lie qando apron nga sana cone Sirvteana mena enc sto saci corms, ‘eopeeni ot nos oe oan inl Sceae ‘dire el evtenbgoealsbolaexconpogramane pes Soose stim earn AD VSVM DISCIPVLORVM QVI VIVNTVR FAMILIA ROMANA ROBERTO CARFAGNI Cf. Cicend, Dé dratdre 1, 90. €1160 il @ —# Jill WWWSCHOLALATINAORG = WWW.VIVARIUMNOVUMAT. 38895Roberto Carfagni NOVA EXERCITIA LATINA I AD VSVM DISCIPVLORVM QVI LIBRO CVI INDEX EST FAMILIA ROMANA VIVNTVR dizioni Accademia VIVARIUM. ROMA - ANNO MMXVIIINova exerciria Larina T © Roberto Carfagni 2018, ‘Schola Latina, via Sorbo, 70, 83048 Montella (AV), tala, www.scholalatina.it Opus cdnseripsit Robertus Carfagni Opus recogndvit Thomas Franciscus B6rri ‘Opus in paginas digessit Sergius Scala Imaginés quae in piginis 22, 23, 33, 34 et 37 atque in integumentd inve- hiuntur delineavit Nadia Marano; cBterae ex libro cui index est Familia ‘Romana dépromptae sunt. Integumentum délinedvit Iohannes Capone. Prima sditid: annd 2015. ‘Secunda éditid, Emendita ac pauld aucta: ann 2016, © di questa edizione: Edizioni Accademia Vivarium novum 2018. Sede legale: via don Minzoni, 28, I-83048 Montella (AV). Tel. e fax (+39) 0827 69277. www-vivariumnovum.it cedizioni@vivariumnovum.it ‘Omnia proprietatis ira reservantur. ‘Tutti i diriti sono riservati, — All rights reserved. Impressus in Hungaria Stampato in Ungheria. ~ Printed in Hungary. ISBN 978-88-95611-69-3 F assolutamente vietata la riproduzione totale o par- Zale di questa pubblicazione, anche attraverso foto- opie, cosi come In sua trasmissione sotto qualsiasi forma econ qualunquc mezzo, senza 'autorizzazione Seritta delle Ediziont Accademia Vivarium novum. Stampa: Kapitélis Kft - Debrecen, ‘Ad magistrds discipuldsque Notae i Capitulum primum Capitulum secundum Cpitulum tertium Capitulum quértum Capitulum quintum .. Capitulum sextum Capitulum septimum Capitulum octavum Capitulum nomum 0: Capitulum decimum sn Capitulum dindecimum... Cpitulum duodecimum Capitulum tertium decimum .. Capitulum quartum decimum Capitulum quintum decimum .. Capitulum sextum decimum Capitulum septimum decimum Capitulum duodeviegsimum Capitulum andévieesimum Capitulum vie8simum «000 CCapitulum tinum et vieesimum Capitulum alterum et vieésimum Capitulum vieésimum tertium Capitulum vicésimum quartum CCapitulum vicesimum quintum .. Capitulum vicésimum sextum Capitulum vicésimum septimum Capitulum duodétrteésimum Capitulum dndetricesimum . Capitulum trieésimum Capitulum Gnum et trcesiomum Capitulum alterum et trfeésimum Capitulum triesimum tertium Capitutum tricesimum quartum ..., Capitulum tricesimum quintum Index grammaticus 33 39 43 41 3 59 63 67 B n 81 85 89 93 99 103 107 13 17 121 127 135, 145 149 153 161 1B 7Exercitati intellegendT pridentiam acuit Cf. Cicero, Dé 6ratére I, 20, 90. Ad magistrds discipuldsque Quattuorferé exdcta sunt Ista ex qu quattuordecim annOrum puer Oerbergit libros quibus index est Lingua Latina per sé illdtrata primum ati, in Ttaliae Iyc86, quod dcitur, tune diseipulus. Magister vér® jam pridem factus, eis libros in docends asurpare coepf, qui ut mihi discipuld dlim magnopere profucrunt, ita magistr® nunc prosunt cert8que proderunt. ‘Quae quantaque sintill6rum librorum commoda néms est qui ndn videat, pl rimfque sunt in U5 terrrum orbe qui testi possint sé Oerbergid duce ad auctd- rum intelléctum gradatim pervenisse. Cogitant igtur mihi qudnam mods et gréta met animi sénsa Oerbergid, qut non ita pridem ex hl vitd migriverat,déménstrirem et, ut quondam ille mihi, ego quoque discipulis et magistis prddessem, hunc libellum cOnseribere in men tem vent Erg0 quasi ldsitins Gum abhine annum hace pénsa componere coept, Ocr- bergii sectitus exercitiGrum genera sed etiam, haud igndrdns puerds puellasque variette d&lectT, nova excOgitin, eS praecipué cOnsli6 ut discipulf, in rebus grammaticTs quam saepissimé s& excreent&s, es firmius et, ut ita dleam, rai tus perdiseerent. ‘Huius autem libelli exercitia discipulis perficienda sunt post singula integraque Familiae Romanae capitula lecta, melius quidem si et post exeritia cOnfecta quae ipse Ocrbergius cdnscripsit, aeque e& volomine continentur quod est Exercitia Latina Hic libellus, cui cdnsultd index est Nova exercitia Latina I, n& quis vetera ex- stare obliviscdtur, qualiscumque est, Sergis Thémaeque gratd animo dicatur mcs, ut stepe in vars vitae vicissitidinibus expertus sum, vis, quorum alter sud petit auxilioque effect ut talem habéret speciem, alter vérd maxima dili- gentia benigndique patientia aque alté doctrngeffécit né pra inessent menda, quae, si quae sint, mihi seiticet tnt tribuantar. Eat tandem meus dim, nune vér6 omnium quf voluernt, ibellus studisaeiu- venti profutirus Montellae, dié XVI ménsis Decembris anné MMXIV.- adv. cet. off. oni, dat. del. £,, fem, fut. gen. imp. imperf. ind, inf m., mase, x, neutr abl adverbium cetera confer, cOnferdtur conitinetivus dativus dgclinatio ‘eminioum futiirum genetivus imperdtivus imperfectum masculinum neutrum ndminativus Notae Pp. pagina part participium perf. perfectum pers. persona plar. plaralis plisquamperf. _plsquamperfectum pracs. praeséns sing. singuliris v. vide, videatur voe. vocdtivus 7 idem atque oe ccontrarium < factum ex > fit 4 thema perfeett = thema supint 14,243. pperséna fy UL 2) B) (4) coniugatio 1,1, u,v EEE HEE eee ‘CAPITVLVM PRIMVM Exercitium primum FFluvius singulitis est. Fluvit__ Tnsula est. Insulae pli Oppidim singulivis est. Oppida Singularis: provincia plas: Pras: exemplar singultis Plurals: numer, singuliis: Singulavis: vocabulumy, pli Paras: litera; singularis: Singulitis: imperium, plaralis: 10, Singularis: syilaba; plorais 11, Plorais: capitul; singular: 12 Singulars: pénsum: plas: Exercitium secundum 1. Fluvit (magnus), 2. (Mult) Insulae. 3. (Pauet) oppida 4, Imperium (Romanus). 5 Litterae Graccus) 6. Vocabulum Latinus). 7. Provincia (Romanus) 8. Numerus (magnus), 9. (Mul) exempla, 10. Capitulum (primus). Exercitium tertium ‘Exemplum: Roma in Italid est = Ubi est Roma? / Num Roma in Graecia est? / Estne Roma in Talis? Brundisium in Tali est. = Sicilia insula est. = Britannia nén Tasula parva, sed Tasula magna est. = Hispania in Europa est Hispania et Gallia in Eurdpa sunt. = Gallia provincia Romana est. = 1 2. 3. 4 5 6. cart singulvis latitis ‘fuvius magnus Auvitmagny insula magna ‘nsulae magna ppidum magnum ‘oppida magna num... 65? — ng est ub? in quid?ener ExERETTIA a par 7. Aegyptus nin in Europa, sed in Afticd est. = 8. Tibers fuvius est ‘CAPITVLVM SECVNDVM. 9. In Arabia nn mull, sed pauetfluvi sunt. = 10, Tasculum oppidam Romanum est. = Exercitium primum 1. Nis flvins magnus est. = -Exemplum: Mis: mase ‘mon 12. Sparta oppidum est.= oa ‘Sane 13. Brundisium et Tasculum non in Grae, sed in tala sunt, = 4 pulls: —_ 14, Insula vocabulum Latinum est. 3 capitals — 15.4, p, cnn litterae Graccae, sed litterae Latinae sunt = 3. capital: 5. dominus 6 liber: 11. bert 1. Marcus fils tins) est 2. Aemilia mater "(bert est. 3. Aemilia domina (oultae ancil- la) est. 4, Davus Médusque serv (tus) sunt. 5. In imperi6 Romané magnus numerus Coppida) est. 6. Llus pater est. (iatiayet__ Quintus) et (areas). 7. Syra Daliaque ancillac (Acmitia) sunt 8 Marcus, Quintus Taliaque Hbert (llius) et (Acmilia) sunt 9.Tilius dominus 10. In fami a (mult servi est. (Talus) est magnus numerus 11, Médus nn servus (lalius) est. (Coméius), sedavis, quae, quid est. EXERCITIVM I 12, Aemilia domina st. 13, In Arabia nn magnus, sed parvus numerus (fluvin) est. 14, Numerus. (serv) vyus, sed magnus est. 15, Comélius dominus (multi serv) et. (paucae ancillae) est. 16. Titulus (liber tuus Latinus) est Familia Romana, (Delia) _(Syrague) (Totius) non par- -Exemplum: a lttera Graeca est. Quid est 4? / Num s littera Latina est? / Estne a lttera Graeca? 1, Marcus filius Inlit Aemiliaeque est. 2. Quintus n6n puella, sed puer est. = 3, Syra Daliaque ancillae Aemiliae sun 4, Comélius dominus ROminus est. = 5. In familig Tolit centum servi sunt. = 6, Ilia filia Aemiliae est. 7. Lolius pater Tdliae est. 8, Liberf sunt Marcus, Quintus Tliaqui 9. Tasculum oppidum est. = 10. Tiberis ndn fluvius magnus, sed parvus est. = 1. Aemilia domina ancillarum est. 12. In familia IOUT duo fit et Ona Mia sunt, = 13, Marcus Quintusque flit [ait sunt. = 14, Tilia puella parva est 15, Nilus fluvius est. EXERCITIA LIV (CAPITVLVM TERTIVM Exereitium primum 1. Talia eant 2. Marcus Idli__puls__ 3. lia plor_—yMareusrid___; Quintus Mare__vid__ 4. Quintus Mare___puls_— 5: Tilia Aemili_— voc; Marcus Quint__puls_. 6. Ialius dorm 7. Quintus luli voe_ 8. Falius Quint aud et ven_ 9. Tlius Mare verber__, Exercitium secundum Exemplum: lala / Marcus / pulsat {um Ilia Marcum pulsat? Ilia Marcum non pulsat, Marcus IGliam pulsat. 