Bi 3: Tn v cu trc cng ty

BI 3: TN V CU TRC CNG TY
Ni dung

La chn tn ca cng ty, sn phm/ dch v. Xc nh v la chn cch thc to lp doanh nghip. Th tc ng k kinh doanh.

Hng dn hc

Mc tiu

Nghe ging v c ti liu nm bt cc ni dung chnh. Lm bi tp v luyn thi trc nghim theo yu cu ca tng bi. Lin h v ly cc v d trong thc t minh ha cho ni dung bi hc. Cp nht nhng thng tin v kinh t, x hi trn bo, i, tivi, mng internet v tc ng ca chng ti hot ng sn xut, kinh doanh ca cc doanh nghip.

Thi lng hc

Hiu cc nguyn tc trong la chn tn cng ty, tn sn phm/dch v. La chn hnh thc kinh doanh, loi hnh doanh nghip ph hp vi tng, kh nng huy ng vn, kh nng iu hnh. Cc loi hnh doanh nghip (Lut Doanh nghip 2005). nh gi v mua li doanh nghip. Hnh thc kinh doanh nhng quyn thng mi (Franchising). Cc th tc ng k kinh doanh.

6 tit

v1.0

47

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

TNH HUNG KHI NG BI

Ph 24 T mn ngon dn d n thng hiu kinh doanh nhng quyn hng u Vit Nam Ph l mn n ni ting ca Vit Nam. y vn l mn n c trng ca min Bc nhng vt qua khi ranh gii vng min tr thnh mn n ph bin trn c nc v ngy cng c bn b quc t bit n. Tuy nhin, t trc khi xut hin thng hiu Ph 24, mn ph vn c bit n nh mt mn n bnh dn, bn cc qun l ng hoc cc ca hng nh l. Ph 24 v mt s thng hiu khc nh Ph Vung, Ph Cali dn thay i hnh nh ny. Ph 24 c ch bin t 24 thnh phn nguyn liu v gia v ho hng. Khu v ca ph c tnh ton sao cho ph hp vi i a s khch hng trong nc v nc ngoi nhng vn gi c nhng hng v ring c ca mn ph so vi cc mn n tng t khc. Quy trnh ch bin cng rt nghim ngt m bo v sinh v b dng ca mn n. Khng gian ca ca hng cng c chm cht to nn mt hnh nh c o, hon chnh cho Ph 24. Khng gian mang m khng kh m thc Vit vi nhng chic bn nh, nhng bng gh di, nhng chic gh u u gn gi m hp dn. Trn tng l nhng bc tranh dng c lm bp, dy phin c ph kiu Vit Nam. Thc ung cng l nhng mn quen thuc nh caf en, caf sa nng, caf , caf sa cng hp dn khng ch khch hng ngi Vit. Chin lc pht trin lu di ca Ph 24 l nhn rng m hnh qun ph ti Vit Nam v nc ngoi thng qua hnh thc nhng quyn thng mi v hp tc kinh doanh. Trong 2 nm u, Ph 24 tp trung xy dng tnh ng b ca m hnh kinh doanh nhm to nn tng cho chin lc nhng quyn thng mi (franchising) di hn sau ny. Thng hiu Ph 24 cng c ng k trong v ngoi nc. Cc khu t chc, hun luyn, o to cng c u t h tr ti a cho pha i tc c nhng quyn (franchisee). Ca hng Ph 24 u tin c m trn ng Nguyn Thip (Qun 1, Thnh ph H Ch Minh) thng 6/2003. n 6/2010, Ph 24 m c 57 ca hng ti 6 tnh, thnh ph (Thnh ph H Ch Minh, H Ni, Nng, Vng Tu, Nha Trang, Bnh Dng) v 16 ca hng nc ngoi ti Jakarta (Indonesia), Manila (Philippines), Seoul (Hn Quc), Phnom Penh (Campuchia) v Hng Kng. Chnh Ph 24 to cho mn ph mt din mo p hn v ph hp hn vi xu hng hi nhp. Cu hi 1. Hy lit k nhng yu t dn n s thnh cng cho thng hiu Ph 24? 2. Theo bn tn gi Ph 24 gi nn nhng iu g? 3. M hnh kinh doanh nhng quyn thng mi ph hp vi sn phm v chin lc pht trin ca cng ty nh th no? 4. Cc thch thc m Ph 24 gp phi v nhng bin php bo v v pht trin m hnh kinh doanh ca mnh?
48
v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

3.1.

La chn tn cng ty

Khi bt u mt tng, khi s mt d n kinh doanh mi ngi ta thng lp mt cng ty thc hin. Khi vic la chn tn cng ty l mt phn rt quan trng trong qu trnh trin khai, hin thc ha d n. Rt nhiu sn phm, cng ty c tn gi thu ht c cm tnh trong khi cng khng thiu nhng tn gi li gy ra cm gic hoang mang, nghi ng, thm ch cn gy ra s phn cm. V tm quan trng ca tn gi, cng ging nh bt k ch th no tham gia cc quan h x hi v php lut, mt doanh nghip cn phi c tn gi c bit ha vi ch th khc. Vic la chn tn cho doanh nghip cng phi m bo nhng yu cu nht nh c v khoa hc, ngh thut v khng sai lut. Tn gi l s khi u ca mt doanh nghip, do n phi p ng cc yu cu sau: Tn phi ngn gn v d nh Tn doanh nghip c th tn ti trong mt thi gian di hoc trong sut qu trnh hot ng ca doanh nghip. mi ngi d dng ngh n n v khng qun, tn doanh nghip phi ngn gn v d nh. Ni nh vy khng c ngha l tn cng ngn gn th cng tt m ngn gn v d nh lun i lin vi nhau. t c iu th tn doanh nghip trc ht phi d c, cho d tn l tn ring hay tn ghp t nhng ch ci, con s vi nhau th d c l iu quan trng nht. Tn phi gi cho ngi c mt cm gic no y l yu cu v mt ngh thut ca tn. Phi trnh cc tn gy cho ngi c s phn cm hay lin tng n mt iu khng may mn v phi cho ngi c mt cm gic no . Ni nh vy khng c ngha tn doanh nghip phi gn vi mt sn phm, dch v hay mt vng a l, bi v, trong qu trnh kinh doanh doanh nghip c th kinh doanh nhiu ngnh ngh v trn nhiu phm vi a l khc nhau. Tn doanh nghip phi ng lut y l yu cu quan trng nht, v d bn chn c mt ci tn hay v c ngha i vi bn nhng khi kim tra li khng ng vi quy nh ca php lut th cng khng th tr thnh hin thc. Theo quy nh ca Lut Doanh nghip 2005 v Ngh nh 88/2006/N CP ngy 29 thng 08 nm 2006 v ng k kinh doanh th tn ca doanh nghip phi p ng nhng yu cu sau:
o o o o o o

Tnh php l ( c bo h). Ph hp vi ngnh kinh doanh. Ph hp vi hnh nh ca doanh nghip. Ph hp vi th trng m doanh nghip hng n . n tng d chu hay cm gic suy ngh, t m Trnh b hiu nhm, phn cm.

3.1.1.

Yu cu ca vic t tn doanh nghip

3.1.1.1. Tn bng ting Vit

Tn doanh nghip phi vit c bng ting Vit, c th km theo ch s v k hiu, pht m c v phi c hai thnh t sau y:
v1.0

49

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

Thnh t th nht: Loi hnh doanh nghip, bao gm: cng ty trch nhim hu hn (cm t trch nhim hu hn c th vit tt l TNHH); cng ty c phn (t c phn c th vit tt l CP); cng ty hp danh (t hp danh c th vit tt l HD); doanh nghip t nhn (t t nhn c th vit tt l TN). Thnh t th hai: Tn ring ca doanh nghip Ring doanh nghip c vn u t nc ngoi c th s dng tn ring bng ting nc ngoi ng k cu thnh mt phn hoc ton b tn ring ca doanh nghip. Doanh nghip c th s dng ngnh, ngh kinh doanh, hnh thc u t hay yu t ph tr khc cu thnh tn ring ca doanh nghip nu doanh nghip c ng k kinh doanh ngnh, ngh hoc thc hin u t theo hnh thc . Khi khng cn kinh doanh ngnh, ngh hoc thc hin hnh thc u t dng cu thnh tn ring ca doanh nghip th doanh nghip phi ng k i tn. Nu tn ring ca doanh nghip s dng cc thnh t c tnh cht m t xut x, cht lng hng ha, dch v th phi c c quan qun l nh nc xc nhn.
3.1.1.2. Nhng iu cm trong t tn doanh nghip

