T gi hi oi

MC LC
Chng 1 Tng quan l lun v t gi hi oi v chnh sch t gi hi oi 1.t gi hi oi 1.1 t gi hi oi l g 1.2 cc loi t gi trn th trng 1.3 Vai tr ca t gi hi oi trong nn kinh t m 1.4 Cc yu t c bn tc ng n t gi hi oi 1.5 Tm quan trng ca t gi hi oi 2.Chnh sch t gi hi oi v nhng tin ,mc tiu cho vic hoch nh chnh sch t gi hi oi 2.1 Chnh sch t gi hi oi 2.2 La chn ch TGH Chng 2 S nh hng ca chnh sch t gi hi oi ti tc pht trin kinh t ca Vit Nam 1.S hnh thnh v vn ng ca t gi cng chnh sch TGH trong giai on trc thng 3/1989 thi k hoch ho , tp trung kinh t. 2.S vn ng ca t gi v chnh sch TGH t thng 3/1989 n nay, thi k nn kinh t vn hnh theo c ch th trng vi nh hng x hi ch ngha. 2.1.Giai on t 1989-1992. 2.2.Giai on c nh t gi 1993-1996 2.3.giai on t thng 7/1997 n ngy 26/2/1999 2.4.Giai on t 26/2/1999 n nay Chng 3 Mt s gii php v kin ngh 1.Mt s nhn nh chung 2. nh hng v iu hnh chnh sch t gi ca NHNNVN. 3.Mt s gii php .

T gi hi oi

LI M U
Vi s pht trin nh v bo ca nn kinh t th gii , cc mi quan h kinh t trn mi lnh vc ca mt nc ngy cng c m rng ra cc nc , do vn thanh ton ,nh gi , so snh ,phn tch nh gi v mt gi tr v hiu qu tr nn phc tp hn nhiu . n v thanh ton khng ch l tin t trong nc m cn phi s dng cc loi ngoi t khc nhau lin quan n vic trao i tin ca nc khc . Tin ca mi nc c quy nh theo php lut ca nc v c im ring ca n ,v vy pht sinh nhu cu tt yu l phi so snh gi tr ,sc mua ca ng tin trong nc vi ngoi t v gia cc ngoi t vi nhau . Hot ng chuyn i ng tin ny thnh ng tin khc trong qu trnh quan h gia cc nc nhm nc vi nhau lm ny sinh phm tr t gi hi oi T gi hi oi l mt phm tr kinh t nhy cm v rt phc tp . Kinh t th trng thng xuyn vn ng th t gi hi oi cng nh nhng hin tng kinh t khc bin ng l l tt nhin ,l hp vi quy lut vn ng ca s vt ,ca hin tng . Tuy nhin nhng din bin c tnh bt thng , khc l ca hin tng kinh t tt phi do nhng nguyn nhn ,hoc do nhng trc trc no lm cho hin tng kinh t din ra chch hng theo logic bnh thng . iu lm chng ta phi thn trng xem xt cc nguyn nhn t mi pha,mt cch ton din c nhn thc , quan im ng n , lm c s tin cy cho vic iu chnh cc hot ng thc tin Nghin cu s vn ng ca t gi hi oi l mt vn phc tp nhng cng y mi m v hp dn , nht l trong bi cnh nn kinh t pht trin v vn ng khng ngng .Do , la chn ti nghin cu trong n mn hc L thuyt Ti chnh - Tin t , ti la chn vic tm hiu v "T gi hi oi v qun l t gi hi oi Vit Nam hin nay" C cu bi vit gm 3 chng : Chng 1 Tng quan l lun v t gi hi oi v chnh sch t gi hi oi Chng 2 S nh hng ca chnh sch t gi hi oi ti tc pht trin kinh t ca Vit Nam Chng 3 Mt s gii php v kin ngh