1. Marcus / Quintus / videt = 2. Aemlia / Talia / voce 3. Ilia / Aemilia/ audit 4, Quintus / Aemilia /interrogat = 5. Marcus / Tolius / verberat Exercitium tertium 1, Mareus Taliam puls__. 2. Quintus Marcum vid__. 3, Iolia Aemili___ndn videt, et e__vocat. 4, Mater fiti___ interrogat. 5. Aemilia: “Quis m___vocat?” 6. Quintus Aemiliae respondet: “Ialia t___vocat”. 7. Aemilia Marcum verber__ . Marcus plorat, quia Aemiliae__ verberat. 9. Tolius puer___ audit. 10, Iotius puer____improb___verberat, 11. Puer probus pary___puell_ nn pulsat. 12. Quintus I0li__“‘n6n pulsat. Exercitium quartum ‘Exemplum: Mateus pulsat, Ilia cantat. = Mareus pulsat Iliam, quae cantat, car.cana qin? qui? quem? audit ddormit interrogat plorat plat respondet et vent verberat viet 1, Quintus videt, Tilia plorat, 2. Ilia vocat, Aemilia venit. = 3. Aemilia audit, Iulia eam vocat. 4, Aemilia interrogat, Quintus respondet. 5, Ilius dormit neque audit, puella plorat. 6. Aemilia verberat, Marcus iam non ridet Exercitium quintum Exemplum: puella Marcus pulsat Tia est quam. Puella quam Marcus pulsat [lia est, 1. est qut improbus pulsat liliam puer = 2. quae cantat est puella Talia 3. puellam vocat Marcus quae Aemiliam verberat 4, Quintum venit et respondet qut interrogat Aemilia, 5, Talium dormit qui vocat Quintus audit neque = 6. jam Mareum ndn dormit Ialius et audit = 7. venit Aemilia et verberat Ialius quem Mareum audit Exercitium sextum 1. Davum Talius vocat. a. QuT sunt servt IaliT? 2. Ilia Aemiliam vocat, b. Quis est pater Quint? 3. Kalium Aemilia vocat. ©. Quis Aemiliam vocat? 4. Quintus Marcum pulsat. 4. Quem Idlius vocat? 5. Dalia Syraque ancillae . Cuius ancillae sunt ‘Aemiliae sunt. ‘Delia Syraque? 6. Iiliae pater est Iau, £ Quem Aemilia vocat? 7. ius est pater Quint. 8. Quis Marcum pulsat? 8, Davus et Medus sunt 1. Cuius pater est lolius? serv lal Exercitium septimum 1. Puella, quae lacta est, 2. Puer qui irtus est non 3. Puer, qut improbus est, puellam 4, Quintus Marcum, qui Tritus et improbus est, 5. lia, quae Aemiliam 6. Quintus, quem Aemilia 7. Tolius, quT Marcum nba neque 8, Tam pater nn dormit et puerum, qui puellam probam pulsat, EXPRCTTIA 1 CAPITVLVM QVARTVM eet Exemplum: IOlius imperat, Acmilia paret, servus / vocat = Iolius: “Servum voca!” Aemilia servum vocat. | Iolius imperat, Davus paret. dominus / salitat = Tolius imperat, Davus paret. respondet = -Iolius imperat, Davus paret.tacet |. Iolius imperat, Davus pare. sacculus / in ménsd pOnit = Tolius imperat, Aemilia pret, baculum / sit = Tolius imperat, Davus paret. pectinia / numerat Tolius imperat, Davus paret. sacculus / stimit = Tilius imperat, Davus paret. disc&dit = Tilius imperat, Aemilia piret. Ilia / voeat = 10, Idlius imperat, Marcus paret, Quintus / audit 11. Tilius imperat, Davus part. MEdus / interrogat 12, Aemilia imperat, Iilius pret, improbus puer / verberat = 13, Aemilia imperat, ancilla paret, venit 14, Marcus imperat, Quintus paret. tacet et discedit = Exercitium secundum Exemplum: Dominus imperat: venit / Davus = Dominus: “Veni, Dave!” 1, Dominus imperat: dominum saldtat /servus = 2. Dominus imperat: tacet et audit / servus 3. Dominus imperat: respondet / servu 4, Dominus imperat: sacculum in m&nsa ponit / Davus 5. Dominus imperat: Médum vocat / Davus 6, Servus imperat: sacculum vacuum videt / dominus = 7. Dominus imperat: nummum sOmit / probus servus = 8, Dominus imperat: disc&dit / servus 9, Marcus imperat: venit / Quintus 10, Marcus imperat: Iiam pulsat / Quintus pact Exempluns: Wius sacculusn sun is mas pont = Davus sacculum ius (: Ili) in méns& videt. |, Tilius pectiniam suam in sacculd pont. = Davus ... videt. impersvus indictivasEXERCITIVM IV [EXERCITIA Ht cuit f 2. Iolius baculum suum in ménsa ponit 3. Ialius librum suum in ménsa ponit. 4. Talius nummum suum in sacculd ponit, = Exercitium quartum -Exemplum: Sacculus Ialit in méns& est ‘Cuius est sacculus? Eius (;10li) est. ilius saeculum, ‘suum in ménsi vide. 1. Baculum Iai in ménsd est. = Cuius ... 2. Pectinia Ili in méns& est. 3. Sacculus Davi in ménsi est. 4, Pectinia Dav7 in saccul6 est. = ‘5. Nummus in sacculd Davi est Ubi est Roma? Ubi habitat Iius? Ubi dormiunt ibert? Ubi sunt rosae Miaque? Ubi est aqua? Ubi est impluvium? Ubjestsacculus Fait? Ubi lia rosas carpit? 9. Ubi Marcus Quintusque rosas pénunt? 10, Ubi est baculum domint? Exercitium secundum Exemplum: Ilia et Acmilia Talia cum Aemilig est. [alia cum ed est 1. Marcus et Quintus 2. servi et ancillae 3. Tilius Ttiagu 4, servi et dominus = 5. Aemitia et ancilla 6. Comélius Ioliusque = Exemplum: Valia Aemiliaque Inlia ab Aemilig discédit, Iulia ab ef discédit, Talia sing Aemilig est. Ilia sine 4 est 7. Marcus Quintusque 8, servTancillacque 9. Syra Datiaque = 10, servi et dominus 11, Aemilia et ancillae 12, Comélius et Filius = Exemplum: \olius / vila Jalius in vill est. Lalius in ef est. Iilius x vill discs- dit. Illus ex 98 dise&ait 13, Ialius / cubiculum =14, Tilia / hortu 15. Marcus et Quintus / peristjlum = 16, Aemilia/ atrium 17. servi cubiculur 18, ancillae / villa Exercitium tertium -Exemplum: Aemilia eum (; lium) voat. 1. Aemilia €6s (: puer___) vocat. 2. Ancillae eam (: domin___) saltant. 3. Haus eum (: Quint__) audit 4, Rosae eam (:Iili__) délectant. 5 Ilia e8s ( ros_) carpi 6. Aemilia eum (: Tili__) amat. 7. Dominus es (: serv___) voeat. 8. Ancillae eam (: puell___) ndn vident. 9. Illus e6s (: numm__) numerat. 10. Davus cum (: saccul___) sit. 11, Davus eam (: pectini__— domint) ndn habet. 12, Puert es (:ros__) in aqua pomunt. Exereitium quartum Exemplum: Divus dominum (: eum) salatat. 1. Talius Aemiliam (¢__) voeat. 2. Dominus serv@s (:__) vocat. 3. Aemilia ancillas (:__) vocat. 4, Davus et Medus dominum (:__) salitant, 5. Mareus Tliam (:__) pulsat 6. Ilia rosas (: _) in hort vide. 7. Ancillae dominam (;__) non audtunt. 8, Servi probi servis (: non acciisant. 9. Pucr? aquam (;__) ex impluvio smut. 10. Puellae puerds (:—_) interrogant. Exereitium quintum Exemplum: I0lius (: is) dominus servOrum est 1. Aemilia ( domina ancillarum est. 2. Tasculum (:___) oppidum ali est. EXERCITIA VEIL Talus (:___) dominus Davi est Médus Davusque (:__) servi Iai sunt, Aemilia (:___) iberdrum miter est, Brundisium et Tasculum (:__) oppida Italiae sunt. Syra et Delia (;__) ancitiae Aemiliae sunt, Marcus Quintusque (:__) Aemiliae ff sunt Acmilia (;__) Syrae domina est. 10. Cometius —_) servoruim dominus es. 11, Brundisium (__) oppidum magnum es. 12. Iilius et Comélius (:__) domint multoram servérum sunt, _Exercitium sextum A -Exemplum: Dominus imperat: veniunt/ servi = Dominus: “Venite, servi!” 1, Dominus imperat: tacent et audiunt / serv 2. Dominus imperat: dominum salitant / servi = 3. Domina imperat: respondent / ancillae = 4, Aemilia imperat: aquam simunt / Marcus et Quintus = 5, Aemilia imperat: rosis in aqua ponunt / puer 6. Servus imperat: dormiunt / puert = 7. Aneillaimperat: dominam interogant pu 8. Dominus imperat discdunt/ serv 9. Marcus imperat: veniunt/ Davus Medusque 10. Aemilia imperat: Marcum pulsant/ancillae = Exercitium septimum ‘Exemplum: Iolius imperat, servi pirent. domina / voeant = Iolius: “Dominam vocdte, servi!” Servi dominam vo- cant 1. Dominus imperat, servi pent. dominus / saldtant = 2. [olius imperat, ancillae parent. respondent = 3. Iolius imperat, servi parent. tacent = 4, Aemilia imperat, bert pirent. aqua / simunt = 5. Domina imperat, ancillae parent. Marcus / pulsant = 6, Aemilia imperat, puert parent. rosae / carpunt = 7. Dominus imperat, servT parent, nummt / numerant = 8, Dominus imperat, servi parent, diso&dunt = 9. Domina imperat, ancillae parent. [ia / vocant = Jimperacvus plotEXERCITIVM VIL EXERCITIVM car vt 10, Pater imperat, Marcus et Quintus plrent. Syra / audiunt 11, Dominus imperat, servT parent, Médus / interrogant = CAPITVLVM SEXTVM 12. Aemilia imperat, ancillae parent. veniunt Exervitium primum Exemplum: Ubi est Médus? Médus Romae est. * (Quo it Medus? Madus Capuam it. Unde venit Medus? Medus Roma venit, Ubi est Medus? ‘MEdus Capuae est, hy a a S)Ariminur|can vt EXERCITIVM It [EXERCITIVM It can Mt praepositinés ad post prope spud per praepositones ambulat. Servus est um abl —_— ab/a 2 2Bcanwt exeRCTA Iv exercrmvey em 6, Mireus et Quint in tri___sunt;aquam ex implavi sOcnunt, et ross in aqu_— paunt 7 Medus quoque in Vi Latin ambulat: Rmam ad amc suit Post Méd_ la, ante ¢ Roma est } 8 Circum Rom___ est magnus minus antiguus. In me sunt duodecim portae 9, Dominus advil it, Apud sti___servus es. Tolius cum ! serv___est, sed sine Med. ju Romae apud amic. meet i 10. ia ex atri___ venit et Acmiliam vocat: “Veni, domina! ‘Veni! Quintus in impluvi_ est, teque vocat”. Exercitium quintum: 