ELEKTRISCHE TREINEN IN DE ! HEMI ey KATALOGUS 1982 somDe spoorwegen hebben zonder meer een grote rol gespeeld in de ontwikkeling van de moderne beschaving. Védrdat de stoomlocomotief, die op een ijzeren spoorwegbean liep, in het begin van de 19° ecuw werd geintroduceerd, was het paard of het lasidier het enige vervoermiddel voor passagiers en voor goederen. Deze methode was op zijn zachtst uitgedrukt langzaam en onzeker. Een geindustrialiseerde economie eist snelle en regelmatige verbindingen. Het is dus vrijwel zeker dat de oniwikkeling van de moderne industriéle maatschappij haast onmogelijk geweest zou zijn zonder het succes van de spoorwegen, DE PIONIERS De introduktie van de spoorwegen en vervolgens hun ontwikkeling kan in de geschiedenis teruggevoerd worden tot het ontsiaan van een eenvoudig idee: de uitvinding van metalen wielen met flenzen. Deze uitvinding maakte het mogelijk om de wielen op een vaste baan te laten lopen die uit evenwijdig lopende staven bestaat. In feite word dit principe reeds in de achtste eeuw ontwikkeld en eeuwen Jang was dierenkracht de enige vorm van aandrijving. Het ontstaan van de spoorwegen zoals wij ze vandaag kennen, kan teruggevoerd worden tot een aantal pioniers die tussen 1609 en 1800 verspreid over heel Europa werkten. Het begin van de ontginning van steenkool op grote schaal was een aansporing voor de pioniers. Wagons werden gebruikt om grondstoffen van de kolenmijn naar een dichtbijziind punt te vervoeren waar het in grotere vrachtwagens werd geladen en naar het binnenland of naar zechavens werd getransporteerd. DE OPKOMST VAN DE STOOMENERGIE De eerste spoorweg in Nederland werd tussen Amsterdam en Haarlem reeds in 1839 geopend. Vanwege de dichte bevolking en de korte afstanden, contwikkelde zich al gauw een regelmatig personen Het pionierswerk werd gedaan door een groot aantal Kloine particuliere maatschappijen, maar deze werden langzamerhand samengesmolten, zodat er in de jaren dertig maar twee maatschappijen bestonden: één was particulier en de ander staatseigendom. In 1938 smolten ook deze twee maatschappijen samen en vormden de door de Staat bestuurde Nederlandse Spoorwegen oftewel N.S. In het begin waren veel locomotieven in Nederland van Engelse makelij. Beyer Peacock was de belangrijkste leverancier. In Nederland werden de spoorwegen al gauw geélektrificeerd. Elektrische trekkracht werd reeds in 1908 ingevoerd en de eerste geélektrificeerde hoofdlijn, met luchtkabels van 1500 volt gelijkstroom, werd in de jeren twintig voltooid, Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog was een groot gedeelte van de Nederlandse Spoorwegen am helemaal vernield en moest op grote schaal herbouwd worden. Veel spoorlijnen ‘werden geélektrificeerd en dieseldriftkracht werd ook op grote schaal ingevoerd. Zo werd in 1958 het Nederlandse spoorwegnet het eerste op het vasteland van Europa dat alle stoomlocomotieven verving. HET ZOEKEN NAAR DRIFERACHT In de jonge jaren van de spoorwegen was stoom de enige drijfkracht. De pioniers hadden nooit verwacht dat de drijfkracht van de stoomlocomotief over de vele jaren zover ontwikkeld zou worden. De snelheid en de kracht van de stoomlocomotief namen ice. Groot Britannié houdt het record van 126 mijl per uur, gevestigd door Sir Nigel Greslev's gestroomlijnde Mallard. De Verenigde Staten hadden locomotieven die 570 ton wogen en 18000 ton zware eristreinen konden