You are on page 1of 19
(tap) Uma Ueda aia olepien Nie) /meap A presente guia didactica vai destinada a todos os cursos de Educacion Primaria e pretende facilitar ao profesorado © aproveitamento da asis- tencia ao espectaculo “A Nena Que Queria Navegar’. Diferentes estudos afirrnan que os casos de bullying comezan a partires dos 6 anos polo que cremos que as actividades de concienciacién deben comezar a esas idades. Grazas ao teatro podemos presentar este prob- lema de forma sinxela e IUdica para lograr a sUa comprensién dende idades tempers. Xa que © amplo rango de idade da Educacién Primaria conleva impor- tantes diferenzas evolutivas do desenvolvemento e aprendizaxe, o profe- sorado deberd adaptar as diferentes dinamicas propostas en funcién do grupo concreto co que estea a traballar. Débese ter en conta que o realmente interesante ¢ a reflexion e 0 didlogo que pode ser suscitado no alumnado. polo que o docente debe crear debate acerca dos distintos aspectos educativos da obra fomentando unha reflexion critica por parte do alumnado. - Achegar 0 teatro aos rapaces e rapazas e dar a cohecer 0 comporta- mento que deben seguir cando asisten a un espectaculo teatral. - Promover 0 uso e entendemento da lingua galega nun contexto ludico e atractivo para eles. - Estimular a creatividade e a imaxinacién dos nenos e nenas. - Aprender a observar, entender, emocionarse e gozar dun espectaculo en vivo. -Propiciar unha anélise critica dos acontecementos presentados no es- pectaculo e conseguir estrapolalos ao andlise da realidade. - Lograr © entendemento de certas temnaticas mediante a sua visual- izacién no espectaculo. - Lograr a comprensién do que ¢ 0 acoso escolar e fornentar unha visién critica, - Promover a empatia, os valores igualitarios e o respect aos demdis. - Lograr a identificacion de casos de acoso escolar. - Aumentar a autoestima dos/as rapaces/as - Proporcionar ferramentas para enfrontarse a situacions de violencia. - Saber como actuar no caso de converterse en testemunas de casos de acoso escolar. ANena esta farta de ser o centro das mofas dos seus companeiros, e por iso foxe da escola coa intencién de non volver nunca mais. Na sua aven- tura topard co Xeadeiro, un ser maxico e vital, que a base de contos, adi- vinanzas, xogos e canciéns, devolveralle a autoestima perdida. Ensinara- lle que dentro de cada un de nés agéchase un ser Unico e especial, e que 6 crendo nas nosas capacidades seremos quen de acadar todo o que nos proponamos. ANENA Laura Miguez O XEADEIRO Guillermo Carbajo PROFESOR SORSOR Carlos Alvarez-~Ossorio Eas voces de Marian Banobre, Arantza Villar e Fernando Gonzalez EQUIPO TECNICO Direccién Alex Sampayo Texto Alex Sampayo Borja F. Caarnano Deseno Cartel e Ilustraciéns Rodrigo Chao Construcion escenografia Escenoset Atrezzo, Vestiario e Monicreques Diego Valeiras Musica Suso Alonso lluminacion Carlos Alvarez-Ossorio Producién e Distribucion Redrum Teatro QUE EO ACOSO ESCOLAR? acoso escolar é un tipo de violencia caracterizado por unha relacion de desigualdade de poder entre o/a acosador/a e a sua vitima e que se repite durante un longo periodo de tempo de forma recurrente. TIPOS DE ACOSO ESCOLAR FISICO Comportamento agresivo e intimidatorio por parte do/a agresor/a manifestandose en empurréns, patadas, golpes, agresins con obxectos.. VERBAL Insultos e alcumes, ameazas, menosprezos publicos, resaltar defectos fisicos.. Actualmente son habituais os casos a través de teléfonos mo- biles. PSICOLOXICO Mina a autoestima e fomenta a sensacién de inseguridade e temor. Esta en todas as formas de maltrato. SOCIAL OU RELACIONAL Pretende aislar a vitima do resto dos/as seus/sUas