4a rsepositionés 1. Ursus Talium, Davus autem Exempla: Servus saccum portat. = Saceus serv portitur. | [1]-at -ant / eum ace. 2. Tolius Ursum et Divum est. Talus ‘Servi saceds portant. = Sace? & servis portantur. tue -antur pracpositnes 3.iius sous vidnon est sed servis ( ha et ‘oun ab lium servi sun et Aeris 1, Miireus TOiam pulsat. “Bur -entur 4, Mech ido Ror 7 eee 2. Quintus Marcum videt. = Gy ane js opp Rbmam it. __Romam mars est 5 seen one lalius Tasculd, villam it; ndn ambulat, sed lectic& ve- an oe 4]-it — -iunt Sih lam tn ambula, sed lected ve ee et 6. Iam servi, qui lecticam portant, fessi sunt: nam Iilius non o sali — baba a ‘Tisculum, sed villam suam est. om ale deen aaa 7. Aemilia Tdlium audit et villa. eum it, oes eee ee —m 8, Dominus servos vot Exercitium quartu ecard Marcum Quin ae aaaaias precpostines 1. Inter Rom et Brunci Via Appia est; inter 10. Davus saceum in mens nit = cum ae, Rom____et Capu____ Via Latina est. In Ttali___ mul eee pracpositines Rf Oe Vis Lation est, In Itali__ multe 12. Aemilia liberds amat. oma lt eure Ee oo eevee 15. Pur ross in aqua panunt = eae _— 14, Tilia rosam eampt 3. Aemilia in perist7l___est. Ilia in hort___ est, et rosis 15. Serv! lecticam portant. ccarpit. PuetT Idliam vocant, quae ex hort___ eum ros Ae Asean lierde oes venit. Quéit Ilia? Ad Aemili__ it oH a 4. Quo it Talus? Talis ab oppid_——ad vill__su__ it L siaornilt nijumsntgoratapecrt Vila cis prope Tascul_— est Dominus in vim estcum 19. Servus improbus ervum probum sects quattuor sery__: Ursus est ante lectic___, Dvus autem, 20 alias aueonams peat ta eae Pe Gum Syr_ set Laande post en -arbulat 5° Comets uoque in Vi Latin est, inter Rom_ et Taseul_ js0d is sOlus est, sine sone 2 izBXERCITIA VEX sett et passivum fam es 26 Exercitium sextum Exempla: Saccus 4 serv5 portitur. SaccT A servis portantur. fervus saceum portal, }ervT saccs portant. 1. Ilia @ Mared pulsatur. = 2, Servi ab Ialid vocantui 3, Davus 4 domind interrogatur, 4, Talia ab Aemilia audttur. = 5. Pectinia a domind numerdtur. 6. Tlius et Aemilia 3 Mberis amantur. = 7. Baculum & domind somitur. = 8. Baculum & serve videtue. 9. Dominae ab ancillis saldtantur, = 10. Rosae in aqui & Quints ponuntur 11. Sacculus & serv in ménsa ponitur 12. Librt & servis portantur 13, Servus probus & serv improbd acctisitur, = 14, Domint trata servis timentur. 15, Marcus ab Tali6 verberatur. = 16. Lilium ab ancitla carpitur 17. LibrT a Quint numerantur. 18, Femina 3 vir amatur. = 19. Servi a dominis videntur, 20. Talia ab ancilfis auditu, Exercitium septimum -Exemplum: Aemilia Tolium amat et ab Tali6 (: ab e6) amitur. ius Aemiliam (: eam) amat et ab Aemilid (: ab) amit. 1. Aemilia lberds videt et 4 Iibers(: ) vocdtur = Libert ‘Aemiliam(: __) 2, Dominus serv6s interrogat et & servis (:___) auditur. = 3. Ancillae dominam saltitant et & dominé (: ___) salftan- ‘ur. = 4, Puert Inliam audiunt, neque ab Iai ) audiuntar, Serv7 dominum portant et a domins ( ) interrogan- tur, 6. Talius Médum non videt, neque & Med ( vvidetur, 7. Domina ancillds amat et ab ancill ( ‘amatur. = 8, ServT ancillas vocant, neque ab ancills(: ) audiun- tur, 9. Rosae Aemiliam délectant et ab T0lis (:__) in aqua po- ‘nuntur, 10. Ancillac puerds vident et a pueris (:__) saltantur. = Exercitium octivum_ Exemplum: Ilia, quam Marcus pulsat, plorat. = Talia, quae 4 Marea pulsdtur, plorat 1. Davus, quem Idlius vocat, venit 2. Rosa quam Iillia carpit pulchra est, 3, SaccT qus servT portant parvi non sunt, = 4, Quintus, quem Acmilia interrogat, responde' 5. Ancillae quas domina audit sunt Delia et Syra. 6. Ancilla, quam domina videt, eam salitat. = 7. Sacculus quem Davus siimit vacuus est 8, Domint, quds servi timent, Hatt sunt 9. Rosae quis Quintus in aqua ponit Iiae sunt 10. Librt quos Talius samit Latint sunt Exercitium ndnum, Exemplum: Davus, quTab Talig interrogatur, respondet, = Davus, quem Ialius interrogat, respondet. 1, Servus, qui ab improbo servo accisatur, tacet. = 2. Rosae quae ab Talia videntur in hort sunt. 3, Femina quae ab Talid amatur Aemilia est. 4. Vir qut a Lydia amatur Medus est. = 5. Ancillae, quae ab Aemilia vocantur, veniunt 6, Nummt qui @ domind numerantur in ménsa sunt. 7. Servus qui a pueris timétur Syrus est, = 8, Aqua quae a Quinto stmitur in impluvid est 9, Domini, qui & servis salitantur, equis vehuntur 10, Pectinia quae & Davo in ménsd videtur Toit est. Exemplum: Villa Aemiliam delectat. = Acmilia villd delectatur 1 Pensa Marcum non délectant. aur quae quem quam aut que aus quis ”28 2. Libr? antiqut Tatium délectant 3. Equus Comélium vehit. = 4, Rosae [liam délectant. = 5. Equi dominds vehunt. 6. Verba Medi L¥diam dalectant. = CAPITVLVM SEPTIMVM Exercitium primum, Exempla: Vilius Davi dominus est. = Nonne Idlius Dé dominus est? Davus servus Comal ndn est. = Num Davus ser- vvus Comalif est? Tolius non Tasculs, sed Roma venit. Tolius nn ambulat, sed lectTca vehitur Talia in cubiculs lacrimat, Madus in villa ndn est, sed Romam it, ServOrum saccT malGrum et pirorum plent sunt Tolius nén rosam, sed dsculum [alia dat Sparta in Graecia est, = In capitulo terti6 Marcus Tiliam pulsat, = Davus peciiniam domint nén habe. 10. Davus ab [lio non verberatur. = 11. Via Appia inter Romam et Brundisium est, = 12. Immé formasus est nasus [Oliae, 13, Ilia osts délectatur. = 14, Ostiarius, qut dstium aperit et claudit, lecticam nén por- tat, 15. Aemilia Talis Ssculum dat! 16. In saccis mala et pira Tasunt. Exercitium secundum ‘Exempla: Quo it Marcus? Marcus in atrium it. Ubi est Marcus? Marcus in atrig est. (perist plum) it 1, Quo it Mareus? Mareus in (Peristylum) est, in 2. Mireus, qut in thortus) it 3. Ubi est Marcus? Marcus in 4, Aemilia: “Vent in 5, Mareus in intra. 6, Kolius non in est. (hortus) est. (villa), Marce!” (ila) est, et in (cubiculum) (ull, sed in (oppidum) Non-ne.. es? est, ‘Num.cst? nin est 400? in rium (ace) bi? in ae (ab) 2»peepee te tetas tt ted } car, vu EXERCITIA mY EXERCITIVM V CaP. Vil Exereitium tertum 12. Vie fémin___su__dsculum dat | = | 1. Marcus Idliam audit, que pulsat. 13, Virt fémin___ su___ dscula dant. um | 2. AemiliaTalium amat, et exspectat po 3.ulia___in specul, quod ante tenet, vider, Exercitium quintum 4 Davus in ris est; [lus intra, tad voeat Exemplum: Talus /dsculum / Aemilia 5. ius num nammum stmt, que Davé dat = Cui Talius Osculum dat? Ialius Aemiliag sculum | 6. Syra in cubiculum intat, et Talia in speculd post dat. Femina gui Inlius dsculum dat Aemilia est. ! videt, “ =<. ais / nummus / Davus | "Danna aia vocat___ qe inerroga i eee eis 8. Quintus & servo vocaturet_—-vertt areata | 9. Aneillafenestram, quam ante viet, apert aoa main Se — : 4 iia / rosa ain 10. AemiliasOlaest, et inferogat: “Advenitne Filius?” pees } 11. Dominus intra, ot astdrus Ostium post claudit. deena foe De | 12, Ilia ross campt, quia rosae —_délectant. 13, Pectinia ab Taio sdmitur, qui numerat 14. MBdus Comatium videt, neque saat 15. Ursus ante lecticam, Davus Syrusgu autem post___am- balan, Exercitium quartum darts 1. Dominus serv nummum dat, __nummum dat Ilius? 3 Dav_—_nummum dat servus fis nummum dat Divs ee 2. [0li__Toliaosam dat. __rosam dat Ilia? Iaia__rosam \ SF dat cai? 3. Iius serv__et Mber___su__ mala et pira, Aemili__ autem dseulum dat 4 I0li___{olius nd solum asculum, sed etiam malum dat. ‘scufum et malum Tis dat 5. Tilius Comeli__,amf__su__, magnum librum dat, —_ Talus ibrum dat?” libra dt 6. Domina Syr__ D&li__que, bon__ancill__, rosiset iia at 7.Fémina __ Iolius asculum dat Aemilia est. Amicus li ‘rum dat Comets est | 8. [alia mal su__dsculum dat 9, Dominus serv__prob___,quTalids servos non accisat, pe- efiniam dat 10. Domina ancillam ad sé voeat que milum dat. 11. Dominae ancills ad sé voeant que mila dant 30 u_ ~~ exeecrtivat 1 can CAPITVLVM OCTAVVM. Exercitium primum l ALBINVS 1. Hie anulus, haec gemma, hoc drnamentum, null, | sins mmmae, ___Smamenta, mk on 7 hic hace hoe 2. Albjinus: “Aspicite Anulum, gemmam, daa eet od ‘omamentum! Aspicite etiam anulds, gemmis, bulas ‘rndment Iie 3. Albinus: “Pret null magnum non est. Neque | he hie be pretium ‘gemmae magnum est. Pretium or ‘mentT parvum est. Pretium Anuldrum magnum non spec est. Neque pretium. gemmirum magnum est, Pretium ema: ‘Omamentorum parvum est”. his ace 4, Albinus: “Pectiniam tabemarid, non ill date! Num- | forum thsrum horum mds__f€minae, ndn ill, date! Pectniam __tabernd- his ris date, quT sunt in_ via, non ils tabernarits, qut sunt = in lla via! Pectiniam ____féminis date, quae sunt in _ 33<< — y con. vt ExEREITNCL exERCTTIVN ‘can vat ao et ce 7 aT | Sanam ____ainato magna gemma est, in —__ Tne ‘4 Atbinus: “Pectniam Albin___ date, nbn Lcl_—- 0 -aenrttrum multe margartae sunt, in_—___auoge 9708. conario! Pectiniam his tabernfriis date, quit in he ments magna gemma est, In ___ nulls magnae gens | sunt in__ tines margarrom ‘ultae margarita sunt, in (quoque Smmamentis magnae gemmae sunt mf 6 a sma, illud 6rmamentu. anuli, meg | 1 li ita gemma genom, _ fh Hs eae ais | 2/ATbius “Vente a berms ‘meam, non ad____taber- at sana tabernam Lei, ad tabernam illus! Aspicite —— toe ino | Snutum, gemma, __Smimentum! ASD jae tia Fulgs,______ gems, _Ommental” woe | 3 Altius reium tml mas est; pretium iit hse ila jquogue gemmae magnum est; pretium ‘oma: a nee | pen parvum nda est, Pretiuin S00 itlorum ilarum ittrum | est, pretium quoque gemmarum magnum est, : | stm —— ‘rniimentdrum parvum nn est” Sammt non sabes, qu in ____ vi sunt! Peotniam his fEminis date, quae sunt in hs wits, Ron feminis, quae in__vils sunt!” st atbinus: “In __—AnulS magna gemuma nn est 1h ee margartram multae margaritae non sunt. Neque BS _omndments magna gemma est In____ Anulis mag Sc gemamae abn sunt In ___ ines margaritrum muliae igeparitae non sunt. Neque in __ Sramentis magnae sgemmae sunt” Exereitium tertium, u PAL mina Lydia est, ill___ancillae Delia et Syra sunt 2. Puella h___rosis, non ill___ Ilia carpi. 