Khng c t tn trng hoc tn gy nhm ln vi tn ca doanh nghip khc ng k trong phm vi tnh, thnh ph trc thuc Trung ng. Quy nh ny khng bao gm doanh nghip b thu hi Giy chng nhn ng k kinh doanh. Khng c s dng tn c quan nh nc, n v lc lng v trang nhn dn, tn ca t chc chnh tr, t chc chnh tr x hi lm ton b hoc mt phn tn ring ca doanh nghip, tr trng hp c s chp thun ca c quan, n v hoc t chc . Khng c s dng t ng, k hiu vi phm truyn thng lch s, vn ho, o c v thun phong m tc ca dn tc, tn danh nhn t tn ring cho doanh nghip. Khng c s dng tn thng mi ca t chc, c nhn khc ng k bo h cu thnh tn ring ca doanh nghip tr trng hp c s chp thun ca ch s hu tn thng mi . Doanh nghip phi t chu trch nhim trc php lut nu vi phm quy nh ny. Trng hp tn ca doanh nghip vi phm cc quy nh ca php lut v bo h quyn s hu cng nghip i vi tn thng mi th doanh nghip c tn vi phm phi ng k i tn.
3.1.1.3. Tn trng v tn gy nhm ln

Tn trng l trng hp tn ca doanh nghip yu cu ng k c vit v c bng ting Vit hon ton ging vi tn ca doanh nghip ng k. Cc trng hp sau y c coi l gy nhm ln vi tn ca cc doanh nghip khc: o Tn bng ting Vit ca doanh nghip yu cu ng k c c ging nh tn doanh nghip ng k. o Tn bng ting Vit ca doanh nghip yu cu ng k ch khc tn doanh nghip ng k bi k hiu "&"; k hiu "" ; ch "v". o Tn vit tt ca doanh nghip yu cu ng k trng vi tn vit tt ca doanh nghip khc ng k.
50
v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty o

Tn bng ting nc ngoi ca doanh nghip yu cu ng k trng vi tn bng ting nc ngoi ca doanh nghip khc ng k. Tn ring ca doanh nghip yu cu ng k khc vi tn ring ca doanh nghip ng k bi mt hoc mt s cc s t nhin, s th t hoc mt hoc mt s ch ci ting Vit (A, B, C...); bi t "tn" ngay trc, hoc mi" ngay sau tn ca doanh nghip ng k; bi cc t "min Bc", "min Nam", "min Trung", "min Ty", "min ng" hoc cc t c ngha tng t. Tn ring ca doanh nghip trng vi tn ring ca doanh nghip ng k.

3.1.2.

Cc bc tin hnh la chn tn doanh nghip

3.1.2.1. Nghin cu v th trng v thng hiu ca i th cnh tranh

Nghin cu v th trng v thng hiu ca i th cnh tranh gip cho doanh nghip c nh hng c tn gi ph hp vi ngnh kinh doanh, ph hp vi th trng m doanh nghip hng n. ng thi, tn gi cng gp phn xy dng hnh nh mong mun ca doanh nghip trong tm tr khch hng. Khi nghin cu v th trng v i th cnh tranh cn tr li c cc cu hi sau: Doanh nghip hot ng trong ngnh no? Lnh vc no? Ai l khch hng tim nng ca doanh nghip? Doanh nghip mun truyn ti thng ip g n khch hng thng qua tn gi? Tn gi s gi ln hnh nh g? Tn gi, thng hiu ca i th cnh tranh hng n iu g? im khc bit c bn gia sn phm, dch v ca doanh nghip vi i th cnh tranh hin ti? V d: Microsoft l tn gi khng ch biu th ngnh kinh doanh, sn phm doanh nghip cung cp m cn th hin nh hng th trng ca doanh nghip. T Soft trong t Software th hin kinh doanh trong lnh vc phn mm. Micro biu th s nh hng n khch hng l bt c c nhn, gia nh, doanh nghip no c my tnh c nhn trn bn lm vic ca mnh.
3.1.2.2. Huy ng cc tng hnh thnh tn cng ty

Trc khi tht s bt tay vo la chn mt tn gi cho doanh nghip, cn phi bit rng tn gi s khng phi l duy nht trong sut qung i hnh thnh v pht trin ca doanh nghip. Tuy nhin, ging nh mt con ngi, d mi sinh ra, ln ln, trng thnh, v gi hay cht i th bn vn l bn. Tn doanh nghip phi truyn ti chuyn mn, gi tr v tnh c o m sn phm hoc dch v ca doanh nghip ang pht trin.
v1.0

51

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

Bc mt, hy ngh n vic doanh nghip mun ngi nghe s c cm nhn nh th no khi nghe thy ci tn d nh t. C ngha l bn mun nhn mnh n iu g? Bc hai, hy vit ra tt c cc ci tn m bn ngh n hoc do ngi khc (bn b, gia nh, ng nghip, cng s) xut. Bc ba, phn loi tn theo tng nhm. V d, theo c im, tnh nng, cm gic mang li khi s dng, cm gic gy kch thch chng hn s t m, n tng, hi hc Bc bn, xem xt kh nng bin i hoc kt hp gia nhng ci tn to ra mt s mi m, c o hn. C th bin i theo cc hng sau y:
o o o o o o

Tm kim t ng m, ng ngha. Kt hp t vi mt tn ring thch hp. Chi ch, n d, hon d, o ch, c vn iu T lng, thut ng lng trong ngnh. Vit tt. Chn t c ngha hoc khng c ngha.

Bc th nm, thu gn danh sch tn gi d kin bng cch la chn nhng ci tn c th ph hp vi thng ip v chin lc pht trin lu di ca cng ty. Cui cng, u tin la chn nhng ci tn d dng pht m v nh vn, d nh v ngn gn. Tuy nhin, doanh nghip cng cn lu n cc vn cn trnh khi la chn tn doanh nghip bao gm: t tn theo kiu kt ni "toa xe la". y l cch t tn bng cch ni ghp nhiu t thnh mt ch vit tt sau khi lc b nhiu vn ca mt t. y l mt cch t tn th hin s km chuyn nghip v gy phn cm cho cng chng. S dng nhng t ng qu n gin d to ra s trng lp. Ch c nhng cng ty tht s ln v i u trong mt ngnh no mi khng cn phi tun theo nguyn tc ny. l trng hp ca General Motors hay General Electric... Nhng nu t tn cho doanh nghip ca mnh trong bi cnh c qu nhiu i th cnh tranh, doanh nghip cn lm cho mnh tr nn khc bit v c o. Chng hn, tn gi Yahoo! l s la chn khng ngoan hn rt nhiu tn gi General Internet Directory.com cho d ci tn ny khin ngi ta hiu ngay khi c ln nhng n khng n tng v kh nh. t tn di dng. y l kiu t tn bng cch ghp nhiu danh t ch chc nng, nhim v, ngnh ngh kinh doanh, a bn hot ng, loi hnh php nhn... Cc cng ty chu hay mc phi sai lm ny, khch hng c th nh tn doanh nghip lc u nhng chnh tn gi li cn tr s pht trin lu di ca doanh nghip, nht l khi cng ty phi m rng ngnh ngh, a bn hot ng. V l do ny, nhiu cng ty phi tm cch i tn mt cch thng minh.
52
v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

V d: Minnesota Manufacturing and Mining khi pht trin ra khi phm vi ca bang Minnesota v ngnh kinh doanh ban u c i tn thnh 3M. Tng t, Kentucky Fried Chicken c i thnh KFC. Nhng khng phi cng ty no cng c th d dng lm c iu . t tn mt cch so rng, rp khun. Nhiu cng ty ngh rng h l "top" trong ngnh ngh ca mnh nn c khuynh hng s dng nhng t ng m ch ngha ny nh "Apex" (nh, ngn, chm), "Summit" (nh, chp, cao cp nht, thng nh), "Pinnacle" (thp nhn, nh cao nht) hay "Peak" (nh, chp, tt nh, ti a) t tn. Thay cho cch t tn ny, doanh nghip nn s dng nhng t mang ngha tch cc v cc t n d. Chng hn, mt cng ty lu tr d liu c th c t tn l "Iron Mountain" (ni st) mt ci tn gi ra s chc chn, an ton v tin cy. Hay mt Tp on y t cng cng mang tn Well Point chc chn s gi nn nhng suy ngh v mc ch tt p, nhng hot ng v cng ng. t tn qu ti ngha. iu ny s khin khch hng chng bit doanh nghip ny ang hot ng trong lnh vc g. Tt nht, tn gi ca doanh nghip mang mt ngha c bit no , gn lin vi mt cu chuyn lm nn tn tui ca doanh nghip trn thng trng hoc chuyn ch mt thng ip chnh m doanh nghip mun gi n khch hng. Trong bi cnh ton cu ha, tn doanh nghp cn cn trng khi c phin ra ting nc ngoi thng dng. Tn doanh nghip cn d pht m v trnh mang ngha xu.
3.1.2.3. Kim tra ngha ca tn gi

