Önsöz

Alman dili kitabı Alman dili A1 – A2 səviyyələri üçün yardımçı kitabdır.

Kitabda qrammatika, həmin qrammatikaya aid çalışmalar, yazı və danışıq

çalışmaları var.

Kitabın sonunda A1-A2 səviyyələri üçün söz ehtiyatı verilmişdir.

Söz ehtiyatında qara hərflərlə yazılmış sözlər A1, qalanları isə A2 səviyyəsi
üçündür.

Müəllif : Ramil Səfiyev

5 ildən artıqdır Alman dilini tədris edir

“Alman – Azərbaycan lüğəti A1- B2” kitabının müəllifidir.

Əlaqə nömrəsi: 050 668 37 39

Mündəricat

Fonetika ......................................... 1
Saylar Miqdar sayları ......................................... 9
Sıra sayları ......................................... 11
Artikl Alman dilində artikl ......................................... 13
İsim Alman dilində isimlərin hallanması ......................................... 16
Alman dilində cəm ......................................... 23
Əvəzliklər Şəxs əvəzlikləri ......................................... 25
Alman dilində inkar ......................................... 29
İşarə əvəzlikləri ......................................... 33
Es və man əvəzliyi ......................................... 35
Qayıdış əvəzlikləri ......................................... 37
Sifətlər Alman dilində sifətlərin hallanması ......................................... 39
Sifətin dərəcələri ......................................... 43
Sözönləri ......................................... 45
Önşəkilçilər ......................................... 56
Fell Fellərin indiki zamanı ......................................... 58
Alman dilində keçmiş zaman ......................................... 66
Gələcək zaman ......................................... 76
Konjunktiv 2 və Konditionalis ......................................... 77
Məsdər ......................................... 81
Felin məchul növü ......................................... 83
Zərf ......................................... 85
Cümlə ......................................... 87
Mürəkkəb cümlə ......................................... 93
Tabesiz mürəkkəb cümlələr ......................................... 93
Tabeli mürəkkəb cümlələr ......................................... 94
Səbəb budaq cümləsi ......................................... 94
Şərt budaq cümləsi ......................................... 94
Tamamlıq budaq cümləsi ......................................... 96
Güzəşt budaq cümləsi ......................................... 97
Təyin budaq cümləsi ......................................... 98
Zaman budaq cümləsi ......................................... 99
Məqsəd budaq cümləsi ......................................... 100
Danışıq və yazı çalışmaları
Mövzular

Özünüz haqqında ......................................... 102

Dillər və ölkələr ......................................... 106
Mənim ailəm ......................................... 109
Təhsil ......................................... 111
İş ......................................... 114
Asudə vaxt ......................................... 118
Alış – veriş ......................................... 123
Oteldə ......................................... 126
Mədəni tədbirlər ......................................... 130
Supermarketdə ......................................... 135
Yemək içmək ......................................... 138
Günün gedişatı ......................................... 141
Görüş razılaşmaq ......................................... 145
Ticarət mərkəzində ......................................... 149
Hava ......................................... 153
Nəqliyyat ......................................... 154
Səyahət ......................................... 157
Pul ......................................... 160
Heyvanlar ......................................... 163
Mənzil ......................................... 165
Sağlamlıq ......................................... 168
Bayramlar ......................................... 171
Fikir bildirmək ......................................... 174
Qrafik təsviri ......................................... 177
 Fonetika

Alman dilinin əlifbası 26 hərfdən

A B C D E F G H I J K L M
[a:] [be:] [tse:] [de:] [e:] [ef] [ge:] [ha:] [i:] [jɔt] [ka:] [ɛl] [ɛm]
N O P Q R S T U V W X Y Z
[ɛn] [o:] [pe:] [ku:] [ɛʁ] [ɛs] [te:] [u:] [faʊ] [ve:] [ɪks] ['ʏpsilɔn] [tset]

4 xüsusi hərfdən ibarətdir

ä [ɛː] ö[øː] ü[yː] ß [ɛs ’tsɛt]

Altından xətt çəkilmiş hərflər Azərbaycan dilində olduğu kimi tələffüz olunur.
Hərflərin tələffüzü ilə yanaşı onların adlarını da öyrənmək lazımdır.

A [a:]
Hərfin adı – a-
A – kimi tələffüz olunur:
(der) Apfel - alma- [ˈap͡fl̩] – hecalanması - ap|fel - tələffüzü - apfl

B [be:]
Hərfin adı – be-
B – kimi tələffüz olunur:
(das) Bett – çarpayı - [bɛt] – hecalanması - bett - tələffüzü - bet

C [tse:]
Hərfin adı – tse-
K və s– kimi tələffüz olunur:

C- tse hərfi ondan sonra i yaxud e gələrsə s kimi:

(der) Cent – sent- [sɛnt] – hecalanması - cent - tələffüzü - sent

qalan hallarda k kimi tələffüz olunur:

(das) Cafe – kafe - [kaˈfeː]– hecalanması - ca|fe- tələffüzü - kafee

D [de:]
Hərfin adı – de-
D – kimi tələffüz olunur:
(der) Dekan – dekan - [deˈkaːn] - hecalanması - De|kan- tələffüzü - dekaan

E [e:]
Hərfin adı – e-
E – kimi tələffüz olunur:
elf – 11 - [ɛlf] - hecalanması - elf- tələffüzü - elf

1
F[ef]
Hərfin adı – ef-
F – kimi tələffüz olunur:
(der) Fels – qaya- [fɛls]- hecalanması - fels- tələffüzü - fels

G [ge:]
Hərfin adı – qe-
Q – kimi tələffüz olunur:
gut -yaxşı - [ˈgu: t] - hecalanması -gut- tələffüzü - quut

H [ha:]
Hərfin adı – ha-
H– kimi tələffüz olunur:
(der) Hut – papaq- [huːt] - hecalanması - hut- tələffüzü - huut

H –ha hərfi saitlərdən sonra oxunmur:

nah – yaxın - [naː]- hecalanması - nah- tələffüzü - naa

I [i:]
Hərfin adı – i-
İ – kimi tələffüz olunur:
(der) İgel – kirpi - [ˈiːɡl̩]- hecalanması - igel- tələffüzü - iiql

J [jɔt]
Hərfin adı – yot-
Y– kimi tələffüz olunur:
jung– cavan - [jʊŋ] - hecalanması - jung- tələffüzü – yunq

K [ka:]
Hərfin adı – ka-
K– kimi tələffüz olunur:
(der) Kamel – dəvə - [kaˈmeːl] - hecalanması - ka|mel- tələffüzü - kameel

L [ɛl]
Hərfin adı – el-
L– kimi tələffüz olunur:
(die) Lampe– lampa- [ˈlampə]- hecalanması - lam|pe- tələffüzü - lampe

M [ɛm]
Hərfin adı – em-
M– kimi tələffüz olunur:
(der) Mantel – palto - [ˈmantl̩] - hecalanması - man|tel- tələffüzü - mantl

2
N [ɛn]
Hərfin adı – en-
N– kimi tələffüz olunur:
(die) Nadel – iynə - [ˈnaːdl̩] - hecalanması - na|del- tələffüzü - naadl

O [o:]
Hərfin adı – o-
O– kimi tələffüz olunur:
(die) Oma – nənə - [ˈoːma]- hecalanması – oma - tələffüzü - ooma

P [pe:]
Hərfin adı – pe-
P– kimi tələffüz olunur:
(das) Paket – paket - [paˈkeːt]- hecalanması – pa|ket- tələffüzü - pakeet

Q [ku:]
Hərfin adı – ku-
Q –ku və həmişə u hərfi ilə müşahidə olunur, ikisi birlikdə kv səsi verir.
(die) Quelle – mənbə - [ˈkvɛlə] - hecalanması – quel|le- tələffüzü - kvelle

R [ɛʁ]
Hərfin adı – eğ-
R –er sözün və hecanın əvvəlində ğ kimi tələffüs olunur.
(der) Rat – məsləhət - [ʁaːt]- hecalanması – rat- tələffüzü - ğaat

k,p,t,sch,f samitlərindən sonra x kimi tələffüs olunur.

krank – xəstə - [kʁaŋk]- hecalanması – krank- tələffüzü - kxank

Saitlərdən sonra sözün sonunda a kimi tələffüs olunur.

er – o (kişi cinsi) - [eːɐ̯ ] - hecalanması – er- tələffüzü - eea

S [ɛs]
Hərfin adı – es-
S- es sözün və hecanın əvvəlində saitlərdən əvvəl z kimi:
(die) Sonne – günəş - [ˈzɔnə] - hecalanması – son|ne- tələffüzü - zonne

P və t samitlərindən əvvəl sözün və hecanın əvvəlində ş kimi:

(der) Stuhl – stul - [ʃtuːl] - hecalanması – stuhl - tələffüzü - ştuul

Qalan hallarda s kimi tələffüs olunur:

(die) Kiste – yeşik - [cisˈte]- hecalanması – kis|te- tələffüzü - kiste

3
T [te:]
Hərfin adı – te-
T– kimi tələffüz olunur:
(die) Tante – xala, bibi - [ˈtantə] - hecalanması – tan|te- tələffüzü - tante

U [u:]
Hərfin adı – u-
U– kimi tələffüz olunur:
(die) Uhr – saat - [uːɐ̯ ] - hecalanması – uhr - tələffüzü - uua

V [faʊ]
Hərfin adı – fau-
F– kimi tələffüz olunur:
(der) Vogel – quş - [ˈfoːɡl̩]- hecalanması – vo|gel - tələffüzü - fooql

W [ve:]
Hərfin adı – ve-
V– kimi tələffüz olunur:
Wer – kim - [veːɐ̯ ] - hecalanması – wer - tələffüzü - veea

X [ɪks]
Hərfin adı – iks-
Ks– kimi tələffüz olunur:
(der) Text – mətn - [tɛkst]- hecalanması – text - tələffüzü - tekst

Y ['ʏpsilɔn]
Hərfin adı – ipsilon-
Sözün əvvəlində - y – kimi tələffüz olunur:
(der) Yoga – yoqa - [ˈjoːɡa]- hecalanması – yo|ga- tələffüzü - yooqa

Sözün sonunda - i – kimi tələffüz olunur:

(das) Hobby– hobbi - [ˈhɔbi] -hecalanması – hob|by- tələffüzü – hobbi

Sözün ortasında - ü – kimi tələffüz olunur:

(das) System– sistem - [zʏsˈteːm] - hecalanması – sys|tem- tələffüzü - züsteem

Z [tset]
Hərfin adı – tset-
Ts– kimi tələffüz olunur:
(das) Zelt– çadır - [tsɛlt] - hecalanması – zelt - tələffüzü - tselt

4
 Xüsusi hərflər

ä [ɛː]
Hərfin adı – a umlaut-
E– kimi tələffüz olunur:
(die) Äpfel – almalar - [ˈɛp͡fl̩] – hecalanması - äp|fel - tələffüzü - epfl

ö[øː]
Hərfin adı – o umlaut-
Ö– kimi tələffüz olunur:
(das) Öl – yağ - [øːl] – hecalanması - öl - tələffüzü - ööl

ü[yː]
Hərfin adı – u umlaut-
Ü– kimi tələffüz olunur:
(die) Übung – çalışma - [ˈyːbʊŋ] – hecalanması - übung- tələffüzü - üübunq

ß [ɛs ’tsɛt]
Hərfin adı – estset-
SS– kimi tələffüz olunur:
groß – böyük - [ɡʁoːs] – hecalanması – groß - tələffüzü - qğooss

Hərfi birləşmələr

Samit hərfi birləşmələr:

Ch –hərfi birləşməsi i,e,ö,ü, l, n, r hərflərindən sonra qəpik –sözündə olan k kimi

tələffüz olunur.
Məsələn: ich – mən
Qalan hallarda x kimi tələffüz olunur.
Auch – həmçinin - tələffüzü - aux

Chs – ks kimi tələffüz olunur

Der Erwachsene –yaşlı kişi- tələffüzü - eaavaksene

Sch – ş kimi tələffüz olunur

schnell – cəld - tələffüzü - şnel

Tsch – ç kimi tələffüz olunur,

Tschad – Çad - tələffüzü - çad

Dsch – c kimi tələffüz olunur

Aserbaidschan – Azərbaycan - tələffüzü - azeabaycan

5
Ck – k kimi tələffüz olunur
Die Strecke – məsafə, yol - tələffüzü - ştxeke

Sait hərfi birləşmələr:

ie – uzun i kimi tələffüz olunur

viel – çox - tələffüzü - fiil

ei, ai, ay – ay kimi tələffüz olunur,

drei – üç - tələffüzü - dğay
der Mai – may - tələffüzü - may

eu, äu – oy kimi tələffüz olunur

Europa - Avropa - tələffüzü – Oyğopa
Deutschland – Almaniya - tələffüzü – Doyçland

Alınma sözlərin tələffüzü

Alman dilində başqa dillərdən gəlmə sözlərə alınma sözlər deyilir. Həmin sözlərin
tələffüz qaydası Alman sözlərinin tələffüz qaydasından fərqlənir. Yəni yuxarıda
öyrəndiyimiz fonetik qaydalar Alman sözlərinə aiddir.
Alınma sözləri fərqləndirmək asandır. O sözlər bütün dillərdə rast gəlinir. Həmin
sözlərin tələffüzü online-lüğətlərdə verilir.

Məsələn:

Alınma sözlərdə G [ge:] hərfi j kimi tələffüz oluna bilər.

Der İngenieur –mühəndis - tələffüzü - injeniyor

Alınma sözlərdə J [jɔt] hərfi j kimi tələffüz oluna bilər.

Das Journal - jurnal- tələffüzü - journal

Alınma sözlərdə V [faʊ] hərfi v kimi tələffüz oluna bilər.

Die Vase – vaza - tələffüzü – vaze

Ch – hərfi birləşməsi alınma sözlərdə ş (Fransız dilindən gəlmə sözlərdə) və k kimi

tələffüz oluna bilər.
Die Chance – şans tələffüzü – şanse
Das Chaos – xaos tələffüzü – kaos

6
Qeyd:

Saitdən sonra bir samit gələrsə uzun, iki samit gələrsə qısa tələffüz olunur.
gut - yaxşı - tələffüzü – quut
der Mann - kişi - tələffüzü – man

İki sait uzun bir sait kimi tələffüz olunur.

Zoo - zoopark- tələffüzü – tsoo

Sözün sonunda gələn g hərfi k kimi oxunur. (ung – ilə bitən sözlər istisna)
Der Tag – gün - tələffüzü – taak

Sözün sonunda gələn d hərfi t kimi oxunur.

Der Abend – axşam - tələffüzü – aabent

Sözün sonunda gələn b hərfi p kimi oxunur.

gelb – sarı - tələffüzü – qelp

Sözün sonunda gələn v hərfi f kimi oxunur.

Das Archiv – arxiv - tələffüzü – arxif

Sözün sonunda gələn ig - ich (mən) sözü kimi tələffüz olunur.

Çox hecalı sözlərdə sözün sonunda gələn en və el hecalarında – e – saiti tələffüz

olunmur ( yaxud zəif tələffüz olunur).

Guten Morgen – sabahınız xeyir - tələffüzü – quutn moğqn

Çox hecalı sözlərdə sözün sonunda gələn –er - hecası – a - kimi tələffüz olunur.
Der Vater – ata - tələffüzü – fata

Th- t kimi tələffüz olunur.

Das Thema - mövzu - tələffüzü – tema

Ph - f kimi tələffüz olunur.

Der Philosoph - filosof - tələffüzü – filosof

Sözün ortasında gələn ph - f -ilə əvəz oluna bilər:

Das Telephon – das Telefon – telefon - tələffüzü – telefon

Dt- t kimi tələffüz olunur.

Die Stadt - şəhər - tələffüzü – ştat

Tion - tsion kimi tələffüz olunur.

Die Situation - vəziyyət - tələffüzü – zituatsion

7
Çalışma
Sözləri düzgün tələffüz edin
Söz
heute – bu gün
schützen – qorumaq
die Biene – arı
das Dschungel – cəngəllik
das Haus – ev
der Kohl – kələm
der Wagen – maşın, vaqon
die Katze – pişik
die Maus – siçan
der Winter – qış
die Straße – küçə
sitzen - oturmaq
das Fenster – pəncərə
früh – erkən
stehen - durmaq
gestern – dünən
solch – bu cür
der Osten – şərq
die Hand - əl
die Bibliothek - kitabxana
die Universität - universitet
die Revolution - inqilab
fahren – sürmək
schreiben - yazmaq
verschieden – fərqli
das Handy – mobil telefon
voll - dolu
Ägypten - Misir
die Tasche - çanta
Tələffüzü Söz Tələffüzü
der Bär – ayı
der Zorn – qəzəb
deutlich – aydın
rot – qırmızı
lang – uzun
das Lamm – quzu
der Nord – şimal
die Schule – məktəb
der Zaun – çəpər
das Buch – kitab
der Drucker - printer
die Zahl – rəqəm
der Bach – kiçik çay
der Süden – cənub
spät - gec
wissen – bilmək
die Stunde - saat
nehmen – götürmək
hell - işıqlı
das Volk - xalq
der Viertel – dörddə bir
der Student – tələbə
das Theater - teatr
froh - şad
der Tisch - stol
das Jahr -il
wir - biz
der Vortrag - məruzə
die Farbe – rəng

Misal:
heute – bu gün - tələffüzü –
H – hərfi sözün əvvəlində - h – kimi tələffüz olunur.
Eu – hərfi birləşməsi – oy – kimi tələffüz olunur
T– hərfi - t– kimi tələffüz olunur.
E – hərfi - e– kimi tələffüz olunur.
heute – bu gün - tələffüzü – hoyte

8
 Saylar

Miqdar sayları

Azərbaycan dilindən fərqli olaraq alman dilində 13 sadə say var .

0 null 1 eins 2 zwei 3 drei 4 vier 5 fünf 6 sechs

7 sieben 8 acht 9 neun 10 zehn 11 elf 12 zwölf

12 - dən 100 - ə qədər saylar təklikdən onluğa doğru oxunulur yəni 12 -dən
100-ə qədər əvvəl ikinci sonra birinci rəqəm tələffüz olunur.
13- dreizehn, 15- fünfzehn

13 dreizehn 14 vierzehn 15 fünfzehn 16 sechzehn

17 siebzehn 18 achtzehn 19 neunzehn

Onluqlar uyğun rəqəmlərin sonuna – zig - şəkilçisi əlavə etməklə düzəlir.

Əlli - fünfzig, qırx- vierzig

20 zwanzig 30 dreißig 40 vierzig 50 fünfzig

60 sechzig 70 siebzig 80 achtzig 90 neunzig

19 - dan 100 -ə qədər rəqəmlərin birləşməsi - und (və) - vasitəsi ilə olur.

21 - einundzwanzig 34 - vierunddreißig 47 - siebenundvierzig

22 - zweiundzwanzig 35 - fünfunddreißig 48 - achtundvierzig
23 - dreiundzwanzig 36 - sechsunddreißig 49 - neunundvierzig

100- dən yuxarı rəqəmlərin oxunuşu Azərbaycan dilində olduğu kimidir, yəni
minlik varsa birinci minlik sonra yüzlük oxunur. Alman dilində rəqəmlər kiçik
hərflə və bitişik yazılır. Milyon və milyard Alman dilində isimlərdir və ayrı,
böyük hərflə yazılır.
1751435
eine Million siebenhunderteinundfünfzigtausendvierhundertfünfunddreißig

100 – (ein) hundert 1000000 - eine Million

1000 - (ein) tausend 1000000000 - eine Milliarde

Aşağıdakı hallarda qaydalardan kənara çıxmalar olur:

- 16 - sechzehn və 60 – sechzig rəqəmlərində 6 – sechs rəqəmindən –s və 17
– siebzehn və 70 –siebzig rəqəmlərində 7 – sieben rəqəmindən – en düşür.
- 30 – dreißig (dreizig kimi yox), 20- zwanzig (zweizig kimi yox) kimi yazılır.
- eins -1 bu formada yazlnız tək işləndikdə yazılır, düzəltmə saylarda –s düşür.
21 – einundzwanzig (einsundzwanzig yox)

9
Çalışma 1.

Sayları sözlə yazın:

25 -

38-

43 -

55 –

67 -

79 -

82 –

94 -

165 -

317-

Çalışma 2.

Sayları rəqəmlə yazın:

siebenundzwanzig -

zweiunddreißig-

neunundvierzig -

dreiundfünfzig –

fünfundsechzig-

einhundertvierundsiebzig-

zweitausenddreihunderteinundachtzig -

10
 Sıra sayları

Alman dilində sıra sayları 1 – 20 –yə qədər miqdar saylarına – te (t) şəkilçisi
və 20 –dən yuxarı miqdar saylarına - ste (st) şəkilçisi əlavə etməklə düzəlir.

vier – dörd - vierte – dördüncü

vierundzwanzig – iyirmi dörd - vierundzwanzigste – iyirmi dördüncü

İstisna hallar:

Birinci – einte yox – erste

Üçüncü – dreite yox – dritte
Yeddinci – siebente yox – siebte
Səkkinci – achtte yox - achte

Sıra sayları ilə bağlı 4 qaydanı yadda saxlamaq lazımdır:

1. Alman dilində sıra sayları həmişə müəyyən artiklla işlənir.

Der siebte Stuhl – yeddinci stul

2. Alman dilində sıra sayları sifətlər kimi hallanır.

Der alte Computer ist kaputt. - Ich kaufe jetzt den neuen Computer.
Köhnə kompüter xarabdır – Mən indi təzə kompüter alıram.
Der zweite Computer ist kaputt. - Ich kaufe jetzt den dritten Computer.
İkinci kompüter xarabdır – Mən indi üçüncü kompüteri alıram.

3. Almanlar ayın günləri üçün sıra saylarından istifadə edirlər.

Heute ist der vierundzwanzigste August. - Bu gün 24 avqustdur.

Da, də mənasında Alman dilində ayın günləri qarşısında – am (an dem)

işlənir və ayın tarixi yönlük halda olur. Bu zaman sıra sayları uyğun olaraq –en
– sonluğu qəbul edirlər:
Ich habe am vierundzwanzigsten August Deutschunterricht.
Mənim 24 avqustda Alman dili dərsim var.

Bəzən aylar sıra sayı ilə əvəz olunur, bu zaman onlar sıra sayı kimi hallanır,
ancaq isimlər kimi böyük hərflə yazılır.
Heute ist der vierundzwanzigste Achte.
Bu gün səkkizinci ayın 24 –dür.

4. Alman dilində sıra sayı rəqəmlə yazıldıqda ondan sonra nöqtə qoyulmalıdır.
Heute ist der 24. August. - Bu gün 24 avqustdur.

11
Çalışma 1.

Uyğun sıra saylarını yazın:

1. Wann sind Sie geboren? Siz nə vaxt anadan olmusunuz?

Ich bin ….. …….….. geboren. Mən ……. anadan olmuşam.

2. Wann haben Sie Geburtstag? Ad gününüz nə vaxtdır?

Ich habe Geburtstag …… ……….. Mənim ad günüm……………

3. Wann feiern wir den Tag der Unabhängigkeit?

– Biz Müstəqillik Gününü nə vaxt bayram edirik?

Wir feiern den Tag der Unabhängigkeit am ………

- Biz Müstəqillik Gününü……. …. bayram edirik.

4. Wann feiern wir Novruz? – Biz Novruzu nə vaxt bayram edirik?

Wir feiern Novruz am ……… ………………

- Biz Novruzu ……….. ……. …. bayram edirik.

5. Wann feiern wir den Tag der Solidarität der Aserbaidschaner in aller Welt und das
Neujahr?

– Biz Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Gününü və Yeni ili nə vaxt bayram edirik?

Wir feiern den Tag der Solidarität der Aserbaidschaner in aller Welt und das Neujahr
am ………………… und am ………..…………

- Biz Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Gününü və Yeni ili … ..və…… bayram edirik.

Çalışma 2.

Sıra saylarını sözlə cümlələrə əlavə edin:

1. Ich bin am ………….. Mai 1985 geboren.

- Mən 14 may 1985 – ci ildə anadan olmuşam.
2. Ich habe Geburtstag am…….. November.
- Mənim ad günüm 7 noyabrdadır.
3. Ich gehe in die …….. Klasse.
- Mən 3 –cü sinifə gedirəm.
4. Der Autor veröffentlicht das ……. Buch.
- Müəllif 5- ci kitabını dərc edir.
5. In Deutschland feiert man Weihnachten am …………… Dezember.
- Almaniyada Milad bayramını 25 dekabrda bayram edirlər.

12
 Artikl
Alman dilində artikl
Alman dilində isimlər 3 qrupa bölünür. Bu bölgü heç bir qaydaya əsaslanmır. Yəni Alman
dilində isimlərin bu 3 qrupdan birində olmasını müəyyənləşdirən bir qayda yoxdur.
Başa düşmək üçün təsəvvür edək ki, misal üçün Alman dilində olan bütün isimləri bir kiçik
kağız parçalarına yazıblar. Sonra həmin kağız parçalarını bir qutunun içərisinə yığıb
qarışdırıblar. Sonra həmin qutuda olan kağızları 3 hissəyə bölüblər. Alman dilində ismin bu
3 qrupdan birinə düşməsi təsadüfün nəticəsindir.
Bu 3 qrup isimlər Alman dilində kişi cins, orta cins, qadın cins isimlərdir. İsimlərin bu
cinslərdən birində olmasını bildirmək üçün artikllardan istifadə olunur.
Kişi cins isimlər üçün müəyyən artikl - der, qeyri -müəyyən artikl - ein,
Orta cins isimlər üçün müəyyən artikl - das, qeyri -müəyyən artikl - ein,
Qadın cins isimlər üçün müəyyən artikl - die , qeyri -müəyyən artikl - eine
Alman dilində cəmdə olan isimlərin qarşısında - die artikllı olur.

Kişi cinsi Orta cins Qadın cinsi Cəm

Müəyyən der das die die
Qeyri- müəyyən ein ein eine -
Alman dilində isimlərin cinsini isimlər ilə birlikdə əzbərləmək lazımdır.
Lüğətdə isimlərin mütləq cinsi bildirilir:
Kişi cinsi üçün müəyyən artikl - der, yaxud m ( maskulin) hərfi
Orta cinsi üçün müəyyən artikl - das, yaxud n ( neutrum) hərfi
Qadın cinsi üçün müəyyən artikl - die, yaxud f( feminin) hərfi
Cəmdə olan isimlər üçün müəyyən artikl - die, yaxud pl ( plural) hərfləri yazılır.

Alman dilində müəyyən və qeyri - müəyyən artiklın işlənməsi.

Alman dilində təsvir oluna bilən (yəni keyfiyyətləri sadalana bilən isimlər) müəyyən artiklla
işlənir. Məsələn : Əyani dərs zamanı biz arxasında əyləşdiyimiz stolun keyfiyyətlərini (
ölçüsü, rəngini və s.) sadalaya bilərik. Həmin stol sözü Alman dilində cümlədə işlənərkən
müəyyən artiklla işlənir.
Online dərsdə dərs zamanı biz arxasında əyləşdiyimiz stolun keyfiyyətlərini sadalaya bilmirik.
Həmin stol sözü Alman dilində cümlədə işlənərkən qeyri - müəyyən artiklla işlənir.
Bundan əlavə Alman dilində ismin adı ilk dəfə çəkilərkən qeyri - müəyyən, ikinci dəfə
çəkilərkən müəyyən artiklla deyilir.

Das ist ein Tisch. - Bu stoldur. Der Tisch ist klein - Stol kiçikdir.
Qeyri – müəyyən artikllar bir mənasında da işlənir. Məsələn:
Eine Tasse Kaffee – bir fincan kofe

Artiklsız işlənən isimlər:

Aşağıdakı isimlər artiklsız işlənir:
- Məcazi isimlər
- Orta cinsdə olan ölkələr və şəhərlər
- Dillər, peşələr, milliyətlər
- Qida vasitələri (ərzaqlar) və s.
Artiklı əvəz edən sözlərdən ( Məsələn: yiyəlik, işarə əvəzlikləri), miqdar saylarından nə əvvəl

13
nə də sonra artikl işlənmir.
İsimlərin cinsinin təyini

Alman dilində kiçik bir qrup isimlər üçün cinsi təyin etmək olar.

Kişi cinsi
- Bioloji cəhətdən kişi cinsinə aid isimlər (bura peşələr və milliyətlər də daxildir) Alman
dilində kişi cinsində olur.
der Vater – ata, der Onkel - əmi, dayı
der Arzt – həkim, der Lehrer – müəllim
der Aserbaidschaner – azərbaycanlı kişi
der İtaliener – italiyalı kişi
- Fəsillər, aylar, həftənin günləri və günün hissələri
( gecə - die Nacht istisna) kişi cinsində olur:
der Morgen - səhər
der Abend - axşam
- Qütb adları : der Norden - şimal
- Külək, qar, yağıntılar: der Regen - yağış
- Dağ və göl adları: der Kaukasus -Qafqaz
- Pul vahidləri : der Dollar
- er - ilə bitən şəxslər və cihazlar kişi cinsində olur.
der Fahrer – sürücü
der Computer - kompüter
- Felin kökü əsasında əmələ gələn tək hecalı bir çox isimlər kişi cinsində olur:
blicken - baxmaq, der Blick - baxış
- ant , ent , at , al, är, ar, or, ör, eur, ier, ist, ismus, nom, soph - suffiksli xarici mənşəli
sözlər kişi cinsində olur:
der Student – tələbə
der İngenieur - mühəndis

Qadın cinsi:
- Bioloji cəhətdə qadın cinsinə aid olan isimlər qadın cinsində olur.
die Mutter- ana
die Tante – xala, bibi
- Alman dilində peşə adları və milliyətlər kişi peşə adlarına və milliyətlərinə və qadın peşə
adları və milliyətlərinə bölünür. Alman dilində qadın peşələrinin adı kişi peşə adlarına –in
şəkilçisi əlavə etməklə düzəlir. Yəni Alman dilində hər hansı kişi peşəsinin adını bilirksə ona -
in- şəkliçisi əlavə etməklə uyğun qadın peşəsinin adını düzəldə bilərik. Bəzi peşə adlarında
(alınma peşə adlarından başqa) a, o, u saitləri varsa uyğun olaraq ä, ö, ü keçir. Əksər qadın
milliyətlərin adı da bu şəkildə düzəlir.

der Arzt - kişi həkim - die Ärztin – qadın həkim

der Lehrer - kişi müəllim - die Lehrerin – qadın müəllimə
der Aserbaidschaner – azərbaycanlı kişi
die Aserbaidschanerin -azərbaycanlı qadın
der İtaliener – italiyalı kişi
die İtalienerin – italiyalı qadın
- ung,- heit,- keit, schaft, ei - ilə bitən sözlər qadın cinsində olur :
die Zeitung – qəzet
- e -ilə bitən sözlərin əksəriyyəti qadın cinsində olur : die Blume - gül
- ie, ik, ion, tion, tät, ur, enz, anz - ilə bitən alınma sözlər qadın cinsində olur:
die Theorie - nəzəriyyə

14
- Əksər ağac adları, gül adları, meyvə və giləmeyvə adları, Alman çayları qadın cinsində olur:
die Tanne - küknar, die Tulpe - zanbaq
die Birne - armud, die Elbe - Elba çayı

Orta cins
- Alman dilində ölkə adlarının əksəriyyəti, şəhər adları və dillər orta cinsdə olur. Bu isimlər
artiklsız yazılır.
Deutschland - Almaniya
Aserbaidschan - Azərbaycan
Baku - Bakı, Berlin - Berlin
Aserbaidschanisch – Azərbaycan dili
Deutsch – Alman dili
Qeyd. Bəzi ölkə adları Alman dilində qadın, kişi və cəmdə olur. Bu ölkə adları ( yəni orta cinsdə
olmayan ölkə adları) həmişə artiklla yazılır.
die Türkei – Türkiyə , die Ukraine - Ukrayna
der İran - İran , der İrak - İrak
die USA - ABŞ , die Niederlanden -Hollandiya
- chen- lein kiçiltmə şəkilçiləri ilə bitən isimlər orta cinsdə olur :
das Tischchen- kiçik stol
- tum, um, nis, sal, sel-ilə bitən isimlər orta cinsdə olur :
das Schicksal - tale
- ment, at, um, ma, ing, o, eau - sulffiksli xarici mənşəli sözlər orta cinsdə olur:
das Museum - muzey
- İsimləşmə yolu ilə məsdərdən əmələ gələn isimlər orta cinsdə olur :
leben - yaşamaq, das Leben - həyat
- ge -prefiksli və e, el, er suffiksli sözlər orta cinsdə olur :
das Gebirge – dağlar
- Bala adları orta cinsdə olur :
das Kind - uşaq, das Kalb - dana
- Metal adları orta cinsdə olur :
das Gold -qızıl

Calışma 1.
Sözlərin artikllarını yazın :

..... Lehrer – müəllim ..... Praktikum – praktika ..... Physik – fizika

..... Mathematik - riyaziyyat
..... Manager – menecer
..... Vorlesung – mühazirə
..... Chemie – kimya
..... Stunde - saat
..... Kino – kinoteatr
..... Fahrer – sürücü
..... Übung - çalışma
..... Leben – həyat
..... Computer - kompüter
..... Tabelle – cədvəl
..... Prüfung - imtahan
..... Internet - internet
..... Biologie - biologiya
..... Auto - avtomobil
..... Hotel – otel
..... Essen – yemək
..... Note – qiymət
..... Studium – təhsil
..... Schüler - şagird
..... Telefon - telefon
..... System –sistem
..... Wohnung –mənzil
..... Adresse – ünvan
..... Soldat - əsgər
..... Schreiben – yazma, məktub
..... Revolution –inqilab
..... Information – məlumat
..... Sprache - dil
..... Universität – universitet
..... Lehrerin – müəllimə
..... Fakultät - fakultet
..... Zeichnung – rəsm
..... Gymnasium – gimnaziya
..... Sekretärin – katibə
..... Problem – problem

15
 İsim
Alman dilində isimlərin hallanması

Hallar Sualları
Adlıq hal - Nominativ (Nom.) kim? - wer? nə? - was?
Təsirlik hal - Akkusativ (Akk.) kimi ?- wen ? nəyi? - was?
Yönlük hal - Dativ (Dat.) kimə? - wem nəyə? - was?
Yiyəlik hal - Genitiv (Gen.) kimin? - wessen? nəyin? - wessen?

İsimlərin hallanmasında Azərbaycan dili ilə Alman dili arasında fərq:

1. Azərbaycan dilində ismin 6 halı var. Alman dilində ismin 4 halı var, yəni yerlik və
çıxışlıq halları yoxdur.

2. Azərbaycan dilində isimlər hallanarkən şəkilçi qəbul edir. Alman dilində isimlər
hallanarkən artikl dəyişikliyi olur.

3. Alman dilində hara, haraya, haranı, haranın sual sözləri, hallanmanın sual sözləri
deyil. Hara , haranı, haranın – sual sözləri əvəzinə Alman dilində uyğun olaraq nə, nəyi, nəyin
sual sözləri işlənir.

4. Alman dilində çıxışlıq, yerlik hallarını sözönləri əvəz edir. Yəni da, də, dan, dən səkilçili
sözlər və haraya sualına cavab sözönləri ilə ifadə olunur.
Azərbaycan dilində ismin hər hansı halda olması ismin həmin hala uyğun şəkilçi qəbul etməsi
ilə bildirilir. Alman dilində ismin hər hansı halda olması həmin ismin həmin hala uyğun artikl
qəbul etməsi şəklində özünü göstərir. Həmçinin müxtəlif hallarda artikl dəyişməsi də ismin
hansı cinsdə və hansı artiklla (müəyyən yaxud qeyri – müəyyən) işlənməsinə görə fərqlənir.

Müəyyən artiklların hallara görə dəyişməsi

Kişi cins Qadın cins Orta cins Cəm

Nom. der die das die
Akk. den die das die
Dat. dem der dem den
Gen. des der des der

Qeyri -müəyyən artiklların hallara görə dəyişməsi

Kişi cins Qadın cins Orta cins

Nom. ein eine ein
Akk. einen eine ein
Dat. einem einer einem
Gen. eines einer eines

16
Müəyyən artikllı isimlərin hallanması:

Kişi cins Qadın cins Orta cins Cəm

Nom. der Schüler - die Frau das Buch die Bücher -
şagird - qadın - kitab kitablar
Akk. den Schüler - die Frau - das Buch die Bücher-
şagirdi qadını - kitabı kitabları
Dat. dem Schüler - der Frau - dem Buch - den Büchern -
şagirdə qadına kitaba kitablara
Gen. des Schülers - der Frau - des Buchs - der Bücher -
şagirdin qadının kitabın kitabların

Qeyri - müəyyən artikllı isimlərin hallanması:

Kişi cins Qadın cins Orta cins Cəm

Nom. ein Schüler eine Frau ein Buch meine Bücher –
-şagird - qadın - kitab mənim kitablarım
Akk. einen Schüler - eine Frau ein Buch meine Bücher-
şagirdi - qadını - kitabı mənim kitablarımı
Dat. einem Schüler - einer Frau einem Buch meinen Büchern –
şagirdə - qadına - kitaba mənim kitablarıma
Gen. eines Schülers - einer Frau eines Buchs meiner Bücher –
şagirdin - qadının - kitabın mənim kitablarımın

Cədvəllərdən göründüyü kimi Alman dilində isimlər hallanarkən orta cins, qadın cinsi və
cəmin adlıq və təsirlik hallarında eyni artikl olur, yəni artikl dəyişikliyi olmur. Eyni artikllı
müxtəlif hallarda olan sözləri cümlədə mənaya əsasən fərqləndirilir.
Həmçinin cədvəllərdən göründüyü kimi Alman dilində isimlər hallanarkən yalnız 3 yerdə
şəkliçi qəbul edirlər:
- Kişi və orta cinsin yiyəlik halında
- Cəmin yönlük halında
Qeyd: Yiyəlik əvəzlikləri (o cümlədən kein – inkar əvəzliyi) onlardan sonra gələn isim təkdə
olarsa qeyri müəyyən artikllar kimi, isim cəmdə olarsa müəyyən artikllar kimi hallanır:

Kişi cins Qadın cins Orta cins Cəm

Nom. unser Schüler seine Frau mein Buch meine Bücher
Akk. unseren Schüler seine Frau mein Buch meine Bücher
Dat. unserem Schüler seiner Frau meinem Buch meinen Büchern
Gen. unseres Schülers seiner Frau meines Buchs meiner Bücher

Adlıq hal – Nominativ (qısa – Nom.)

Adlıq hal cümlədə mübtəda və ismi xəbərin ismi hissəsi olur.

Der Schüler lernt gut. – Şagird yaxşı oxuyur.
Er ist Schüler. – O şagirdir.

17
 Təsirlik hal - Akkusativ (qısa – Akk.)

Cümlədə tamamlıq olur.

Bəzi fellərdən sonra Alman dilində həmişə təsirlik hal olur:
Lesen – oxumaq, sehen – görmək, nehmen – götürmək və s.
Bu fellər təsirli fellərdir və özlərindən sonra kimi ? nəyi? suallarını, yəni təsirlik hal tələb
edirlər.
Er sieht den Schüler – O şagirdi görür.

Əksər fellər Alman dilində də Azərbaycan dilində də təsirli fellərdir. Amma bəzi fellər Alman
dilində təsirli fel olsa da Azərbaycan dilində təsirsiz fellərdir. O felləri yadda saxlamaq
lazımdır. Məsələn:
haben –malik olmaq,
es gibt – var,
brauchen – ehtiyac duymaq,
besuchen – baş çəkmək, ziyarət etmək və s.

Bəzi sözönlərindən sonra Alman dilində həmişə təsirlik hal olur. Məs.
um - ətrafında, ətrafına (saatlarda - da,də),
für – üçün, a, ə
gegen - əksinə,
durch – içi ilə,
bis – qədər,
ohne – sız, siz, suz, süz (sonra artikl gəlmir) və s.

Yönlük hal – Dativ (qısa – Dat.)

Cümlədə tamamlıq olur.

Cəmin yönlük halında isimlər – n şəkliçisi qəbul edirlər (əgər isim özü cəmdə -n ilə bitmirsə).
Alman dilində bəzi fellərdən sonra isim mütləq yönlük halda olur. Bu fellər təsirsiz fellərdir.
helfen – kömək etmək , danken – təşəkkür etmək felləri işlənən cümlələr də şəxslər
(tamamlıq) yönlük halda olur.
gehören – aid olmaq, stehen – yaraşmaq, passen – uyğun olmaq, gefallen – xoşuna gəlmək,
schmecken – dadlı olmaq felləri işlənən cümlələrdə şəxs (tamamlıq) yönlük halda, haqqında
fikir söylənilən isim isə cümlənin mübtədası olur.
Məsələn : Das Kleid gefällt mir sehr. – Paltar mənim çox xoşuma gəlir.

Alman dilində bəzi sözönlərindən sonra mütləq isim yönlük halda olur.
mit – ilə,
nach – sonra, a,ə (uzaq yerlərə istiqamət),
bei – yanında,
aus - dan, dən (içindən)
von - dan, dən (yiyəlik mənası da var),
ab - dan, dən (başlayaraq),
seit –bəri,
zu – a, ə (yaxın yerlərə istiqamət).

18
Özlərindən sonra həm yönlük, hal həm də təsirlik hal tələb eden fellər və sözönləri:

schicken – göndərmək, schreiben - yazmaq, zeigen – göstərmək, kaufen- almaq, schenken –

hədiyyə etmək, senden – göndərmək, geben – vermək, wünschen - arzulamaq və s.
Bu fellərdən sonra gələn şəxslər adətən yönlük halda, qeyri – şəxslər (cansız əşyalar) təsirlik
halda olur. Bu fellər özlərindən sonra kimə? nəyi sualı tələb edir.

Ich wünsche dir eine neue Wohnung.

– Mən sənə yeni mənzil arzulayıram.
Er schenkt seiner Frau einen Blumenstrauß
- O həyat yoldaşına gül dəstəsi hədiyyə edir.

Almand dilində 9 sözönu özündən sonra bəzən təsirlik bəzən yönülk hal tələb edir:

İn- da, də, a, ə, içərisinə, içərisndə

An- da, də, a, ə yanında,yanına (şaquli)
Auf- da, də, a, ə, üstünə, üstündə
Hinter - da, də, a, ə, arxasında, arxasına
Unter- da, də, a,ə, altında, altına
Über- da, də, a,ə, üzərində, üzərinə
Vor - da, də, a, ə, qarşısında, qarşısına
Neben- da, də, a,ə, yanında, yanına
Zwischen - da, də, a,ə, arasında, arasına

Bu sözönlərindən sonra gələn isim wohin - haraya sualına cavab verərsə və bütün cümlə
yerdəyişmə bildirərsə, bu zaman bu sözönləri özlərindən sonra təsirlik hal - Akkusativ tələb
edirlər və bu sözönləri Azərbaycan dilinə - a, ə kimi tərcümə olunurlar.
İch gehe in die Schule – Mən məktəbə gedirəm.

Bu sözönlərindən sonra gələn isim wo - harada sualnı cavab verərsə və bütün cümlə yer
bildirərsə, bu zaman bu sözönləri özlərindən sonra yönlük hal - Dativ tələb edirlər və bu
sözönləri Azərbaycan dilinə - da, də kimi tərcümə olunurlat.
İch bin in der Schule – Mən məktəbdəyəm.

Yuxarıda qeyd olunan bu söznlərinin əsas mənalarıdır. Bu sözönləri başqa hallarda və

mənalarda da işlənir. Məsələn: An - am (an dem) - günlərin qarşısında –da, də mənasında
işlənir. Həmçinin şəhər kənarının və su hövzələrinin qarşısında, ora istiqaməti bildirərkən və
orada olarkən işlənir.

Yiyəlik halı – Genitiv (qısa – Gen)

Cümlələrdə söz birləşmələrində rast gəlinir. Alman dilində söz birləşmələrində yiyəlik hal
Azərbaycan dilindən fərqli olaraq sonra (yəni ikinci yerdə) gəlir:
das Kleid des Kind(e)s -uşağın paltarı

Alman dilində bütün orta cins isimlər (das Herz - dən başqa) və əksər kişi cins isimlər (zəif
hallanan isimlərdən başqa) yiyəlik halda - s və ya - es qəbul edirlər.

Bu hərflərlə ss, ß, x və z ilə bitən isimlər yiyəlik halda mütləq -es sonluğu qəbul edirlər.
Sonu -s ilə bitən isimlər yiyəlik halda - ses sonluğu qəbul edirlər.
das Ergebnis - des Ergebnisses

19
Ay adları yiyəlik halda işləndikdə -s sonluğu düşür: des 1. Mai
Əgər isim cəmdə olarsa və ya isimin qarşısında artikl və onu əvəz edən söz yoxdursa, sifət
varsa alman dilində isimlərin yiyəlik halı von sözönü ilə də verilə bilər.
Die Hefte der Schüler - Die Hefte von Schülern - şagirdlərin dəftərləri

Xüsusi isimlərin yiyəlik halı

Artiklsız işlənən xüsusi isimlər cinsindən aslı olmayaraq yiyəlik halda -s sonluğu qəbul edirlər.
ie, e ilə bitən qadın cinsli, ß, s, tz, sch, x və z ilə bitən kişi cinsli xüsusi isimlər yiyəlik halda -
ens yaxud apastrof qəbul edirlər.

Peters Auto ist kaputt - Peterin maşını xarabdır.

Max’ Heft liegt auf dem Tisch (yaxud Maxens Heft liegt auf dem Tisch)-
Maksın dəftəri stolun üstündədir.

Aşağıdakı söz birləşmələrində göründüyü kimi Azərbəycan dilindən fərqli olaraq Alman
dilində xüsusi isim (ad) ikinci yerdə gəlir:

„Berlin“ restoranı – das Restaurant Berlin

Bakı şəhəri – die Stadt Baku

Alman dilində isimlər hər zaman böyük hərflə yazılır.

Bir neçə sözdən ibarət mürəkkəb sözdə sonda gələn ismin artiklı ismin cinsini təyin edir.

Şəhər – die Stadt– mərkəz – das Zentrum

Şəhər mərkəzi - das Stadtzentrum

Das Telefon - telefon, die Nummer – nömrə

Telefon nömrəsi – die Telefonnummer

Çalışma 1.

Müəyyən artikllı isimləri hallandırın:

Der Tisch -stol
Die Schule – məktəb
Der Unterricht – dərs
Das Bild- şəkil
Die Stühle – stullar

Misal:
Adl.: stol - Nom. der Tisch
Təs.: stolu – Akk. den Tisch
Yön.: stola – Dat. dem Tisch
Yiy.: stolun – Gen. des Tisch(e)s

20
Çalışma 2.
Qeyri - müəyyən artikllı isimləri hallandırın:

ein Heft (o.c.)– dəftər

ein Brief (k.c.)– məktub
eine Tasche (q.c.) – çanta
ein Fenster (o.c.) – pəncərə
Misal:
Adl.: dəftər- Nom. ein Heft
Təs.: dəftəri – Akk. ein Heft
Yön.: dəftərə – Dat. einem Heft
Yiy.: dəftərin – Gen. eines Heft(e)s

Çalışma 3
Mötərizədəki isimləri uyğun hallarda yerinə yazın:

Misal:
1. Der Lehrer gibt (ein Schüler –k.c.)............. eine Zeitschrift.
- Müəllim şagirdə jurnal verir.
Cümlədə şagird sözü yönlük halındadır. Alman dilində uyğun halda yazmaq üçün:
1. Hansı artikl ilə işlənməsini tapırıq – ein - qeyri – müəyyən artikl
2. İsmin cinsini tapırıq – kişi cinsi
3. İsmin halını tapırıq – yönlük hal
4. Qeyri- müəyyən artiklı isimilərin hallanması cədvəlində kişi cinsi isimlərin yönlük
halda hansı artikl qəbul etməsini tapırıq (einem) və çalışmada ismin qarşısında
yazırıq.

Der Lehrer gibt einem Schüler eine Zeitschrift.

1. Der Lehrer gibt (ein Schüler –k.c.)............. eine Zeitschrift.

- Müəllim şagirdə jurnal verir.
2. Ich bin Student (die Universität)............. .
- Mən universitet (universitetin) tələbəsiyəm.
3. Er hilft (die Mutter)............. immer.
- O həmişə anasına kömək edir.
4. Die Arbeit (die Schülerin)............. ist ausgezeichnet.
- Şagirdin işi əladır.
5. Die Farbe (der Mantel)............. ist blau.
- Paltonun rəngi mavidir.
6. Die Mutter schreibt (der Sohn)............. (ein Brief - k.c.)............. .
- Ana oğula bir məktub yazır.
7. Ich nehme (die Lehrbücher –cəmdə)..............
- Mən dərslikləri götürürəm
8. Er macht (die Übungen –cəmdə)............. jeden Tag.
- O hər gün ev tapşırıqlarını edir.
9. Das ist das gröβte Zimmer (die Wohnung)............. .
- Bu mənzilin ən böyük otağıdır.
10. Die Studenten lesen (ein Text – k.c.).............
- Tələbələr bir mətni oxuyurlar.

21
Çalışma 4.
Cümlələri Alman dilinə tərcümə edin ( tamamlıqları müəyyən artikla yazın):

öyrənmək – lernen, qayda – die Regel, stul- der Stuhl, götürmək – nehmen, kitab – das
Buch, şagird- der Schüler, aid olmaq – gehören, kişi – der Mann, görmək – sehen, çalışma –
die Übung, etmək – machen.

1. Mən qaydanı öyrənirəm.

2. Biz stulu götürürük.
3. Kitab şagirdindir (Kitab şagirdə aiddir).
4. Sən kişini görürsən?
5. Mən çalışmanı edirəm.

Çalışma 5.
Cümlələri Alman dilinə tərcümə edin (tamamlıqları qeyri - müəyyən artikla yazın):

malik olmaq – haben, vermək– geben, kompüter – der Computer, yazı stolu – der
Schreibtisch, ehtiyacı olmaq – brauchen, Alman dili kursu – der Deutschkurs, baş çəkmək,
ziyarət etmək – besuchen, müəllim – der Lehrer, dərslik - das Lehrbuch, dost – der Freund,
məktub – der Brief, schreiben – yazmaq.

1. Mənim kompüterim var (Mən kompüterə malikəm).

2. Bizim yazı stoluna ehtiyacımız var.
3. Mən indi Alman dili kursuna baş çəkirəm.
4. Sən dostuna məktub yazırsan?
5. Mən dərsliyi müəllimə verirəm.

Çalışma 6.
Uyğun sözönünü və isimi uyğun halda əlavə edin.

1. ...............(der Unterricht) gehen die Studenten nach Hause.

- Dərsdən sonra biz evə gedirik.
2. Der Wagen fährt .............. ........(die Straβe).
- Maşın küçənin içi ilə gedir.
3. Er wohnt .............. (die Oma) ........(das Jahr).
- O bir ildən bəri nənəsinin yanında qalır.
4. Diese Zeitung ist .............. ........(die Schüler).
- Bu qəzet şagirdlər üçündür.
5. Er spricht .............. (die Eltern –cəm)
- O valideynləri ilə danışır.
6. Ich brauche das Buch.............. ........(der Aufsatz).
- Mənə kitab inşa üçün lazımdır
7. Jeden Tag fahre ich .............. ........(der Bus).
- Mən hər gün avtobusla gedirəm
8. Er nimmt .............. ........(das Regal) ein Buch.
- O rəfdən kitab götürür.
9. .............. ........(deine Hilfe) kann ich nicht schreiben.
- Sənin köməyin olmadan (köməksiz) yaza bilmirəm
10. Unsere Familie fährt ins Dorf .............. ........(3 Tage).
- Bizim ailə 3 günlük (3 gün üçün) kəndə gedir.
11. Das Kind geht.............. ........(die Mütze) spazieren.
- Uşaq papaqsız gəzməyə gedir.

22
 Alman dilində cəm – Plural

Azərbaycan dilindən fərqli olaraq Alman dilində isimlər cəmlənməsinə görə 5 qrupa bölünür.
Bu beş qrupdan birinə aid olan isimlərin cəmlənməsi digər qrupdan olan isimlərin
cəmlənməsindən (Məsələn: şəkilçiyə görə) fərqlənir. Alman dilində ismin hansı cəmlənmə
qrupuna aid olduğunu nə ismin mənasına nə də sözün quruluşuna görə müəyyən etmək
mümkün deyil, ona görə ismin hansı cəm formasına aid olduğunu (Məsələn: cəmdə hansı
şəkilçi qəbul etdiyini) əzbərdən öyrənmək lazımdır.

Alman dilində cəmim 5 forması var:

Cəm şəkilçisi Misal Umlaut

1 -e Der Stuhl – die Stühle a,o,u - ä,ö,ü
2 -n, en Die Frau – die Frauen
3 -er Das Buch – die Bücher a,o,u - ä,ö,ü
4 - Der Vater – die Väter a,o,u - ä,ö,ü
5 -s Das Hobby – die Hobbys

Amma isimlərin Alman dilində cəmi haqqında aşağıdakıları da deyə bilərik:

- Əksəriyyət tək həcalı kişi cins isimlər və 30 yaxın qadın cins isimlər cəmdə -e qəbul
edirlər.
- Qadın cins isimlərin əksəriyyəti və bəzi xarici mənşəli sözlər cəmdə -n və ya -en qəbul
edirlər.
- Orta cins isimlərin əksəriyyəti və bəzi kişi cins isimlər cəmdə - er qəbul edirlər.
- er, el, en ilə bitən kişi və orta cins isimlər cəmdə sonluq qəbul etmirlər.
- a, i, o, u, y ilə bitən isimlər, Fransız və İngilis dilindən keçmə isimlər cəmdə –s qəbul
edirlər.

Birdən başqa miqdar saylarından sonra isimlər Alman dilində cəmdə olur.
Drei Äpfel – üç alma

Kişi və orta cinsdə olan ölçü bildirən isimlər cəmlənmir, qadın cins cəmlənir.
Das Kilogramm – kiloqram, die Tasse - fincan
Zehn Kilogramm – on kilo, drei Tassen – üç fincan

um ilə bitən orta cins alınma isimlərdə cəmdə um sonluğu – en – ilə əvəz olunur

Das Museum – die Museen

Das Zentrum – die Zentreen

Bəzi isimlər yalnız təkdə olur:

das Obst – meyvə, das Glück – xoşbəxtlik, das İnternet – internet, der Frieden – sülh, das
Gepäck – yük, die Gesundheit – sağlamlıq, der Hass – nifrət, der Honig – bal, die Milch –
süd, der Schnee – qar, der Schmuck – bəzək əşyası, der Stahl – polad

Bəzi isimlər yalnız cəmdə olur:

die Eltern – valideynlər, die Geschwister – bacı – qardaş, die Ferien –tətil, die Gliedmaßen
- əl- ayaq, die Leute – adamlar, die Finanzen – maliyyə, die Kosten – xərclər

23
Çalışma 1.

İsimlərin cəmini yazın

das Cafe – kafe .....................

die Tomate - pomido .....................

das Land - ölkə .....................

der Park - park .....................

die Traube - üzüm .....................

der Onkel - əmi .....................

das Jahr - il .....................

der Sohn – oğul .....................

die Pfanne - tava .....................

die Schüssel - kasa .....................

der Saft - şirə .....................

das Kind – uşaq .....................

der Tee - çay .....................

das Volk - xalq .....................

der Lehrer – müəllim ...........................

der Stern - ulduz .....................

der Strand - çimərlik .....................

der Schüler – şagird .....................

das Medium – media .....................