3 Tats h___ baculum videt, quod in h___ménsf est non itl__, quod in ill___ m&nsi est «bali be nummés numerst, gut in he ménsi sunt, non ‘il____mummds, qu in ill___saceuld sunt sIpsaccts h__ servGrumn mala Insunt, in saecis il ‘servorum pira. 6 Talius h___ ma simit, quae in h. _sacefs sunt, non ‘tl pita, quae in ill___sacefs sunt 7, HL sacet magn sunt, ill___ autem parv 8 [iliush.___ servis mala dat, ll___autem pira 9, Tolius h____ libris dalectatur, nbn autem ill__, aut mows est 10 Aemitia h__ancillrum et ill___servGrum domina est. 11 H__servus probus,ill____autem improbus est 12. Toliusiil__ 6mAmenta aspicit, quae in ill___ménsf sunt ‘nén h__; quae in h____ménsTs sunt. 13 Predium Snuff octogintd,ill___utem centum se ‘att eat. Tl Smimentum gemmam habet, h__ autem gemmam nén habe. 14 Puella h___ malo, non ill___ dsculum dat Tec tlive Roo mummum, xm H___nummds, in saceu!® oni. 1P bimus b_ vito Snufum geromatum, il__ autem ‘minae dnulum sine gemmé véndit. 35_ can vn romance | exert ee Exercitium quartum amen? Omamentum quod Lydia in digit habetanulus | ploe sine “Eromplum: Quis Srakmenta vEnit aber /Albtnus tst Lydia Gmamentum amat, Pm ie ge me ‘= Tabernarius gui Smndmenta vendit Albinus est. Is 2b. Quid Dorippa in digitis haber? Ornamenta habet. cee es sm. qut gue ‘mamenta vendit 3a, Ornamentt pretium c séstertit est. Cuius 6mament™? Oma- | “erat eect Tuenfum culus pretium ext seta seater oul et. Eis | de an quiten ta a 1b. Quis dsculum Talid dat? femina / Aemilia nuli pretium centum séstertii est. abl @ ‘a se guy | 2a: Quem vocat Albus? vi/ Meus = 3b, OmimentOrum pretium ot séstertt es. 2b. Quam vocat Albinus? fémina / Lydia 4a, ldlia malé Ssculum dat. Cui mal6? Malum cui Ilia dsculum ném.is ea 3a, Cuius amieus est Médus? fémina / Lydia — dat est id quod in ménsé est. Iiilia ei mald Ssculum dat. tee cum em | 3b-Cuius amt est Lda? vir/ Médu Festa cosuaaa eee 4a, Cui dnulam Albinus monsta? Emina / Lia 5a. Lydia Sent delecttr. Quo drntment6? Omnimentum aL ob ek 4b. Cui Snulum Albinus ménstrat? vir / Médus = ‘quo Lidia délectitur anulus est. ES dmimento Lydia delec- Sa. A quo Médus vocdtur? vir /Albtnu fey 5b. A qui Médus vocatur? femina / Ly 5b, Féminae Grmimentis délectantur .. Exereitium quintum Exercitium septimum oie “Exemplunn: Qu smmenta vEndunt? taberart/ Albans 0- mt pee Deere aont _— ‘= Tabernarii gui 6mmdmenta vendunt Albinus Laci we qos aus ‘gen, quarum quarum dat, abl. quibus foo ee iS igen. eofum_— elrum dat, abl sing. inom, quod? quod id face, quod? quod fd (gen. cus? cuivseius dat cui? et bl qus? gud. ed 36 sunt, IT Srnimenta vendunt, 1b, Quae iber5s vocant?ancillae / Dalia Syraque 2a. Quis Albinus vocat? vrt/ MEdus et Lepidus 2b. Quis Albinus voat? Eminae /L¥dia et Dorippa 3a, Quorum amieae sunt 3a et Darippa? viel / MEdus Lepi- dusque 3b. Quirum anvet sunt Medus et Lepidus? féminae / Lydia et Darippa = 4a. Quibus dnulum Albinus minstrat? fEminae / L¥dia Dorip- aque = 4b. Quibus dnulum Albinas mBnstrat? viet / Medus Lepidus- au a, A quibus Médus vocatur? tabemarit/ Albinus et Lacius 5b, A quibus Medus voedtur? fEminae /LYdia et Dorippa Exercitium sextum a. Quid est anulus? Anulus mimentum est. Quod omaimen- tum? Anulus dmimentum est quod digitum Ornat, Id Sma. ‘mentum pulchrum est. 1b, Quid sunt gemmae? Gemmae 6mamenta sunt. 2a. Quid Lydia in digite habet? Omndmentum habet. Quod 6r- M num cmummt Lx nummt 1, Quotnumm___cdnstat dnulus? Anulus centum numm_ cBnstat 2. Quot sésterti__cGnstat gemma? Gemma octogint& sés- terti___c6nsiat 3. Protium gemmae ndn ___ © tam magnum) est quam) ani i 4. Vir dnulum emit. Quant____preti__anulum emit? Anult pretium centum séstertit ext. 5. Tabernarius magn preti____anulum vendit. 6. Quantum est preti____margaritae?” Margarita octOgintas8s- terti__c6nstat 7. Quotmumm —__ednsta tinea margaritirum? Tabersrius I= nneam margarfiirum mille sésterti__ vEndit. Id magnum preti___est. > (ile) = 1000 @ bo nummy ablacvus prot ‘atu... quantum, 37ean. vat EXERCITIVM YH _ EXERCITIA 1 8, Parva margarita oct6ginta numm__ cdnstat: vir marga tam non magn___preti__emit. 9. Pretium margaritae non (© tam magnum) est yuam) lineae margaritirum, 10, Linea margarmtarum mille numm____cOnstat: vir Hineam. ‘margaritgrum magn____preti__emit. CAPITVLVM NONVM Exercitium primum [ Pisior ov nunerat, Ov__& pisr___numerantur 2 Ov & plist quam et elbum accipt:plstor ov__ quate efbum dt 3,01 erbam edunt: cibus ov___herba ext. Pstor_ panem edunt eibus patbr_— pis et. aFptstor in uid arbors cet cum ean __et ov__ 5. Plstor,qut donmit, ov nigram, quae rivum petit, non videt : 6.0v_—_ nigra ov__albasretinguit 1. Numeru ov. albarum adn enium, sed Gndécentum est Piston, quov_ nigram queert, ab ov. als cum ‘can. dct 9 Ovis ngsa procul §pistSr__in sil eat TO. Canis vestigia ov." in fer reper, neque ov___ ipsam videt 11 Canis piste ean dir 12. Lupus ov. vide, etab ov__videtu, 13. Canis accu, et lupus ov —relinguit, 14, Plstor ovem nigram ad eerie ov. dei 15, Pistor ean, eibum dat. Domintplstr_suscibum dant per silvam ad ov___nigram dat, Pastor Exervitium secundum arbor ‘magna arbors Astor bonus / pastOrés bonT; collis parvus / collés parvi; ovis nigra / ovas nigrae; canis parvus / canés parvT; magna nibés / ‘magnae nibs. A tis sem 36 Fis ce “ibus bsetinato ms arbor magna (F) pistor Bonus (m.)= carx EXERCITIA MLV exencrnva car 0s Exercitium tertium 12. In parv___coll__pastor magn__arbor__videt. Exemplum: Wlius / serv dominus est 13. In silva mult_— arbor__sunt, quae umbram dant pis- neta tor__etcan__etov__nigr_ fae ee: 14, Pastor ov nigr in umerds impénit eamque ad 3. pastor / vs albae ovisque nigra = parv___coll___portat, ubi ali___ov___sine pistr___er- oa i ae rant. See 15. [olius ov__nigr_ov_que alb_dominus est. Exemplum: Iolius / servus = Iilius § serva discal : Exercitium quintum 5. plstor / canis = -Exemplum: Pastor habet: multi ovibus, multis ov8s, multae 6. pastors / cans = coves, multam over, 7.ovis nigra / oves albae 8. ovis nigra / probus pastor = 1. Pastor cibum dat: canis niger, cant nigr, cant nigrB, canem a eee nigrum. -Exemplum: ius /servus / mlum = Iolius serv mélum dat. 2 Tneolle est: magnf arbore, magnam arborem, magnae arbo- 9. pastor / canis /cibus ris, magna arbor. Sect 7 10. Ilus /probus pastor / pi 3. Ovis nigra relinquit: ovis albas, ovés albss, ovibus albis, 11 domint / pastor8s / panis = ‘ovium albium, eae : 12. pastors / ov8s albae / aqua = 4. Ils dominos et: mals ov, mls ovis, mitra ‘ovium, multdrum ovium. Exercitium quartum 5. In eaeld vidétur: nillam nibem, nila nabs, nllae nabes, 1. Talius mult___pastOr___habet: mult____pistér_do- sills mibes, ‘mis est. 6.10 silva sunt: multi arborés, multae arborés, multis arborés, 2. Pastor can cibum dat. Domint pastor_ su ponedaaes plinem dant. Por 7. Kus habet: multérum past6rum, multés past6rés, multds 3. Pastor arbor___magn__videt. Arbor magn_a bon stres, multum pistrem. pistér__vidétur. ae 8. Magna arbor est in: parv6 colle, parva colle, parvum collem, 4.Pistorov__nigr__etov__alb__ddcit. Ov__nigr parvicollis ‘sb a pistGre dtcuntur oe 9. Arbor umbram dat: ovis albis, ovis albibus, oves albas, ovi- Gn___nib__, sed mult___nob__ in eaclo vie us ali a Se 10, llius dominus est: bonum pastrem, bont pistoris, bond 6.Ov___alb_mumerus tndcentum est. pastore. 7. Iolia can, ndn ill__aspicit. 8 Inter magn__mont___mult__vall__ sunt. 9. Sub magn arbor__umbra est, quam pastor cum ov__su__ petit. 