Nu phm vi kinh doanh ca doanh nghip c gii hn trong bin gii ca mt quc gia hay mt nn vn ha, vic kim tra ngha ca tn gi s tng i n gin v d dng. Tuy nhin trong xu th ton cu ha ngy nay, sn phm ca doanh nghip d dng c th c kinh doanh ti th trng nc ngoi, khi tn gi ca doanh nghip nhiu khi d gy hiu lm do s khc bit v mt ngn ng v vn ha. Do , khi thu gn c danh sch tn gi d kin, doanh nghip nn ch ng kim tra ngha ca nhng tn gi trong cc ngn ng khc nhau, t nht l trong cc ngn ng ph bin. Thm ch l cn cn kim tra ngha ca cc tn gi trong cc nn vn ha, tn gio khc nhau.
Tnh hung: Cu chuyn v tn gi ca Hng hng khng Indochina Airlines

Vo thng 5/2008, B Giao thng vn ti cp giy php hot ng cho hng Hng khng t nhn Air Speed-Up vi s vn iu l 200 t VND thc hin cc chuyn bay ni a. Vi ci tn Ting Anh Air Speed-Up (ngha ting Vit l Tng tc) th khng c vn g, thm ch c th coi l mt ci tn hay, th hin mong mun cung cp cho khch hng nhng dch v vn chuyn nhanh chng v thun tin. Nhng ci tn ting Vit Tng tc ny khi c theo kiu Ting Anh khng du l Tang toc th li hm cha iu khng may mn, c bit vi loi hnh kinh doanh dch v vn chuyn lun t yu t an ton ln hng u. Do , Air Speed-Up phi i tn thnh Indochina Airlines vo thng 11/2008. y c l l cu chuyn hy hu v vic t tn cng ty Vit Nam v ting Vit chnh l ngn ng m ca ng ch hng hng khng ny.

v1.0

53

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

3.1.2.4.

Kim tra cc tn gi c ng k

Sau khi lc ra c mt vi tn gi d nh, c ngha, v d c, doanh nghip cn tm xem cc tn b ng k cha. Mc ch ca vic kim tra cc tn gi c ng k l nhm trnh s trng lp, nhm ln, gy hiu nhm vi cc doanh nghip c ng k trc . Tn gi l ti sn v hnh ca doanh nghip, c xy dng v tch ly gi tr qua thi gian, khi tr thnh thng hiu s c nh gi trn th trng c lp vi nhng ti sn hu hnh khc. Do , vic bo h tn gi l cn thit nhm bo v ti sn v li ch hp php ca doanh nghip. Doanh nghip c th kim tra tn gi ca cc doanh nghip c ng k trc ti c quan c thm quyn ng k kinh doanh (S K hoch v u t cc tnh, thnh ph trc thuc TW) trnh s trng lp v nhm ln. Vy c phi mi tn u phi ng k nhn hiu, bn quyn? Cu tr li l khng. C rt nhiu doanh nghip nh khng ng k nhn hiu hay bn quyn vi Cc S hu cng nghip m ch ng k kinh doanh vi S K hoch u t. Doanh nghip vn c th hot ng kinh doanh bnh thng min l khng vi phm nhn hiu, bn quyn ca ai ng k trc. Nhng vic ng k nhn hiu, bn quyn ti Cc S hu cng nghip l cn thit v doanh nghip khng mun b tin xy dng thng hiu ca mnh ri sau ny pht hin ra ai ng k thng hiu ny trong lc doanh nghip ang kinh doanh m doanh nghip khng h bit. Nu doanh nghip kinh doanh nc ngoi th vic ng k nhn hiu quc t cng cn thit. Vic b thm mt t tin ng k by gi s gip cho doanh nghip tit kim c nhiu chi ph v trnh c cc rc ri v sau. ng thi vi vic kim tra cc tn gi c ng k l kim tra tnh hp l, hp php ca cc tn gi m doanh nghip d nh ng k. Trn thc t, vic t tn l mt cng vic kh khn khng ch i hi tnh sng to m cn lin quan n vn php l. Do , hin nay nhiu quc gia, cc doanh nghip c xu hng s dng cc nh t vn chuyn nghip gii bi ton v nhn hiu, thng hiu, tn thng mi. Tuy nhin, iu ny khng nht thit, n ty thuc vo iu kin, tm nhn, kh nng ti chnh, kh nng la chn ca mi doanh nghip v suy cho n cng, khng ai hiu r sn phm, dch v ca doanh nghip bng chnh doanh nghip. Sau khi kim tra ngha ca tn gi trong cc nn vn ha v ngn ng khc nhau, ng thi trnh c s trng lp vi cc doanh nghip c ng k trc , doanh nghip cn i n quyt nh cui cng chn tn doanh nghip. S la chn ng n s l khi u tt p cho nhng thnh cng ca doanh nghip sau ny.
3.2. Hnh thnh cng ty

bt u mt cng vic kinh doanh, doanh nhn c th la chn mua li mt cng vic kinh doanh, mt doanh nghip mi; kinh doanh di hnh thc nhng quyn thng mi hay khi u mt doanh nghip hon ton mi. Mi hnh thc u c nhng u im, nhng hn ch v nhng iu kin thc hin khc nhau.
54
v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

3.2.1.

Thnh lp mt doanh nghip mi

Theo Lut Doanh nghip 2005, c 6 loi hnh doanh nghip vi cc c trng php l, hnh thc t chc v kh nng huy ng vn khc nhau. Nghin cu cc loi hnh doanh nghip vi cc c im ring c s gip doanh nhn la chn c chnh xc loi hnh doanh nghip ph hp vi ngnh ngh, lnh vc kinh doanh ca mnh. Cc loi hnh doanh nghip bao gm: Doanh nghip t nhn. Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin. Cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln. Cng ty c phn. Cng ty hp danh. Nhm cng ty. Trong 6 loi hnh doanh nghip k trn, Nhm cng ty l loi hnh mi ln u tin c a vo Lut Doanh nghip nm 2005. iu 146 quy nh nhm cng ty l tp hp cc cng ty c mi quan h gn b lu di vi nhau v li ch kinh t, cng ngh, th trng v cc dch v kinh doanh khc. Nhm cng ty bao gm cc hnh thc sau y: Cng ty m cng ty con, Tp on kinh t, v cc hnh thc khc. Loi hnh doanh nghip ny khng tht s ph hp vi cc doanh nghip mi khi nghip c v quy m, hnh thc t chc, phm vi hot ng. Do , thay v gii thiu v Nhm cng ty, mc 2.1.6 s gii thiu v mt hnh thc kinh doanh rt ph bin Vit Nam v ph hp khi khi nghip nhng khng c iu chnh bi Lut Doanh nghip, l H kinh doanh c th.
3.2.1.1. Doanh nghip t nhn

Lut Doanh nghip 2005 c quy nh: Doanh nghip t nhn l doanh nghip do mt c nhn lm ch v t chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip. Mi c nhn ch c quyn thnh lp mt doanh nghip t nhn. Ch doanh nghip t nhn l i din theo php lut ca doanh nghip. V php l, doanh nghip t nhn khng c t cch php nhn. Ti sn ca ch doanh nghip em vo kinh doanh khng phi lm th tc chuyn quyn s hu; do khng c s phn bit v mt s hu gia ti sn ca ch doanh nghip v ti sn ca doanh nghip. Trong doanh nghip t nhn th ch doanh nghip t nhn c ton quyn quyt nh i vi tt c hot ng kinh doanh ca doanh nghip, vic s dng li nhun sau khi np thu v thc hin cc ngha v ti chnh khc theo quy nh ca php lut. Ch doanh nghip t nhn c th trc tip hoc thu ngi khc qun l, iu hnh hot ng kinh doanh. Trng hp thu ngi khc lm Gim c qun l doanh
v1.0

55

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

nghip th ch doanh nghip t nhn phi ng k vi c quan ng k kinh doanh v vn phi chu trch nhim v mi hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Mt ngi khng th cng lc l ch ca hai hay nhiu doanh nghip t nhn; khng th va l ch doanh nghip t nhn, va l thnh vin hp danh ca cng ty hp doanh, khng th va l ch doanh nghip t nhn, va l ch h kinh doanh c th. Ch doanh nghip t nhn c th gp vn thnh lp cng ty TNHH, mua c phn trong cng ty c phn. Nhng ngay sau khi cng ty TNHH i vo hot ng th ch doanh nghip t nhn phi thc hin th tc gii th theo quy nh ca php lut. u im ca loi hnh doanh nghip ny l kh nng kim sot doanh nghip ti a ca mt ch s hu duy nht ca doanh nghip. Ch s hu c quyn quyt nh tt c cc vn t t chc, iu hnh, tng gim vn, s dng li nhun Do , doanh nghip t nhn c kh nng ra quyt nh rt nhanh v rt linh hot trc s bin ng ca mi trng kinh doanh. Tuy nhin, hn ch ca loi hnh ny l kh nng huy ng vn cho hot ng sn xut kinh doanh v cng tc iu hnh ph thuc vo kinh nghim ca ch doanh nghip. Doanh nghip t nhn ch c th huy ng vn t vn ca ch s hu, vn tn dng, nhng khng c php pht hnh c phiu v tri phiu.
3.2.1.2. Cng ty TNHH mt thnh vin

