POLIHLOROVANI BIFENILI (PCB)

•otkriveni krajem XIX veka

•počeli da se primenjuju u undustriji oko 1930. godine
•sastoje se iz dva spojena fenil ostatka sa različitim brojem i mestom
supstituisanih vodonikovih atoma hlorom (homolozi 10, izomeri)
•postoji teoterski 210 izomera, a praktično ih ima oko 100

Od 210 izomera samo za 14 se smatra da su toksični toliko da im je

dodeljen TEQ faktor

•osobine im zavise od broja i mesta supstituisanih atoma hlora:

tečnosti, čvrste, kristalne supstance, smole
•sa povećanjem broja atoma hlora teže se razgrađuju
•rastvaraju se u nepolarnim organskim rastvaračima, mastima
•otporni prema bazama, kiselinama, oksidacionim sredstvima,
perzistentni
•kumuluju se u adipoznom tkivu
•sličnih osobina kao DDT

1
•komercijalni proizvodi su složenog sastava (Arohlor u SAD,
Kanehlor u Japanu)
•oblasti primene
•izolacione tečnosti u zatvorenim sistemima za grejanje (brojne
akcidentne situacije)
•sastavni deo hidrauličnih tečnosti
•plastifikatori
•ulaze u sastav boja za drvo, tekstil
•usporavaju paljenje (za gašenje požara)
•aditivi u preparatima pesticida (smanjuju isparljivost)

Transformator kondenzator kapacitator

•proizvodnja i upotreba PCB je ograničena/obustavljena 1970.

godine zbog brojnih incidentnih trovanja
•i danas se oko 50-60 PCB može naći u industrijskim proizvodima

Akcidentne situacije

•1968. godine na ostrvu Yusho (Japan) otkrivena nepoznata bolest –

“Kanemi Yusho”
o 15000 obolelih, preko 1000 umrlih
o uzrok korišćenje pirinčanog ulja koje je sadržalo toksične
količine PCB
o ulje je zagađeno tokom stajanja u bazenima presvučenim
plastificiranim materijalom na bazi PCB ili/i usled prskanja
cevi kapacitatora odakle je industrijsko ulje kapalo u pirinač
o posledice su: oštećenje vitalnih funkcija (CNS i vaskularni
sistemi), unutrašnji organi, koža, reproduktivne smetnje,
pobačaji, rođena deca nisu živela duže od 4 meseca ili su
rođena sa defektima; glavobolje, svrab, hlorakne, respiratorne
smetnje

2
•u Sloveniji je u reku Kupu izlivena veća količina PCB supstanci
nakon eksplozije iz elektronske industrije
o sadržaj u pastrmkama iznosio 116 mg/kg, a u mleku 0.4-3.6
mg/kg

•1969. godine u Virdžiniji trovanje usled korišćenja herbicida koji su

rastvarani u ulju iz starih transformatora
o krave koje su pasle travu u ovom području bile su zatrovane
kao i njihovo mleko

•jedan farmer u SAD je štitio krave od insekata pesticidom

rastvorenim u ulje transformatora

•kontaminirano riblje brašno preko sistema za zagrevanje – otrovale

se životinje koje su ga koristile

1999. godine NATO gađao transformatore u nekoliko gradova Srbije

Najteže je bio pogođen Kragujevac gde se 3000 l PCB izlilo iz
transformatora

Da li je Monsanto znao kakvu opasnost

predstavljaju PCB?
Tokom 40 godina proizvodnje
PCB kao električnog izolatora
Monsanto kompanija (sada
Solutia) je ispustila desetine
hiljada kg PCB u okolne
rečice i zakopala milione kg u
okolna brda
(Firestone, 2002)

3
Greka Energy Corp. is in trouble with the U.S. Environmental Protection
Agency again. This time, the federal watchdog has ordered the
company to develop a plan to clean up PCBs, or polychlorinated
biphenyls, at its Bradley 3 Island.
The PCBs apparently came from three transformers on a utility pole that
fell during a rainstorm in January, according to the EPA. Contamination
spread to a nearby creek that is a habitat for the endangered tiger
salamander, the agency said

u životnom okruženju otkriveni 1966. kad je EC detektor vezan za

GC omogućio njihovu detekciju (slične analitičke osobine sa DDT)

standard je mešavina 6 kongenera U komercijalnim

smešama PCB
oznaka za
%
toksičnih ima znatno
bifenil
hlora manje u odnosu na
AROHLOR 1242 netoksične