trekken. Stoomlocomotieven konden voor bijna alle doeleinden gebruikt worden. Wearom ziin ze dan in zoveel gebieden verdwenen? Er zijnhiervoor zowel economische als maatscheppelifke redenen. De diesel en de elektrische locomotieven aijn duurder dan hun voorganger, maar ze zijn langer bruikbaar. Een stoomlocomotie! moot tedere dag naar het depot voor controle. Als het vaur vit is, duurt het lang om het opmieuw aan te maken en de stoomketel zover te verhitten dat men genoeg stoomkracht verkeljat dat de locometiet kan rijden, De diesel rangeerlocomotie! echter kan 24 uur per dag gedurende een hele week worden gebruikt, zonder dat hij voor controle near het depot moet. Er zijn dus minder diesel-en elektrische locomotieven nodig omdat deze vaker gebruikt kunnen worden. Bovendien kunnen 2i} een hogere gemiddelde nelheid handhaven dan stomlocomotieven en kunnen dus ook personen- en goederentreinen trekken. Het onvermijdelijke vuil en roet dat door de stoomlocomotief wordt opgegooid, is vanuit social ‘cogpunt vandaag de dag onacceptabel geworden, Jammer genoeg schijnen de dagen van de stoomlocomotief bijna overal ter wereld geteld te zijn. TREIN VEILIGHEID In de jonge jaren van de spoorwegen waren seinen niet nodig. In die tijd lag de gemiddelde snelheid lager en waren de ladingen kleiner. Toen de gemiddelde snelheid steeg, wat in het voordeel van de spoorwegen was, ontstond er een nadeel: de wrijving tussen het wiel en de rail verminderde. Treinen konden niet snel stoppen. Het spoorwegverkeer nam toe en er waren zoveel treinen dat er gevaar op botsingen onistond, dus meest er iets gedaan worden om de machinisten te wastschuwen. (Om deze moeilijkheden te voorkomen werden er éeinen ingevoerd, voornamelijk de elektrische telearaat. De allereerste gestandaardiseerde seinen waren het type met de «draaitafol» on het type met de dwarslat, dat in een horizontale stand «gevaar» en in vertikale stand evellig» betekende, en als de arm een hoek van 45° vormt, betekende het «voorzichtigheide. Nu zijn deze seinen echter vervangen door gekleurde lichtseinen die geregeld worden door de stroom van de spoorwegbaan DE TOEKOMST In de afgelopen 180 jaar beleeiden de Spoorwegen perioden van populariteit, bloel, verval, en herstel. Het magische element van de stalen wielen op de stalen rails gaat nog steeds op, wat bewezen wordt door de hedendaagse toename van het treinverkeer. Spoorwegingenieurs denken al aan de toekomst wanneer treinen vanzelf zullen rijden. De gebrutkelijke stalen sporen zullen vervangen worden door een nieuw type rails en hier wordt al aan gewerkt In Frankrijk is een nieuwe spoorlijn aangelead. tussen Parijs en Lyon (480km lang) waar vanai oktober 1981 de treinen met een topsnelheid van 260 km per uur zullen rijden. In Duitsland, Italié en Polen worden nieuwe lijnen gebouwd voor een top van 200kma/h en in Engeland rijden snelle dieseltreinen op bestaande lijnen ook al voor een groot deel met die hoge snelheid. Nieuwe ontwikkelingen zijn de zweeftreinen, die door elektromagnetische krachten worden ‘opgetild’ en door diezelfde krachten worden geleid langs een betonnen balk die weinig meer weg heeft van een rail. Maar vanwege het geleidingsprincipe wordt dit zweeftuig door iedereen toch een ‘trein’ genoemd. Het zal nog wel even duren voordat, we ‘awevend’ kunnen ‘sporen'! Het schijnt dat de Hoovertrein, die met cen vaart van bijna 500 km per uur op betonnen balken zal