Theo Lut Doanh nghip 2005, Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin l doanh nghip do mt t chc hoc mt c nhn lm ch s hu, ch s hu cng ty chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi s vn iu l ca cng ty. Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin khng c quyn pht hnh c phiu. V t chc iu hnh, ch s hu c th t iu hnh hoc b nhim mt hoc mt s i din theo y quyn vi nhim k khng qu 5 nm thc hin quyn v ngha v ca mnh. V ngha v ti sn, ch s hu cng ty ch c quyn rt vn bng cch chuyn nhng mt phn hoc ton b s vn iu l cho t chc hoc c nhn khc; trng hp rt mt phn hoc ton b vn gp ra khi cng ty di hnh thc khc th phi lin i chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty. Trng hp chuyn nhng mt phn vn iu l cho t chc hoc c nhn khc, cng ty phi ng k chuyn i thnh cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln trong thi hn mi lm ngy, k t ngy chuyn nhng. V kh nng huy ng vn, Cng ty TNHH 1 thnh vin c php pht hnh tri phiu nhng khng c php pht hnh c phiu. C mt im cn ch phn bit gia Doanh nghip t nhn v Cng ty TNHH 1 thnh vin l c nhn. l: ch Doanh nghip t nhn phi chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip cn Cng ty TNHH 1 thnh vin l c nhn ch chu trch nhim trong phm vi s vn iu l ca cng ty. Mt khc, Cng ty TNHH 1 thnh vin c quy nh r l c t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh, cn doanh nghip t nhn th khng c t cch php nhn.
56
v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

3.2.1.3. Cng ty TNHH hai thnh vin tr ln

Cng ty TNHH 2 thnh vin tr ln l doanh nghip, trong : Thnh vin c th l t chc, c nhn; s lng thnh vin khng vt qu nm mi. Thnh vin chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong phm vi s vn cam kt gp vo doanh nghip. Cng ty trch nhim hu hn c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. V ngha v ti chnh, thnh vin Cng ty trch nhim hu hn chu trch nhim v cc khon n v cc ngha v ti chnh khc ca cng ty trong phm vi s vn cam kt gp vo cng ty. Vic gii hn trch nhim ca ch s hu (thnh vin) Cng ty trch nhim hu hn gip loi hnh doanh nghip ny tr nn hp dn i vi cc nh u t, do vic s hu ca nh u t i vi cng ty khng nh hng n ti sn c nhn ca h trong trng hp cng ty kinh doanh tht bi. Cng ty trch nhim hu hn c php pht hnh tri phiu nhng khng c php pht hnh c phiu.
3.2.1.4. Cng ty c phn

Cng ty c phn l loi hnh doanh nghip c hnh thnh, tn ti v pht trin bi s gp vn ca nhiu c ng. Trong Cng ty c phn, s vn iu l ca cng ty c chia nh thnh cc phn bng nhau gi l c phn, trong cc c nhn hay t chc s hu c phn c gi l c ng. V s lng c ng, Lut Doanh nghip 2005 quy nh r Cng ty c phn cn c ti thiu 3 c ng, bt k l php nhn hay th nhn. Cng ty c phn l mt trong loi hnh cng ty cn bn tn ti trn th trng v nht l nim yt trn th trng chng khon. Cng ty c phn c t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh. Cng ty c phn c quyn pht hnh chng khon ra cng chng theo quy nh ca php lut v chng khon. Li th khi thnh lp doanh nghip theo loi hnh Cng ty c phn:
o

Ch trch nhim ca Cng ty c phn l trch nhim hu hn, cc c ng ch chu trch nhim v n v cc ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi vn gp nn mc ri ro ca cc c ng khng cao. Kh nng hot ng ca Cng ty c phn rt rng, trong hu ht cc lnh vc, ngnh ngh. C cu vn ca cng ty c phn ht sc linh hot to iu kin cho nhiu ngi cng gp vn vo cng ty.

v1.0

57

Bi 3: Tn v cu trc cng ty o

Kh nng huy ng vn ca cng ty c phn rt cao thng qua vic pht hnh c phiu ra cng chng, y l c im ring c ca cng ty c phn. Vic chuyn nhng vn trong cng ty c phn l tng i d dng, do vy phm vi i tng c tham gia cng ty c phn l rt rng. Vic qun l v iu hnh cng ty c phn rt phc tp do s lng cc c ng c th rt ln, c nhiu ngi khng h quen bit nhau v thm ch c th c s phn ha thnh cc nhm c ng i khng nhau v li ch. Vic thnh lp v qun l cng ty c phn cng phc tp hn cc loi hnh cng ty khc do b rng buc cht ch bi cc quy nh ca php lut, c bit v ch ti chnh, k ton.

Hn ch khi thnh lp doanh nghip theo loi hnh cng ty c phn:

o

3.2.1.5. Cng ty hp danh

Cng ty hp danh l loi hnh doanh nghip m trong phi c t nht hai thnh vin l ch s hu chung ca cng ty, cng nhau kinh doanh di mt tn chung gi l thnh vin hp danh, ngoi cc thnh vin hp danh c th c thnh vin gp vn. Thnh vin hp danh phi l c nhn, c trnh chuyn mn, uy tn ngh nghip v phi chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v cc ngha v ca cng ty. Thnh vin gp vn ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi s vn gp vo cng ty. Cng ty hp danh c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. Cng ty hp danh khng c pht hnh bt k loi chng khon no. V t chc iu hnh, cc thnh vin hp danh c quyn i din theo php lut v t chc iu hnh hot ng kinh doanh hng ngy ca cng ty. Trong cc thnh vin hp danh phn cng nhau m nhim cc chc danh qun l v kim sot. Thnh vin hp danh c quyn qun l, tin hnh cc hot ng kinh doanh nhn danh cng ty; cng lin i chu trch nhim v cc ngha v ca cng ty. Cc thnh vin hp danh c quyn ngang nhau khi quyt nh cc vn qun l. Thnh vin gp vn c quyn c chia li nhun theo t l c quy nh ti iu l cng ty nhng khng c tham gia qun l hot ng kinh doanh nhn danh cng ty. Hn ch ca cng ty hp danh l do ch lin i chu trch nhim v hn nn mc ri ro ca cc thnh vin hp danh l rt cao.
3.2.1.6. H kinh doanh c th

iu 36, Ngh nh 88/2006/NCP ngy 29/8/2006 ca Chnh ph c quy nh: H kinh doanh do mt c nhn l cng dn Vit Nam hoc mt nhm ngi hoc mt h gia nh lm ch, ch c ng k kinh doanh ti mt a im, s dng khng qu mi lao ng, khng c con du v chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh i vi hot ng kinh doanh. H gia nh sn xut nng, lm, ng nghip, lm mui v nhng ngi bn hng rong, qu vt, bun chuyn, kinh doanh lu ng, lm dch v c thu nhp thp khng phi ng k kinh doanh, tr trng hp kinh doanh cc ngnh, ngh c iu kin.
58
v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

H kinh doanh c s dng thng xuyn hn mi lao ng phi ng k kinh doanh di hnh thc doanh nghip. Ging loi hnh Doanh nghip t nhn, H kinh doanh c th khng c t cch php nhn, c quy m tng i nh gn. Tuy nhin hai hnh thc kinh doanh ny cng c nhiu im khc nhau c bn. o Th nht, doanh nghip t nhn l mt loi hnh doanh nghip c iu chnh bi Lut Doanh nghip 2005, c ng k kinh doanh theo quy nh ca php lut ti S K hoch u t cc tnh, thnh ph trc thuc TW. H kinh doanh khng c xem l Doanh nghip, cho nn khng phi ng k kinh doanh S K hoch u t m ng k Phng ng k kinh doanh ti U ban nhn dn cp qun, huyn. o Th hai, H kinh doanh c th c quy m gn nh, h thng s sch k ton n gin, khng c t cch php nhn v khng c con du, chu trch nhim bng ton b ti sn ca ch h. Doanh nghip t nhn hot ng theo Lut Doanh nghip, khng c t cch php nhn nhng c con du ring, chu trch nhim bng ton b ti sn ca ch doanh nghip. o V ch s hu, Doanh nghip t nhn ch c mt c nhn l ch s hu duy nht, cn ch s hu ca H kinh doanh c th l cng dn Vit Nam hoc mt nhm ngi hoc mt h gia nh lm ch. o Th t, Doanh nghip t nhn khng b hn ch s lng a im ng k kinh doanh, c th m chi nhnh hoc vn phng i din vi iu kin chi nhnh hoc vn phng i din ny phi c ng k theo lut nh; tuy nhin mt H kinh doanh ch c php ng k mt a im kinh doanh trn phm vi ton quc. H kinh doanh nu mun hot ng kinh doanh ti hai a im kinh doanh tr ln phi ng k kinh doanh di mt trong cc hnh thc doanh nghip c quy nh ti Lut Doanh nghip. o V np thu thu nhp, Doanh nghip t nhn np thu thu nhp doanh nghip, cn H kinh doanh c th chuyn sang np thu thu nhp c nhn. Nhng im khc bit gia Doanh nghip t nhn v H kinh doanh c th c so snh c th trong bng sau y:
TT Tiu ch so snh 1 ng k kinh doanh Doanh nghip TN Phng KKD S K hoch u t cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng Khng c t cch php nhn, c con du ring n s hu (1 ch duy nht) Khng b hn ch, ng k theo lut H KD c th Phng KKD UBND cp qun, huyn, th x, thnh ph trc thuc tnh Khng c t cch php nhn, khng c con du ring C th l 1 c nhn, 1 nhm h gia nh Ch c ng k 1 a im duy nht Np thu thu nhp c nhn