4
 Sastav Arohlora 1242
RRT* Srednji maseni udeo (%) Broja toma hlora
11 1.1 1
16 2.9 2
21 11.3 2
28 11.0 2 (25%) i 3 (75%)
32 6.1 3
37 11.5 3
40 11.1 3
47 8.8 4
54 6.8 3 (33%) i 4(67%)
58 5.6 4
70 10.3 4 (90%) i 5 (10%)
78 3.6 4
84 2.7 5
98 1.5 5
104 2.3 5
125 1.6 5 (85%) i 6 (15%)
146 1.0 5 (75%) i 6 (25%)
Svega 98.5

PCB ulaze u lanac ishrane:

• iz otpada koji se nekontrolisano odlaže u sredinu (voda, tlo,

vazduh)
•preko ambalaže
•preko pesticida
•preko zagađene stočne hrane
•preko zagađenih namirnica

Do 1970. proizvedeno oko milion tona ovih supstanci, do danas 1.4

miliona, od čega je u okruženje dospelo oko 40%

5
 Nivoi izloženosti:

•PCB su perzistentni
•ima ih u vodi, zemljištu, namirnicama, ali njihova količina opada
poslednjih godina
•Liposolubilni su, kumuluju se
•hrana je osnovni izvor, naročito mastima bogate namirnice (ribe,
mleko, mlečni proizvodi, meso)
•sadržaj u ribi je oko 100 µg/kg, a u ostalim namirnicama do 20
µg/kg
•biokoncentracija u flagelama i ribama i do 2.7 x 106
•Procenjuje se da su najviše ugrožene populacije Eskima

Procena unosa:

Vazduh
Nivo PCB je veći u vazduhu protorija nego na otvorenom
Neke zgrade u kojima su ugrađeni materijali koji su bili tretirani sa
PCB sadrže značajne količine ovih supstanci u vazduhu koje
rezultuju izloženošću od > 1 µg/kg

Voda
Niska izloženost preko vode za piće

Hrana
Za opštu populaciju najvažniji izvor izloženosti je hrana
Obzirom da su PCB lipofilne supstance one se kumuluju u lancu
ishrane
Namirnice animalnog porekla su važnije kao potencijalni izvori
Prosečan dnevni unos PCB iznosi 2-14 µg/kg (1985/1988 Holandija i
Finska)
•Deca hranjena majčinim mlekom unose 2-12 µg/kg TM dnevno, a
zamenama za mleko 0.1-0.3 µg/kg
•Zabeležen je trend smanjenja količine PCB u humanom mleku u
poslednjih 20 godina

6
Environmental Health Perspectives Volume 107, Number 1
January 1999
Dietary Exposure to Polychlorinated Biphenyls and Dioxins from Infancy Until Adulthood: A Comparison Between
Breast-feeding, Toddler, and Long-term Exposure

Svati Patandin,1 Pieter C. Dagnelie,2 Paul G.H. Mulder,3 Eline Op de Coul,4 Juul E. van der Veen,4 Nynke Weisglas-
Kuperus,1 and Pieter J.J. Sauer1
1Department of Pediatrics, Division of Neonatology, Erasmus University and University Hospital/Sophia Children's
Hospital, Rotterdam, The Netherlands
Abstract