companeiros/as. E un tipo de acoso indirecto. CYBER-BULLYNG Nace co auxe das novas tecnoloxias. E 0 que se realiza a través da inter- net, redes sociais, correo electrénico, etc. O/A AGRESOR/A - Temperamento agresivo e impulsive con deficiencias en habilidades sociais para comunicar e negociar os seus desexos. - Falta de empatia e de sentimento de culpabilidade. + Dificultades no control da ira e alto nivel de hostilidade. + Tendencia 4 violencia, impulsividade e sensacién de dominio dos/as outros/as. + Tratan de dar a impresién de autosuficientes e adoitan manifestar unha aparente seguridade e boa autoestima. + Adoitan ter maior fortaleza fisica. TIPOS DE AGRESORES/AS. ACTIVO Que agrede personalmente. establecendo relacions directas coa vitima. SOCIAL-INDIRECTO Que logra dirixir, 6s veces & sombra, o comportamento de seguidores. aos que induce a actos de violencia e persecucién de inocentes. AVITIMA + Débil, insegura, ansiosa, cauta, sensible, tranquila, timida e con baixos niveis de autoestima. + Adoita ser menos forte fisicamente, especialmente no caso dos mozos. - E frecuente que presente un alto nivel de ansiedade e inseguridade. Tenden ao illamento social. + Poden ter desviaciéns externas (lentes, cor de pelo, dificultades na fala...) no son a causa do acoso, pero si o que o/a agresor/a vai explotar unha vez elixido. TESTEMUNAS OU ESPECTADORES/AS + Producese un contaxio social que inhibe a axuda por parte dos/as companeiros/as que conecen o problema. + En xeral apoian pouco ds vitimas, entre outras cousas, pola influencia que os/as agresores/as exercen sobre eles/as. + Hay casos nos que é o medo aser incluide/a dentro do circulo de vitimi- zacién 0 que fai que sintan que deberian facer algo e non o fagan. CONSECUENCIAS DO ACOSO ESCOLAR PARA A VITIMA. + Dificultades e fracaso escolar. + Niveles altos de ansiedade, fobia escolar, riscos fisicos... + Baixa autoestima, insatisfaccién, desesperanza e inseguridade persoal. + Se a vitimizacién se prolonga, poden darse sintomas clinicos que poden incluir a neurose e TEP (trastorno esquizoide da personalidade). + Depresion, reacciéns agresivas e intentos analiticos. PARA O/A AGRESOR/A +Obtén un reforzo sobre 0 acto agresivo e violento, como algo desexable, como metodo de ter estatus no grupo, recoecemento social. + Aprendizaxe negativo ante a forma de establecer vinculos sociais. + Conductas de dominio e de sumision na relacién de parella, como son as situacions que se sofren na violencia domestica. PARA AS TESTEMUNAS. + Non saber que comportamento seguir ante situaciéns inxustas e é un reforzo para posturas individualistas. + Pédense desensibilizar ante o sufrimiento alleo a medida que contem- plan repetidos actos agresivos nos que non son quen de intervir para evi- tarlos. + Con frecuencia poden sentir unha indefensién semellante 4 que experi- menta a vitima. DETECTAR O ACOSO ESCOLAR - Se as mofas entre companeiros/as danse durante o xogo. son diverti- das e constructivas e xeran benestar a todos/as os que estan a participar, incluindo ao que se lle fai a mofa, entén non son maltrato. Poden axudar aos/as rapaces/as a desenvolver habilidades sociais e confrontar retos sociais e conflitos - Se as mofas entre companeiros/as inclven ridiculizar, usar nomes ofen- sivos, insultar e dicir ou facer cousas molestas, atormentar ou acosar 4 persoa, si son maltrato. Poden xerar un dano psicoléxico que se mani- feste en sentimentos de tristura, incapacidade e frustracién. CARACTERISTICAS DA VITIMA + Unha imaxe xeral negativa de si mesma. + Desordes de atencion e aprendizaxe. + Desesperanza e pérdida de interese nas suas actividades favoritas. + Inhabilidade