rijden, het vervoer van de toekomst zal zijn. Zelfs als de rails en de wielen vervangen worden door balken en luchtkussens is, het zeker dat de spoorwegen nog heel lang zullen blijven bestaan, tot vreugde van bewonderaars over de hele wereld. INHOUD pagina Geschiedenis van de spoorwegen 2+3 Hema komplete sets 4tim7 Locomotieven, rijtuigen Bum Wagons 10t/m 11 Accessoires 12v/m13 Aanleggen van banen 14415 ‘Aiwerken van de baan 16+17 Rail 18 Spoorbaan bouwplannen 19¢/m 20DE IDEALE BEGINSET ies, en 1 aansluitrail. Locomotief met licht, radio en tv on personenrijtuigen, locomotief en schaal 1:87 HO transformator met KEN uitgangen voor trein-en wi 1. wissels) inclu: hte rails en catalogus.Locomotief met licht radio stoomlocomotief met tender, go tankw COMBITREIN rere econo ar wagons clusief veilige te laar (voor14 1601 Rangeerlocon type 169. Lenge 110 mm Se 1544 1518 Twee-assig 1° klas lokaalir Deutsche Bundesbahn. Lengte 149 mm 1544 1 “12,75 1544 1503 Rijtuig i sland: wegen Lengte 253 mm, 1. 14,75 1544 1518 Twee-as Deutsche Bundes f1. 12,751544 1610 Diesellocomotief van de Engelse Spoorwegen fl. 43,75 SSS ee | 1544 1608 Twee-assige stoomlocomotief met tender. Lengte 207 mm. fi 46,75 1544 1515 Restauratierijtuig von de Wagon-Lits, voormalig Pullmanrijtuig. Lengte 220 mm. f. 14,75 1844515 Pallmenrijuig I" Has ven de Wagons-Li Lengte 220 mm. 1 14,75 ey MET LOH 5 ne @ jons-Lits. Lengte 220 mma, 11.14,75 fanse spoorwegen. 11.32,75, 0 van de fl. 56,7510 LS SALE ET 1544 1425 ESSO ketelwagen voor het transport van minerale olién en bijprodukten - Lengte 116 mm. £.7,75 1844 1425 Silowagen van de Fran’ Lengte 118 mm. ‘onderneming OMYA. 1. 7,75 1544 1425 Platte open goederenwagen met remmershuisje en beladen met containers 1.7.75 1544 1425 Twee-assige kiepwagen van d spoorwagen. Lengte 92mm. EEaSeeeerer ens Died Ts 1844 1426 Containerwagen INCONTRANS en HAPAG: LLOYD. Lengte 168 mm. 11.8,75 1844 1426 Platte containerwagen met containers. Lengte 169 mm 1.8.75 1544 1426 Goederenwagen met inschuifbare zijwanden en dak. Lengte 131 mm. 1. 8,75, 1544 1426 Vier-assige koelwage Lengte 160 mm, 1544 1406 Twee-assige open goederenwagen. Lengte volgens V.L.C. normen: 1.775 121mm. 778 a= Sas E EERE OEE 1544 1408 Twee-assige Zweedse koolwagen CARLSBERG. 1544 1406 Twee-assige gesloten goederenwagen. Lengle f. 7,75 121 mm. 417,75n Bers SoS ee Te EY 1544 1424 Twee-assige goederen wagen, type Fb-u. 11.875 gosderenwagon van de Duitse 18,75 1544 1443 Ti 1544 1443 Duitse autoiransport wagon. Lengte 260 mm. vloeibaar m 11. 14,75 1 14,75 1544 1448 Tion-assige wagon voor zware transporten 1544 1450 Platte wagon met kraansteun en vierassige beladen met een Philips transformator. Lengte 220 mm ‘wagon met kraan van de Frat porwegen, fl. 20,75 fl 14,752 #1 12,75 1544 1299 Wagon voor het vervoer van bulzen met 1544 1298 Mechanische draaibrug met automatische automatische lossing en losplatform 11. 13,75 treinstop. 1. 