T gi hi oi

NI DUNG
Chng 1 TNG QUAN L LUN V T GI HI OI V CHNH SCH T GI HI OI.
1. T gi hi oi. 1.1 T gi hi oi l g? Khi nim ca t gi hi oi rt phc tp c th tip cn n t nhng gc khc nhau. Xt trong phm vi th trng ca mt nc ,cc phng tin thanh ton quc t c mua v bn trn th trng hi oi bng tin t quc gia ca mt nc theo mt t gi nht nh .Do c th hiu t gi l gi c ca mt n v tin t mt c biu hin bng s lng n v tin t ca nc khc hay l bng s lng ngoi t nhn c khi i mt n v ni t hoc bng s lng ni t nhn c khi i mt n v ngoi t .Cc nc c gi tr ng ni t thp hn gi tr ngoi t thng s dng cch th hai .Chng hn Vit Nam ngi ta thng ni n s lng ng Vit nam nhn c khi i mt ng USD ,DEM hay mt FFR Trong thc t ,cch s dng t gi nh vy thun li hn .Tuy nhin trong nghin cu l thuyt th cch nh ngha th nht thun li hn T gi hi oi cn c nh ngha kha cnh khc , l quan h so snh gia hai tin t ca hai nc vi nhau . Mt ng tin hay mt lng ng tin no i c bao nhiu ng tin khc c gi l t l gi c trao i gia cc ng tin vi nhau hay gi tt l t gi hi oi hay ngn gn l t gi .Nh vy ,trn bnh din quc t ,c th hiu mt cch tng qut : t gi hi oi l t l gia gi tr ca cc ng tin so vi nhau . T gi dng biu hin v so snh nhng quan h v mt gi c ca cc ng tin cc nc khc nhau . C hai loi gi : gi trong nc

T gi hi oi

(gi quc gia ) phn nh nhng iu kin c th ca sn xut trong mt nc ring bit ,v gi ngoi thng ( gi quc t ) phn nh nhng iu kn sn xut trn phm vi th gii . Do phm vi ,iu kin sn xut c th trong mi nc v trn phm vi th gii khc nhau nn hng ho c hai loi gi : gi quc gia v gi quc t . Gi tr quc gia c biu hin di hnh thc gi c trong nc bng n v tin t ca nc . Gi tr quc t biu hin qua gi c quc t bng cc ngoi t trn th trng th gii .Tin t l vt ngang gi chung ca ton b khi lng hng ho v dch v trong nc . V vy trong sc mua ca ng tin c phn nh y cc quan h ti sn xut trong nc ,hay ni cch khc ,sc mua ca mt ng tin do mc gi c ca ton b cc loi hng ho dch v trong nc quyt nh.T gi th hin s tng quan gia mt bng gi trong nc v gi th gii . Do s khc nhau gia hai loi gi c trong nc v gi c th gii m tin t va lm thc o gi tr quc gia va lm thc o gi tr quc t. Trong cc hot ng kinh t i ngoi khi tnh n vn hiu qu kinh t ,th phI thng xuyn so snh i chiu hai hnh thc gi c vi nhau : gi quc gia v gi quc t . Mun th phi chuyn t ng tin ny sang ng tin khc , phi so snh gi tr ng tin trong nc vi ngoi t thng qua cng c t gi .T gi dng tnh ton v thanh ton xut , nhp khu ( khng dng n nh gi hng ho sn xut trong nc ) . T gi hng xut khu l lng tin trong nc cn thit mua mt lng hng xut khu tng ong vi mt n v ngoi t .T gi hng nhp khu l s lng tin trong nc thu c khi bn mt lng vng nhp khu c gi tr mt n v ngoi t. T gi l t l so snh gia cc ng tin vi nhau . Do mun so snh gi tr gia cc ng tin vi nhau ,cn phi c vt ngang gi chung lm bn v so snh .Tin t l vt ngang gi chung biu hin gi tr ca cc hng ho ,nhng gi y n lt cn so snh gi c gia cc ng tin vi nhau li phi tm mt vt ngang gi chung lm bn v so snh. 1.2 Cc loi t gi thng dng trn th trng nhn bit c tc ng ca t gi hi oi i vi cc hot ng ca nn kinh t ni chung ,hot ng xut nhp khu ni ring ,ngi ta thng phn loi t gi theo cc tiu thc sau y : *da trn tiu thc l i tng qun l :