10. Pastor ab ov___alb_disc&dit, et ov_nigr silva quaerit 11, Pastorndn cum ov__alb__, sed cum ov_nigr. ost. | 40 aEXERCITIVM VL arborem magn, sub arbor_“_ Exercitium sextum, Quid videt Iolius? solem in caelo ‘mult___mont__ in coll__ silv__cum ‘mult__ovésalb, smult___srboribus sia | 1__ovem nigr__ pastér___cum can__ CAPITVLVM DECIMVM. Exercitium primum Exempla: amire > am -monstrael > mOnstrdze 1. pulsare > 16. relinguere 2. videre > 17. manstrare > 3. vocal > 18. emere > 4, audire > 19. aspict> 5. ponere > 20, numeraire > 6. amar > 21. accipere > 7. simere > 22. tengrt> 8. apert 23. ostendi > 9 tenére > 24, dare > 10, claudt> 25. movére > 11. interrogare > 26, oceultarT > 12. bibere > 27. capere > 13. dct > 28. sustinérT > 14, reperire > 29. acctisire > 15, verberari > 30. portart > Exercitium secundum -Exemplum: lalius nummds umerare potest. = Nummi ab Tali numeri possunt. 1. Dominus servds improbos verberire potest. = 2. Aquilae parvas aves capere possunt. = 3. Servi fessi dominum crassum lecticd vehere non possunt. 4, Parva puella saccum magnum portire non potest. 5. Vir pecinidsus multa drnamenta emere potest. = 6, Homings deds videre non possunt. = 7. Nallus hom® pisc8s numerdre potest. = 8, Bonus canis ovem in silva reperire potest. 9, Pastor ovem nigram audire non potest. 10, Idlius Médum, quf abest, vid&re non potest. Exereitium tertiuun Exemplum: Nummi ab I0li6 numeri possunt. = Iilius nummds numeraire potest. Infntvus ct cetpassit (are -aet ()-ae Bj-zre ()te|Z 1, $31 Kicet. = Puert 12. Anulus & MEd® emitur. = Lydia 13, Oves & rivé bibunt. = Pastor 14, Quintus spirat. = Marcus (Gnstdomentum 2) xen a aie 1. Num § domin® reper nd possunt. = Brerctium gusta 2 Baculum a servo shit nen pots TLAVES vol possunt quod ls haben. PscEsmat__ho- | tna ett 3. Domint& servis scctstrt adn possunt. = $s aribalposunt.Avibus, pscibus et hominbus | 70 4. Rosaein equ ab aneils pnt possunt oo necetezoa 5. Ovis ups capt potest. ~ 2:1 9diaAlbinum elim audit Albus, ut aberatiusest, 6 Ovi nigra 8 cae seperti potest. = Mado ot Lydiac anu vend. val Ljdia quae Oras 7. Aqua above € V8 bibt potest. ments dletatur, nulur 4 MEdD em. ult. Sed pect 8, Alae ab avibus movéri possunt. niam hab____ necesse est. Médus autem anulum em____ | 9, Servs, qu best, t domine veer non potest. = potest, quia peciniam Ili habe 10, Fenestn cane neque ape neque lau potest. = aunemila fiom adven__ videt et acta est, quia cum amat. Talus Aemiliam lactam @—_ vide, egue ésculum dat casssiasriiaas 4 Pastor over nigram in siyam inten videt, quia dor- ‘Exempla: Avis vlat = MBrcus avem vos viet ] “it Pastor nosesse ext Sculls aper__ silva pet Ove balant~PastresovEs bala adiunt }_Sremaque reper Fenestra € DAv® clauditur ~ Ils fenestram & 5. Tlia cum pues id__vul, neque cum pull 1d_ pee a Volunt, quod tds in aboribus quaerunt savcus plenus est = Servfsaccum plénumesse viv | 6. Puella nid6spueris quaer___ etavem suprs® vol _ viet, quam canis cop val Sed avis, quae vol | potest, & cane cap nn potest. 1. Talia cantat. = Marcus +7'Mareus Quintum cad videt, neque eum spir___videt, 2. Ovis nigra abest. = Pastor | ‘nam anima vid___ndn potest. Senate ee ca Te eect 4. Albina clamat “L3dia ‘ide, qu ovem dentibus pet vult Pastor ovem bal. 5. Mareus ab I0lid verberdtur, = Quintus | audit et lupo pet__videt. 6, Aemilia ab Talia vocdtur. = Marcus ... | 9. Quintus ambul____ nn potest, ergd necesse est eum 1 Syme nas foedue ext. = Tin port: Aemilia Qaintum ab 100 port_ videt f Putlruvt nn sunt» Marcus 5: Servs probus 8 serv improb colt = [ius }—Exercitum sextam vo blew pris et = Tals | "tempt aves ts vlan sien esonaee | 15, Puella climat. = Talis 16. Ostium & serv6 aperitur. = Domina 17. Talia cum cane in hort 1adit. = Puert 18. Ornimenta ab Albind ostenduntur. = Lydia Medusque 19. Quintus ab [ali8 vocatur. = Aemilia 20, Ancillae accurrunt. = Domina 1. Tilius lectic_ vehitur. 2. Dominus servum bacul____pulsat. 3. Servi saceds umer__ portant. 4, Ancilla parv__vOe___ancillam interrogat. 5. Puella cum pueris pil dere vate. 6, Puer crassus parv___ rlim_sustinér? nd potest. 7. Cibus pectni_emitur. 8, Mercurius al__volare potest. 9. Feminae émament___ délectantur. 10. Ialius ndn libr__—nov__, sed antiquis délectatur 11. Totius magn___ vOe___servum vocat. 12, Hom® ped___ ambulatEXERCITIVM Vit EXERCITIA Astin, 1 et 1 Exercitium septimum Dum pastor in camp___cum can__et centum ov_am- bulat, puert in hort ladunt. [alia ros_carpit, quiai__ délectitur. ‘Medus autem Rom___ est cum Lyi, amfe_ su, Lydia tabem___ Albin videt, quam Med__digit__m ‘rat. Albinus tabemari_ Romin__ est, qu! mament_ vvendit, In vi___ Romans mult___tabernari_ sunt: alit libr___véndunt, alitmal__et pir, alifos___et i__, Tilius ab oppid__advill_su__it, Dominus non am- bla, sed & serv leetic___vehitur, Unus servus ante lec~ je, trés auiem post e_ambulant. Tolius ad vill__ advenit, et Mire Quint que, fili__ su___, malum et pir dat; serv__quoque, Syr___ et [@andr__, mal_— et pira Totius dat. Aemilia vir su___dsculum dat. Médus Albind pectini___ dat. Albinus Méd__ et Lydi___anulum dat. Pastor can___su___cibum dat. Canis a pastor____cibum accipit et caud__movet, quod laet__est. Ov_ suis ccibum non dat pistor, quia cibus ov est herba, quae it ‘camp___est. Ovés aquam bibunt & flamin__, quod prope silvam est. In silva mult____arbor____ sunt; sed etiam in hort___ Ibli___ multae arborés sunt. ‘Mireus et Quintus nid___in arbor__reperiunt,etine_ ascendere volunt. Nidus inter rlm___etfoli_est. Sed quid ine est? Innid6 nén 6v__, sed pull___viv_sunt. Dum Tilia cum Margarits, can___su___, pil___ Indi; dum pistorov__nigr_ in silvii quaerit; dum Medus cum amie___su_ Romac est; Quintus, quTcrass_est, neque ary rim sustinérT potest, ad terram cadit, Tilia, qu__— Wit, Quint____cadere ndn videt. Marcus ‘autem, qui prope eum est, Quint___ sub arbor_iacére videt. Puer perterrit___est, quia Quintus sé ndn movet, neque spirat. Homin____ autem spirare necesse est: qui non sptrat, mortu___est Nn slum homin___, sed etiam pise__, qut in mar___ vivunt, splrdre necesse est. ‘Marcus magn___voe___ Ilium vocat, qut fiti__audit, et in hort___ exit Pastor quoque clamat, et canis, qui pas- t6r___climér____audit, lupum sine timor___petit. Pastor ov nigr__inumer___impSnit et ad c#ter__ov_ quae in camp___ sunt, portat. IDlius quoque fili___, quiam- bbuldre non potest (neque volare ut av___, quod @l__ndn ‘habet), in vill___portat. ‘lamen magnum / flimina magna; caput aegrum / capita aegra; pulchrum animal / pulehra anim@lia; mare magnum / maria ‘magna Exercitium secundum Exemplum: Nilus est: magnus fldmen, magnum flamen, ‘magna flmina, magnum fldmine 1, Tlius videt: erdra sna, errem snum, eriirem snam, errs stnds. 2. Neptiinus dominus est: magnT mari, magnis maris, magnum ‘mare, magni maris, 3. Ovés bibunt é: parvo flamine, parva flimine, parvo famint, parve fliimine. 4. Medicus sdnat: corpus acgrus, corporem aegrum, corpus ae~ ‘grum, corporés acgrds. $.In mari vivunt: mult? animal, multa animalia, multae ani ‘alia, multas animal 6, Fltimina aquam dant: multis maribus, multis maris, multibus ‘maribus, multa maria 7. Talia in specul6 videt: 6rem suam, Orem suum, Gre sud, OS suum, i 8. Magni piscés vivunt in: magnis fllminis, magni fllminibus, ‘magna flamina, magnibus flaminibus. -Exemplum: fivus / oppidum = Rtvus ad oppidum fuit. 1. ftomen / mare 2. sanguis / cor = 3. flGmina / maria declinais sing, ple nom. /-e “a /“a ‘een. “is -um/-ium dat. 7 abl.EXERCITIA NW EXERCITIA VIEVIL sccdsttivus cum faa ‘05 poniturapud iubet 4, parvus rivus/ flfmen magnum Exemplum: oppidum / accipit, us / aqua = Oppidum & rlvo aquam 5, mare /fllimen / aqua = 6, maria / flimina / aqu 7. venae / cor / sangui 8, mare / mula flmina / aqua = Exemplum: rivas / oppidum / aqua = Rivus oppidd aquam dat 9, flmen / mare / aqua 10. fldmina / maria / aqua 11. cor / corpus / sanguis = 12. multa flamina / magnum mare / aqua, ‘Exercitium qudrtum Exemplum: Dominus: “Tac, serve!” = Quid iubet dominus? Dominus servum tacgre iubet. 1, Aemilia: “Vent, Syral” = Quid iubet Aemilia? ... 2, Iolius: “Fenestram claude, Dave! 3. Aemilia: “Puerds vocate, Délia et Syra!” 4. Pastor: “Over nigram reper, cant 5. Iolius: “Medicum arcessite, serv 6. Medicus: “Os apert et linguam ostende, puer!” = 7. Medicus: “Péculum sub bracchi puert tené, Aemilia!” = &. Iu: “Tasculum ite et medicum arcessite, serv 9. Aemilia: “Rosas simi, ancilla, et in atrium vente!” 10, Pastor: “Lupum pete, canis!” Exercitium quintum Exemplum: Marcus: “Quintus in arborem ascendit” = Quid dicit Marcus? Marcus *Quintum in arborem ascendere’ dicit, 1, Pastor: "Canis in silva lupt vestigia vider tor? . 