16,75 1544 1901 Vrachtauto met 2 aanhangers voor het vervoer van wagons. fl 24,75, 1544 1306 Dubbelwerkend lichtsein op loopk: automatische doorgang. De trein stopt bij ro spoorbomen blijven gesloten bij het 1544 1290 Station icht stopt de trein bij het passeren van de trei 1 29,751544 1910 WasinstallHet aanleggen van de bacn ‘Men legt ean spoarbaan aan om met do treinon eon 29 realistizch mogelik sift te borelkon. Daarvoor sila verscillonde ondordolon ‘Gemaakt om de beste reulialen te verkiigen en u 20 de teer van bet techie trinverkeer te laten beleven. Uw fantasie kunt y de vrij loop lan, Sis base mocten we ervan witgaan dat er nen teciniich praktische baan onistaat die qua ganieg volcoot aan bopaalde Voorwaarden van geometrle ed, Ben bean moe! alld, zonder ie rae t= buigen cl te lorceren, worden aangelagd (ab 5) De Basis van het syateem is de evenmnidighesd, verkregen door 2 railsaron op constanto afstand van elas, dio do wilbasis vormen, Slzmede do vorbinding door wlavels en kraisiagen fuseen twos, Baanvekcen, Ale onderdelen en benodigdheden voor een epoorbaan worden van te ‘oren bestudeerd waarbir het witgangspunt het "paralel lopen” behouden ‘noes bijyen. De alsand die daar is sangehouden bedzaagt 71 mm, Zpwel op de techie stukzen alsin de gebegen stukken. (afb, 5) Een voorboeld om dat te verklarent lea! ont (alb. 6) bokijten waar een tantal wisels in asngebracht in eon groot sation met res sparen. In het imiddea ain fwoo iruteingon. (echts en links 15441247 on 19441246) on fen 36" bruising (12441248). Om de alstand van 71 mm te bebouden, 1 fet nea de estundige Eegrippentehanteren, en dan Komen we tte Conclusa dat het niet lop Het is dan onvermielif om oon compensateral te Gebraikon on wel (rechts on links) om moeilizhedon fe voorkoren, en Sore wisely meet recitse dan linkee wasole (12441281 on 18441200), [aterop dat de wielbasie van de twee contrale sporen 142 mm la, dat le precios het dubbele Om twee concontriache cirkels to knjgen moe! men bogen met cen ‘verschillende radius gobrulkon, In het eysteom zijn twee typen van bogen esp met 36" (360 mun rechthookige opening) 15441121 en 20° (43) mm Fechthookige opening) 15841130 (ab. 7). Alb. 7 Bosiscirkols in het systoom: “1b gebogen rails 1544112! goven con ‘oirkol” van 720 mm diameter. — 12 gobogen reils 15441130 goven eon "grofeciske!” mot oon diameter | van 882 mem De elektrische aansluiting van de baan. en ander 2eer belangrijk punt bij do aanlog van een mintatuurbaan is aanalulting van het elakrizche toebehoren en de voeding voor het riiden fet do tromion. Bebalve dat wore hot qoheol relistisch by Juste B&diening van de baan en da julsto melheid van de treinen on de vele egeliveden om to ongeren et voorl op veheld zonder. eateperingen) HEMA maakt cen complete baen mogelile door gen grootaantal Denodigdheden, met bediening "op astand” precies als bi het rooted Afb. 5 Een aanta! typeche samenslellingen van rails: Deze schema’ zin ole voorbeeld gosteld bi) het canleggan van meer uilgebreide bonen, Let er ‘op dot de cstand tuseen de rails, zowel op dle rechile geceelien cls in de Bogen steeds 71mm is. Mot 10 rails 18441121 krijgt u een cirkol ven 720 mm. Mot 12 raile 1441130 wordt do clrkal 862 ma) Do alitandtussen de twee bogen (431 de grote en 260 mm de bleine) 1671 tam wat voldoet ean ons beginse). Be'e figuur: hiorvoor ie nodia de kruiing van 96° (15441248) dle cotrespondeert mot do gobogen tale 16441121 (alb. 8), Dubbel spoor met twee wissels (oon linkse en cen rechtso). Het is nodig fsen "compensatieral” te gebruiken, dt weer om de gewoncio afstand to ‘eilgen (afb. 2). Hot meetlundig eysteem is zo precies dat elk van de gebogen tals 222 sum lang is, wat Gezelide longle le als van do rechto rail ne. 15441120, ‘De ingang van een slotion: Een aantel wisels en kruisingen vorm! een harmontach gehee! bij hel passeren van de twee sparen nocr de zee sporen dio ia het station bijeen sin gebracht, Atb. 8 Ben 8:fguur, 18 gebogen rolls nr. 15447121 zi nodig plus een keulsiag wan 38°. 