T gi hi oi

T gi chnh thc : y l loi t gi c bit dn nhiu nht v l t gi c nu trn cc phng tin thng tin i chng do ngn hng cng b chnh thc trn th trng lm c s tham chiu cho cc hot ng giao dch , kinh doanh ,thng k T gi th trng : t gi c hnh thnh thng qua cc giao dch c th ca cc thnh vin th trng . T gi danh ngha : l t l gia gi tr ca cc ng tin so vi nhau ,ng ny i c bao nhiu ng kia . T gi thc: l t gi phn nh tng quan gi c hng ho ca hai nc c tnh theo mt trong hai loi tin ca hai nc hoc l gi tr tnh bng cng mt ng tin ca hng xut khu so vi gi hng nhp khu..v.v.. *da trn k thut giao dch : c bn c hai loi t gi : T gi mua/bn trao ngay, ko theo vic thay i ngay cc khon tin T gi mua/bn k hn ,ko theo vic trao i cc khon tin vo mt ngy tng lai xc nh. Bn cnh ,trong qu trnh theo di hot ng kinh doanh ca ngn hng ,ngi ta cn a ra cc khi nim t gi : T gi in hi : tc l t gi chuyn ngoi hi bng in ,thng c nim yt ti ngn hng . T gi in hi l t gi c s xc nh cc loi t gi khc. T gi th hi : l t gi chuyn ngoi hi bng th . T gi ca sec v hi phiu tr tin ngay : c mua v bn theo mt t gi m c s xc nh n bng t gi in hi tr i s tin li ca gi tr ton b ca sec v hi phiu pht sinh theo s ngy cn thit ca bu in chuyn sec t nc ny sang nc khc v theo s ngy k t lc ngn hng bn hi phiu n lc hi phiu c tr tin . T gi hi phiu c k hn bng t gi in hi tr i s tin li pht sinh tnh t lc ngan hng bn hi phiu n lc hi phiu c tr tin .Thi hn ny thng l bng thi hn tr tin ghi trn hi phiu cng vi thi gian chuyn t hi phiu t ngn hng bn hi phiu n ngn hng ng nghip ca n nc ca con n hi phiu .Thng thng li sut c tnh theo mc li sut ca nc m ng tin c ghi trn hi phiu. 1.3 Vai tr ca t gi hi oi trong nn kinh t m .

T gi hi oi

i vi tng quc gia hay nhm quc gia ( nu c s lin kt v c ng tin chung ) th t gi hi oi m h quan tm hng u chnh l t gi gia ng tin ca chnh quc gia ,hay nhm cc quc gia (ng ni t) vi cc ng tin ca cc quc gia khc ( cc ng ngoi t) T gi gi vai tr quan trng i vi mi nn kinh t.S vn ng ca n c tc ng su sc mnh m ti mc tiu,chnh sch kinh t v m ca mi quc gia th hin trn hai im c bn sau : Th nht,TGH v ngoi thng:T gi gia ng ni t v ngoi t l quan trng i vi mi quc gia v trc tin n tc ng trc tip ti gi c hng ho xut nhp khu ca chnh quc gia .Khi ng tin ca mt quc gia tng gi(Tng tr gi so vi ng tin khc)th hng ho nc nc ngoi tr thnh t hn v hng ho nc ngoi ti nc tr nn r hn.Ngc li khi ng tin mt nc st gi,hng ho ca nc ti nc ngoi tr nn r hn trong khi hng ho nc ngoi ti nc tr nn t hn(cc yu t khc khng i).T gi tc ng n hot ng xut nhp khu v vy n tc ng ti cn cn thanh ton quc t,gy ra thm ht hoc thng d cn cn. Th hai,TGH v sn lng, cng n vic lm, lm pht.T gi hi oi khng ch quan trng l v tc ng n ngoi thng ,m thng qua t gi s c tc ng n cc kha cnh khc ca nn kinh t nh mt bng gi c trong nc ,lm pht kh nng sn xut , cng n vic lm hay tht nghip Vi mc t gi hi oi 1USD =10500VND ca nm 1994 thp hn mc 1USD = 13500VND ca nm 1998 ,tc tin Vit Nam st gi v nu gi nh mt bng gi th gii khng i ,th khng ch c xe con khi nhp khu tnh thnh tin Vit Nam tng gi m cn lm tt c cc sn phm nhp khu u ri vo tnh trng tng t v trong c c nguyn vt liu ,my mc cho sn xut . Nu cc yu t khc trong nn kinh t l khng i,th iu ny tt yu s lm mt bng gi c trong nc tng ln . Nu t gi hi oi tip tc c s gia tng lin tc qua cc nm ( ng ni t Vit Nam lin tc mt gi ) c ngha lm pht tng . Nhng bn cnh , i vi lnh vc sn xut ch yu da trn ngun lc trong nc ,th s tng gi ca hng nhp khu s gip tng kh nng cnh tranh cho cc lnh vc ny , gip pht trin sn xut v t c th to thm cng n vic lm , gim tht nghip ,sn lng quc gia c th tng ln . Ngc li , nu cc yu t khc khng i th lm pht s gim ,kh nng cnh tranh ca cc lnh vc trong nc cng c xu hng gim ,sn lng quc gia c th gim ,tht nghip ca nn kinh t c th tng ln nu t g hi oi gim xung ( USD gim gi hay VND tng gi )