Food is the major source for polychlorinated biphenyl (PCB) and dioxin accumulation in the human body.
Therefore, investigating food habits from early ages until reproductive age (25 years) is important in order to
assess exposure risk for the next generation. The objective of this study was to assess the PCB/dioxin exposure
and the relative contribution of different foods to total exposure during preschool age. Particularly, the importance
of lactational PCB/dioxin exposure vs. dietary exposure until adulthood was investigated. A cohort of 207 children
was studied from birth until preschool age. Based on 3 planar PCBs and 17 2,3,7,8-substituted dibenzo-para-
dioxins (PCDDs) and dibenzofurans (PCDFs) measured in breast milk, a model was developed to calculate the
cumulative toxic equivalent (TEQ) intake during breast-feeding (0-1 year). In 3.5-year-old children, daily dietary
intake of planar PCB-TEQ and dioxin-TEQ was measured with a validated food questionnaire. Cumulative TEQ
intake from 1 to 5 years was estimated using the PCB- and dioxin-TEQ intake measured with the food
questionnaire. Cumulative TEQ intake from 6 to 25 years was estimated using national food consumption and
contamination data of PCB- and dioxin-TEQ intake. In toddlers, dairy products contributed 43% to PCB-TEQ and
50% to dioxin-TEQ intake. Meat and meat products contributed 14% and 19%, respectively, and processed foods
23% and 15%, respectively. Breast-feeding for 6 months contributed to the cumulative PCB/dioxin TEQ intake until
25 years of age, 12% in boys and 14% in girls. The daily TEQ intake per kilogram body weight is 50 times higher in
breast-fed infants and three times higher in toddlers than in adults. Long-term dietary exposure to PCBs and
dioxins in men and women is partly due to breast-feeding (12 and 14%, respectively). After weaning, dairy
products, processed foods, and meat are major contributors of PCB and dioxin accumulation until reproductive
age. Instead of discouraging breast-feeding, maternal transfer of PCBs and dioxins to the next generation must be
avoided by enforcement of strict regulations for PCB and dioxin discharge and by reducing consumption of animal
products and processed foods in all ages. Key words: breast-feeding, cumulative intake, dietary exposure, dioxins,
PCBs, preschool children, toxic equivalents. Environ Health Perspect 107:45-51 (1999). [Online 8 December 1998]
http://ehp.niehs.nih.gov/docs/1999/107

U Skandinaviji populacije koje unose više (masne) ribe u ishrani

unose 4-15 puta više PCB od onih koji malo ribe konzumiraju
profesionalna izloženost je uglavnom respiratornim putem
akutna izloženost kod eksplozije postrojenja, uređaja

Uputstvo za pripremu ribe u području kontaminiranom sa PCB

7
Preporuke u državi Mičigen (SAD) za konzumiranje ribe iz reke Detroit

Carp = šaran; pike = štuka; perch = smuđ

Nivoi PCB u tkivima

akumuliraju se u adipoznom tkivu, jetri, mozgu, humanom mleku

(0.6-6 µg/g masti)
u krvi 6-7 µg/L i to nekoliko godina nakon ekspozicije
9-90 µg/kg humanog mleka nađeno u studiji 14 zemalja Evrope
(1971-1992), osim u Španiji gde je nađeno i do 250 µg/kg

Metabolizam

•75-90% se resorbuje oralno unetih PCB

•Resorbovani PCB sa manjim brojem atoma hlora se metabolišu u
jetri, uglavnom do hidroksiliranih derivata koji se brzo ekskretuju
urinom

•PCB sa većim brojem atoma hlora su metabolički stabilniji i

deponuju se u adipoznom tkivu

8
Toksični efekti

•Procena zdravstvenog rizika od PCB je teška zbog nedovoljne

definisanosti tih preparata

•Uveden pojam TEQ = Toxic Equivalency Factor za sve supstance koje se

u praksi javljaju u smeši

•TEQ objedinjuje individualnu toksičnost pojedinih kongenera sa

količinom u kojoj je prisutan u smeši (važi i za dioksine)

•Ukupna toksičnost smeše se određuje tako što se koncentracija

pojedinačne supstance (Ci) u smeši pomnoži sa njenim relativnim
toksičnim potencijalom TEF

•TEQ = Ci x TEF

•Ove faktore određuje WHO i takve koncentracije PCB ili dioksina se

nazivaju WHO-TEQ vrednostima

9
 Preduslovi za ovakav način određivanja koncetracija:

•Strukturna sličnost sa PCDD

•Vezivanje za Aril-hidrokarbon (Ah) receptor
•Pokazivanje toksičnosti nakon vezivanja za receptor
•Visoka perzistencija i akumulacija

•Sadrže često veoma toksična jedinjenja kao onečišćenja

(PCDD i PCDF)
•Simtomi akutne i hronične toksičnosti su proučeni na
osobama kontaminiranim na ostrvu Yusho
•Simptomi: suzenje, pigmentacija, hlorakne, poremećaj
respiratornih funkcija, promene enzimske aktivnosti jetre,
promene u imunom odgovoru
•Slični simptomi na Tajvanu 1979. godine kod akcidenata sa
PCB i dioksinima

•Hiperaktivnost i smanjena
sposobnost učenja kod mladunaca
eksperimentalnih životinja