24
 Əvəzliklər
Şəxs əvəzlikləri

Tək Cəm
I Mən Ich I Biz Wir
II Sən Du II Siz Ihr
III O Er (k.c.), Sie (q.c), Es (o.c.) III Onlar (Siz) Sie (Sie)

Şəxs əvəzlikləri kim, nə?– wer, was? sualına cavab verir və həmişə cümlənin mübtədası olur.
Alman dilində şəxs əvəzliklərini əzbər öyrənmək lazımdır. Yadda saxlamaq lazımdır ki, Alman
dilində 3 cür -o- əvəzliyi var.

O - kişi cinsi üçün - er

O - orta cins üçün - es
O - qadın cinsi üçün – sie

Alman dilində insanlar haqqında danışdıqda onların bioloji cinsinə və digər isimlər haqqında
danışdıq onların qrammatik cinsinə uyğun o istifadə edilir. Yəni isimləri – o - şəxs əvəzliyi ilə
əvəz edərkən əvəz olunan ismin bioloji və qrammatik cinsinə uyğun - o - şəxs əvəzliyi
götürülməlidir:

- Rauf (kişi adı) - o – kişi cinsi üçün götürülür - er

- Aynur ( qadın adı) –o- qadın cinsi üçün götürülür - sie
- Der Tisch (isim kişi cinsindədir) – o – kişi cinsi üçün götürülür – er
- Das Buch (isim orta cinsində) – o – orta cins üçün götürülür – es
- Die Tasche (isim qadın cinsində) – o – qadın cinsi üçün götürülür – sie

Siz (hörmət mənasında) - Sie Alman dilində həmişə böyük hərflə yazılır və 3 –cü şəxsin
cəmində olur.

Çalışma 1.
Sözləri uyğun əvəzliklə əvəz edin.

Das Fenster –
Der Computer –
Die Tasse –
Aynur –
Rauf –
Rauf und Aynur –

Çalışma 2.
Boş yerlərə uyğun şəxs əvəzliklərini yazın:

- Was ist das? – Bu nədir?

- Das ist ein Heft (o.c.). – Bu dəftərdir.
- ….. ist dünn. – O nazikdir.

- Was ist das? – Bu nədir?

- Das ist eine Lampe (q.c.). – Bu lampadır.
- ….. ist grün. – O yaşıldır.

25
- Was ist das? – Bu nədir?
- Das ist ein Stuhl (k.c.). – Bu stuldur.
- ….. ist klein. – O kiçikdir.

- Was ist das? – Bu nədir?

- Das ist ein Lehrbuch (o.c.). – Bu dərslikdir.
- ….. ist neu. – O təzədir.

- Was ist das? – Bu nədir?

- Das ist ein Fernseher (k.c.). – Bu televizordur.
- ….. ist alt. – O köhnədir.

Çalışma 3.
Altından xətt çəkilmiş isimləri şəxs əvəzliyi ilə əvəz edin:

1. Aynur kauft das Kleid.

- Aynur paltar alır.
2. Rauf besucht einen Kollegen.
- Rauf dostuna baş çəkir.
3. Die Studenten übersetzen einen Text.
- Tələbələr mətni tərcümə edirlər.
4. Die Kinder singen ein Lied.
- Uşaqlar mahnı oxuyurlar.
5. Der Junge hilft der Mutter.
- Oğlan anasına kömək edir.
6. Der Lehrer gibt die Schülerin das Heft.
- Müəllim şagirdə dəftəri verir.
7. Karim liest eine Zeitung.
- Kərim qəzet oxuyur.
8. Paul und Peter besuchen einen Freund.
- Paul və Peter dostlarına baş cəkirlər.
9. Meine Freundin braucht das Lehrbuch.
- Mənim dostumun dərsliyə ehtiyacı var.
10. Anna sieht ein Kind.
- Anna uşağı görür.

Yiyəlik əvəzlikləri

Tək Cəm
I Mənim Mein I Bizim Unser
II Sənin Dein II Sizin Euer
III Onun Sein (k.c.), İhr (q.c), Sein (o.c.) III Onların (Sizin) İhr (İhr)

Yiyəlik əvəzliklərinin qrammatik xüsusiyyəti təkdə qeyri-müəyyən artikllarla, cəmdə müəyyən

artiklla eynidir. Yəni yiyəlik əvəzliyindən sonra gələn isim ( Məsələn : die Farbe – rəng) qadın
cinsində və cəmdə olarsa yiyəlik əvəzliklərinə - e- şəkilçisi əlavə olunur.
(Bu zaman sizin – euer, eure formasında olur.)

26
 das Buch (o.c.) kitab mənim kitabım mein Buch
die Bücher (cəmdə) kitablar mənim kitablarım meine Bücher
der Stuhl (k.c.) stul sənin stulun dein Stuhl
die Tasche (q.c.) çanta sənin çantan deine Tasche

Alman dilində yiyəlik əvəzliklərin əzbər öyrənmək lazımdır. Yadda saxlamaq lazımdır ki,
Alman dilində 3 cür -onun- yiyəlik əvəzliyi var.
Onun - kişi cinsi üçün - sein
Onun - orta cins üçün - sein
Onun - qadın cinsi üçün - ihr

İsimləri -onun- yiyəlik əvəzliyi ilə əvəz edərkən əvəz olunan ismin bioloji və qrammatik
cinsinə uyğun - onun – yiyəlik əvəzliyi götürülməlidir:

Die Farbe (q.c), – rəng,

Der Computer (k.c.), - kompüter,
Die Tasche (q.c), – çanta,
Das Buch (o.c.) –kitab

Raufun kitabı – burada Rauf sözünü – onun əvəzlyi ilə əvəz edirik:
Onun kitabı (Raufun) - sein Buch

Aynurun kitabı – burada Aynur sözünü – onun əvəzlyi ilə əvəz edirik:
Onun kitabı (Aynurun) - ihr Buch

Kompüterin rəngi – burada Kompüter sözünü – onun əvəzlyi ilə əvəz edirik:
Onun rəngi (kompüterin –k.c.) – seine Farbe

Çantanın rəngi – burada çanta sözünü – onun əvəzlyi ilə əvəz edirik:
Onun rəngi ( çantanın –q.c.) – ihre Farbe

Kitabın rəngi – burada kitab sözünü – onun əvəzlyi ilə əvəz edirik:
Onun rəngi ( kitabın –o.c.) – seine Farbe

Mübtəda ilə yiyəlik əvəzliyi eyni şəxsdə olarsa Azərbaycan dilinə yiyəlik əvəzlikləri – öz kimi
tərcümə olunur.

Ich fahre mein Auto – Mən (öz / mənim ) maşınımı sürürəm.

Wir nehmen unser Lehrbuch. – Biz (öz / bizim) dərsliyimizi götürürük.

Yiyəlik əvəzlikləri onlardan sonra gələn isim təkdə olarsa qeyri müəyyən artikllar kimi, isim
cəmdə olarsa müəyyən artikllar kimi hallanır. Yiyəlik əvəzliklərinin– mein – mənim yiyəlik
əvəzliyi misalında hallanması (sonluqlar qəbul etməsi):

Kişi cinsi Qadın cins Orta cins Cəm

Nom. mein meine mein meine
Akk. meinen meine mein meine
Dat. meinem meiner meinem meinen
Gen. meines meiner meines meiner

27
Çalışma 1.
Alman dilinə tərcümə edin.

Das Fenster – pəncərə, der Stuhl – stul, die Tasse – fincan,, der Preis – qiymət

- Onun fincanı (oğlanın) –

-Onun fincanı (qızın) –
- Onun qiyməti (stulun) –
–Onun qiyməti (fincanın) –
–Onun qiyməti (pəncərənin) –

Çalışma 2.
Boş yerlərə uyğun yiyəlik əvəzliklərini yazın:

- Was ist das? – Bu nədir?

- Das ist ……. Heft (o.c.). – Bu mənim dəftərimdir.

- Was ist das? – Bu nədir?

- Das ist ……. Lampe (q.c.). – Bu sənin lampandır.

- Was ist das? – Bu nədir?

- Das ist …… Stuhl (k.c.). – Bu bizim stuldur.

- Was ist das? – Bu nədir?

- Das ist ….…. Lehrbuch (o.c.). – Bu sizin dərslikdir.

- Was ist das? – Bu nədir?

- Das ist …….. Fernseher (k.c.). – Bu Sizin televizordur.

Çalışma 3.
Boş yerlərə uyğun yiyəlik əvəzliklərini yazın:

1. Das ist mein Freund Rauf. – Bu mənim dostum Raufdur.

- .......... Vater lebt in Baku. – Onun atası Bakıda yaşayır.
2. Der Unterricht beginnt. – Dərs başlayır.
- Wir begrüβen .......... Lehrer. – Biz (öz) müəllimimizi salamlayırıq.
3. Du lernst gut. – Sən yaxşı öyrənirsən.
- .......... Antworten sind immer richtig. – Sənin cavabların həmişə düzdür.
4. Paul sucht .......... Tasche. – Paul (öz) çantasını axtarır.
5. Ist das .......... Schule? - Bu sənin məktəbindir.
6. Ich prüfe.......... Hausaufgaben. – Mən (öz) ev tapşırıqlarımı yoxlayıram.
7. Wir lieben .......... Eltern sehr. – Biz (öz) valideynlərimizi çox sevirik.
8. Aynur hat ein Kind. – Aynurun bir uşağı var.
- .......... Kind ist noch klein. – Onun uşağı hələ balacadır.
9. Ich gebe dir .......... neue Adresse. – Mən sənə (özümün) yeni ünvanımı verirəm.
10. .......... Lehrerin ist gut. – Onların müəllimi yaxşıdır.

28
 Şəxs əvəzliklərinin hallanması

Adlıq hal Təsirlik hal Yönlük hal Yiyəlik hal

Ich – mən Mich – məni Mir – mənə Mein – mənim
Du –sən Dich –səni Dir–sənə Dein –sənin
Er (k.c.) -o İhn (k.c.) -onu İhm (k.c.) -ona Sein (k.c.) -onun
Sie (q.c) -o Sie (q.c) -onu İhr (q.c) -ona İhr (q.c) -onun
Es (o.c.) -o Es (o.c.) - onu İhm (o.c.) - ona Sein (o.c.) - onun
Wir - biz Uns - bizi Uns – bizə Unser - bizim
Ihr - siz euch - sizi Euch – sizə Euer - sizin
Sie - onlar Sie - onları İhnen - onlara İhr - onların
Sie - Siz Sie - Sizi İhnen- Sizə İhr- Sizin

Çalışma 3.
Altından xətt çəkilmiş isimləri şəxs əvəzliyi ilə əvəz edin:

1. Aynur kauft das Kleid (o.c.).

- Aynur paltar alır.
2. Rauf besucht einen Kollegen (k.c.) .
- Rauf dostuna baş çəkir.
3. Die Studenten übersetzen einen Text (k.c.) .
- Tələbələr mətni tərcümə edirlər.
4. Die Kinder singen ein Lied (o.c.).
- Uşaqlar mahnı oxuyurlar.
5. Der Junge hilft der Mutter.
- Oğlan anasına kömək edir.
6. Der Lehrer gibt der Schülerin das Heft.
- Müəllim şagirdə dəftəri verir.
7. Karim liest eine Zeitung (q.c) .
- Kərim qəzet oxuyur.
8. Paul und Peter besuchen einen Freund (k.c.) .
- Paul və Peter dostlarına baş cəkirlər.
9. Meine Freundin braucht das Lehrbuch(o.c.) .
- Mənim dostumun dərsliyə ehtiyacı var.
10. Anna sieht ein Kind (o.c.).
- Anna uşağı görür.

Alman dilində inkar.

Azərbaycan dilində inkar - mı, mi - inkar şəkliçiləri vasitəsi ilə, Alman dilində inkar inkar
sözləri vasitəsi olur.

Təsdiq cümləsi:
Mən Alman dili öyrənirəm.
İnkar cümləsi:
Mən Alman dili öyrənmirəm.

Alman cümlələrində yalnız bir inkar sözü ola bilər.

29
İnkar sözləri Alman dilində 2 qrupa ayrılır:

1. Cümlədə hər hansı bir sözü inkar edən və həmin sözlə bağlı inkar sözləri :

nicht və kein

Bu inkar sözləri Azərbaycan dilinə uyğun olaraq nicht - deyil və kein - heç bir kimi tərcümə
oluna bilər, yaxud tərcümə olunmur, tərcümədə fel yalnız -mı, mi- inkar şəkliçiləri ilə işlənir.
Azərbaycan dilində - mı, mi - inkar şəkilçiləri yalnız fellərə əlavə olunursa, Alman dilində
cümlədə hər bir söz inkar oluna bilər.
Həmin inkar olunan sözlər inkar sözləri vasitəsi ilə inkar olunur.
İnkar sözləri inkar etdiyi sözdən əvvəl gəlir.

Kein
Kein yalnız qeyri - müəyyən artikllı, artiklsız və cəmdə işlənən isimləri inkar edir. Kein - qeyri
- müəyyən artikllar kimi sonluqlar qəbul edir. Yəni kein inkar sözündən sonra gələn isim
qadın cinsində və cəmdə olarsa kein inkar sözü – e - şəkliçisi qəbul edir.

ein Buch - kitab - kein Buch - heç bir kitab

eine Tasche - çanta - keine Tasche - heç bir çanta
ein Stuhl - stul - kein Stuhl - heç bir stul
einen Stuhl - stulu - keinen Stuhl - heç bir stulu

Misallar:
Das ist ein Buch. – Bu ktabdır.
Das ist keine Tasche. – Bu çanta deyil.
Das ist eine Tasche. – Bu çantadır.
Das ist kein Stuhl. – Bu stul deyil.

Kein – inkar əvəzliyi onlardan sonra gələn isim təkdə olarsa qeyri müəyyən artikllar kimi,
isim cəmdə olarsa müəyyən artikllar kimi hallanır:

Kişi cinsi Qadın cins Orta cins Cəm

Nom. kein keine kein keine
Akk. keinen keine kein keine
Dat. keinem keiner keinem keinen
Gen. keines keiner keines keiner

Nicht
Qalan bütün sözlər nicht inkar sözü ilə inkar olunur.
Cümlədə fel inkar olunarsa nicht cümlənin sonunda gəlir.

Təsdiq cümləsi
İch kaufe heute eine Kleidung.
- Mən bu gün paltar alıram.

İnkar cümləsi
- Mən bu gün paltar almıram.
- İch kaufe nicht heute eine Kleidung.
(Mən hər hansı başqa gün paltar alıram, amma bu gün yox)

30
- İch kaufe heute keine Kleidung.
(Mən bu gün nəsə alıram, amma paltar almıram)
- İch kaufe heute eine Kleidung nicht.
(Mən bu gün paltar almıram)

Alman cümləsində iki fel olarsa, bu zaman nicht axırıncı feldən əvvəl gəlir:
İch möchte heute eine Kleidung kaufen.
- Mən bu gün paltar almaq istəyirəm.
İch möchte heute eine Kleidung nicht kaufen.
- Mən bu gün paltar almaq istəmirəm.

İch habe heute eine Kleidung gekauft.

- Mən bu gün paltar aldım.
İch habe heute eine Kleidung nicht gekauft.
- Mən bu gün paltar almadım.

2. Cümlədə hər hansı bir sözü inkar etməyən və hər hansı bir sözlə bağlı olmayan inkar sözləri

nie - heç vaxt, nichts - heç nə, niemand - heç kim, nein - xeyr.

Bu inkar sözləri mürəkkəb cümlələrdə adətən onların antonimləri ilə rast gəlinirlər:

nichts - heç nə -- alles - hər şey, etwas - nə isə

nie - heç vaxt -- immer - hər zaman
niemand - heç kim -- alle - hamı, jemand - kimsə

Niemand - heç kim inkar sözü hallanır

Nom. niemand - heç kim
Akk. niemand / niemanden - heç kimi
Dat. niemand / niemandem - heç kimə
Gen. niemandes - heç kimin

Çalışma 1.
Cümlərə uyğun inkar sözü əlavə edin:

1. İch bin ... neu hier.

- Mən burada təzə deyiləm.
2. İch möchte ...... Kaffeemaschine.
- Mən kofe maşını istəmirəm.
3. Arbeitest du heute ....?
- Sən bu gün işləmirsən?
4. İch bin .... 30 Jahre alt.
- Mənim 30 yaşım yoxdur.
5. İch kaufe …… Heft.
- Mən dəftər almıram.

31
Çalışma 2.
Cümlələri uyğun inkar sözü ilə inkar edin:

1. İn der Schule lerne ich Schreiben und Rechnen.

- Mən məktəbdə yazmaq və hesablamaq öyrənirəm.
2. Jetzt arbeitet er als Manager.
- O indi manager kimi işləyir.
3. Liest du jetzt ein Buch?
- Sən indi kitab oxuyursan?
4. Ich bin verheiratet.
- Mən evliyəm.
5. Wir kaufen heute eine Lampe.
- Biz bu gün lampa alırıq.

Artikl əvəz edən sözlər:

Artikl əvəz edən sözlər cümlədə müəyyən yaxud qeyri - müəyyən ariklları əvəz edir. Ona görə
onlardan nə əvvəl nə də sonra heç bir artikl işlənmir.
kein və yiyəlik əvəzlikləri qeyri - müəyyən artiklları əvəz edir və ona görə də onların
sonluğunu qəbul edir, yəni qeyri - müəyyən artiklar kimi hallanır.

einer Freundin –rəfiqəmə

meiner Freundin – məmim rəfiqəmə
keiner Freundin – heç bir rəfiqəyə

mit einem Auto - maşınla

mit meinem Auto - mənim maşınımla
mit keinem Auto – heç bir maşınla

dies (bu), jen (o) işarə əvəzlikləri və jed (hər), welch ( hansı) , manch (bəzi) və s. əvəzlikləri
müəyyən artiklları əvəz edir və ona görə də onların sonluğunu qəbul edir, yəni müəyyən
artiklar kimi hallanır.

der Tisch - stol

dieser Tisch – bu stol
jeder Tisch – hər stol
welcher Tisch – hansı stol

mit der Frau - qadınla

mit dieser Frau – bu qadınla
mit jener Frau – o qadınla
mit welcher Frau – hansı qadınla

Çalışma 1.
Kein və yiyəlik əvəzliklərini uyğun sonluqlarla əlavə edin:

1. Ich fahre mit .......... Wagen (k.c.).

- Mən heç bir maşınla getmirəm.
2. Der Lehrer verbessert .......... Fehler (k.c.).
- Müəllim mənim səhvimi düzəldir.
3. Zu mir kommt heute .......... Schwester mit .......... Mann.
- Mənim bacım bu gün onun həyat yoldaşı ilə mənim yanıma gəlir.

32
4. Fahrt ihr mit .......... Freunden (pl) aufs Land?
- Siz öz (sizin) dostlarınızla kəndə gedirsiz?
5. Schriftsteller erzählt von ..........Roman (k.c.)
- Yazıçı heç bir roman haqqında danışmır.

İşarə əvəzliklər

Das – Alman dilində artikl olmaqla yanaşı bu, bunu - işarə əvəzliyidir (das –isimlə işlənmirsə
işarə əvəzliyidirvə bu, bunu kimi tərcümə olunur) və yaxın əşyalara işarəni bildirir.
Es- Alman dilində şəxs əvəzliyi olmaqla yanaşı o, onu- işarə əvəzliyidir və uzaq əşyalara
işarəni bildir.

Dieser, diese, dieses, diese –həmçinin bu işarə əvəzliyidir

Jener, jene,jenes, jene – həmçinin o işarə əvəzliyidir

Das – bu və es – o işarə əvəzliklərindən fərqli olaraq dies - bu və jen –o işarə əvəzlikləri

isimlərlə işlənir, yəni bu əvəzliklərdən sonra isim gəlir və müəyyən artikllar kimi hallanır
(yəni müəyyən artikllar kimi sonluqlar qəbul edir).

Kişi cins Qadın cins Orta cins Cəm

Nom. dieser Schüler –bu diese Frau – dieses Buch – bu diese Bücher – bu
şagird bu qadın kitab kitablar
Akk. diesen Schüler – diese Frau – dieses Buch – bu diese Bücher- bu
bu şagirdi bu qadını kitabı kitabları
Dat. diesem Schüler – dieser Frau – diesem Buch – diesen Büchern –
bu şagirdə bu qadına bu kitaba bu kitablara
Gen. dieses Schülers - dieser Frau – dieses Buchs – dieser Bücher – bu
şagirdin bu qadının bu kitabın kitabların

Jeder, jede, jedes (hər), solche, solches, solcher (belə), welch (hansı) sual sözü və s.
əvəzlikləri də dieser, diese, dieses, diese -bu işarə əvəzliyi kimi hallanır.

Sual əvəzlikləri

Sadə : was - nə, nəyi, nəyə , wer- kim, wann - nə vaxt, wo - harada, wie - necə
Düzəltmə: warum, wofür, wozu - niyə, nə üçün, wohin - haraya, woher - haradan
Mürəkkəb sual sözləri: wie viel - nə qədər, wie lange - nə müddətə, was für - necə

Bəzi sual sözləri Alman dilində wie + sifət yaxud wie + zərf qaydası ilə düzəlir.
schön - gözəl, kurz - qısa, alt - köhnə, qədim , breit - enli, geniş, hoch - hündür

Wie schön ist das Auto? - Maşın necə gözəldir ? ( Maşın nə dərəcədə gözəldir?)
Wie kurz ist deine Hose? - Şalvarın nə qədər qısadır?
Wie hoch ist dieser Berg? - Nə qədər hündürdür?

Ölçü ( rəqəm) soruşulan suallara cavabda, həmi ölçünü bildirən sifət ölçüdən sonra gəlir.

Wie breit ist das Zimmer? – Otağın eni nə qədərdir? (Otaq nə qədər enlidir?)
- Das Zimmer ist 15 m breit. – Otağın eni 15 m - dir. (Otaq 15 m enliliyindədir.)

33
Wie alt bist du? – Yaşın nə qədərdir? (Nə qədər yaşlısan?)
Ich bin 38 Jahre alt. – Mənim 38 yaşım var (Mən 38 il yaşlıyam).

Welche, welcher, welches - hansı sual sözləri seçim olduqda və was für ein, was für eine,
was für – necə sual sözləri seçim olmadıqda, keyfiyyət soruşulduqda istifadə olunur.

Welches Handy möchten Sie? – Hansı mobil telefonu istəyirsiz?

Was für ein Handy möchten Sie? – Necə telefon istəyirsiz?

Bu sual sözləri isimlərlə işlənir, yəni bu sual sözlərindən sonra isim gəlir.
Welche, welcher,welches - hansı sual sözlərinə cavabda həmin isim müəyyən və was für ein,
was für eine, was für – necə sual sözlərinə cavabda həmin isim qeyri- müəyyən artiklla
işlənir.

Welches Handy möchten Sie? – Hansı mobil telefonu istəyirsiz?

İch möchte das Handy dort.- Mən ordakı mobil telefonu istəyirəm.
Was für ein Handy möchten Sie? – Necə telefon istəyirsiz?
İch möchte ein billiges Handy.- Mən ucuz mobil telefon istəyirəm.

Welche, welcher, welches - hansı sual sözləri müəyyən artikllar kimi (yəni dies – bu və jen-
o kimi) və was für ein, was für eine, was für – necə sual sözləri isə qeyri müəyyən artikl kimi
hallanır.

Kişi cins Qadın cins Orta cins Cəm

Nom. was für ein Tisch was für eine Tür – was für ein Buch – was für Bücher –
–necə stol necə qapı necə kitab necə kitablar
Akk. was für einen Tisch was für eine Tür – was für ein Buch – was für Bücher-
–necə stolu necə qapını necə kitabı necə kitabları
Dat. was für einem Tisch was für einer Tür was für einem Buch – was für Büchern –
–necə stola – necə qapıya necə kitaba necə kitablara
Gen. was für eines Tischs was für einer Tür was für eines Buchs – was für Bücher –
– necə stolun – necə qapının necə kitabın necə kitabların

Çalışma 1.
Dies (bu), jen (o), jed (hər) və welch ( hansı) əvəzliklərini uyğun sonluqlarla əlavə edin:

1.Kennst du.......... Mann (k.c.)?

- O kişini tanıyırsan?
2........... Anzug (k.c.) ist sehr teuer.
- Bu kostyüm çox bahalıdır.
3. Siehst du.........Photo (o.c.)?
- Sən hər şəkilə baxırsan?
4. Ich schreibe ...... Aufsatz (k.c.) nicht.
- Mən bu inşanı yazmıram.
5........... Wort (o.c.)kennst du nicht?
- Hansı sözü tanımırsan?
6. Er beantwortet ..... Frage (q.c.).
- O hər sualı cavablandırır.
7. ....... Text (k.c.) übersetzt ihr?
Hansı mətni tərcümə edirsiz?

34
Es - şəxsiz əvəzliyi

Alman cümlələrində mütləq mübtəda və xəbər olmalıdır. Azərbaycan cümlələrində əgər mübtəda
olmazsa Alman cümlələrində həmin çatışmayan mübtədanı - es- şəxsiz əvəzliyi əvəz edir.

Soyuqdur - Es ist kalt.

Regnen - yağış yağmaq, schneien - qar yağmaq, donnern - göy guruldmaq, blitzen - ildırım
çaxmaq, hageln - dolu yağmaq, nieseln - çiskinləmək felləri ilə də - es - şəxsiz əvəzliyi işlənir. Belə
ki, bu hallarda Azərbaycan dilində mübtəda və xəbər Alman dilində bir fel ilə ifadə olunur.
yağış yağmaq - regnen
qar yağmaq - schneien

Es gibt – var, Wie geht es Ihnen? – necəsiz? - ifadələrində də - es - şəxssiz əvəzliyidir.

man – qeyri –müəyyən şəxs əvəzliyi

man –qeyri –müəyyən şəxs əvəzliyi hər hansı bir yer üçün uyğun hərəkət çox şəxslər tərəfindən
icra olunduqda və bu şəxslərin adları çəkilmədikdə yaxud çəkilməsi lazım bilinmədikdə
(məzmundan aydın olduqda) işlənir.

Məsələn: Məktəbdə dərs keçirlər – İn der Schule unterrichtet man.

man –qeyri –müəyyən şəxs əvəzliyi işlənməsi üçün 3 şərt lazımdır:

1. Fel hər hansı bir yer (yaxud zaman) üçün uyğun hərəkət ifadə edir
2. Hərəkət çox şəxslər tərəfindən icra olunur
3. Hərəkəti icra edən şəxslərin adları çəkilmir yaxud çəkilməsi lazım bilinmir.

Man – qeyri – müəyyən şəxs əvəzliyi həmişə cümlədə mübtədə olur və felin üçüncü şəxsin təkində
(o- er, sie, es) olmasını tələb edir.

Çalışma 1.
Altından xətt çəkilmiş cümlələrə Alman dilinə tərcümə edin:

1. Im Unterricht lesen die Schüler Texte.

- Dərsdə şagirdlər mətnləri oxuyurlar.
- Dərsdə mətnləri oxuyurlar.
2. In der Bibliothek bekommen die Studenten die Bücher.
- Kitabxanada tələbələr kitablar alırlar.
- Kitabxanada kitabları alırlar.
3. Die Sportler treiben Sport in der Schule.
- İdmançılar məktəbdə idman edirlər.
- Məktəbdə idman edirlər.
4. Am Sonntag schlafe ich etwas länger.
- Bazar günü mən bir az daha çox yatıram.
- Bazar günü bir az daha çox yatırlar.
5. Die Studenten beginnen in Russland das Studienjahr im September.
- Russiyada tələbələr təhsil ilinə sentyabrda başlayırlar.
- Russiyada təhsil ilinə sentyabrda başlayırlar.

35
Man – qeyri- müəyyən şəxs əvəzliyi modal fellər ilə aşağıdakı formalar yaradır.

Man kann – olar

Man darf – icazə var
Man muss – lazımdır
Man soll- lazımdır (tapşırıq, irad)

Çalışma 2.
Altından xətt çəkilmiş cümlələrə Alman dilinə tərcümə edin:

1. Heute sprechen wir über die Fehler.

- Bu gün biz səhvlər haqqında danışırıq.
- Bu gün səhvlər haqqında danışmaq olar.
2. In den Ferien fahren die Kinder ans Meer.
- Tətildə uşaqlar dənizə gedirlər.
- Tətildə dənizə getmək olar.
3. An der Universität studieren wir verschiedene Fächer.
- Universitetdə biz fərqli fənnlər üzrə təhsil alırıq.
- Universitetdə fərqli fənnlər üzrə təhsil almaq olar.
4. Hier sehen wir die Touristen aus Deutschland.
- Burada biz Almaniyadan turistləri görürük.
- Burada Almaniyadan turistləri görmək olar.
5. Wir kaufen einen neuen Fernseher im Kaufhaus.
- Biz univermaqda yeni televizor alırıq.
- Univermaqda yeni televizor almaq olar.

Einer , eine , eines/eins - qeyri – müəyyən əvəzliklər.

Bu əvəzliklər Azərbaycan dilinə biri kimi tərcümə olunur.

Der Lehrer fragt, wer hat ein Lehrbuch?
- Müəllim soruşur, kimin dərsliyi var?
Ein Schüler antwortet, ich habe eins
- Bir şagird cavab verir, məndə (biri) var.

Mötərizədəki – biri- qeyri – müəyyən əvəzlikdir və dərslik sözünü əvəz edir. Göründüyü kimi
Azərbaycan cümlərində rast gəlinmir, amma Alman cümləri üçün tipikdir. Bu qeyri – müəyyən
əvəzliklər əvəz etdiyi ismin cinsini götürür və aşağıdakı kimi hallanır.

Kişi cinsi Qadın cins Orta cins Cəm

Nom. einer eine eins / eines welche
Akk. einen eine eins / eines welche
Dat. einem einer einem welchen
Gen. eines einer eines ---

36
 Qayıdış əvəzlikləri
Qayıdışı əvəzlikləri hərəkətin hərəkəti icra edənin özü üzərində icra etdiyini bildirir. Qayıdış
əvəzlikləri Azərbaycan dilinə özümü, özünü və s. kimi tərcümə oluna bilər.
Qayıdış Qayıdış Şəxs Şəxs Şəxs
əvəzlikləri əvəzlikləri əvəzlikləri əvəzlikləri: əvəzlikləri:
(təsirlik (yönlük (təsirlik (yönlük
hal) hal) hal) hal)
mich mir ich mich mir
dich dir du dich dir
sich sich er ihn ihm
sich sich sie sie ihr
sich sich es es ihm
uns uns wir uns uns
euch euch ihr euch euch
sich sich sie sie ihnen
sich sich Sie Sie Ihnen

Ich wasche das Auto. - Mən avtomobili yuyuram.

Ich wasche mich. - Mən özümü yuyuram.
Burada - mich –qayıdış əvəzliyidir.

Tək Cəm
I Ich wasche mich. I Wir waschen uns.
- Mən özümü yuyuram. - Biz özümüzü yuyuruq.
II Du wäschst dich. II Ihr wascht euch.
- Sən özünü yuyursan. -Siz özünüzü yuyursuz.
III Er (sie, es) wäscht sich. III Sie (Sie) waschen sich.
- O özünü yuyur. - Onlar (Siz) özlərini yuyurlar.

Qayıdış əvəzliklərini şəxs əvəzliklərinin təsirlik və yönlük halı ilə qarşdırmamalı. Belə ki,
qaydış əvəzlikləri (III şəxsin təkindən və cəmindənbaşqa) təsirlik və yönlük halda şəxs
əvəzlikləri ilə eynidir.

Qayıdış əvəzliklər cümlədə birbaşa feldən sonra gəlir və mübtəda ilə eyni şəxsdə olur.

Der Student duscht sich heute. – Tələbə bu gün duş qəbul edir.
Er duscht sich heute. – O bu gün duş qəbul edir.

Əgər cümlədə feldən sonra gələn mübtəda əvəzliklə ifadə olunursa, ondan sonra gəlir.
Aşağıdakı misalda heute – bu gün sözü birinci gələrsə:

Heute duscht sich der Student. – Tələbə bu gün duş qəbul edir.
Heute duscht er sich. - O bu gün duş qəbul edir.

Bundan başqa əgər cümlədə digər tamamlıq olarsa qayıdış əvəzlikləri yönlük halda olur.
Ich wasche mich. - Mən özümü yuyuram.
Ich wasche mir die Hände. - Mən özü əllərimi yuyuram.

37
Alman dilində bəzi fellər həmişə qayıdış əvəzliyi ilə işlənir. Bu fellərə həqiqi qayıdış felləri
deyilir. Məsələn:
beeilen sich - tələsmək
erholen sich – dincəlmək
erkälten sich – soyuqlamaq

Çalışma 1.
Mötərizədəki felləri cümləyə əlavə edin

1. Der Professor (sich vorbereiten)....... auf die Vorlesung…….

- Professor mühazirəyə hazırlaşır.
2. Der Vater (sich rasieren) ............. täglich.
- Ata hər gün üzünü qırxır.
3. Wo (sich erholen) …………. Sie …. im Sommer ?
- Siz yayda harada dincəlirsiz?
4. Wir (sich unterhalten) .............. gern über Musik.
- Biz həvəslə musiqi haqqında danışırıq.
5. Mein Bruder (sich interessieren) ............ für Sport.
- Mənim qardaşım musiqi ilə maraqlanır.
6. Heute ist das Wetter kalt und wir (sich anziehen) .......... warm…...
- Bu gün hava soyuqdur və biz isti geyinirik.
7. Wo (sich befinden) ............. das Cafe «Orion»?
- „Orion“ kafesi harada yerləşir?
8. Worüber (sich freuen) ………. du….?
- Nəyə sevinirsən?
9. Peter und Paul (sich setzen) ............ zu Tisch.
- Peter və Paul stol arxasında əyləşirlər.
10. Das Mädchen (sich kämmen) ................ mit einem Kamm.
- Qız daraq ilə daranır.

Qeyd.

Alle - hamı, bütün, beide - hər ikisi, wenige -az, viele – çoxlu qeyri – müəyyən əvəzliklərindən
sonra isim cəmdə olur.
Alles – hər şey sözü ilə alle – bütün, hamı sözünü qarışdırmamalı.
Ganz - bütün sözündən sonra isim cəmdə olmur.
Viel - çox, mehr – daha çox , wenig – az, sayılmayan isimlərlə işlənir
Mehr – artıq mənasında inkar cümlələrdə işlənir.

38
 Sifətlər
Alman dilində sifətlərin hallanması

Alman dilində ismin qarşısnda gələn sifətlər hallanır, yəni sonluqlar qəbul edir. Eyni formada
ismin qarşısnda gələn sıra sayları, bəzi əvəzliklər və zərflər də hallanır. Bu hallanma müəyyən,
qeyri məyyən və artiklsız ismlərdən sonra gələn sifətlərə görə 3 qrupa bölünür.

1. Müəyyən artikldan sonra sifətlərin hallanması:

Der gute Schüler – yaxşı şagird – sifət – gut – isim - der Schüler
Die alte Frau – yaşlı qadın - sifət – alt – isim – die Frau
Das neue Buch – yeni kitab – sifət – neu – isim – das Buch
Die neuen Bücher – yeni kitablar - sifət – neu – isim - die Bücher

Kişi cinsi Qadın cins Orta cinsi Cəm

Nom. der gute Schüler die alte Frau das neue Buch die neuen Bücher
Akk. den guten Schüler die alte Frau das neue Buch die neuen Bücher
Dat. dem guten Schüler der alten Frau dem neuen Buch den neuen Büchern
Gen. des guten Schülers der alten Frau des neuen Buchs der neuen Bücher

Yuxarıdakı cədvəldən göründüyü kimi müəyyən artikldan sonra sifətlər:

- Kişi cins, orta cins, qadın cins adlıq hal və orta cins, qadın cinsi təsirlik halda –e
- Qalan hallarda – en sonluğu qəbul edirlər.

2. Qeyri - müəyyən artikldan sonra sifətlərin hallanması:

Kişi cinsi Qadın cins Orta cinsi Cəm

Nom. ein guter Schüler eine alte Frau ein neues Buch meine neuen Bücher
Akk. einen guten Schüler eine alte Frau ein neues Buch meine neuen Bücher
Dat. einem guten Schüler einer alten Frau einem neuen Buch meinen neuen Büchern
Gen. eines guten Schülers einer alten Frau eines neuen Buchs meiner neuen Bücher

Yuxarıdakı cədvəldən göründüyü kimi qeyri -müəyyən artikldan sonra sifətlər:

- Kişi cins, orta cins, qadın cins adlıq və təsirlik halda uyğun müəyyən artikl sonluqları
- Qalan hallarda – en sonluğu qəbul edirlər

3. İsim artiklsız işlənərsə, yəni sifətdən əvvəl artikl gəlməyən halda sifətlərin hallanması:

Kişi cinsi Qadın cins Orta cinsi Cəm

Nom. guter Schüler alte Frau neues Buch neue Bücher
Akk . guten Schüler alte Frau neues Buch neue Bücher
Dat . gutem Schüler alter Frau neuem Buch neuen Büchern
Gen . guten Schülers alter Frau neuen Buchs neuer Bücher

Yuxarıdakı cədvəldən göründüyü kimi sifətdən əvvəl artikl gəməzsə sifətlər:

- Kişi cins, orta cins yiyəlik halda - en
- Qalan hallarda müəyyən artikl sonluqları qəbul edirlər

39
el, en, er ilə bitən sifətlərə -e ilə başlayan şəkilçi əlavə etdikdə son hecada - e- düşür.
teuer – bahalı
Adlıq halda qeyri- müəyyən artikldan sonra, orta cinsdə olan isimdən əvvəl – es - şəkliçisi
qəbul edir. : teuer +es - ein teures Hotel

Həmçinin yadda saxalmaq lazımdır ki:

- Müəyyən artiklları əvəz edən əvəzliklərdən (dies – bu, jen –o, jed – hər və s.) sonra
gələn sifətlər uyğun olaraq müəyyən artikldan sonra gələn sifətlər kimi hallanır.

- Qeyri – müəyyən artiklları əvəz edən əvəzliklərdən (yiyəlik əvəzlikləri, kein – inkar
əvəzliyi) sonra gələn sifətlər uyğun olaraq qeyri – müəyyən artikldan sonra gələn sifətlər kimi
hallanır.

- Qeyri – müəyyən artiklların cəmi olmadığına görə, qeyri – müəyyən artiklları əvəz edən
əvəzliklər (yiyəlik əvəzlikləri, kein – inkar əvəzliyi) cəmdə olan ismin qarşısında işlənərsə
onlardan sonra gələn sifətlər uyğun olaraq müəyyən artikldan sonra gələn cəmdə olan ismin
qarşısında gələn sifətlər kimi hallanır.

Çalışma 1.
Müəyyən artikldan sonra gələn sifətləri hallandırın:

Der neue Tisch – təzə stol

Die schöne Schule – gözəl məktəb
Der gute Unterricht – yaxşı dərs
Das alte Bild- köhnə şəkil
Die neuen Stühle – təzə stullar

Misal:
Adl.: təzə stol - Nom. der neue Tisch
Təs.: təzə stolu – Akk. den neuen Tisch
Yön.: təzə stola – Dat. dem neuen Tisch
Yiy.: təzə stolun – Gen. des neuen Tisch(e)s

Çalışma 2.
Qeyri - müəyyən artiklldan sonra gələn sifətləri hallandırın:

ein gelbes Heft (o.c.)– sarı dəftər

ein kurzer Brief (k.c.)– qısa məktub
eine billige Tasche (q.c.) – ucuz çanta
ein teures Fenster (o.c.) – bahalı pəncərə

Misal:
Adl.: sarı dəftər- Nom. ein gelbes Heft
Təs.: sarı dəftəri – Akk. ein gelbes Heft
Yön.: sarı dəftərə – Dat. einem gelben Heft
Yiy.: sarı dəftərin – Gen. eines gelben Heft(e)s

40
Çalışma 3
Mötərizədəki isim və sifətləri uyğun hallarda yerinə yazın:

Misal:
1. Der Lehrer gibt (ein neuer Schüler –k.c.)............. eine Zeitschrift.
- Müəllim yeni şagirdə jurnal verir.
Cümlədə yeni şagirdə sözü yönlük halındadır. Alman dilində uyğun halda yazmaq üçün:
1. Sifətdən əvvəl hansı artiklın gəlməsini tapırıq – ein - qeyri – müəyyən artikl
2. İsmin cinsini tapırıq – kişi cinsi
3. Halını tapırıq – yönlük hal
4. Qeyri- müəyyən artiklıdan sonra sifətlərin hallanması cədvəlində kişi cinsi isimlərin
yönlük halında sifətin hansı sonluq qəbul etməsini tapırıq (en) və çalışmada sifətə əlavə
edirik.

Der Lehrer gibt einem neuen Schüler eine Zeitschrift.

1. Der Lehrer gibt (ein neuer Schüler –k.c.)............. eine Zeitschrift.

- Müəllim yeni şagirdə jurnal verir.
2. Ich bin Student (die alte Universität)............. .
- Mən köhnə universitetin tələbəsiyəm.
3. Die Arbeit (die fleißige Schülerin)............. ist ausgezeichnet.
- Çalışqan şagirdin işi əladır.
4. Die Farbe (der moderne Mantel)............. ist blau.
- Müasir paltonun rəngi mavidir.
5. Ich nehme (die dünnen Lehrbücher –cəmdə)..............
- Mən nazik dərslikləri götürürəm
6. Er macht (die schweren Übungen –cəmdə)............. jeden Tag.
- O hər gün çətin ev tapşırıqlarını edir.
7. Das ist das gröβte Zimmer (die schöne Wohnung)............. .
- Bu gözəl mənzilin ən böyük otağıdır.
8. Die Studenten lesen (ein langer Text – k.c.).............
- Tələbələr bir uzun mətni oxuyurlar.

Çalışma 4.
Cümlələri Alman dilinə tərcümə edin ( tamamlıqları müəyyən artikla yazın):

öyrənmək – lernen, qayda – die Regel, stul- der Stuhl, götürmək – nehmen, kitab – das
Buch, şagird- der Schüler, aid olmaq – gehören, kişi – der Mann, görmək – sehen, çalışma –
die Übung, etmək – machen, yeni – neu, köhnə, qoca - alt, nazik – dünn, çətin - schwer

1. Mən yeni qaydanı öyrənirəm.

2. Biz köhnə stulu götürürük.
3. Nazik kitab şagirdindir (Nazik kitab şagirdə aiddir).
4. Sən qoca kişini görürsən?
5. Mən çətin çalışmanı edirəm.

41
Çalışma 5.
Cümlələri Alman dilinə tərcümə edin (tamamlıqları qeyri - müəyyən artikla yazın):

malik olmaq – haben, vermək– geben, kompüter – der Computer, yazı stolu – der
Schreibtisch, ehtiyacı olmaq – brauchen, Alman dili kursu – der Deutschkurs, baş çəkmək,
ziyarət etmək – besuchen, dost – der Freund, məktub – der Brief, schreiben – yazmaq,
müasir – modern, böyük – groß, maraqlı – interessant, kiçik – klein, yaşıl – grün, müəllim –
der Lehrer, dərslik - das Lehrbuch,

1. Mənim müasir kompüterim var (Mən müasir kompüterə malikəm).

2. Bizim böyük yazı stoluna ehtiyacımız var.
3. Mən indi maraqlı Alman dili kursuna baş çəkirəm.
4. Sən dostuna kiçik məktub yazırsan?
5. Mən yaşıl dərsliyi müəllimə verirəm

Çalışma 6.
Uyğun sözönünü və isimi və sifəti uyğun halda əlavə edin.

1. Der Wagen fährt .............. ........(die enge Straβe).

- Maşın dar küçənin içi ilə gedir.
2. Er wohnt .............. (die alte Oma)
- O yaşlı nənəsinin yanında qalır.
3. Diese Zeitung ist .............. ........(die fleißigen Schüler).
- Bu qəzet çalışqan şagirdlər üçündür.
4. Jeden Tag fahre ich .............. ........(der rote Bus).
- Mən hər gün qırmızı avtobusla gedirəm
5. Das Kind geht.............. ........(die neue Mütze) spazieren.
- Uşaq təzə papaqsız gəzməyə gedir.

42
 Sifətin dərəcələri

Alman dilində sifətin üç dərəcəsi var:

Adi dərəcə (der Positiv)
Müqayisə dərəcəsi (der Komparativ)
Üstünlük dərəcəsi (der Superlativ)

Müqayisə dərəcəsi (der Komparativ)

Müqayisə dərəcəsi bir keyfiyyətin və halın digəri ilə müqayisə edərək üstün olduğunu göstərir.
er - şəkilçi ilə düzəlir. Azərbaycan dilinə daha sözü ilə işlənən sifətlər kimi tərcümə olunur.

Schön - gözəl, schöner - daha gözəl, froh- şad froher- daha şad

el, en, er ilə bitən sifətlər müqayisə dərəcəsində sonuncu hecada olan - e - ni itirir.
dunkel- tünd, dunkler- daha tünd

Üstünlük dərəcəsi (der Superlativ)

Üstünlük dərəcəsi sifətlərə - st şəkilçiləri əlavə etməklə düzəlir.

schön - gözəl, schönste - ən gözəl

Kökü d, t, s, ß, sch, z ilə bitən sifətlər üstünlük dərəcəsində est sonluğu qəbul edir. Sifətin
keyfiyyətinin ən yüksək (uyğun olaraq ən aşağı) olduğunu göstərir.

Üstünlük dərəcəsində olan sifətlərin Azərbaycan dilinə tərcüməsi ən sözü ilə işlənən
sifətlərə uyğun gəlir.

Əgər sifət üstünlük dərəcəsində tək işlənərsə (yəni ondan sonra isim olmazsa yəni isimi təyin
etməzsə) bu zaman onun qarşısına am – sözü və en- şəkilçisi əlavə olunur.

İsmin qarşısında, yəni təyin olduqda üstünlük dərəcəsi həmişə müəyyən artiklla işlənir.

Das ist das schönste Kleid. - Bu ən gözəl paltardır.

Das Kleid ist am schönsten. – Bu paltar ən gözəldir.

Sifətlər müqayisə və üstünlük dərəcəsində də hallanır. Kökündə a, u, o saiti olan əksər tək
hecalı sifətlər müqayisə və üstünlük dərəcəsində umlaut (iki nöqtə) qəbul edirlər.

alt - yaşlı , älter - daha yaşlı kurz- qısa, kürzeste- ən qısa

Aşağıdakı sifətlərin dərəcələrinin əmələ gəlməsində umlaut düşür:

1. au - diftonqlu sifətlər: laut (bərkdən) -lauter (daha bərkdən)
2. aşağıdakı bir qrup sifətlər:

falsch- səhv, froh - şad, klar - aydın, roh - çiy, voll -dolu, rot -qırmızı, nass -nəm və s.

43
Sifətin dərəcələnməsi zamanı kökü tamamən dəyişən sifətlər:

gut (yaxşı) - besser- am besten

hoch (hündür) - höher- am höhsten
viel - (çox) -mehr - am meisten
nah (yaxın) - näher - am nächsten
gern (həvəslə) -lieber - am liebsten
bald (tezlikə) - eher - am ehesten

Eyni olan keyfiyyətlərin müqayisəsində - wie (kimi) işlənir və sifət adi dərəcədə olur.

Der Computer ist billig wie der Fernseher.

– Kompüter televizor kimi ucuzdur.

Üstün və aşağı keyfiyyətlərin müqayisəsində - als (dan, dən) işlənir və sifət müqayisə
dərəcəsində olur.

Der Computer ist billiger als der Fernseher.

– Kompüter televizordan daha ucuzdur.

Çalışma 1.
Sifətləri sifətin 3 dərəcəsində yazın:

schwer (ağır, çətin),.........................,........................,

leicht (yüngül, asan),.........................,........................,
sauer (turş),.........................,........................,
lang (uzun),.........................,........................,
weit (uzaq) ,.........................,........................,
kurz (qısa),.........................,........................,
wenig (az),.........................,........................,
kalt (soyuq) ,.........................,........................,

Çalışma 2.
Alman dilinə tərcümə edin:

Qonaq otağı yataq otağı kimi təmizdir.

Soyuq yemək isti yeməkdən daha ləzzətlidir.
Qəzet jurnaldan daha maraqlıdır.

44
 Sözönləri

Sözönləri Alman dilində a, ə, da, də, dan, dən şəkilçilərini və bəzi köməkçi nitq hissələrini əvəz
edir. Alman dilində sözönlərinin iki vacib xüsusiyyəti var ki, onları yadda saxlamaq lazımdır:
- Sözönləri aid olduğu söz və sözlərdən əvvəl gəlir
- Sözönləri ondan sonra gələn söz və sözlərin müəyyən halda olmasını tələb edir
( Azərbaycan dilinə həmin sözönlərinin necə tərcümə olunmasından aslı olmayaraq)

Özündən sonra təsirlik hal tələbə edən sözönləri

um - ətrafında, ətrafına (saatlarda - da,də)

um das Gebäude – binanın ətrafına, ətrafında

für – üçün, a, ə
für den Lehrer – müəllim üçün
für das Konzert – konsertə (konsert üçün)

gegen - əksinə, qarşı

gegen Kopfschmerzen – baş ağrılarına qarşı

durch – içi ilə

durch den Wald – meşənin içi ilə

bis – qədər (saatlardan başqa zu ilə işlənir)

bis zum Stadtzentrum – şəhərin mərkəzinə qədər

ohne – sız, siz, suz, süz

ohne Mantel - paltosuz

Özündən sonra yönlük hal tələb edən sözönləri:

mit – ilə
mit dem Auto – maşınla

nach – sonra (a, ə - uzaq yerlərə istiqamət),

nach dem Essen – yeməkdən sonra

bei – yanında,
bei den Eltern – valideynlərin yanında

aus - dan, dən (içindən)

aus dem Schrank – şkafdan

von - dan, dən (mənsubiyyət də bildirir)

von dem Tisch – stoldan

ab - dan, dən (başlayaraq)

ab heute – bu gündən

seit –bəri
seit gestern – dünəndən bəri

45
zu – a, ə (yaxın yerlərə istiqamət)
zum Zentrum – mərkəzə
Dəyişkən sözönləri

Almand dilində 9 sözönu özündən sonra bəzən təsirlik bəzən yönülk hal tələb edir:

İn- da, də, a, ə, içərisinə, içərisndə

An- da, də, a, ə yanında,yanına (şaquli)
Auf- da, də, a, ə, üstünə, üstündə
Hinter - da, də, a, ə, arxasında, arxasına
Unter- da, də, a,ə, altında, altına
Über- da, də, a,ə, üzərində, üzərinə
Vor - da, də, a, ə, qarşısında, qarşısına
Neben- da, də, a,ə, yanında, yanına
Zwischen - da, də, a,ə, arasında, arasına

Bu sözönlərindən sonra gələn isim wohin - haraya sualına cavab verərsə və bütün cümlə
yerdəyişmə bildirərsə, bu zaman bu sözönləri özlərindən sonra gələn sözün təsirlik halda -
Akkusativ olmasını tələbə edir və bu sözönləri Azərbaycan dilinə - a, ə kimi tərcümə olunur.

İch gehe in die Schule – Mən məktəbə gedirəm.

Bu sözönlərindən sonra gələn isim wo - harada sualına cavab verərsə və bütün cümlə yer
bildirərsə, bu zaman bu sözönləri özlərindən sonra yönlük hal- Dativ tələb edirlər və bu
sözönləri Azərbaycan dilinə -da, də kimi tərcümə olunur.

İch bin in der Schule – Mən məktəbdəyəm.

Yuxarıda qeyd olunan bu söznlərinin əsas mənalarıdır. Bu sözönləri başqa hallarda və

mənalarda da işlənir.
Alman dilində bəzi fellər özündən sonra həmişə haraya? (getmək – haraya) sualı, bəzi fellər isə
harada? ( yerləşmək – harada) sualı tələbə edir. Məsələn:

Wohin – haraya? Wo – harada?

Gehen – getmək Befinden (sich) – yerləşmək
Fahren – getmək (miniklə) Sein - olmaq
Fliegen – uçmaq Bleiben - qalmaq
Reisen – səyahət etmək Wohnen - yaşamaq
Stellen – qoymaq (şaquli) Stehen – durmaq (şaquli)
Legen – qoymaq (üfüqi) Liegen – yerləşmək (üfüqi)
Setzen (sich) - oturtmaq Sitzen - oturmaq
Hängen - asmaq və s. Hängen – asılmaq və s.

Uyğun olaraq dəyişkən sözönləri haraya? sualı tələb edən fellər ilə işləndikdə təsirlik hal,
harada? sualı tələb edən fellər ilə işləndikdə yönlük hal tələb edəcək.

46
Çalışma 1.
Uyğun sözönlərini əlavə edin və mötərizədəki sözləri uyğun halda yazın.

1. İch gehe heute .... (das Konzert)

- Mən bu gün kosertə gedirəm.
2. ..... (das Essen) gehe ich aus.
- Yeməkdən sonra gəzməyə gedirəm.
3. İch stehe ..... (der Bahnhof).
- Mən vağzalın qarşısında dayanmışam.
4. Das Museum befindet sich ... ( das Zentrum).
- Muzey şəhərin mərkəzindədir.
5. İch bin ..... ( das Schreiben).
- Mən yazıram (Mən yazma prosesindəyəm).
6. Bist du jetzt .... ( das Kaufhaus)?
- Sən indi univermaqdasan?
7. Die Besprechung ist .... 20:00 .
- Toplantı saat 20:00 - dadır.
8. Diese Blumen sind ...... (der Lehrer).
- Bu güllər müəllim üçündür.
9. Die Blumen stehen .... (der Tisch).
- Güllər stolun üstündədir.
10. Gehst du .... ( der Laden)?
- Sən mağazaya gedirsən?

Sözönləri istiqamət (- a,ə) mənasında:

Azərbaycan dilində haraya sualına cavab verən sözlər Alman dilində sözönləri ilə ifadə olunur.
Alman dilində amma müxtəlif yerlər üçün - a, ə - şəkilçisi mənasında fərqli sözönləri istifadə
olunur.

An Şəhər kənara və su hövzələrinin kənarına istiqaməti bildirir.

Auf Kəndlərə və adalara istiqaməti bildirərir

İn Nəyinsə içərisinə istiqaməti (həmçinin qadın, kişi

cins və cəmdə olan ölkələrə) bildirir.

Nach Uzaq məsafələrə istiqaməti (orta cins şəhər və ölkələrə) bildirir.

( evə istisna – nach Hause)

Zu Yaxın məsafələrə istiqaməti bildirir (zu Hause – evdə istisna).

47
Çalışma 2
Uyğun sözönlərini əlavə edin

1. Nach dem Unterricht gehen die Studenten ….. Hause.

- Dərsdən sonra tələbələr evə gedirlər.
2. Am Wochenende fahre ich ……… meinem Eltern …… das Land.
- Həftə sonu kəndə valideynlərimin yanına gedirəm.
3. Wir gehen am Abend …… das Kino
- Biz axşam kinoya gedirik.
4. Rauf fährt …… das Kaspische Meer.
- Rauf Xəzər dənizinin sahilinə gedir.
5. İn diesem Sommer fahren wir … .. Bulgarien oder ….. die Türkei.
- Bu yay biz Bolqarıstana yaxud Türkiyəyə gedirik.
6. Viele Deutsche reisen heutzutage…… die Kanarische İnseln.
- Bu günlərdə çoxlu Alman Kanar adalarına səyahət edirlər.
7. Nach der Arbeit muss ich noch …….. Stadtrand fahren.
- İşdən sonra mən hələ şəhərin kənarına getməliyəm.