2, Marcus: “Quintus mortuus est, atque in terra iacet”. = 3. Medicus: “Puer spirat, erg0 vivus est” 4, Talia: “Rosae quae sunt in hort pulchrae sunt” id dit pis 5, Medicus: “és puerl aeger est”, = 6, Syra: “Quintus in impluvid est et aquam pulsat, Marcus ‘autem ridet” 7. Syra: “Puer oculds claudit et dormit”. = 8, Acmilia: “Ancillae in hortd puerds quaerunt”, = 9, Pastor: “Oves & rivé aquam bibunt”. = 10, Medicus: “Déns niger snus nén est” 1, Medicus: “Cultrum siimere necesse est” 12, Pastor: “Canis climorem audit et lupum dentibus petit”. = Exercitium sextum_ ‘Exemplum: Marcus: “Talia male cantat” ‘Marcus Titian male cantare puta. 1. Pastor: “Lupus in silva s@ occultat”, = 2. Syra: “Puer aeger est, neque ambulire potest”. = 3. Tilius et Aemilia: “Medicus stultus est, neque Quintum si- nie potest” 4. Aemlia: “Médus pectiniam Iai habet™. = 5. Pastor: “Ovés albas sine cane relinquere necesse est” 6, Puert; “Talia foeda est, eum rosis et sine ros 7, Pistor: “Bonus canis vestigia ovis reperie potest”. = 8. Ancilla: “Puert, qu Iliam rident, improbt sunt”. = 9. Servi: “Via longa est, et saecfplén sunt”. 10. Quintus: “Tia vscem pulchram habe” Exercitium septimum Exemplum: Miter gaudet quod filius ‘Mater Mtium vivere gaudet, 1. Aemilia gaudet quod Ialia proba pulchraque est. Pastor gaudet quod canis ovem nigram reperit, = 3. Pueri gaudent quod in nidé va sunt. Quintus gaudet quod medicus stultus abit. = L¥dia gaudet quod Medus anulum emit. = Syra gaudet quod déns Quint ndn dolet. = Servi gaudent quod saccT vacuT sunt. = Servi gaudent quod dominus ancillfs mala dat Tolius gaudet quod servus cum medicd ad villam revenit. = (0. Pastor gaudet quod oves albae in campo, ndn in silva, ‘ac. cum Inf niu spud ‘audetEXERCITIA VL EXERCITIVM Xt ‘paudet quod ‘cum indicanvo ae, cum Tf: pass onitur spud Videt, audit ee. cum mn Exercitium octavum ‘Exemplum: Miter Quintum vivum esse gaudet. = Mater gaudet quod Quintus vivus est 1. Aemilia Iilium adventre gaudet. Pastor canem bonum esse gaudet. Lydia Médum adesse gaudet. Albinus Madum pectiniam habére gaudet. = ‘Aemilia ancillas mala et pira accipere gaudet. = Domini pastdrés probds esse gaudent. Tilia solem in cacl6 IWe8re gaudet. Serv7 dominum baculum non simere gaudent. = 9, Pastor umbram sub arbore esse gaudet. 10, Feminae virds Srnimenta emere gaudent. Exercitium ndoum ‘Exemplum: Quintus & patre portatur. Quid videt Aemilia? cemilia Quintum a patre portiri videt. jn simitur. Quid videt servus? Cornélius equé vehitur. Quid videt Médus? = |. Taberna & L¥dia digits monstrdtur. Quid videt Medus? ‘Dominus & serv6 saltatur. Quid audit Aemilia? = Rosae liliaque ab Talia carpuntur. Quid videt Syra? = Talus & Mired vocatur. Quid audit Aemilia’ 8. Quint pes & medicé tangitur. Quid videt Syra 9. Quinti vena & medic cultrd aperitur, Quid videt Syra? 10. Sanguis d@ bracchi6 Quin matre détergétur. Quid videt Tolius’ Exercitium decimum 1. Mareus Quint___cad__videt, ot perterritus est: enim mortu___es_ puta. 2. Tolius advenit, et Quint___ spir___videt: ergo Tatius “puer__vi 3. Quintus aeger est; puer___autem aegr_dorm__ne- ‘cesse est 4. Lydia anul___ad digitum medium conven __n6: ‘ergo “anulum in digitd quart pon__necesse e_" 5. Aemilia ancill__, quae dfeunt ‘Quint__ iac__*,clim_— audit 6.Pasiorov___nigr___abe___videt, et up__ulul_ audit. Erg6 pistor necesse € putat ov8s albas in camps relingu___ et ovem nigram reper___, eamque ad ceteris coves port 7. Aemilia sanguin__rubr__ dé bracchi6 Qui ‘um flu___videt. Miter fi___tim___putat. 8. Medicus puett pectus tangit, et cor eius palpit___ senti: erg® ‘puer___sptr__et viv_es_" doit lam Ae- milia sanguinem dé bracchi Quint déterg___necesse e___putat, in terra in pocu- Exercitium tindecimum, -Exemplum: Quintus pedem aegrum habet. Quintus pede acger est. 1. Puer caput aegrum habet. = 2, Puella corpus aegrum habet. 3. Servus bracchium aegrum habet. 4. IIT puerf eriira aegra habent 5. Haec puella linguam aegram habet, 6. Ille vir 3s aegrum habet. ablacvus nittidnis (miata ovis)EXERCTTIA att CAPITVLVM DVODECIMVM. Exercitium primum ‘Exemplum: Marcus Gnam sordrem habet. = Mares ina soror est. Ilia duds fratrés habe Iilius et Aemilia ts INberds habent. = Pastor imum canem habet. = ‘Medus pulchram amfcam habe Homo duis mantis habet. Pastor Giiam ovem nigram habet. = Miles Romanus multa arma habet, = Exemplum: Mared (ina soror est. = Marcus nam sordrem abet. 9 Tine tinus avunculus est. = 10, Aemiliae trés Ibert sunt 11, Tolid multae rosae multaque Ilia in hort sunt, = 12, Exercitut Romano mult? hostés sunt. 13, Homint quattuor erdra non sunt 14, Pediti gladius brevis est 15, Doming Rémané multi serv sunt. fortis exercitus / fort&s exercitis; parva manus / parvae mantis, Exercitium tertium, 1. Exercit____ Romanus magnus et fortis est. In exer Roméind multt mites sunt, 2. Dux exercit___imperat, et exercit___ duct piret: dux enim ab exercit___metuitur. datas passessieus (possessivus a um possidére [= he bere) dscns (en sing. sing noms gens uum dat. -ul ibs abl 0 “buscar. xt exerctus magnus hasta magna seGtum magnum areus/ hasta gravis scatum grave een, at bl ts /-ia es/-ia “ious “ius EXERCTTIA NV 3. Sine met___equitat__ in hostés impet___ facit. 4, Home duds pedés duasque man_habet. 5, Iilius baculum man___ simi. 6. In exereit___ Roménis etiam Hisp&nt et Galli militant. 7. Hispaini Galligue arc___et sagittas ferunt. 8. Germini, qui exercit___ ROménts non parent, sine met contra e6s pugnant. 9, Bont exereit___ Rominorum duces a militibus suts non dis- dunt. 10, Hosts impet__ equitit__ Roman’ sustinére nén pos- sunt Exercitium quartum 1. Gladius peditis brev__est: pedités gladids brev__et lev ferunt; gladit autem qui ab equitibus feruntur grav___etlong___ sunt 2. Via Latina non brev___, sed long____est. 3. Quintus crass____ est; rimus autem tenu____puerum crass__sustinére ndn potest, 4, Tllius puellae trist___mlum fOrmOs_dat. 5. Pedités armis lev, equités autem armis grav___ pug nant. Pedes gladis brev___, eques autem gladi® long__ ugnat. 6. Talius mult___ et fort____servorum dominus est. Aemilia ‘mult____aneillirum domina est. 7. Fort___ dux militibus imperat. Fort___ milités fort__ duct parent 8, Militas impetum in mult___ et fort___hosts faciunt. 9. Aemilia filiam trist___esse videt, quia improb___puerf eam fident. 10, Servi lecticam grav____saccOsque grav____portant. Exereitium quintum ‘Exemplum: Milités audiunt: fortem ducum, fortem ducem, forte duce, fortium ducum. 1, Equités ferunt: gladios graves, gladia gravia, gladi gravos, ladies gravis 2. IIIT vied est: nomen brevis, ndmen breve, nominem brevem, ‘nOmine breve, EXERCITIA VEVIL 3, Puer videt mum tenue, mus tenuis, imum tenuem, imem tenvem. 4. Pedités pugnantgladils brevibus, lads brovés, gadis brevis, _gladio breve: 5. Milt plrent:frtem ducem, forts duc, fort due ort duc. 6 Dux imperat: forts mils, fortibus miitibus, fortis miliibus, fortibus mits 7. liu puta: Toliam tstem ess, Talia iste est, iam tstem est, [iam tristam esse. 8, Peditésdiso8dunt &:tistem ducem, wiste duce, tistt duce, ‘sit duc Exercitium sextum iat -Exemplum: rifles /gladius / brevis longus = Mfles non gladium brevidrem, sed longiStem simi 1, Albinus / anulus levis / gravis 2, Ilia / mala / foedus / fOrmosus 3. equités / hasta / brevis / longus = 4, miles / plum / brevis / longus 5, ancilla / pdcula / gravis /Ie Exercitium septimum ‘Exemplum: Marcus non tam crassus nec tam gravis est quam Quintus. ‘ = Quintus crassjor et gravior est quam Marcus. 1. lia n6n tam tists est quam Quintus. 2. Puellae non tam graves sunt quam puerl. = 3. Davus ndn tam improbus nec tam fortis est quam Medus. 4. Gladius equitis nda tam levis nec tam brevis est quam pedi- tis. = | 5. Exercitus Germandrum nén tam fortis est quam ROmind- 6. Pla Romandrum non tam longa nec tam gravia sunt quam Germandrum, 7. Ancillae nén tam pecTini6sae sunt quam dominae. = 8. Tlius ‘Germands nén tam fortés esse quam ROminds’ dc 9. Talis “aun Ri norum’ dicit. 10, [alia putat Ilia ndn tam pulchra esse quam rosds. am Gn tam gravia esse quam Germa- ‘comparitivas “iris ‘et “orecar. xt comparttvus alts, lit, longus Exercitium octavum 1. Via Appia long, fest quam Via Ls brev___est quam Via Appia. 2. Ialius *Viam Appiam long__ esse quam Viam Latinam, ‘et Padum brev___esse fluvium quam Rhénum’ éici 3. ln fluvifs paue____sunt piscés quam in matt 4, Arma peditum lev sunt quam equitum: hi armis grav____pugnant 5, Anulus eum gemmé pulchr____est quam nulus sine ‘gemma. Omamenta gemmata pulchr__sunt quam Grna- ‘menta sine gemmis. 6.Médus amicam forms__habet quam Syrus: Meus f©- mminae formos____amfcus est. Huic feminae for- mds__ Medus finulum dat 7. Hoo fifimen long__et I ‘est quam illud, In fla- ‘mine long____et Jét__ mull pisces natant. 