê mêjî hene

û mêjî behtir aktîf e, dema ku zimanê duyemîn dişuxile.

Tiştekî din bo mirovên duzimanî jî,

nexweşiye wek alzheimer û demans 5 sal

dereng dibînin.

Fikra ku hişmendî ji duzimaniya sûd digire

behtir texmîn e.

Lê li gor pîsorê kevin ne wisa bû.

Berî 1960'î dihat gotin duzimanî peşkeftina zarokan

hedika dike û nebaş e.

Çunkî zarok dijwarî dikişînin di navbera du zimanan de.

ew fikir jî texmîn bû.

Lê xebatên dawî nîşan dikin

di nav zarokên duzimanî de hinek xeletî behtir in,

di azmûnê zimanî de.

Lê da xuya kirin pedivîbûna çûn û hatina nav zimanan de

vê herema mêjî xurttir dike.

Ev herema mêjî karê wek çareserkirina pirsgireka,

guhertina peywiran

û wexta bal vêdanê de zanyarîye din qut dike.

Belkî duzimanî mejî zîrektir neke,

lê tenduristîye,aktîfbûna mejî zede dike.

Zarokîya xwe de hûn ne pirzimanî bin jî

tu carî ne derenge ku hînî zimanekî din bibin.

Hûn he jî dikarin hînî ''hello,hola,bonjour'' bibin.

Çunkî mijar mêjî be, hindik xebat gelek rê dimeşe.

[werger: Xulamê Mîr]