T gi hi oi

1.4 Nhng nhn t tc ng ti t gi: V di hn c 4 nhn t tc ng ti t gi :Nng sut lao ng,mc gi c tng i th trng trong nc,thu quan v hn mc nhp khu,a thch hng ni so vi hng ngoi. -Nng sut lao ng(NSL)trong nc ng mt vai tr quan trng trong vic nh hng n t gi hi oi ca ng ni t.NSLtrong nc tng ln tng i so vi nc ngoi, ng ngha vi vic cc nh kinh doan c th h gi thnh sn phm,dich v ca mnh tng i so vi hng ngoi nhp,dn n s gia tng mc cu ca hng ni da so vi hng ngoi nhp,lm cho hng ni a vn bn tt khi gi ng ni t tng ln(TGH)gim xung v ngc li. Thc t trn th trng th giiTGH ca ng tin ph thuc rt khng kht vo NSL tng i ca nc .Mt nn kinh t pht trin c NSL cao trong thi k no thng s nh hng trc tip n s tng gi ca ng tin nc . -Mc gi tng i th trng trong nc l nhn t quan trng nh hng trc tip nTGH.Theo thuyt mc gi c tng i,khi mc gi c hng ni a tng tng i so vi hng ngoi nhp th cu ca hng ni a s gimung v ng ni a c xu hng gim gi cho hng ni bn c tt hn v ngc li n s lm ng ni t c xu hng tng gi,bi v hng ni e vn bn tt ngay c vi gi tr cao hn ca ng ni t. -Thu quan v hn mc nhp lhu l nhng cng c kinh t m chnh ph dng iu tit v hn ch nhp khu.Chnh cng c ny nhiu hay t tc ng v lm tng gi cca hng ngoi nhp,lm gim tng i nhu cu vi hng nhp khu, gp phn bo h v khuyn khch tiu dng hng sn xut trong nc.Nhng cng c m nh nc dng hn ch nhp khu s nh hng v lm cho t gi hi oi ca ng ni t c xu hng gim v lu di. -a thch hng ni so vi hng ngoi. Nu s ham thch ca ngi nc ngoi v mt hng trong nc tng ln th cu v hng ni s tng ln lm ng ni t tng gi,bi hng ni a vn bn c nhiu ngay c vi gi cao hn ca ng ni t.Cu i vi hng xut ca mt nc tng ln lm cho ng tin nc gim gi. 1.5 Tm quan trng ca t gi. Bt k mt quc gia no cng lun lun tm cch t c hai mc tiu ln ca nn kinh t : l mc tiu cn bng ngoi (cn bng ngoi thng) v mc tiu cn bng ni(cn bng sn lng,cng n vic lm v lm pht)