Sözönləri yer (-da, də) mənasında:

Azərbaycan dilində - da, də - şəkilçiləri (yəni yerlik hal) Alman dilində sözönləri ilə ifadə
olunur. Alman dilində amma müxtəlif yerlər üçün - da, də - şəkilçisi mənasında fərqli
sözönləri istifadə olunur. Ən çox - da, də- mənasında - in - sözönü işlənir.

İn dem Restaurant - restoranda

Auf der Post – poçtda

An dem Meer - dənizin kənarında

An – şaquli yanında və yanına, bei – yanında, auf – üstünə və üstündə mənasında işlənir.

Bununla belə Alman dilində müəyyən yerlər bu sözönləri ilə işlənir.

An sözönü və yerlər:

- Su hövzələrinin kənarında:

der Strand – çimərlik, das Ufer – sahil, der Fluss – çay, der See - göl, die Küste – sahil, die
See, das Meer – dəniz,

- Nəyəsə şaquli vəziyyətdə yanında:

der Ausgang – çıxış, der Eingang – giriş, die Ampel – işıqfor, die Kreuzung – yol kəsişməsi,
die Haltestelle – dayanacaq,

- Nəyinsə qarşısında, arxasında, kənarında:

48
das Fenster – pəncərə, das Telefon – telefon, das Klavier – pioano, der Arbeitsplatz – iş yeri,
der Computer – komputer, das Steuer – sükan, der Automat – avtomat, der Schalter – kassa,
die Kasse – kassa, die Rezeption – qəbul, die Grenze – sərhəd, der Stadtrand – şəhərkənarı,
der Rand – qıraq,

- Ali məktəblərdə:

das Institut – institut, die Akademie – akademiya, die Universität - univeristet, die
Volkshochschule – ali məktəb,

- Və aşağıdakı sözlər ilə:

die Macht – güc, der Ort – yer, der Start – start, der Treffpunkt – görüş yeri, das Ziel –
məqsəd, der Zoll – gömrük, das Ende – son, der Anfang– başlanğıc,

Bei sözönü və yerlər

- Şəxslər ilə, şəxslərin yanında, proseslərdə:

die Eltern - valideynlər, die Feuerwehr – yanğın söndürmə, die Polizei – polis, die Kontrolle
– nəzarət, die Verabredung – görüş, razılaşma, die Verhandlung – danışıq aparma, die Wahl
– seçki, seçim, die Eröffnung – açılış, die Vorstellung – təqdimat, das Essen – yemək, der
Anwalt – vəkil, der Arzt – həkim, der Bäcker – çörəkçi, der Chef –müdir, der Frisör – bərbər,
der Juwelier – zərgər, der Metzger – qəssab, das Militär –ordu, der Termin - görüş

Auf sözönü və yerlər

- Tədbirlərdə:

das Fest – bayram, das Festival – festival, der Geburtstag – ad günü ( bayram), die
Beerdigung – dəfn, die Demonstration – nümayiş, das Jubiläum – yubiley, der Kongress –
konqres, das Treffen – görüş, die Tagung – konfrans, die Zeremonie – mərasim, die Bühne–
səhnə, das Konzert – konsert, das Turnier – turnier, die Konferenz – konfrans, die
Einweihung – açılma mərasimi, die Veranstaltung – tədbir, die Versammlung – toplantı, die
Feier – bayram, die Hochzeit – toy, die Party – şənlik, das Amt – dövlət idarəsi, die Arbeit –
iş,

- Üstü açıq yerlərdə:

der Balkon – balkon, die Insel –ada, der Hof – həyət, das Feld – çöl, die Farm – ferma, , das
Land – kənd, der Markt – bazar, der Platz – yer, meydan, die Messe - yarmarka, das
Territorium - ərazi, der Kontinent – qitə, der Planet – planet, der Mond –ay, die Erde – yer (
planet), der Bahnsteig, das Gleis - qatar dayanacağı, der Bürgersteig – səki,

- Səviyyələrdə:

die Stufe – dərəcə, pillə, das Niveau –səviyyə,

- Səthin (vərəqin, ekranın) üzərində:

der Zettel – vərəqə, das Papier – kağız, das Bild, das Foto – şəkil, der Bildschirm – monitor,
das Plakat – plakat, das Schild – tablo, das Thermometer – termometr, die Uhr – saat, die

49
Oberfläche – səth, die Liste – siyahı, die Karte – kart, die Speisekarte – menü, die Leinwand
– kətan pərdə, die CD –cd, die Webseite – veb səhifə, die Speicherkarte – yaddaş kartı, der
USB-Stick, das Handy, das Smartphone – mobil telefon, das Facebook, das Google, das
Instagram, das Twitter, das Youtube , der Speicher – cihaz yaddaşı,

- Yollarda:

die Reise – səyahət, die Route – marşrut, die Autobahn – avto maqistral, der Weg – yol,
Strecke – marşrut, yol, die Tour – tur, die Stadtrundfahrt – şəhər gəzintisi,

- Və aşağıdakı sözlər ilə:

das Gymnasium – gimnaziya, die Schule – məktəb, der Wettbewerb – müsabiqə, die Basis -
əsas, baza, die Baustelle – tikinti yeri, die Jagd – ov, die Suche – axtarış, die Schau – sərgi,
das Konto – bank hesabı, die Post – poçt

Çalışma 3.
Mötərizədəki sözləri uyğun sözönləri ilə və uyğun halda cümlələrə əlavə edin:

1. Wer ist …. (das Telefon)?

- Telefonda kimdir?
2. Das Hotel lag .... (das Meer).
- Otel dənizin kənarında idi.
3. Ich warte auf dich ..... (die Haltestelle).
- Səni dayanacaqda gözləyirəm.
4. Sie müssen sich .... (die Rezeption) anmelden.
- Siz qəbulda qeydiyyatdan keçməlisiz.
5. Aynur studiert ..... (die Universität) Physik.
- Aynur universitetdə fizika oxuyur.
6. Gestern war ich ..... ( die Ärztin).
- Dünən mən həkimin yanında idim.
7. Rauf wohnt noch ..... (die Eltern).
- Rauf hələ də valideynlərinin yanında qalır.
8. İch kaufe jeden Tag Fleisch ….. ( der Fleischer).
- Mən hər gün əti qəssabdan alıram.
9. Alle waren ....... ( das Festival).
- Festivalda hamı orada idi.
10. ....... (der Markt) war alles billig.
- Bazarda hər şey ucuz idi.
11. ..... ( das Photo) sehe ich Aynur und ihre Schwester.
- Şəkildə Anna və onun bacısını görürəm.
12. Rauf schreibt die Wörter ….. ( das Papier).
- Paul kağızda sözlərin tərcüməsini yazır.
13. ......(das Facebook) habe ich dein Photo gesehen.
- Facebookda sənin şəklini gördüm.

50
 Sözönləri zaman mənasında

an Dat. : günün hissələri, günlər, tarix, həftənin günləri

am Nachmittag/am Montag/ am 8. Mai/am Wochenende

aus Dat. : zaman mənşəyini

aus dem 11. Jahrhundert - 11 əsrdən

bei Dat.: proseslərdə

beim Skifahren - xizək sürən zaman

in Dat.: an, gecə, həftələr, aylar, fəsillər, əsrlər, sonra, ərzində

Im Moment – hal -hazırda, in der Nacht, in dieser Woche, im Januar

vor, nach Dat. : zaman ardıcılığı

nach/vor dem Essen - yeməkədn sonra, əvvəl

während Gen., : zamanı

während Februar – Fevral ərzində

um Akk. dəqiq və qeyri dəqiq zaman

um 8.30 Uhr - saat 8:30 da,

gegen Akk. qeyri dəqiq zaman

gegen 20.00 - hardasa 20:00 - da

ab Dat.: indi və gələcəkdə başlama vaxtını

Ab heute – bu gündən

seit Dat.: keçmişdə başlama vaxtını

seit Montag – bazar ertəsindən bəri

bis Akk.: bitmə vaxtı

bis Montag – bazar ertəsinə qədər

von... bis…. : başalanğıc və bitmə vaxtı

von heute bis Montag – bu gündən bazar ertəsinə qədər

für, über Akk.: müəyyən bir müddətə

für eine Stunde - bir saatlıq

in, an, vor və zwischen sözönlərinə aid sözlər zaman bildirdikdə Dativ, auf və über
Akkusativ halı tələb edirlər.
Sözönlərsiz zamanlar (da, də ilə işlənən) Akk- də, tarixlər həm Akk, həm də Nom. də olurlar.

Wir treffen uns Dienstag, den 12. Mai. - Biz ikinci gün 12 may (da) görüşürük.

Heute ist der 13. April. Wir haben heute den 13. April. - Bu gün 13 apreldir.

Yalnız rəqəmlə yazılmış illər sözönsüz işlənir.

51
Çalışma 4.
Uyğun sözönünü və ismi uyğun halda cümlələrə əlavə edin.

1. ….. (der Sommer) fahren wir in den Urlaub.

- Yayda biz məzuniyyətə gedəcəyik.
2. ........ ( der Unterricht) darf man nicht sprechen.
- Dərs zamanı danımaq olmazş.
3. İch fahre nach Deutschland ....... ( zwei Wochen).
- Mən Almaniyaya 3 həftəlik gedirəm.
4. ....... (das Wochenende) besuchen wir ein Museum.
- Həftə sonu biz muzeyə gedəcəyik.
5. ..... ( eine Woche) habe ich Fieber.
- Bir həftədən bəri qızdırmama var.
6. ..... (drei Tage ) beginnt die Ferien.
- İki gündən sonra tətil başlayır.
7. ....... (heute) lerne ich Englisch.
- Bu gündən başlayaraq İngilis dili öyrənirəm.

Fellər ilə işlənən sözönləri

Alman dilində bəzi fellər sözönləri ilə işlənir. Bu zaman sözönlərinin mənası bizim bildiyimiz
mənadan fərqlənə bilər.

Sözönünün mənası bizim bildiyimiz mənaya uyğun:

Sprechen feli mit sözönü ilə işlənir, yəni kiminləsə danışırıqsa onun qarşısında mit sözönü
olmalıdır.

İch spreche mit dem Kollegen.

Mən kolleqa ilə danışıram.

Sözönünün mənası bizim bildiyimiz mənaya uyğun gəlmir:

Interessieren – feli für sözönü ilə işlənir, yəni nə iləsə maraqlanırıqsa onun qarşısında für
olmalıdır.

İch interessiere mich für die Geschichte.

Mən tarix ilə maraqlanıram.

an + Dativ:
teilnehmen – iştirak etmək,
nə də iştirak ediriksə qarşısında –an- sözönü olur.

bei+Dativ:
anrufen – zəng etmək,
kimə zəng ediriksə qarşısında –bei- sözönü olur.
arbeiten – işləmək,
harada işləyiriksə qarşısında –bei- sözönü olur.
sich entschuldigen – üzr istəmək
kimdən üzr istəyiriksə qarşısında –bei- sözönü olur.
sich bedanken – təşəkkür etmək
kimə təşəkkür ediriksə qarşısında –bei- sözönü olur.

52
mit+Dativ:
sprechen, reden - danışmaq,
kiminlə danışırıqsa qarşısında –mit- sözönü olur.
telefonieren – telefonla danışmaq,
kiminlə telefonla danışırıqsa qarşısında –mit- sözönü olur.
sich streiten –dalaşmaq
kiminlə dalaşırıqsa qarşısında –mit- sözönü olur.

nach+Dativ:
fragen – soruşmaq,
nəyi soruşuruqsa qarşısında –nach- sözönü olur.
suchen – axtarmaq
nəyi axtarırıqsa qarşısında –nach- sözönü olur.

zu+Dativ:
gratulieren – təbrik etmək,
nəyi təbrik ediriksə qarşısında –zu- sözönü olur.
zählen – sayılmaq
nədən biri sayılırsa qarşısında –zu- sözönü olur.

an+Akkusativ:
sich erinnern – xatırlamaq,
nəyi xatırlayırıqsa qarşısında –an- sözönü olur.
denken – fikirləşmək
nəyi fikirləşiriksə qarşısında –an- sözönü olur.

auf+Akkusativ:
warten – gözləmək,
nəyi yaxud kimi gözləyiriksə qarşısında –auf- sözönü olur.
sich freuen – sevinmək (baş verəcək)
gələcəkdə baş verəcək nəyə seviniriksə qarşısında –auf- sözönü olur.

für+Akkusativ:
sich bedanken – təşəkkür etmək,
nə üçün təşəkkür ediriksə qarşısında –für- sözönü olur.
sich interessieren – maraqlanmaq
nə ilə maraqlanırıqsa qarşısında –für- sözönü olur.

in+Akkusativ:
sich verlieben –vurulmaq,
kimə aşiq oluruqsa qarşısında –in- sözönü olur.

um+Akkusativ :
sich bewerben - ərizə ilə müraciət etmək,
hansı iş üçün müraciət ediriksə qarşısında –um- sözönü olur.
es geht – söhbət gedir
söhbət nədən gedirsə qarşısında –um- sözönü olur.

über+Akkusativ:
sprechen, reden – danışmaq,
nə haqqqında danışırıqsa qarşısında –über- sözönü olur.

53
berichten – məruzə etmək,
nədən məruzə edirksə qarşısında –über- sözönü olur.
sich freuen –sevinmək (baş vermiş),
baş vermiş nəyə sevinirksə qarşısında –über- sözönü olur.
sich beschweren – şikayət etmək
nədən şikayət edirksə qarşısında –über- sözönü olur.

von+Dativ:
Handeln – davranamaq, ticarət etmək
Handeln- feli von -sözönü ilə söhbətin nədən getdiyini bildirir.
söhbət nədən gedirsə qarşısında –von- sözönü olur.

Çalışma 5.
Uyğun feli, sözönünü və ismi uyğun halda cümlələrə əlavə edin

1. Ich möchte …… ( die Firma) „ Cargo“ ………..

- Mən „Cargo“ şirkətinə zəng etmək istəyirəm.
2. Ja, danke schön, …….. (die neuen Produkte).
- Bəli, sağ olun, söhbət yeni məhsullardan gedir.
3. İch …………. …… (Sie) ….. (İhr Geschenk).
- Mən Sizə hədiyyəniz üçün təşəkkür edirəm.
4. Der Schüler …….. im Zimmer …….. (sein Lehrbuch).
- Şagird otaqda dərsliyini axtarır.
5. Können wir ….. (Sie) ….. (die neuen Bücher) in unserem Büro ………?
- Sizinlə yeni kitablar haqqında bizim ofisdə söhbət edə bilərik?
6. Der Toursit …….. ……. (der Weg).
- Turist yolu soruşur.
7. Um 20:00 Uhr ………. ich …….. (du) vor dem Kino.
- 20: 00 da kinoteatr qarşısında səni gözləyəcəm.
8. Ich …………. …….. ( der Urlaub) im Sommer.
- Mən yayda (olacaq) məzuniyyətimə görə sevinirəm.
9. Möchten Sie …….. ( unsere Veranstaltung) ………..?
- Bizim tədbirdə iştirak etmək istərdiniz?

Əvəzlik zərfləri

Sözönləri aid olduqları sözdən əvvəl gəlir.

Sözönləri şəxslə bağlı sual sözlərinin və şəxsi əvəz edən əvəzliklərin qarşısında da gələ bilər.

Für wen sind die Blumen?

- Güllər kimin üçündür?
Die Blumen sind für dich.
- Güllər sənin üçündür.

Sözönləri qeyri - şəxslə bağlı sual sözləri və qeyri - şəxsi əvəz edən əvəzliklərlə işlənərkən,
onlarla aşağıdakı qayda üzrə yeni sual sözü və əvəzlik əmələ gəlir.

1. Nə +sözönü (Məsələn nə ilə) Alman dilində wo + sözönü ( sözönü saitlə başlayarsa

wor+sözönü) qaydası ilə düzəlir.

- Nə ilə hər gün işə gedirsən?

54
- Womit fährst du jeden Tag zur Arbeit?

2. Bu (uyğun olaraq bunu, buna, bunun və o, onu, ona, onun) +sözönü (Məsələn bununla)
Alman dilində da + sözönü ( sözönü saitlə başlayarsa dar+sözönü) qaydası ilə düzəlir.

- Nə ilə hər gün işə gedirsən?

- Womit fährst du jeden Tag zur Arbeit?
- Mən hər gün avtobusla işə gedirəm.
- İch fahre jeden Tag mit dem Bus zur Arbeit.
- Mən hər gün işə bununla (avtobusa işarə edərək) gedirəm.
- İch fahre jeden Tag damit zur Arbeit.

Çalışma 6.
Boş yerlərə uyğun sözləri əlavə edin:

1.……… hast du die Tür geöffnet? İch habe Schlüssel. ....... habe ich die Tür geöffnet.
- Nə ilə qapını açdın? Mənim açarım var. Onunla qapını açdım.
2. ....... bist du nach Berlin gefahren?
- Kiminlə Berlinə getdin?
3. Ich habe Kopfschmerzen. Was haben Sie .......?
- Mənim baş ağrılarım var. Ona qarşı Sizdə nəsə var?
4. ....... bist du jetzt?
- Kimin yanındasan indi?
5. Gestern war das Thema Grammatik. Wir haben ……. gesprochen.
- Dünən mövzu qramatika idi. Biz onun haqqında danışdıq.
6. ......... handelt es im Film?
- Filmdə söhbət nədən gedir?
7. Dort gibt es einen Tisch. Das Buch ist ……….
- Orada bir stol var. Kitab onun üstündədir.
8. ……. stehst du?
- Nəyin qarşısında dayanmısan?
9. ......... wartest du?
- Kimi gözləyirsən?
10. ......... wartest du?
- Nəyi gözləyirsən?
11. ........ können Sie leicht bezahlen.
- Bununla siz asan ödəyə bilərsiz.
12. ...... steht ein Lehrbuch?
- Kimin qarşısında dərslik var?

55
 Önşəkilçilər

Alman dilində önşəkilçilər vasitəsi ilə yeni fellər yaranır.

Suchen – axtarmaq, besuchen – ziyarət etmək, versuchen- cəhd etmək

Kaufen – almaq, einkaufen – bazarlıq etmək, verkaufen –satmaq

Alman dilində önşəkilçilər : ayrılan, ayrılmayan və həm ayrılan həm ayrılmayan olur.

Ayrılan önşəkilçilər an, auf, aus, ab, ein, mit, vor, zu, fern və s.
Ayrılmayan önşəkilçilər ver, be, er, zer, ent, emp, ge və s.
Həm ayrılan həm über, um, durch, wieder və s.
ayrılmayan önşəkilçilər

Ayrılan önşəkilçili fellər cümlədə təsriflənən felin yerində gələrsə (Məsələn : nəqli cümlədə
ikinci yerdə) bu zaman önşəkliçi ayrılaraq cümlənin sonuna keçir.
Einkaufen – bazarlıq etmək

İch kaufe jeden Abend im Supermarkt ein.

-Mən hər axşam supermarketdə alış veriş edirəm.
İch möchte jeden Abend im Supermarkt einkaufen.
-Mən hər axşam supermarketdə alış veriş etmək istəyirəm.

Ayrılmayan önşəkilçilər heç vaxt ayrılmır.

İch besuche einen Deutschkurs. – Mən Alman dili kursuna baş çəkirəm.
İch möchte einen Deutschkurs besuchen. – Mən Alman dili kursuna baş çəkmək istəyirəm.

Həm ayrılan həm ayrılmayan önşəkilçilər bir mənada ayrılır, digər mənada isə ayrılmır.
Məsələn: Übergehen – keçmək mənasında ayrılır, nəzərə almamaq mənasında ayrılmır.

Ich gehe auf die andere Seite der Straße über. – Mən küçənin o biri tərəfinə keçirəm.
Ich übergehe das Thema. – Mən mövzunu nəzərə almıram.

56
Çalışma 1.
Mötərizədəki felləri cümlələrə əlavə edin.

1.Du (aussehen)................ sehr müde................

- Sən çox yorğun görsənirsən.
2. Diese Schuhe (gehören)................ neuem Mitarbeiter...............
- Bu ayaqqabılar yeni işçinindir (yeni işçiyə aiddir).
3. Ich (ankommen)................ morgen früh....
- Mən sabah tezdən gəlirəm.
4. Er (verkaufen)................ jetzt Autos...............
- O indi maşınlar satır.
5. İch (möchten, erzählen) ................ İhnen jetzt eine Geschichte ………..
- Mən indi Sizə bir hekayə danışmaq istəyirəm.
6. Welches Buch ( müssen, mitbringen)................ wir morgen..............?
- Sabah biz hansı kitabı gətirməliyik.
7. Der Unterricht (aufhören)................ in 10 Minuten ……….
- Dərs 10 dəqiqəyə bitir.
8. Die Gäste (bestellen)................ gebratenen Fisch……
- Qonaqlar qızardılmış balıq sifariş verirlər.
9. Vor dem Essen (einsschalten)................ er den Fernseher……
- Yeməkdən əvvəl o televizoru işə salır.
10. Wir (wollen, verbessern)................ unseren Wortschatz...............
- Biz söz ehtiyatımızı yaxşılaşdırmaq istəyirik.

57
 Fell
Fellərin indiki zamanı

Feli Alman dilində indiki zamanda təsrifləndirmək üçün:

1. Felin kökünü tapırıq, yəni məsdər şəkilçiləri (maq, mək –en,n) atılır.
2. Sonra uyğun şəxs sonluqları əlavə edilir.

1.Felin kökü tapılır: lernen – öyrənmək, kökü - lern

Şəxs sonluqları
Mən – ich – e Biz – wir – en
Sən - du – st ( məsdər şəkilçisi –n olanlarda – n)
O – er (k.c), sie (q.c), es (o.c) Siz –ihr – t
( Mübtəda isim və təkdə olduqda) - t Onlar, Siz – sie, Sie,
(Mübtəda isim və cəmdə olduqda)–en
( məsdər şəkilçisi –n olanlarda – n)
2.Şəxs sonluqları əlavə olunur
Şəxs Tək Şəxs Cəm
I Mən öyrənirəm ich lern+e I Biz öyrənirik wir lern+en
II Sən öyrənirsən du lern+st II Siz öyrənirsiz ihr lern+t
III O öyrənir er, sie, es lern+t III Onlar, Siz öyrənirlər sie, Sie lern+en

Mübtəda şəxs əvəzlikləri yox, isim olarsa:

- Təkdə olan isimlə ifadə olunmuş mübtəda 3 –cü şəxsin təkində (yəni o- er,sie,es –də) olduğu
kimi təsriflənir.

O öyrənir er, sie, es lernt

Tələbə öyrənir der Student lernt
- Cəmdə olan isimlə ifadə olunmuş mübtəda 3 –cü şəxsin cəmində (yəni onlar- sie –də) olduğu
kimi təsriflənir.

Onlar öyrənirlər sie lernen

Tələbələr öyrənirlər die Studenten lernen

Alman dilində fellərin növləri

Alman dilində fellər indiki, keçmiş zamanda təsriflənməsinə görə fərqlənir.

Bu fərqə görə felləri 4 qrupa bölünürlər:

1. Qaydalı ( yaxud düzgün təsriflənən, yaxud zəif) fellər.

Alman dilində böyük əksəriyyət fellər qaydalı fellərdir. Bu fellər indiki zamanda təsriflənərkən
kökündə heç bir dəyişiklik olmur.
Qaydalı fellərin təsriflənməsi:
- Fellin kökün tapmaq, yəni en yaxud n məsdər şəkilçisini atmaq
– lernen – öyrənmək , kökü – lern
-Uyğun şəxs sonluqlarını əlavə etmək.

58
- Kökü d,t,ffn,chn ilə bitən fellərə 2-ci, 3-cü şəxslərin təkində və 2-ci şəxsin cəmində - e əlavə
olunur.
Arbeiten – işləmək
- Kökü ß, s və z ilə bitən fellərə 2-ci şəxsin təkində st yox t əlavə olunur.
Heißen – adlanmaq

lernen – arbeiten – heißen -

öyrənmək işləmək adlanmaq
Ich lerne arbeite heiße
Du lernst arbeitest heißt
Er, sie, es lernt arbeitet heißt
Mübtəda isim və təkdə olduqda lernt arbeitet heißt
Wir lernen arbeiten heißen
Ihr lernt arbeitet heißt
Sie, Sie lernen arbeiten heißen
Mübtəda isim və cəmdə olduqda lernen arbeiten heißen

Çalışma 1.
Verilmiş felləri indiki zamanda təsrifləndirin:
fragen – soruşmaq, antworten – cavab vermək, grüßen – salamlamaq

2. Qaydasız fellər( yaxud düzgün təsriflənməyən, yaxud qüvvətli).

Alman dilində bəzi fellər qaydasız fellər adlanır. Bu felləri əzbərdən bilmək lazımdır.
Dərsliyimizdə əsas qaydasız fellərin siyahısı bu kitabda verilib.
Qaydasız fellərin təsriflənmə qaydası qaydalı fellərdə olduğu kimidir. Yəni əvvəlcə məsdər
şəkliçisi atılır və uyğun şəxs sonluqları əlavə edilir. Fərq ondan ibarətdir ki, qaydasız fellər
indiki zamanda təsriflənərkən kökündə sait dəyişikliyi olur:
- Qaydasız fellərin kökündə -a- saiti varsa 2-ci (du), 3-cü şəxslərin (er, sie, es) təkində -ä-
saitinə keçir (o varsa ö -yə).
- Qaydasız fellərin kökündə -e- saiti varsa 2-ci (du), 3-cü şəxslərin (er, sie, es) təkində -i-
saitinə keçir.
- 6 dənə qaydasız feldə -e- saiti 2-ci (du), 3-cü (er,sie,es) şəxslərin təkində -ie- diftonquna
keçir. Həmin fellər:
befehlen -əmr etmək; empfehlen – məsləhət görmək; geschehen – baş vermək, lesen -
oxumaq, sehen – görmək; stehlen – oğurlamaq felləridir.

fahren – sprechen - lesen

sürmək danışmaq - oxumaq
Ich fahre spreche lese
Du fährst sprichst liest
Er, sie, es, fährt spricht liest
Mübtəda isim və təkdə olduqda fährt spricht liest
Wir fahren sprechen lesen
Ihr fahrt sprecht lest
Sie, Sie fahren sprechen lesen
Mübtəda isim və cəmdə olduqda fahren sprechen lesen

59
Qaydasız fellərin kökü -d,t,ffn,chn- ilə bitərsə fellərə kökünə yalnız 2-ci şəxsin cəmində - e-
əlavə olunur. Qaydasız felin kökünün son samiti şəxs sonluğunun ilk samiti ilə eyni olarsa,
həmin samitlərdən biri düşür. Kökü ß və z ilə bitən qaydasız fellərə 2-ci şəxsin təkində st yox t
əlavə olunur.
Halten – saxlamaq dayanmaq

İch halte Wir halten

Du hältst Ihr haltet
Er, sie, es , hält Sie, Sie halten

Çalışma 2.
Verilmiş qaydasız felləri indiki zamanda təsrifləndirin:
helfen – kömək etmək , sehen – görmək, schlafen – yatmaq

3. Köməkçi fellər

Alman dilində 3 köməkçi fel var. Köməkçi fellər Alman dilində iki cür işlənir:

1.Cümlədə sərbəst (yəni cümlədə tək). Bu zaman köməkçi fellərin mənaları uyğun olaraq:
- sein – olmaq
- haben – malik olmaq (var)
- werden – tədricən olmaq

2. Hər hansı bir zaman və fel formasının düzəlməsində iştirak edir. Bu zaman köməkçi fellərin
mənası olmur, yəni Azərbaycan dilinə tərcümə olunmur.
Köməkçi fellər indiki zamanda təsriflənərkən kökündə sait və samit dəyişiklikləri olur. Ona
görə köməkçi fellərin təsriflənməsini əzbər öyrənmək lazımdır.

haben sein werden

– malik olmaq – olmaq – tədricən olmaq
Ich habe bin werde
Du hast bist wirst
Er, sie, es hat ist wird
Mübtəda isim və təkdə olduqda hat ist wird
Wir haben sind werden
Ihr habt seid werdet
Sie, Sie haben sind werden
Mübtəda isim və cəmdə olduqda haben sind werden

Alman dilində haben feli Azərbaycan dilinə - var, malik olmaq kimi tərcümə olunur.
Es gibt feli də Azərbaycan dilinə - var kimi tərcümə olunur. Haben feli ismin sahibi məlum
olduqda istifadə olunur və bu zaman ismin sahibi cümlənin mübtədası olur. Qalan hallarda -
var mənasında es gibt işlənir. Məsələn:

Es gibt im Zimmer eine Tasche. - Otaqda çanta var.

Das ist meine Tasche. - Bu mənim çantamdır.
İch habe eine Tasche. – Mənim çantam var.

60
 Alman dilində sein – olmaq feli Azərbaycan dilində ismi xəbər (yəni fel olmayan ) olan
cümlələrdə işlənir.

Das ist ein Buch. – Bu kitabdır.

İch bin Student. – Mən tələbəyəm.

Çalışma 3.

Köməkçi fellərin uyğun formasını əlavə etməklə cümlələri Alman dilinə tərcümə edin:
(isimləri artiklsız yazın).
dost – der Freund, qardaş – der Bruder, tələbə - der Student, bu gün – heute, indi - jetzt,
yorğun – müde, ad günü – der Geburtstag, konsert – das Konzert, konsertə, konsert üçün -
für das Konzert, bilet – die Karte, kim –wer, mərkəz – das Zentrum (mərkəzdə - im
Zentrum), baba və nənə - die Großeltern, qoca – alt, üçün – für, xəstə - krank

1. Onun dostu var.

2. Mənim qardaşım tələbədir.
3. Mən bu gün xəstəyəm.
4. Sən yorulursan?
5. Bu gün sənin ad günündür?
6. Mənim konsertə (für das Konzert) biletim var.
7. Sən indi yorğunsan?
8. Kim mərkəzdədir?
9. Baba və nənə qocalırlar.

4. Modal fellər

Alman dilində modal fellər fellərin bir qrupudur və hərəkətə münsaibəti bildirirlər.
Alman dilində 6 modal fell var:
können, dürfen, wollen, müssen, sollen, mögen
Təsriflənməsi :
Modal felləri təsriflənməsinə görə digər fellərdən fərqlənir:
- Təsriflənərkən adətən tək şəxslərdə (ich, du, er, sie, es) sait dəyişikliyi olur
- Təsriflənərkən I (ich) və III (er, sie, es) şəxsin təkində səxs sonluğu olmur.

können dürfen wollen möchten müssen sollen mögen

ich kann darf will möchte muss soll mag
du kannst darfst willst möchtest musst sollst magst
er, sie, es kann darf will möchte muss soll mag
təkdə isim kann darf will möchte muss soll mag
mübtəda
wir können dürfen wollen möchten müssen sollen mögen
ihr könnt dürft wollt möchtet müsst sollt mögt
sie / Sie können dürfen wollen möchten müssen sollen mögen
cəmdə isim können dürfen wollen möchten müssen sollen mögen
mübtəda

61
Qeyd: Wissen – bilmək feli də modal feli kimi təsriflənir.

Ich weiß Wir wissen

Du weißt Ihr wisst
Er, sie, es weiß Sie, Sie wissen

Modal fellərin mənası:

Können - modal feli bilmək kimi tərcümə olunur və bacarığı ifadə etmək üçün istifadə olunur.
İch kann Auto fahren.
Mən maşın sürə bilirəm.

Dürfen - modal feli bilmək (icazəsi olmaq) kimi tərcümə olunur və icazəni ifadə etmək üçün
istifadə olunur.
İch darf Auto fahren.
Mən maşın sürə bilərəm (icazəm var).

Mögen - modal feli xoşlamaq kimi tərcümə olunur və zövqi, meyli ifadə etmək üçün istifadə
olunur.
İch mag Auto fahren.
Mən maşın sürməyi xoşlayıram.

Mögen - modal felindən düzəlmiş (mögen - modal felinin Konjunktiv 2 forması) - möchten -
modal feli istəmək kimi tərcümə olunur və arzunu ifadə etmək üçün istifadə olunur.
İch möchte Auto fahren.
Mən maşın sürmək istəyirəm (arzu).

Wollen - modal feli istəmək kimi tərcümə olunur və növbəti addımı, planı ifadə etmək üçün
istifadə olunur.
İch will Auto fahren.
Mən maşın sürmək istəyirəm (plan).

Müssen - modal feli malı, məli kimi tərcümə olunur və vacibliyi ifadə etmək üçün istifadə
olunur. Bu zaman hərəkətin vacibliyi qərarını hərəkəti icra edən özü verir.
İch muss Deutsch lernen.
Mən Alman dili öyrənməliyəm (özüm qərar vermişəm).

Sollen - modal feli malı, məli kimi tərcümə olunur və vacibliyi ifadə etmək üçün istifadə
olunur. Bu zaman hərəkətin vacibliyi qərarını başqası verir.
İch soll Deutsch lernen.
Mən Alman dili öyrənməliyəm (qərarı başqası verib).

Können bilmək Bacarıqları bildirir

Dürfen icazəsi olmaq Nəyə icazənin olduğunu bildirir
Wollen istəmək Niyyəti, planı bildirir
Möchten istəmək Arzunu bildirir
Mögen xoşlamaq Nəyi xoşlamağı bildirir
Müssen malı, məli Öz qərarı ilə nəyi etməli olduğunu bildirir
Sollen malı, məli Başqasının tapşırığı ilə nəyi etməli olduğunu bildirir

62
Modal fellərin cümlədə işlənməsi:

Modal fellər cümlədə əksər hallarda felin (hərəkəti bildirən felin) məsdər forması ilə işlənir.
Modal fel cümlədə təsriflənən felin yerində, məsdər isə cümlənin sonunda gəlir.

İch kann sehr gut Deutsch sprechen. Mən çox yaxşı Alman dilində danışa bilirəm.
II yer son

Çalışma 1.
Uyğun modal fellərini təsrifləndirin və boş yerlərə yazın:

1. Die Kinder .............. baden gehen.

- Uşaqlar çimməyə gedə bilərlər (icazə var).
2. İch.............. jetzt lernen.
- Mən indi öyrənməliyəm (qərarı özüm verirəm)
3. .............. du Musik?
- Musiqi xoşlayırsan?
4. Wir .............. diese Bücher auf Deutsch lesen.
- Biz bu kitabları Alman dilində oxumaq istəyirik (arzu).
5. Die Kinder .............. viel Obst und Gemüse essen.
Uşaqlar çoxlu meyvə və tərəvəz yeməlidirlər (həkim tapşırıb).
6............... ich das Fenster öffnen?
- Pəncərəni aça bilərəm?
7. Sie .............. mit dem Flugzeug fliegen.
- Onlar təyyarə ilə uçmaq istəyirlər (plan).
8. Ich .............. nicht ohne Brille lesen.
- Mən eynəksiz oxuya bilmirəm.
9. .............. du auf diese Frage antworten?
- Bu suala cavab verə bilərsən?
10. Katrin .............. am Wochenende reisen.
- Katrin həftə sonu səyahət etmək istəyir (arzu).
11................ ihr Zeichentrickfilme?
- Siz cizgi filmi xoşlayırsız?

Çalışma 2.

Verilmiş sözlərdən istifadə edərək cümlələri Alman dilinə tərcümə edin

(isimləri artiklsız yazın).

täglich – hər gün. heute –bu gün, jetzt –indi, dann -sonra

Lesen - Oxumaq
die Zeitung – qəzet, das Buch – kitab, das Gedicht - şer

Machen – etmək
die Hausaufgabe – ev tapşıtığı, die Gymnastik - gimnastika

Fahren – sürmək
das Fahrrad – velosiped, das Motorrad - motosiklet, der Ski – xizək

Lernen - öyrənmək
die Fremdsprache – xarici dil, (das) Deutsch – Alman dili, die Mathematik - riyaziyyat

63
Schreiben - yazmaq
der Text – mətn, der Aufsatz – inşa, der Brief – məktub

Spielen – oynamaq, ifa etmək

das Klavier – piano, der Fußball – futbol, die Geige - skripka

1. Mən hər gün Alman dili öyrənməliyəm (anam tapşırıb).

2. Sonra futbol oynaya bilərəm (icazə).
3. İndi ev tapşırığını etmək istəyirəm (plan).
4. Siz xizək sürə bilirsiz ?
5. Biz xarici dil öyrənməliyik (özümüz qərar vermişik).
6. Sən şer yazmağı xoşlayırsan?
7. Mən pianoda ifa edə bilirəm.
8. Onlar velosiped sürmək istəyirlər (arzu).
9. Mən riyaziyyatı xoşlayıram.
10. Mən indi qəzet oxumaq istəyirəm (plan).
11. Mən hər gün gimnastika etməliyəm (anam tapşırıb).
12. Sən inşa yaza bilirsən?
13. Siz kitab oxumağı xoşlayırsız?
14. Sən skripkada ifa edə bilərsən (icazən var)?
15. Mən bu gün məktub yazmalıyam (qərarı özüm verirəm).
16. Biz indi mətn oxumaq istəyirik (plan).
17. Sən sonra motosiklet sürə bilərsən.

Çalışma 3.

Cümlələrə uyğun gələn modal feli əlavə edib, modal felli cümlə qurun:
Misal:
1. Sie spricht gut Deutsch
- O yaxşı Alman dilində danışır.
- Sie kann sehr gut Deutsch sprechen.
- O çox yaxşı Alman dilində danışa bilir.

1. Sie spricht gut Deutsch

- O yaxşı Alman dilində danışır.
2. Wir lernen viel.
- Biz çox öyrənməliyik.
3. Rauf geht zu Fuβ zur Universität .
- Rauf universitetə piyada gedir.
4. Wir parken das Auto.
- Biz maşını park edirik.
5. Ich kaufe jetzt ein Geschenk.
- Mən indi bir hədiyyə alıram.

64
 Lassen feli

Präsens Präteritum
Ich lasse ließ
Du lässt ließt
Er, sie, es lässt ließ
Wir lassen ließen
Ihr lasst ließt
Sie, Sie lassen ließen

Lassen feli iki cür işlənir: təklikdə müstəqil fel kimi və məsdərlə modal fel kimi.

- Müstəqil fel kimi qoymaq, yaddan çıxarmaq, tərk etmək və s. mənalarda işlənir.
Er lässt sein Buch hier. – O öz kitabını burada qoyur.

- Məsdərlə modal fel kimi qoymaq, icazə vermək, məcbur etmək, tapşırmaq mənasında işlənir.
Der Lehrer lässt die Schüler gehen. – Müəllim şagirdləri getməyə qoyur.

Lassen feli düzgün təsrif olunmayan feldir və Partizip II forması gelassen, Pefekt zaman
formasında haben ilə işlənir.
Er hat sein Buch hier gelassen. – O öz kitabını burada qoyub.

Lassen – feli əmr formasında da çox işlənir.

Lass dein Buch hier! – Kitabını burada qoy!

Lasst euer Bücher hier! – Kitablarınızı burada qoyun!
Lassen Sie İhre Bücher hier! – Siz kitablarınızı burada qoyun!
Lass uns ins Konzert gehen. – Gəl konsertə gedək.

Alman dilində bir xidməti başqası tərəfində etdirmək istədikdə - lassen – qoymaq feli işlənir.

Məsələn:
Mənim televizorum xarabdır.
Mein Fernseher ist kaputt.
Mən televizoru özüm düzəltmək istəyirəm.
İch möchte den Fernseher selbst reparieren.
Mən televizoru düzəltdirmək istəyirəm.
İch möchte den Fernseher reparieren lassen.

65
 Alman dilində keçmiş zaman

- Imperfekt, Präteritum – yazıda istifadə olunur.

- Perfekt – danışıq istifadə olunur.
- Plusquamperfekt

Imperfekt (Präteritum)
Qaydalı (düzgün təsrif olunan, zəif) fellər

1. felin kökünə - te əlavə edirik (kökü t, d, ffn, chn ilə bitənlərə -ete)
2. sonra II şəxsin təkində - st, I və III şəxsin cəmində -n və II şəxsin cəmində - t əlavə edirik.
İmperfekt zaman formasında fel təsriflənən felin yerində (Məsələn: nəqli cümlədə 2-ci yerdə)
gəlir.

lernen öyrənmək arbeiten işləmək

Ich lernte öyrəndim arbeitete işlədim
Du lernte+st öyrəndin arbeitetest işlədin
Er, sie, es lernte öyrəndi arbeitete işlədi
Wir lernte+n öyrəndik arbeiteten işlədik
Ihr lernte+t öyrəndiz arbeitetet işlədiniz
Sie, Sie lernte+n öyrəndilər arbeiteten işlədilər

Çalışma 1.
Cümlələri İmperfekt zaman formasında Alman dilinə tərcümə edin.

1. Sən ev tapşırığını etdin.

Misal: etmək – machen – qaydalı felinin kökü tapılır– mach
- te - əlavə edirik – machte
- sonra mübtədaya (sən – du) uyğun şəxs sonluğu əlavə edirik – machtest
- cümlədə təsriflənən felin yerində ( nəqli cümlə - ikinci yer) yazırıq, alınır

Sən ev tapşırığını etdin.- Du machtest die Hausaufgabe.

1. Sən ev tapşırığını etdin.

2. Sən otağı axtardın?
3. Biz qaydaları öyrəndik.
4. Onlar çox işlədilər.
5. Mən pəncərəni açdım.

etmək – machen, ev tapşırığı – die Hausaufgabe

axtarmaq – suchen, otaq – das Zimmer
öyrənmək – lernen, qayda – die Regel
işləmək – arbeiten, çox – viel
açmaq – öffnen, pəncərə - das Fenster

66
Qaydasız (düzgün təsrif olunmayan, zəif) fellər

1.Düzgün təsrif olunmayan fellərdə İmperfekt zaman formasında adətən kök dəyişikliyi olur.
Ona görə qaydasız fellərin İmperfekt keçmiş zaman formasını əzbər bilmək lazımdır (cədvələ
bax)
Məsələn: sprechen – sprach, gehen – ging
2. II şəxsin təkində - st, I və III şəxsin cəmində -en və II şəxsin cəmində -t əlavə edirik.

Sprechen danışmaq gehen getmək

Ich sprach danışdım ging getdim
Du sprachst danışdın gingst getdin
Er, sie, es sprach danışdı ging getdi
Wir sprachen danışdıq gingen getdik
Ihr spracht danışdınız gingt getdiniz
Sie, Sie sprachen danışdılar gingen getdilər

3. İmperfekt zaman formasında kökü s, ß və ya sch ilə bitən qaydasız fellərdə II şəxsin
təkində preteritə ya –e əlavə olunur ya da qoşa hərflərdən biri düşür. Məsələn: lesen– las
4. İmperfekt zaman formasında kökü d, t ilə bitən fellərin kökünə (Imperfekt formasına) II
şəxsin təkində, II şəxsin cəmində -e -səkilçisi əlavə olunur. Məsələn: halten – hielt

lesen oxumaq halten saxlamaq

Ich las oxudum hielt saxladım
Du last (lasest) oxudun hieltest saxladın
Er, sie, es las oxudu hielt saxladı
Wir lasen oxuduq hielten saxladıq
Ihr last oxudunuz hieltet saxladınız
Sie, Sie lasen oxudular hielten saxladılar

Çalışma 2
Cümlələri İmperfekt zaman formasında Alman dilinə tərcümə edin.

1. Biz mətni yazdıq.

Misal: yazmaq – schreiben – qaydasız felinin İmperfektini cədvəldən götürürük – schrieb
- sonra mübtədaya (biz – wir) uyğun şəxs sonluğu əlavə edirik – schrieben
- Cümlədə təsriflənən felin yerində ( nəqli cümlə - ikinci yer) yazırıq, alınır

Biz mətn yazdıq. - Wir schrieben den Text.

1. Biz mətni yazdıq.

2. Sən məktəbə getdin?
3. Mən kitabı oxudum.
4. Onlar maşını sürdülər.
5. Siz dərslikləri götürdünüz.

yazmaq – schreiben, mətn – der Text

getmək – gehen, məktəb – die Schule, məktəbə - in die Schule
oxumaq – lesen, kitab – das Buch
sürmək – fahren, maşın – das Auto
götürmək – nehmen, dərslik – das Lehrbuch

67
 Bəzi ən çox işlənən qaydasız fellərin indiki və keçmiş zamanı

Infinitiv Präsens 3. Person Präteritum Perfekt Tərcümə

backen bäckt / backt buk/backte hat gebacken bişirmək
befehlen befiehlt befahl hat befohlen əmr vermək
beginnen beginnt begann hat begonnen başlamaq
bieten bietet bot hat geboten təklif etmək
bitten bittet bat hat gebeten xahiş etmək
bleiben bleibt blieb ist geblieben qalmaq
braten brät briet hat gebraten qızartmaq
empfehlen empfiehlt empfahl hat empfohlen tövsiyə etmək
essen isst aß hat gegessen yemək yemək
fahren fährt fuhr hat gefahren sürmək
fahren fährt fuhr ist gefahren miniklə getmək
fallen fällt fiel ist gefallen düşmək
fangen fängt fing hat gefangen tutmaq
finden findet fand hat gefunden tapmaq
fliegen fliegt flog ist geflogen uçmaq
geben gibt gab hat gegeben vermək
gehen geht ging ist gegangen getmək
gewinnen gewinnt gewann hat gewonnen qazanmaq
halten hält hielt hat gehalten saxlamaq
heben hebt hob hat gehoben qaldırmaq
helfen hilft half hat geholfen kömək etmək
kommen kommt kam ist gekommen gəlmək
laden lädt lud hat geladen yükləmək
laufen läuft lief ist gelaufen qaçmaq
lesen liest las hat gelesen oxumaq
liegen liegt lag hat gelegen yerləşmək
nehmen nimmt nahm hat genommen götürmək
rufen ruft rief hat gerufen çağırmaq
schlafen schläft schlief hat geschlafen yatmaq
schließen schließt schloss hat geschlossen bağlanmaq
schreiben schreibt schrieb hat geschrieben yazmaq
schwimmen schwimmt schwamm ist geschwommen üzmək
sehen sieht sah hat gesehen görmək
singen singt sang hat gesungen mahnı oxumaq
sitzen sitzt saß hat gesessen oturmaq
sprechen spricht sprach hat gesprochen danışmaq
stehen steht stand hat gestanden durmaq
treffen trifft traf hat getroffen görüşmək
trinken trinkt trank hat getrunken içmək
verlieren verliert verlor hat verloren itirmək
waschen wäscht wusch hat gewaschen yumaq
ziehen zieht zog hat gezogen çəkmək

68
 Köməkçi fellərin Imperfekt keçmiş zaman forması

Köməkçi fellər, modal felləri və es gibt feli yazıda da, danışıqda da İmperfekt keçmiş zaman
formasında işlənir

Haben Sein Werden

Ich Hatte War Wurde
Du Hattest Warst Wurdest
Er, sie, es Hatte War Wurde
Wir Hatten Waren Wurden
Ihr Hattet Wart Wurdet
Sie, Sie Hatten Waren Wurden

Çalışma 3.
Köməkçi fellərin uyğun İmperfekt zaman formasını əlavə etməklə cümlələri Alman dilinə
tərcümə edin:

1. Onun bir dostu var idi.

2. Mənim qardaşım tələbə idi.
3. Mən dünən xəstə idim.
4. Sən yoruldun (yorğun oldun)?
5. Sənin dünən ad günün idi?
6. Mənim konsertə (konsert üçün) biletim var idi.
7. Sən dünən yorğun idin?
8. Kim bu gün mərkəzdə olub?
9. Baba və nənə qocaldılar (qoca oldular).

dost – der Freund, qardaş – der Bruder, tələbə - der Student, dünən – gestern, yorğun –
müde, ad günü – der Geburtstag, konsert – das Konzert, bilet – die Karte, kim –wer,
mərkəz – das Zentrum (mərkəzdə - im Zentrum), baba və nənə - die Großeltern, yaşlı,
köhnə - alt, xəstə - krank

Modal fellərin İmperfekt keçmiş zaman forması

Köməkçi fellər, modal felləri və es gibt feli yazıda da, danışıqda da İmperfekt keçmiş zaman
formasında işlənir. Modal fellərin İmperfekt keçmiş zaman formasının düzəlməsi həm qaydalı,
həm də qaydasız fellərin İmperfekt keçmiş zaman formasının düzəlməsinə oxşar formada
düzəlir.
Yəni modal fellərin İmperfekt keçmiş zaman forması düzələrkən köklərində həm sait
dəyişikliyi olur, həm də - te – şəkliçisi qəbul edirlər.

können dürfen wollen mögen müssen sollen

ich konnte durfte wollte mochte musste sollte
du konntest durftest wolltest mochtest musstest solltest
er, sie, es konnte durfte wollte mochte musste sollte
wir konnten durften wollten mochten mussten sollten
ihr konntet durftet wolltet mochtet musstet solltet
sie / Sie konnten durften wollten mochten mussten sollten

69
Çalışma 1.
Uyğun modal fellərini təsrifləndirin və boş yerlərə yazın:

1. Die Kinder .............. in der Pause gehen.

- Uşaqlar fasilədə gedə bilərdilər ( icazə var idi) .
2. İch.............. die neue Regel gestern lernen.
- Mən yeni qaydanı dünən öyrənməliydim. (qərarı özüm verirəm)
3. İch .............. diesen Text vor einem Jahr übersetzen.
- Mən bu mətni bir il əvvəl tərcümə edə bilirdim.
4. Sie .............. mit dem Flugzeug fliegen.
- Onlar təyyarə ilə uçmaq istəyirdilər (plan).
5. .............. du die letzte Frage beantworten?
- Sonuncu sualı cavablandıra bildin?

Feli sifət – Partizip

Alman dilində Partizip formasının (feli sifətin) işlənməsi:

- İsmin qarşında təyin ola bilər, bu zaman Partizip forması sifətlərin hallanması qaydası ilə
hallanır, yəni şəkilçi qəbul edir.

öyrənilmiş qayda – die gelernte Regel

baxan qadın – die sehende Frau

- İsmi xəbər ola bilər

Yemək artıq bişmişdir.
Das Essen ist schon gekocht.

- Partizip 2 həmçinin Perfekt keçmiş zaman forması düzəlməsində iştirak edir.

Mən yemək bişirdim.
İch habe das Essen gekocht.

Feli sifət qrammatik cəhətdən sifətin xüsussiyyətlərini daşıyır.

Məsələn: sifət kimi hallanır.

Alman dilində feli sifətin iki növü var:

Partizip I

Felin məsdərinə - d əlavə etməklə düzəlir və indiki zamana aid olur.

Partizip I Azərbaycan dilində - an, ən ilə düzələn feli sifətə uyğun gəlir.

Kochend – bişən
Das kochende Essen ist auf dem Herd. – Bişən yemək sobanın üstündədir.

70
Çalışma 1.
Alman dilinə tərcümə et:
1. oxuyan uşaq

Misal: oxumaq felinin məsdər forması – lesen

Partizip 1 forması – lesend -oxuyan
alınmış Parizip 1 formasına sifətlərin hallanma qaydasına uyğun hal şəkilçisi əlavə edirik,
alınır:
oxuyan uşaq – lesendes Kind

1. oxuyan uşaq
2. öyrənən şagird
3. yazan şagird (qız)
4. ödəyən müştəri
5. yeyən qonaq

oxumaq – lesen, uşaq – das Kind

öyrənmək – lernen, şagird – der Schüler
yazmaq – schreiben, şagird- die Schülerin (qız)
ödəmək – bezahlen , müştəri - der Kunde
yemək – essen, qonaq - der Gast

Partizip II

Partizip II keçmiş zamana aid olur. Partizip II Azərbaycan dilində - mış, miş, muş, müş ilə
düzələn feli sifətə uyğun gəlir. Alman dilində qaydalı və qaydasız fellərin Partizip II forması
müxtəlif cür düzəlir.

Qaydalı fellərin Partizip II -forması Qaydasız fellərin Partizip II-forması

1. felin kökü tapılır 1. felin kökü adətən dəyişir

2. felin kökünün qarşısında –ge 2. felin dəyişilmiş kökünün qarşısında –ge
sonunda –t yazılır. sonuna – en yazılır.

kochen – koch – gekoch – gekocht - sprechen – sproch – gesproch –

bişmiş gesprochen - danışılmış

Ich esse jeden Morgen gekochte Eier. Die gesprochene Themen waren sehr
interessant.
Mən hər səhər bişmiş yumurtalar yeyirəm. Danışılmış mövzular çox maraqlı idilər.

Qaydasız fellərin Partizip 2 formasını əzbər öyrənmək yaxud cədvəldən istifadə etmək lazımdır.

Qaydalı fellərin kökü – d, t, ffn, chn – ilə bitərsə, Partizip iki formasında bu fellərin kökünə -t-
yox, -et - əlavə olunur.
antworten – cavab vermək
geantwortet – cavab verilmiş

71
Çalışma 2.
Alman dilinə tərcümə edin

Qaydalı fellərin Partizip 2 forması felin kökünə -ge- önşəkliçisi və -t- şəkilçisi əlavə etməklə
düzəlir.
oxunulmuş - ge+lern+t – gelernt
1. edilmiş tapşırıq

Misal:
1. machen - etmək felinin kökü tapılır – mach
2. Felin önünə – ge – önşəkliçisi, sonuna – t- şəkliçisi əlavə olunur: gemacht - edilmiş
3. alınmış Parizip 2 formasına sifətlərin hallanma qaydasına uyğun hal şəkilçisi əlavə edirik,
alınır:
edilmiş tapşırıq – die gemachte Aufgabe

1. edilmiş tapşırıq
2. aparılmış söhbət
3. rezerv edilmiş uçuş
4. öyrənilmiş qayda
5. axtarılmış sözlər

etmək - machen, tapşırıq – die Aufgabe

aparmaq - führen, söhbət - das Gespräch
reserv etmək - buchen, uçuş, reys - der Flug
öyrənmək - lernen, qayda – die Regel
axtarmaq – suchen, sözlər – die Wörter

Çalışma 3.
Alman dilinə tərcümə edin

Qaydasız fellərin Partizip 2 forması felin kökünə -ge- önşəkliçisi və -en- şəkilçisi əlavə
etməklə düzəlir.
Qaydasız fellərin Partizip 2 formasında bəzən kökü dəyişir, ona görə qaydasız fellərin Partizip
2 forması əzbərdən öyrənilməlidir.
oxunulmuş - ge+les+en - gelesen
1. sürülmüş maşın

Misal:
1. fahren- sürmək qaydasız felinin Partizip 2 forması cədvəldən tapılır. gefahren - sürülmüş
2. alınmış Parizip 2 formasına sifətlərin hallanma qaydasına uyğun hal şəkilçisi əlavə edirik,
alınır:
sürülmüş maşın – das gefahrene Auto

1. sürülmüş maşın
2. danışılmış mövzu
3. yazılmış məktub
4. götürülmüş dərslik
5. yeyilmiş yemək

sürmək, miniklə getmək - fahren, maşın - das Auto

danışmaq - sprechen, mövzu – das Thema
yazmaq – schreiben, məktub – der Brief

72
götürmək - nehmen, dərslik - das Lehrbuch
yemək – essen, yemək – das Essen

-ieren - bitən fellər Partizip 2 formasında -ge- qəbul etmirlər.