2 Tnh php l 3 S hu 4 a im kinh doanh

5 Np thu thu nhp Np thu thu nhp doanh nghip

v1.0

59

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

Nh vy, v l thuyt, Doanh nghip t nhn c nhiu li th hn H kinh doanh c th. Tuy nhin, Vit Nam s lng H kinh doanh chim t l ln so vi Doanh nghip t nhn v Nh nc ang khuyn khch cc H kinh doanh c th chuyn i thnh Doanh nghip t nhn. Nguyn nhn: Th nht, thng nht qun l v iu chnh theo cng Lut Doanh nghip; Th hai, thun li trong vn k khai v np thu thu nhp doanh nghip, thay v vic H kinh doanh c th ang k khai v np thu thu nhp c nhn nh hin nay; Th ba, m bo quyn v li ch hp php cho ngi lao ng lm thu; Th t, doanh nghip t nhn s phi p dng cc tiu chun v mi trng ngt ngho bo v mi trng, trong khi h kinh doanh c th khng b p t.
3.2.2. Mua li mt doanh nghip

3.2.2.1. Ti sao nn mua mt doanh nghip ang hot ng?

Khi khi s mt hot ng kinh doanh, khng nht thit phi thnh lp mt doanh nghip hon ton mi. Cc doanh nhn c th la chn mua li mt doanh nghip ang hot ng trong lnh vc, ngnh ngh mnh quan tm. So vi vic thnh lp mt doanh nghip hon ton mi, s la chn ny em li mt s li ch nh: Doanh nghip c mua li sn c nhng yu t c bn nht vn hnh. Cc yu t ny bao gm cc yu t bt buc theo lut nh (ng k kinh doanh, ti khon, con du, m s thu), c cu t chc sn xut, c cu t chc qun tr Nhng yu t sn c ny s gim bt mt khi lng cng vic chun b ban u ng k cho ngi ch mi. c tha hng mt s khch hng sn c ca doanh nghip, do s c ngay mt doanh thu nht nh trong thi gian u. Ngoi cc ti sn hu hnh, ngi ch mi cng c tha hng li cc ti sn v hnh nh mi quan h vi cc i tng hu quan khc (nh phn phi, nh cung cp, cng ng a phng) Doanh nghip ang hot ng c mt i ng nh qun tr am hiu lnh vc kinh doanh, th trng tiu th sn phm, cc yu t ni b doanh nghip v mt i ng cng nhn c tay ngh nht nh, iu ny gip ngi ch mi c th tin hnh hot ng sn xut kinh doanh ngay. Tuy nhin, lc lng ny cng c th b xo trn khi thay i ch s hu doanh nghip. c tha hng knh phn phi ca doanh nghip thay v phi mt thi gian, cng sc v mt khon tin nht nh thit lp mt knh phn phi hon ton mi. C th tip cn ngun vn vay d dng hn. Nh vy c th thy vic mua li mt doanh nghip ang hot ng c nhiu thun li hn so vi vic thnh lp mi. Tuy vy, vic khi s kinh doanh bng cch mua li doanh nghip ang hot ng cng khng h n gin. Trong vic kh khn nht chnh l nh gi v ti cu trc doanh nghip sau chuyn nhng.
60

v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

3.2.2.2. Vn nh gi

nh gi l vn then cht trong mt thng v mua bn doanh nghip nhng li c biu hin bn ngoi rt n gin. Trong cun M&A cn bn Cc bc quan trng trong qu trnh mua bn doanh nghip v u t, Michael E.S.Frankel cho rng: Cng ging nh vic bp c sng hoc m nt chai, gi c ch l chuyn nh nhng li l vn then cht quyt nh liu cc thng v c thun bum xui gi hay khng. Trong mt bn hp ng mua li dy 100 trang, c th ch c mt dng vn bn dnh cho vic nh gi, nhng cng vic phn tch i su cho dng ny th qu tht l khng l. Kt thc thng v, gi c a ra thng kh n gin v c th: 100 triu la cho ton b c phn ca cng ty. iu ny nghe c v n gin nhng li hm cha rt nhiu iu phc tp khi quyt nh gi c v d gy cho ngi ta c cm gic sai lch rng: nh gi va d dng va chnh xc. C ba phng php thng c s dng xc nh gi tr doanh nghip nh sau: o nh gi theo gi th trng (P/E) nh gi theo gi tr th trng s dng ch s P/E (Price to earning ratio). Gi tr ca doanh nghip c tnh theo cng thc: Gi tr ca = doanh nghip P/E bnh qun ca ngnh EPS ca doanh nghip Tng s lng c phn

Trong : EPS (Earning per share) = Thu nhp sau thu / Tng s lng c phn P/E = Gi tr th trng ca 1 c phiu / EPS P/E bnh qun ca ngnh c th tham kho trn th trng chng khon hoc c tnh thng qua P/E ca mt s cc doanh nghip trong cng ngnh kinh doanh, cng quy m, kinh doanh c li, c tc tng trng v cu trc vn tng t nh doanh nghip ang cn nh gi.
o

nh gi theo gi tr s sch (P/B) nh gi theo gi tr s sch s dng ch s P/B (Price to book value). Gi tr s sch ca mt cng ty l gi tr ti sn ca cng ty th hin trong bng cn i k ton. Phng php ny o lng gi tr th trng ca tng ng vn u t vo ti sn. Ch s P/B = Gi tr c phiu Tng ti sn (Ti sn v hnh + N)

Ch s P/B thp c ngha l c phiu ang b nh gi thp. Tuy nhin, cng c th hiu l doanh nghip ang gp vn khng n. Mt hn ch ca phng php ny l khng tnh n gi tr v hnh ca doanh nghip v d nh gi tr thng hiu, pht minh sng ch nh gi theo dng tin chit khu (DCF) nh gi theo dng tin chit khu DCF (Discounted Cash Flow). Phng php DCF l phng php nh gi mt d n hay mt cng ty, s dng khi nim gi tr tin t theo thi gian. Phng php DCF xc nh gi tr hin ti ca cc dng tin tng lai bng cch chit khu mt chi ph vn ph hp.
61

v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

Gi tr ca mt doanh nghip theo cch tip cn DCF c tnh bng tng gi tr hin ti ca cc dng tin t do trong khong thi gian d bo (thng t 5 n 10 nm) v gi tr cn li cui thi gian d bo.

PV

FCF1 FCF2 FCF2 FCFH PVH ... 2 2 H (1 r) (1 r) (1 r) (1 r) (1 r) H

Trong : PV (Present value): Gi tr hin ti ca doanh nghip FCF (Free cash flow): Cc dng tin t do PVH (PV horizon value): Gi tr cn li cui thi gian d bo
3.2.2.3. Vn ti cu trc doanh nghip sau chuyn nhng

V nguyn tc, ngay sau thng v mua bn, ngi ch mi ca doanh nghip c th tin hnh ngay hot ng sn xut kinh doanh trn c s cc nn tng c bn m doanh nghip sn c. Tuy nhin, c ngi bn v ngi mua trong thng v u bit doanh nghip cn v c th ti cu trc c nhm t hiu qu cao hn trong sn xut kinh doanh. Vic ti cu trc thng c tp trung vo cc vn sau:
TI CU TRC CHIN LC Cu trc hin ti ca doanh nghip TI CU TRC TI CHNH TI CU TRC HOT NG TI CU TRC T CHC Cu trc mi ca doanh nghip