T gi hi oi

Ta bit rng, t gi tc ng n gi c tng i ca hng ho trong nc v hng ho nc ngoi . Khi ng tin ca mt nc tng gi ( Tng gi tr so vi ng tin khc ) th hng ho nc ti nc ngoi tr ln t hn v hng ho nc ngoi tr ln r hn(gi ni a ti hai nc gi nguyn ) . Ngc li, khi ng tin ca mt nc st gi , hng ho nc ti nc ngoi tr ln r hn trong khi hng ho nc ngoi ti nc tr ln t hn. T t gi nh hng ti qu trnh sn xut v xut nhp khu ca cc quc gia v tr thnh yu t chnh nh hng ti vic thc hin 2 mc tiu ln ca nn kinh t . iu ny c th nhn thy mt cch r rng khi xem xt nn kinh t Vit Nam. Hin nay,ng VND ang c coi l tng gi tng i so vi cc ng tin trong khu vc ( do ng tin ca cc nc ny gim gi so vi ng USD ) nn gi c ca hng Vit Nam trn th trng quc t ang cao hn so vi hng ho cng chng loi ca cc nc trong khu vc dn n b cnh tranh mt cch gay gt v thc t l tng kim ngch xut khu ca nc ta trong nm 2000 v my thng u nm 2001 l khng tng m c tng th cng ch tng mt lng nh. 2.Chnh sch t gi hi oi v nhng tin , mc tiu cho vic hoch nh chnh sch t gi hi oi. 2.1 Chnh sch t gi hi oi . 2.1.1 Khi nim: Chnh sch TGH l mt h thng cc cng c dng tc ng ti cung cu ngoi t trn th trng t gip iu chnh t gi hi oi nhm t ti nhng mc tiu cn thit. V c bn , chnh sch t gi hi oi tp trung ch trng vo hai vn ln l : vn la chn ch ( h thng ) t gi hi oi ( c ch vn ng ca t gi hi oi ) v vn iu chnh t gi hi oi . 2.1.2 Mc tiu ca chnh sch t gi hi oi Trong nn kinh t m ng c hoch nh chnh sch l nhng mc tiu cn i bn trong v bn ngoi .Trong khi t gi hi oi li l mt yu t c kh nng nh hng trc tip n nhng cn i ny nn vic hoch nh nhng chnh sch t gi phi trc tip nhm n hai mc tiu ny. Trn y l hai nhm mc tiu c bn m chnh sch t gi cui cng phi hng n .Tuy nhin trong giai on nht nh no , chnh sch t gi cng c thm nhng mc tiu c th nh : thng xuyn xc lp v duy

T gi hi oi

tr mc t gi cn bng , duy tr v bo v gi tr ng ni t, tin ti thc hin y chc nng ca ng tin ( bao gm vic thc hin kh nng chuyn i ca ng tin) ,gia tng d tr ngoi t.. By gi s ln lt xem xt hai mc tiu : cn bng ni v cn bng ngoi. *Mc tiu cn bng ni : L trng thi cc ngun lc ca mt quc gia c s dng y , th hin s ton dng nhn cng v mc gi c n nh. Mc gi bin ng bt ng c tc ng xu n cc khon tn dng v u t. Chnh ph cn ngn chn cc t ln hay xung pht trin t ngt ca tng cu duy tr mt mc gi c n nh, c th d kin trc c. V vy, t gi hi oi c xem nh l mt cng c c lc, h tr hiu qu cho Chnh ph trong vic iu chnh gi c, c bit l trong nn kinh t, xu th hi nhp quc t nh hin nay. *Mc tiu cn bng ngoi : Khi nim "cn bng ngoi" kh xc nh hn nhiu so vi "cn bng ni", n ch yu l s cn i trong "ti khon vng lai". Trn thc t ngi ta khng th xc nh c "ti khon vng lai" nn cn bng, thm ht hay thng d bao nhiu ch c th thng nht rng: khng nn c mt s thm ht hay thng d qu ln m thi. Tu thuc vo iu kin kinh t, chnh tr x hi ca mt quc gia m Chnh ph phi c cch iu chnh t gi hi oi ca h cho ph hp, hiu qu, ch yu tc ng vo cc hot ng xut nhp khu v u t xuyn quc gia. 2.1.3 Cc cng c ca chnh sch t gi hi oi. -Phng php li sut chit khu : y l phng php thng s dng iu chnh t gi hi oi trn th trng.Vi phng php ny, khi t gi hi oi t n mc bo ng cn phi can thip th NHT nng cao li sut chit khu . Do li sut chit khu tng nn li sut trn th trng cng tng ln . Kt qu l vn vay ngn hn trn th trng th gii s dn vo thu li sut cao hn . Nh th m s cng thng v nhu cu v ngoi t s bt i , lm cho t gi khng c c hi tng na. Li sut do quan h cung cu ca vn vay quyt nh . Cn t gi th do quan h cung cu v ngoi t quyt nh . iu ny c ngha l nhng yu t hnh thnh t gi v li sut l khng ging nhau , do vy m bin ng ca li sut khng nht thit ko theo s bin ng ca t gi. -Cc nghip v ca th trng hi oi : Thng qua cc nghip v mua bn ngoi t iu chnh t gi hi oi l mt trong nhng bin php quan trng nht ca nh nc gi vng n nh sc mua ca ng tin quc gia . y l bin php trc tip tc ng vo t gi hi oi . Vic mua bn ngoi t c thc hin trn nguyn tc din bin gi c ngoi t trn th