Məsələn: reparieren – təmir etmək
təmir edilmiş kompüter – der reparierte Computer
- Ayrılmayan önşəkilçili fellər Partizip 2 formasında - ge- qəbul etmirlər:
bezahlen - ödəmək
ödənilmiş hesab – die bezahlte Rechnung
- Ayrılan önşəkilçili fellərdə Partizip 2 formasında - ge- önşəkilçisi felin öz önşəkliçisi ilə kökü
arasına düşür: anfangen - başlamaq
başlanılmış dərs – der angefangene Unterricht

Çalışma 4
Alman dilinə tərcümə edin:

1. sürəti çıxarılmış sənəd

2. razılaşdırılmış görüş
3. söndürlmüş televizor
4. sifariş edilmiş yemək
5. bitmiş dərs

sürətini çıxartmaq- kopieren - sənəd – das Dokument

razılaşmaq - vereinbaren - görüş - der Termin
söndürmək - ausschalten - televizor - der Fernseher
sifariş etmək - bestellen - yemək - das Essen
bitmək - aufhören - dərs - der Unterricht

73
 Perfekt

Perfekt keçmiş zaman forması haben və sein köməkçi felləri və felin Partizip II forması
vasitəsi ilə düzəlir.

Perfekt = haben/sein + Partizip II

Bu zaman haben/sein cümlədə təsriflənən felin yerində yəni

- nəqli və sual sözlü sual cümləsində - II yerdə
- sual sözsüz sual cümləsində - I yerdə,
Partizip II isə cümlənin sonunda gəlir.

Präsens Perfekt
Ich gehe zur Universität. Ich bin zur Universität gegangen.
II yer II yer sonda
Mən universitetə gedirəm. Mən universitetə getdim.

Əksər fellərin Perfekt zaman forması haben feli ilə düzəlir (Məsələn: bütün təsirli fellərin).

Ich habe die Hausaufgaben gemacht.

- Mən ev tapşırıqlarını etdim.
Ich habe an der Fremdsprachen Universität studiert.
- Mən xarici dillər universitetində oxudum.

Aşağıdakı fellərin Perfekt zaman forması sein feli ilə düzəlir:

- yerdəyişmə bildirən fellər :
gehen – getmək, fahren – sürmək, kommen – gəlmək
- vəziyyət dəyişməsi bildirən fellər:
aufwachen – oyanmaq, einschlafen – yuxuya getmək
- və aşağıdakı fellər ilə
-begegnen - rastlaşmaq, bleiben - qalmaq, geschehen – baş vermək, passieren – baş
vermək, folgen – izləmək, gelingen – baş tutmaq

Çalışma 1.
Aşağıdakı indiki zamanda olan cümlələri əvəl İmperfekt sonra Perfekt keçmiş zaman
formasında yazın:

Alman dilində hər hansı felin keçmiş zaman formasının qurulmasının mərhələləri

- Əgər feli yazıda işlədiriksə İmperfekt keçmiş zaman forması istifadə etməliyik
- Əgər feli danışıqda işlədiriksə Perfekt keçmiş zaman forması istifadə etməliyik

1. Əgər feli yazıda işlədiriksə:

- Felin qaydalı yaxud qaydasız olmasını müəyyənləşdirik

- Qaydalı fellərdə (ümumi qayda olaraq) felin kökünə - te - şəkilçisi əlavə edirik.
lernen - öyrənmək –lern - kökü
- Qaydasız fellər üçün İmperfekt zaman formasını əzbərdən bilməliyik.
Məsələn – lesen – oxumaq - las
- Sonra uyğun şəxs sonluqları əlavə edirik. Məsələn:

74
Du lern+te+st - sən öyrəndin.
İhr las + t - siz oxudunuz.

1.Əgər feli danışıqda işlədiriksə:

- Felin Partizip 2 forması tapılır

- Qaydalı fellər üçün Parizip 2 felin kökünə -ge- önşəkilçisi və -t- şəkliçisi əlavə etməklə
düzəlir.
lernen - ge+lern+t
- Qaydasız fellər üçün Parizip 2 -ni əzbərdən bilmək lazımdır.
lesen - gelesen
- Felin hansı köməkçi fel ilə işlənməsini müəyyənləşdiririk
- Əksər fellərin (bütün təsirli fellərin) Perfekt zaman formasının düzəlməsində köməkçi fel –
haben- olur
- Qalan fellərin Perfekt zaman formasının düzəlməsində köməkçi fel – sein- olur. (Perfekt
zaman forması – sein- köməkçi feli ilə düzələn fellərə bax)
- Köməkçi feli mübtədaya uyğun indiki zamanda təsrifləndirir və təsriflənən felin yerində
yazırıq (Məsələn nəqli cümlədə ikinci yerdə)
- Keçmiş zamanını düzəltiyimiz felin Parizip 2 formasını cümlənin sonunda yazırıq.

1. İch lerne Englisch in England.

- Mən İngilis dilini İngiltərədə öyrənirəm.
2. Wir sprechen heute auf Deutsch.
- Biz bu gün Almanca danışırıq.
3. Sie fahren am Wochenende nach Berlin.
- Həftə sonu onlar Berlinə gedirlər.
4. Wir kaufen immer im Kaufhaus ein.
- Biz həmişə ticarət mərkəzində alış – veriş edirik.
5. Ich frühstücke um 11:00 Uhr.
Mən saat 11:00 da səhər yeməyi yeyirəm.

75
 Gələcək zaman

Alman dilində gələcək zaman 2 cür düzəlir:

1. Gələcəklə bağlı zaman zərfi ilə :

Məsələn morgen - sabah. Bu zaman cümlədə fel indiki zamanda işlənir.

Morgen lerne ich Deutsch. – Mən sabah Alman dili öyrənəcəm.

2. Werden –(tədricən) olmaq köməkçi feli və felin məsdər forması vasitəsi ilə:
Bu zaman əsas fel (gələcək zamanını qurduğumuz fel) məsdər formasında cümlənin sonunda
gəlir.

Ich werde morgen Deutsch lernen. – Mən sabah Alman dili öyrənəcəm.

ich werde wir werden

du wirst ihr werdet
er, sie, es wird sie, Sie werden

Çalışma 1.
Aşağıdakı indiki zamanda olan cümlələri gələcək zaman formasında yazın:

1. İch lerne Englisch in England.

- Mən İngilis dilini İngiltərədə öyrənirəm.
2. Wir sprechen heute auf Deutsch.
- Biz bu günü Almanca danışırıq.
3. Sie fahren am Wochenende nach Berlin.
- Həftə sonu onlar Berlinə gedirlər.
4. Wir kaufen immer im Kaufhaus ein.
- Biz həmişə ticarət mərkəzində alış – veriş edirik.
5. Ich frühstücke um 11:00 Uhr.
Mən saat 11:00 da səhər yeməyi yeyirəm.

76
 Konjunktiv 2 və Konditionalis

Alman dilində reallaşması mümkün olmayan hallar və hərəkətləri ifadə etmək üçün iki qayda
var:
1. Konjunktiv 2
2. Konditionalis

Mən varlıyam. – İch bin reich.

Mən varlı idim. – İch war reich.
Mən varlı olardım. - İch wäre reich.

Axırıncı cümlədə şəxsin varlı olması üçün hər hansı bir maneə var. Maneədən aslı olmayaraq
varlı olması hal- hazırda mümkün deyil.
Reallaşması mümkün olmayan belə halları (həmçinin qeyri - real imkanı, şərti, güzəşti,
arzunu, gümanı, şübhəni, müqayisəni, bir sözlə qeyri obyektiv reallığı) ifadə etmək üçün
felləri iki qrupa böləcəyik.
Belə halları ifadə etmək üçün Konjuntiv 2 forması istifadə olunan və Konditionalis istifadə
olunan fellər.

Bir qrup fellər üçün biz reallaşması mümkün olmayan hallarda Konjunktiv 2 tədbiq edəcəyik.
Bu fellər:
- Köməkçi
- Modal fellər
- Çox işlənən qaydasız fellər ( Bu fellər üçün də Konditionalis forması da işlənir.)

Köməkçi, modal fellərin, qaydasız fellərin Konjunktiv 2 formasını qurmaq üçün həmin
fellərin İmperfekt (Präteritum) – zaman formasına - e şəkilçisi əlavə etmək lazımdır. Felin
kökündə a, o, u saitləri olarsa umlaut qəbul edirlər. Sonra uyğun şəxs şəkilçiləri əlavə edirik.
(Şəxs sonluqları İmperfekt – də olduğu kimidir).

Aşağıdakı fellərin Konjunktiv 2 formasını yazaq

sein haben werden kommen fliegen fahren gehen
Əvvəlcə bu fellərin İmperfekt formalrını yazaq
war hatte wurde kam flog fuhr ging
Fellərin kökündə a, o, u saitləri varsa iki nöqtə və –e ilə bitmirsə - e şəkilçisi qəbul edir
wäre hätte würde käme flöge führe ginge
Uyğun şəxs sonluqlarını əlavə edirik
ich wäre hätte würde käme flöge führe ginge
du wärest hättest würdest kämest flögest führest gingest
er, sie, es wäre hätte würde käme flöge führe ginge
wir wären hätten würden kämen flögen führen gingen
ihr wäret hättet würdet kämet flöget führet ginget
sie, Sie wären hätten würden kämen flögen führen gingen

77
- Qalan fellər üçün reallaşması mümkün olmayan hallarda Konditionalis istifadə edilir.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz çox işlənən qaydasız fellər üçün də Konditionalis forması işlənir.
Konditionalis werden köməkçi felinin Konjunktiv 2 – forması və məsdər ilə düzəlir. Bu
zaman werden köməkçi felinin Konjunktiv 2 – forması təsriflənən felin yerində, məsdər
cümlənin sonunda gəlir.

Werden felinin Konjunktiv 2 forması:

Ich würde Wir würden

Du würdest Ihr würdet
Er, sie, es würde Sie, Sie würden

İch spreche gut Deutsch.

Mən Alman dilində danışıram.
İch würde gut Deutsch sprechen.
Mən Alman dilində yaxşı danışardım.

Ich lerne heute Abend Deutsch.

Mən bu gün axşam Alman dili öyrənirəm.
Ich würde heute Abend Deutsch lernen.
Mən bu gün axşam Alman dili öyrənərdim.

Ich studierte in Deutschland.

Mən Almaniyada təhsil alırdım.
Ich würde in Deutschland studieren.
Mən Almaniyada təhsil alardım.

Alman dilində hər bir fel üçün həm Konjunktiv 2, həm Konditionalis forması var. Amma
Alman dilindä köməkçi və modal fellər və çox işlənən qaydasız fellər üçün Konjunktiv 2,
qalan fellər üçün Konditionalis istifadə edəlir. Konjunktiv 2 və Konditionalis forması
reallaşması mümkün olmayan halları, arzuları bildirməklə yanaşı Alman dilində daha
nəzakətli müraciət üçün istifadə olunur.

Çalışma 1.
Alman dilinə tərcümə edin:

1. Mən gəzməyə gedirəm.

Ich gehe spazieren.
- Mən gəzməyə gedərdim.
...............................................................................
2. Biz bu oteldə qalırıq.
- Wir bleiben in diesem Hotel.
Biz bu oteldə qalardıq.
...............................................................................
3. Mən axşam yeməyinə sup bişirdim.
- Ich habe zum Abendessen Suppe gekocht.
Mən axşam yeməyinə sup bişirərdim.
...............................................................................
4. Mən bir dəfə vaxtında oyandım.
- Einmal bin ich pünktlich aufgestanden.
Mən bir dəfə vaxtında oyanardım.

78
...............................................................................
5.Yayda mən İtalyaya səyahət edirəm.
- İm Sommer reise ich nach İtalien.
Yayda mən İtalyaya səyahət edərdim.
...............................................................................
6. Mən tələbəyəm.
- İch bin Student.
Mən yenə (wieder) tələbə olardım.
...............................................................................

Alman dilində bəzi cümlələrin Konjunktiv 2 və Koditionalis formasını yazmaq çətin olur. Bu
cür reallaşması mümkün olmayan halları ifadə edən cümlələri yazmaq üçün əvvəlcə həmin
cümlələrin reallaşması mümkün olan hallarını (yəni reallaşmış halını) yazırıq. Sonra həmin
cümlədə olan feli uyğun olaraq ya Konjunktiv 2 ya da Konditionalis –də yazırıq.

Mən yeni kompüter istərdim.

Bu cümlə reallaşması mümkün olmayan halı ifadə edir.

Bu cümlənin reallaşa bilən forması:

Mənim yeni kompüterim var. - İch habe einen neuen Computer.
Bu cümlədə fel – malik olmaq (var) – haben - dir. Haben felini Konjuntiv 2 də yazırıq.

Ich hätte einen neuen Computer.

Mən yeni kompüter istərdim.

Şərt budaq cümlələri adətən reallaşması mümkün olmayan halları ifadə edir. Çünki şərt budaq
cümlələrində bəzən hərəkətlərin reallaşması mümkün olmur və onun üçün bir şərt olur.
Bu cür şərt budaq cümlələri Alman dilində Konjunktiv 2 yaxud Konditionalisdə yazılır.
Bu zaman hər bir cümlə, yəni həm baş, həm də budaq cümlə konjunktiv 2 yaxud
konditionalisdə yazılır.

Mən bu dərsi başa düşərdim, əgər xəstə olmasaydım.

Ich würde diesen Unterricht verstehen, wenn ich nicht krank wäre.
Mən səyahətə gedərdim, əgər sərhədlər açıq olsaydı.
Ich würde reisen, wenn die Grenzen offen wären.

Çalışma 2.
Alman dilinə tərcümə edin:

1. Vaxtım olsaydı, mən gəzməyə gedərdim.

2. Pulumuz olsaydı, biz bu oteldə qalardıq.
3. Kartof olsaydı, mən axşam yeməyinə sup bişirərdim.
4. Zəngli saatım olsaydı, bir dəfə vaxtında oyanayırdım.
5. Məzuniyyətim olsaydı, yayda mən İtaliyaya səyahət edərdim.
6. Cavan olsaydım, mən yenə tələbə olardım.

79
Modal fellərin Konjunktiv 2 forması

Modal fellər reallaşması mümkün olmayan hallarda yalnız Konjunktiv 2 formasında işlənir.
Modal fellərin Konjunktiv 2 formasını qurmaq üçün onların İmperfekt formasına (wollen və
sollen modal fellərindən başqa) umlaut əlavə etmək lazımdır.

können dürfen wollen mögen müssen sollen

ich könnte dürfte wollte möchte müsste sollte
du könntest dürftest wolltest möchtest müsstest solltest
er, sie, es könnte dürfte wollte möchte müsste sollte
wir könnten dürften wollten möchten müssten sollten
ihr könntet dürftet wolltet möchtet müsstet solltet
sie / Sie könnten dürften wollten möchten müssten sollten

Ich kann Auto fahren. – Mən maşın sürə bilirəm.

İch konnte Auto fahren. - Mən maşın sürə bilirdim.
Ich könnte Auto fahren. – Mən maşın sürə bilərdim.

Əsasən sual (sual cümlələrində sualı daha nəzakətli etmək üçün) və budaq cümlələrində rast
gəlinir.
Kann ich Sie etwas fragen?
-Sizdən nəsə soruşa bilərəm?
Könnte ich Sie etwas fragen?
- Sizdən nəsə soruşa bilərdim?

Çalışma 1.
Cümlələri Konyunktiv 2 – də yazın:

1. Kann ich diesen Drucker benutzen?

- Bu printeri istifadə edə bilərəm?
2. Dürfen wir das Auto hier parken?
- Maşını burada park edə bilərik ?
3. Ich konnte die Regel gestern lernen.
- Mən qaydanı dünən öyrənə bildim.
4. İch darf im Meer schwimmen.
- Mən dənizdə çimə bilərəm.
5. Können Sie mir das Lehrbuch geben?
- Mənə dərsliyi verə bilərsiz?

80
 Məsdər (İnfinitiv)

Məsdər cümlənin sonunda yerləşir və zu və ya zu -suz işlənə bilər.

Bu hallarda məsdər zu -suz işlənir.

1. Modal felləri, lassen feli və werden (həmçinin Konjuntiv 2 forması würden – dən sonra)
felindən sonra:

İch muss heute arbeiten- Mən bu gün işləməliyəm.

2. sagen (demək), fragen (soruşmaq), berichten (xəbər vermək), kennen ( tanımaq),

wissen(bilmək) lehren (öyrətmək), lernen (öyrənmək), machen (etmək), finden ( tapmaq),
heißen (adlanmaq), helfen (kömək etmək), nennen (adlanmaq), schicken (göndərmək),
bleiben (qalmaq) fellərindən sonra. Lernen, helfen, lehren felləri məsdərdən çox sayda söz
ilə ayrılarsa mütləq zu qoyulur.

Er lernt schreiben- o yazmağı öyrənir.

Er half mir mit Rat und Tat mein Haus fertig zu bauen.
O məsləhətləri ilə mənə evi tikib qurtarmağa kömək etdi.

3. gehen (getmək), fahren (miniklə getmək), laufen (qaçmaq), kommen (gəlmək)

fellərindənsonra :

Er geht Brot einkaufen- O çörək almağa gedir.

4. sehen (görmək), hören (eşitmək), fühlen (hiss etmək), spühren (hiss etmək), riechen
(iyləmək) kimi hiss bildirən fellərindən sonra :

Er hört ihn singen -o onun oxumağını eşidir.

Ayrılan önsəkilçili məsdər zu ilə işləndikdə zu önşəkliçi ilə felin arasında olur.

Ich bitte Sie, den Raum aufzuräumen. -Mən Sizdən otağı yığışdırmağı xahiş edirəm.

İch habe Zeit – Mənim vaxtım var

İch habe Lust – Mənim həvəsim var
İch bin bereit – Mən hazıram
Es ist möglich – Mümkündür
kimi bitmiş fikirlərdən sonra məsdər zu ilə işlənir.

Es ist möglich, die Hausaufgaben heute zu machen.

Ev tapşırıqlarını bu gün etmək mümkündür.

81
Çalışma 1
Məsdər zu ilə yoxsa zu –suz işlənir:

1. Gehst du in den Laden Brot und Zucker.............. (kaufen)?

- Sən mağazaya çörək və şəkər almağa gedirsən?
2. Es ist gesund, am Abend einen Spaziergang .......... (machen).
- Axşam gəzinti etmək sağlamlığa xeyirdir.
3. Wir begannen schon ................ (kochen).
- Biz bişirməyə başlayırıq.
4. Warum lassen Sie den alten Fernseher nicht ...... (reparieren)?
- Köhnə televizoru təmir etməyə niyə qoymursuz?
5. Ich hoffe, Sie bald ................. (wiedersehen).
- Mən sizi tezliklə görməyə ümid edirəm.
6. Ich habe heute keine Zeit, den Brief zur Post ... (tragen).
- Mənim məktubu poçta aparmağa vaxtım yoxdur.
7. Du brauchst den Text nicht .......... (übersetzen).
- Mətni tərcümə etməyinə ehtiyac yoxdur.
8. Hast du Lust, Tischtennis ............(spielen)?
- Stolüstü tennis oynamağa həvəsin var?
9. Ich bin bereit, die Arbeit ........... (beginnen).
- Mən işə başlamağa hazıram.
10. Ich bitte dich, schnell ............... (kommen).
- Səndən cəld gəlməyini xahiş edirəm

82
 Felin məchul növü (das Passiv)

Hərəkətin icraçısının adı çəkilməyəndə və ya çəkilməsinə ehtiyac duyulmayanda

məchul növ istifadə edilir.

Məlum növ cümləni məchul növdə olan cümləyə keçirmək üçün:

1. Məlum növdə olan hərəkəti icra edən (yəni mübtəda) məchul növdə düşür.
2. Məlum növdə təsirlik halda olan tamamlıq, məchul növdə olan cümlənin mübtədası olur.
3. Bu o deməkdir ki, məchul növ yalnız təsirli fellərdən düzəlir.
4. Alman dilində məchul növ werden köməkçi feli və əsəs felin Partizip 2 forması ilə düzəlir.
5. Werden təsrfilənən felin yerində, əsas felin Partizip 2 forması cümlənin sonunda gəlir.

Der Student liest das Buch. – Tələbə kitab oxuyur.

Das Buch wird gelesen. - Kitab oxunulur. (kimin tərəfindən adı çəkilmir.)

Göründüyü kimi məlum növdə təsirlik halda olan tamamlıq (das Buch) məchul növdə
cümlənin mübtədası olur, yəni məchul növ təsirli fellərdən düzəlir.
Məchul növ werden felinin müvafiq zaman formasından və əsas felin Partizip II
forması ilə düzəlir.

werden - Präsens werden - Präteritum

Ich werde Wir werden Ich wurde Wir wurden

Du wirst Ihr werdet Du wurdest Ihr wurdet

Er, sie, es wird Sie, Sie werden Er, sie, es wurde Sie, Sie wurden

həmçinin təkdə həmçinin cəmdə həmçinin təkdə həmçinin cəmdə

isim mübtəda isim mübtəda isim mübtəda isim mübtəda

İndiki zaman məchul növü werden felinin indiki zamanı və əsas felin Partizip II
forması ilədüzəlir.

Das Buch wird gelesen - Kitab oxunulur.

Keçmiş zaman məchul növü werden (wurden) Präteritum-u və əsas felin Partizip II
formasıilə düzəlir.

Das Buch wurde gelesen - Kitab oxunuldu.

Məchul növdə olan cümlələrdə hərəkəti icra edən də verilə də bilər. Əgər hərəkət
kiminsə (şəxs) tərəfindən icra edilərsə hərəkəti edən von (tərəfindən) ilə bildirilir. Əgər
hərəkətin səbənini, hərəkəti icra etmək üçün vasitəni bildirmək lazım gələrsə bu zaman
durch istifadə olunur.

Das Buch wird gelesen

- Kitab oxunulur.

Das Buch wird von einem Studenten gelesen

- Kitab bir tələbə tərəfindən oxunulur.

83
 Das Kleid wird genäht.
- Paltar tikilir.
Das Kleid wird durch die Nähmaschine genäht.
- Paltar tikiş maşını ilə tikilir.

Alman dilində həmçinin təsirsiz fellərdən də məchul növ düzələ bilir.

Əgər məlum növdə olan cümlədə təsirlik halda olan tamamlıq yoxdursa məchul növdə olan
cümlənin mübtədası – es – şəxsiz əvəzliyi olur. Yəni təsirsiz fellərdən məchul növ düzələrsə
cümlənin mübtədası – es – şəxsiz əvəzliyi olur.

Der Schüler hilft dem Lehrer. – Şagird müəllimə kömək edir.

Es wird dem Lehrer geholfen. – Müəllimə kömək edilir.

Çalışma 1.
Məlum növdə olan cümlələri məchul növə keçirin:
Misal:
1. Wir essen im Restaurant eine Suppe.
Biz restoranda sup yeyirik.
- Məlum növdə olan mübtəda, məchul növdə düşür. Biz - wir
- Məlum növdə olan təsirlik halda olan tamamlığı məchul növdə mübtəda edirik. – sup – die Suppe
- Məlum növdə olan felin Partizip 2 formasını tapırıq və məchul növdə cümlənin sonunda yazırıq.
yemək – essen – gegessen.
- Məchul növdə werden felinin uyğun təsriflənmiş formasını təsriflənən felin yerində (yəni nəqli
cümlədə ikinci yerdə) yazırıq. werden – wird
- Qalan sözlər öz yerində qalır.
Eine Suppe wird im Restaurant gegessen.
- Restoranda sup yeyilir.

1. Wir essen im Restaurant eine Suppe.

- Biz restoranda sup yeyirik.
2. İch kaufe im Supermarkt die Lebensmittel.
- Mən supermarketdə ərzaq alıram.
3. Die Mitarbeiter kopiert das Dokument.
- İşçi sənədin sürətini çıxardır.
4. Wir nehmen für die Reise den Pass.
Biz səyahət üçün pasportu götürürük.
5. Unsere Firma präsentiert neue Produkte .
-Bizim Firma yeni məhsulları təqdim edir.

Çalışma 2.
Məchul növdə olan cümlələrə werden felin uyğun formasını və mötərizədəki felin Partizip 2
formasını əlavə edin:

1. Unsere Stadt ............ gern von den Touristen ............. (besuchen)

- Bizim şəhər turistlər tərəfindən məmuniyyətlə ziyarət edilir.
2. Die Uhr ............ von meinem Bruder............ (reparieren).
- Saat mənim qardaşım tərəfindən təmir edilir.
3. Hier ............ vielstöckige Häuser............ (bauen).
- Burada 4 mərtəbəli binalar tikilir.
4. Die Wohnung ............ von der ganzen Familie in Ordnung ............ (bringen).
- Mənzil bütün ailə tərəfindən səliqəyə salınır.
5. Welche Feiertage............ in unserem Land............ (feiern)?
- Hansı bayramlar bizim ölkədə bayram edilir.

84
 Zərf

Zərflərin növləri
Yer zərfləri

wo -harada? wohin- haraya?

hier- burda hierhin - buraya
dort - orda dahin -ora
da – burda links- sağa
überall -hər yerdə rechts- sola
oben- yuxarıda hinauf – yuxarı
unten- aşağıda zurück - geriyə
vorn – qarşıda dorthin – oraya
hinten – arxada vorwärts - irəliyə
nirgends -heç yerdə rückwärts - geriyə
irgendwo – haradasa aufwärts - yuxarıya
drinnen - içəridə abwärts - aşağıya
draußen - bayırda hierher - buraya,
herab –aşağıya
herauf – yuxarıya

woher - haradan?
davon - buradan, dorther -oradan

hin -uzaqlığı, özündən kənara tərəf olan istiqaməti

İch gehe hin - mən oraya gedirəm

her -yaxınlığı, özünə tərəf olan istiqaməti bildirir

Du kommst her - Sən buraya gəlirsən.

Zaman zərfləri

Wann? -Nə vaxt? Wann? -Nə vaxt?

damals - o vaxtı morgens - səhərlər
heute - bu gün nachts - gecələr
einmal - bir dəfə jetzt – indi
längst -çoxdan einst -bir dəfə
morgen – sabah eben - indicə
schon –artıq bald - tezliklə
gestern -dünən früh - tezdən
abends –axşamlar spät - gec
Wie lange? – Wie oft? –
Nə qədər müddətə? Nəçə dəfə? Nə qədər (tez-tez)?
lange - uzun müddət täglich- hər gün
tagelang - bütün günü jährlich- hər il
stundenlang - saatlarla wöchentlich - həftəlik
jahrelang - illərlə oft - tez –tez, adətən
seit gestern - dünəndən selten - nadir hallarda
bis morgen -səhərə kimi immer, stets - həmişə
nie, niemals - heç vaxt

85
Tərzi hərəkət zərfləri

Wie? -necə? Auf welche Weise? -hansı tərzlə?

gern -həvəslə sehr -çox,
so - belə beinahe, fast - demək olar ki,
wenig – az genug - kifayyət qədər,
ebenso -beləcə anders - başqa cürə,
wohl – yaxşı noch -hələ,
viel –çox nur -yalnız
wirklich - həqiqətən zu - çox

Səbəb və məqsəd zərfləri

Warum? - nə üçün?
darum - bunun üçün
Weshalb? - nəyə görə?
deshalb, deswegen -buna görə

86
 Cümlə

Alman dilində cümlə qurulması

Alman dilində cümlə qurarkən, yaxud Azərbaycan dilində olan cümləni Alman dilinə tərcümə
edərkən aşağıdakı mərhələlərə diqqət etmək lazımdır:

1. Cümlənin mübtədasını (kim, nə - sualına cavab verəni), yəni hərəkəti icra edəni tapmaq
2. Cümlənin xəbərini (feli, nə etmək - sualına cavab verəni), yəni hərəkəti tapmaq
3. Xəbəri mübtədaya görə təsrifləndirmək
4. Cümlənin növünü təyin etmək və cümlə növünə uyğun mübtəda və xəbəri düzgün yerdə
yazmaq.

Cümlənin növləri:
Alman dilində 4 növ cümlə var:
- nəqli,
- sual,
- əmr
- nida

Nəqli cümlə - nöqtə ilə bitir.

Nəqli cümlədə xəbər ( təsriflənən fel) ikinci yerdə, mübtəda isə xəbərdən əvvəl (birinci yer)
yaxud xəbərdən sonra (üçüncü yer) gəlir. Mübtəda xəbərdən sonra gələn halda, xəbərdən
əvvəl bir başqa cümlə üzvü durmalıdır.

- Ich lerne heute Deutsch.

I II
Mən bu gün Alman dili öyrənirəm.
- Heute lerne ich Deutsch.
II III

Mən bu gün Alman dili öyrənirəm.

– cümləsi Alman dilində iki cür yazıla bilər. Hər iki forma düzdür.

- Ich lerne heute Deutsch.

1. İch –mən - mübtəda
2. lerne –öyrənirəm - xəbər

- Heute lerne ich Deutsch.

1. Heute - bu gün– zaman zərfi
2. lerne –öyrənirəm - xəbər
3. ich –mən - mübtəda

Sual cümləsi – sual işarəsi ilə bitir.

Sual cümləsi iki cür olur:

Sual sözlü

Sual sözlü sual cümləsində sual sözü (Məsələn : wer - kim, was- nə, nəyi, nəyə, wie – necə, wo
– harada və s.) birinci yerdə, xəbər ( təsriflənən fel) ikinci yerdə, mübtəda üçüncü yerdə gəlir.

87
 - Was lernst du heute? Sən bu gün nəyi öyrənirsən?
I II III

Sən bu gün nəyi öyrənirsən?

- Was lernst du heute?
1. Was – nəyi - sual sözü
2. lernst – öyrənirsən – xəbər
3. du – sən – mübtəda

Sual sözsüz

Sual sözsüz sual cümləsində birinci yerdə xəbər ( təsriflənən fel), ikinci yerdə mübtəda gəlir.

- Lernst du heute Deutsch? Sən bu gün Alman dili öyrənirsən?

I II

Sən bu gün Alman dili öyrənirsən?

- Lernst du heute Deutsch?
1. Lernst – öyrənirsən – xəbər
2. du – sən – mübtəda

Qeyd. und- və, oder- yaxud, denn – çünki, aber- ancaq, sondern - əksinə və s. bağlayıcıları
sadə cümlədə də söz sırasına təsir etmirlər. Yəni onlardan sonra mübtəda 2- ci, xəbər 3 – cü
yerdə gəlir.

Rauf spielt heute Fußball.

- Rauf bu gün futbol oynayır.

Aber ich schreibe heute die Hausaufgaben.

– Ancaq mən bu gün ev tapşırıqlarını yazıram.

Çalışma 1.
Verlmiş sözlərdən istifadə edərək nəqli cümlələri Alman dilinə tərcümə edin. İsimlərin artikllarını
yazmayın:

heute – bu gün wann – nə vaxt wie – necə

wie lange – nə müddətə
wer – kim
auch – həmçinin
die Gymnastik – gimnastika
der Fußball – futbol
lesen – oxumaq
hören – qulaq asmaq
wie viel – nə qədər
zuerst - əvvəlcə
täglich – gündəlik (hər gün)
die Zeitung – qəzet
die Musik – musiqi
lernen – öyrənmək
kochen – bişirmək
was – nə, nəyi, nəyə
jetzt – indi
dann– sonra
Deutsch – Alman dili
machen – etmək
spielen – oynamaq

1. Əvvəlcə mən gimnastika edirəm.

2. Sonra qəzet oxuyuram.
3. Gündəlik mən Alman dili öyrənirəm.
4. Mən həmçinin hər gün futbol oynayıram.
5. İndi mən musiqiyə qulaq asıram.
6. İndi qəzet oxuyursan?
7. Alman dili nə vaxt öyrənirsən?

88
8. Hər gün nə oynayırsan?
9. İndi nə bişirirsən?

Cümlədə ikinci dərəcəli üzvlərin yeri

Alman dilində cümlənin baş üzvlərinin (mübtəda və xəbərin) müəyyən yeri olur.
İkinci dərəcəli üzvlərin ( tamamlıq, təyin, zərflik) cümlədə yerində nisbi sərbəstlik var.

1. Əgər cümlədə əvəzliklə ifadə olunmuş tamamlıq varsa və isimlə ifadə olunmuş mübtəda
birinci yerdə deyilsə bu zaman mübtəda onlardan sonra gəlir. Başqa sözlə desək, mübtəda
birinci yerdə gəlməzsə (yəni birinci yerdə məsələn zaman zərfi gələrsə) tamamlıqla ifadə
olunmuş əvəzliklər cümlədə isimlə ifadə olunmuş mübtədadan əvvəl, əvəzliklə ifadə olunmuş
mübtədadan sonra gəlirlər. Bu qayda qayıdış əvəzliklərinə də aiddir.

Der Lehrer hilft heute dem Schüler.

- Müəllim bu gün tələbəyə kömək edir.

Heute hilft ihm (dem Schüler) der Lehrer.

- Müəllim bu gün ona kömək edir.

Heute hilft er (der Lehrer) ihm ( dem Schüler).

- O bu gün ona kömək edir.

2. Alman dilində cümlədə əvəzliklə ifadə olunmuş tamamlıq həmişə isimlə ifadə olunmuş
tamamlıqdan əvvəl gəlir.

3. Cümlədə əvvəl zaman, sonra səbəb, sonra tərzi- hərəkət, sonra yer zərfliyi gəlir.

Əmr cümləsi (Felin əmr forması)

Əmr cümləsi əmr, xahiş, məsləhət zamanı işlənir. Əmr cümləsi əgər konkret əmr, komanda
olursa nida işarəsi, məsləhət, xahiş olursa nöqtə ilə bitir.

Əmr cümləsində birinci yerdə xəbər, əgər mübtəda varsa ikinci yerdə mübtəda gəlir.

Əmr cümləsi bir ( yaxud daha artıq) şəxs tərəfindən digər şəxslərə yönələrsə 3 cür düzəlir.
Yəni bir şəxs 3 cür əmr cümləsi işlədə bilər.

1. Bir nəfər bir nəfərə xahiş edə, məsləhət, əmr verə bilər. Məsələn : et

Alman dilində düzəlməsi

- feli ( bu halda machen - etmək) - sən (du) - şəxs əvəzliyi ilə işlədirik
du machst
- Şəxs əvəzliyi (du) və şəxs sonluğu (st) atılır
Mach - et - alınan götürdüyümüz felin bir nəfərə əmr formasıdır.

2. Bir nəfər iki və daha artıq nəfərə xahiş edə, məsləhət, əmr verə bilər. Məsələn : edin

Alman dilində düzəlməsi

- feli ( bu halda machen - etmək) - siz (ihr) - şəxs əvəzliyi ilə işlədirik

89
ihr macht
- Şəxs əvəzlyi (ihr) atılır
Macht - edin - alınan götürdüyümüz felin iki və daha artıq nəfərə əmr formasıdır.

3. Bir nəfər bir və daha artıq nəfərə nəzakətli formada xahiş edə, məsləhət, əmr verə bilər.
Məsələn : (Siz) edin

Alman dilində düzəlməsi

- feli ( bu halda machen - etmək) - Siz (Sie) - şəxs əvəzliyi ilə işlədirik
Sie machen
- Şəxs əvəzlyi (Sie ) ilə felin yerin dəyişirik
Machen Sie - (Siz) edin - alınan götürdüyümüz felin bir və daha artıq nəfərə nəzakətli
formada əmr formasıdır.

4. Bəzən biz müraciətə özümüzü də aid edirik.

Məsələn:
Gəlin bu gün kinoya gedək yaxud bu gün kinoya gedək?
- Bu əmr formasının düzəlməsində wollen - modal feli işlənir. Müraciətə özümüzü də aid
etdiyimizdən wollen - modal feli wir - biz şəxs əvəzliyi ilə işlənir.
Gəlin bu gün kinoya gedək yaxud bu gün kinoya gedək?
- Wollen wir heute ins Kino gehen.

Qeyd. Bir nəfər bir nəfərə müraciət edirsə bu zaman felin kökü - d, t, chn, ffn - ilə bitərsə
həmin fellərə – e əlavə olunur. II və III şəxsin təkində umlaut qəbul edən qaydasız fellər əmr
formasında onu itirir. Məsələn: Arbeite! – işlə! və du fährst - sən sürürsən. Fahr! - sür!

Çalışma 1.
Aşağıdakı fellərlə əmr cümləsinin 3 formasını düzəldin:

Misal:
Felimiz – lesen- oxumaq
Biz bu felin 3 əmr formasını, yəni : oxu, oxuyun və Siz oxuyun formalarını Alman dilində
düzəltməliyik.

Oxu – bir nəfərin bir nəfərə müraciəti:

1. Fel ikinci şəxsin təkinin şəxs əvəzliyi ( du – sən) ilə işlədilir.
Du liest.
2. İkinci şəxsin təkinin şəxs əvəzliyi ( du – sən) və felin şəxs sonluğu silinir.
Lies –oxu (Yerdə qalan bir şəxsə müraciət formasıdır):

Oxuyun – iki və daha artıq şəxsə müraciət forması

1. Fel ikinci şəxsin cəminin şəxs əvəzliyi ( ihr – siz) ilə işlədilir.
Ihr lest
2. İkinci şəxsin cəminin şəxs əvəzliyi ( ihr – siz) silinir.
Lest – oxuyun (Yerdə qalan iki və daha artıq şəxsə müraciət formasıdır)

Oxuyun – Bir və daha artıq şəxsə nəzakətli formada müraciət

1. Fel Siz - Sie əvəzliyi ilə işlədilir.
Sie lesen
2. Fel ilə əvəzliyin yeri dəyişdirilir.
Lesen Sie – oxuyun (yerdə qalan bir və daha artıq şəxsə hörmətlə müraciət formasıdır)

90
Lesen – oxumaq
Schreiben - yazmaq
Lernen – öyrənmək
Hören – qulaq asmaq
Gehen – getmək
Antworten – cavab vermək

Çalışma 2
Cümlələri Alman dilinə tərcümə edin. İsimləri artiklsız yazın:

sözlər - die Wörter, mətn - der Text, pəncərə - das Fenster, sinif - die Klasse, sinifə - in die
Klasse, öyrənmək - lernen, oxumaq- lesen, açmaq - öffnen, getmək - gehen, gəlmək -
kommen, zəhmət olmasa - bitte, sabah – morgen

1. Sözləri öyrən!
2. Mətni oxuyun!
3. Zəhmət olmasa, pəncərini açın
4. Sinifə get!
5. Sinifə gəlin!
6. Zəhmətə olmasa, sabah gəlin

Alman cümləsində birdən artıq fel olarsa

Alman dilində cümlədə bir neçə felə rast gəlinə bilər.

Bu fellər cümlədə təsrflənmiş fel (yəni şəxsə, mübtədaya görə sonluq qəbul edən), feli sifət,
məsdər və s. formasında rast gəlinə bilər.

- Cümlədə bir fel varsa

Əgər Alman dilində cümlədə bir fel varsa o mütləq təsriflənir. Yən Alman cümləsində mütləq
bir təsriflənən fel olmalıdır. Təsriflənən fel cümlənin əvvəlində (Məs: nəqli cümlədə 2-ci
yerdə) gəlir.

İch kaufe heute ein Buch. – Mən bu gün kitab alıram.

- Cümlədə iki fel varsa

Əgər cümlədə 2 fel varsa, bunlardan sıra ilə birincisi təsriflənir (Azərbaycan cümləsində
sonda gələn fel), digəri mütləq cümlənin sonunda gəlir.

İch gehe heute ein Buch kaufen.

– Mən bu gün kitab almağa gedirəm.

- Cümlədə 2 - dən artıq fel varsa:

Cümləyə əlavə olunan yeni fel, əvvəliki feli (yəni təsriflənən feli) cümlənin sonuna sıxışdırır.

İch kaufe heute ein Buch.

Mən bu gün kitab alıram.
– təsriflənə fel – kaufen -

İch gehe heute ein Buch kaufen.

Mən bu gün kitab almağa gedirəm.
- Cümləyə əlavə etdiyimiz yeni fel - gehen
- Cümlənin sonuna sıxışıdırılan fel – kaufen

91
İch möchte heute ein Buch kaufen gehen.
Mən bu gün kitab almağa getmək istəyirəm.
- Cümləyə əlavə etdiyimiz yeni fel - möchten
- Cümlənin sonuna sıxışıdırılan fellər – kaufen, gehen
Cümlənin sonunda fel gələrsə, gələn feldən sonra nöqtə qoyulur (yəni ondan sonra heç bir
başqa söz gələ bilməz).

92
 Mürəkkəb cümlə

Alman dilində mürəkkəb cümlələr tabesiz və tabeli olmaqla iki qrupa bölünür. Tabesiz
mürəkkəb cümlələr iki və daha artıq sadə cümlənin birləşməsindən yaranır.

Tabesiz mürəkkəb cümlələr

Tabesiz mürəkkəb cümlələr onları bağlayan bağlayıcı sözlərə görə iki qrupa bölünür:

- Bağlayıcılarla (und- və, oder- yaxud, denn – çünki, aber- ancaq, sondern - əksinə və s.)

- Əvəzlik zərflikləri ( dann – sonra, darum, daher, deswegen – ona görə və s.)

ilə bağlanan tabesiz mürəkkəb cümlələr.

- Bağlayıcılarla bağlanan tabesiz mürəkkəb cümlələrdə düzgün söz sırası saxlanılır, yəni
bağlayıcıdan sonra mübtəda gəlir.

Mən evə gedirəm ancaq şagirdlər hələ məktəbdə qalırlar.

İch gehe nach Hause, aber Schüler bleiben noch in der Schule.

bağlayıcı mübtəda xəbər

Qeyd: und – və, oder - yaxud – bağlayıcılarından əvvəl vergül qoyulada bilər,qoyulmayada, qalan
bağlayıcı və bağlayıcı sözlərdən əvvəl vergül qoyulmalıdır.

- Əvəzlik zərflikləri ilə bağlanan tabesiz mürəkkəb cümlələrdə bağlayıcı sözlərdən sonar xəbər gəlir.

Dərs hələ bitməyib ona görə şagirdlər hələ məktəbdə qalırlar.

Der Unterricht hat noch nicht geendet, darum bleiben Schüler noch in der Schule.

əvəzlik zərfliyi xəbər mübtəda

Çalışma 1
Cümlələri bağlayıcılar yaxud əvəzlik zərflikləri ilə birləşdirin.

Ich muss in die Bibliothek gehen. Ich brauche ein Lehrbuch.

- Mən kitabxanaya getməliyəm. Mənə dərslik lazımdır.
Er geht spazieren. Er ist noch krank.
- O gəzməyə gedir. O hələ xəstədir.
Es ist sehr spät. Wir müssen nach Hause gehen.
- Çox gecdir. Biz evə getməliyik.
Ich kann heute zu dir kommen. Ich habe heute frei.
- Mən bu gün sənin yanına gələ bilərəm. Bu gün boşam.
Ich fahre im Sommer nicht auf das Land. Ich fahre ans Meer.
- Mən yayda kənddə getmirəm. Mən dənizə gedirəm.

93
 Tabeli mürəkkəb cümlələr.

Tabeli mürəkkəb cümləni təşkil edən cümlələr qrammatik cəhətdən bir-birindən aslı olur.
Tabeli mürəkkəb cümlə (Satzgefüge) baş (Hauptsatz) və budaq cümlədən (Nebensatz)
ibarət olur. Adətən budaq cümlə baş cümlədə hər hansı bir cümlə üzvüni əvəz etmiş olur.

Ich erzähle ihm die Geschichte.

– Mən ona hekayəni danışıram.
İch erzähle ihm, dass ich gestern im Stau stand.
- Mən ona dünən tıxacda qaldığımı danışıram.

Buna görə budaq cümlələr cümlə üzvlərinə uyğun olaraq: mübtəda, xəbər, tamamlıq, təyin
və zərflik budaq cümlələri olur. Əvəz edilmiş üzvün çatdırmalı olduğu məlumat budaq cümlə
vasitəsi ilə ətraflı verilir. Budaq cümlə cümlənin əvvəlində, ortada və axırda gələ bilər.

Tabeli mürəkkəb (budaq) cümlərinin Alman dilində xüsusiyyətləri:

1. Budaq cümlədə təsriflənən xəbər cümlənin sonunda gəlir.

2. Budaq cümlə bağlayıcı ilə başlayır və vergül ondan əvvəl gəlir. Bağlayıcdan sonra mübtəda
gəlir.
3. Baş cümlə budaq cümlədən əvvə gəldikdə baş cümlədə xəbər ikinci yerdə, budaq cümlədən
sonra gəldikdə isə baş cümlədə xəbər birinci yerdə olur.

Er lernt heute Deutsch, weil er (2) heute viel Zeit hat (1).
O bu gün Alman dili öyrənir, çünki bu gün çox vaxtı var.
Weil er heute viel Zeit hat, lernt (3) er heute Deutsch.
O bu gün Alman dili öyrənir, çünki bu gün çox vaxtı var.

Səbəb budaq cümləsi (der Kausalsatz)

-aus welchem Grund? (nə səbəbə?) sualına cavab verir və weil (çünki) da (on görə ki)
bağlayıcıları ilə baş cümləyə bağlanır. da - nadir hallarda və əsasən yazılı ədəbiyyatda istifadə
olunur. Da işlənən budaq cümlələr isə adətən baş cümlədən əvvəl gəlir.

Er lernt Deutsch, weil er in Deutschland studieren möchte.

O Alman dili öyrənir, çünki Almaniyada təhsil almaq istəyir.
Weil er in Deutschland studieren möchte, lernt er Deutsch.
O Alman dili öyrənir, çünki Almaniyada təhsil almaq istəyir.

Şərt budaq cümləsi (der Bedingungssatz oder Konditionalsatz)

unter welcher Bedingung? - hansı şərtlə? unter welchem Umstand - hansı halda?
suallarına cavab verir və baş cümləyə wenn, falls (əgər) bağlayıcıları ilə bağlanır.

Er lernt Deutsch, wenn er viel Zeit hat.

Əgər çox vaxtı olarsa, o Alman dili öyrənir.
Wenn er viel Zeit hat, lernt er Deutsch.
Əgər çox vaxtı olarsa, o Alman dili öyrənir.

94
Çalışma 1.
Cümlələri weil bağlayıcısı ilə bağlayın.

Mən indi getməliyəm. Alman dili dərsim var.

Ich muss jetzt gehen. Ich habe Deutschunterricht.
...................................................................................................................
Anama hədiyyə almaq istəyirəm. Bu yaxınlarda onun ad günüdür.
Ich möchte meiner Mutter das Geschenk kaufen. Sie hat bald Geburtstag.
...................................................................................................................
Mən teatra getmirəm. Mənim pulum yoxdur.
Ich gehe ins Theater nicht. Ich habe kein Geld.
...................................................................................................................
Tərcümə çox çətin idi. Mən çox səhv etdim.
Die Übersetzung war sehr schwer. Ich machte viele Fehler.
...................................................................................................................

Çalışma 2
Cümlələri wenn bağlayıcısı ilə bağlayın.

Sən acsan. Tələbə yeməkxanasına gedə bilərik.

Du bist hungrig. Wir können in die Mensa gehen.
...................................................................................................................
Boş vaxtın var. Mənə zəng et.
Du hast freie Zeit. Rufe mich an.
...................................................................................................................
Hava yaxşıdır. Biz kəndə gedirik.
Das Wetter ist gut. Wir fahren auf das Land.
...................................................................................................................
Sən idman edəcəksən. Sən özünü daha yaxşı hiss edəcəksən.
Du wirst Sport treiben. Du wirst dich besser fühlen.
...................................................................................................................

Çalışma 3
Cümlələri Alman dilinə tərcümə edin.

Biz evdə qalırıq, çünki hava soyuqdur.

...................................................................................................................
Mən bilet aldım, çünki mən bu gün kinoya gedirəm.
...................................................................................................................
Əgər vaxtım olsa, mən mütləq sərgiyə baş çəkəcəm.
...................................................................................................................
Əgər Alman dilində yaxşı danışırsansa, sən yaxşı iş tapa bilərsən.
...................................................................................................................

95
 Tamamlıq budaq cümləsi (der Objektsatz)

Tamamlığın suallarına cavab verir. Bağlayıcıları : wer? (kim?), was? (nə?), wo? (harada?),
wann? (nə vaxt?), woher? (haradan?) - və s. sual sözləri və dass (ki), ob (mı, mi, mu, mü)
bağlayıcıları

Er sagt, dass er heute kommt.

– O deyir ki, o bu gün gəlir.
Er fragt , ob du auch morgen kommst?
– O soruşur ki, sən həmçinin sabah gəlirsən (gəlirsənmi)?
Er fragt, wie wir gekommen sind?
- O soruşur ki, biz necə gəlmişik?

antworten – cavab vermək, fragen - soruşmaq, wissen - bilmək, verstehen – başa düşmək,
schreiben - yazmaq, bemerken – gözə çarpmaq, erzählen – nəql etmək, erklären –başa
salmaq, sagen – demək, melden – məlumat vermək felləri ilə çox hallarda tamamlıq budaq
cümləsi düzəlir.

Vasitəli suallar

Vasitəli cümlələr tamamlıq budaq cümləsi ilə verilə bilər.

Er sagt, dass er eine Freundin gesehen hat.

O bir rəfiqəsini gördüyünü deyir.

Vasitəli cümlələrin formalarından biri vasitəli suallardır. Vasitəli suallar daha nəzakətli sual
formalarıdır. Sual sözlü vasitəli suallarda bağlayıcı sual sözləri olur.

Wissen sie vielleicht, wann der nächste Zug nach Berlin abfährt?
Bəlkə bilirsiniz, Berlinə növbəti qatar nə vaxt yola düşür?

Sual sözsüz vasitəli suallarda bağlayıcı ob olur.

Könnten Sie mir sagen, ob heute noch ein Zug nach Berlin fährt ?
Mənə deyə bilərsinizmi, Berlinə bu gün hələ qatar gedir?

Çalışma 1.
Tamamlıq budaq cümlələri düzəldin:

1. Er sagt. Er studiert Deutsch.

- O deyir. O Alman dili üzrə təhsil alır.
2. Man sagt. Der neue Film ist interessant.
- Deyirlər. Yeni film maraqlıdır.
3. Ich denke. Er hat Recht.
- Mən fikirləşirəm. O haqlıdır.
4. Ich habe gehört. Morgen wird es regnen.
- Mən eşitmişəm. Sabah yağış yağacaq.
5. Ich weiβ. Dieser Junge liest viel.
-Mən bilirəm. O oğlan çox oxuyur.

96
Çalışma 2.
Cümlələri sərbəst tamamlayın:

Er sagt, …. O deyir…….
Er fragt, … O soruşur…..
Ich weiß nicht, … Mən bilmirəm……
Ich verstehe nicht, … Mən başa düşmürəm ……
Ich möchte wissen, … Mən bilmək istəyirəm …….

Güzəşt budaq cümləsi (Konzessivsatz oder Einschränkungsatz)

Güzəşt budaq cümləsi (Konzessivsatz oder Einschränkungsatz)- Wessen ungeachtet ? -

nəyə baxmayaraq? Trotz welchen Umstandes? - hansı vəziyyətə baxmayaraq? suallarına
cavab verir və baş cümləyə obwohl, obschon, obgleich - baxmayaraq və s. bağlanır. Budaq
cümlədə baş cümlə ilə təzad yaradan, məntiqə uyğun olmayan hərəkət olur. Baş cümlədən
əvvəl və sonra gələ bilər.

Sie besucht die Schule, obwohl sie krank ist.

- O dərsə gedir, baxmayaraq ki, o xəstədir.

Alman dilində budaq cümlələr ilə verilən fikirlər, tabesiz mürəkkəb cümlə və bəzi sözönləri ilə
də verilə bilər.
Məsələn: Səbəb budaq cümləsi ilə bildirilən fikir denn –çünki bağlayıcısı, wegen –görə sözönü
və darum, deswegen, daher – ona görə əvəzlik zərfliyi vasitəsi ilə də verilə bilər.

Ich habe die Hausaufgaben nicht gemacht. - Mən ev tapşırığını etmədim.

Ich hatte viel zu tun. – Mənim işim çox idi.

Ich habe die Hausaufgaben nicht gemacht, weil ich viel zu tun hatte.
Ich habe die Hausaufgaben nicht gemacht, denn ich hatte viel zu tun.
Ich habe wegen viel Arbeit die Hausaufgaben nicht gemacht.

Gözlənilən nəticə
Ich hatte viel zu tun, darum habe ich die Hausaufgaben nicht gemacht.

Güzəşt budaq cümləsi ilə bildirilən fikir (gözlənilməyən nəticə) trotz - baxmayaraq sözönü,
aber – ancaq bağlayıcısı və trotzdem – bununla belə, buna baxmayaraq əvəzlik zərfliyi
vasitəsi ilə də verilə bilər.

Ich habe die Hausaufgaben gemacht, obwohl ich viel zu tun hatte.
Ich habe trotz viel Arbeit die Hausaufgaben gemacht.

Ich hatte viel zu tun, aber ich habe die Hausaufgaben gemacht.
Ich hatte viel zu tun, trotzdem habe ich die Hausaufgaben gemacht.

97
Çalışma 1.
Cümlələri əvvəl obwohl sonra trotzdem və aber ilə birləşdirin.

1. Die Arbeit ist schwer. Sie muss sie machen.

İş çətindir. O onu etməlidir.
2. Das Studium ist nicht leicht. Es macht uns Spaβ.
Təhsil asan deyil. O bizə ləzzət edir.
3. Es ist kalt. Ich gehe draußen.
Soyuqdur. Mən çölə gedirəm.
4. Ich habe viel zu tun. Ich möchte ins Kino gehen.
Mənim işim çoxdur. Mən kinoya getmək istəyirəm.
5. Alle bleiben im Hörsaal. Es hat schon geläutet.
Hamı mühazirə zalında qalır. Zəng artıq çalınıb.
6. Sie hat sich erkältet. Das Wetter war warm.
O soyuqlayıb. Hava isti idi.

Təyin budaq cümləsi

Təyin budaq cümləsi (Der Attributsatz)- welche, welcher, welches?, (hansı?), was für
ein/eine? (necə?) sualına cavab verir, nisbi əvəzliklərlə və sual sözləri ilə baş cümləyə
birləşir.
Təyin budaq cümləsi ya aid olduğu isimdən sonra ya da baş cümlədən sonra gəlir.

Ich habe den Lehrer gesehen, der seit gestern in unserer Schule unterrichtet.
Mən dünəndən bizim məktəbdə dərs keçən müəllimi (hansı) gördüm.

Budaq cümlədə der nisbi əvəzlikdir və baş cümlədə Lehrer sözün budaq cümlədə əvəz edir.
Nisbi əvəzliklər baş cümlədə əvəz etdikləri isimin cinsi və kəmiyyəti ilə eyni olur. Amma fərqli
halda və sözönləri ilə işlənə bilər.

Ich habe den Lehrer gesehen, den ich gestern begrüßt habe.
Mən dünən salamladığım müəllimi gördüm.
Ich habe den Lehrer gesehen, mit dem wir gestern gesprochen haben.
Mən dünən danışdığımız müəllimi gördüm.

Nisbi əvəzliklərin hallanması

Kişi cins Qadın cins Orta cins Cəm

Nom. der/welcher die / welche das / welches die / welche
Akk. den / welchen die / welche das / welches die / welche
Dat. dem / welchem der / welcher dem / welchem denen / welchen
Gen. dessen deren dessen deren

welcher, welches , welche əsasən nisbi əvəzliklə artikl eyni olduqda işlənir.