8. Dux Romanus militibus fore imperat quam dux hos ‘ium. Is dux est militum fort, quT duct fort__p- rent. 9.Plla Germndrum long___et grav_sunt quam Ro- mnérum. German pila long ct grav ferunt 10. Lydia nomen brev. ‘st quam Aemilia, In némine brev____quiingue litterae sunt 11, Miireus et Quintus Tact sunt quam Tilia, Talia trist____ est quam Mareus et Quintus. 12, Talia mala formds_quam pia esse puta. 13, Quintus in arborem ali___ascendit, quia in arbore alt___nidus est 14, Equités gladiis long ot pilis grav pugnant quam pedités, 15, Ommenta Aemiliae pulehr sunt quam Syrae. Ae- ‘milia pulchr___ Srmentorum domina est. Exereitium ndnum ‘Exemplum: Quam longus est gladius peditis? (duo) = Gladius peditis duds pedis longus est. 1. Quam lita est via quae in casts est? (centum) = 2, Quam altum est vallum castrdrum? (decem| 3. Quam longum est pilum AemiliT? (sex) = EXERCTTIV x 4, Quam lata est fossa? (duodecim) = 5, Quam longus est gladius equitis? (tr8s) Exervitium decimum ‘Exemplum: mites /arma / pugnare Lilia f pila / Widere Talius /leetTea / vebi erg® saccds portire pot 6, Servi: “Sed fesst , domine, neque saceds portare feos 7. Tolius: “Ubi ‘Medus?” Medus ab_, neque re- spondére pot 8, Magister: “Puer improbus . Mace, neque bene re tire pot___”. 9. Marcus: “Improbus ndn_, et bene recitire pos_”. 10. Hasta gravior quam pilum, neque & pedite ferrT pot__ LL. Aemilia: “Ubi ancillae? Vos reperire ndn pos. 12. Ancillae: “In hort __, domina, que audire pos__. 13. Ialius: “Tai ad__, Dave, et mihi respondre pot__ 14, Quintus aeger _ neque ambuldire pot 15, Nos autem aegri nbn , et pensa facere pos Exereitium quartum 1. Médus et L¥dia Albint tabernam aspic 2. Marcus: “Quid aspic_, Quinte?” Quintus: “Nidum inter ‘limos aspic__”. 3. Aves nis in arboribus fac__et Ova par. 4. Dux: “Car fug, milités?™ Milités: “Fug, quod hostés pila iac 5. Albinus peciniam 4 Medo accip__, et cam numerare incip, 6. Quintus: “Ego pilam iac__: cXr ti pila non cap Talia?” possum pos-sumus ppotes potest, potest pos-sunt dees, ab-esse BI accipere aspicere capere facere fagere incipere parere °can. XV persnae ver sing. pir pets. 1-8 pers.2. pets.3.-¢ Ls Das Saat unt fun) “mus 0 7, Tilia: “Cir pilam inc quod pila 1Ndere me delectat”. 8, Hostés castra armis cap___; milités igitur ex castrts fug__. 9. Syra: “Quid fae_, 10 cculd aspic_. 10, Aemilia: “Quid fac_ liber?” Ancillae: “Ova in arbore cap, LL, Servi a domind mala piraque accip 12, Servi mila piraque numerare incip, Quintus: “Pilam iac__, ja?” Ilia: “Nasum meum in spe~ Exereitium quintum 1, Talius: “Tone pectniam meam hab___, Dave?" Davus: “Ego peciniam tuam non hab___, domine. Vide: in ménsa sacculum meum pon, vacuus est”, Tilius: “Ergo quis ppectiniam meam hab?” Davus tac. 2. Aemilia: “Quid ag ‘ancillae? Nonne aud___ quod ‘die___? Puerds quaerite!” Ancillae: “Marcum Quintumque quaer___, domina: es voc__, neque respond, 3. Quintus: “Car laliam puls “Maree?” Marcus: pals quod cant, Quintus: “Nonne patrem tim___?” Marcus: “Pater abest, ergd eum ndn tim__”. 4, Servi lecticam veh, in qua dominus est. Iolius: “Quid cGnsist___, servi?” Servi: “Fessi sumus, domine, neque lecticam portre possumus. Syrus quoque et Lander, quTsac- cs port__, fessT sunt”. S$. Tolius ad villam adven___, et Idliam plorantem aud Tolius: “Car plor___, mea Ilia?” Ilia: “Plor_, quod. Mareus mé rid____ et puls__”. Ilius: “Quid? Marcus, ‘8 pulsire aud?” 6. Tlius Aemiiam saltt____, quae eT sculum d_. fis: “Quid ag_____puerl, Aemilia?” Aemilia: “Ancillac eds * Tillius Mberds voe___, quad eum curr__. quaer. Tolius: “Quid fac__, puert?” Puert: “Nidos in hort Quintus: “Etiam pila Iod___, pater” Iolius: “Ta quoque pila lad_, Maree?” Marcus nihil respond ius: “Cir tac, Maree?" Marcus: “Ego pil » quia id: me ndn dé lect. EXERCITIVM V 8, Iilius: “Ergé cir Iiliam verber Marco? Id té d8- lect___?” Marcus: “Ilia male cant___, pater!" Ialius baculum stm____et “Nune t@ pin_”, inquit, “Marce, quod puellas verberare non lic___, bers autem verberare licet”, Marcus magna voce clam __, et fug, can. xv 1verBiur = timet, verentur = timent vergns = timéns 1, Sol mane or___. M&dus et L9dia solem or, into 2. Dum nautae lou + guberndtor ventum secundum opper, 3. Médus laet___, quod in Graeciam, patriam suam, profi- cise 4, Lydia autem laet non potest, quod multas amicas Romae relinguit. 5. Dum ndvis & porta égred_, d8 oculls Lydiae lacrimae 1b, 6. Médus Lydiam complect____, et eam cdns6l eon, 7. Medus, quT in ndve est et in Graeciam proficise vult, iam dominum néa ver 9. Malt profi- 10. Discipuli dormientés magistrum loqu. audire n6n, possunt. 11, Syra Toliam consol__ intu___. 12, Pastor, eius vesttg quae tristis in speculd sé intu__, ovem in silva sequ, 13, Iilius cum Méd6 logu, vult, sed Médus € villi eered_. 14, Talius et servT Romam profictse__; Aemilia autem et ancillae es in villi opper. 15, Quintus in arborem ascendere cOn_, sed d& e8 lab, Exercitium secundum Medus, qut dominum times), villa sx) dum s6l___ © in caelum ascendit) et ius in ‘cubiculd sud dormit. Médus enim pectiniam domint habet et & vill fugere vult. CAR XVI ‘complect) ewe lab lectin Bcan xv exeeria exencrTa vt cae Jogut Qus _ (abit) Médus? R6mam it, ubi amfea eum Exercitium quintam ones exspectat), Médus 58 vertt, et villam -Exemplum: Dum Sextus magistrum saltat, Mércus ad 1idum proficieet (@aspicit): vir eum, (= post eum venit), ergs Médus advenit. jaan courrere incipit. In vid eurréns (adit), sed statim = Sext5 magistrum salotante, Marcus ad lodum advent voor surgit, Séoum cerba fait): “Quis estille vi, qut i post mé ambulat?” ‘Dum sol oritur et Quintus in lecté cubat, Marcus sdlus ad liidum Dum haec dicit, Médus post arborem sé occultat, et caelum_ > Rés suds sécum feréns, dum canis latrat, é villa exit. Marcus trum fit, Vir caelum spectat et ad villam redit, Médus autem sé puerum fortem esse putat, neque canés timet. ‘gaudet) Paul6 post Médus Romam advenit, ubi ‘Dum Marcus in vid ambulat, Sextus quoque et Titus Iidum Lydia, amica eius, multa Sscula ei dat eumque petunt. Paul post Marcum ambulantem vident, et post arborés. bracchia circum eius corpus ponit). st oceultant. Dum Sextus Titusque sé occultant, Marcus pas- {6*8s procul in campo cum ovibus intustur, OVEs nune perter- eo ritae currunt, quia pt in sil ululant, Mareus vérs ridet: nam sbianvs absotaus | Exempla: Dum ventus secundus est, nivés 6 port égrediuntur Imps na tet Teum adiectvo ent secundg nivés & port Sgrediuntar. ‘Dum puer sé vertit, lupt vox auditur. Vox ndn procul, sed Quia dstium clausum est, Iillius intrare ndn potest. Prope est. Marcus quoque aune timet, ut ovés, Dum pusr eit- = Ostid claus6, Idlius intrare non potest. cum sé spectat, Sextus et Titus folia quae post arborés in terra. sunt movent, Marcus horret, quia lupus advenit, Quid igitur 1. Dum mare tranquillum est, nautae act ndvigant. = facit Marcus? In arborem ascendit, dum lupus prope ululal. | 2. Quia fenestra aperta est, aér in cubiculum intrat. ‘Dum Mircus perteritus in arborem ascendit, Sextus Titusque 3, Dum caelum serénum est, navis & port &greditur rmultafolia movent, aque magnd vice ululant. Iam Marcus | 4. Dum vivi sunt hosts, milités pugnire nd d&sinont. = ‘multum timet et, dum arborem ascendere cbnitur, ad terram | Fe cadit, Tum oculds claudit et clamat, um amie dent sEque os- | Exercitium quartum tendunt. | ‘tas stots | Exempla: Dum / Qui gallus cant, Mireus exit. \ 2 ean gacte = Gallg canentg, Mareus excitatur. eae bat 1. Quia Marcus climat, pater accurit 1. Qu multum pectni__habet, pecdnidsus est. genet paces 2. Quia Ibert in hort Indunt, Ilius dormire nén potest. 2. In parvo rive paulum aqu__est. (par) 3. Dum lili ross earpit, Mareus Quintusque rident. 3. Quintus nén multum sanguin__habet. sult | 4. Dum medicus vénam aperit, puer ocul6s claudit. 4. Ovés multum herb__@sse solent. askin } cum gen 5. Quia canis latrat, lupus montés petit 5. Pastor paulum pecini__, sed multum pan___sécum fert. | "i! | 6. Quia tabernavit climant, mull homings apud tabemas cbn- 6, Nautae multum agu__ @ nive hauriunt. i sistunt. 7. L3dia nihil poctni_— abet. 7. Dum hostés impetum faciunt, milités arma simunt, = 8, Médus multum peciini___, sed nihil cib___habet. | 8. Dum sl oritu, gallus eanit 9, Dum ov8s in umbrd iacent,pstor in silvam intrat.— 10, Dum magisterrecita,discipulf dormiunt. = ” 5} CAP, XVI EXERCITIVM VII EXERCITIA F-lll CAP. XVII | es ta | Plstor over gram quart; paul___ post eam in slvre CAPITVLVM SEPTIMVM DECIMVM al pent renin | 2 Prul___ant empestiom, ovis 8 port ged Exerctum primum et me 3 tolia non mult Bese solet, ergo Quintus paul___cras- "Exempla: Mareus: “Syra mé vocat". =“(Ego) & Syr8 voeos” | {1} -or mat poe | siorest qua ii Niro Syratevosnt-=CTayaSna voce” |e ron qutmult___ se sole, hoi nihil, quod e- or 4. Quins at mt a til and tts: Mtr ama = Pom sfcf mult fortiorés sunt quam puerT segs. 2, Mateus: “Magister ms reprehendit et verberat™ BL 6. Corpus Diod6ri mult___crassius est quam corpus Marci. 