T gi hi oi

10

trng v can thip mang tnh cht ch quan ca nh nc . Vic can thip ny phi l hnh ng c cn nhc, tnh ton nhng nhn t thc ti cng nh chiu hng pht trin trong tng lai ca kinh t, th trng tin t v gi c. -Qu d tr bnh n hi oi : Ngun vn hnh thnh qu d tr bnh n hi oi thng l : pht hnh tri khon kho bc bng tin quc gia . Khi ngoi t vo nhiu,th s dng qu ny mua nhm hn ch mc mt gi ca ng ngoi t .Ngc li , trong trng hp vn vay chy ra nc ngoi qu bnh n hi oi tung ngoi t ra bn v tip tc mua cc tri khon pht hnh ngn chn gi ngoi t tng .Theo phng php ny , khi cn cn thanh ton quc t b thm ht , qu bnh n hi oi s a vng ra bn thu ngoi t v cn bng cn cn thanh ton , khi ngoi t v nhiu , qu s tung vng ra bn thu v ng tin quc gia thu ngoi t nhm duy tr s n nh t gi hi oi. 2.2 La chn ch TGH 2.2.1 Cc ch t gi hi oi 2.2.1.1Ch t gi hi oi c nh 2.2.1.1.1 Ch ng gi vng (1880 - 1932): Sau mt qu trnh pht trin lu di, tin thng nht t cc dng s khai thnh hai loi: vng v bc sau c nh vng. Ch bn v vng l ch , vng ng vai tr l vt ngang gi chung, ch c tin c bng vng hoc du hiu ca n mi c th i ly n. Theo , ng tin ca cc nc c i trc tip ra vng, t gi hi oi c hnh thnh trn c s so snh hm lng vng ca cc ng tin, s so snh c gi l ngang gi vng (gold parity). V d: 1 GBP = 5 USD c ngha l: 1GBP c cha "mt hm lng vng" tng ng vi 5 ln hm lng vng ca 1 USD. Ni cch khc, ngang gi vng ca GBP so vi USD l: GBP/USD = 5. Trong ch bn v vng, khi vic c tin vng , i tin ra vng v xut nhp khu vng c thc hin t do th t gi hi oi tch khi ngang gi vng l rt t v n b gii hn bi cc im vng. Thc hin xut nhp khu vng s quay quanh "im vng". Gii hn ln xung ca t gi hi oi l ngang gi vng cng (hoc tr) chi ph vn chuyn vng gia cc nc hu quan. im cao nht ca t gi hi oi gi l "im xut vng" v vt qu gii hn ny, vng bt u "chy ra khi nc". im thp nht ca t gi hi oi l "im nhp vng" v xung di gii hn ny, vng bt u "chy vo trong nc".