98
Çalışma 1.
Təyin əvəzliklərini əlavə edin

Misal:
Bakı Xəzər dənizinin sahilində yerləşən şəhərdir.
1. Cümləni - hansı ki – sözü olan cümləyə çevirik.
- Şəhər, hansı ki Xəzər dənizinin sahilindədir, Bakıdır.
2. Hansı ki – şəhər sözünü növbəti cümlədə əvəz edib. Hansı ki – sözünə burada Alman dilində nisbi
əvəzliklər uyğun gəlir. Hansı ki – sözünün əvəz etdiyi ismin cinsinə və kəmiyyətinə uyğun nisbi
əvəzlik götürürük. Die Stadt – nisbi əvəzlik – die.
3. Nisbi əvəzliyi hallandırırıq. Hansı ki – adlıq haldadır. Nisbi əvəzlik qadın cinsi adlıq hal üçün - die.
4. Nisbi əvəzliyi cümləyə əlavə edirik.

- Die Stadt, die am Kaspischen Meer liegt, ist Baku.

1. Die Stadt, .................... am Kaspischen Meer liegt, ist Baku.

- Bakı Xəzər dənizinin sahilində yerləşən şəhərdir.
2. Der Kuchen, .................... meine Mutter gebacken hat, schmeckt sehr gut.
- Mənim anamın bişirdiyi piroq çox dadlıdır.
3. Wir wohnen im Studentenheim,............... nicht weit von der Universität liegt.
- Biz universitetin yaxınlığında yerləşən yataqxanada qalırıq.
4. Sie besuchen das Museum, .................. in aller Welt berühmt ist.
- Onlar bütün dünyada məşhur muzeyə baş çəkirlər.

Çalışma 2.
Təyin budaq cümləsi düzəldin.

1. Ich höre oft Musik. Sie macht mir Spaβ.

Mən tez –tez musiqiyə qulaq asıram. O (musiqi) mənə ləzzət eləyir.
…………………………………………………………………………

2. Ich spreche mit einem Mann. Der Mann arbeitet an der Universität.
Mən kişi ilə söhbət edirəm. Kişi universitetdə işləyir.
…………………………………………………………………………

3. Ich lerne heute Regeln. Der Lehrer hat die Regeln gestern erklärt.
Mən bu gün qaydaları öyrənirəm. Müəllim qaydaları dünən izah etdi.
…………………………………………………………………………

4. Ich kaufe einen Computer. Der Verkäufer hat den Computer empfohlen.
Mən kompüter alıram. Satıcı kompüteri məsləhət gördü.
…………………………………………………………………………

Zaman budaq cümləsi (der Temporalsatz)

Zaman budaq cümləsi (der Temporalsatz) -wann? (nə vaxt?) wie oft? (necə tez- tez?)
wie lange? (nə müddətə?) sualına cavab verir və als - anda, əndə, wenn - anda, əndə,
nachdem - sonra, sobald - elə ki, bevor -əvvəl, seitdem, seit-bəri, während - vaxtı,
solange - nə qədər ki, ehe, bis - qədər bağlayıcıları ilə baş cümləyə bağlanır. Biz yalnız
als- anda, əndə, wenn - anda, əndə bağlayıcıları ilə birləşən zaman budaq cümlələrinə
baxacayıq.

99
Als- anda, əndə

Als -bağlayıcısı keçmişdə yalnız bir dəfə baş vermiş hadisəni bilidirmək üçün istifadə edilir.

Als ich Student war, studierte ich sehr gut.- Mən tələbə olanda, yaxşı oxuyurdum.

Wenn - anda, əndə

1. Keçmiş, gələcək və indiki zamanda təkrarən baş verən hadisələri (bu zaman baş
cümlədəadətən immer – həmişə, jedesmal – hər dəfə sözləri işlənir):

Wenn ich Ferien habe, lerne ich Deutsch- Tətilim olanda, mən almanca öyrənirəm.

2. Gələcək zamanda bir dəfə baş vermiş hadisəni bildirmək üçün istifadə edilir.

Wenn ich morgen Zeit habe, besuche ich dich- Sabah vaxtım olanda, sənə baş çəkəcəm.

Çalışma 1
Als yoxsa Wenn

1. Ich war 17 Jahre alt, ..................... ich an der Universität studierte.

- Mən universitetdə oxuyanda, 17 yaşım var idi.
2.Er ist immer nervös, ..................... er in der Prüfung antwortet.
- O həmişə imtahanda cavab verəndə gərigin olur.
3 ..................... er ging, nahm er von allen Abschied.
- O gedəndə hamıdan sağollaşdı.
4. Ich ging immer im Sommer baden, ................... das Wetter schön war.
- Hava yaxşı olanda yayda mən həmişə çimməyə gedirəm.
5. …….. ich in meiner Freizeit Bücher lese, hört mein Bruder Musik.
- Mən boş vaxtımda kitab oxuyanda, mənim qardaşım musiqiyə qulaq asır.
6. Wir spielten Fuβball, .................... es dunkel war.
- Qaranlıq olanda biz futbol oynayırdıq.
7. ……..immer das Wetter gut ist, gehen wir in den Park spazieren.
- Həmişə hava yaxşı olanda biz parka gəzməyə gedirik.
8 .……..er Sport treibt, fühlt er sich viel besser.
- İdman edəndə o özünü yaxşı hiss edir.
9. …….sie uns einen Brief schickten, waren wir schon in Deutschland.
- Onlar bizə məktub göndərəndə, biz artıq Almaniyada idik.
10. …… er frei hat, spielt er Tennis nach der Arbeit.
- Boş olanda o işdən sonra tennis oynayır.

Məqsəd budaq cümləsi (der Finalsatz)

Məqsəd budaq cümləsi (der Finalsatz) - warum? (nə üçün?), zu welchem Zweck? (nə
məqsədlə?) sualına cavab verir və damit (üçün), dass (ondan ötrü) bağlayıcısı ilə baş
cümləyə bağlanır. Məqsəd budaq cümləsində baş və budaq cümələsində hərəkəti ayrı- ayrı
şəxslər icra edir.

100
Der Lehrer erklärt die Regeln, damit die Studenten die Aufgaben machen können.

Müəllim qaydanı başa salır ki, tələbələr tapşırıqları edə bilsinlər.

Məqsəd um.. zu… infinitiv (məsdər) qurpu ilə də ifadə oluna bilər. Bu zaman baş cümlədə və
budaq cümlədə hərəkəti icra edən şəxslər eyni olur.

İch gehe in den Supermarkt, um Brot zu kaufen.-

Mən supermarketə gedirəm ki, bir çörək alım. – yaxud – Supermarketə çörək almağa gedirəm.

Çalışma 1.
Cümlələri Alman dilinə tərcümə edin:
Misal
Mən Alman dilini iş tapmaq üçün öyrənirəm.

Hərəkət müxtəlif şəxslər tərəfindən icra olunursa məqsəd budaq cümləsindən istifadə
olunur.
Hərəkət bir nəfər tərəfindən icra olunursa - um ……zu - məsdər qrup istifadə olunur.
1. Bu zaman hərəkət yazılır.
- İch lerne Deutsch – Mən Alman dili öyrənirəm.
2. Hərəkətin məqsədi hərəkəti bildirən cümlədən(yuxarıdakı cümlədən) vergül ilə ayrılır
3. Məqsəd bildirən cümlə –um- ilə başlayır
4. Məqsəd bildirən cümlədə məsdər sonda gəlir və həmişə qarşısında - zu – olur.
- İch lerne Deutsch, um die Arbeit zu finden.
Mən Alman dilini iş tapmaq üçün öyrənirəm.

1. Mən Alman dilini iş tapmaq üçün öyrənirəm.

2. Müəllim Alman dili öyrədir ki, tələbələri Almaniyada işləyə bilsinlər.
3. Mən yaşamaq üçün Frankfurta gedirəm.
4. Mən müştərilərin razı qalması üçün təzə məhsullar satıram.
5. Rauf daha çox maaş almaq üçün iş axtarır.
6. Montyor işçilərin sənədləri çap edə bilməsi üçün printeri təmir edir.

101
 Danışıq və yazı çalışmaları

Mövzu 1.

Özünüz haqqında – über sich selbst

Özünü təqdim etmək – sich vorstellen.
A1

İfadələr:

Salam - Hallo !
Sabahınız xeyir - Guten Morgen !
Salam, günortanız xeyir - Guten Tag !
Axşamınız xeyir - Guten Abend !
Gecəniz xeyrə qalsın! - Gute Nacht!
Görüşənədək (qısa müddətə ayrılanda, məsələn 10 – 15 dəqiqə) - Bis gleich !
Görüşənədək (bir az daha artıq müddətə ayrılanda, məsələn 1 – 2 saat) - Bis später !
Görüşənədək (daha artıq müddətə ayrılanda, məsələn 1 – 2 gün) - Bis bald !
Əlvida, görüşənədək -Auf Wiedersehen !
Yenidən danışana qədər ( telefonla) - Auf Wiederhören!
Hələlik -Tschüss !

Dialoq 1.
Cədvəldəki sözlərdən istifadə edərək dialoqu tamamlayın

ad Anna Rauf Name Anna Rauf

yaş 38 47 Alter 38 47
peşə Fizik İnformatikaçı Beruf Physikerin İnformatiker
hobbiləri bişirmək rəqs etmək Hobbys kochen tanzen
yaşadığı yer Berlin Bakı Wohnort Berlin Baku
ailə vəziyyəti subay evli Familienstand ledig verheiratet
iş yeri Pfizer firmasında IBM firmasında Arbeitsort Bei Firma Pfizer Bei Firma IBM
ölkə Almaniya Azərbaycan Land Deutschland Aserbaidschan
dillər İngilis Fransız Sprachen Englisch Französisch
telefon 049295869 07059873 Telefon 049295869 07059873
uşaqlar - 2 Kinder - 2

Anna: Guten Morgen, wie geht es Ihnen?

Anna: Sabahınız xeyir, necəsiz?
Rauf: Guten Morgen, danke gut und Ihnen?
Rauf: Sabahınız xeyir, təşəkkür edirəm yaxşı, Siz?
Anna: Auch gut, danke. Wie heißen Sie?
Anna: Həmçinin yaxşı, təşəkkür edirəm. Sizin adınız nədir?
Rauf: Ich heiße .......... Wie heißen Sie?
Rauf: Mənim adım Raufdur. Sizin adınız nədir?
Anna: Mein Name ist .......... Woher kommen Sie?
Anna: Mənim adım Annadır. Siz haralısız?
Rauf: Ich komme aus .........., und Sie?
Rauf: Mən Azərbaycandanam, bəs Siz?

102
Anna: Ich komme aus ........... Wo wohnen Sie?
Anna: Mən Almaniyadanam. Harada yaşayırsız?
Rauf: Ich wohne in ........... Wo wohnen Sie?
Rauf: Mən Bakıda yaşayıram. Siz harada yaşayırsız?
Anna: Ich wohne in ........... Wie alt sind Sie?
Anna: Mən Berlində yaşayıram. Sizin neçə yaşınız var?
Rauf: Ich bin .......... Jahre alt. Und Sie?
Rauf: Mənim 47 yaşım var. Bəs Sizin?
Anna: Ich bin .......... Jahre alt. Als was arbeiten Sie?
Anna: Mənim 38 yaşım var? Siz nə işləyirsiz?
Rauf: Ich arbeite als .......... bei .......... in ........... Was sind Sie von Beruf?
Rauf: Mən Bakıda İBM şirkətində informatikaçı işləyirəm. Sizin peşəniz nədir?
Anna: Ich arbeite als .......... bei Firma .......... in ........... Sind Sie verheiratet?
Anna: Mən Berlində Pfizer firmasında fizik işləyirəm. Siz evlisiz?
Rauf: Ja und ich habe .......... Kinder und Sie?
Rauf: Bəli və mənim iki uşağım var, bəs Sizin?
Anna: Nein, ich bin .......... Welche Sprachen sprechen Sie?
Anna: Xeyr, mən subayam. Hansı dillərdə danışırsız?
Rauf: Ich spreche .......... und Sie?
Rauf: Mən Fransız dilində danışıram, bəs Siz?
Anna: Ich spreche ........... Haben Sie Hobbys?
Anna: Mən Ingilis dilində danışıram. Sizin hobbiniz var?
Rauf: Mein Hobby ist ........... Welche Hobbys haben Sie?
Rauf: Mənim hobbim rəqs etməkdir. Sizin hansı hobbiləriniz var?
Anna: Mein Hobby ist ........... Wie ist Ihre Telefonnummer?
Anna: Mənim hobbim bişirməkdir. Sizin telefon nömrəniz neçədir?
Rauf: Meine Telefonnummer ist .......... und Ihre?
Rauf: Mənim telefon nömrəm 07059873 – dir, bəs Sizin?
Anna: Meine Telefonnummer ist ...........
Anna: Mənim telefon nömrəm 049295869 - dir.
Rauf: Danke, bis später
Rauf: Təşəkkür edirəm, hələlik.
Anna: Auf Wiedersehen.
Anna: Görüşənədək

103
Özünüz haqqında məlumatı boş yerlərə əlavə edin və öyrənin:

1. Wie heißen Sie? 1. Sizin adınız nədir?

- Ich heiße ...........
2. Wie ist Ihr Vorname?
- Mein Vorname ist .........
3. Wie ist Ihr Familienname?
- Mein Familienname ist .......
4. Wie alt sind Sie?
- Ich bin ........ Jahre alt.
5. Woher kommen Sie?
- Ich komme aus Aserbaidschan.
6. Wo wohnen Sie?
- Ich wohne in ........
7. Was sind Sie von Beruf?
- Ich bin .......
8. Welche Sprachen sprechen Sie?
Meine Muttersprache ist
Aserbaidschanisch. Ich spreche auch ........
9. Können sie bitte İhren Namen (der
Familienname, das Heimatland, die
Heimatstadt, die Muttersprache, der
Beruf) buchstabieren?
- Ja, ich buchstabiere:……….
10. Wie ist Ihre Telefonnummer?
- Meine Telefonnummer ist ……
11. Welche Hobbys haben Sie?
- Mein Hobby ist……
- Meine Hobbys sind……
- Mənim adım .............
2. Sizin adınız nədir?
- Mənim adım ..........
3. Sizin familyanız nədir?
- Mənim familiyam .........
4. Sizin neçə yaşınız var?
- Mənim ........... yaşım var.
5. Haralısınız?
- Mən Azərbaycandanam.
6. Harada yaşayırsınız?
- Mən...........yaşayıram.
7. Peşəniz nədir?
- Mən .......
8. Hansı dillərdə danışırsınız?
- Mənim ana dilim Azərbaycan dilidir. Mən
həmçinin………... dillərində də danışıram.
9. Adınızı ( familiya, doğma ölkə,
doğma şəhər, ana dili, peşə )
zəhmət olmasa hərifləyə bilərsiz?
- Bəli, mən hərifləyirəm: ……………..
10. Telefon nömrəniz necədir?
- Mənim telefon nömrəm ....
11. Sizin hansı hobbiləriniz var?
- Mənim hobbim .....
- Mənim hobbilərim .....

A2

Dialoq 2.
Dialoqu Azərbaycan dilinə tərcümə edin:

Anna: Erzählen Sie bitte ein bisschen über sich selbst. Was ist Ihr bester Charakter?
Rauf: Ich bin fleißig, kreativ und hilfsbereit. Welche Eigenschaften hassen und lieben Sie in Menschen?
Anna: Ich mag in Menschen die Eigenschaften wie: Bescheidenheit und Mut. Wann war Ihr bester Tag
bis jetzt?
Rauf: Im August 2007 bin ich an der Universität aufgenommen. Das war mein bester Tag. Leben Sie
gesund?
Anna: Nicht ganz. Ich bin Studentin, deswegen esse ich viel Fast – Food. Und sie?
Rauf: Ich mache viel Sport und mag Gemüse und Obst. Benutzen Sie täglich viele elektronische Geräte?
Anna: Nein. Ich denke, Sie sind schädlich für Gesundheit. Ich benutze nur mein Handy.
Rauf: Ich finde es genauso. Aber ich muss viele elektronische Geräte täglich nutzen, denn meine Arbeit
verlangt es. Was war Ihr schönstes Geburtstagsgeschenk?
Anna: Ich habe Geburtstag am 18. Februar. Mein schönstes Geburtstagsgeschenk war ein Fahrrad.
Wie viel Geld geben Sie jeden Monat aus?
Rauf : Ich verdiene im Monat ungefähr 1000 Manat. Ich gebe jeden Monat 100 Manat für die Energie
und Heizung, 200 Manat für die die Nahrung und die Lebensmittel, 100 Manat für den Verkehr, 200
Manat für die Freizeitaktivitäten, 100 Manat für die Kleidung und Schuhe aus. Es bleibt nur 300
Manat. Dieses Geld spare ich.

104
Anna: Ich gebe nicht viel Geld aus. Ich gebe 200 Manat pro Monat für die Miete, 100 Manat für das
Essen, 100 Manat für die Kleidung und 100 Manat für die Bücher. Welche drei Dinge möchten Sie in
Zukunft machen?
Rauf: Ich möchte in Deutschland arbeiten. Ich möchte ein Automuseum in Deutschland besuchen. Ich
möchte meine eigene Firma öffnen. In welches Land möchten Sie noch reisen?
Anna: Ich war noch nicht in Tunesien. Waren Sie schon einmal in Tunesien?
Rauf: Nein, ich war noch nicht. Mögen Sie einen Scherz erzählen oder hören?
Anna: Ich kenne nicht viele Scherze, deswegen mag ich mehr hören. Wo verbringen Sie gern Ihre Zeit?
Rauf: Ich verbringe meine Zeit gern zu Hause mit meiner Familie. Was ist Ihre schlechte
Angewohnheit?
Anna: Ich rauche viel. Danke für das Gespräch. Es war nett, Sie kennenzulernen.
Rauf: Ich danke Ihnen.

Sualları tam cümlələrlə cavablandırın:

Was ist Ihr bester Charakter?

- Ən yaxşı xarakteriniz nədir?
Welche Eigenschaften hassen und lieben Sie in Menschen?
- İnsanlarda hansı xüsusiyyətlərə nifrət edir və sevirsiz?
Wann war Ihr bester Tag bis jetzt?
- Bu günə qədər ən yaxşı gününüz nə vaxt olub?
Leben Sie gesund? Was essen und trinken Sie täglich?
- Sağlam yaşayırsız? Hər gün nə yeyir və içirsiz?
Benutzen Sie täglich viele elektronische Geräte? Welche und warum?
- Gündəlik çoxlu elektronik cihaz istifadə edirsiz? Hansılarını və nə üçün?
Was war İhr schönstes Geburtstagsgeschenk?
- Sizin ən gözəl ad günü hədiyyəniz nə olub?
Wie viel Geld geben Sie Jeden Monat aus und wofür?
- Hər ay nə qədər pul və nəyə xərcləyirsiz?
Welche drei Dinge möchten Sie in Zukunft machen?
- Hansı üç şeyi gələcəkdə etmək istəyirsiz?
In welches Land möchten Sie noch reisen? Und warum?
- Hansı ölkəyə səyahət etmək istəyirsiz? Və nə üçün?
Mögen Sie einen Scherz erzählen oder hören? Erzählen Sie einen Scherz auf Deutsch.
- Zarafat deməyəi yoxsa qulaq asmağı xoşlayırsız. Alman dilində bir zarafat danışın.
Wo und wie verbringen Sie gern Ihre Zeit?
- Vaxtınız harada və necə keçirməyi xoşlayırsız?
Was ist Ihre schlechteste Angewohnheit?
- Sizin ən pis vərdişiniz nədir?

105
 Mövzu 2.

Dillər və ölkələr - Sprachen und Länder

Ifadələr:

Necəsiz? –Wie geht es Ihnen?

Yaxşıyam, sağ olun – Es geht mir gut, danke
Çox sağ olun - Vielen Dank
Təşəkkür edirəm -Danke schön!
Çox sağ olun - Danke vielmals!
Təşəkkür edirəm - Danke!
Buyrun - Bitte sehr!
Bəli – Ja
Xeyr - Nein
Deməli belə!, belə - Ach so!
Sizin vaxtınız var? - Haben Sie Zeit für mich?
Qulaq as ! - Hör mal!
Hələ tələsmə - Jetzt mal halblang!
Əla! - Klasse!
Möhkəm dayan ! - Kopf hoch!

A1.
Mətnləri Alman dilinə tərcümə edin.

Name Anna Peter Ahmed Martha

Land Russland England Türkei Deutschland
Stadt Moskau London Ankara Berlin
Sprache Russisch Englisch Türkisch Deutsch
Nationalität Russin Engländer Türke Deutsche

Bu Annadır - Das ist Anna.

O Russiyadandır. - Sie kommt aus Russland.
O Moskvada yaşayır. – Sie wohnt in Moskau.
Russiyada Rus dilində danışırlar. - In Russland spricht man Russisch.
Onun milliyəti Russdur. - Ihre Nationalität ist Russin.

Bu Peterdir. -
O İngiltərədəndir. -
O Londonda yaşayır. -
İngiltərədə İngilis dilində danışırlar. - .
Onun milliyəti İngilisdir. -

Bu Əhməddir. -
O Türkiyədəndir. - (aus der Türkei)
O Ankarada yaşayır. -
Türkiyədə Türk dilində danışırlar. - . (İn der Türkei)
Onun milliyəti Türkdür. -

Bu Martadır. -
O Almaniyadandır. -

106
O Berlində yaşayır. -
Almaniyada Alman dilində danışırlar. - .
Onun milliyəti Almandır. -

Mənim adım ......

Mən Azərbaycandanam.
Mən ....... yaşayıram.
Azərbaycanda Azərbaycan dilində danışırlar.
Mənim milliyyətim Azərbaycanlıdır.

A2
Cədvəldəki sözlərdən istifadə edərk mətnləri tamamlayın və tərcümə edin:

das Territorium ərazi das Theater - teatr

das Volk xalq das Museum -seen muzey
der Einwohner sakin die Ausstellung - en sərgi
der Staat ' dövlət die Galerie -n qalereya
die Bevölkerung əhali der Zoo zoopark
die Grenze sərhəd der Zirkus zirk
die Hauptstadt paytaxt das Restaurant -s restoran
die Nation paytaxt der Park -s park
die Nationalität milliyyət das Hotel -s otel
die Stadt - Städte şəhər die Sehenswürdigkeit -en görməli yerlər
das Land ölkə das Kino-s kino
das Meer dəniz der Zug qatar
der Nord şimal die Welt dünya
der Süd cənub die Demokratie demokratiya
der Ost şərq die Republik respublika
der West qərb die Stattssprache dövlət dili
die Halbinsel yarımada die Religion din
der Rajon -s rayon das Staatsoberhaupt dövlət başçısı
das Erdöl neft der Präsident prezident
die Oper opera das Kunstwerk incəsənət əsəri
die U-Bahn metro der Bahnhof vağzal
der Flughafen aeroport die Universität -en universitet

Azərbaycan
Azərbaycan Asiyada qafqaz ölkəsidir. Azərbaycanın şimalda Russiya və Gürcüstan, cənubda İran və
qərbdə Türkiyə və Ermənistan ilə sərhəddi var. Şərqdə Azərbaycan Xəzər dənizi ilə həmsərhəddir.
Azərbaycanının ərazisi 86.600 km² - dir və əhalisi 10 milyondur. Azərbaycan demokratik
respublikadır. Dövlət başçısı prezident İlham Əliyevdir. Dövlət dili Azərbaycan dili və milliyət
Azərbaycanlıdır.
Əsas din islamdır. Paytaxt Bakıdır. Azərbaycanın digər böyük şəhərləri Naxçıvan, Sumqayıt, Gəncə və
Lənkərandır. Azərbaycanda həmçinin 59 rayon var.

107
 Aserbaidschan

Aserbaidschan ist ein kaukasisches .......................... in Asien. Aserbaidschan hat Grenze im

………….. mit Russland und mit Georgien, im …..……. mit Iran und im ................................ mit der Türkei
und Armenien. Im …..…… grenzt Aserbaidschan an das Kaspische Meer.
…………… von Aserbaidschan ist 86.600 km². ...........................................von Aserbaidschan ist 10,0
Millionen. Aserbaidschan ist eine demokratische ……………. …………… ist ………….Ilham Älijew.
……………. ist Aserbaidschanisch und ............................. ist Aserbaidschaner / Aserbaidschanerin.
Die Haupt...............................ist Islam. Die …….…… ist Baku . Die anderen größten Städte von
Aserbaidschan sind Nachitschewan, Sumgait, Gandscha und Lankaran. Aserbaidschan hat auch 59
………….

Bakı
Azərbaycanın paytaxtı Bakıdır. Bakı Abşeron yarmadasında yerləşir. Bakıda 2,3 milyon insan
yaşayır. Bakıda çoxlu neft ehtiyatı var. Bakıda çoxlu restoranlar, parklar, muzeylər, teatrlar və otellər
var.
Ən məşhur görməli yerlər Qız qalası, Şirvanşahlar sarayı və Atəşgah məbədidir. Azərbaycanın ən
böyük muzeyi Bakıda Azərbaycan Milli İncəsənət muzeydir.
Ən böyük universitetlər Bakıda yerləşir və belə adlanırlar: Bakı Dövlət universiteti, Azərbaycan Tibb
universiteti və Azərbaycan Texniki universiteti.

Baku

Die Hauptstadt von Aserbaidschan ist Baku. Baku liegt auf der........................... Abscheron. In
Baku leben 2,3 Millionen ……….. Es gibt in Baku viele Reserven von ………….
Es gibt in Baku viele ………, ……………, …………., …………… und ………….
Die berühmtesten .......................................sind der Jungfrauenturm, der Palast der Schirwanschahs und
der Feuertempel Ateschgah. Das größte …………… Aserbaidschans ist das Nationale Kunstmuseum
von Aserbaidschan in Baku.
Die größten ................................ liegen in Baku und heißen: die Staatliche Universität Baku, die
Aserbaidschanische Medizinische Universität und die Technische Universität Baku.

E- Mail Alman dilinə tərcümə edin

Əziz Anna,

mən indi İtaliyada, Romadayam. Mən şəhərin mərkəzində dostumun yanında qalıram.
Roma şəhəri çox gözəldir. Şəhərdə çoxlu kilsələr və paltar mağazaları var. Baxmayaraq ki yazdır,
hava istidir. Biz hər gün şəhərdə gəzirik. Baxmayaraq ki mən İngilis dilini bilirəm, həmişə şəhərdə
dostumla gəzirəm. Dünən biz restoranda İtaliyan pizzası yedik. Baxmayaraq ki mənim kifayət qədər
pulum var dostum mənə ödəməyə icazə vermir.
Mən Romada bir həftə qalacam, sonra Parisə getmək istəyirəm.
Sənin məzuniyyətin nə vaxtdır?
Məzuniyyətdə hara getmək istəyirsən?
Tezliklə yaz

Salamlar
Rauf

108
 Mövzu 3.

Mənim ailəm - Meine Familie

İfadələr:
Uğurlar! - Toi, toi, toi!
Afərin! - Toll gemacht!
Ailə qurmaq - eine Familie gründen

die Verwandten qohumlar der Cousin əmi, dayı, bibi, xala oğlu
die Eltern valideynlər der Cousine əmi, dayı, bibi, xala qızı
der Vater ata der Neffe qardaş, bacı oğlu
die Mutter ana die Nichte qardaşı, bacı qızı
der Bruder qardaş die Ehefrau xanım
die Schwester bacı der Ehemann ər
der Sohn oğul der Schwiegervater qaynata
die Tochter qızı die Schwiegermutter qaynana
der Großvater/ Opa baba die Schwiegertochter gəlin
die Großmutter/ Oma nənə der Schwiegersohn kürəkən
die Tante xala, bibi der Schwager bacının həyat yoldaşı
der Onkel əmi, dayı die Schwägerin qardaşın həyat yoldaşı

A1

Aşağıdakı Karl haqqında misaldan istifadə edərək Klara və Anna haqqında yazın.
Familie Müller - Müllerlər ailəsi

Name Karl Müller Klara Müller Anna Müller

- ad (der Vater) (die Mutter) (die Tochter)
Alter 58 57 27
-yaş
Beruf Architekt Ärztin Kellnerin
– peşə - memar – həkim - ofisiant
Hobbys Fußball spielen Kitab oxumaq Gymnastik
-hobbilər -futbol oynamaq - Bücher lesen - gimnastika
Wohnort Berlin Berlin München
– yaşadığı yer
Familienstand verheiratet verheiratet ledig
–ailə vəziyyəti - evli - evli - subay
Arbeitsort bei Frima - Schönes Wohnen in der Klinik im Restaurant “ Berlin”
–iş yeri Schönes Wohnen - firmasında - klinikada - Berlin restoranında

Das ist Familie Müller. Bu Müllerlər ailəsidir.

Familie Müller ist klein. Müllerlər ailəsi kiçikdir.
Sie besteht aus 3 Personen: O 3 nəfərdən ibarətdir:
Vater, Mutter, Tochter Ata, ana , qızı
Der Vater heißt Karl. Atanın adı Karldır.
Er ist mit Klara verheiratet. O Klara ilə evlidir.
Anna ist die Tochter von Karl und Klara. Anna Karl və Klaranın qızıdır.
Karl ist 58 Jahre alt. Karlın 58 yaşı var.
Er arbeitet als Architekt bei Firma “ Schönes O “ Schönes Wohnen ” firmasına memar işləyir.
Wohnen ”.
Sein Hobby ist Fußball spielen. Onun hobbisi futbol oynamaqdır.
Er wohnt in Berlin. O Berlində yaşayır.

109
Ailəniz haqqında kiçik mətn yazın:

- İst İhre Familie groß oder klein?

- Ailəniz böyükdür yoxsa kiçik?
- Aus wie vielen Personen besteht Ihre Familie?
– Ailəniz neçə nəfərdən ibarətdir?
Schreiben Sie über jede Person aus Ihrer Familie:
Aillənizdən hər şəxs haqqında yazın:
- Wie heißt er/sie? - Onun adı nədir?
- Wie alt ist er /sie? – Onun neçə yaşı var?
- Wo arbeitet er /sie? - O harada işləyir?
- Was ist sein /ihr Beruf? – Onun peşəsi nədir?
- Welche Hobbys hat er/sie? - Onun hansı hobbiləri var?

A2

Mətni Alman dilinə tərcümə et:

Bizim ailə biznesi - Unser Familieunternehmen

Bizim bütün ailə otel biznesində işləyir. Otelin adı „ köhnə Bakı“ –dır. Atam otelin sahibidir. O otelin
əsasını 1996 – cı ildə qoymuşdur. Onun qaynanası və qaynatası otelin əsasının qoyulmasında ona
çox kömək etmişdilər. Onun qardaşı, yəni mənim əmim bu oteldə manager kimi işləyir. Onun digər
bacısı yəni mənim bibim oteldə aşbaz işləyir. Onun bacısının həyat yoldaşı, yəni bibimin əri oteldə
marketinq manageri işləyir. Mənim həyat yoldaşım oteldə mühasibdir.

bütün - ganz, alle

şirkət, firma – das Unternehmen
əsasını qoymaq –gründen
əsasını qoyma – die Gründung
deməli - also
mühasib – der Buchhalter, die Buchhalterin
biznes, mağaza – das Geschäft
sahib – der Besitzer, der Eigentümer

Qeyd. Burada bütün mənasında alle işləmir, çünki Alman dilində alle – hamı, bütün, viele – çoxlu,
beide – hər ikisi sözləri onlardan sonra gələn ismin cəmdə olmasını tələb edirlər. Məsələn: bütün
kitablar – alle Bücher

E- Maili Alman dilinə tərcümə edin:

Əziz Rauf,

necəsən? Hələ də iş axtarırsan?

Mənim atam şəhərin mərkəzində yerləşən ofisdə menecer işləyir. Mən atamla bu gün telefonla
danışdım. Təəssüf ki, onlar hal – hazırda mühasib axtarmırlar.
Amma mənim həmçinin mərkəzdə bir firmada işləyən dostum var. Mən indi ona yazacam və
soruşacam ki onlar mühasib axtarırlar, yoxsa yox.
Sənə uğurlar arzulayıram

Salamlar
Anna

110
 Mövzu 4.

Təhsil - das Studium

İfadələr:

Məktəbə getmək (məktəbdə oxumaq) – in die Schule gehen

İch gehe in die Schule. – Mən məktəbə gedirəm.
Sinifə getmək (sinifdə oxumaq) - in die Klasse gehen
İch gehe in die 3. Klasse. – Mən 3-cü sinifə gedirəm.
Təhsil almaq (yalnız univeristetdə) – studieren
İch studiere Medizin an der Universität.
- Mən universitetdə tibb təhsili alıram (tibb oxuyuram). Yaxud:
İch studiere Fach Medizin an der Universität - Mən universitetdə tibb fənni üzrə təhsili alıram.
Qiymət almaq – eine Note bekommen
İch bekomme eine Note 5 im Fach Geografie.
- Mən coğrafiya fənnindən 5 qiyməti alıram.
Peşə təhsili almaq – eine Ausbildung machen zu
İch mache eine Ausbildung an der Fachhochschule zum Verkäufer.
- Mən peşə məktəbində satıcı peşə təhsili alıram.
Mühazirə və seminara getmək - die Vorlesung, das Seminar besuchen
İch besuche Biologie Vorlesung. – Mən biologiya mühazirəsinə gedirəm.
Mühazirə demək – eine Vorlesung halten
Der Professor hält eine Vorlesung im Fach Biologie.
– Professor biologiya fənnindən mühazirə deyir.
İmtahan vermək – eine Prüfung ablegen
İch lege heute eine Prüfung im Fach Geografie ab. – Mən bu gün coğrafiya imtahanı verirəm.
İmtahandan keçmək – eine Prüfung bestehen
İch habe heute eine Prüfung im Fach Geografie mit der Note 5 bestanden.
- Mən bu gün coğrafiya imtahanından 5 qiyməti ilə keçdim.
İmtahandan kəsilmək – in einer Prüfung durchfallen
İch bin heute in/bei einer Prüfung im Fach Geografie durchgefallen.
- Mən bu gün coğrafiya imtahanından kəsildim.
Universitetə qəbul olmaq – an einer Universität aufgenommen werden
2008 wurde ich an einer Universität aufgenommen. – 2008 –də universitetə qəbul oldum.
Amma Alman dilində daha çox işlənən variantlar:
Ab 2008 habe ich an der Universität studiert. - 2008 – ci ildən universitetdə oxudum.
Yaxud:
2008 begann ich ein Studium an der Universität. – 2008 – ci ildə univeristetdə təhsilə başladım.
Təhsili bitirmək – ein Studium abschließen
2008 habe ich ein Studium mit Diplom abgeschlossen. – 2008 –ci ildə təhsili diplom ilə bitirdim.
Praktika etmək - ein Praktikum machen
2008 habe ich ein Praktikum gemacht. – 2008 – ci ildə praktika etdim.

die Schule -məktəb das Sekretariat - katiblik

der Fach - fənn, die Fächer – fənnlər die Verwaltung - rektoratlıq
die Klasse - sinif die Mensa – tələbə yeməkxanası
der Unterricht - dərs die Musik - musiqi
die Note - qiymət die Philosophie - fəlsəfə
der Lehrer – müəllim die Physik - fizika

111
 das Studium – təhsil (universitetdə)
die Ausbildung – peşə təhsili
der Proffesor - professor
die Vorlesung - mühazirə
das Seminar - seminar
das Semester - semestr
das Studienjahr – təhsil ili
das Praktikum - praktika
die Universität - universitet
die Hochschule - universitet
die Fachhochschule - peşə məktəbi
die Bibliothek - kitabxana
die Sporthalle – idman zalı
die Fakultät - fakultə
die Mathematik - riyaziyyat
die Informatik - informatika
die Chemie - kimya
die Malerei - rəssamlıq
die Wirtschaft - iqtisadiyyat
die Kunst - incəsənət
die Biologie - biologiya
die Geografie - coğrafiya
die Geschichte - tarix
der Sport - idman
das Ingenieurwesen - mühəndislik
der Jura - hüquq
die Medizin - tibb
die Journalistik - jurnalistika

Sadalama:
Mən universitetdə coğrafiya, biologiya və kimya fənnlərini öyrənmişəm.
1. İch habe an der Universität Fächer wie Geographie, Biologie und Chemie (coğrafiya,
biologiya və kimya kimi fənnləri – yerləri dəyişirik) studiert.
2. İch habe an der Universität folgende Fächer studiert (Mən universitetdə aşağıdakı fənnləri
öyrənmişəm):
Geographie, Biologie und Chemie
3. İch habe an der Universität Fächer studiert (Mən universitetdə fənnləri öyrənmişəm):
Geographie, Biologie und Chemie

A1.

Mətni Alman dilinə tərcümə edin.

həmişə - immer
hələ - noch
yaxud – oder
orada - dort
digər fəaliyyətləri hobbilər cədvəlində götürə bilərsiz

Mənim adım Aynurdur. Mən universitetdə fizika oxuyuram. Bizim universitet böyükdür. Orada
kitabxana, idman zalı və katiblik var. Kitabxanada biz kitab yaxud qəzet oxuyuruq. İdman zalında
futbol yaxud volleybol oynamaq olar. Mən həmçinin tələbə yeməkxanasında ucuz yemək yeyə
bilərəm.
Mənim bacım hələ məktəbə gedir. O 2 –ci sinifə gedir. O yaxşı oxuyur. O kimya fənindən həmişə 5
qiyməti alır.

A2

Mətni Alman dilinə tərcümə edin:

Mənim adım Raufdur. Mən Bakıda məktəbdə müəllim işləyirəm.

Mən pedoqoji universitetdə (an der Pädagogischer Universität) 2008 – ci ildən 2012 – ci ilə qədər
coğrafiya fənni üzrə təhsil almışam. Təhsil 4 il çəkdi.
Mühazirə və seminarlar saat 9:00 –da başlayırdı. Səhərlər biz mühazirə və seminarlara gedirdik.

112
Günortalar yoldaşlarımla birlikdə tələbə yeməkxanasında yemək yeyirdik. Dərslər saat 13: 00 da
bitirdi. Dərsdən sonra biz kitabxanaya gedir yaxud idman zalında futbol oyanyırdıq.
3 – cü təhsil ilində mən Bakıda bir məktəbdə praktika etdim. Praktika 3 ay çəkdi və çox maraqlı
keçdi.
Mənim universitetdə sevimli fənnim riyaziyyat idi. Professor bu fənndən həmişə maraqlı mühazirə
deyirdi. Semesterin sounda adətən 4 yaxud 5 fənndən imtahan verirdik. Mən bütün imtahanlardan
yaxşı qiymətlə keçirdim və təhsilimi yaxşı qiymətlərlə bitirdim.

Sualları cavablandırın və öyrənin:

- Wo und wann sind Sie zur Schule gegangen?

- Harada və nə vaxt məktəbə getmisiniz?
- Ich bin von ……. bis ........... in …… zur Schule gegangen.
- Mən …… dan/dən …….qədər ……. da/də məktəbə getmişəm.
- Wann hat die Schule angefangen und wann hat sie aufgehört?
- Məktəb nə vaxt başlayırdı və nə vaxt bitirdi?
- Die Schule hat um ......Uhr angefangen und um….. Uhr aufgehört.
- Məktəb saat …… da/də başlayır və …... da/də bitirdi.
- Was war Ihr Lieblingsfach in der Schule?
- Sizin məktəbdə sevimli fənniniz nə idi?
- Mein Lieblingsfach in der Schule war ……
- Mənim məktəbdə sevimli fənnim ….. idi.
- Wie viele Schüler waren in der Klasse?
- Sinifdə nə qədər şagird var idi?
- In der Klasse waren......... Schüler.
- Sinifdə ….. şagird var idi.
- Welche Noten haben Sie in der Schule bekommen?
- Məktəbdə hansı qiymətlər alırdınız?
- İch habe in der Schule Note ……bekommen.
- Məktəbdə …… qiyməti alırdım.
- Studieren Sie jetzt?
- İndi təhsil alırsınız?
- Ja/Nein
- Bəli/Xeyr
- Wo und was studieren Sie?
- Harada və nə təhsili alırsız?
- Ich studiere an der ………… Universität ……….
- Mən ……. universitetində ….. təhsili alıram.
- Wo und wann haben Sie studiert?
- Harada və nə vaxt təhsil almısınız?
- Ich habe an der …… Universität von ….. bis……. studiert.
- Mən …… universitetində …… dan/dən ……. qədər təhsil almışam.
- Was haben Sie an der Universität studiert?
- Universitetdə nə təhsili almısınız?
- Ich habe an der Universität ……. studiert.
- Mən universitetdə …… təhsili almışam.

113
 Mövzu 5.

İş – die Arbeit

İfadələr :

Bağışlayın – Entschuldigen Sie! / Verzeihung!

Xoş gəmisiniz – Herzlich Willkommen!
Əvvəlcədən çox sağ olun -Herzlichen Dank im Voraus
Əvvəlcədən təşəkkür edirəm - Im Voraus vielen Dank
Təzə nə var? - Was gibt es Neues?
(Tanış olmağımıza) şadam. – Es freut mich (Sie kennenzulernen)
Mən bir xahişim var - Ich habe mal eine Bitte
Dəyməz - Keine Ursache
Narahat olmayın - Machen Sie sich keine Sorgen
Uğurlar! - Viel Glück!
Vaxtı xoş keçirməyi arzulayanda istifadə olunur. - Viel Spaß!
Əlbəttə -Natürlich
Bir dəqiqə gözləyin. – Warten Sie einen Moment bitte/ Moment mal
Məmuniyyətlə – Gern
Aydındır. – Alles klar
Mən Sizə çox minnətdar olardım - Ich wäre Ihnen sehr dankbar
Bir şey xahiş edə bilərəm?- Könnte ich etwas bitten?
Tələsmək - eilig haben
Qərar vermək - eine Entscheidung treffen

Ofis avadanlıqları

das Telefon telefon das Regal rəf

die Lampe lampa der Drucker printer
der Computer kompüter der Stuhl stul
das Wörterbuch lüğət der Schreibtisch yazı stolu
das Buch kitab die Maus maus
der Bleistift karandaş die Brille eynək
der Kugelschreiber qələm der Bildschirm ekran
die Kaffeemaschine kofe aparatı das Kopiergerät surət çıxaran
das Faxgerät faks aparatı das Laptop laptop

Peşələr

der Architekt - memar der Kommissar - komisar der Polizist - polis

der Arzt - həkim
der Chemiker - kimyaçı
der Informatiker - informatikaçı
der Ingenieur - mühəndis
der Journalist - jurnalist
der Jurist - vəkil
der Kellner - ofisiant
der Maler - rəssam
der Mechaniker - mexanik
der Musiker - musiqiçi
der Philosoph - filosof
der Physiker - fizik
die Putzfrau - xadimə
der Lehrer - müəllim
die Krankenschwester - tibb bacısı
der Feuerwehrmann - yanğın söndürən
der Übersetzer - tərcüməçi
der Buchhalter - mühasib
der Sekretär - katib
der Manager - meneger
der Ökonom - iqtisadçı

114
Alman dilində fikir söyləmək:

İch denke, - Mən fikirləşirəm ki,

İch finde, - Mən hesab edirəm ki,
İch glaube, – Məncə,
Alman dilində bu cümlələrdən sonra budaq cümləsi yaxud adi sadə cümlə gələ bilər. Məsələn:
- İch glaube, der Computer ist dort. - Məncə kompüter oradadır.

A1.

Yeni iş yeri – der neue Arbeitsplatz

Dialoqu tərcümə edin:

Aynur : Guten Tag, mein Name ist Aynur. Wie heißen Sie?
Günel : Guten Tag, ich heiße Günel.
Aynur: Kommen Sie. Das ist Ihr Arbeitsplatz. Das sind Ihr Schreibtisch, Stuhl und Lampe. Prüfen Sie.
Funkioniert alles?
Günel: Was ist das?
Aynur: Das ist die Kaffeemaschine. Wir haben auch eine Cafeteria. Dort können sie zusammen mit
Kollegen Kaffee trinken.
Günel: Vielen Dank, Frau Aynur
Aynur: Möchten Sie die Kollegen kennenlernen? Das ist Rauf. Er ist Informatiker. Das ist Arzu. Sie
arbeitet hier als Sekretärin .
Günel : Hallo

Yuxarıdakı dialoqdan və ifadələrdən istifadə edərək dialoqu tamamlayın və öyrənin:

Anna : Salam, mənim adım Annadır, xoş gəmisiniz. Siz adınız nədir?
Sabina : Salam, mənim adım Sabinadır. Tanış olmağımıza şadam.
Anna: Gəlin. Bu Sizin iş yerinizdir. Bu Sizin telefon, kompüter, printer və faksınızdır. Zəhmət olmasa
yoxlayın. Hər şey işləyir?
Sabina: Aydındır. Bu nədir?
Anna: Bu kofe maşınıdır. Bizim həmçinin yeməkxana və kafeteriyamız var. Siz orada tək yaxud iş
yoldaşlarınızla birlikdə yemək yeyə və kofe içə bilərsiz.
Sabina. Təşəkkür edirəm.
Anna: İş yoldaşlarınızla tanış olmaq istəyirsiz.
Sabina: Bəli, məmuniyyətlə
Anna: Bu Karldır. O burada meneger kimi işləyir. Bu Martadır. O bizim mühasibdir.
Sabina: Şadam.
Anna : Uğurlar, hələlik
Sabina: Bağışlayın xanım Anna, məncə printer işləmir.
Anna: Bir dəqiqə gözləyin.
Sabina: Əlbəttə
Anna: Buyurun, indi printer işləyir.
Sabina: Təşəkkür edirəm.
Anna: Dəyməz, vaxtınızı xoş keçirməyi arzulayıram.

115
A2

Dialoqu tamamlayın və öyrənin:

Bei einem Vorstellungsgespräch mit Frau Müller

- Xanım Müller ilə təqdimat söhbətində

Frau Müller: Guten Tag, ich heiße Frau Müller. Stellen Sie sich bitte vor. Wie heißen Sie? (Salam,
mənim adım xanım Müllerdir. Zəhmət olmasa özünüzü təqdim edin?. Adınız nədir?)
İch: Guten Tag. Ich heiße ......... (Salam. Mənim adım .......)
Frau Müller: Wie alt sind Sie? (Neçə yaşınız var?)
İch: Ich bin ....... Jahre alt. (Mənim ..... yaşım var)
Frau Müller: Wo und wann sind sie geboren? (Harada və nə vaxt doğulmusunuz?)
İch: Ich bin am ....... in.......... geboren. ( Mən …… da/də …… da/də doğulmuşam.)
Frau Müller: Wo wohnen Sie jetzt ? Wie ist Ihre Adresse? (Indi harada yaşayırsız? Ünvanınız
necədir?)
İch: Meine Adresse ist: Stadt......, ...... Straße ……. (Mənim ünvanım: ....... şəhəri, ......... küçəsi ...)
Frau Müller: Arbeiten Sie jetzt? (İndi işləyirsiz?)
İch: Ja/Nein (Bəli/ xeyr)
Frau Müller: Wo und als was arbeiten Sie? (Harada və nə işləyirsiz?)
İch: Ich arbeite in/bei...... als ........ (Mən ....... da/də ...... kimi işləyirəm.)
Frau Müller: Wie lange arbeiten Sie schon dort? (Orada nə vaxtdan işləyirsiniz?)
İch: İch arbeite dort seit ....... (Mən orada ...... bəri işləyirəm).
Frau Müller: Wo und wie lange haben Sie noch bis jetzt gearbeitet? (Başqa indiyə qədər harada və
nə qədər işləmisiniz?)
İch: Ich habe von ….. bis ..... in/bei ....... gearbeitet. ( Mən ........ dan ...... qədər .........da/də işləmişəm.)
Frau Müller: Welche Sprachen sprechen Sie? (Hansı dillərdə danışırsız?)
İch: İch spreche ........, ......... ,............. ( Mən ......., ........ dillərində danışıram.)
Frau Müller: Welche Computerprogramme kennen Sie? (Hansı kompüterproqramını tanıyırsız?)
İch: İch kenne die Computerprogramme: ........, ......., ....... ( Mən ......, ......, ....... kompüter proqramlarını
tanıyıram.
Frau Müller: Sind Sie verheiratet? Haben Sie Kinder? (Evlisiniz? Uşaqlarınız var? )
İch: Nein, ich bin ledig. / Ja, und ich habe .... Kind/Kinder. (Xeyr, mən subayam / Bəli və .... uşağım
var)
Frau Müller: Welche Hobbys haben Sie? (Hansı hobbiləriniz var?)
İch: Mein Hobby ist ..., ...., .../ Meine Hobbys sind .., ..., ... (Mənim hobbim ...., ..., ... /Mənim hobbilərim
......)
Frau Müller: Ich danke Ihnen für die Angaben. (Məlumatlar üçün təşəkkür edirəm)
İch: Ich danke Ihnen auch. ( Məndə həmçinin Sizə təşəkkür edirəm)

Qeyd. Adlarla yaranan söz birləşmələrində Alman dilində Azərbaycan dilindən fərqli olaraq ad
ikinci yerdə gəlir.

Bakı şəhəri - die Stadt Baku

Berlin restoranı – das Restaurant Berlin

116
Tərcümeyi hal (CV) hazırlayın

Lebenslauf Tərcümeyi hal (CV)

Persönliche Daten Şəxsi məlumatlar

Name :............. Ad
Geburtsdatum :............ Doğum tarixi
Geburtsort :........... Doğum yeri
Familienstand :......... Ailə vəziyyəti
Telefonnummer :........... Telefon
E-Mail :............. E-Mail
Adresse :.......... Ünvan

Schulausbildung Məktəb təhsili

Grundschule von.... bis ..... İbtidai məktəb ... dan ... qədər
Mittelschule von.... bis ..... Orta məktəb ... dan ....qədər

Berufsausbildung/Studium Peşə təhsili / Təhsil

Von .... bis ... ... dan ......qədər

An der .............Universität ......... universitetində
Fach ......... .......... fənn

Berufliche Tätigkeit Peşə fəaliyyəti

Von .... bis .... ... dan ......qədər

In/ bei ....... ...... da/də
Als ....... ....... kimi

Sprachen: Dillər:
(sehr gut / gut/ Grundkenntnisse) (əla, yaxşı, əsas biliklər)

Englisch ....... İngilis

Deutsch ........ Alman
Russisch ....... Rus
Türkisch ........ Türk
Aserbaidschanisch : Muttersprache Azərbaycan: Ana dili

Computerkenntnisse Komputer bilikləri:

(sehr gut / gut/ Grundkenntnisse) (əla, yaxşı, əsas biliklər)

Windows office Windows office

Word ......... Word .........
Excel ....... Excel .......
Power Point ...... Power Point ......

Hobbys Hobbilər
……………………………………………

Datum …….. Unterschrift ………… Tarix…………. İmza…………..

117
 Mövzu 6

Asudə vaxt – die Freizeit

Alman dilində həftənin günləri

Alman dilində həftənin günləri kişi cinsində olur.

Die Arbeitstage İş günləri

Der Montag Bazar ertəsi
Der Dienstag Çərşənbə axşamı
Der Mittwoch Çərşənbə
Der Donnerstag Cümə axşamı
Der Freitag Cümə
Das Wochenende Həftə sonu
Der Sonnabend, der Samstag Şənbə
Der Sonntag Bazar

Bu gün cümə günüdür.

– Heute ist der Freitag.

Alman dilində günlərin (həmçinin həftənin günləri və həftə sonu) qarşısında da, də mənasında -
am –işlənir. Azərbaycan dilində həftənin günlərində bəzən –da, də- şəkilçiləri düşür. Həftənin
günün Alman dilində - am – sözönü ilə işlənib işlənmədiyini təyin etmək üçün həmin sözə
Azərbaycan dilində fikirimizdə -da,də şəkilçisi əlavə edirik. Cümlə Azərbaycan dilində mənasını
itirmirsə Alman dilində həftənin günü sözünün qarşısında – am- yazılmalıdır. Məsələn:

Cümə günü (cümə günündə) Alman dili dərsim var.

- Am Freitag habe ich Deutschunterricht.

Həftə sözününü qarşısında isə - da, də - mənasında - in – işlənir.

Həftədə bir dəfə futbol oynayıram.

- Einmal in der Woche spiele ich Fußball.

Cümlələri Alman dilinə təcümə et.

Bazar günü mən futbol oynayıram.

Həftə sonu mən Alman dili öyrənirəm.
Bu gün bazar günüdür.

118
 Hobbilər – Hobbys

Lesen Oxumaq
Zeitung (die), Romane (der), Gedichte (das), Qəzet, romanlar, şerlər, kitablar, ədəbiyyat
Bücher (das), Literatur (die)
Machen Etmək
Gymnastik (die), Yoga (das) gimnastika, yoqa
Fahren Sürmək
Auto (das), Motorrad (das) , Ski (der), Fahrrad Avtomobil, motosiklet, xizək, velosiped
(das)
Sammeln Toplamaq
Euromünzen (die), Briefmarken (die) Avropa qəpikləri, məktub markaları
Lernen Öyrənmək
Fremdsprachen (die) , Mathematik (die) , Latein Xarici dillər, riyaziyyat, Latın dili, Alman dili
(das), Deutsch (das)
Hören Qulaq asmaq
Musik (die) , HipHop (der) , Rockmusik (die), Musiqi, HipHop, rok musiqi, klasik musiqi
klassische Musik (die),
Schreiben Yazmaq
Computerprogramme (das), Gedichte (das) Kompüter proqramları, şerlər
Singen Mahnı oxumaq
im Chor (der), Musik (die) Xorda, musiqi
Tanzen Rəqs etmək
Salsa (die), Tango (der) , Walzer (der), Zalsa, tanqo, vals
Spielen Ifa etmək
Gitarre (die), Trompete (die), Klavier (das), Gitara, truba, piano, skripka
Geige (die)
Spielen Oynamaq
Tennis (das), Fußball (der), Volleyball (der), Tennis, futbol, voleybol, şaxmat, kart
Schach (das), Karten (die)
Freunde (der) besuchen Dostlara baş çəkmək
Kochen Bişirmək
Im Internet (das) surfen Internetdən istifadə etmək
Bier (das) trinken Pivə içmək
Wandern, spazierengehen Gəzmək
Fotografieren Foto çəkmək
Sport (der) treiben İdman etmək

A1

bir dəfə – einmal

iki dəfə – zweimal
üç dəfə – dreimal

İdman zalında asudə vaxtla bağlı dialoq

Ein Dialog in der Sporthalle über die Freizeit

Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin.

R: Salam, mənim adım Raufdur, Sizin adınız nədir?
A: Salam, mənim adım Annadır.
R: Siz Bakılısız?
A: Xeyr
R: Bakıda yaşayırsız?

119
A: Bəli
R: Bu idman zalında idmanı edirsiz?
A: Bəli. Mən çərşənbə günü və cümə günü burada tennis oynayıram. Bəs Siz?
R: Mən həftədə iki dəfə burada futbol oynayıram. Həmçinin mənim qızım burada idman zalında
gimnastika kursuna baş çəkir. Asudə vaxtınızda çox idman edirsiz?
A: Xeyr, mən asudə vaxtımda musiqiyə qulas asır və kitab oxuyuram. Bağışlayın mən indi getməliyəm.
R: Buyurun, görüşənədək
A: Görüşənədək

Mətni Alman dilinə tərcümə edin.

hər gün – täglich

çox - viel
həmçinin – auch
daha artıq – mehr
amma – aber
əvvəlcə - zuerst
sonra – dann

Mənim adım Tofiqdir. Mən şagirdəm və 3 -cü sinifdə oxuyuram. Mən yaxşı oxumuram. Mən yaxşı
Futbol oyanaya bilirəm. Mən Futbol oynamağı xoşlayıram. Mənim hər gün çox futbol oynamağa
icazəm yoxdur. Mən hər gün həmçinin ev tapşırıqlarını etməliyəm. Əlbəttə daha artıq oyanamaq
istiyərəm, amma anam deyir, sən əvvəlcə ev tapşırıqlarını etməlisən, sonra futbol oynaya bilərsən
(icazən var).