15441208. Wissel. Voor het vooden van eon elekrische viseol maakt w gebruik van d ‘wiseolaansluting op de traf. De wise most worden bediend via oe speciale schakelaat (at. 15441284) welke ven capacitelt heett voor bet Bedionen van 2 wistes, Wij adviseren eveneens gebruik te maken ver ‘oon verdeaiploat voor het bedienen vin maerdore wiasel. (art. 18441282) BEDIENING VAN DOOD-SPOOR MET WISSEL(S). Hot te noodzakelik 2 ‘erechillende stroomeireuita te ereéren één in wiseel- en één in Selitstrom. Het wiselstroomeitcuit dient woor de wissls) en het Selikstroomeireuit voor a, Afb. 9 De “compensotierol": Als w bij het leqgen van wissels voor dubbel sooor ie ofstand van 71 mm wit eanhoucen, moet u een compensatieral gebruiken, de ervear zorgt dat deze alstond beret wordt Er tin tee ras: — rechtor 15441133 spoorvorming voor rechtor wisels 15441241 en isaaiza. — linker 15441132 spoorvorming voor linker wissels 15441240 en ‘saaizeo.15441284 wisselichakeloar voor de Bediening van twoe wise. Voor he beienen var meordere wisols hn! u feo of ‘moordere schakeizars oan elkoar koppelen. 1.675 15441287 Verdeelploat met zeven aansluitingen. Als ‘mor yanuil een voedingspunl mocrdere anslitingen wens dan kan dit via deze verdeeipiaa! fl. 6,75 cbreking bij een daodspoor d.mn-v. jepbrekerrall (or. 16441138). Dose wordt bediend mot con schakelaar ev TS441284, Ein schokelaar kan vier ‘onderbrekert De wisselschakelaar De wissolschakelanr (nr. 15481284) is bedosld voor het bedienan “op aictand”. Er alia vor knopjoe: por wisel hobl u at wee nedig, dus eon wiselachakelaar 18441284 gsc voor bet beionan ven wee Het \soleren van baangedeelten. fm een renulast te kriigon dat tan de werkeliitheid doet denken moet Jet mogeifk min dat op een modelbaan, evenals im het grootbed ‘ecrdere trelnan kunnen silden. We mccten hler echier voorsichtlg moo in, de Yorecillende troinen mocton Kanon vidon zonder clkaar to bhindoren of met eikear te Botton. Ais oon tneliee froin moet passeren of G5 andere rede voorng heel, dan most er mogeliibeden sin om Het gemabielist i dt te doan door middel van gen wissal, bij. con dood spoor ol beter oon dusbel spoor waar do ene tain op do andor Es wachten. Let op dat de Irein die most sloppen geen troom toegevoerd kg! Hot “dodo” epoor. Een gemakkelie voorbeeld van een gelsoleerd baangedeslte is het 2gn ode spoor. Dit is oon alakking van on wiseal met san hel ind een otbiok Herb wordt cen onderbrekerrail nr. 18441135 gebruitt aan het begin van het dode epoot (ab. 20). De onderbrekerrall s verbondon met eon witeelachebelaar 15441264. Br zim dan twee mogeliitheden. Not drukken op hat knople: do rin die de wis x goposnerd bhi amnesty geen sae meer gercord Erg Ale wit tino wat vorder actor tot togon het leetlak gaat, Sil w even op het iSooke drathen 1 ult op het knope: do tri it woor room en au don de inehing ann de ersiormetor wn Goat hf oral woor of, De elecirische aansluiting van de accessoires Als vosienid oven we hie ie Correia stnsling voor de evlomalioche frog Cees aas) de brug geleverde rode fcaieklemmetes worden ter ervenglng van ds boparengeledetlemmties op ines ln rl ch Deze. te sukkon ral worden, ufgaende van de van do tein (eangegoven tet pl ig. 2) ferpeciovelk voor Bishi ds bheg i co ba egeeooe Atb. 19 ‘De wisselschokeloar (or. 15441284) is