para gozar e falta de enerxia, Falta de satisfaccion coa vida. + Sintornas depresivos. + Comunicacién pobre. + Deficiente habilidade para relacionarse cos demdis. + Sentimentos de culpabilidade e soidade. + Sensibilidade cara o rexeitamento e as evaluaciéns negativas dos demadis. + Queixas sobre enfermidades fisicas como dores de cabeza e de esto- mago. + Reacciéns emocionais inesperadas. + Problemas de insomnio e lembranza repetida do episodio de maltrato. OUTROS DATOS PARA RECONECER UNHA VITIMA NA ESCOLA Son obxecto de mofas, burlas desagradables, son chamadas con al- cumes, insultanas, moléstanas, estan afeitas a estar involucradas en dis- cusiéns e pelexas nas que se atopan indefensas e sempre acaban per- dendo. Nos xogos son as ultimas en ser elixidas, no patio adoitan quedar preto do profesorado, non tenen amizades.. En clase tenen dificultades para falar, dan unha impresién de inseguri- dade e/ou ansiedade, tenen un aspecto contrariado e triste, presentan un deterioro gradual no rendemento escolar. NA CASA Regresan a casa con roupa estropeada, cos libros sucios ou rachados, ‘perderon’ obxectos e/ou cartos, non queren ir ao colexio e piden que lles acompanen, evitan determinados lugares, determinados dias ou clases... percorren caminos iléxicos para ir a escola, non son convidadas as casas de outros/as, tenen pesadelos, trastornos psicosomatices, sinais de golpes e aranazos, cambios de humor... FERRAMENTAS PARA ENFRONTARSE AS BURLAS - As burlas non poden evitarse e os/as rapaces/as non poden controlar 0 que outros din. Sen embargo eles/as poden aprender a controlar as suas propias reaccions. - Familia e profesorado poden ensinatlles estratexias simples que as for- taleceran mentres reducen sentimentos de impotencia. - Cando os/as nenos/as se decatan de que hai estratexias efectivas que poden usar nestas situaciéns de burlas, as suas habilidades para enfron- talas fortalécense. + FALAR CONSIGO MESMO/A. “Ainda que non me guste esta burla eu podo maexala” “E verdadeira esa burla?”. Pensar en cualidades que contrarresten os comentarios negativos. + IGNORAR, O mal xenio ou os choros convidan 4s burlas. Ignorar, invisibilizar. + AMENSAXE EU Sintome... cando ti... gustariame... (mellor supervisado). Comunicacién non verbal. + VISUALIZACION Apelota, 0 escudo... rebota a burla + RE-ENFOQUE Cambiar a burla en eloxio: “excelente burla’, “gracias por fixarte nos meus lentes” + ESTAR DE ACORDO COS FEITOS. “Gorda... si, teno bastante graxa”, “chorona... si, choro facilmente” + ARESPOSTA E? Mostrar indiferenza. E. + RESPONDER AO QUE SE BURLA CUN ELOXIO “Corres fatal. ties un corredor moi rapido” + UTILIZAR O HUMOR: Q riso pode converter algo ferinte en comico + SOLICITAR AXUDA Se a burla é persistente.... Pide axuda a un/unha adulto/a + CANDO A BURLA SE CONVERTE EN ACOSO Explicarlle a diferenza entre burlas e acoso = 1. Ler o conto e comentalo. ~ 2. Ordena cronoloxicamente o que debemos facer ao asistir a represen- tacion: A. Observar 0 espectaculo en silencio. B. Explicar 0 que mais me gustou a amigos e familiares. C. Aplaudir moito se me gustou moito, ou pouco se me gustou pouco. D. Apaganse as luces, agora ¢ momento de prestar moita atencién. E. Buscar a mina butaca por fila e numero, ou preguntar ao mestre onde debo sentarme. F. [rao bano. G. Sair en orde e observar que non deixamos nada. H. Entrar na sala. ORDE CORRECTA: F-H-E-D-A-C-G-B * Alletra F poderia estar situada no peniiltimo lugar = 3. Di se as sequintes afirmaciéns son verdadeiras ou falsas e explica 0 porque. A. No teatro podo falar cos companeiros e facer ruidos xa que os actores e actrices estan tan concentrados que non se