Hobbilər – cədvəli əsasında sualları cümlələrlə cavablandırın və əlavə 5 sual düzəldin:

1 . Welche Hobbys haben sie?

- Hansı hobbiləriniz var?
2. Was machen Sie in der Freizeit?
- Asudə vaxtda nə edirsiz?
3. Treiben sie Sport?
- İdman edirsiz?
4. Welche Musik mögen Sie?
- Hansı musiqini xoşlayırsız
5. Können Sie ein Instrument spielen?
- Bir instrumentdə ifa edə bilirsiz?
6. Wie oft besuchen Sie Freunde?
- Dostlarınıza nə qədər tez-tez baş çəkirsiniz?
7. Was machen Sie am Wochenende?
- Həftə sonu nə edirsiz?
8. Tanzen Sie gern?
- Həvəslə rəqs edirsiz?
9. Lesen Sie Bücher in der Freizeit?
- Asudə vaxtınızda kitablar oxuyursuz?
10. Mögen Sie fotografieren?
- Şəkil çəkməyi xoşlayırsız?

120
A2

der Sänger müğəni die Gitarre gitara

der Regisseur rejisor die Geige skripka
der Schauspieler aktyor das Klavier piano
der Maler rəssam das Schlagzeug zərb aləti
der Autor müəllif das Gesellschaftsspiel stolüstü oyun
der Komponist bəstəkar das Tennis tenis
die Komödie komediya der Fußball futbol
der romantische Film romantik film der Volleyball voleybol
der Dokumentarfilm sənədli film das Schach şaxmat
der Zeichentrickfilm cizgi filmi die Karten kart oyunu
der historische Film tarixi film der Zoo zoopark
die Jazzmusik jaz das Museum muzey
die Rockmusik rok die Oper opera
die klassische Musik klasik musiqi das Theater teatr
das Kunstwerk incəsənət əsəri das Konzert konsert
Lieblings (Musik usw.) sevimli (musiqi və s.) die Ausstellung sərgi
das Instrument instrument die Kunst incəsənət
das Spiel oyun das Bild rəsm
drehen çəkmək (film) komponieren bəstələmək
spielen oynamaq malen rəsm çəkmək

Qeyd. Mehr - viel zərfinin müqayisə dərəcəsidir, daha çox deməkdir. Mehr - Alman dilində inkar
cümlələrində artıq mənasında da işlənir.
Ich habe kein Geld mehr.
Mənim artıq pulum yoxdur.
Mənim asudə vaxtım – Meine Freizeit

Sualları cavablandıraraq 30 – 60 sözdən ibarət inşa yazın. Cavabları hə/yox ilə deyil,
tam cümlələrlə yazın.

- Asudə vaxtınızda nə və nə qədər tez-tez edirsiz?

- Was und wie oft machen Sie in Ihrer Freizeit?
- Asudə vaxtınızda kinoya, restorana, muzeyə, konsertə, zooparka, teatra yaxud
operaya gedirsiz?
- Besuchen Sie ein Kino, ein Restaurant, ein Museum, ein Konzert, einen Zoo,
ein Theater oder eine Oper in Ihrer Freizeit?
- Axırıncı dəfə nə vaxt kinoda olmusunuz?
- Wann waren Sie letztes Mal im Kino?
- Orada hansı filmə baxmısınız?
- Welchen Film haben Sie dort gesehen?
- Hansı filmlərə həvəslə baxırsınız?
- Welche Filme sehen Sie gern?
- Ən sevimli filminiz hansıdır?
- Was ist İhr Lieblingsfilm?
- Axırıncı dəfə nə vaxt restoranda olmusunuz?

121
 - Wann waren Sie letztes Mal im Restaurant?
- Orada nə yemisiniz?
- Was haben Sie dort gegessen?
- Sizin sevimli yemək hansıdır?
- Was ist Ihr Lieblingsessen?
- Hansı musiqiyə həvəslə qulaq asırsınız?
- Welche Musik hören Sie gern?
- Siz teatr yaxud operada olmusunuz?
- Waren Sie schon mal in einem Theater oder in einer Oper?
- Orada nəyə baxmısnız?
- Was haben Sie dort gesehen?
- Siz həvəslə foto çəkirsiz?
- Fotografieren Sie gern?
- Sizi nəyin fotoşəklini həvəslə çəkirsiz?
- Was fotografieren Sie lieber?
- Sizin evdə hansı fotoşəklillər var?
- Welche Fotos haben Sie zu Hause?
- Asudə vaxtınızda idman edirsiniz?
- Treiben Sie Sport in Ihrer Freizeit?
- Hansı idmanı edirsiniz?
- Welchen Sport treiben Sie?

Bir məşhur musiqiçi haqqında internet məlumatları əsasında aşağıdakı mövzuları əhatə edən inşa
yazmaq (minimal 30 sözdən ibarət).
- Adı
- Doğulduğu tarix və yer
- Sənəti
- Əsərləri və ya fəaliyyəti
- Ailəsi

122
 Mövzu 7
Alış – veriş – Einkaufen
İfadələr:

Ümid edirəm,….. – Hoffentlich,….

Mən ümid edirəm, …– İch hoffe,….
Əslində - Eigentlich
Yeri gəlmişkən – Übrigens
Bəlkə – Vielleicht, wahrscheinlich
Uzaq olmaq - entfernt sein
Maraqlanan olmaq - neugierig sein
… neçiyədir? - Was kostet ….?
… neçiyədir? - Wie viel kostet …..?
….. 50 avro 60 sentdir. - ….. kostet 50, 60 Euro ( 50 Euro 60 Cent).

Die Haushaltgeräte – evdarlıq cihazları

der Kühlschrank soyuducu das Faxgerät fax

die Geschirrspülmaschine qab yuyan das Telefon telefon
die Kaffeemaschine kofe maşını der Elektroherd elektro soba
die Mikrowelle mikro dalğalı soba der Föhn fen
die Waschmaschine paltar yuyan maşın die Fotokamera fotokamera
der Fernseher televizor der DVD -Spieler DVD- oynadıcı
die Stereoanlage stereo cihaz der Rasierapparat üz qırxan
der Laptop laptop das Bugeleisen ütü
der MP3-Spieler MP3- oynadıcı das Handy telefon

A1
Elektrik cihazları mağazasında dialoq –Dialog in einem Laden für Elektrogeräte

Rauf: Guten Morgen

Rauf: sabahınız xeyir.
Verkäuferin: Guten Morgen, wie kann ich Ihnen helfen?
Satıcı: Sabahınız xeyir, Sizə necə kömək edə bilərəm?
Rauf: Ich suche einen ………...
Rauf: Mən MP3 axtarırıam.
Verkäuferin: Kommen Sie bitte. Ich zeige Ihnen. Hier ist ein neues Modell.
Satıcı: Gəlin zəhmət olmasa. Mən Sizə göstərim. Burada yeni modeldir.
Rauf: Wie viel kostet ………..?
Rauf: MP3 neçiyədir?
Verkäuferin: Der ………. kostet 120, 50 Manat.
Satıcı: MP3 120, 50 manatadır.
Rauf: Ich brauche noch einen …………. Haben Sie einen ……….?
Rauf: Mənə başqa DVD lazımdır. Sizdə DVD var?
Verkäufer: Ja, hier sind sie.
Satıcı: Bəli, buradadırlar.
Rauf: Was kostet …………..?

123
Rauf: DVD neçiyədir?
Verkäufer: Der …………. kostet 230 Manat.
Satıcı: DVD 230 manatdır.
Rauf: Danke schön, ich nehme sie.
Rauf: Təşəkkür edirəm, mən onları götürürəm.
Verkäuferin: Bitte schön
Satıcı: Buyurun

Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin

Rauf: Sabahınız xeyir.

Satıcı: Sabahınız xeyir, Sizə necə kömək edə bilərəm?
Rauf: Mən mobil telefon axtarırıam.
Satıcı: Gəlin zəhmət olmasa. Mən Sizə göstərim. Burada yeni modeldir.
Rauf: Mobil telefon neçiyədir?
Satıcı: Mobil telefon 359, 99 manatadır.
Rauf: Yeri gəlmişkən, mənə həmçinin telefon lazımdır. Bəlkə Sizdə var?
Satıcı: Bəli, buradadırlar.
Rauf: Telefon neçiyədir? Ümid edirəm ucuzdur.
Satıcı: Telefon əslində ucuzdur. Telefon 60 manatdır.
Rauf: Təşəkkür edirəm, mən onları götürürəm.
Satıcı: Buyurun

A2

işə salmaq – einschalten

söndürmək – ausschalten

Elektrik cihazları mağazasında dialoq –Dialog in einem Laden für Elektrogeräte

Rauf: Guten Morgen

Rauf: sabahınız xeyir.
Verkäuferin: Guten Morgen, kann ich Ihnen helfen?
Satıcı: Sabahınız xeyir, Sizə kömək edə bilərəm?
Rauf: Ich suche einen …….., damit meine Frau am Abend Essen …….. kann.
Rauf: Mən həyat yoldaşımın hər axşam yemək bişirə bilməsi üçün elektrik soba axtarırıam.
Verkäuferin: Kommen Sie bitte. Da drüben ist einer.
Satıcı: Gəlin zəhmət olmasa. Orada biri var.
Rauf: Wie viel kostet dieser ……… ?
Rauf: Bu elektrik soba neçiyədir?
Verkäuferin: Es kostet 170 Manat.
Satıcı: O 170 manatadır.
Rauf: Ich brauche noch eine …………….. Haben Sie eine?
Rauf: Mənə başqa qab yuyan maşın lazımdır. Sizdə var?
Verkäufer: Ja, hier ist eine.
Satıcı: Bəli, burada biri var.
Rauf: Was kostet …………….?
Rauf: Qab yuyan maşın neçiyədir?
Verkäufer: Die ……………… kostet 550 Manat.
Satıcı: Qab yuyan maşın 550 manatdır.
Rauf: Wie benutzt man sie?
Rauf: Onu necə istifadə edirlər?
Verkäuferin: Mit diesem Knopf schalten Sie die Maschine ein und aus. Mit diesem Schalter wählt
124
man die Leistung. Hier legen Sie das Geschirr.
Satıcı: Bu düymə ilə cihazı yandırıb söndürürsüz. Bu düymə ilə iş qabiliyyəti seçilir. Bura Siz qabları
qoyursuz.
Rauf: Danke schön. Wozu braucht man dieses Gerät?
Rauf: Təşəkkür edirəm. Bu cihazı nə üçün istifadə edirlər?
Verkäuferin: Das ist eine …………. Sie können es benutzen, um die Wäsche zu waschen.
Satıcı: Bu paltar yuyan maşındır. Siz onu paltarları yumaq üçün istifadə edə bilərsiz.
Rauf: Nein, das ……….. ich nicht. Vielen Dank
Rauf: Yox, bu mənə lazım deyil. Çox təşəkkür edirəm
Verkäuferin: Bitte schön.
Satıcı: Buyurun.

Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin

Rauf: Sabahınız xeyir.

Satıcı: Sabahınız xeyir, Sizə kömək edə bilərəm?
Rauf: Mən həyat yoldaşımın paltarları ütüləyə bilməsi üçün ütü axtarıram.
Satıcı: Gəlin zəhmət olmasa. Orada biri var.
Rauf: Bu ütü neçiyədir?
Satıcı: O 70 manatadır.
Rauf: Mənə başqa fen lazımdır. Sizdə var?
Satıcı: Bəli, burada biri var.
Rauf: Fen neçiyədir?
Satıcı: Fen 40 manatdır.
Rauf: Onu necə istifadə edirlər?
Satıcı: Bu düymə ilə cihazı yandırıb söndürürsüz. Bu düymə ilə iş qabiliyyəti seçilir.
Rauf: Təşəkkür edirəm. Bu cihazı nə üçün istifadə edirlər?
Satıcı: Bu üz qırxan maşındır. Siz onu üzünzü qırxmaq üçün istifadə edə bilərsiz.
Rauf: Yox, bu mənə lazım deyil. Çox təşəkkür edirəm
Satıcı: Buyurun.

125
 Mövzu 8

oteldə – im Hotel
İfadələr :

Mənim üçün fərqi yoxdur - es ist mir egal

Bitirmək - fertig sein
Boş olmaq – frei sein / frei haben
Pulsuz olmaq – frei sein
Səbrli olmaq - Geduld haben / geduldig sein
Səliqəyə salmaq - in Ordnung bringen
Yaxında, yaxınlığında - in der Nähe
Bəxti olmamaq - Pech haben
Bəxti gətirmək - Glück haben
Xoş istirahət! – Schönen Aufenthalt!
Qonağı olmaq - Besuch haben
Yatağı səliqəyə salmaq - das Bett machen
Yatmağa getmək - ins Bett gehen

das Hotel -otel das Bett - çarpayı

das Zimmer - otaq
die Nummer – nömrə
der Schlüssel - açar
die Adresse - ünvan
der Preis – qiymət
die Nacht – gecə
die Lage - yer
der Stern - ulduz
die Straße – küçə
die Anreise – gəlmə (otelə)
die Abreise – getmə (oteldən)
das Radio - radio
die Garage - qaraj
der Wecker – zəngli saat
der Balkon - balkon
das Bad - hamam
die Dusche - duş
der Fernseher - televizor
der Haartrockner – saç qurudan
der Parkplatz – parkinq yeri
das Handtuch – dəsmal
das Kissen - yastıq
die Bettdecke - yorğan
die Postleitzahl – poçt kodu
die Kreditkarte – kredit kartı
die Bankkarte – bank kartı
die Toilette /das WC - tualet
die Unterschrift - imza
das Formular - formular
das Datum - tarix
das Abendessen – axşam yeməyi
das Frühstück – səhər yeməyi
das Mittagessen – günorta yeməyi
die Vollpension – səhər, günorta və axşam yeməyi
die Halbpension – səhərvə axşam yeməyi
das Einzelzimmer – bir nəfərlik otaq
das Doppelzimmer – iki nəfərlik otaq
pro - hər
bar – nəğd
frei – boş, sərbəst, pulsuz

A1

Oteldə dialoq – Dialog im Hotel

Dialoqu cədvəldəki sözlərlə tamamlayın və öyrənin

Rauf: Guten Tag, haben Sie ……. frei?

Rauf: Salam, sizdə boş otaq var?
Rezeption: Ja, wie lange möchten Sie bleiben?
Qəbul: Bəli, nə qədər qalmaq istəyirsiniz?

126
 Rauf: Drei Nächte, …….. ……. das Zimmer?
Rauf: 3 gecə, otaq neçiyədir?
Rezeption: Das Zimmer kostet …. Nacht 50 Euro.
Qəbul: Otaq hər gecəsi- 50 avrodur.
Rauf: Was hat das Zimmer?
Rauf: Otaqda nə var?
Rezeption: Alle Zimmer haben ……., …….. und …….
Qəbul: Bütün otaqlarda televizor, radio və hamam var.
Rauf: Ich nehme das Zimmer
Rauf: Mən otağı götürürəm.
Rezeption: Wie ist ihre …….?
Qəbul: Ünvanınız necədir?
Rauf: Quluzade 34, Baku
Rauf: Quluzadə 34, Bakı
Rezeption: Wie ist……..?
Qəbul: Sizin poçt kodu neçədir?
Rauf: AZ1111
Rezeption: Danke schön, zahlen Sie mit …….?
Qəbul: Sağ olun, bank kartı ilə ödəyəcəksiniz?
Rauf: Nein, ich bezahle ……
Rauf: Yox, mən nəğd ödəyəcəm.
Rezeption: Hier ist Ihr…….. Ihre ……. ist 15. Schönen Aufenthalt!
Qəbul: Bu Sizin otağın açarıdır. Sizin otağın nömrəsi 15-dir. Xoş istirahət!
Rauf: Danke schön
Rauf: Çox sağ olun.
Rezeption: Bitte schön
Qəbul: Buyurun.

A2

"Paradies" otelinə e-mail

Das Hotel "Paradies"

Das Hotel "Paradies" im München ist ein wunderschönes 5 - Sterne Hotel mit einem
ausgezeichneten Ausblick über München.
Münxendə "Paradies" hoteli Münxenə əla mənzərəsi olan 5 ulduzlu oteldir.
Das Hotel hat alles für Geschäftsleute und einfache Touristen.
Oteldə biznesmen və adi turistlər üçün hər şey var.
Alle Zimmer verfügen über Fernsehen, Internet, Radio, Minibar usw.
Bütün otaqlarda televizor, internet, radio, minibar və s. var.
Im Hotel gibt es auch ein modernes Fitnesszentrum.
Oteldə həmçinin müasir fitnes mərkəzi var.
Die Zimmer kosten ab 85 Euro.
Otaqların qiyməti 85 avrodan başlayır.
Es gibt am Wochenende Preisermäßigung.
Həftə sonu qiymətdə endirim var.
Schreiben Sie an Frau Klara Müller für weitere Informationen.
Əlavə sualla üçün xanım Klara Müllerə yazın.

127
"Paradies " otelinə e-mail yazın və soruşun:
- Otel Münxendə harada yerləşir?
- Həftə sonu otaqlar neçiyədir?
- Oteldə restoran var?

Dialoqu tamamlayın, Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin:

Rauf: Hallo, Guten Morgen, gibt es im Hotel freies ............?

Rauf: Salam, sabahınız xeyir, oteldə boş otaq var?
Rezeption: Ja, möchten Sie .................. oder ...............?
Qəbul: Bəli, bir nəfərlik yaxud iki nəfərlik otaq istəyirsiz?
Rauf: .................
Rauf: Bir nəfərlik.
Rezeption: Möchten Sie ...... Balkon oder ...... Balkon?
Qəbul: Balkon ilə istəyirsiz, yaxud balkonsuz?
Rauf: ...... Balkon bitte, wie viel kostet ein …….. pro Nacht?
Rauf: Balkon ilə zəhmət olmasa, otağın bir gecəsi neçiyədir?
Rezeption: Wie lange möchten Sie bleiben?
Qəbul: Nə qədər qalmaq istəyirsiz?
Rauf: zwei ..........
Rauf: 2 həftə
Rezeption: für zwei ........... macht es 2500 Euro
Qəbul: 2 həftəlik 2500 avro edir.
Rauf: Ist der Preis mit ........?
Rauf: Səhər yeməyi qiymətə daxildir.
Rezeption: Im Preis ist ................ enthalten.
Qəbul: Qiymətə səhər və axşam yeməyi daxildir.
Rauf: Gut, ich nehme das Zimmer.
Rauf: Yaxşı otağı götürürəm.
Rezeption: Bitte, füllen Sie dieses ...... aus.
Qəbul: Zəhmət olmasa bu formuları doldurun.
Rauf: Alles klar
Rauf: Aydındır.
Rezeption: ...... ist bis 12:00 Uhr. Das heißt, nach zwei Wochen, also am 12. August müssen Sie .......
an der Rezeption abgeben.
Qəbul: Getmə vaxtı saat 12:00 – a qədərdir. Bu o deməkdir ki, 2 həftədən sonra, yəni 12 Avustda açarı
qəbulda təhvil verməlisiniz.
Rauf: Alles klar
Rauf: Aydındır
Rezeption: Danke schön und viel Spaß
Qəbul: Sağ olun və vaxtınızı xoş keçirməyi arzulayıram.
Rauf: Ich danke Ihnen
Rauf: Təşəkkür edirəm

128
Sualları cavablandırın:

Haben Sie schon bis jetzt in einem Hotel übernachtet?

- İndiyə qədər bir oteldə qalmısız?
Wo war das Hotel?
- Otel harada idi?
Wie war das Hotel?
- Otel necə idi?
Wie lange sind Sie dort geblieben?
- Orada nə qədər qaldınız?

129
 Mövzu 9

Mədəni tədbirlər – das Kulturangebot

İfadələr:

Yaxınlığında (nəyinsə) – In der Nähe von….. / nicht weit weg von…..

Məlumat vermək - Bescheid geben
İstənilən halda – Auf jeden Fall
Muzeyə getmək –ein Museum besuchen
Kinoya / teatra getmək – ins Kino/ ins Theater gehen

das Museum muzey der Autor müəllif

die Ausstellung sərgi der Regisseur rejisor
die Kunst incəsənət der Schauspieler aktyor
der Künstler sənətkar das Kino kinoteatr
die Bildhauerei heykəltəraşlıq der Film film
das Gemälde rəsm əsəri die Komödie komediya
die Zeichnung rəsm əsəri der romantische Film romantik film
das Denkmal heykəl der Dokumentarfilm sənədli film
das Kunstwerk incəsənət əsəri der Zeichentrickfilm cizgi filmi
der Maler rəssam der historische Film tarixi film
das Theater teatr die Oper opera
das Theaterstück səhnə əsəri der Komponist bəstəkar
der Schauspieler artist das Konzert konsert
die Bühne səhnə der Sänger müğənni

A1
Dialoqu tamamlayın və öyrənin:
telefon söhbəti – Ein Telefongespräch

Anna: Hallo, wie geht es dir?

Anna: Salam, necəsən?
Rauf: Danke gut, und dir?
Rauf: Yaxşı sağ, ol bəs sən?
Anna: Auch gut. Was machst du heute ……..?
Anna: Həmçinin yaxşı. Bu gün axşam nə edirsən?
Rauf: Nichts
Rauf: Heç nə
Anna: Möchtest du ………… besuchen?
Anna: Muzeyə getmək istəyirsən?
Rauf: Ja, gern. Gibt es hier in der Nähe ein interessantes …………?
Rauf: Bəli, məmuniyyətlə. Burada yaxınlıqda maraqlı muzey var?
Anna: Ja. Im Zentrum gibt es ein altes Museum. Man sagt, es ist sehr …………...
Anna: Bəli. Mərkəzdə qədim muzey var. Deyirlər ki, o maraqlıdır.
Rauf: Wie viel kostet eine Eintrittskarte?
Rauf: Bilet neçiyədir?
Anna: 5 Manat für …….., 3 Manat für Studenten.
Anna: Hamı üçün 5 manat, tələbələr üçün 3 manat
Rauf: Gut. …….. und wo treffen wir uns?
130
Rauf: Yaxşı. Nə vaxt və harada görüşək?
Anna: …….. Abend um 19:00 Uhr im ……………...
Anna: Bu gün axşam saat 19:00 – da mərkəzdə
Rauf: Gut, bis später dann
Rauf: Yaxşı, hələlik
Anna: Bis später
Anna: Hələlik

Həftə sonu asudə vaxt məşğuliyyəti – Die Freizeitbeschäftigung am Wochenende

Dialoqu tərcümə edin və öyrənin:

Anna: Salam, necəsən?

Rauf: Yaxşı, sağ ol, bəs sən?
Anna: Həmçinin yaxşı. Həftə sonu nə edirsən?
Rauf: Heç nə
Anna: Kinoya getmək istəyirsən?
Rauf: Bəli, məmuniyyətlə. Burada yaxınlıqda maraqlı kinoteatr var?
Anna: Bəli. Mərkəzdə yeni kinoteatr var. Deyirlər ki, orada maraqlı filmə baxmaq olar.
Rauf: Bilet neçiyədir?
Anna: Hamı üçün 10 manat, tələbələr üçün 8 manat
Rauf: Yaxşı. Nə vaxt və harada görüşək?
Anna: Bazar günü saat 20:00 – da mərkəzdə
Rauf: Yaxşı, hələlik
Anna: Hələlik

Hər hansı bir qrumun işlədiyi müddəti öyrənmək üçün aşağıdakı suallardan istifadə olunur.

Wann hat/ist.....….geöffnet? .....nə vaxt açıq olur?

Wie lange ist/hat .. ……geöffnet? ......nə müddətə açıq olur.

.... hat/ist von 10:00 bis 17:00 Uhr geöffnet. ...... 10:00 –dan 17:00 qədər açıq olur.

Wann öffnet …….. ? ……. nə vaxt açılır?

....... öffnet um 10:00 Uhr. ..... saat 10:00 –da açılır.

Wann schließt .... ? ......saat neçədə bağlanır?

....... schleißt um 17:00 Uhr. .......saat 17:00 –da bağlanır.

131
 Alman dilində E – mail yazmaq

Məktubun başlanğıcı – salamlaşmaq

Rəsmi – naməlum
Çox hörmətli xanımlar və cənablar - Sehr geehrte Damen und Herren
Rəsmi –məlum
Çox hörmətli Cənab Karl Müller- Sehr geehrter Herr Karl Müller
Çox hörmətli Xanım Klara Müller - Sehr geehrte Frau Klara Müller
Yarı rəsmi
Əziz Cənab Karl Müller - Lieber Herr Karl Müller
Əziz Xanım Klara Müller - Liebe Frau Klara Müller
Qeyri – rəsmi
Əziz Karl Müller- Lieber Karl Müller
Əziz Klara Müller- Liebe Klara Müller
Məktubun sonu – sağollaşmaq
Rəsmi - Mit freundlichen Grüßen
Yarı –rəsmi - Mit besten Grüßen
Qeyri –rəsmi - Beste Grüße

Universitetə bir məktub Ein Brief an eine Universität

Çox hörmətli xanımlar və cənablar, Sehr geehrte Damen und Herren,
mənim adım ....... mein Name ist …….
Mən Berlin universitetində təhsili almaq Ich möchte an der Berlin Universität …
istəyirəm. studieren.

Mənim aşağıdakı suallarım var: Ich habe folgende Fragen:

- ….. fənni üzrə universitetdə təhsil
almaq olar?
- Təhsil haqqı nə qədərdir?
- Universitetdə təhsil nə vaxt başlayır?
- Kann man Fach …. an der Universität
studieren?
- Wie viel ist die Studiengebühr?
- Wann beginnt das Studium an der
Universität?

Təşəkkür edirəm Danke.

Hörmətlə Mit freundlichen Grüssen

............. ............... ............. ...............

Qeyd.
Alman dilində kökündə - lieb – olan sözlər arasında fərq:

sevmək – lieben
sevgi –die Liebe
daha həvəslə – lieber
mehriban - lieb
Məktublarda müraciət formalarında işlənən:
əziz - Liebe/Lieber

132
 Eine E- Mail an Museum – Muzeyə E-mail

Berlində yerləşən Alman muzeyinin içisi Xanım Klara Müller-ə bir e-mail yazın.
İyulda – im Juli – Almaniyaya gəlmək istədiyinizi və Alman muzeyinə - das Deutsche
Museum- baş çəkmək istədiyinizi bildirin və aşağıdakı məlumatlara ehtiyac duyduğunuzu
(İch brauche folgende İnformationen:) yazın:

- Muzey nə vaxt açıq olur?

- Muzeyin ünvanı necədir?
- Giriş bileti neçiyədir?

A2

İnformasiya mərkəzində dialoq – Ein Dialog im İnformationzentrum

Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin:

Rauf: Salam, mən Bonna bu gün gəlmişəm. Bonn gözəl şəhərdir və mən burada hər şeyi görmək
istəyirəm. Mənə nə məsləhət görə bilərsiz? Bonnda ən yaxşı görməli yerlər hansılardır?
İşçi: Şəhərin mərkəzi çox gözəldir. Orada kinoteatr, muzey, teatr və icra hakimiyyəti yerləşir.
Rauf: Muzeyin adı nədir?
İsçi: Bonn incəsənət muzeyi. Muzeydə dünəndən " Çin mədəniyyəti" yeni sərgisi başlayıb.
Rauf: Çox maraqlıdır. Sərgi nə qədər çəkəcək?
İşçi : Sərgi 3 həftə davam edəcək.
Rauf: Zəhmət olmasa deyin, muzeyə nə vaxt gedə bilərəm və bilet neçiyədir?
İşçi: Muzeyə saat 10:00 dan - saat 18:00 qədər gedə bilərsiz. Biletlər 5 avrodur. Siz həmçinin
teatrda teatra da baxa bilərsiz. Teatr buradan 100 metr aralıdadır.
Rauf: Zəhmət olmasa yenə də deyərdiz, nə vaxt gedə edə bilərəm və qiyməti neçiyədir və bu gün
hansı teatr baxa bilərəm?
İşçi: Bu gün teatrda 2 teatra baxa bilərsiz: " 3 dost" müəllif Erich Maria Remarque və " Doktor
Jivaqo" müəllif Baris Pasternak. Hər iki teatr saat 18:00 - da başlayır. Biletlər 10 Avrodan başlayır.
Rauf: Təşəkkür edirəm
İşçi : Mərkəzdə həmçinin kinoteatrda filmə baxa bilərsiz
Rauf: Xeyr, mən filmə baxmağı sevmirəm. Təşəkkür edirəm
İşçi : Buyurun

133
Mətni Alman dilinə tərcümə edin:

film çəkmək - drehen

əsas aktyor - der Hauptdarsteller, Hauptschauspieler
əsaslanmaq - basieren auf
tacir - der Händler
adət - ənənəyə görə - traditionell
toy - die Hochzeit
evlənmək – heiraten
aşiq olmaq - sich verlieben in
dünya - die Welt

Film " der Hausierer" - " Arşın Mal Alan" filmi

1945 - ci ildə Rza Təhmasib " Arşın Mal Alan" filmini çəkib.
Filimdə baş rolda (əsas aktyor) məşhur Azərbaycan müğənnisi Rəşid Behbudovdur.
Film məşhur Azərbaycan bəstərkarı Üzeyir Hacıbəyovun " Arşın Mal Alan" operasına əsaslanır.
Filmdə bir cavan oğlan tacirdir və pulu çoxdur. O evlənmək istəyir. Adət - ənənəyə görə oğlan qızı
toydan sonra görür. Amma o qızı əvvəl görmək istəyir.
Bunun üçün o arşınmalalan kimi işləyir. Bir evdə o bir qız görür və ona aşiq olur.
Amma qızın atası öz qızını arşınmalçıya vermək istəmir.
" Arşın Mal Alan" filmi dünyada və Azərbaycanda çox məşhurdur.

134
 Mövzu 10

Supermarketdə - Im Supermarkt
İfadələr:

Mən sizdən alacam…… - Ich bekomme von Ihnen …

Bu edir …… - Das kostet … / Das macht … -
Uyğun pulunuz var? (Uyğun pul olanda satıcı qalıq qaytarmır) – Haben Sie das Geld passend?
Əhəmiyyətli deyil, narahat olmayın - Das macht nichts
Bu barədə söhbət belə gedə bilməz - Das kommt nicht in Frage!
Nə olsun ? (nə istəyirsiz?) – Was darf es sein
Etiraz etmirəm, necə istəyirsiniz - Meinetwegen!

Die Lebensmittel - ərzaqlar

der Saft şirə die Milch süd das Fleisch ət

der Tee çay der Käse pendir der Schinken bud əti
der Wein şərab die Sahne qaymaq die Salami salami
das Wasser su der Quark kəsmik der Fisch balıq
der Koffee kofe das Joghurt qatıq die Wurst kolbasa
der Kuchen piroq die Butter kərə yağı das Ei yumurta
die Marmelade cem der Honig bal das Salz duz
das Brot çörək der Zucker şəkər der Pfeffer istiot

Obst und Gemüse – Meyvə tərəvəz

der Apfel alma die Tomate pomidor die Bohne paxla (lobya)
die Banane banan die Kartoffel kartof das Basilikum reyhan
die Birne armud die Gurke xiyar die Minze nanə
die Erdbeere çiyələk die Möhre kök die Petersilie cəfəri
die Traube üzüm der Kohl kələm der Koriander keşniş
die Aprikose ərik die Zwiebel soğan der Thymian kəklikotu
die Orange portağal der Knoblauch sarımsaq der Dill şüyüd
die Pflaume gavalı die Erbse noxud das Radieschen turp

die Maßeinheiten –Ölçü vahidləri

der Becher plastik qab das Kilo kilo die Scheibe dilim
die Packung paket das Liter litr die Dose metal qab
das Bund dəstə das Stück dənə die Tüte kisə

Alman dilində kəsrlər

0,5 - halb
1,5 - anderthalb
2,5 - zweieinhalb
3,5 - dreieinhalb usw. (və s.)

135
A1

Dialoqda çatışmayan sözləri əlavə edin və öyrənin:

İn der Abteilung für Obst und Gemüse, beim Gemüsehändler –

Meyvə tərəvəz şöbəsində, tərəvəz satıcısının yanında

İch: Guten Tag

Mən: Salam
Vekäufer: Guten Tag, wie kann ich Ihnen helfen?
Satıcı: Salam, Sizə necə kömək edə bilərəm?
İch : İch brauche ......., ........, ,..... und ........
Mən: Mənə bir kilo alma, iki kilo portağal, 3 kilo kartof və bir dəstə şüyüd lazımdır.
Vekäufer: Bitte schön, was möchten Sie noch?
Satıcı : Buyurun, başqa nə istəyirsiz?
İch: Nichts, danke
Mən: Heç nə, təşəkkür edirəm.

İn der Abteilung für Fleisch- und Wurstwaren, beim Fleischer –

Ət və kolbasa şöbəsində, qəssabın yanında

İch: Guten Tag

Mən: Salam
Vekäufer: Guten Tag, bitte schön, was möchten Sie?
Satıcı: Salam, buyurun, nə istəyirsiz?
İch : İch möchte ....... und ........
Mən: Mən bir kilo bud ət və 10 dilim salami istəyirəm.
Vekäufer: Bitte schön, ist das alles?
Satıcı : Buyurun, bu hamısıdır?
İch: Ja, danke
Mən: Bəli, təşəkkür edirəm.

An der Kasse - kassada

İch: Guten Tag

Mən: Salam
Kassiererin: Guten Tag, Sie haben hier ......., ......., ......., ........., ........ und ........ Das macht alles
zusammen 32, 60 Manat.
Kassir: Salam, Siz də burda bir kilo alma, iki kilo portağal, 3 kilo kartof və bir dəstə şüyüd bir kilo bud
əti və 10 dilim salami var. Hamısı birlikdə 32, 60 manat edir.
İch : Bitte schön
Mən : Buyurun
Kassiererin: Brauchen Sie die Tüte ?
Kassir: Kisəyə ehtiyacınız var?
İch: Ja, 3 Stück bitte
Mən: Bəli, 3 dənə zəhmət olmasa

136
A2
Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin:

Satıcı: Salam xanım Müller, bu gün nə olsun?

Xanım Müller: Salam xanım Schmidt. Mən 3 kilo ət və bir balıq lazımdır, çünki axşam qonaqlar
gözləyirəm.
Satıcı: Əgər qızardılmış ət bişirmək istəyirsinizsə, mən Sizə bu əti məsləhət görürəm
Xanım Müller: Əgər ət köhnədirsə, onda istəmirəm.
Satıcı: Bu barədə söhbət belə gedə bilməz, xanım Müller. Biz əti dünən almışıq.
Xanım Müller: Necə istəyirsiz! Mənə həmçinin bu kolbasa lazımdır.
Satıcı: Amma bu kolbasa bahalıdır, xanım Müller.
Xanım Müller: Əhəmiyyətli deyil
Satıcı: Onda mən Sizdən 27, 30 avro alacam. Uyğun pulunuz var?
Xanım Müller: Bəli, buyurun
Satıcı: Təşəkkür edirəm və bu gün axşam vaxtınızı xoş keçirməyi arzulayıram.
Xanım Müller: Təşəkkür edirəm, xanım Schmidt

Əziz Anna,

necəsən? Mən artıq Berlindəyəm. Berlində yataqxanada qalıram. Mən şəhərdə bir dəfə olmuşam.
Şəhərin mərkəzində. İndi mənim gəzməyə çox vaxtım yoxdur, çünki sabahdan Alman dili kursu
başlayır. Mən bir neçə kitab mağazasında oldum, çünki indidən dərslikləri almalıyam.
Mən həmçinin Alman dilində bir neçə kitab da almaq istəyirəm. Əgər Alman dilini tez öyrənmək
istəyirəmsə, gərək Alman dilində çox kitab oxuyum.
Sən mənə nə məsləhət görürsən?
Hansı kitabları alım?
Yeri gəlmişkən, sən mənim kitablarımı Zaurla göndərə bilərsən? O gələn həftə Berlinə gəlir.
Əvvəlcədən təşəkkür edirəm.

Salamlar
Rauf

137
 Mövzu 11

Yemək içmək – Essen und Trinken

İfadələr:

Ac olmaq – hungrig sein/ Hunger haben

Susuz olmaq – durstig sein / Durst haben
Sağlığa (pivədə) - Prost!
Sağlığa (çaxırda) - Zum Wohl -
Nuş olsun! - Guten Appetit!
İştahı çəkmək –Appetit haben auf
Təəssüf - Wie schade!
Əvvəlcədən - im Voraus
Adətən - in der Regel / normalerweise

Mətbəx əşyaları – Küchengegnstände

das Glas stəkan der Teller boşqab die Serviette salfet

die Tasse fincan der Löffel qaşıq das Geschirr qab - qacaq
das Messer bıçaq die Gabel çəngəl das Besteck çəngəl - bıçaq

Yeməklər – Essen

das Rührei qayqanaq der Hamburger qamburger das Schnitzel qızardılmış ət

die Spaghetti spageti der Salat salat der Gulasch qulyaş
die Pizza pizza die Suppe sup der Kebab kabab

gekocht bişmiş zum Frühstück səhər yeməyinə ungenießbar dadsız

gebraten qızardılmış zum Mittagessen günorta yeməyinə schrecklich çox pis
frisch təzə zum Abendessen axşam yeməyinə waschen yumaq
sauer turş als Hauptgericht əsas yemək kimi schälen soymaq
salzig duzlu als Vorspeise qəlyanaltı kimi schneiden doğramaq
hart möhkəm als Nachspeise desert kimi braten qızartmaq
weich yumşaq als Getränk içki kimi kochen bişirmək
roh çiy die Speisekarte menü backen bişirmək (sobada)
süß şirin ausgezeichnet əla vermischen qarışdırmaq
scharf acı lecker/köstlich ləzzətli würzen ədviyyatlamaq

A1

Im Restaurant – restoranda
Dialoqu tamamlayın və öyrənin:

Kellner: Guten Abend, bitte schön, die Speisekarte.

Ofisiant: Axşamınız, buyurun menü.
Rauf: Was möchtest du bestellen?
Rauf: Nə sifariş vermək istəyirsən?
Anna: Ich nehme zum Abendessen als Vorspeise ......., als Hauptgericht........, als Nachspeise ....... und
als Getränk ....... Und du?

138
Anna: Mən axşam yeməyinə qəlyanaltı kimi tərəvəz supu, əsas yemək kimi spageti qulyaş ilə və desert
kimi alma piroqu və içki kimi bir stəkan çaxır götürürəm. Bəs sən?
Rauf: Ich hätte gern als Vorspeise ……. und als Hauptgericht …….. Ich nehme heute keine Nachspeise.
Als Getränk nehme ich nur ……….
Rauf: Mən qəlyanaltı kimi tərəvəz salatı və əsas yemək kimi qızardılmış ət istərdim. Mən bu gün desert
götürmürəm. İçki kimi yalnız bir stəkan su istəyirəm.
Kellner: Ihre Bestellung kommt sofort.
Ofisiant: Sizin sifarişiniz dərhal gəlir.
Einige Minuten später - Bir neçə dəqiqə sonra
Kellner: Bitte schön, İhre Bestellung, guten Appetit. Möchten Sie noch etwas?
Ofisiant: Buyurun, Sizin sifarişiniz, nuş olsun. Başqa nəsə istəyirsiniz?
Rauf: Nein, danke
Rauf: Xeyr, təşəkkür edirəm
Anna: Guten Appetit. ……. schmeckt sehr lecker.
Anna: Nuş olsun. Sup çox ləzzətlidir.
Rauf: Gleichfalls. Schnitzel ist aber sehr ......
Rauf: Sənə də. Qızardılmış ət amma çox duzludur.
Einige Minuten später - Bir neçə dəqiqə sonra
Rauf: Wir möchten bitte zahlen.
Rauf: Biz ödəmək istəyirik
Kellner: Das macht 47, 60 Manat
Ofisiant: 47, 60 manat edir
Rauf: Bitte schön
Rauf: Buyurun
Kellner: Danke schön
Ofisiant: Təşəkkür edirəm

Sualları cavablandırın:

1. Was isst und trinkt man normalerweise in Aserbaidschan

- zum Frühstück
- zum Mittagessen
- zum Abendessen ?

Azərbaycanda adətən
- səhər yeməyinə
- günorta yeməyinə
- axşam yeməyinə
nə yeyirlər və içirlər?

2. Welche Vorspeisen, Hauptgerichte, Nachspeisen und Getränke gibt es in Aserbaidschan?

Azərbaycanda hansı qəlyanaltılar, əsas yeməklər, desertlər və içkilər var?

3. Was essen und trinken Sie normalerweise

- zum Frühstück
- zum Mittagessen
- zum Abendessen ?

Siz adətən
- səhər yeməyinə
- günorta yeməyinə
- axşam yeməyinə

139
nə yeyir və içirsiz?

A2
Dialoqu tərcümə edin və öyrənin:

Ofisiant: Axşamınız xeyir, iki nəfərlik stol?

Rauf: Bəli
Ofisiant: Buyurun, burada menü
Rauf: Təşəkkür edirəm
Einige Minuten später - Bir neçə dəqiqə sonra
Ofisiant: Siz artıq seçdiniz?
Anna: Bəli, mən axşam yeməyinə qəlyanaltı kimi pomidor supu, əsas yemək kimi bir hissə pizza və
desert kimi dondurma və içki kimi bir stəkan portağal şirəsi götürürəm.
Rauf: Mən qəlyanaltı kimi kartof salatı və əsas yemək kimi kabab götürüəm. Desert kimi bir hissə
qaymaq tortu götürürəm. İçki kimi yalnız bir stəkan pivə istəyirəm.
Ofisiant: Sizin sifarişiniz indi gəlir.
Rauf: Bağışlayın. Burada çəngəl çatışmır. Mənim çəngəlim yoxdur.
Ofisiant: Bağışlayın, indi gətirirəm
Einige Minuten später - Bir neçə dəqiqə sonra
Ofisiant: Sizin sifariş, nuş olsun
Anna: Təşəkkür edirəm. Nuş olsun.
Rauf: Sənə də.
Einige Minuten später - Bir neçə dəqiqə sonra
Rauf: Bağışlayın, zəhmət olmasa bura gəlin!
Ofisiant: Buyurun
Rauf: Biz şikayət etəm istəyirik. Kabab çox acı və sup suyuq idi. Hesabı zəhmət olmasa gətirin. Biz
gedirik.
Ofisiant: Buyurun. 37, 80 manat edir
Rauf: Buyurun

Bir xörək üçün Alman dilində resept yazın

das Rezept

Zutaten (içindəklilər): Zubereitung (hazırlanması):

1.
2.
3.
…….. və s. - usw

140
 Mövzu 12

Günün gedişatı – der Tagesablauf

Alman dilində saatı demək.

Saat neçədir ? – Wie spät ist es?

Saatları rəsmi formada bildirərkən Es ist …. – Saat…. ifadəsi işlənir.
Bu zaman saatdan sonra - Uhr, dəqiqədən sonra Minuten sözü deyilir.
Məsələn: 14:30 - Es ist vierzehn Uhr dreißig Minuten
Qeyri rəsmi formada Es ist........ ifadəsi deyilmiyə bilər.
15 dəqiqəyə - Viertel deyilir.

Rəsmi Qeyri rəsmi

Es ist … Uhr 14:00 zwei
Es ist … Uhr 14:30 halb drei
Es ist … Uhr 14:15 Viertel nach zwei
Es ist … Uhr 14:45 Viertel vor drei
Es ist … Uhr 14:10 10 Minuten nach zwei
Es ist … Uhr 14:50 10 Minuten vor drei

Alman dilində 2 saat sözü var

die Uhr - saat ( müəyyən)
die Stunde - saat (müddət)

Alman dilində aylar

Alman dilində aylar kişi cinsində olur və qarşısnda – da, də mənasında – im işlənir.

der Januar Yanvar der Juli Iyul

der Februar Fevral der August Avqust
der März Mart der September Sentyabr
der April Aprel der Oktober Oktyabr
der Mai May der November Noyabr
der Juni Iyun der Dezember Dekabr

141
A1
Günün gedişatı – der Tagesablauf

İstədiyiniz zaman və sözlər ( özünüzdən cümlə də əlavə edə yaxud bəzi cümlələri
çıxara bilərsiz) əlavə etməklə gün ərzində etdikləriniz haqqında məlumat verin.
Sonra o mətni hər iki keçmiş zamanda (İmperfekt və Perfekt) yazın.

1. Mən saat …. oyanıram 1. Ich wache um …. Uhr auf.

2. Saat ….səhər yeməyi yeyirəm. 2. Um…. Uhr frühstücke ich.

3. Saat … işə (məkətəbə, 3. Um….Uhr fahre ich zur Arbeit

univeristetə)gedirəm. (Schule, Universität).

4. Saat …. mənim işim (dərslərim, 4. Um…. Uhr fängt meine Arbeit

mühazirlərim) başlayır. (fangen meine Unterrrichten,
Vorlesungen) an.

5. Meine Arbeit dauert (dauern

5. Mənim işim (dərslərim, meine Unterrrichten, Vorlesungen)
mühazirlərim) ……. çəkir. ….. Stunden.

6. Saat …. günorta çörəyi yeyirəm. 6. Um…. Uhr esse ich zu Mittag.

7. Saat … işim (dərslərim, 7. Um … Uhr endet meine Arbeit
mühazirələrim) bitir. (enden meine Unterrrichten,
Vorlesungen).

8. Um…. Uhr kaufe ich ein.

8. Saat…. bazarlıq edirəm.
9. Saat … axşam çörəyi yeyirəm.
10. Saat …. televizora baxıram.
11. Saat … ev tapşırıqlarını edirəm.
12. Axşamlar mən vaxtımı ……… ilə
keçiriəm.
13. Saat … dostlara (qohumlara)
başçəkirəm.
14. Saat … yatmağa gedirəm.
9. Um…. Uhr esse ich zu Abend.
10. Um … Uhr sehe ich fern.
11. Um….Uhr mache ich die
Hausaufgaben.
12. Abends verbringe ich meine Zeit
mit ……….
13. Um…. Uhr besuche ich Freunde
(Verwandten).
14. Um …. Uhr gehe ich ins Bett.

Cədvəldəki cümlələrdən istifadə edərək 5 sual qurun:

Məsələn: Wann wachst du auf? – Sən saat neçə də oyanırsan?

142
E- maili Alman dilinə tərcümə edin.

Əziz Rauf,

mən artıq Münxendəyəm. Artıq bir həftədir Alman dili kursuna gedirəm. Kurs çox maraqlıdır.
Qrupda 16 tələbə var. Onlar müxtəlif ölkələrdən gəliblər. Dərslərdə biz çalışmalar edir, qramatika
öyrənirik.
Dərsimiz saat 13:00 da bitir. Dərsdən sonra hər gün nəsə edirik.
Bazar ertəsi misal üçün futbol oynadıq. Çərşənbə axşamı şəhərin mərkəzində konsertə getdik. Bu
gün bir muzeyə getmək istəyrik.
Axşamlar musiqi yaxud radioya qulaq asır yaxud birlikdə bir film izləyirik.
Sən necəsən? Alman dilini öyrənə bilirsən?
Salamlar
Aynur

A2

sich anziehen geyinmək sich freuen sevinmək

sich ausziehen soyunmaq sich ärgern əsəbləşmək
sich duschen duş qəbul etmək sich unterhalten söhbət etmək
sich rasieren qırxmaq sich erkälten soyuqlamaq
sich kämmen daramaq sich interessieren maraqlanmaq
sich föhnen qurutmaq (fenlə) sich vorstellen təqdim etmək
sich schminken bəzənmək sich streiten dalaşmaq
sich beschweren şikayət etmək sich bedanken təşəkkür etmək

Mətni Alman dilinə tərcümə edin:

Anna ist krank – Anna xəsətələnib.

Mənim adım Annadır. Mən tələbəyəm. Mən Universitetdə fizika oxuyuram. Asudə vaxtımda idman
və musiqi ilə maraqlanıram. Mən hər gün səhər 8:00 da oyanıram.
Sonra duş qəbul edir, dişlərimi fırçalayır, saçımı qurudur və darayıram.
Sonra paltarımı geyinir, səhər yeməyi yeyir və universitetə gedirəm. Amma artıq 3 gündür mən
evdəyəm, çünki soyuqlamışam. 3 gündən bəri mənim evim soyuqdur, çünki istilik sistemi xarabdır.

Mətni Alman dilinə tərcümə edin:

yorğun - müde
yoxlamaq – prüfen
təxminən – etwa, ungefähr
toplantı – die Besprechung, die Versammlung
qeyd – die Notiz
şəxsi – privat
işlə bağlı - dienstlich
ezamiyyət – die Dienstreise
təşkil etmək - organisieren

143
Der Arbeitstag meiner Schwester – bacımın iş günü

Mənim adım Fidandır. Mən işləmirəm. Mən şagirdəm və məktəbə 5 – ci sinifə gedirəm. Amma
mənim bir böyük bacım var. O böyük firmada katibə işləyir.
Onun işi səhər 10:00 -da başlayır və 17:00 -da bitir. O hər axşam evə yorğun gəlir. O mənə bəzən işi
haqqında danışır.
Mənim bacım hər səhər işdə əvvəlcə kofe bişirir, kompüterləri və printerləri işə salır.
Sonra öz e-maillərini yoxlayır. Təxminən 20 dəqiqə e- mailləri oxuyur və cavablandırır.
Saat 11 :00 - da onun şefi gəlir. O şefinə əvvəlcə kofe gətirir. Sonra şefin otağında işçilərlə yarım saat
toplantı olur. O toplantıda iştirak edir və qeydlər edir.
Saat 13:00 - dan 14: 00 -a qədər o fasilə edir. Günorta yeməyini ofisin mətbəxində yeyir. Fasilədə o
adətən iş yoldaşları ilə şəxsi və iş problemləri haqqında söhbət edir.
Günortadan sonra o işçilər və şef üçün görüş razılaşır, ezamiyyətləri yoxlayır. Ofisdə tez – tez tədbir ,
ad günü bayram edilir. Bu tədbirləri bacım digər işçilər ilə birlikdə təşkil edir.
Onun işdə boş vaxtı az olur. Boş vaxtında internetdən istifadə edir, nəsə alır yaxud xəbərləri oxuyur.

E- maili Alman dilinə tərcümə edin.

Əziz Rauf,
necəsən? Haradasan? Indi işləyirsən?
Mən indi Bakıdayam. Ofisdə menecer işləyirəm. İşim ağırdır. Gündə 10 saat işləyirm.
Amma mən indi məmuniyyətlə səyahət edərdim. İndi Berlində olar və səhərlər Berlində bir kafedə
kofe içərdim. Günortalar Berlinin mərkəzində bir parkda gəzər və orada restoranda günorta yeməyi
yeyərdim. Axşamlar da kinoteatrda bir Alman filminə Alman dilində baxardım.
Amma indi məzuniyyətimə hələ çox vaxt var. Mən məzuniyyəti həmişə yayda edirəm.
Sən neynirsən?
Tezliklə özün haqqında yaz
Aynur

Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin:

İn einem Vorstellungsgespräch mit Frau Meier - Xanım Mayer işlə bağlı təqdimat söhbətində

Frau Müller: Son iş yerinizdə iş nə vaxt başlayıb nə vaxt bitirdi?

Frau Meier: İş saat 9:00 da başlayıb saat 18:00 da bitirdi.
Frau Müller: İşdə hər gün nə edirdiz?
Frau Meier: Əvvəlcə kompüteri iş salırdım. Sonra şef üçün kofe bişirirdim. Sonra E- mail - ləri
oxuyur yaxud yazırdım. Saat 13:00 dan - 14:00 qədər bizim firmada günorta yeməyi üçün fasilə idi.
Günortadan sonra şef mənə tapşırıqlar verirdi. Məsələn: mən müştərilərə E- mail yazmalı yaxud
zəng etməli idim və görüş razılamalı idim.
Frau Müller: Bəs toplantılarda nə edirdiniz?
Frau Meier: Toplantılar üçün kofe bişirir, sənədləri kopiyalayır və qonaqları məlumatlandırırdım.
Frau Müller: Xanım Mayer, məlumatlar üçün təşəkkür edirəm.
Frau Meier: Buyurun
Frau Müller: Mən Sizə tezliklə E-Mail vasitəsi ilə xəbər verəcəm. Sağ olun, hələlik.
Frau Meier: Siz sağ olun, hələlik.

144
 Mövzu 13

Görüş razılaşmaq – einen Termin vereinbaren

İfadələr:

…… da/də…..da/də mümkündür? - Ist es ….. am ….. um …… möglich / Geht es am…… um ……. ?

Mümkündürmü? - Geht das?
Bu mümkün deyil - Das geht nicht.
Təəssüf ki, mümkün deyil - Das geht leider nicht.
Təəssüf edirəm - Es tut mir Leid
Səbəbi nədir? - Woran liegt es?
Dəyməz – Gern geschehen
Məşğul olmaq - Beschäftigt sein / zu tun haben
Bu nə deməkdir? - Was soll das?
Təzə nə var? - Was gibt es Neues?
Nə baş verib? - Was ist los?
Müqayisədə - im Vergleich zu
Bilməmək - keine Ahnung haben

der Laptop notebook anschließen qoşmaq

der Computer kompüter einschalten işə salmaq
die Maus maus ausschalten söndürmək
die Tastatur klaviatura erhalten almaq
die Taste düymə senden göndərmək
der Bildschirm ekran weiterleiten ötürmək
der Drucker printer beantworten cavablamdırmaq
der Kopfhörer qulaqcıq wählen seçmək
das Kabel kabel (aus)drucken çap etmək
die Steckdose elektrik mənbəyi kopieren sürət çıxartmaq
der Stecker elektrik çəngəli einfügen əlavə etmək
der Scanner skaner löschen silmək
das DVD-Laufwerk dvd - yeri ausschneiden kəsmək
der USB-Stick usb - kart speichern yadda saxlamaq
das Fax faks drücken basmaq

A1
Einen Termin vereinbaren für die Reperatur verinbaren
Təmir üçün görüş razılaşmaq.

Sözləri əlavə edin və dialoqu öyrənin:

Mitarbeiter: Firma “Comp”, Guten Tag, bitte schön. Was kann ich für Sie tun?
İşçi: “Comp” firması, salam, buyurun. Sizin üçün nə edə bilərəm?
Rauf: Guten Tag, hier ist Rauf. Mein .......... ist kaputt.
Rauf: Salam, danışan Raufdur. Mənim kompüterim xarabdır.
Mitarbeiter: Was geht an Ihrem ......... nicht? Können Sie ........ einschalten?
Işçi: Kompüterdə nə işləmir? Siz kompüteri işə sala bilirsiz?