Ti cu trc chin lc l hot ng ti cu trc lin quan n chin lc kinh doanh tng th ca doanh nghip. Vic ti cu trc chin lc nhm xc nh li tm nhn, s mnh v mc tiu c th ca doanh nghip. Hot ng ny ng thi cng xem xt iu chnh li c cu th trng, khch hng, sn phm dch v ca doanh nghip nhm nh hng tt hn th trng v nng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip so vi cc i th cnh tranh trc tip Ti cu trc t chc l to ra nhng s thay i v c cu t chc, b my nhn s nhm tit kim chi ph v t hiu qu iu hnh cao hn. V c cu t chc, cc b phn khng quan trng hay hot ng km hiu qu cn c ct b hoc sp nhp nhm gim cc u mi qun l; xc nh li chc nng, nhim v ca tng b phn; xy dng h thng thng tin ni b V b my nhn s, cn r sot li nng lc lm vic ca i ng cc nh qun tr, c bit l cc nh qun tr trung v cao cp. ng thi xem xt s ph hp ca cc v tr cng tc quan trng i vi chin lc kinh doanh mi ca doanh nghip; b tr sp xp li cc v tr cng vic, sa thi hoc tuyn dng thm nu cn thit; xy dng chnh sch nhn s v cc cng c to ng lc cho ngi lao ng Ti cu trc hot ng hng n tt c cc khu ca qu trnh sn xut sn phm v cung ng dch v t u vo n sn xut, u ra.
62
v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

V d: i vi u vo ca qu trnh sn xut, c th ci tin cch thc thi im nh cung ng; xy dng cc quy trnh, quy chun thc hin v nh gi thc hin cng vic; t chc knh phn phi, chnh sch cho i l, nh bn bun, bn l

Ti cu trc ti chnh l ni dung rt quan trng, thnh cng ca lnh vc ti chnh m bo c s cho hot ng ti cu trc cc lnh vc cn li. Ti cu trc ti chnh s gip cho doanh nghip c c cu vn v c cu ti sn hp l hn.
V d : thanh l hng tn kho, bn bt ti sn khng sinh li cao, s dng vn vay ngn hng, tng vn ch s hu ti tr cho chin lc kinh doanh mi
3.2.3. Nhng quyn thng mi

3.2.3.1. Hnh thc kinh doanh nhng quyn thng mi

Hnh thc kinh doanh nhng quyn thng mi (NQTM) xut hin v pht trin t lu nhng nc c nn kinh t pht trin. Theo thng l quc t, nhng quyn thng mi c coi l mt hot ng thng mi, trong , bn nhng quyn (franchisor) s chuyn m hnh kinh doanh, nhn hiu hng ha, dch v, b quyt kinh doanh, biu tng kinh doanh, qung co cho bn nhn quyn (franchisee). Bn nhn quyn sau khi k hp ng nhng quyn (uniform franchise offering circular UFOC) c php khai thc trn mt khng gian a l nht nh v phi tr ph nhng quyn (franchise fee) v t l phn trm doanh thu nh k (loyalty fee) cho bn nhng quyn, trong mt khong thi gian nht nh. Nhng quyn thng mi cng du nhp vo Vit Nam v c d on s pht trin bng n trong mt vi nm ti. Hin nay c rt nhiu thng hiu ni ting vo Vit Nam theo con ng ny nh KFC, Qualitea, Lotteria, Jollibee, The Body Shop Cc thng hiu Vit i tin phong pht trin m hnh ny cng c th k n nh C ph Trung Nguyn, Ph 24, Bnh Kinh , thi trang Foci, chui ca hng tin li G7 Mart Vic pht trin mt thng hiu nhng quyn hay kinh doanh nhng quyn thng mi tng i phc tp v chu s tc ng ca nhiu nhn t: Nhn t u tin c nh hng n thnh cng ca kinh doanh nhng quyn thng mi chnh l bn sc thng hiu. y chnh l gi tr ct li, l phn hn ca thng hiu gip to du n trong tm tr khch hng, gip to s khc bit so vi i th cnh tranh. Chnh bn sc thng hiu to ra li th cnh tranh tuyt i cho ngi nhn nhng quyn bt u khi s hot ng kinh doanh. Nhn t nh hng th hai chnh l s tin tng tuyt i vo m hnh kinh doanh ca ngi nhn nhng quyn. Thiu s tin tng ny ngi nhn nhng quyn khng th m bo c tnh ng b ca ton th cc ca hng trong c h thng. Nghim trng hn, vic thiu tin tng dn n lm sai c th phi nhn cc mc k lut t ngi nhng quyn. Vic ny gy tr ngi cho vic m rng kinh doanh ca h thng, s gy thit hi cho c hai bn.
v1.0

63

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

S am hiu a phng cng l nhn t quan trng m bo s ph hp gia c tnh ca sn phm vi nhu cu ca khch hng s ti. S am hiu ny cn gip ngi nhn nhng quyn trong nhng vic lin quan n bt ng sn, ngun cung hng ha, lut php, ti chnh Nhn t tip theo chnh l chin lc kinh doanh di hn v kh nng ti chnh ca ngi nhn nhng quyn. Chi ph u t ban u kh ln bao gm ph nhng quyn, chi ph u t ca hng, ngun hng, mt phn chi ph o to, chi ph lao ng Nhng chi ph ny ch c th c b p v doanh nghip bt u c li nhun sau hng nm, thm ch vi nm. Do ngi nhn nhng quyn phi c tim lc ti chnh v c k hoch r rng c th tn ti n khi c hng thnh qu.
3.2.3.2. Khi s kinh doanh bng nhng quyn thng mi

NQTM l c hi kinh doanh cho cc doanh nghip mi khi s. NQTM cng l c hi kinh doanh cho cc doanh nghip trong thi k khng hong. Theo con s thng k ti M, trung bnh ch c 23% doanh nghip nh kinh doanh c lp c th tn ti sau 5 nm kinh doanh, trong khi t l ny i vi cc doanh nghip mua quyn thng mi l 92% (Franchise B quyt thnh cng bng con ng nhng quyn kinh doanh L Qu Trung). T l thnh cng cao hn ca cc doanh nghip mua quyn thng mi l nh c cc li th sau: Ngi mua quyn thng mi c s dng uy tn thng hiu ca ngi ch thng hiu kinh doanh, y l mt ti sn c gi tr ln v c xy dng qua nhiu nm. Ngi mua quyn thng mi c quyn phn phi sn phm hng ha v dch v trong mt khu vc a l nht nh. Vic bn quyn thng mi cho mt i tc khc trong cc khu vc a l gn k nhau s c ngi bn cn nhc trn c s cu v sn phm nhm m bo li ch cho c ngi bn v ngi mua quyn thng mi. Ngi mua quyn thng mi s c tha hng mt s lng khch hng nht nh t h thng. Ngi mua s nhn c s h tr, gip t ngi bn, c th l ch thng hiu hoc i l quyn thng mi. Trc khi khai trng ngi mua thng nhn c s h tr v k thut, o to, thit k, la chn a im, ngun cung hng, tip th, qung co Sau khi khai trng c th ngi bn vn tip tc h tr v tip th, qung co v ti o to. mt s nc pht trin, ngi mua c th c vay tin u i t ngn hng nu k c hp ng mua bn quyn thng mi hay ngi mua quyn thng mi cn c ngi bn quyn thng mi ng ra bo lnh vay tin ngn hng. iu ny cha xy ra Vit Nam nhng cng l xu th chung ca thi k hi nhp.
64
v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

Ngi ta thy rng, trong thi k khng hong kinh t, kinh doanh bng hnh thc NQTM c xu hng gia tng. Hnh thc ny khuyn khch cc n lc c nhn v vic s dng ngun vn t c trong bi cnh hot ng kinh doanh rt ri ro v s kh khn khi huy ng vn thng qua ngn hng hay th trng chng khon.
3.2.3.3. Cc bc tin hnh nhng quyn thng mi

Kinh doanh vi thng hiu c nhng quyn r rng l thun li v hn ch c rt nhiu ri ro so vi hot ng kinh doanh c lp. Tuy nhin ngi nhn nhng quyn cng cn phi hiu rng vic kinh doanh l ca mnh, do mnh iu hnh trc tip, hp ng nhng quyn khng phi l bn cam kt thnh cng t pha ngi ch ca thng hiu. Do , chn mua quyn thng mi thng hiu no, tm mua thng hiu u, cc bc trin khai nh th no cn c cn nhc k lng tng t nh vic phn tch v la chn c hi kinh doanh. tin hnh mua quyn thng mi, ngi mua cn thc hin cc bc cng vic sau: Bc 1: Tm kim thng tin v la chn nhn hiu Bc u tin trong qu trnh kinh doanh theo hnh thc NQTM l tm kim thng tin v cc nhn hiu c chin lc m rng th trng thng qua hnh thc NQTM hoc cc nhn hiu m doanh nghip ang quan tm. Thng tin v cc i tc bn quyn thng mi c th tm thy thng qua nhiu ngun nh: website ca Hip hi NQTM quc t (International Franchise Association www.franchise.org), cc tp ch v quyn thng mi (Franchise magazine), cc qung co bn quyn thng mi... Trn c s cc thng tin thu thp c, la chn nhn hiu ph hp. S ph hp ny cn phi tnh n cc yu t nh: ph hp vi tim lc ca doanh nghip, kh nng kinh doanh ca ch doanh nghip; kh nng chp nhn sn phm dch v ca khch hng, yu t lut php Bc 2: iu tra, nh gi v tnh ton chi ph Cn nm r thng tin ca ngi nhng quyn nh tnh hnh kinh doanh, thng hiu d nh nhng quyn, th trng ca thng hiu, tc pht trin ca h thng, mc thnh cng trong nhng nm gn y, im ni bt ca h thng ny so vi cc h thng khc, chnh sch ti chnh, chnh sch h tr t pha ch thng hiu V chi ph u t, ph chuyn nhng s c quyt nh bi kh nng sinh li ca vic chuyn nhng. Hu ht cc cng ty u c bng phn chia t l khi ni n ph chuyn nhng. Ngoi chi ph chuyn nhng tr mt ln ngay khi bt u chuyn nhng m bn chuyn nhng n nh cho doanh nghip chuyn giao quyn s dng quan im kinh doanh, tham gia chng trnh hun luyn v hc tt c nhng g lin quan n cng vic kinh doanh doanh nghip cn phi tr ph hng thng, thng l khong 3 8% trn tng doanh thu. Mt vi chi ph khc khi nhn nhng quyn kinh doanh bao gm c c s vt cht/a im. Trong mt s trng hp, doanh nghip cng c th phi mua t hoc mt ca hng, hoc phi thu mt ca hng. Nu doanh nghip thu mt
v1.0