•Slične promene u ponašanju dece čije

su majke u periodu dojenja bile
izložene delovanju PCB supstanci

10
•Smatraju se potencijalno kancerogenim i IARC ih svrstava u grupu 2A
•Kod glodara izazivaju tumor jetre
•Kod profesionalno izloženih osoba i osoba izloženih akcidentalnim
situacijama nije zapažena povećana incidenca kanceroznih oboljenja
•u nekancerogene efekte spadaju efekti na imuni sistem, reproduktivni
sistem, hormonsko delovanje (tiroidna žlezda), neurobihejvioralni efekti

Doze
NOEL za majmune iznosi 0.04 mg/kg TM
LOEL za blage neurotoksične efekte je ustanovljen kod beba na 0.014-0.9
µg/kg TM

TDI na međunarodnom nivou nije postavljen

Neke zemlje su postavile svoje nacionalne TDI vrednosti, npr. Nemačka –
1-3 µg/kg TM

MDK u vodi za piće:

0.5 µg/L (odnosi se na 2-hlorbifenil, 2,3-dihlorbifenil, 2,4,5-
trihlorbifenil, 2,2,4,4-tetrahlorbifenil, 2,2,3,46-pentahlorbifenil,
2,24,4,5,6-heksahlorbifenil, 2,23,34,46-heptahlorbifenil,
2,2,3,35,5,6,6-antohlorbifenil)

MDK u namirnicama (od 1. jula 2012.) se postavlja kao suma

dioksina i PCB u jedinicama pg/g masti uz korišćenje WHO-
PCDD/F-PCB-TEQ u sledećim namirnicama: meso i proizvodi od
mesa, meso riba i proizvodi ribarstva, jetra riba i riblje ulje, mleko i
proizvodi od mleka, jaja, životinjske masti, biljna ulja i masti,

11
Rešenje problema sa PCB

•Izvoz

12
Rešenje problema sa PCB

•Izvoz
•Uništavanje industrijskog i komunalnog otpada na odgovarajući način

13
Rešenje problema sa PCB

•Izvoz
•Uništavanje industrijskog i komunalnog otpada na odgovarajući način
•Kod nas nema opreme za uklanjanje ovakvog otpada

14
PCB remete ravnotežu u prirodi

Odlažu se u morskom sedimentu, rečnom mulju

Bioakumuliraju se kao OHP
Faktor biokoncentracije za PCB iznosi 100.000 u
odnosu na 4 kod hloroforma ili 44 kod As

15
 Izumiranje sivog sokola u SAD povezuje se sa zagađenošću zaliva
San Franciska PCB supstancama
Estrogeni efekat utiče na metaboliazam kalcijuma
10 ppm deluje na tanjenje ljuske, a vrednosti preko ovih imaju
obrnut efekat

POLIBROMOVANI BIFENILI (PBB) i POLIBROMOVANI

DIFENILETRI (PBDE)

•Sličnih su osobina i primene kao PCB

•Relativno su netoksični – zamena za PCB
•I danas se koriste kao sredstva u protivpožarnoj zaštiti
•Najčešće se u okruženju nalazi deka-PPB i 2,2’,4,4’,5,5’-heksaPBB
•1972. godine zabeležen slučaj masovnog trovanja u Mičigenu
•PBB koji je bio namenjen protivpožarnoj zaštiti slučajnom
greškom je upakovan umesto mineralnog dodatka stočnoj hrani
•O incidentu je snimljen film Bitter Harvest 1981. godine
•Ogroman broj životinja je bio otrovan
•Uništeno je 23000 krava, 36000 svinja, 1.5 miliona živine, 5
miliona jaja
•Populacija te oblasti još je pod lekarskim nadzorom (oko 8
miliona ljudi)
•Toksični efekti: imunotoksičnost, CNS poremećaji, hormonski
disbalans
•Vezuju se za Ah receptor

16
 POLIHLOROVANI DIBENZODIOKSINI (PCDD) I
POLIHLOROVANI DIBENZOFURANI (PCDF)

Triciklična aromatična jedinjenja sličnih hemijskih i fizičkih osobina

Ne nastaju u prirodi niti se proizvode
Formiraju se u tragovima kao nečistoće u proizvodnji drugih hemikalija

Od 210 hlorovanih dibenzofurana i dibenzodioksina 17 je toksično,

pri čemu im se stepen toksičnosti razlikuje i do 1000 puta

1941. godine je otkriven heksahlorofen odličnih dezinfekcionih

osobina
1968. godine se desilo da je toksično delovala kutana primena
pudera sa heksahlorofenom

1972. godine u Francuskoj više beba je umrlo nakon aplikacije talka

sa heksahlorofenom
Simptomi: obamrlost, senzorni poremećaji, konvulzije, grčevi mišića
Kod profesionalne izloženosti hlorakne