145
Rauf: Ja, eigentlich ist ........ kaputt. İch drücke auf ....... . Es gibt aber keine Reaktion. Wann kann der
Monteur kommen?
Rauf: Bəli, əslində klaviatura xarabdır. Mən düyməni basıram. Amma heç bir reaksiya yoxdur. Usta nə
vaxt gələ bilər?
Mitarbaiter : Der Monteur kann ....... um 14:00 Uhr kommen.
İşçi: Usta sabah saat 14:00- da gələ bilər.
Rauf: ....... um 14:00 Uhr bin ich auf der Arbeit. Ist es am ........ oder am .......möglich? Kann Monteur am
....... oder am ......... um 18:00 Uhr kommen?
Rauf: Sabah saat 14:00 - da mən işdəyəm. Çərşənbə yaxud cümə günü mümkündür? Usta çərşənbə
yaxud cümə günü saat 18:00 da gələ bilər?
Mitarbeiter: Am .............. oder am ………… um 18:00 Uhr ist es leider nicht möglich. Der Monteur
kann aber am ……….. um 18:00 Uhr kommen.
İşçi: Çərşənbə yaxud cümə günü saat 18:00 da təəssüf ki mümkün deyil. Amma şənbə günü saat 18:00-
da usta gələ bilər.
Rauf: Gut, dann erwarte ich den Monteur am ……….. um 18:00 Uhr. Danke schön.
Rauf: Yaxşı, onda şənbə günü saat 18:00 - da ustanı gözləyirəm, təşəkkür edirəm.
Mitarbeiter: Bitte schön
İşçi: Buyurun

Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin:

İşçi: “Printers” firması, salam, buyurun. Sizin üçün nə edə bilərəm?

Mən: Salam, danışan ...... Mənim printerim xarabdır.
Işçi: Printerdə nə işləmir?
Mən: Mən printeri işə sala bilmirəm. Usta nə vaxt gələ bilər?
İşçi: Usta sabah saat 12:00- da gələ bilər.
Mən: Təəssüf edirəm. Sabah saat 12:00 - da mən işdəyəm. Bazar ertəsi mümkündür? Usta bazar ertəsi
saat 15:00 da gələ bilər?
İşçi: Bazar ertəsi saat 15:00 da təəssüf ki mümkün deyil. Amma çərşənbə axşamı saat 15:00- da usta
gələ bilər.
Mən: Yaxşı, onda mən çərşənbə axşamı saat 15:00 - da ustanı gözləyirəm, təşəkkür edirəm.
İşçi: Buyurun

A2
Dialoqu tamamlayın və öyrənin:
Einen Termin bei Firma „ Cargo“ – „Cargo“ firmasında görüş

Aynur: Firma "Cargo", Guten Tag, hier ist Frau Aynur, Wie kann ich Ihnen helfen?
Aynur: "Cargo"firması, salam, danışan Aynur xanımdır, Sizə necə kömək edə bilərəm?
Kamal: Ich würde gern mit Herrn Emin sprechen.
Kamal: Mən cənab Emin ilə danışardım
Aynur: Wie ist Ihr Name?
Aynur: Adınız necədir?
Kamal: Mein Name ist Kamal.
Kamal: Adım Kamaldır.
Aynur: Worum geht es Herr Kamal?
Aynur: Nə ilə bağlıdır cənab Kamal?
Kamal: Es geht um unsere neuen Produkte. Ich möchte sie Herrn Emin vorstellen.
Kamal: Söhbət bizim yeni məsullardan gedir. Mən onları canab Eminə təqdim etmək
istəyirəm.
Aynur : Einen Moment bitte. Ich verbinde Sie. Wie war Ihr Name nochmal? Können Sie bitte
Ihren Namen buchstabieren?

146
Aynur : Bir dəqiqə. Sizi calaşdırıram. Adınız bir də necə idi? Adınızı hərfləyə bilərsiz?
Kamal: Herr Kamal, Ka, a, em, a, el.
Kamal: Cənab Kamal, Ka, a, em, a, el.
Emin: Hier ist Emin. Guten Tag.
Emin: Telefonda Emindir. Salam.
Kamal: Herr Emin, Guten Tag, wie geht es Ihnen? Hier ist Herr Kamal. Letzte Woche habe
ich Ihnen eine E- Mail geschrieben und einen Prospekt mit unseren neuen Produkten
gesendet. In Ihrer Antwort haben Sie geschrieben, dass unsere Produkte Ihnen gefallen
haben.
Kamal: Cənab Emin, salam, necəsiz? Danışan cənab Kamaldır. Keçən həftə Sizə bir E-mail
yazdım və bizim yeni məhsullar olan broşürü göndərdim. Cavabınızda yazmısınız ki, bizim
məhsullar Sizin xoşunuz gəlib.
Emin: Guten Tag, Herr Kamal, gut und Ihnen? Ja, ich erinnere mich.
Emin: Salam, cənab Kamal, yaxşı bəs Siz? Bəli, xatılayıram.
Kamal: Wenn Sie Zeit haben, würde ich gern mit Ihnen einen Termin vereinbaren und
unsere Produkte persönlich vorstellen.
Kamal: Əgər vaxtınız varsa, mən Sizinlə məmuniyyətlə görüş razılaşardım və bizim
məhsulları Sizə şəxsən təqdim edərdim.
Emin: Gern. Haben Sie am ……… um …… Uhr Zeit?
Emin: Məmuniyyətlə. Sizin ……….. da saat………da vaxtınız var?
Kamal: Nein, es tut mir Leid. Am……. um ….. Uhr passt es mir nicht. Ich habe an diesen
Tag schon einen Termin beim Arzt.
Kamal: Xeyr, təəssüf edirəm. …… da saat ….. da mənə uyğun deyil. Həmin gün mənim
həkimlə görüşüm var.
Emin: Geht es vielleicht am ……. um…… Uhr?
Emin: …….. da saat ……. da alınar?
Kamal : Ja, am …… um…… Uhr geht es.
Kamal: Bəli, ......................da saat …… da alınar.
Emin : Gut, dann erwarte ich Sie am …….um ................ Uhr in meinem Büro mit Ihren Produkten.
Emin: Yaxşı, onda mən Sizi …….da saat ................... da öz ofisimdə Sizin yeni məhsullarla
gözləyirəm.
Kamal: Vielen Dank Herr Emin, Auf Wiedersehen
Kamal: Təşəkkür edirəm cənab Emin, görüşənədək.
Emin: Auf Wiedersehen, Herr Kamal
Emin: Görüşənədək, cənab Kamal

Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin:

Das Telefongespräch mit dem Friseurladen “schöne Frisur “ :

Bərbər salonu „gözəl saç düzümü“ ilə telefon söhbəti

Qəbul: Salam, sabahınız xeyir, Bərbər salonu „gözəl saç düzümü“, buyurun?
Anna: Salam, mən saçımı kəsdirmək istəyirəm.
(İch möchte meine Haare schneiden lassen). Nə vaxt gələ bilərəm?
Qəbul: Hansı bərbərdə axırncı dəfə saçınız kəsdirmisiz?
Anna: Xanım Müllerdə
Qəbul: Xanım Müller indi məşğuldur. Onun müştərisi var. Mən Sizi calaşdırıram.
Xanım Müller: Telefonda xanım Müllerdir, buyurun?
Anna: Salam xanım Müller, necəsiz? Danışan Anna xanımdır. Sizin bu gün vaxtınız var?
Saçlarımı kəsdirmək istəyirəm.Mənim saçlarım pis görsənir.
Xanım Müller:Bu gün təəssüf ki yox. Sabah səhər saat 11:00 da boş görüş yerim var.
Anna: Təşəkkür edirəm xanım Müller, onda sabah qədər.
Xanım Müller: Sağ olun, sabaha qədər.

147
Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin:

Das Telefongespräch mit der Firma „ Knauf“

“ Knauf “ şirkəti ilə telefon danışığı:

ev təsərrüfatı mağazası - der Haushaltswarenladen

məhsul - die Ware
seçim - die Wahl
boya, rəng - die Farbe
daxili dizayn - das innere Design
təqdimat - die Präsentation, die Vorstellung
tədbir – die Veranstaltung
iştirak- die Teilnahme
mütləq – unbedingt

Rauf: Salam, sabahınız xeyir, “Knauf” şirkətində Zaur bəy ilə danışıram?
Zaur: Bəli, buyurun, nə ilə bağlıdır (söhbət nədən gedir)?
Rauf: Adım Raufdur. Mənim şəhərin mərkəzində ev təsərrüfatı mağazam var. Mən orada Sizin
məhsulları satıram.
Zaur: Mən Sizə seçiminz üçün təşəkkür edirəm.
Rauf: Mən Sizdən boyaları haqqında soruşmaq istəyirdim. Biz indi daxili dizayn üçün boya axtarırıq.
Zaur: Rauf bəy, yaxşı olardı, biz Sizinlə boya haqqında bizim ofisdə söhbət edərdik. Bizim sabah
boya təqdimatımız olacaq. Həmin təqdimatda iştirak etmək istərdiniz?
Rauf: Əlbəttə, mən bu tədbirdə iştiraka sevinirəm. Saat neçədə?
Zaur: Sabah saat 15:00 da, “Hilton” otelində
Rauf: Oldu, Zaur bəy, mütləq gələcəm.
Zaur. Oldu, onda Sizi sabah gözləyirəm, sabah qədər
Rauf: Sağ olun, sabah qədər

SMS yazmaq

Sie haben mit Herrn Zaur um 15:00 Uhr einen Termin vereinbart. Sie stehen jetzt
5 km entfernt von Baku im Stau. Schreiben Sie Herrn Zaur, dass Sie 2 Stunden
verspäten werden und nur um 17:00 Uhr kommen können.

Siz Zaur bəylə ilə saat 15:00 –da görüş razılaşmısınız. Amma hal-hazırda Bakıdan 5 km
uzaqda tıxacdasınız. Zaura bəyə yazın ki, 2 saat gecikəcəksiniz və yalnız saat 17:00 da gələ
bilərsiz.

Sualları tamamlayın:

Könnten Sie mir bitte sagen, ob……………?

Mənə zəhmət olmasa deyə bilərsinizmi, ............?
Wissen Sie vielleicht, ob…………?
Bilirsinizmi,……………..?
Könnten Sie mir sagen, wo……….?
Mənə deyə bilərsiniz, harada .........?
Könnten Sie mir sagen, wie……….?
Mənə deyə bilərsiniz, necə .........?
Wissen Sie vielleicht, wann …………..?
Bilirsinizmi, nə vaxt……………..?

148
 Mövzu 14
Ticarət mərkəzində - im Kaufhaus
anziehen - geyinmək
ausziehen – soyunmaq
umziehen – paltarını dəyişmək
tragen – geyinmək (əynində olmaq)
anprobieren - geyinib yoxlamaq
zurückgeben - geri qaytarmaq
umtauschen - dəyişmək (başqası ilə)
bevorzugen – üstünlük vermək

die Schuhe ayaqqabı der Lippenstift pomada die Wolle yun

das Kleid paltar das Parfum ətir das Leder dəri
das Hemd köynək der Ring üzük braun çəhrayı
der Anzug kostyum die Ohrringe sırğalar gelb sarı
der Mantel palto die Halskette boyunbağı grau boz
die Socken corab die Sonnencreme günəş kremi grün yaşıl
der Hut/die Mütze papaq die Augencreme göz kremi rot qırmızı
der Rock don die Hautcreme dəri kremi schwarz qara
die Regenjacke plaş die Baumwolle pambıq weiß ağ
die Hose şalvar die Seide ipək blau göy

A1

Paltar mağazasında - im Bekleidungsgeschäft

Rauf: Guten Tag, ich brauche ..... für die Hochzeit.

Rauf: Salam, mən toy üçün kostyum lazımdır.
Verkäuferin: Guten Tag, natürlich. In welcher Farbe und aus welchem Stoff?
Satıcı: Salam, əlbəttə hansı rəngdə və hansı materialldan?
Rauf: İn …… , aus………..
Rauf: qara rəngdə, pambıqdan
Verkäuferin: Welche Größe haben Sie?
Satıcı: Ölçünüz neçədir?
Rauf: 47, M
Rauf: 47, M
Verkäuferin: Gefällt Ihnen dieser ……? Dieses Modell ist jetzt sehr aktuell
Satıcı: Bu kostyum xoşunuza gəlir? İndi bu model çox aktualdır.
Rauf: Sieht gut aus. Wo kann ich ……….?
Rauf´: Gözəl görsənir. Harada yoxlaya bilərəm?
Verkäuferin: Dort gibt es ein kleines Zimmer. Dort können Sie İhr Kleid .........
Satıcı: Orada kiçik otaq var. Orada paltarınızı dəyişə bilərsiz.
Rauf: Entschuldigung, ……. passt mir nicht.
Rauf: Bağışlayın kostyum əynimə olmur.
Verkäuferin: Dann ist Ihre Größe nicht 47. ……… Sie bitte das hier …..
Satıcı: Onda Sizin ölçünüz 47 deyil. Bunu zəhmət olmasa geyinin.
Rauf: Dieser ……. passt mir gut und steht mir. Kann man bei euch die Kleider auch....... oder ........?

149
Rauf: Bu kostyum əynimə olur və yaraşır. Sizdə paltarları geri qaytarmaq yaxud dəyişmək olar?
Verkäuferin: Ja, natürlich. Kein Problem. Jetzt trägt man diesen …… mit diesem weißen ……
Möchten Sie es auch …….?
Satıcı: Bəli, əlbəttə. Problem deyil. İndi bu kostyumu bu ağ köynəklə geynirlər. Onu həmçinin yoxlamaq
istəyirsiz?
Rauf: Nein, danke, ich habe zu Hause ein weißes ...... Wie viel kostet …….?
Rauf: Xeyr, təşəkkür edirəm. Evdə ağ köynəyim var. Kostyum neçiyədir?
Verkäuferin: 120 Manat
Satıcı: 120 manat
Rauf: Bitte schön, vielen Dank
Rauf: Buyurun, təşəkkür edirəm
Verkäuferin: İch danke İhnen
Satıcı: Siz sağ olun

A2
Ticarət mərkəzində şöbələr – die Abteilungen im Kaufhaus

Haushaltwaren evdarlıq məhsulları Schmuck bəzək əşyaları

Möbel mebel Kosmetik kosmetika
Spielwaren oyuncaqlar Schreibwaren dəftərxana
Bekleidung geyim Sport und Freizeit idman və asudə vaxt
Elektronik elektronika Kundenservice müştəri xidməti

her - danışana doğru istiqamət

hin - danışandan əks istiqamətə
herauf, hinauf - yuxarıya
herunter, hinunter - aşağıya
herein, hinein - içəriyə
heraus, hinaus - bayıra, çölə

Kennen – tanımaq
Können - bilmək (bacırıq)
Wissen - bilmək (məlumatlı olmaq)

Dialoqu tamamlayın və öyrənin:

Anna : Guten Tag, ich habe dich lange nicht gesehen, wie geht es dir?
Anna: Salam, səni çoxdandır görmürəm, necəsən?
Rauf : Guten Tag, mir geht es gut und dir? Entschuldigung für die Verspätung. Ich habe
mich ein bisschen verlaufen.
Rauf: Salam, yaxşıyam bəs sən necəsən? Gecikməm üçün bağışla. Mən bir az azmışdım.
Anna: Auch gut. Kein Problem. Warum? Dieses Kaufhaus kann man leicht finden. Es liegt
direkt im Zentrum.
Anna: Həmçinin yaxşı. Problem deyil. Niyə? Bu ticarət mərkəzini asan tapmaq olar. Düz
mərkəzdədir.
Rauf: Ich kenne diese Stadt nicht gut. Warum möchtest du die neuen Sachen für dich
hier kaufen?
Rauf: Mən bu şəhəri yaxşı tanımıram. Niyə yeni əşyaları burada almaq istəyirsən?
Anna: Das ist das größte und beste Kaufhaus in unserer Stadt. Es hat 5 Etagen und 15
Abteilungen. Entschuldigung, wo kann ich hier ein Geschenk kaufen?

150
Anna: Bu bizim şəhərdə ən böyük və ən yaxşı ticarət mərkəzidir. Onun 5 mərtəbəsi və 15 şöbəsi
var. Bağışlayın, burada harada hədiyyə ala bilərəm?
Mitarbeiter: Was für ein Geschenk möchten sie kaufen?
İşçi: Necə hədiyyə almaq istəyirsiz?
Anna: ………
Anna: ətir
Mitarbeiter: İn der Abteilung für ….. Gehen Sie in die zweite Etage.
İşçi: Kosmetika şöbəsində. İkinci mərtəbəyə gedin
Anna: Wo kann ich hier ……. kaufen?
Anna: Burada ayyaqabı harada ala bilərəm.
Mitarbeiter: Wenn Sie …… kaufen möchten, dann müssen Sie in die dritte Etage gehen.
İşçi: Əgər Siz ayaqqabı almaq istəyirsinizsə, onda üçüncü mərtəbəyə getməlisiniz.
Anna: Danke schön. Lass uns gehen.
Anna: Təşəkkür edirəm. Gəl gedək

Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin:

İn der Abteilung für die Schuhe – Ayaqqabı şöbəsində

Rauf: Sən ayaqabı almaq istəyirsən?

Anna: Xeyr, mən ayaqqabını geri qaytarmaq istəyirəm.
Rauf: Ayaqqabını nə vaxt almısan?
Anna: Keçən həftə
Satıcı: Buyurun
Anna: Mən bu ayaqabını geri qaytarmaq istəyirəm.
Satıcı: Yaxşı. Geri qaytarmaq istəyirsiz yaxud dəyişmək?
Anna: Dəyişməkdə olar.
Satıcı: Necə bir ayaqabı istəyirsiz?
Anna: Mən əslində idman ayaqqabısına üstünlük verirəm.
Satıcı: Əgər Siz ayaqqabını işə geyinəcəksiniszə, bu ayaqabını məsləhət görürəm.
Anna: Gözəl və müasirdir. Neçiyədir?
Satıcı: 30 manat. Geyinib yoxlamaq istəyirsiz?
Anna: Bəli, zəhmət olmasa. Ayağıma olur və məncə yaraşır. Nə fikirləşirsən Rauf?
Rauf: Sənə çox yaraşır.
Anna: Mən ayaqqabını götürürəm.
Satıcı: Bank kartı ilə ödəyirsiz yaxud nəğd?
Anna: Bank kartı ilə
Satıcı: Buyurun, təşəkkür edirəm
Anna: Sağ olun.

Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin:

Kitab şöbəsində - İn der Abteilung für Bücher

Satıcı: Salam, buyurun, nə istəyirsiz?

Rauf: Salam, Siz məcara romanları satırsız?
Satıcı: Bəli
Rauf: Hansı şöbədədir?
Satıcı: Orada, sağda, məcara romanları üçün şöbədə
Rauf: Çox sağ olun. Mən rəfiqəmə ad gününə məcara roman almaq istəyirəm. Hansı romanı məsləhət
görərdiniz?
Satıcı: Bu roman çox maraqlıdır. Onun müəllifi İngilisdir. Kitab Afrika haqqındadır. Bu kitabın
müəllifi Almandır. Kitab Almaniyada polislər haqqındadır.

151
Rauf: Mən ikinci kitabı götürürəm. Rəfiqəm polislər haqqında kitabları xoşlayır. Kitab neçiyədir?
Satıcı: 16 manat
Rauf: Buyurun, təşəkkür edirəm
Satıcı: Sağ olun.

məcara romanı - der Abenteurroman

şöbə - die Abteilung
müəllif - der Autor
Alman qadın/ Alman kişi – die/der Deutsche
polis - die Polizei
satmaq -verkaufen
məsləhət görmək - empfehlen

Sualları cavablandırın:

Lesen Sie viel?

- Çox oxuyursuz?
Was lesen Sie?
- Nə oxuyursuz?
Welches Buch haben Sie letztes Mal gelesen?
- Axırıncı dəfə hansı kitabı oxumusunuz?

152
 Mövzu 15

Hava – das Wetter

Bu gün hava necədir? – Wie ist das Wetter heute?

Fəsillər die Jahrezeiten Yağış der Regen Qar der Schnee

Yaz der Frühling Yağış yağmaq regnen Qar yağmaq schneien
Yay der Sommer Yağışlı regnerisch Göy guruldaması donnern
Payız der Herbst Əsmək wehen İldırım çaxması blitzen
Qış der Winter Külək der Wind Tufan der Sturm
Hava das Wetter Küləkli windig Tufanlı stürmisch
Duman der Nebel Bulud die Wolke Soyuq kalt
Dumanlı neblig Buludlu bewölkt İsti warm
Şaxta der Frost Soyuqluq die Kälte Qaynar heiß
Çox isti hava die Hitze Buz das Eis Dolu yağmaq hageln
Temperatur die Temperatur İstilik die Wärme Dolu der Hagel

Nümunədən və cədvəldəki sözlərdən istifadə edin və aşağıdakı mətnləri Alman dilinə tərcümə edin:

Hava haqqında məlumat - Der Wetterbericht

Nümunə – Das Beispiel

Berlin
Berlində payızdır. Hava gözəldir. Yüngül yağış yağır. Buludludur. Temperatur + 9 dərəcədir.

Berlin
Es ist Herbst in Berlin. Das Wetter ist schön. Es regnet leicht. Es ist bewölkt. Die Temperatur
liegt bei + 9 Grad.

Moskva
Moskvada qışdır. Hava pisdir. Qar yağır. Hava soyuqdur. Temperatur - 5 dərəcədir.

Bakı
Bakıda yazdır. Hava gözəldir. Hava dumanlıdır.
Temperatur + 15 dərəcədir.

İstanbul
İstanbulda yazdır. Hava çox istidir. Külək əsmir. Temperatur + 30 dərəcədir.

153
 Mövzu 16

Nəqliyyat - das Verkehrsmittel

İfadələr:

Vağzal necə gedə bilərəm? - Wie komme ich zum Bahnhof?

Vağzal haradadır? -Wo ist der Bahnhof?
Düz gedin - Gehen Sie geradeaus.
Sola dönün – Biegen Sie nach links ab.
Sağa gedin - Gehen Sie nach rechts.
Küçə boyunca gedin - Gehen Sie die Straße entlang.
Dayanacağa qədər gedin - Gehen Sie bis zur Haltestelle.
Dayanacağın yanından keçin - Gehen Sie an der Haltestelle vorbei.
Parkın içi ilə gedin - Gehen Sie durch den Park
Birinci küçədən sola gedin - Gehen Sie die erste Straße links
Körpünün üstündən gedin - Gehen Sie über die Brücke
Şəhər istiqamətdə gedin - Gehen Sie in Richtung der Stadt.
Küçəni keçin - Überquerren Sie die Straße.
Vağzal küncdədir - Der Bahnhof ist um die Ecke.
Gəl .....- Lass uns......
minmək – einsteigen
düşmək – aussteigen
düşüb başqasına minmək - umsteigen
maşın/ avtobus / qatarla getmək - mit dem Auto/Bus/Zug fahren
maşın / avtobus / qatarla getmək - ein Auto/ einen Bus/ einen Zug nehmen
yol düşmək – abfahren / losfahren
gəlib çıxmaq- ankommen in
qalxmaq (təyyarə) – abfliegen
enmək (təyyarə) – landen
gecikmək – Verspätung haben/ spät sein/ sich verspäten

das Taxi taksi der Hafen liman

der Bus avtobus der Bahnhof vağzal
das Schiff gəmi der Flughafen aeroport
die U- Bahn metro die Fahrkarte bilet (yerüstü)
der Zug qatar das Flugticket bilet
die Straßenbahn tramvay der Stau tıxac
das Flugzeug təyyarə die Ampel işıqfor
die Abfahrt getmə (yerüstü) der Sitzplatz oturacaq
die Ankunft gəlmə (yerüstü) die Haltestelle dayanacaq
der Abflug uçma das Gleis peron
die Landung enmə die Autobahn avtoban
der Fahrgast sərnişin (yerüstü) die Passkontrolle passport yoxlanışı
der Passagier sərnişin die Verspätung gecikmə
der Flug reys die Tankstelle yanacaq doldurma mərkəzi
der Parkplatz parkinq yeri der Fahrplan nəqliyyat qrafiki
der Fahrkartenschalter bilet kiosku der Flugplan uçuş qrafiki

154
A1

Dialoqu tamamlayın və öyrənin:

Bilet kioskunda – am Fahrkartenschalter

Rauf: Guten Tag, ....... nach Tibilisi, bitte

Rauf: Salam, Tiflisə bir bilet zəhmət olmasa
Verkäufer: Wann wollen Sie fahren?
Satıcı: Nə vaxt getmək istəyirsiz?
Rauf: Samstag Abend
Rauf: Bazar günü axşam
Verkäufer: Am Samstag Abend fahren zwei Züge nach Tibilisi. Der erste ...... fährt um 19:00 Uhr los.
Der zweite ....... fährt um 20:00 Uhr los, aber dann müssen Sie in Gandscha …….
Satıcı: Bazar günü axşam Tiflisə iki qatar gedir. Birinci qatar saat 19:00 da yol düşür. İkinci qatar saat
20:00 – da yola düşür, amma Siz Gəncədə düşüb başqa qatar minməlisiz.
Rauf: Ich fahre mit dem ..... um 19:00 Uhr. Wie lange dauert die Fahrt?
Rauf: Saat 19:00 da gedən qatarla gedirəm. Yol nə qədər çəkir?
Verkäufer: 10 Stunden. Die erste Klasse oder Zweite?
Satıcı: 10 saat. Birinci sinif yoxsa ikinci sinif?
Rauf : Die Zweite
Rauf: İkinci
Verkäufer: Die einfache Fahrt oder Hin- und Rückfahrt?
Satıcı: Birbaşa gediş yaxud – gedib qayıtma?
Rauf: Die einfache Fahrt
Rauf: Birbaşa gediş
Verkäufer: Möchten Sie den ....... reservieren?
Satıcı: Oturacağı rezerv etmək istəyirsiz
Rauf: Nein
Rauf: Xeyr
Verkäufer: Sie können auf dem ..... 5 um 18 : 50 Uhr in den Zug ........
Satıcı: Siz saat 18:50 –də 5 –ci peronda qatara minə bilərsiz.
Rauf: Gut, was kostet ……?
Ruaf: Yaxşı, bilet neçiyədir?
Verkäufer:....... kostet 18 Manat
Satıcı: Bilet 18 manat edir.
Rauf: Bitte schön, vielen Dank
Rauf: Buyurun, təşəkkür edirəm
Verkäufer: Danke schön
Satıcı: Təşəkkür edirəm

A2
Aeroportda dialoq – Dialog auf dem Flughafen

Rauf: Bizim təyyarə nə vaxt uçur?

Anna: Saat 14:00 –da
Rauf: Biz iki saat tez gəlmişik.
Anna: Bəli. Biz amma aeroportda gözləyə bilərik
Rauf: Uçuş nə qədər çəkir?
Anna: 2 saat. Təyyarə saat 16:00 da enir
Rauf: Reysin nömrəsi neçə idi?
Anna: Qoy biletə baxım. LF 3567
Rauf: Oturacaqlar neçədir?

155
Anna: 18 və 19 F, bir-birinin yanında (nebeneinander). Sənin oturacağın pencərənin yanındadır.
Rauf: İşçi səndən passport yoxlanışında nə soruşdu?
Anna: Neçə yaşın var? O aydın görə bilmirdi.
Rauf: Gəl kafeyə gedək və kofe içək
Anna: Yaxşı

156
 Mövzu 17

Səyahət – die Reise

Xoş səyahət – Gute /Schöne Reise

Açıq havada - im Freien
Xarici ölkəyə / xarici ölkədə - ins Ausland/ im Ausland
Məzuniyyət etmək – Urlaub machen
Məzuniyyətə getmək – in den Urlaub fahren
Səyahət etmək –reisen
Qablaşdırmaq – einpacken
Boşaltmaq (çemodandan) – auspacken
Dincəlmək – sich ausruhen, sich erholen
Tələs! - beeile dich !
Tələsmə! - lass dir Zeit!
Əksinə - im Gegenteil
Piyada getmək - zu Fuß gehen
Əmin olmaq - sicher sein
Dilxor olmaq - sauer sein
Oturmaq - Platz nehmen
Haqqlı olmaq - Recht haben
Əsəbləşmək - Nerven verlieren

die Reise səyahət der Ausweis şəxsiyyət vəsiqəsi

der Urlaub məzuniyyət das Ausland xarici ölkə
die Dienstreise ezamiyyət das Meer /die See dəniz
der Koffer çemodan der See göl
die Reisetasche səyahət çanatası der Wald meşə
die Sonnenbrille günəş eynəyi der Berg dağ
der Pass pasport der Ski xizək
der Führerschein sürücülük vəsiqəsi das Schwimmbad hovuz
der Regenschirm çətir der Reiseführer səyahət kitabı
der Rucksack rükzak der Reiseleiter səyahət bələdçisi
die Badehose çimərlik şortu der Strand çimərlik

A1

Dialoqu tamamlayın və öyrənin:

Anna: Hast du schon ……. eingepackt? Wir fliegen nach drei Stunden. Wir haben noch eine Stunde.
Anna: Sən çemodanı yığmısan? Biz 3 saatdan sonra uçuruq. Bizim hələ bir saat vaxtımız var.
Rauf: Noch nicht. Ich habe meine ......., ....... und ....... schon genommen.
Rauf: Hələ yox. Mən paltarlarımı, ayaqabılarımı və kompüteri artıq götürmüşəm.
Anna: Lass ..... hier. Oder willst du auch ...... arbeiten? Nimm besser ...... Dort kann es regnen.
Anna: Kompüter qoy burada qalsın. Yoxsa xaricdə həmçinin işləmək istəyirsən?
Yaxşısı budur çətiri götür. Orada yağış yağa bilər.
Rauf: Wie war der Name von Hotel? Ist das ein gutes Hotel?
Rauf: Otelin adı nə idi? Yaxşı oteldir?
Anna: Das Hotel liegt direkt am ...... Dort kann man im ..... schwimmen und am ...... in der Sonne
liegen.

157
Anna: Otel düz dənizin qırağındadır. Orada dənizdə çimək və günəşin altında çimərlikdə uzanmaq olar.
Rauf: Ich möchte aber auf einen ..... steigen, im ...... wandern oder ...... fahren.
Rauf: Mən ancaq dağa dırmaşmaq, meşədə gəzmək yaxud xizək sürmək istəyirəm.
Anna: Nächstes Mal. Jetzt beeile dich! Wir haben nicht viel Zeit.
Anna: Gələn dəfə. İndi tələs! Çox vaxtımız yoxdur.
Rauf : Alles klar
Rauf: Oldu

Dialoqu tamamlayın və öyrənin:

Səyahət agentliyində - Im Reisebüro

Ich: Guten Tag, ich habe letzte Woche bei Ihrem Reisebüro eine Reise nach Berlin und ein
Hotelzimmer gebucht. Können Sie mir bitte den Weg bis zum Hotel beschreiben?
Mən: Salam, mən keçən həftə Sizin səyahət agentlikdə Berlinə bir səyahət və otel otağı rezerv etdim. Siz
mənə otelə qədər yolu təsvir edə bilərsiz?
Reiseberater: Guten Tag, natürlich. Ihre Reise ist am…….Ihr Flugzeug fliegt um …. Uhr ab und landet
in Berlin um…. Uhr. Ihr Flug dauert …. Stunden.
Səyahət məsləhətçisi: Salam, əlbəttə. Sizin səyahət cümə günü, 22 –si oktyabrdadır. Sizin təyyarə saat
13:00 -da qalxır və saat 18:00-da Berlində enir. Sizin uçuş 5 saat çəkir.
Ich: Genau
Mən: Düzdür.
Reiseberater: Von dem Flughafen fährt …. bis zum Stadtzentrum. Steigen Sie bitte an der
Bushaltestelle in….ein.
Səyahət məsləhətçisi: Aeroportdan şəhər mərkəzinə qədər avtobus gedir. Avtobus dayanacağında
avtobusa minin.
Ich: Wie viel kostet eine Fahrt bis zum Stadtzentrum?
Mən: Şəhərin mərkəzinə qədər gediş nə qədər edir?
Reiseberater: Die Fahrt kostet … Euro. An der Bushaltestelle „Stadtzenrum“ steigen Sie bitte aus.
Dort gibt es …. Von dort gehen Sie 100 Meter geradeaus bis zur Kreuzung. An …… biegen Sie nach
rechts ab und gehen Sie noch 50 Meter geradeaus. Dort ist das Hotel „Berlin“.
Səyahət məsləhətçisi: Gediş 3 avrodur. „Şəhər mərkəzi“ avtobus dayanacığında düşün. Orada bir
ticarət mərkəzi var. Oradan kəsişməyə qədər 100 metr düz gedin. İşıqforda sağa dönün və hələ 50 metr
düz gedin. Orada otel „ Berlin“ - dir.
İch: Danke. Wie ist das Wetter jetzt in Berlin? Was soll ich anziehen?
Mən: Berlində hava indi necədir? Mən nə geyinməliyəm?
Reiseberater: Das Wetter in Berlin zum Beispiel heute ist ….. Die Temperatur liegt bei +15 Grad.
Ziehen Sie auf jeden Fall warme Sachen an.
Səyahət məsləhətçisi: Berlində hava misal üçün bu gün günəşlidir. Temperatur +15 dərəcədir.
İstənilən halda isti şeylər geyinin.
İch : Und was soll ich für die Reise noch mitnehmen?
Mən: Mən səyahət üçün başqa nə götürməliyəm?
Reiseberater: Nehmen Sie unbedingt auch ……, ….. und….. mit.
Səyahət məsləhətçisi: Həmçinin mütləq passport, çətir və sürücülük vəsiqəsi götürün.
İch: Vielen Dank für Ihren Rat.
Mən: Məsləhətiniz üçün təşəkkür edirəm.
Reiseberater: Bitte schön und Gute Reise
Səyahət məsləhətçisi: Buyurun, Sizə xoş səyahət arzulayıram.

158
A2
Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin

Səyahət bürosunda dialoq - Dialog im Reisebüro

Anna: Salam, bir aydan sonra mən məzuniyətə getmək istəyirəm. Mənə nə məsləhət görərdiniz?
Səyahət məsləhətçisi: Hansı ölkəyə getmək istərdiniz?
Anna: Mən artıq əksər avropa ölkərində olmuşam. Həmçinin Misir, Əlcəzair və Türkiyədə də
olmuşam. Yeni bir ölkəyə səyahət etmək istəyirəm.
Səyahət məsləhətçisi: Japoniyada olmusuz?
Anna: Xeyr
Səyahət məsləhətçisi: Japonaya gözəl ölkədir. Japon mədəniyyəti fərqli və maraqlıdır.
Anna: Mən Berlində Japoniyadan tez-tez insanlar görürəm. Yaponlar çox mədəni və mehribandırlar.
Amma mən Japon dilini bilmirəm?
Səyahət məsləhətçisi: Narahat olmayın, bizim səyahət bələdçimiz Japon dilini bilir. Həmçinin biz
Sizə Alman dilində səyahət kitabı verəcəyik.
Anna: Səyahət neçiyədir? Və mən harada qalacam?
Səyahət məsləhətçisi: 2 həftəlik səyahət bir nəfər üçün 1200 Avro edir. Siz Tokyonun mərkəzində 3
ulduzlu oteldə qalacaqsınız.
Anna: Yaxşı mən səyahəti rezerv etmək istəyirəm.
Səyahət məsləhətçisi: Şəxsiyyət vərəqənizi zəhmət olmasa verin.
Anna: Buyurun

159
 Mövzu 18

pul – das Geld

İfadələr :

24 saat - rund um die Uhr

Hər şeydən öncə - vor allem
Bu yaxınlarda - vor kurzem
Qismən - zum Teil
Həftəlik - wöchentlich
Aylıq - monatlich
Hər il – jährlich
İdarəçiliyi altında - unter der Leitung von

qazanmaq - verdienen
sparen - qənaət etmək
ausgeben - xərcləmək

das Budget büdcə die Energie enerji

der Haushalt büdcə die Bildung təhsil
das Einkommen gəlir die Nahrung qida
das Gehalt maaş die Vollzeit tam ştat
der Lohn maaş die Teilzeit yarım ştat
die Steuer vergi die Rente təqaüd
die Gesundheit sağlamlıq der Rentner təqaüdçü
die Kleidung paltar die Sozialversicherung sosial müdafiə
der Rest qalıq die Rentenversicherung pensiya sığortası
die Miete kirayə die Krankenversicherung tibbi sığorta

A1
Mətni Alman dilinə tərcümə edin:

Ailə büdcəsi - das Familiebudget

Mənim ailəm 5 nəfərdən ibarətdir. Mən, atam, anam , bacım və babam. Mən firmada menecer
işləyirəm. Mən saat 9:00 dan saat 18:00 – qədər tam ştat işləyirəm. Aylıq 500 manat qazanıram.
Bizim ailədə həmçinin atam işləyir. O məktəbdə riyaziyyat müəllimi işləyir. O aylıq 300 manat
qazanır. Babam isə təqaüdçüdür. Bizim ailənin büdcəsi 1000 manatdır.
Bu puldan biz hər ay 120 manat vergi ödəyirik. Təxminən 200 manat qida üçün və 300 manat
kirayə üçün hər ay ödəyirik. 1000 manatdan 380 manat qalıq qalır. Aylıq 180 manat paltar və
sağlamlıq üçün xərcləyirik. Qalanını (qalığı) qənaət edirik.

160
A2

die Bank bank die Bankkarte bank kartı entnehmen çəkib çıxartmaq
das Konto bank hesabı die Geheimzahl pin -kod abheben pul çəkmək
das Bankonto bank hesabı die Bestätigung təsdiq einführen daxil etmək
das Sparkonto əmanət hesabı die Kontonummer hesab nömrəsi eingeben daxil etmək
das Girokonto cari hesab die Gebühr rüsum einzahlen ödəmək
der Bankomat bankomat drücken basmaq abbuchen hesabdan çıxmaq
der Betrag məbləğ eröffnen açmaq sparen qənaət etmək

Dialoqu tamamlayın və öyrənin

Bank hesabının açılması - Eröffnung Bankkonto

Ich: Hallo, Guten Tag. Ich möchte ein ………….. eröffnen.

Mən: Salam, Mən bank hesabı açmaq istəyirəm.
Bankangestellter: Was für ein ………..? ……….oder ………….?
Bank işçisi: Necə bir hesab? Əmanət yoxsa cari hesab ?
Ich: Was ist der Unterschied?
Mən: Fərq nədədir?
Bankangestellter: Wenn Sie Ihr Geld sparen wollen, brauchen Sie ein ………. Für das Einkaufen
zum Beispiel brauchen Sie aber ein ………….Mit dem ……….. können Sie auch das Geld ……… und
…………...
Bank işcisi: Əgər pulunuza qənaət etmək istəyirsinizsə əmanət hesabına ehtiyacınız var. Alış-veriş
üçün misal üçün amma cari hesaba ehtiyacınız var. Cari hesabla pul ödəyib və çəkə bilərsiz.
Ich : Dann möchte ich ein …………...
Mən: Onda mən cari hesab istəyirəm.
Bankangestellter: Bitte schreiben Sie hier die Angaben von Ihnen.
Bank işçisi: Zəhmət olmasa burada özünüz haqqında məlumatı yazın.
Ich: Gern. Ich eröffne erstmal ein ……….. Können Sie bitte mir helfen? Wie hebe ich Geld am
…………. ab?
Mən: Məmuniyyətlə. Mən ilk dəfə bank hesabı açıram. Mənə kömək edəbilərsiz? Mən bankomatdan
pulu necə çəkə bilərəm?
Bankangestellter: Zuerst führen Sie die Karte ein. Dann geben Sie die ……….. ein. Dann drücken
Sie die Taste „ …………..“
Bank işçisi: Əvvəlcə kartı daxil edin. Sonra pin-kodu daxil edin. Sonra „ təsdiq“düyməsini basın.
Ich: Sehr einfach
Mən: Çox sadə
Bankangestellter: Dann geben Sie ………… ein und zum Schluss entnehmen Sie Geld und Ihre
Karte.
Bank işçisi: Sonra məbləği daxil edin və axırda pul və kartı götürün.
Ich: Vielen Dank
Mən: Təşəkkür

161
Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin və öyrənin

Bankda – in der Bank

Anna: Salam, mən bank hesabı açmaq istərdim

Bank işçisi : Salam, əlbəttə, necə hesab istərdiniz?
Anna: Cari hesab
Bank işçisi: Aydındır. Sizin üçün məlumat blankını doldurmalıyam. Adınız və familyanız necədir?
Anna: Anna Müller
Bank işçisi: Əgər soruşa bilərəmsə, harada doğulmusuz və harda yaşayırsız?
Anna: Əlbəttə, Berlində, 12 martda, 2003 ildə. İndi Bakıda yaşayıram, Bülbül küçəsi 18 - də.
Bank işçisi: Hal - hazırda işləyirsiz?
Anna: Bəli, “Berlin “restoranında ofisiant
Bank işçisi: Bank kartı istiyərdiz?
Anna: Bəli, zəhmət olmasa
Bank işçisi: Bizim bank bank kartına görə hər il hesabınızdan 5 Avro rüsüm çıxılacaq.
Anna: Problem deyil
Bank işçisi: Yaxşı, mən Sizin üçün bank hesabı açdım. Bank kartını gələn həftənin bazar ertəsi
ünvanınıza göndərəcəyik.
Anna : Sağ olun
Bank işçisi: Buyurun

Qeyd:
Zu - üçün mənasında felin məsdərindən əmələ gəlmiş isimlərin qarşısında işlənir.
həyat - das Leben
Mənim yaşamaq üçün az pulum var. - İch habe wenig Geld zum Leben.

E – Mail-i tərcümə edin:

Əziz Anna,

bank kartını itirdiyin üçün çox təəssüf edirəm. Amma narahat olma. Sən əvvəlcə banka get. Orada
kartı harada və necə itirdiyini de. Onlar sənin problemini həll edəcəklər.
Orada əvvəlcə sənin haqqında məlumatlar yoxlanılır.
Sonra sənin bank kartın bloklanır.
Bir həftədən sonra sənə yeni kart göndərilir.
Səndən xoş xəbərlər gözləyirəm
Salamalar
Rauf

Sualları cavablandırın:

Wie viel Geld verdienen Sie monatlich?

Aylıq nə qədər pul qazanırsız?
Wie viel Geld geben Sie monatlich aus?
Hər ay nə qədər pul xərcləyirsiz?
Wofür geben Sie Ihr Geld aus?
Pulunuzu nəyə xərcləyirsiz?

162
 Mövzu 19

Heyvanlar – die Tiere

İfadələr :

Mən qorxuram (nədənsə) – İch habe Angst vor... / İch fürchte mich vor.....

die Landschaft ərazi, mənzərə die Natur təbiət

der Baum, Bäume ağac die Blume -n gül
der Wald, Wälder meşə das Tier -e heyvan
die Haustiere ev heyvanları die Wildtiere vəhşi heyvanlar
das Schaf -es, -e qoyun das Pferd -es, -e at
das Schwein -es, -e donuz das Kamel -, -e dəvə
der Esel ,= eşşək das Krokodil -s, -e timsah
der Hahn -es, Hähne xoruz der Affe -n, -n meymun
der Hund -es, it der Bär -es, -en ayı
der Papagei tutuquşu der Elefant -en, -en fil
der Stier -es, -e buğa der Frosch -es, qurbağa
der Truthahn -es, hind quşu der Fuchs -es, tülkü
die Ente =, -n ördək der Hase dovşan
die Gans ==, Gänse qaz der Löwe -n, -n aslan
die Katze =, -n pişik der Tiger -s, = pələng
die Kuh =, Kühe inək der Wolf -es, Wölfe canavar
die Maus =, Mäuse siçan die Schildkröte =, -n tısbağa
die Ziege -,-n keçi die Schlange =, -n ilan
das Ferkel -, = donuz balası das Insekt -es, -e həşərat
das Huhn -es, Hühner toyuq der Käfer -s, = böcək
der Welpe -n küçük der Schmetterling kəpənək
das Kalb -es, Kälber dana die Ameise =, -n qarışqa
das Kätzchen -s, = pişik balası die Biene =, -n arı
das Küken -s, — cücə die Schabe =, -n tarakan
das Lamm -es, Lämmer quzu die Spinne =, -n hörümçək
der Hof həyət die Pflanze bitki
der Bauernhof ferma pflanzen əkmək
das Land / Dorf kənd halten saxlamaq
das Lieblingstier sevimli heyvan anbauen əkmək

A1
Mətni Alman dilinə tərcümə edin:

Kənddə həyat – das Leben auf dem Land

Mən ailəmlə kənddə yaşayıram. Kənndə təbiət çox gözəldir. Burada çoxlu ev heyvanları və ağaclar
var. Mənim otağımda pəncərədən meşəni görə bilirəm.
Mənim babam çoxlu toyuq saxlayır. Babam həyətdə həmçinin çoxlu güllər əkib.
Yaxınlıqda ferma var. Atam orada işləyir. Orada onlar inək və qoyunlar saxlayırlar. Mənim
tuququşum var. Onun adı Maksdır. Tutuquşu mənim sevimli heyvanımdır.

163
A2
Mətni Alman dilinə tərcümə edin:

Zooparkda– Im Zoo

Mən hər ay uşaqlarımla zooparka gedirəm. Onlar heyvanları çox sevirlər. Mənim kiçik oğlum
məsələn şir və ayını sevir. Amma o ilan və hörümçəkdən qorxur. Mənim böyük oğlum amma dəvə
və tısbağanı xoşlayır. O timsahdan qorxur. Bu gün hava yaxşı idi. Biz yenə zooparkda gəzməyə
getdik və orada ilk dəfə fili gördük. Fil mənim ən sevimli heyvanımdır.

164
 Mövzu 20

Mənzil - die Wohnung

İfadələr :

Hal-hazırda - zur Zeit

Uzaqda - weit weg
10 dəqiqə aralıda (nədənsə) – 10 Minuten enfernt von .......
Xoşbəxtlikdən - zum Glück
Məsələn - zum Beispiel
Sonda - zum Schluss
Qurtarmaq - vorbei sein
Həvəsi olmaq - Lust haben
Bitmək - zu Ende sein
İxtiyarında olmaq - zur Verfügung haben /zur Verfügung stehen
İxtiyarına vermək - zur Verfügung stellen
Artıq - mehr als / über
Demək olar ki – Kann man sagen
Üstünlük vermək - bevorzugen

Die Wohnung Mənzil möbiliert Mebelli Das Bad Hamam

Das Haus Ev Die Kaution Zəmanət Der Flur Dəhliz
Das Gebäude Bina Die Treppe Pilləkan Die Küche Mətbəx
Die Villa Həyət evi Die Heizung Istilik sistemi Der Balkon Balkon
Die Miete Kirayə Der Strom Cərəyan Die Terrasse Teras
Das Wohnzimmer Yaşam otağı Im Hochhaus Hündür binada Das Sofa Divan
Das Esszimmer Yemək otağı İm Zentrum Mərkəzdə Das Bett Çarpayı
Das Arbeitszimmer İş otağı İn der Stadt Şəhərdə Der Hocker Taburetka
Das Kinderzimmer Uşaq otağı Am Stadtrand Şəhər kənarında Der Teppich Xalça
Das Schlafzimmer Yataq otağı Auf dem Land Kənddə Die Kommode Komod
Das Gästezimmer Qonaq otağı Groß / klein Kiçik / böyük Die Garderobe Paltar şakafı
Die Nebenkosten Komunal xərclər Hell / dunkel Işıqlı / qaranlıq Der Sessel Kreslo
Die Wohnfläche Yaşam sahəsi Laut / ruhig Səsli / sakit Der Fernseher Televizor
Das Erdgeschoß Birinci mərtəbə Warm/ kalt Isti / soyuq Der Drucker Printer
Die Etage/Der Stock Mərtəbə Hoch / niedrig Hündür / alçaq Der Stuhl Stul
Der Garten Bağ Viel / wenig Çox /az Der Tisch Stol

A1

Dialoqu tamamlayın və öyrənin:

Ich: Guten Tag, ich suche eine Wohnung ......

Mən: Salam, mən şəhərin kənarında mənzil axtarıram.
Immobilien Agentur: Guten Tag, möchten Sie die Wohnung mieten oder kaufen?
Daşınmaz əmlak agentliyi: Salam, evi almaq yoxsa kirayə götürmək istəyirsiz?
Ich: Mieten
Mən: Kirayə götürmək.
IA: Was soll die Wohnung haben?
DƏA: Evdə nə olmalıdır?
Ich: Die Wohnung soll 4 Zimmer haben. Die Zimmer sind: ……., …….., …….. und ……….
Mən: Ev 4 otaqlı olmalıdır. Otaqlar: qonaq otağı, yataq otağı, iş otağı və uşaq otağı.

165
 IA: …………….?
DƏA: Mebelli?
Ich: Ja
Mən: Bəli
IA: Wie viel soll die Wohnung kosten?
DƏA: Mənzil neçiyə olmalıdır?
Ich: Die Wohnung soll nicht mehr als 500 Manat kosten.
Mən: Mənzil 500 manatdan artıq olmamalıdır.
IA: Mit ……………?
DƏA: Komunal xərclərlə?
Ich: Ja
Mən: Bəli
IA: Was soll die Wohnung noch haben?
DƏA: Mənzildə başqa nə olmalıdır?
Ich: Die Wohnung soll nicht im …….. sein und unbedingt …… haben. Ich möchte auch eine
Wohnung mit ……….
Mən: Mənzil birinci mərtəbədə olmamlıdır və mütləq istilik sistemi olmalıdır. Mən həmçinin balkonlu
mənzil istəyirəm.
IA: Gut, ab jetzt suchen wir eine passende Wohnung für Sie.
DƏA: Yaxşı, indidən biz Siz üçün uyğun mənzil axtarırıq.
Ich: Danke schön
Mən: Təşəkkür edirəm.

Mətni Alman dilinə tərcümə edin.

Mənim mənzilim – Meine Wohnung

Mənim mənzilim şəhərin mərkəzindədir. Mənzilimdə 4 otaq var. Qonaq otağı, yaşam otağı, iş
otağı, yataq otağı, mətbəx və hamam. Qonaq otağı çox işıqlıdır. Orada bir böyük çarpayı var.
Mənzildə ən böyük otaq yaşam otağıdır. Orada televizor, divan və kreslo var. Axşamlar mən orada
televizora baxıram. İş otağı çox sakitdir. Orada bir yazı stolu və kreslo var. Yazı stolunun üstündə
kompüter, printer və kitablar durur. Bizim mətbəx təzədir. Biz orada səhər və axşam birlikdə
yemək yeyirik.

A2

Dialoqu Alman dilinə tərcümə edin

Daşınmaz əmlak agentliyi: Salam, "City" daşınmaz əmlak agentliyi, danışan Zaur bəydir, Sizə necə
kömək edə bilərəm?
Anna: Salam, danışan Anna xanımdır. Mən şəhər kənarında ev axtarıram.
Dəa: Harada?
Anna: Yer vacib deyil, amma yanında mütləq məktəb olmalıdır.
Dəa: Siz mənzil axtarırsız yoxsa ev?
Anna: Həyət evi yaxşı olardı.
Dea: Ev neçə otaqlı olmalıdır?
Anna: 3 otaqlı, yaşam otağı, iş otağı və yataq otağı. Əgər teras da olsa yaxşı olar.
Dea: Yaşam sahəsi nə qədər olmalıdır?
Anna: 80 - 100 m²
Dea: Bağ nə böyüklüyündə olmalıdır?
Anna: 200 - 300 m²
Dea: Anna xanım, məndə bir həyət evi var. Şəhərin kənarında yerləşir. 3 otaqlıdır. Yaşam sahəsi 90
m²-dir. Bağı 200 m² -dir. Yaxınlıqda məktəb də var.

166
Anna: Kirayə neçiyədir?
Dea: Kirayə 350 manatdır.
Anna: Evə nə vaxt baxa bilərəm?
Dea: Sabah, günortadan sonra evə baxa bilərsiz.
Anna: Oldu, təşəkkür edirəm, sabah qədər
Dea: Sağ olun, sabah qədər

E – Mail – ləri Alman dilinə tərcümə edin:

Əziz Rauf,

mən indi Moskvadayam. Moskva qışda çox soyuq olur. Mən çoxlu isti paltar geyməliyəm.
Mən dostlarımla demək olar ki hər gün gəzirəm. Dünən bizi bir ailə onlara dəvət etmişdi.
Mən uşaq olanda bir dəfə Moskvada olmuşam. Biz Moskvada yaşayanda Moskva belə gözəl deyildi.
İndi burada çoxlu hündür binlar var. Həftə sonunda atam məni hər dəfə parka aparırdı.
Mən Rus dilində əslində bir az danışa bilirəm. Amma hər dəfə Rus dilində danışanda səhvlər edirəm.
Buradakı dostlarım mənimlə çox vaxt Alman dilində danışırlar, çünki onlar Alman dili öyrənirlər.
Sən necəsən? İndi haradasan?

Salamlar
Anna

Əziz Anna,

çox sevinirəm ki, vaxtını yaxşı keçirirsən. Mənə hələ Moskvada olmamışam. Amma eşitmişəm ki,
Moskva gözəl şəhərdir.
Mən indi Bakıda, yeni mənzilimdəyəm. Yeni mənzilim ikinci mərtəbədədir və 2 otaqlıdır. Mən artıq
demək olar ki bütün mebelləri almışam. Amma otaqlar hələ soyuqdur, çünki istilik sistemi xarabdır.
Əslində mən hər şeyi özüm təmir etməyə üstünlük verirəm. Amma indi onu təmir etməyə həvəsim
yoxdur, çünki çox yorğunam. Həmçinin mən evə qədər çox piyada gəlməliyəm. Burada həyətdə
maşın parkinq etmək qadağandır.
Nə vaxt geri gəlirsən?
Səni aeroportdan gəlim gətirim?

Salamlar
Rauf

Sualları cavablandırın:
Wo würden Sie wohnen? Zum Beispiel in einer Stadt oder auf einem Land?
Harada yaşayardınız? Misal üçün şəhərdə yoxsa kənddə?
Was sollte in der Nähe unbedingt geben?
Yaxınlıqda mütləq nə olmalıdır?
Wo würden Sie wohnen? Zum Beispiel in einem Haus oder in einem Hochhaus?
Harada yaşayardınız? Misal üçün evdə yoxsa binada?
In welcher Etage würden Sie wohnen?
Hansı mərtəbədə yaşayardınız?
Wie viel Zimmer soll die Wohnung haben?
Mənzildə neçə otaq olmalıdır?
Wie groß soll die Wohnung sein?
Mənzil sahəsi nə qədər olmalıdır?
Wie viel soll die Wohnung kosten?
Mənzil neçiyə olmalıdır?

167
 Mövzu 21
Sağlamlıq – die Gesundheit
İfadələr :

Növbədə kimdir? - Wer ist dran?