3, Servus: “Dominus te quacrit nec té reper” = [4 ior 1. Pasor palin ub dort 4. Quins: “Miter lava et terget”. = joa & fags mult pectiasior ent quam Aeris. 5. Li: Taber vor -mandrum paul ravidra sunt quam ROmand- ee ae ee ‘at 9. Arma Gemini pool _ ve Sti: “Dees me deen = ee ; & Narus “Nora me las = rMédu petiam I stmt t paul___post 8 vil de 10 Meds pst ii sit pol_ pos plas -cu mien 7 10. Neptiinus: “Mé invocant hominés perterriti”. ‘Exercitium secundum ‘Exempla: Liber: “Syra nds vocat”. = “(N&s) § Syri vocdimur.” LLibetf: “Pater vs vocat”, =“(Vis) & patre voclimini.” 1. Da “Hosts nbs oppuenant” | 2 Anca: “Domina nse 3: Disp“ Magister nb nat neque rprehend”. = 4 ncn “ater es ato expt = 5 Porn “VBs as canens ect" 6. Pater“ Maginerseves 90s rpreendt et pnt” = 5 Mares “ites forts ns detent” = 8. Nate: “Gert ns nen 9. Anello:*Mater vs nbn uit neque vider” 10 Liberte ns vert ne epi = 1 Miro "Cort mumquam laud ___ et semper repre- | reson rips end pater? 2. Talus: “A me ndn laud __, sedreprehend_, Maree, | (or mar ued Toa fps 2 3 Marea: "oe & Qa pul lat ‘Tutus "igo et Quins’ mwa lad ed repre | hend_ 3. } 6 n(s)t-ae ime | S.Marous Quntusque: “Carat nn iud__, pate? 13. Lyi: “Quid inty_, Mede” Meus: “Nobes ars 2. -cris) -imin 6. ldlius: “Quod proba puella 4 fratribus improbis rid_et. procul in cacl3 intu, =. wag tr amet | "verber__”. 14 Medus:“Nonne act Lia, quod simul in Graeciam SORTER, | tats: vos veroame pan 18 Lyd “Tack, Made, ed etiam dole, quod amine 8 Mateus et Quint ab aio pin peeabmeae TorDux: "Nome ves ab hostibustin__— iis?” Mit iA, Byres Ubeuteegie dooionns oogy, her a8 ‘Ab hostibus tin du” Tn on a L1-aiias: "Nos ab hobo tim _ sed hosts duce nn 17 Domina: “Cr lau im Toa? Nona 28 9 12, Hostés: “Vés ab hostibus ndn tim, , neque tO, dux, 18. Servi: “T8 ver_ , domine, sed niibés atras intu oe saat Gre loqy_— Foam cmp nm is aubibos ats tepenis 15 Anolis: “Nos &domind aud__etvid_*. aol 14, Délia: “Ta, Syra, & domind aud. , quod magni voce 19. Dum puert in hortum &gred__ Acmilia Iiilium in atrid Tone —— one. 15, Sy: “Ego ndnaud_ ed Os aud_*. 20; DiedSras “Bonus magisterimprobisdseipus peetiam 16. Syra & domina aud_ ‘et vor. ‘Céterae ancillac non larg_ ” Adomina nén aud_ , Neque vor. | — Exereitum quem Sr Tani saver You_--_, eet fom__ cao | psoas a veo ipacnia | 1 Sys: “QUO profcoc__, Mee?” Medus: “in Gracia salt et 8 domind sal cat | profit 2 UI “uid aa eT Serv: “Dominam ex | esen-ents | 2. Syrus: “Nonne dominum ver. " Médus: “Dominum spect. , domine, sed 4 t8 voc, - Eaunc]) } non ver_ = 3, IMlius: “Récté di mé voc_ LA | 3. Tdlia: “Cr Quintus laet, 2” Syra: “Quintus laet, 4. Idlius: “Rémam profic ”. Servi igitur eum | quia medicus & cubiculd égred_ *. sequ. , et cum dominé proficisc 4. Tdlius: “Quémodo té cdns6l_ possum, mea Tilia?” 5. Liberi: “Nonne técum Romam ire pos_ _, Pater?” Talius: Tia" comple pots, pater” Mécum Romar ea ie 5. Servi: “T@ sequ ~domine, sed caelum atrum fit” 6. Ab I0li6 tr8s sss prom, » gui liberis d__. antag “ORG Gig, dam ag esi?” 9, Aemilia “Car Romam profise 7” Tus “Servum 7, Sontus et Titus: “Von, Mave, topper”, Mircus quer itn vou . “Cir mé opper__?” 8, Libert [lid ‘omnés servis in villa esse" dic 8 Medus Liam Sompleot___, eamque céns3 9. falas: "Num Medum vid? Liber “Medum non e “a i 9. Dum sl or homings navem & portii égredientem 10. Médus & niill6 servo vid, quia ab___ ‘en 10. Talius mila in aequas partés part, ‘Exercitium sextum UI Dum giberatior agus bes ite Mun “eomplun: Preis bee 12. Medus et L3Gia: *COr nn proficse——? Quid op- Laer poesia eee eee Marcus Quintum, qui in lect cubat, non yocat. Ergo Marcus 8 ~exenernvat sexenerna tat car xv slus ad Kidum it, et dum ambulat Sextum Titumave, qué apud magnam arborem sunt, videt. CAPITVLVM DVODEVICESIMVM. Marcus: “Quid agits apud arborem?” Titus: “Sextus rem ‘quacrit”. Marcus: “Quid quaeris, Sexte?" Sextus: “Quid apud | Exeretium primum Aarborem milorum quaeritur, Marce?” Maccus: “Malai Sed quid 1. Marcus pig__, Sextus vir impig__est. | er agit Titus?” Sextus: “Ego mala carpa, dum Titus &malis médé= | 2. Marcus pig____est quam Sextus et Titus. Marcus diseipu- | fendit”. Marcus: “A malis?” Sextus: “Quam stultus es, Marce! lus pig est. cerrinws ‘Mala’ dicd, nén ‘mala’! Numquam magister té laudire potest. 3. Cornélit equus pulch___ est. None ses hane arborem esse Comalit? Hace mala carperendn_ | 4. Corelifequus puleh__ est quam Ia. licet!” 5. Cornélius equum pulch_ ‘Dum Sextus mala in vestiments pnt, puer vicem Comélit | 6. Marci ocult nig__ sunt. climantis audiunt: “Quis mila mea carpit? Redde mihi mala | 7, Maret ocul nig sunt quam c8terérum diseipulérum. mea, improbe puer! Nam tbi malum dare possum”. Comalis | 8, Mirei oculi nig ost climante, pues mala relinguunt. Exercitum secundum -Exemplum: Aemilius probus et fortis miles est. Quimodo pug: | adverbium nat Aemmilins? “os etm > mils probg et fortter pugnat. => ster 1. Mires tras tures sertit. Quomodo Marcus seri =| Bom ne 2, Sitllae lice clara Icent. Quomodo lent stBllae? = 3, Discipulus indoctus pravum respOnsum dat. Quimodo disci pulus indoctus respondet? 4, Mitités Romant impigr? sunt, Quémodo pugnant milités RO- mani? = s 5. Sextus pulchras literds serTbit. Quomodo Sextus scribit? 6. Improbus discipulus turpe, ndn pulchrum responsum dat. Quémodo respondet improbus discipulus? 7. Mareus malas res dicit. Quomodo loquitur Marcus? = 8. Sextus vérd bonis rés dicit. Quomodo loquitur Sextus? = ‘Exercitium tertium, -Exemplum: Titus ndn tam stulté nec tam turpiter seribit quam Marcus. Marcus stultius et turpius serfbit quam Titus. 1. Marcus nén tam réet8 seribit quam Titus. = 2. Titus non tam sevéré 4 magistrS reprehenditur quam Mar- 3. Marcus non tam graviter stilum in céram premit quam ma- ister. = comparatvus adverb st‘car. xv EXERCITIA NEV EXERCITIA VeVi ee 4, Titus non tam foedk serfbit quam Marcus. 5, Germant nn tam fortiter pugnant quam Romént. 1 ‘magistrum habent. dem ender iden 6. Stéllae ndn tam cliré Icent quam lina pléna. 2. Marcus Quintusque ‘magistr diseipult sunt bersus hear ibars 7. Sextus nn tam leviter scribit quam Mareus. = 3.___domina Syrae Déliaeque imperat. cae 8, Improbt discipulf ndn tam r8et® respondent quam probt dis 4, Syrus et Leander cum omind in via ambulant. | cadem idem cidem cipal 5. Servi Ii in ‘ill cum dominé habitant ‘9, Titus non tam graviter verberatur quam Marcus. 6. Syraet L¥dia dominae nan parent. 10. Titus nén tam pulchré scribit quam Sextus 7. _magister Sextum, Mércum et Titum docet. 8, Medus, Lia et mereator nem conscendunt. Exercitiom quartam 9. Diodérus et Comélius in ‘oppids vivunt superiims aaverbit” | Exemplum: Nallus discipulus foedivs quam Marcus sertbit. 10. Ventus et mare ___ de ndn pdrent. “Sine eine '= Marcus foedissims scribit. 11, Meus et Davus domint aque dominae servi sunt. 1. Nall milités fortius pugnant quam mites Roma eiokere aasaSaRSEHERAnSED Sn a nee nares 12m bents_rmanenum see nn 3. Nallus puer réctius et pulchrius serfbit quam Sextus. = 13, Pater et filius cogndmen habent. 4. Nallus magister diseipulds sevérius panit quam Diod6rus. 5, Nala stélla clarius Icet quam Sal. 6. Nallus discipulus turpius quam Marcus legit, = 14, Lupus et ovis in silva errant, | | 7. Nats isp ais quam Sento et atguenune- | Cae fee aoe 8. Nalluspuerstilum in cram levius premit quam Marcus, = ; ea ee 9, Nala poella puehrius quam Filia cana. Meee Meeun anes i ssiave 10, Nas iseputuspigrus quam Mireus computa aoe een ao gu guoque 6, Dux suum mite gladium stimere — eae rosin coppate| ~Exempunr Sie li sent Linaclsus eetqvam 8 |e suum servo mum dt adverbit le. Sol clirissimé lace ‘9. Fortissim ‘exercitls milit@s a ducibus suls lau- 1. Germani fort____ pugnant, sed R6méni fort_ quam it dantur. ‘pugnant: mili RomEnt fort____pugnant 10, Saum’__ Emin dnimentum laud, 2! Sextus pulchr Titus ver turp___seribit. 3. Tits pulehr_ quam Marcus et foed__quam Sextus sertbie "Mice! Maree!” _Aemilia Marcum vocat? | qos 4, Sextus pulcher___, Marcus vrs foed_ scribit. Aemiliandn___[1x], sed. [2x] Marcum voeat. | totiés 5. Marcus prav___respondet. Titus réct ‘quam Marcus 2. Aemilia [aliam [3x] vocat. Quintus quoque ab Ae- | semel (Ix) respondet. Sextus rect respondet. milid__[3x] vocatur. 6, Marcus lev. ‘stilum in céram premit. Magister 3. Discipulus impiger. [Ox] recté et. [1x] tan- ‘gv quam Mireus sium prema tum rave seit 7. Nallus discipulus turp___scribit quam Marcus: is enim 4, Discipulus vérd piger [9x] prive et [xt tantum récté respondet. ‘turp, seribit.