65

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

ca hng, th doanh nghip s phi c trch nhim tr tin thu ca hng hng thng ngoi ra cn c tin t cc tr mt ln na. Thm vo , l cc chi ph sa sang ca hng theo qui nh trong hp ng cho thu. Trong mt s trng hp, ch ca hng cho thu s a cc chi ph ny vo hp ng v tnh vo chi ph cho thu. Hu ht cc bn nhng quyn u s thng bo chi ph c tnh cho vic sa sang ca hng l bao nhiu? Cc chi ph ban u m doanh nghip thng thng phi tnh ton bao gm: o Trang thit b: Cc loi hnh kinh doanh khc nhau s cn cc loi trang thit b khc nhau. Thng thng hu ht cc chi ph mua trang thit b s c tr trong di hn. Cng may l mt s ngn hng cho vay mua trang thit b v trang thit b cng l tin k qu i vay. o Cc bng hiu: dng trang tr bn ngoi ca hng c th rt t i vi ch mt doanh nghip nh. Hu ht cc bn chuyn nhng u cung cp trn gi cc bng hiu ny m bn nhn chuyn nhng c ngha v phi mua. o Hng tn tr u k: thng s gm hng tn tr cho t nht hai tun, tr khi ngnh kinh doanh c yu cu c th v vic hng tn phc tp hn. Hu ht cc bn chuyn nhng s a ra yu cu hng tn tr u k ca h l bao nhiu. o Vn lu ng: khi thu ca hng, doanh nghip c th phi tr trc tin thu thng u v nhng thng cui cng cng nh tin k qu, ngoi ra cng phi t cc mt khon tin cho cc cng ty cung cp in, gas v in thoi (nhng cng ty ny s mun bn t cc trc khi cung cp dch v cho bn). Do , doanh nghip cn mt s vn lu ng v tin mt xoay s, tr lng cho ngi lm v duy tr hot ng cho n khi vic kinh doanh lm pht sinh dng tin ra vo trong ti khon ca doanh nghip. Nu vic kinh doanh theo hnh thc nhng quyn thng mi ca doanh nghip ph thuc vo cc khon mua chu ca khch hng, doanh nghip s cn thm mt s tin duy tr hot ng trc khi cc khon mua chu c khch hng thanh ton li cho doanh nghip. o Chi ph qung co: Doanh nghip cn c bng ph dnh cho qung co theo cp ton quc hay khu vc. Hu ht cc bn chuyn nhng c quy m hot ng ln u yu cu bn nhn chuyn nhng tr mt khon no vo qu qung co trn ton quc, qu ny dng qung b thc y quan im kinh doanh ca bn chuyn nhng. V d: Hng nm, tp on McDonalds duy tr qu dnh cho qung co vi gn khong 100 triu la, qu ny do McDonalds v cc bn nhn chuyn nhng ca tp on ng gp. Tm nh hng t cc qung co, m hu ht do bn chuyn
66
v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

nhng thc hin, i vi cc doanh nghip nhn chuyn nhng l rt ln v d nhn thy. Bc 3: Gp g v m phn vi ngi bn quyn thng mi Nh ni trn, ngi bn quyn thng mi c th l ngi ch nhn hiu, hoc l i l NQTM c quyn. Vic gp g v m phn trc tip vi ngi bn quyn thng mi nhm tho lun hai vn c bn l bn quyn thng mi theo hnh thc no v vi gi l bao nhiu. C 3 hnh thc bn quyn thng mi l: o i l c quyn (Master Franchise) l hnh thc ph bin v nhanh nht. Ngi mua c th l doanh nghip hoc c nhn, phm vi c th l thnh ph, quc gia, khu vc a l. i l c quyn c php m cc ca hng hoc bn li franchise cho ngi khc trong khu vc mnh kim sot. o NQTM pht trin khu vc (Area development franchise) l hnh thc bn quyn thng mi m ngi mua cng c c quyn trong mt khu vc v trong mt thi gian nht nh. Ngi mua quyn thng mi pht trin khu vc c quyn m cc ca hng trong phm vi ca mnh nhng khng c quyn bn quyn thng mi cho bt c ai. o NQTM c nhn ring l (single unit franchise) l hnh thc bn quyn thng mi ca ch nhn hiu trc tip cho tng i tc ring l. Mi hnh thc c nhng u im v hn ch khc nhau v c bn vi mt mc gi khc nhau. Hnh thc v gi bn s c quyt nh ty thuc vo chin lc ca ch thng hiu, nng lc ca i tc v thin ch ca hai bn. Cng c th thi gian u ch nhn hiu s bn quyn thng mi ring l, sau ty vo nng lc ca i tc v hiu qu kinh doanh s nng cp hp ng thnh quyn thng mi khu vc hay i l c quyn. Ph nhng quyn thng mi (franchise fee) c tr mt ln cho ngi bn quyn thng mi, cn khon ph hng thng (loyalty fee) s c tnh theo mt t l nht nh trn doanh thu. Bc 4: K hp ng nhng quyn Trc khi i n k kt hp ng bn nhn nhng quyn cn phi nghin cu k cc thng tin lin quan m bn nhng quyn cung cp. bo v ngi nhn nhng quyn thng mi, Quc hi thng qua Lut Thng mi c hiu lc t ngy 01/01/2006, trong c qui nh v vn nhng quyn thng mi. Qui nh ny yu cu bn nhng quyn phi cng khai y cc thng tin m bn mun nhn nhng quyn cn, a ra quyt nh ng l nn hay khng nn u t vo hnh thc kinh doanh ny. Vic cng khai cc thng tin ny phi thc hin ngay t ln tip xc c nhn u tin, trong hai bn s bn bc v i tng ca vic nhng quyn, v vic bn bc ny phi din ra t nht 10 ngy trc khi k kt bt k hp ng no vi bn nhn nhng quyn hoc nhn bt c khon tin no t bn nhn. iu ny c ngha l bn nhng quyn, ngi mi gii nhng
v1.0

67

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

quyn hay bt k ngi no khc i din bn nhng quyn phi cng khai ti liu Thng bo chung i vi vic nhng quyn thng mi, thng bo ny phi bao gm tt c cc thng tin v vic nhng quyn. Hn na, bn nhn nhng quyn phi c cung cp cc bn hp ng c son sn bao gm tt c cc im quan trng t nht 5 ngy trc ngy thc t k vo cc hp ng . Ngi mua quyn thng mi cn quan tm ti tt c cc iu khon m ngi bn a ra trong hp ng mua bn franchise nh: vn c quyn, mt bng kinh doanh, ph bn quyn thng mi, thi hn hp ng, vn s hu tr tu, vn cung cp hng ha, vn chuyn nhng hp ng, iu khon chm dt hp ng, vn hun luyn o to h tr k thut, ch bo co s sch, bo him m bo quyn li ca mnh v trnh cc tranh chp c th pht sinh, cc doanh nghip cha c kinh nghim trong lnh vc mua bn quyn thng mi nn tham vn kin ca cc nh chuyn mn trong lnh vc ny. Bc 5: Trin khai kinh doanh Vic trin khai kinh doanh bao gm cc bc c bn sau : o Thnh lp doanh nghip (trong trng hp ngi mua quyn thng mi l c nhn), cng c th thnh lp doanh nghip trc ri mi k hp ng mua quyn thng mi. o Phn tch, nh gi th trng xc nh tht c th cung cu th trng v cc yu t khc. o Xc nh a im, mt bng kinh doanh: y l im ti quan trng, quyt nh rt ln n thnh cng ca hnh thc kinh doanh ny, c bit quan trng i vi cc ngnh thi trang, n ung, gii tr. Thi hn ca hp ng thu a im nn trng vi thi hn mua quyn thng mi. o Trang tr ca hng v chun b cc yu t vt cht khc: Vic trang tr ca hng s c bn bn quyn thng mi h tr, t vn v c th cn cung cp mt s vt dng chuyn dng. o Tuyn dng v hun luyn nhn vin: Vic ny rt quan trng m bo tnh ng nht trong c h thng. Do vy ngi nhng quyn rt quan tm v s h tr ti a cho bn nhn quyn. o Chun b khai trng v hu khai trng: pha i tc s gip ngi mua quyn thng mi chun b cc iu kin bui khai trng din ra sun s v gy c ting vang nht nh. Thng thng h cng li 2 3 ngy sau khai trng m bo ca hng hot ng tt v gi ng c bn sc ca thng hiu c nhng quyn.
3.3. 3.3.1. ng k kinh doanh v ng k m s thu C quan ng k kinh doanh