bedoald voor het bedienen "yp afstand.” Er atin vier knonjes: per wise hat ter twas neciy ds san wisselechakelocr nr 15881284 is geschikt voor het bedienen van twee wot 2) Rehler de laste ielatieall vost u ‘on asnatntra S415) in 3) Op de eanalu slutu de Renslormetor ean, A) Bon extra Selogd tusson de ‘anes on het fansiultpunt op do ‘brug (rede li fig. a , 5) By geslten brug opt de tein. No hot pallete op do brag ethebbon omoeaet (ig. BY en aldus de bbrug te hebben geopend zal ce trein Yanzolf dooriden, Bovenstasnd aanslutschoma geldt in principe foak voor de aanalulting von he! staion met Tiehtsein (15441200) en de overweg met dubbolwerkond liehtsein (18441308), Gescheiden railcircuits Indien u meer dan &én treinstel onathankelie vn elkaat wilt laten ridden diont goscho circuits te maken. Dit kan door geisoloerde raillasies (ort nr. 15441128) gan te brengen. Wel dient sop ale gosabexdon crc een randorator De “verdubbeling van de sporen” et lsoleren is een grote hulp bij hat modelgetrouw dunbel spoct mocten op dezellde wijze als beschreven i} et dodo Spoor Seolatice worden sangebracht maat dan mnesten of 2 iolaioe word ‘itgevoerd. Uiteraard worden er dan ook 2 witeslschakelaars Gebruik die Jeder een spoor van sttoom Yoorzien of stoomiocs zeten Onderhoud In het algemeen zal uw bean nist veel onderhoud vergen, Het kan echier ‘onkoman dt ogra bdo baan odo wien tam So locoms! wi worden waardoot de ten idane do ri zal haperen, Dit problesm kan \rorden opgelos doer 20 ni en dan de bean en de wietis et wal rtf renin os eres Tet vomlopen ven ot motorsche godoolt kan worden voorkomen doct Uw baen alleen op een gladde ondergrond te ploatsen, cus in goen geval op hoogpolig tap e-d. angeren 0,4, Bl ‘tb, 20 = tee == Geitlerd poor vor cen sll. Von nog Ben Pt alice roils goon sroom oanwezig foldat de likerkacp is ingot De locomotiedsfopt dus vanzel zodre hi) op het gesolecrde stu komt Geotsoleerd spoor voor een passerende rein Var naar B i In hot omiinc rosie goon stroom aaniresa toto! de linkerinep werd? ingedrakl. Ook hier kam een ridende tren sanzelf testoRAILS Art 1848 1120 ft rochte rll Buk fl 7,25 Ant. 1844 1195 Stootblokset met tnderbrekingeratl rot canshiting er beat I. 6,25 Art 1544 12 Krulsing 36” lengte 235 mm. por stuk 11.675 Se At. 1544 1199 Gea) Compensatio rail OPSTELLING Ar. 1546 1121 Vi gobegen ral 6 auks Art. 1546 1197 Ul rechto rail met handontioppel rail per kaart f. 6,25 t I ‘An. 1846 1125 72 rechte rail 6 tule, fl 6,25 Art. 1546 1281 lek. wissel rechts 7 ke #1. 13,75 SPOORBAAN Art 1546 1190 V1 geboger Sotuks 17,25 Yoor'oon eirkel van, D860 mam. lin oF 2 nodia, Art 1846 1241 Baad) Hiaeciessel rechis ‘Art 1546 1240 Handieietl links per stuk 118,75 Art 1544 1128 V2 gabogen rail stake. fl. 6,25 2 Aeuerae fests) Aa 15441120 “eta 15441125 15441120 ween 15441120 (cesoden sseat126 15441121 sa ssaar288 >< 15401201 ma ae a agaan247 Sieg tsagrzas pee Thot schema. zien wear 2 ebrutkt worden: ORANIE rechte rai ROOD! iste beht mat aan ameter van 720 mm, BRUIN: Ze bocht met eon dhiameter van 882 mm GROEN: near’ rechts 3d spoor. BLAUW: naar inks albuigond spoor Art 1546.1128 3 stake 1/4 rec weil 3 stake 14 ‘ebogen rail en ‘olatie ral lassen per ar fl. 6,25 ES ne bit Aue cm. 186 90 Se —= — 1 ssuaz0 9 saan 1151209 is) 3 iSeands 3 tans (td so teera9 (we) 82, = (7. \. g~~o=- At Wi )} — Y 7 Juspnoyeqioor ue6uj6izfima6eouqe) Ue “shi ————— i WP —_ \| 1s \\ “eee iE a, =