17
Kasnijom
analizom je
utvrđeno da
pri sintezi
heksahlorofena,
benzol
herbicida tipa
hlorfenoksi-
sirćetne kiseline
i polihlorovanih
bifenila
nastaju PCDD
i PCDF

Slučajevi trovanja sa PCDD

Simptomi trovanja PCB supstancama na ostrvu Yusho se povezuju

sa prisustvom PCDD i PCDF (unos i do 154 ng/kg TM)

Eksplozija reaktora za sintezu herbicida u Savezu (Italija) 1976.

godine; fabrika je zatvorena i zabetonirana, deo okolnog
stanovništva iseljen, stanovnici se i dalje prate (TCDD i do 56 ng/g
masnog tkiva, dok je prosek u opštoj populaciji 126-456 pg/g)

Trovanja u Vijetnamskom ratu nakon korišćenja herbicida u ratne

svrhe (2,4-D)

18
 Izvori izloženosti za opštu populaciju

Nađeni su u otpadnom materijalu industrije papira, pri proizvodnji

magnezijuma, u gasovima koji se stvaraju sagorevanjem otpadnog
organskog materijala (otpad, krematorijum)
Profesionalna izloženost (hemijska industrija, industrija hartije,
primena herbicida, akcidentne situacije pri požarima)

Izvori
Uništavanje otpadnog materijala Čvrst komunalni otpad; Medicinski
otpad; Opasan otpad; kanalizacioni mulj
Industrija čelika Čeličane
Postrojenja za reciklažu Reciklaža metala (ne gvožđa) (topljenje,
livenje Al, Al, Cu, Pb, Zn, Sn)
Proizvodnja energije Fosilna goriva, drvo, zemni gas
Saobraćaj Automobili
Grejanje stanova Ugalj, nafta, gas, drvo
Nezgode i incidentne situacije Erupcije vulkana, šumski požari, gradski
požari, sagorevanje PCB ulja

Izvori izloženosti za opštu populaciju - nastavak

Nivo ovih supstanci u vazduhu u proseku je nizak

Vazduh – Nemačka/Westfalia 1987/88 vs. 1993/94 (NRW 1995)

Koncentracija (fg I-TEQ/m³) Smanjenje
Lokacija
1987/88 1993/94 (%)
Köln-Riehl 130 40 69
Duisburg- 332 124 63
Meiderich
Essen- 204 76 63
Altendorf
Dortmund 224 120 46
(grad)

19
Izvori izloženosti za opštu populaciju - nastavak
Oko 90% unosa ide hranom
Oskudni podaci o njihovom prisustvu u namirnicama
Masnije ribe ih sadrže u većim količinama
Smatra se da se unos PCDD kreće u Evropi u granicama 50-200 pg dnevno

1999. godine dioksini nađeni u Belgiji u mesu

20
 Izvori izloženosti za opštu populaciju - nastavak
Poseban rizik predstavlja unos majčinim mlekom (10-100 puta veće
količine nego u kravljem mleku) – bebe imaju 2-4 puta veće količine
PCDD nego majke – ipak se dojenje preporučuje

Potencijalno
delovanje na
spermatogenezu

TEQ dioksina
omogućava da se
koncentracije manje
toksičnih dioksina
izraze kao deo
toksičnosti koju ima
najtoksičniji dioksin
2,3,7,8-TCDD.

21
TEF za PCDD/PCDF (Kutz et al. 1988, WHO 1997) – razlike između WHO i I
vrednosti
Congener I-TEF WHO-TEF
2,3,7,8-Cl4DD 1 1
1,2,3,7,8-Cl5DD 0.5 1
1,2,3,4,7,8-Cl6DD 0.1 0.1
1,2,3,7,8,9-Cl6DD 0.1 0.1
1,2,3,6,7,8-Cl6DD 0.1 0.1
1,2,3,4,6,7,8-Cl7DD 0.01 0.01
Cl8DD 0.001 0.0001
2,3,7,8-Cl4DF 0.1 0.1
1,2,3,7,8-Cl5DF 0.05 0.05
2,3,4,7,8-Cl5DF 0.5 0.5
1,2,3,4,7,8-Cl6DF 0.1 0.1
1,2,3,7,8,9-Cl6DF 0.1 0.1
1,2,3,6,7,8-Cl6DF 0.1 0.1
2,3,4,6,7,8-Cl6DF 0.1 0.1
1,2,3,4,6,7,8-Cl7DF 0.01 0.01
1,2,3,4,7,8,9-Cl7DF 0.01 0.01
Cl8DF 0.001 0.0001