Cc ni dung v ng k kinh doanh c quy nh trong cc Ngh nh s 02/2000/NCP ngy 03/02/2000, Ngh nh s 109/2004/NCP ngy 02/04/2004 v hin ang thc hin theo Ngh nh s 88/2006/NCP ngy 29/8/2006 ca Chnh ph. C quan ng k kinh doanh c t chc thnh hai cp: cp tnh (thnh ph trc thuc Trung ng) v cp huyn (qun, th x, thnh ph thuc tnh).
68
v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

cp tnh: Phng ng k kinh doanh thuc S K hoch u t. Ring thnh ph H Ni, thnh ph H Ch Minh c th thnh lp thm mt hoc hai c quan ng k kinh doanh cp tnh v c nh s ln lt theo th t. Vic thnh lp thm c quan ng k kinh doanh cp tnh do y ban nhn dn thnh ph quyt nh. cp huyn: thnh lp Phng ng k kinh doanh ti cc qun, huyn, th x, thnh ph trc thuc tnh c s lng h kinh doanh v hp tc x ng k thnh lp mi hng nm trung bnh t 500 tr ln trong hai nm gn nht. H kinh doanh c th ng k kinh doanh cp ny. Trng hp khng thnh lp Phng ng k kinh doanh cp huyn th Phng Ti chnh K hoch thc hin nhim v ng k kinh doanh.
3.3.2. Trnh t, th tc ng k kinh doanh v ng k m s thu

Sau khi chn c tn doanh nghip, m hnh kinh doanh, doanh nghip cn phi ng k kinh doanh v lm con du. Vic ng k kinh doanh thng c tin hnh S K hoch u t tnh hoc thnh ph trc thuc trung ng. Thi gian cp ng k kinh doanh dao ng t 1 tun ti 2 tun ty theo a phng v tnh y h s ca doanh nghip. Vic ng k kinh doanh cho doanh nghip (Doanh nghip t nhn, cng ty TNHH 1 thnh vin, cng ty TNHH 2 thnh vin tr ln, cng ty c phn, cng ty hp danh) bao gm cc cng vic sau : o Ngi thnh lp doanh nghip hoc ngi i din theo y quyn np h s theo quy nh ti Phng ng k kinh doanh cp tnh ni doanh nghip t tr s chnh. o Trong thi hn 10 ngy lm vic, k t ngy nhn c h s hp l, Phng ng k kinh doanh cp tnh cp Giy chng nhn ng k kinh doanh cho doanh nghip. o Nu sau 10 ngy lm vic m khng c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh hoc khng nhn c thng bo yu cu sa i, b sung h s ng k kinh doanh th ngi thnh lp doanh nghip c quyn khiu ni theo quy nh ca php lut v khiu ni, t co. o Ngi i din theo php lut ca doanh nghip trc tip k vo Giy chng nhn ng k kinh doanh ti c quan ng k kinh doanh. Vic ng k kinh doanh cho h kinh doanh c th bao gm cc cng vic sau: o C nhn hoc ngi i din h gia nh gi Giy ngh ng k kinh doanh h kinh doanh v km theo bn sao Giy chng minh nhn dn ca c nhn hoc ngi i din h gia nh n c quan ng k kinh doanh cp huyn ni t a im kinh doanh. o i vi nhng ngnh, ngh phi c chng ch hnh ngh, phi c bn sao hp l chng ch hnh ngh ca c nhn hoc i din h gia nh. o i vi nhng ngnh, ngh phi c vn php nh, phi c bn sao hp l vn bn xc nhn vn php nh ca c quan, t chc c thm quyn.
v1.0

69

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

Trong thi hn 5 ngy lm vic, k t ngy nhn c h s hp l, c quan ng k kinh doanh cp huyn cp Giy chng nhn ng k kinh doanh cho h kinh doanh. o Nu sau 5 ngy lm vic m khng c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh hoc khng nhn c thng bo yu cu sa i, b sung h s ng k kinh doanh th ngi ng k h kinh doanh c quyn khiu ni theo quy nh ca php lut v khiu ni, t co. Ngoi ra, sau khi c cp ng k kinh doanh, doanh nghip cng cn ng k mu du cng ty ti cng an thnh ph hoc tnh thnh doanh nghip hot ng. Vic cp con du mt 1 2 tun ty a phng.
o

ng k m s thu Doanh nghip ng k m s thu ti Cc thu thnh ph, tnh thnh hoc chi cc thu a phng. Thi gian cp m s thu dao ng 1 2 tun. Sau khi c m s thu, doanh nghip cn lm th tc ng k thu v mua ho n ti Chi cc thu, ni doanh nghip lm tr s, thi gian hon thnh ph thuc vo c quan thu v doanh nghip. Ngoi ra, doanh nghip cng cn lm d kin thu nhp ca doanh nghip trong nm vi Chi cc thu, v np thu tm ng mc doanh nghip d kin theo tng qu. Nu doanh nghip d kin li qu cao, mc np thu tm ng ca doanh nghip cng b cao nh vy, iu ny c th khin cho doanh nghip gp kh khn v ti chnh khi mi khi nghip. Cui nm ti chnh, doanh nghip s cn i s tin thu tm ng thc np trong nm v s cn np theo bo co thc t ng thm hoc xin hon tr chnh lch (nu c).
3.3.3. Cc giy t cn thit

Cc giy t cn thit trong H s ng k kinh doanh i vi tng loi hnh doanh nghip bao gm:
TT 1 2 3 4 5 6 7 8 Loi giy t Giy ngh KKD theo mu Bn sao hp l 1 trong cc loi giy chng thc c nhn Vn bn xc nhn vn php nh (i vi ngnh ngh theo quy nh) Bn sao chng ch hnh ngh (i vi ngnh ngh theo quy nh) D tho iu l cng ty Danh sch thnh vin, c ng sng lp Danh sch ngi i din theo y quyn Vn bn y quyn x x DNTN x x x x 1TV x x x x x x x x x x x x x x x x x 2TV x CTCP CTHD x x H KD x x CMND

70

v1.0

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

TM LC CUI BI

Trong bi 3 chng ta xem xt cc ni dung sau y: Cc vn c bn trong la chn v t tn cng ty m bo cc yu t nh ph hp vi ngnh kinh doanh, ph hp vi th trng m doanh nghip hng n, c ngha tt v ph hp vi xu th ton cu ha. Tn gi ny cng cn c ng k v bo h nhm m bo quyn v li ch hp php ca doanh nghip trong qu trnh kinh doanh. Nhng hiu bit cn thit v tng loi hnh doanh nghip bao gm c u im v hn ch khi la chn thnh lp mi mt doanh nghip. Mua li mt doanh nghip vi cc vn nh nh gi v ti cu trc doanh nghip sau chuyn nhng. u im vt tri ca hnh thc kinh doanh nhng quyn thng mi khi khi nghip v cc bc tin hnh mua quyn thng mi. Cc bc v cc loi giy t cn thit tin hnh th tc ng k kinh doanh ti c quan c thm quyn ng k kinh doanh.

v1.0

71

Bi 3: Tn v cu trc cng ty

CU HI N TP

1. Khi la chn tn cng ty cn phi ch nhng vn g? ngha ca vic nghin cu th trng v thng hiu ca i th cnh tranh? 2. Ti sao cn kim tra ngha ca tn gi v cc tn gi c ng k? 3. So snh u im v hn ch ca doanh nghip t nhn v cng ty c phn vi cc loi hnh doanh nghip khc? 4. S ging v khc nhau gia loi hnh doanh nghip t nhn v h kinh doanh c th? 5. Nhng thun li v kh khn khi mua li mt doanh nghip so vi vic hnh thnh mt doanh nghip hon ton mi? 6. Cc phng php xc nh gi tr doanh nghip khi chuyn nhng? 7. Nhng thun li v kh khn khi khi s kinh doanh bng hnh thc nhng quyn thung mi (Franchise)? 8. Cc bc cng vic cn tin hnh khi mua quyn thng mi?

72

v1.0