Marićeva jaruga

Marićevića jaruga je u Srpskoj istoriji značajna kao mesto dogovora o otpočinjanju Prvog srpskog
ustanka, izboru Karađorđa za njegovog vođu i početku ustaničkih akcija protiv turaka u Orašcu 1804.
godine.

U znak sećanja na događaje vezane za izbijanje ustanka, u Orašcu je podignuta crkva, spomen-škola i
spomen-česma u samoj Jaruzi.

Povodom proslave 200 godina od početka ustanka, postavljen je i spomenik Karađorđu, rad vajara
Drinke Radovanović. U sklopu kompleksa na Orašcu nalazi se i grob Teodosija Marićevića, poznate
ličnosti u vreme izbijanja ustanka.

https://www.nmar.rs/maricevica-jaruga/
Spomen – česma se nalazi na lokaciji „Marićevića jaruga“ nedaleko od crkve. Podignuta je 1954.
godine povodom 150-godišnjice prvog srpskog ustanka.

Česma je deo veće celine u vidu podzida sagrađenog od kamenih blokova. Na srednjem delu ovog
memorijala nalaze se tri lučno zasvedene mermerne ploče. Na srednjoj je uklesan tekst:

Na ovom mestu 15. februar 1804. godine podignut

je Prvi srpski ustanak.

Na levoj i desnoj ploči uklesano je po četiri stiha iz poznate pesme „Početak bune na dahije“. Na
desnoj strani kamenog podzida postavljena je bronzana ploča sa likom Karađorđa u visokom reljefu,
uokvirenim tekstom Verhovni Vožd naroda serbskog.

Lik Karađorđa je modelovao Raja Nikolić, skulptor iz Aranđelovca. Reljef „Zakletva ustanika“ Z.
Miladinovića i M. Rajića povodom dva veka vostania serbskog postavilo je Zadužbinsko društvo „Prvi
srpski ustanak“.

Crkva Vaznesenja Gospodnjeg

Crkva u Orašcu je podignuta u vremenu od 1868. do 1870. godine. Nije poznato ko je projektovao
crkvu. Predstavlja po dimenzijama manju, arhitektonski skromnu građevinu sa skladnim proporcijama i
jednostavnim oblivcima. Ima osnovu u obliku pravougaonika koja se na istoku završava spolja
petostranom, a iznutra polukružnom oltarskom apsidom, a na zapadu ulaznim predvorjem. Nad
zapadnim delom je zvonik na preslicu.

Zasvedena je poluobličastim svodom nad kojim je dvoslivni krov. Apsida je pokrivena polukalotom.

Masivni zidovi su spolja i iznutra prekriveni malterom i okrečeni. Izrazitu umetničku vrednost čini
ikonostas crkve, koji je slikao Steva Todorović, jedan od najuglednijih srpskih umetnika iz druge
polovine XIX veka. Ikonostas se sastoji od 24 ikone sa predstavama svetitelja i scena iz istorije Novog
zaveta. Na severnom pilastru ugrađena je spomen-ploča od belog venčačkog mermera posvećena
palim u balkanskim ratovima.

Memorijalni spomenički kompleks u Orašcu dopunjava nadgrobno obeležje Teodosija Marićevića, koje
se nalazi u crkvenom dvorištu. Ovaj jasenički knez i trgovac poznata je ličnost iz dogovora o izbijanju
ustanka 1804. godine. Rođen je u Orašcu i bio je jedan od kandidata za starešinu ustanka. Na
nadgobniku od kamena crvenkasto mrke boje do 1980. godine nije bilo nikakvog epitafa. Tada je
uklesan sledeći natpis:

+Teodosije Marićević + 1807.

Grob mu obnovi njegov potomak Marko 1980.god.