decatan. FALSO. Os interpretes sempre son conscientes do que pasa no patio de buta cas, e os ruidos e comentarios fan que moitas veces perdan a concentracién e se trabuquen. Falar durante a representacién, comer, andar co mébil, ou mirar repetidamente o reloxo son acciéns que entorpecen a representacion e ‘molestan ao resto do publico que esta concentrado no espectaculo. B. O que mais me gusta do teatro é que podo falar cos personaxes durante o espectaculo. FALSO: Durante 6 representacién non se pode falar xa que o espectéculo segue unhas pautas marcadas por un dramaturgo. Pédese dar 0 caso de que na representacién os personaxes pregunten algo ao publico, nese caso si debemos participar. C. Nunha representacién teatral é tan importante 0 publico coma o equipo artistico. VERDADEIRO: Unha representacién teatral sen publico non poderia ter lugar, © un precisa do outro ao igual que un libro precisa dun lector para cumprir 0 seu cometido. -1. Debate Xerar un debate entre o grupo no que o/a docente actuara como mediador/a, aumentando ou diminuindo a sua dificultade en funcién da idade do grupo. O debate podera conter as seguintes cuestiéns: - Gustouche a obra? - Cal 6 0 seu argumento? - Cantos personaxes lembras? - Como se chamaban, e que representaba cada un? -O espectaculo mestura distintas disciplinas artisticas (proxeccions de video, maxia, teatro de obxectos, teatro de monicreques, teatro de actor, teatro musical). Fuches quen de identificalas? - Que lle ocorre a Nena? =Mofacheste algunha vez dalgin/dalgunha companeiro/a? Por que 0 fixeches? Esta ben facelo? -Presenciaches algun episodio de acoso escolar? Que fixeches? - Se sabes que alguén esta sendo acosado/a e avisas a un/unha adulto, es un acusén? -2.Verdadeiro ou falso Os ovos morenos se mofan do branquiio- a) Porque ten bigote. b) Porque é doutra cor. ) Porque ten duas xernas. d) Porque lle gusta a tortilla de patacas. A Espatula non se porta ben... @) Porque obriga ao Espremedor a facer un zume. b) Porque quere que a Culler se faga amiga do Espremedor. ) Porque non deixa ao Espremedor falar coa Culler. d) Porque non deixa 4 Culler falar co Espremedor. Que oprende Nena Momia? ) Que non pode ser amiga de Neno Vampiro. b) Que ten que xogar con Neno Vampiro. c) Que para ser a mellor amiga de Neno Vampiro ten que defendelo cando se mofen del. d) Que se defende a Neno Vampiro os/as outros/as rapaces/as se poden mofar dela. -3. Une con frechas O Xeadeiro viu como un neno se mofaba do Neno Vampiro. Dende principio de curso un rapaz chama gordifa Nena. A Nena recibe mensaxes por Internet e no mobil nos que ainsultan. A Nena non queria ir 4 escola porque lle doja a tripa. En realidade era porque unha compafeira se mofaba dela. Eliminou eses contactos e contoulle os seus pais © que estaba pasando. Defendeuno. Non deixou que se mofasen dele avisou a un adulto. A Nena contoullo aos seus pais e os seus profesores/as. - 4. Sopa de letras. Atopa as seguintes palabras nesta sopa de letras: Acoso, agresor, vitima, espectador, alcume, bullying, Nena, Xeadeiro, Sorsor, caixa, fantabuloso, lambetiruleta, grancioso. lo]ee|wo/Olce || «| of gu] of x} 3] x} | — 2| <|x]N) <| a] o)u]o/a]3|3|4|>|-|z/olo w)o|o]e|<)z|0/— lov [o]z|5|-[o/o [uj Z| | }O}x| Z/aa|>)0]0}x|N| <]O]S|w Ja jer o|3|>|o|z)5|3|¥)3|5|+|e]=]x|+|5/-lo —|alx|a|H/ololw|zlo]s) <|wlae/o|>[|a|—|a|w)o|5|5|5|u lo <|@|x| |) 5) 2/—|x |u| [a)e /0[5|x alojajo|a|>|z]o]u}<|o|z)3|/r)u ja fo |} O| |) 0} T| xe} |) | >] ¥}o/3|— |= Q|0|€|4\0)5 |S [wi |<) |x} —-|aa}ojujo}e — 3|-)x|o|jjo|<|w/r/-/o) 4) |-|+|-[5[ fs |o Niw)<) 2) 4)2] 0] wo] alz|/=/2|<|-jo|S|o Oz|o|u|z/a|w}oja|ulo|-||s/w)a/s]o)<)

You might also like