Sırada mənəm - Ich bin dran / Ich bin an der Reihe
Haranız ağrıyır? - Was tut Ihnen weh?
Mənim qolum ağrıyır -Mir tut mein Arm weh
Nə şikayətiniz var? - Was haben Sie für Beschwerden?
Mənim başım ağrıyır - Ich habe Kopfschmerzen.
Ağrımaq (ağrı vermək)- weh tun
Həkimə getmək - zum Arzt gehen
Həkimin yanında - beim Arzt
Sağlam ol (kimsə asqırarkən) - Gesundheit!
Şükür! - Gott sei Dank!
Allah şəfa versin! – Gute Besserung!
Burnum axır! – meine Nase läuft
Əsəbi olmaq - wütend sein
Ölmək - ums Leben kommen

Das Krankenhaus xəstəxana Der Schmerz ağrı

Die Klinik klinika Die Beschwerde şikayət
Das Hospital hospital Die Gesundheit sağlamlıq
Die Apotheke aptek Die Krankheit xəstəlik
Der Arzt həkim Das Medikament dərman
Der Patient/Kranke xəstə Die Arznei dərman
Die Krankenschwester tibb bacısı Die Tablette tablet
Die Krankenversicherung tibb sığorta Der Apotheker əczaçı
Das Symptom simptom Das Rezept resept

Bədən hissələri və orqanlar – die Körperteile und Organe

das Auge göz der Bauch qarın der Zahn diş

das Bein ayaq der Darm, Därme bağırsaq der Rücken bel
das Fußgelenk topuq der Ellenbogen dirsək die Leber, -n qaraciyər
das Gehirn -e beyin der Finger əl barmaq die Lunge, -n ağ ciyər
das Haar saç der Fuß ayaq die Zehe ayaq barmağı
das Handgelenk bilək der Hals boyun die Zunge dil
das Herz-en ürək der Kopf baş die Nase burun
das Knie diz der Magen, Mägen mədə die Niere, -n böyrək
das Ohr qulaq der Mund ağız die Brust döş
der Arm qol der Po omba die Hand əl

168
 Xəstəliklər və simptomları – die Krankheiten und die Symptome

Der Kopfschmerzen Baş ağrısı Der Rückenschmerzen Bel ağrısı

Der Halsschmerzen Boğaz ağrısı Die Grippe Qrip
Der Ohrenschmerzen Qulaq ağrısı Der Schnupfen Zökəm
Der Bauchschmerzen Qarın ağrısı Das Fieber Qızdırma
Der Zahnschmerzen Diş ağrısı Der Husten Öskürək

A1
Dialoqu tamamlayın və öyrənin:
Klinikada - In der Klinik

Ich: Guten Tag, Ich möchte einen Termin beim ……. vereinbaren.
Mən: Salam, mən həkimlə görüş razılaşmaq istəyirəm.
Die Krankenschwester: Was tut Ihnen weh? Welche ……….. haben Sie?
Tibb bacısı: Sizdə nə ağrıyır? Hansı şikayətləriniz var?
Ich: Mein.... tut mir weh. Ich habe schreckliche.......
Mən: Mənim başım ağrıyır. Məndə pis baş ağrıları var.
Die Krankenschwester: Haben sie schon ein …….. genommen ?
Tibb bacısı: Dərman qəbul etmisiniz?
Ich: Ja
Mən: Bəli
Die Krankenschwester: Hat das …… nicht geholfen ?
Tibb bacısı: Dərman kömək etmədi?
Ich: Nein, ich habe immer noch ……… Dann habe ich gedacht, ich muss unbedingt zum ….. gehen.
Mən: Xeyr, hələ də baş ağrılarım var. Sonra fikirləşdim, mən mütləq həkimə getməliyəm.
Die Krankenschwester: Haben sie eine……… ?
Tibb bacısı: Tibbi sığortanız var?
Ich: Ja
Mən: Bəli
Die Krankenschwester: Wie sind Sie versichert?
Tibb bacısı: Necə sığortalanmısınız?
Ich: Bei der AOK. Das ist eine gesetzliche Kasse.
Mən: AOK-da. Bu icbari tibbi sığortadır.
Die Krankenschwester: Haben Sie heute um 13:00 Uhr Zeit?
Tibb bacısı: Bu gün saat 13:00 da vaxtınız var?
Ich: Ja
Mən: Bəli
Die Krankenschwester: Dann erwarten wir Sie heute um 13:00 Uhr.
Tibb bacısı: Onda biz Sizi bu gün saat 13:00 da gözləyirik.
Ich: Vielen Dank. Auf Wiedersehen.
Mən: Təşəkkür edirəm, xudahafiz

169
A2
Dialoqu tamamlayın və öyrənin:

Aptekdə - İn der Apotheke

Anna: Salam, sabahınız xeyir

Əczaçı : Salam, sabahınız xeyir, buyurun.
Anna: Mənim bu gün səhərdən qızdırmam var və tez-tez öskürürəm. Burnum da axır.
Əczaçı: Yəqin Siz soyuqlamısınız yaxud qripsiniz. Həkim yanında olmusunuz, reseptiniz
var?
Anna: Xeyr, mən fikirləşdim Siz mənə reseptsiz nəsə verə bilərsiz.
Əczaçı: Bu dərman qripə qarşı yaxşı təsir edir. Gündə 3 dəfə yeməkdən sonra qəbul
edin.
Anna: Sağ olun, qiyməti neçiyədir?
Əczaçı: 12, 40 manat
Anna: Buyurun, sağ olun
Əczaçı: Sağ olun və Allah şəfa versin.

170
 Mövzu 22

Bayramlar - die Feste

İfadələr:

Kef etmək - Spaß haben

Ləzzət etmək - Spaß machen
Bayram etmək / qeyd etmək – feiern
Bayram – die Feier / das Fest
Arzulamaq - wünschen
Bəzəmək – schmücken/dekorieren
Dəvət etmək – einladen
Dəvət / dəvətnamə - die Einladung
Yeni İl - das Neujahr
Yeni İl şənliyi - das Neujahrsfest
Novruz bayramı – das Fest Novruz
Beyməlxalq Qadınlar Günü – der Internationale Frauentag
Müstəqillik Günü - der Tag der Unabhängigkeit von Aserbaidachan
Qurban bayramı - das Opferfest
Ramazan bayramı - das Ramadanfest
Zəfər Günü - der Tag des Sieges
Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü
- der Tag der Solidarität der Aserbaidschaner in aller Welt
Yeni il küknar ağacı -der Weihnachtsbaum
Şaxta baba - der Weihnachtsmann
Milad - das Weihnachten
Milad bayramı - die Weihnachtsfeier / die Weihnachtsfeiern
Pasxa - das Ostern
Pasxa bayramı - das Osterfest
Yeni İliniz Mübarək! - Einen guten Rutsch! / Guten Rutsch ins neue Jahr
Şən Pasxalar! (arzulayıram) - Frohe Ostern!
Şən Miladlar (arzulayıram) - Frohe Weihnachten!
Şən bayram (arzulayıram) - Frohes Fest!
Yeni ildə can sağlığı (arzulayıram) - Gesundes Neues Jahr!
Xoşbəxt yeni il (arzulayıram) - Glückliches Neues Jahr

Herzlichen Glückwunsch zum Geburtstag – ad günü

Alles Gute zur Hochzeit - toy
Alle guten Wünsche zum Neujahr – Yeni İl
Ich gratuliere İhnen (dir) zum Weihnachten - Milad

171
A1

E – Mail-ləri tərcümə edin:

Əziz Rauf,

Milad bayramını və yeni ilini ürəkdən təbrik edirəm.

Sənə yeni ildə çoxlu can sağlığı və xoşbəxtlik arzu edirəm.
Necəsən? Milad bayramını və Yeni İli necə və harada qeyd etmək istəyirsən?

Salamlar
Anna

Əziz Anna,

sənin də Milad bayramını təbrik edirəm və sənə şən Miladlar arzulayıram.

Biz amma Azərbaycanda Milad bayramı qeyd etmirik. Anna, Azərbaycanda bayramlar
aşağıdakılar:
- 8 mart Beynəlxalq Qadınlar Günü
- 20 – 21 mart - Novruz bayramı
- 28 may - Müstəqillik Günü
- 8 noyabrda – Zəfər Bayramı
- 31 dekabrda – Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü
- 31 dekabr və 1 yanvarda - Yeni İl
Biz Azərbaycanda Yeni İli qeyd edirik. Həmçinin bizdə şaxta baba var və biz Yeni İldə
küknar ağacını bəzəyirik.
Mən bayramı evdə, ailəm ilə qeyd edəcəm və səni də bizə dəvət edirəm.

Salamlar
Rauf

A2

E- Mail- i yazın:

Dostunuz Zaur ad gününü “ Bakı” restoranında qeyd edir və Sizi ad gününə dəvət edir.
Dostunuza E- mail yazın təbrik edin və soruşun:

- “Bakı” restoranına hansı nəqliyyatla gələ bilərsiz?

- Hansı hədiyyəni istədiyini soruşun
- Ailəniz ilə gələ bilərsiz?

Uyğun salamlaşma və sağollaşmanı unutmayın.

172
 SMS yazın

Zaur hat Sie um 19:00 Uhr zur Geburtstagparty eingeladen. Sie haben heute viel
Arbeit, aber möchten früh nach Hause gehen. Ihr Chef erlaubt Ihnen nicht.
Entschuldigen Sie sich bei Zaur und schreiben Sie, dass Sie nur um 20:00
kommen können.

Zaur Sizi ad günü dəvət edib. Ad günü bayramı saat 19: 00 - dadır. Amma Sizin işiniz bu
gün çoxdur amma evə tez getmək istəyirsiz. Sizin şef Sizə icazə vermir. Zaurdan üzr
üstəyin və ancaq saat 20:00 üçün gələ biləcəyinizi yazın

173
 Mövzu 23

Fikir bildirmək – Meinung sagen

İfadələr:

Qürurlu olmaq - stolz sein

Qəmgin olmaq - traurig sein
Çətin, ağır olmaq - schwierig/schwer sein
Razı olmaq - zufrieden mit sein
Xoşa gəlməyən olmaq - unangenehm sein
Xoşa gələn olmaq - angenehm sein
Paxıl olmaq - neidisch sein
İcazəli olmaq - erlaubt sein
Qadağan olmaq - verboten sein
Tanınmış olmaq - bekannt sein
Aslı olmaq - abhängig sein
Asan, yüngül olmaq - leicht sein
Şad olmaq - froh sein
Həmrəy olmaq - einverstanden sein

faul – tənbəl ruhig – sakit ernst – ciddi blond – sarı saçlı

schön – gözəl klug – ağıllı kreativ – yaradıcı lieb – mehriban
alt – yaşlı, köhnə jung – cavan normal – normal intelligent - ağıllı
kritisch – tənqidçi lustig- məzəli modisch - modalı geduldig – səbirli
traurig – qəmgin treu – sadiq hübsch – gözəl dumm – axmaq
aggressiv - əsəbi fleißig – çalışqan tolerant – səbirli groß – böyük
dick – qalın, kök klein – kiçik dünn –arıq, nazik, schlank – arıq
optimistisch – optimist gehorsam – sözə baxan
hilfslos – köməksiz pessimistisch – pesimist
hilfsbereit – kömək etməyə sevən neugierig – hər şeynən maraqlanan
chaotisch – xaotik, səliqəsiz dunkelhaarig – qara saçlı
sportlich – idman formalı rothaarig – qırmızı saçlı
egoistisch – eqoistik freundlich – mehriban
humorvoll – zarafatcıl ordentlich – səliqəli

das Gefühl -e hiss der Stolz qürur

das Glück bəxt der Verdacht şübhə
das Interesse -n maraq der Wunsch arzu
das Leiden əziyyət der Zweifel şübhə
das Misstrauen inamsızlıq die Absicht -en niyyət
das Unglück bədbəxtlik die Angst , Ängste qorxu

174
 das Vergnügen ləzzət die Bescheidenheit təvazökarlıq
der Hass nifrət der Neid həsəd
der Mut cəsarət die Geduld səbr

Fikir bildirmək
Mən fikirləşirəm ki, .......- Ich denke...
Məncə ..... - Ich glaube....
Mən hesab edirm ki, ..... - İch finde
Mən demək istətirəm ki,.... - Ich meine....
Mən belə bir fikirdəyəm ki,....... - Ich bin der Ansicht... Ich bin der Meinung....
Mənim fikrimcə .......... - Meiner Meinung nach.....

Təklif vermək
Nə düşünürsüz,..........? - Was meinen Sie, ..........?
Bu haqqda nə düşünürsüz,.........? - Was halten Sie davon,.........?
Necə olardı, əgər.....? - Wie wäre es, wenn …..?
Mən təklif edirəm ki,.... - Ich schlage vor,....
Mən məsləhət görürəm... - Ich rate /empfehle.....

Razılaşmaq
Mən bununla razıyam. - Ich bin damit einverstanden.
Mən Sizinlə razıyam. - Ich bin ganz Ihrer Meinung.
Mən eyni düşünürəm. - Ich denke genauso.

Əlehinə olmaq
Mən əlehinəyəm. - Ich bin dagegen
Mən bununla razı deyiləm. - Ich bin damit nicht einverstanden.

Fikir bildirin və diskusiyada iştirak edin:

Ayrı-ayrı peşələrin sahibləri necə olmalıdır.

1. müəllim – der Lehrer / die Lehrerin

2. həkim – der Arzt / die Ärztin
3. meneger – der Manager / die Managerin
4. polis – der Polizist / die Polizistin
5. siyasətçi – der Poltiker / die Politikerin

Nümunə -Das Beispiel :

1- ci şəxs: Mənim fikirləşirəm ki, bir müəllim mehriban və səbirli olmalıdır. O uşaqlarla
çox işləyir və ona çoxlu səbr lazımdır. Bundan başqa mən belə bir fikirdəyəm ki, bir
müəllim kömək etməyi sevən olmalıdır, çünki uşaqlar çoxlu tapışırqları sərbəst edə
bilmirlər.

1. Person:
İch denke, ein Lehrer muss lieb und geduldig sein. Er arbeitet viel mit Kindern
und braucht auch viel Geduld. Außerdem bin ich der Ansicht, dass ein Lehrer

175
hilfsbereit sein soll, weil die Kinder viele Aufgaben selbständig nicht machen
können.

2 – ci şəxs :
Mən Sizinlə razıyam. Mən bundan başqa fikirləşirəm ki, bir müəllim səliqəli olmalıdır,
çünki onu hər gün çoxlu uşaq görür. Mənim fikirmcə bir müəllim həmçinin zarafatcıl
olmalıdır, çünki uşaqlar zarafatcıl insanları sevirlər.

2. Person:
İch bin mit İhnen einverstanden. İch denke außerdem, dass ein Lehrer ordentlich
sein soll, weil viele Kinder ihn täglich sehen. Meiner Meinung nach, ein Lehrer soll
auch humorvoll sein, denn Kinder lieben humorvolle Menschen.

Sözlərdən istifadə edərək ətraf - aləm haqqında diskusiyada iştirak edin:

das Abgas tullantı qaz die Umwelt ətraf mühit

die Windenergie külək enerjisi der Rohstoff xammal
die Sonnenenergie günəş enerjisi das Konzept konsepsiya
die Überschwemmung daşqın der Staub toz
die Trockenheit quraqlıq der Müll zibil
die Katastrophe fəlakət das Erdbeben zəlzələ
das Klima iqlim das Problem problem
der Abfall zibil der Schutz qorunma
die Verschmutzung çirklənmə die Maßnahme tədbir

azalmaq – senken / abnehmen / reduzieren

artmaq – steigen / zunehmen / erhöhen
çirkləndirmək – verschmutzen
istifadə etmək (istehlak etmək)– verbrauchen
istifadə etmək – nutzen
artırmaq – erhöhen
azaltmaq - reduzieren
yaxşılaşdırmaq – verbessern
pisləşdirmək – verschlechtern
inkişaf etdirmək – entwickeln
inkişaf etmək - entwickeln sich

176
 Mövzu 24

Qrafik təsviri – die Beschreibung der Grafik

die Politik siyasət die Zeitung qəzet

die Wirtschaft iqtisadiyyat die Zeitschrift jurnal
die Wissenschaft elm das Lehrbuch dərslik
die Kultur mədəniyyət das Internet internet
der Roman roman die Nachricht xəbər
die Erzählung hekayə die Information məlumat
das Märchen nağıl der Artikel məqalə
der Leser oxucu die Anzeige elan

Qrafiki təsvir edin:

Qeyd: Qrafik müəllif tərəfindən yaradılıb və bütün informasiyalar təhrif olunmuş və

yalnışdır.

Azərbaycanlılar informasiya üçün hansı medialardan istifadə edirlər :

Welche Medien nutzen Aserbaidschaner für

die Informationen. Quelle: Baku 2022

die Zeitung - 15%

die Zeitschrift -10%
das Internet - 45%
der Fernseher -30%

177
Ich möchte Ihnen eine Grafik beschreiben.
Mən Sizə bir qrafiki təsvir etmək istəyirəm.

Der Name der Grafik ist welche Medien nutzen Aserbaidschaner für die Informationen.
Qrafikin adı, Azərbaycanlılar məlumatlar üçün hansı medialardan istifadə edirlər.

Das Thema der Grafik ist die Nutzung von Medien./ Die Grafik beschäftigt sich mit der
Nutzung von Medien. / Es geht in dieser Grafik über die Nutzung von Medien.
Qrafikin mövzusu medialardan istifadədir. / Qrafikdə söhbət mediaların istifadəsindən
gedir. / Qrafikdə söhbət mediaların istifadəsindən gedir.

Die Quelle der Grafik ist Baku 2022

Qrafikin mənbəyi Bakı 2022.

Die Grafik zeigt, dass Aserbaidschener für die Informationen verschiedene Medien
nutzen. / Man kann sehen , dass Aserbaidschaner für die Informationen verschiedene
Medien nutzen.
Qrafik göstərir ki, Azərbaycanlılar məlumatlar üçün müxtəlif medialardan istifadə edirlər.
/ Görmək olur ki, Azərbaycanlılar məlumatlar üçün müxtəlif medialardan istifadə edirlər.

Wir können sehen, dass das Internet auf dem ersten Platz mit 45 (% ) Prozent kommt.
Das heißt, dass viele Aserbaidschner für die Informationen das Internet nutzen.
Biz görə bilirik ki, internet 45% birinci yerdə gəlir. Bu o deməkdir ki, çoxlu Azərbaycanlılar
məlumatlar üçün internetdən istifadə edirlər.

Danach kommt der Fernseher mit 30 (% )Prozent auf dem zweiten Platz.
Menschen nutzen auch den Fernseher für Informationen.
Sonra televizor 30% - ilə ikinci yerdə gəlir. İnsanlar televizoru da həmçinin məlumatlar
üçün istifadə edirlər.

Auf dem letzten Platz kommt die Zeitschrift mit 10 (%) Prozent
Das bedeutet, dass wenige Menschen die Zeitschrift für die Informationen nutzen.
Axırıncı yerdə jurnal 10% ilə gəlir. Bu o deməkdir ki, az insanlar jurnalı məlumatlar üçün
istifadə edirlər.

Mich überrascht auch, dass in Aserbaidschen Menschen wenig Zeitung lesen.

Məni təəccübləndirir ki, Azərbaycanda insanlar az qəzet oxuyurlar.

178
Qrafiki təsvir edin:

Qeyd: Qrafik müəllif tərəfindən yaradılıb və bütün informasiyalar təhrif olunmuş və

yalnışdır.

Azərbaycanlı oxucular nə oxuyurlar.

Was lesen die aserbaidschanischen Leser.

Quelle: Baku 2022
20%
15%
10%
5%
0%

179
180
181
182
 Kapitel 1 Fəsil 1
aber K amma, ancaq
abschließen V qıfıllamaq, bağlamaq
vorn, vorne qarşıda, qabaqda, öndə
Vorname-n der ad
Vorschlag der təklif
vorsichtig ehtiyatlı
Name -n der ad
geehrt hörmətli
Geburtstag der ad günü
gefährlich təhlükəli
heißen V adlanmaq
heiß qaynar
Heizung die istilik sistemi
Adresse-en die adres
Ahnung N təsəvvür, duyma
aktiv Aj aktiv
Familie-n die ailə
Familienstand der ailə vəziyyəti
Mutter-ü die ana
Geburtsjahr das anadan olduğu il
allein K tək, yalqız
nur Adv. ancaq
die A qadın cins və cəmin müəyyən artiklı
der A kişi cinsin müəyyən artiklı
die A orta cinsin müəyyən artiklı
schon Adv. artıq
Vater-ä der ata
Auto-s das avtomobil
Aserbaidschan das Azərbaycan
aserbaidschanisch Adj. azərbaycan
Aserbaidschanisch das Azərbaycan dili
Aserbaidschaner der Azərbaycanlı kişi
Aserbaidschanerin die Azərbaycanlı qadın
aktuell Aj aktual
Opa-s der baba
Großvater der baba
Schwester-n die baca

183
Geschwister das bacı - qardaş
ja bəli
bisschen Pro. bir az
wir Pro. biz
uns Pro. bizi, bizə
unser/unsere Pro. bizim
heute Adv. bu gün
alle (all) Pro./ Z bütün, hamı
Antwort-en die cavab
antworten V cavablandırmaq
viel, sehr Adj. çox, xeyli
Seife die sabun
deshalb buna görə, ona görə
deutlich aydın
dick qalın
denn K çünki
in (Dat., Akk.) Prä. içində, içinə
von (Dat.) Prä. dan, dən və yiyəlik bildirir
sprechen V danışmaq
Sprechstunde die qəbul saatı
sagen V demək
also K deməli
aus (Dat.) Prä. içindən
Ausbildung die təhsil, təlim
Sprache-n die dil
Geburtsort der doğulduğu yer
Hausaufgabe-n die ev tapşırığı
Hausmann der ev təsərrüfatına baxan
Hausfrau-en die evdar qadın
verheiratet Adj. evli
Ehepartner der həyat yoldaşı
Ehemann - ä, er der ər
Eis das buz
um (Akk.) Prä. da, də, ətrafında
Familienname der familiya
spät Adj. gec
fahren V sürmək
kommen vi V gəlmək
schön Adj. gözəl
Band die qrup
hallo Par. salam

184
Hals der boğaz
alles Pro hər şey
welcher (es, e) Pro. hansı
wo Adv. harada
woher Adv. haradan
wohin Adv. haraya
nichts Pro. heç nə
nie Adv. heç vaxt
nass nəm
Arzt-Ä, e der həkim
Ärztin -nen die həkim qadın
auch Adv. həmçinin
Buchstabe-n der hərf
buchstabieren V hərfləmək
buchen rezerv etmək
bunt əlvan
als K dan, dən, kimi
Ehefrau-en die həyat yoldaşı (qadın)
Sport der idman
sportlich idmançı
mit (Dat.) Prä. ilə
Mitarbeiter der əməkdaş, iş yoldaşı
Arbeit-en die iş
Arbeitsplatz-ä, e der iş yeri
arbeiten V işləmək
arbeitslos Adj. işsiz
ärgern V hirslənmək, hirsləndirmək
Land-ä, er das ölkə
wer Pro. kim
werden tədricən olmaq
Werkstatt die emalatxana
Wettbewerb der rəqabət, müsabiqə
wie K necə, kimi
wie lange nə müddətə
wie oft nə qədər tez
wie viel nə qədər
wieder yenidən
wiederholen təkrarlamaq
Wiederhören das telefonda hələlik
Wiedersehen das hələlik

185
Mannschaft die komanda
männlich Adj. kişi cinsi, erkək
Mann-ä, er der kişi
man qeyri-müəyyən əvəzlik
manch bəzi
manchmal hərdənbir
Mantel der palto
Mittagessen das günorta yeməyi
Buch-ü, er das kitab
Creme die krem
Computer- der kompüter
alt Adj. qoca, köhnə
haben V malik olmaq
Hobby-s das hobbi
Schule die məktəb
Brief -e der məktub
Briefmarke-n die məktub markası
Brille die eynək
ich Pro. mən
mein/meine Pro. mənim
meinen fikirləşmək, güman etmək
Meinung die fikir, rəy
nützlich faydalı, xeyirli
Beispiel -e das misal
Lehrer– der müəllim
wann Adv. nə vaxt
was Pro. nə, nəyi, nəyə
waschen yumaq
Wäsche die çamaşır
Oma-s die nənə
Großmutter die nənə
Großeltern (plural) die nənə və baba
warum Adv. nə üçüçn
er Pro. o - kişi cinsi
es Pro. o - orta cinsi
sie Pro. o - qadın cinsi
Sohn-ö, e der oğul
vielleicht Adv. bəlkə
sein V olmaq
sein/seine Pro. onun

186
Partner- der partnyer
Partnerin-nen die partnyer qadın
ein A kişi və orta cinsi üçün qeyri müəyyən artikl
eine A qadın cinsi üçün qeyri müəyyən artikl
weiblich Adj. qadın cinsi, qadına məxsus
weich yumşaq
Frau-en die xanım, həyat yoldaşı
Bruder-ü der qardaş
Mädchen– das qız
Magen der mədə
Tochter-ö die qızı
sich Pro. qayıdış əvəzliyi
schlecht Adj. pis
morgen Adv. sabah
Morgen der səhər
Motor der motor
danke! Par. təşəkkür edirəm
Gruß-ü, e der salam
Note die not, qiymət
notieren qeyd etmək
Notiz die qeyd
notwendig vacib
Nudel die əriştə
Nummer-n die nömrə
Liebling der sevimli
Beruf -e der peşə
berühmt məşhur
Bescheid der cavab, xəbər
beschreiben təsvir etmək
beschweren sich şikayət etmək
dein Pro. sənin
ihr Pro. siz, onların
Sie Pro. Siz
euch Pro. sizi, sizə
euer Pro. sizin
später Adv. sonra
spazierengehen vi gəzintiyə getmək
Spaziergang der gəzinti
speichern vt yadda saxlamaq
fragen vt V soruşmaq
Frage-n die sual

187
ledig Adj. subay
Fahrer der sürücü
Schüler– der şagird
schwach zəif
schwanger hamilə
Schwein das donuz
Stadt -ä, e die şəhər
Stuhl der stul
Taxi-s das taksi
Datum das tarix
Studium das təhsil
studieren V təhsil almaq
Student-en der tələbə
danken V təşəkkür etmək
Danke der təşəkkür
neu Adj. təzə
Kind-er das uşaq
für (Akk.) Prä. üçün
furchtbar dəhşətli, qorxulu
Eltern (plural) die valideynlər
und K və
Aufgabe -n die tapşırıq
bitten V xahiş etmək
Bitte-n die xahiş
ausländisch Adj. xarici
Ausland das xarici ölkə
Ausländer der xarici ölkədən olan
tschüss Par. xudafiz, hələlik
lernen V öyrənmək
bei (Dat.) Prä. yanında
gut Adj. yaxşı
Alter das yaş
wach oyaq
wohnen V yaşamaq
nicht Adv. inkar sözü
nein Par. xeyr
nennen adlanmaq, adlandırmaq
nervös əsəbi
nett gözəl, mehriban
Unfall der qəza

188
Universität die universitet
bitte Adv. zəhmət olmasa
Vogel der quş
warm isti
Kapitel 2 Fəsil 2
Achtung die diqqət
anmelden V qeydiyyatdan keçmək
Anmeldung die qeydiyyatdan keçmə
Anrede die ünvan, müraciət
ander P/Z başqa, o biri, digər
ändern V dəyişmək
anders Av başqa cür, savay
als K zaman, kimi, -dan, -dən
Baby-s das körpə
Babysitter der dayə
backen bişirmək
Backerei die çörəkxana
bald Adv. tezliklə
Ball der top
Beamte-n der dövlət qulluqçusu
beginnen V başlamaq
begründen əsaslandırmaq
beide Pro./ Z hər ikisi
bis (Akk.) Prä. qədər
bringen vt V gətirmək
Büro das büro
Chef der müdir
Club der klub
Comic das komiks
circa Adv. təxminən
da Adv. orada, o zaman, çünkü
darüber bunun üzərində, üzərinə, bunun haqqında
dabei bunun yanında, buna baxmayaraq
damals o vaxt
darauf bunun üstündə, üstünə
dafür bunun üçün
dagegen ziddinə, əleyhinə, halbuki
daneben yanında, yanına, bundan başqa
Dame-n die xanım
drucken V çap etmək

189
Drucker – der printer
drücken V basmaq
dumm axmaq
dünn nazik, arıq
dunkel tünd, qaranlıq
dürfen V icazəsi olmaq
einfach Adj. sadə
entschuldigen V bağışlamaq
Erdgeschoss das birinci mərtəbə
Erfahrung die təcrübə
erinnern sich xatırlamaq
erkälten sich soyuqlamaq
Fach der sahə, ixtisas, fənn
Entschuldigung die bağışlayın
fallen düşmək
finden V tapmaq
Firma die firma
Formular -e das formular
Fotoapparat der foto kamera
fotografieren şəkil çəkmək
Foto-s das şəkil
Freund-e der dost
freundlich mehriban
frisch təzə
froh şad
früh tez, tezdən
früher Adv. əvvəllər
Fußball der futbol
geben V vermək
gefallen V xoş gəlmək
gehen V getmək
gern / gerne Adv. həvəslə
gestern Adv. dünən
gesund sağlam
Gesundheit die sağlamlıq
groß Adj. böyük
Größe die ölçü
halten V saxlamaq, fikrində olmaq
Handy-s das mobil telefon
hängen asmaq, asılmaq

190
hart sərt, möhkəm
hässlich çirkin
Hauptstadt die paytaxt
Herr -en der cənab
herstellen vt istehsal etmək
herunter aşağı
herunterladen yükləmək (fayl)
hören vt V qulaq asmaq
Hose die şalvar
Internet das internet
Job-s der iş
kein (-, e) Pro. inkar sözü
Keller der zirzəmi
klein Adj. kiçik
klug ağıllı
Kollege-n der koleqa
komisch gülməli
können V bacarmaq
Kontakt der kontakt
Konto das hesab
kontrollieren vt kontrol etmək
Konzert das konsert
Kugelschreiber der qələm
lesen V mütaliə etmək
Landschaft die düzəngah, mənzərə
mal dəfə
Mal das dəfə, kərə
malen rəsm çəkmək
möchten V istəmək
mögen V xoşlamaq
Mode die moda
modern müasir
müssen V malı, məli
Mütze die papaq
nehmen V götürmək
neben (Akk., Dat.) yanında
nebenan yanında, yan-yana
neblig dumanlı
niemand heç kim
nirgends heç yerdə, heç yanda
probieren yoxlamaq

191
rauchen V siqaret çəkmək
Rücken der kürək, bel
Rucksack der bel çantası
sauer turş, əsəbi
sauber təmiz
Satz-ä, e der cümlə
schade əfsus, heyf
schädlich zərərli
schaffen qurmaq, yaratmaq
schreiben V yazmaq
schwer Adj. ağır
schwierig çətin
sehen V görmək
Ski der xizək
sollen V malı, məli
Stadtplan der şəhər, xəritəsi
stark güclü
stattfinden baş tutmaq
suchen V axtarmaq
Supermarkt der supermarket
Suppe die sup
süß şirin
Süßigkeit die şirniyyat
sympathisch simpatik
Tafel die löhvə
Tablette die tablet
Telefon das telefon
telefonieren V zəng etmək
Teller der boşqab
Tennis das tennis
Tisch-e der stol
Titel der fəxri ad, başlıq
Wiederhören das hələlik (telefonda)
Wiedersehen das hələlik
willkommen Adj. xoş gəmisiniz
wollen V istəmək
Zimmer– das otaq
Zirkus der zirk
Zitrone die limon
Zoo der zoopark
zu (Dat.) Prä. ə, a, doğru, həddən artıq

192
Zucker der şəkər
zuerst əvvəlcə
Kapitel 3 Fəsil 3
ab (Dat.) Prä. aşağıya hərəkəti, azalma
an (Dat., Akk.) Prä. da, -də, sahilində, ə, -a, yaxınlığına
Ankunft die gəlmə
Anruf -e der zəng
Anrufbeantworter der avtomatik zəng cavablandırın
Apartment-s das mənzil
Appetit der iştah
auf (Dat., Akk.) Prä. üstündə, -da, -də, üstünə, -a, -ə
Auskunft -ü, e die məlumat
Bad das hamam
baden V çimmək
Balkon der balkon
bar Adj. nəğd
Basketball der basketbol
basteln düzəltmək
bekannt Adj. tanınmış
Bekannte -n der tanış
besser (gut) Adj. daha yaxşı
best (er, es, e) (gut) Adj. ən yaxşı
Bett-en das yataq
bewerben sich iş üçün ərizə vermək
Bewerbung die iş müraciəti
bewölkt bludlu
Bild-er das şəkil
Bleistift -e der karandaş
blöd kor, axmaq
Blog das blog
blond sarışın
Doppelzimmer das iki nəfərlik otaq
Dorf-ö, er das kənd
Dusche die duş
duschen V duş qəbul etmək
einziehen köçmək
Einzelzimmer das bir nəfərlik otaq
E-Mail-s die e-mail
Fenster das pəncərə
Feier die bayram
feiern V bayram etmək

193
Ferien (plural) die tətil
Fernseher der televizor
fernsehen V televizora baxmaq
Gepäck das yük, baqaj
Halbpension die səhər və şam yeməyi
Haus-ä, er das ev
Haushalt der büdgə
Heimat die vətən
heiraten V evlənmək
Heft das dəftər
Hotel-s das otel
Hunger der aclıq
husten öskürmək
Information-en die məlumat
informieren məlumatlandırmaq
international Adj. beynəlxalq
Insel die ada
Idee die ideya
Kaffee der kofe
Kalender der kalendar
kalt soyuq
Kamera die camera
kaputt Adj. xarab
Kino-s das cinema
Koffer– der çemodan
kosten V qiymətində olmaq
kostenlos pulsuz
Kunde-n der müştəri
kündigen işdən çıxarmaq
kühl sərin
Kühlschrank der soyuducu
lang Adj. uzun
lange Adv. uzun müddət
machen vt V etmək
Möbel das mebel
Mobiltelefon das mobil telefon
nach (Dat.) Prä. sonra, a, ə
Nachbar der qonşu
Nachricht die xəbər, mesaj
nächst Adv. növbəti

194
Nähe die yaxınlıq
oder K yaxud
oft Adv. tez-tez
ohne (Akk.) Prä. sız,siz, suz, süz
Ohr das qulaq
Ort der yer
Paar das cütlük
paar cüt
Plan-ä, e der plan
planen planlaşdırmaq
Platz-ä, e der yer
plötzlich birdən, qəflətən
Polizei die polis
Problem-e das problem
Prospekt-e der broşüra
Produkt das məhsul
Programm das proqram
Projekt das proyekt
prüfen yoxlamaq
Prüfung die imtahan
Pullover der poliver
raten məsləhət vermək
Rathaus das şəhər bələdiyyə idarəsi
Rätsel das tapmaca
Rechnung-en die hesab
Reise die səyahət
Reisebüro-s das səyahət agentliyi
Reiseführer der səyahət broşürası
reisen V səyahət etmək
reiten at sürmək
renovieren təmir etmək
Rentner der təqaüdçü, pensiyaçı
Reparatur die təmir
Rest der qalıq
Restaurant-s das restoran
Rezept das resept
Rezeption die resepşn
schließen V bağlamaq, bağlanmaq
schlimm pis
Schloss das qəsr, qıfıl

195
so Adv. belə, bu cür
sofort Adv. dərhal
Spiel das oyun
spielen V oynamaq, ifa etmək
Stift der qələm
Stipendium das tələbə təqaüdü
stören vt narahat etmək
Strand der çimərlik
Tasche -n die çanta
Taschengeld das həftəlik pul
Tasse die fincan
tauschen vt dəyişmək
Uhr die saat
Unterricht der dərs
Unterschied der fərq
Verwandte-n der qohum
voll dolu
Volleyball der volleybol
weit Adv. uzaq
weiter Adv. daha, daha sonra, növbəti
Zeitung-en die qəzet
Zelt das çadır
Zigarette-n die siqaret
Kapitel 4 Fəsil 4
Absender der göndərən
Ansage -n die elan
Anschluß der birləşmə, qoşma
Apparat der aparat
Apfel-Ä der alma
aufmachen açmaq
aufpassen qayğı göstərmək, diqqətli olmaq
aufräumen səliqəyə salmaq
aufregend həyəcanlı
baden vt V çimmək
Banane-n die banan
Baum-ä, e der ağac
Baustelle die tikinti sahəsi
Bibliothek die kitabxana
beantworten cavablandırmaq
bedeuten V mənası vermək
bedanken sich təşəkkür etmək

196
bequem rahat
benutzen V istifadə etmək
beraten məsləhət vermək
berichten məlumat vermək
Berg der dağ
besetzt Adj. tutulmuş
bestellen V sifariş vermək
besuchen V baş çəkmək
Besuch der baş çəkmə, qonaq
bezahlen V ödəmək
Bier das pivə
Birne-n die armud
bitter Adj. acı
Blume-n die gül
Blatt das vərəq, yarpaq
Bluse die bluz, kofta
Bohne die paxla
brauchen V ehtiyacında olmaq
Brot-e das çörək
Brötchen– das kiçik çörək
Brücke die körpü
Butter die yağ
dann Adv. onda, o vaxt, sonra
dass ki
Datei die fayl
Doktor der həkim
dort Adv. orada
dorthin oraya
durch (Akk.) Prä. içi ilə
Durst der susuzluq
Ei -er das yumurta
endlich nəhayət ki
eilig Adj. tələsik
erklären V başa salmaq
Erlaubnis die icazə
Ermäßigung die güzəşt, endirim
erreichen çatmaq
erlauben V icazə vermək
Essen das xörək
essen V yemək
etwas nə isə, bir az

197
fast az qala, təqribən
faul tənbəl
Fisch-e der balıq
Flasche-n die butulka
fleißig çalışqan
Fleisch das ət
Frühstück das səhər yeməyi
frühstücken V səhər yeməyi yemək
fühlen sich hiss etmək
Gast-ä, e der qonaq
gegen (Akk.) Prä. qarşı
Gegenteil das əkslik
gegenüber (Dat.) qarşıda
Gehalt das maaş
Geldbörse die pul kisəsi
Geld das pul
Gemüse das tərəvəz
genau dəqiq
genug kifayət qədər
Getränk-e das içki
Gewicht das çəki
Glas-ä, er das şüşə, stəkan
grillen V kabab etmək
Grippe die qrip
Hähnchen - das toyuq
helfen V kömək etmək
hell Adj. işıqlı
Hemd das köynək
her bura
herauf yuxarıya
heraus çölə
herein içəri
Herd der soba
immer Adv. həmişə
Jugendliche-n der yeniyetmə
jung Adj. cavan
Junge-n der oğlan
Jugend die cavanlıq
Jugendherberge die gənclər turist yataqxanası
Käse der pendir
Kartoffel-n die kartof

198
Kuchen der piroq
Leben das həyat
leben V yaşamaq
Lebensmittel das ərzaq
leer boş
leicht Adj. yüngül
leider Adv. təəssüf ki
leidtun yazığı gəlmək
leihen borc almaq
leise Adj. sakit
lieb sevimli, əziz
lieben V sevmək
mehr Adv. daha çox
meist Adv. ən çox
meistens çox zaman, əksər halda
Menge die miqdar
Mensch-en der insan
merken yadında saxlamaq, duymaq
Messe die yarmarka
Messer das bıçaq
noch Adv. hələ
normal Adj. normal
oben Adv. yuxarıda
Obst das meyvə
öffnen V açmaq
Öl das yağ
Orange die narıncı
Pommes frites die pomfrit
Portion die pay, hissə
Preis-e der qiymət
preiswert münasib qiymətli
privat fərdi
Reis der düyü
Reifen der şin, təkər
reich varlı
Reihe die sıra
Reinigung die təmizləmə, təmizlənmə
richtig Adj. düzgün
Saft der şirə
Salat der salat

199
Salz das duz
Schinken– der bud
schlafen V yatmaq
Schlafzimmer das yataq otağı
schmecken V dad vermək, dadlı gəlmək
Schmerz der ağrı
schmutzig çirkli
schnell Adj. cəld
Schnee der qar
schneiden kəsmək
schneien qar yağmaq
Schokolade die şokolad
Speisekarte die menü
Stunde -n die saat
Stück das hissə
Tee der çay
teilen bölmək
teilnehmen iştirak etmək
Tomate-n die pomidor
Topf der qazan
Torte die tort
tot Adj. ölüdür
wandern V gəzmək
Wasser das su
Wein der çaxır
weinen ağlamaq
Webseite die web sayt
wechseln dəyişmək
wecken oyatmaq
weg olmama, rədd olma
Weg der yol
wegen (Gen.) görə
wehtun vt ağrı vermək
zurzeit Adv. hal-hazırda
zusammen Adv. birlikdə
Kapitel 5 Fəsil 5
abfahren V yol düşmək
Abfahrt die yola düşmə
abfliegen V uçmaq
Abflug der uçma
abgeben sich məşğul olmaq, təhvil vermək

200
abholen V dalınca gedib gətirmək
anbieten V təklif etmək
anfangen V başlamaq
Anfang N başlanğıc, əvvəl
Angebot-e das təklif
Angst N qorxu
anklicken V klik etmək
ankommen V gəlib çıxmaq
ankreuzen V işarə qoymaq
anmachen V işə salmaq
anrufen V zəng etmək
arm kasıb
Artikel der artikl, məqalə
aufhören V bitmək
aufstehen V ayağa qalxmaq
ausziehen V köçüb getmək, soyunmaq
aussprechen fikrini deyib qurtarmq, ifadə etmək
austragen bayıra aparmaq, sona çatdırmaq
Automat der avtomat
Backerei die çörəkxana
beeilen sich tələsmək
Bank die skamya
Bank die bank
bekommen V almaq
beenden bitirmək
beliebt sevilən
billig Adj. ucuz
Cafeteria die bufet
Cafe-s das kafe
CD-s die CD
daneben Adv. yanında, yanına, bundan başqa
diskutieren diskusiya etmək
Disco die disko
doch hər halda, bununla belə
Ding das əşya, şey
Ecke-n die künc
echt həqiqi, original
egal eyni, fərqsiz
einige bəzi
Eingang der giriş
eintragen qeydə almaq

201
einsteigen V minmək
einverstanden razı
Eintritt der giriş
Empfänger– der alan
empfehlen V məsləhət görmək
erzählen V nəql etmək
Fahrplan der gediş-gəliş cədvəli
Fahrkarte -n die gediş bileti
Fahrrad-ä, er das velosiped
falsch Adj. səhv
fantastisch fantastik
Fax-e das faks
Film-e der film
freiwillig könüllü
frei Adj. azad, boş, pulsuz
Freizeit die asudə vaxt
fremd Adj. yad
Garten der bağ
gerade Adj. düz, indi
geradeaus Adv. düzünə
Gerät das cihaz
Gericht das məhkəmə, xörək
Gruppe -n die qrup
Halle die zal
herzlich Adj. ürəkdən
Hilfe die kömək
Himmel der səma
Karte-n die kart
Kasse die kassa
Katze die pişik
kaufen V pulla almaq
Kaufhaus das böyük mağaza
kennen V billmək, tanımaq
kennenlernen V tanış olmaq
Kenntnis die bilik
Kette die zəncir
Kindergarten der uşaq bağçası
Kiosk der kiosk
Kirche die kilsə
klappen alınmaq
Kurs-e der kurs

202
Küche die mətbəx
Lastkraftwagen der yük maşını
laufen V qaçmaq
laut Adj. yüksək səslə
Leute die insanlar
Licht das işıq
Lokal das yerli
möglich Adj. mümkün
Pass-ä, e der pasport
Post die poçt
Prüfung die imtahan
pünktlich Adj. vaxtında
putzen vt təmizləmək
Qualität die keyfiyyət
Quiz das tapmaca
Radio das radio
recht Adj. düzgün, sağ
rechts Adv. sağa, sağda
rufen çağırmaq
sammeln toplamaq
S-Bahn die şəhər qatarı
Schalter der kassa, gişə, işə salan düymə
scharf iti, acı
Schild das lövhə, tablo
schimpfen söymək
Schirm der ekran, qalxan, çətir
seit (Dat.) Prä. bəri
Seite die tərəf, səhifə
selbst özü
selbständig Adj. sərbəst
Sendung die tv, radio proqram
Service der servis
Straße -n die küçə
Straßenbahn die tramvay
streiten dalaşmaq
streng ciddi
Stress der stres
stressig stresli
Thema das tema
Ticket das bilet

203
tragen daşımaq
Traum der arzu, yuxu
träumen arzulamaq, yuxu görmək
traurig qəmgin
treffen V görüşmək
Training das məşq
trainieren məşq etmək
trinken V içmək
trocken quru
T-Shirt das T-shirt
U-Bahn die metro
verkaufen V satmaq
Verkäufer – der satıcı
Verkehr der trafik, nəqliyyat
Verkehrsmittel das nəqliyyat vasitəsi
verletzen zədələmək
verlieben sich aşiq olmaq
verlieren uduzmaq
vermieten V kirayə vermək
Vermieter der kirayəyə verən
verpassen fürsəti əldən vermək
verreisen səfərə getmək
verschieben yerini dəyişmək, tərpənmək
verschieden fərqli, müxtəlif
Verspätung die gecikmə
wählen seçmək
wahr həqiqi
wahrscheinlich bəlkə
Wagen der vaqon, araba
Wald der meşə
Weg der yol
wissen V bilmək
Witz der zarafat
witzig gülməli
zahlen V ödəmək
Zeit die vaxt
Zeitschrift die jurnal
zeigen göstərmək
ziehen dartmaq
Ziel das məqsəd

204
Zoll der gömrük
zufrieden Adj. razı
Zug-ü, e der qatar
zuhören qulaq asmaq
zuletzt axırda, sonunda
zumachen bağlamaq
zurück Adv. geri
Kapitel 6 Fəsil 6
Anzeige-n die elan
anziehen V geyinmək
ansehen V baxmaq
Anzug der kostyum
Apotheke die aptek
Aufzug-ü, e der lift
Ausflug der gəzinti
Ausgang der çıxış
ausgehen gəzintiyə çıxmaq
aussehen V görsənmək
aussteigen V düşmək
Ausstellung die sərgi
Ausweis der vəsiqə
außer (Dat.) başqa
außerhalb (Gen.) xaricində
außerdem bundan başqa
Autobahn-en die avtobahn
Bahn die qatar
Bahnhof der vağzal
Bahnsteig der platform
breit Adv. geniş
Bus -se der avtobus
denken fikirləşmək
dauern V çəkmək
dringend təcili
drinnen içəridə
drüben orada
draußen Adv. çöldə
Durchsage-n die elan
einladen V dəvət etmək
eigen xüsusi, öz, məxsus
eigentlich əslində
Einladung die dəvət

205
Erwachsene -n der yaşlı kişi
Festival das festival
Fest das bayram
fett yağ
fertig hazır
Feuer das od, alov
Flohmarkt der köhnə malların bazarı
fliegen V uçmaq
Flug der uçuş
Flughafen der aeroport
Fluss der çay
Flugzeug das təyyarə
geboren Adj. doğulmuş
Geschäft-e das mağaza
gleich Adj. eyni, indi
Gleis -e das platform
gültig Adj. etibarlı, mötəbər
günstig Adj. münasib, sərfəli
Haltestelle die dayanacaq
hier Adv. burada
holen V gətirmək, çıxartmaq
Instrument das instrument
intelligent inteligent
interessieren sich maraqlanmaq
Interesse das maraq
interessant maraqlı
Jacke-n die pencək
jetzt Adv. indi
klar Adj. aydın
Klavier das piano
Klasse die sinif
Kleid das paltar
Kleidung die paltar, geyim
kriegen V əldə etmək, almaq
Krimi der kriminal film
Kreuzung die kəsişmə
kümmern sich qayğısına qalmaq
langsam Adv. yavaş-yavaş
langweilig darıxdırıcı
Laptop das laptop
letzt Adj. axırıncı

206
Lied-er das mahnı
liefern təhvil vermək, çatdırmaq
links Adv. solda, sola
Löffel der qaşıq
Lokal das pub
Lüge die yalan
lügen yalan danışmaq
Markt der bazar
mitbringen V özü ilə gətirmək
mitkommen V birlikdə gəlmək
mitmachen V iştirak etmək
mitnehmen V özü ilə götürmək
müde Adj. yorğun
Müll der zibil
Ordnung die səliqə, qayda
organisieren təşkil etmək
Ort-e der yer
Party die şənlik
Postleitzahl die poçt kodu
Radfahren das velosiped sürmək
Reparatur die təmir
reparieren V təmir etmək
reservieren rezerv etmək
Rock der don
romantisch romantik
Rose die qızıl gül
Ruhe die sakitlik, dinclik
Schluss der nəticə, yekun, son
Schlüssel– der açar
Schwimmbad das hovuz
schwimmen V üzmək
See der göl
See die dəniz
Sehenswürdigkeit-en die görməli yerlər
schriftlich yazılı
teuer Adj. bahalı
Text-e der tekst
Theater das teatr
Toilette-en die ayaqyolu
toll əla

207
umziehen V paltar, ev dəyişmək
Umzug der köçmə
Unterschrift die imza
untersuchen yoxlamaq, müayinə etmək
unterwegs yolda
Urlaub der məzuniyyət
üben çalışmaq
über (Dat., Akk.) Prä. üzərinə, üzərində, haqqında
überall hər yerdə
übermorgen sabah yox birisigün
übernachten V gecələmək
übersetzen tərcümə etmək
Übersetzung die tərcümə
unbedingt mütləq
verabreden sich şərtləşmək, razılaşmaq
verbieten qadağan etmək
Veranstaltung die tədbir
weil çünki
warten V gözləmək
waschen V yumaq
Welt die dünya
wenig Adj. az
wenigstens ən azı
wenn əgər, onda
Wort-ö, er/-e das söz
wunderbar Adj. gözəl
Zeugnis das şəhadətnamə, attestat

Kapitel 7 Fəsil 7
Auge -n das göz
ausfüllen V doldurmaq, vəzifədə olmaq
ausmachen V söndürmək, razılaşmaq
auspacken açmaq, açıb çıxarmaq
ausruhen sich dincəlmək
Aussage-n die fikir, ifadə
Bauch der qarın
bauen tikmək, qurmaq
Bein -e das ayaq
besichtigen V baxmaq, tamaşa etmək
besonders xüsusən
bestätigen təsdiq etmək, doğrulamaq

208
bestehen ibarət olmaq, imtahanı vermək
Bogen der qövs, tağ, yay
böse Adj. pis, yaramaz
braten qızartmaq
dies Pro. bu
Einkaufszentrum das alış-veriş mağazası
einkaufen V alış-veriş etmək
einpacken qablaşdırmaq, bürümək
einmal Adv. bir dəfə
Ende das son
enden V bitirmək
Farbe-n die rəng
fehlen V çatışmamaq
Fehler– der səhv
Fieber das qızdırma
freuen vr sich sevinmək
Fuß-ü, e der ayaq
Gabel die çəngəl
ganz bütün, tamam
Garage die qaraj
Gespräch-e das söhbət
gestorben ölmüş
glauben V inanmaq, fikrində olmaq
Grad der dərəcə
Haar-e das saç, tük
Hand-ä, e die əl
Handtuch das dəsmal
hinten Adv. arxada
hin ora, o tərəfə
hinab aşağıya, üzüaşağı
hinan yuxarı, yuxarıya
hinauf yuxarıya
hinaus eşiyə, bayıra
hinter (Akk. Dat.) arxasına, arxasında
jeder (es, e) Pro. hər kəs
jemand kimsə
kochen V bişirmək
Kopf der baş
Körper der bədən
Kosmetik die kosmetika
krank Adj. xəstə

209
Krankenhaus das xəstəxana
Krankheit die xəstəlik
Krankenkasse die sığorta şirkəti
Kredit der kredit
kurz Adj. qısa
legen V uzatmaq
liegen V uzanmaq, yerləşmək
Lösung-en die həll
lustig Adj. məzəli, gülməli
Lust die həvəs
Maschine -n die maşın, mexanizm
Medikament das dərman
Meer das dəniz
Miete die kirayə
mieten V kirayə etmək
Milch die süd
mindestens ən azı
Mineralwasser das mineral su
Mund der ağız
Museum das muzey
Natur die təbiət
natürlich təbii, əlbəttə
Papier das kağız
Parfüm das ətir
Pause-n die pauza
packen qablaşdırmaq
Paket das paket, bağlama
Park der park
parken maşını park etmək
passen uyğun gəlmək, keçmək
passieren baş vermək
Passwort das parol
Person die şəxs
Pferd das at
Pflanze die bitki
Plakat das plakat
Poster das afişa, poster
Postkarte die açıq məktub, açıqca
Raum-ä, e der məkan, otaq
rechnen hesablamaq, saymaq

210
Rechnung die hesab
recht düz, sağ, lap
rechts sağa, sağda
reden danışmaq
Regen der yağış
regnen V yağış yağmaq
riechen V iyləmək
Rind das öküz
scheinen V işıqlanmaq, güman edilmək
schenken hədiyyə etmək
Schere die qayçı
schicken V göndərmək
Schiff das gəmi
Schrank-ä, e der şkaf
schrecklich dəhşətli, pis
Schuh-e der ayaqqabı
sitzen V oturmaq
setzen sich oturtmaq
sich 3 -cü şəxs qayıdış əvəzliyi
sicher yəqin, hökmən, təhlükəsiz
singen mahnı oxumaq
Situation die vəziyyət
Sofa das divan
sogar hətta
stehen V durmaq
Stelle-n die yer
stellen V qoymaq
sterben ölmək
Stiefel der çəkmə
Termin-e der görüş
Test-s der test
tief dərin
Tipp der işarə, məsləhət
Treppe-n die pilləkan
tun V etmək
Tür die qapı
typisch tipik
unten Adv. aşağıda
unter (Dat., Akk.) Prä. aşağıya, aşağıda
unterhalten sich söhbət etmək, deyib-gülmək
Unternehmen das şirkət

211
unternehmen etmək
Unterkunft die qalma yeri
verstehen V başa düşmək
vergessen yaddan çıxartmaq
versuchen səy göstərmək
vor (Dat., Akk.) Prä. əvvəl, qabağa, qabağda
vorstellen sich təqdim etmək, təsəvvür etmək
vorbei yanından keçərək, sona çatmış
vorbereiten hazırlamaq
vorgestern srağagün
vorwärts qabağa
vergleichen müqayisə etmək
vorher əvvəl
Vertrag der müqavilə, saziş
weh Adj. ağrılı, ağrıyan
Wetter das hava
wichtig Adj. vacib
Wind der külək
windig küləkli
Wohnung-en die mənzil
Wohnzimmer das yaşayış otağı
wirklich həqiqətən
Wolke die bulud
Zentrum das mərkəz
Zettel der vərəqə
zwischen (Dat., Akk.) Prä. arasına, arasında
Arm-e der qol
Kapitel 8 Fəsil 8
automatisch Adj. avtomatik
bleiben V qalmaq
Blick der baxış, nəzər, mənzərə
erst qabaqca, ancaq, yalnız
Ergebnis-se das nəticə
Führung die idarə, rəhbərlik, başçılıq
Führerschein der sürücülük vəsiqəsi
führen aparmaq
Fund der tapıntı
gehören V aid olmaq
Geschenk-e das hədiyyə
Gewitter das fırtına, tufan
gewinnen V qazanmaq

212
Gitarre die gitara
Glück das xoşbəxtlik
glücklich Adj. xoşbəxt
Glückwunsch der təbrik
gratulieren V təbrik etmək
hoch Adj. hündür
Hochzeit die toy
hoffen ümid etmək
hoffentlich ümid edirəm ki
Hund-e der it
Konto das bank hesabı
Kultur die mədəniyyət
kulturell Adj. mədəni
lachen V gülmək
Laden-ä der mağaza
Lampe die lampa
Mitte die orta
Mittel das vasitə
Moment der an
offen açıq, boş, səmimi
Praktikum das praktika
praktisch praktiki
Praxis die praktika
ruhig Adj. sakit, dinc, qayğısız
rund yumru, dəyirmi
Rundgang der dolanma, dövretmə
Sache die şey, əşya
Sonne die günəş
sonnig günəşli
sonst başqa cür, adətən, yoxsa
spannend maraqlı, həyəcanlı
sparen qənaət etmək
Spaß der əyləncə, həzz
Stock der əsa, etaj
Stockwerk das mərtəbə
tanzen vi V rəqs etmək
Teil-e der hissə
unterschreiben V imzalamaq
überweisen V pul köçürmək
verboten Adj. qadağan edilmiş
verdienen V qazanmaq

213
Verein der cəmiyyət, birlik, ittifaq
vereinbaren razılaşmaq, uyğunlaşdırmaq
Wunsch der arzu, istək
wünschen arzulamaq
Wurst die kolbasa
Zahl die rəqəm
Zahn der diş
zeichnen şəkil çəkmək, işarə qoymaq

214