PCDD/PCDF koncentracije u hemikalijama

I-TEQ
Supstance
PCP do 2320
PCP-Na do 450
PCB - Clophen A 30 11
PCB - Clophen A 60 2179
2,4,6-Trichlorophenol 680
Trichlorobenzene 0.023
p-Chloranil (old) 376
o-Chloranil (old) 63
Hostaperm Violet RL 1.2
Violet 23 19
Blue 106 56

22
TEQ dioksina i PCB u
morskoj ribi u
Engleskoj

TEQ dioksina i PCB u

humanom mleku

23
Procena unosa
dioksina za 1982. i
1992. godinu u
zavisnosti od uzrasta

24
 Zakonska regulativa

-Kod nas su postavljeni zahtevi za MDK zajednički za sumu

dioksina u pg/g masti i za sumu dioksina i dioksinima slične PCB,
takođe u pg/g masti (vrednosti se kreću od 0,75 pg/g masti u
biljnim uljima i mastima do 3 pg/g masti u mleku, životinjskim
mastima i mesu goveda i ovaca)

-Primer rešavanja problema u Nemačkoj:

Zabrana korišćenja i obavezna zamena hemikalija za koje se zna
da su kontaminirane sa PCDD/PCDF- PCB i PCP 1989
Ograničenje prisustva PCDD/PCDF kao kontaminanata u
hemikalijama (1, 5 ili 100 µg/kg, u zavisnosti od vrste hemikalija)
Regulisanje uslova sagorevanja i uništenja otpada , 1990.
godina, postavljanjem limita od 0.1 ng TEQ/m³ za PCDD/PCDF u
emisiji, sa minimalnom temperaturom od 850 °C za krematorijume
Zabrana korišćenja određenih aditiva u običnom benzinu (e.g.
dihloretan i dibrometan)
Postavljanje limita od 100 ng I-TEQ/kg suve materije organskog
otpada koji se koristi kao đubrivo

-Primer rešavanja problema u Nemačkoj - nastavak:

Preporučene vrednosti i nivoi aktivnosti za određeni nivo prisustva PCDD/PCDF u
zemljištu (koncentracije u ng I-TEQ/kg d.m.)

Ciljna koncentracija
<5
5-40 Kontrola proizvoda i transfera dioksina
>40 Restrikcija uzgajanja na biljke sa
minimalnim transferom dioksina
>100 Izmena zemljišta na dečjim igralištima
>1 000 Izmena zemljišta u stambenim
naseljima
>10 000 Izmena zemljišta nezavisno od
lokacije i namene

25
 -Primer rešavanja problema u Nemačkoj - nastavak:

Preporučene vrednosti i aktivnosti za određene nivoe PCDD/PCDF u mleku i

mlečnim proizvodima (koncentracija u ng I-TEQ/kg mlečne masti)

Ciljna koncentracija
< 0.9
> 3.0 1. Identifikacija i smanjenje izvora
Ukoliko nije moguće ostvariri u
kratkom vremenu → zaustaviti
proizvodnju mleka
2. Preporuka da se ovakvo mleko ne
isporučuje krajnjem korisniku
>5.0 Zabrana stavljanja na tržište ovakvog
mleka i mlečnih proizvoda

Procena ulaganja u smanjenje kontaminacije sredine dioksinima

26
nastavak

Nivoi u tkivima

U adipoznom tkivu opšte populacije oko 20 ng/kg masti

Smanjuje se količina od kraja osamdesetih

Toksičnost

PCDD su toksičniji od strihnina i cijanida, a manje od toksina

botulinuma
LD50 = 0.6-1 µg/kg TM
Na eksperimentalnim životinjama pokazuju hepatotoksičnost,
reproduktivnu toksičnost, teratogenost, imunotoksičnost, dermalnu
toksičnost
Kod eksperimentalnih životinja dovode do kancera jetre, tiroidne
žlezde, usne šupljine i nosa
TCDD deluje na životinje kao negenotoksični kancerogen i potentni
agonist hormona
Za ispoljavanje toksičnosti neophodno je da se veže za Ah receptor
IARC je 2,3,7,8-TCDD svrsta u grupu 1
Ostali su u grupi 3

27