T gi hi oi

11

Nh c c im trn, ch bn v vng c tnh n nh cao, tin t khng b mt gi, t gi t bin ng, cn cn thng mi t ng cn bng. Ch ny c kh nng t iu tit khi lng tin t trong lu thng m khng cn n s can thip ca Nh nc, do n c tc ng tch cc i vi nn kinh t t bn ch ngha trong giai on u pht trin. y cng l thi k pht trin rc r ca thng mi quc t. Tuy nhin ch bn v vng tn ti khng lu, n 1914 n sp do hng lot cc nguyn nhn sau: - Do xu th pht trin kinh t th gii khng ng u khin cho mt s nc cng nghip pht trin ngy cng giu ln, d tr vng ln do xut khu c nhiu hng ho. Cn cc nc km pht trin kho vng ngy cng cn kit do phi nhp khu hng ho. Do , th gii c chia thnh hai khi: cc nc kinh t pht trin v cc nc kinh t km pht trin. - Lm hnh vic pht hnh tin vng, cc Chnh ph chi tiu qu ln dn n vic d tr vng trong kho nh nc khng m bo cho vic i tin ph hiu ra tin vng, lm cho cng chng c tm l s dng tin ph hiu v ct tin vng i. Ai c vng khng c tin vng na m dng i ly tin ph hiu. Dn n tin ph hiu c l thng rng ri trn c s ngang gi vng. Cc nc kinh t pht trin c ng tin c coi l tin ch cht. Cc nc kinh t km pht trin c ng tin c coi l tin ph thuc. Tin ph thuc n vi tin ch cht s n c vi vng. V ch tiu tin ph hiu nn cc nc ln pht hnh mt lng tin ph hiu ln thao tng kinh t, chnh tr, v vt ca ci, ti nguyn, xm chim thuc a cc nc km pht trin. Khi lng tin ph hiu trong lu thng qu ln th n tr li i ly tin vng s khng c lng vng ln c tin vng na. Mt khc, trc i chin th gii I, chnh ph cc nc chy ua v trang timg mi cch v vt vng, v th lng vng trong lu thng gim mnh, cc du hiu tin t, ting giy tng ln, n khi chin tranh th gii nm 1914 bng n, ch bn v vng tan v. Cc nc bt u p dng cc hnh thc bin tng ca ngang gi vng l ch bn v vng thoi v ch bn v vng hi oi. Cc ch ny khng c tnh cht n nh nh ch bn v tin vng trc nm 1914. n nm 1923, Anh ku gi cc nc thc hin li ch bn v vng nhng khng nc no tham gia. Nm 1925, Anh n phng thc hin li ch bn v vng, cc nc cng nhau ph gi ng tin ca mnh mua GBP, i ly vng gy nn nn chy mu vng Anh. Nm 1931, Anh buc phi xo b ch ng gi vng - bng Anh.

T gi hi oi

12

n cuc khng hong kinh t th gii nm 1929 - 1933 nh du s sp hon ton ca ch bn v vng di mi hnh thc v iu cng c ngha l nh du s kt thc ca thi k t gi hi oi n nh v sc mua ca ng tin c gi vng. 2.2.1.1.2. Ch t gi c nh theo tho c Bretton Woods (1946 - 1971) Nhm n nh li s pht trin thng mi quc t v thit lp mt trt t th gii mi sau th chin th hai, M, Anh v 42 nc ng minh hp hi ngh ti Bretton Woods (M) thng 7/1944 bn bc xy dng h thng tin t v thanh ton chung. Hi ngh c nh gi l hi ngh thnh cng nht th k. Ti y 56 nc k tn hip nh chp nhn thnh lp Qu tin t quc t (IMF), Ngn hng Th gii (WB) v mt ch t gi hi oi mi. Theo ch ny, cc nc cam kt duy tr gi tr ng tin ca mnh theo ng USD hoc theo ni dung vng trong phm vi bin ng khng qu 1% t gi ng k chnh thc ti qu. Nu cc nc t thay i t gi m khng c s ng ca IMF th s b pht cm vn. NHTW cc nc phi can thip vo th trng tin t nc mnh gi cho t gi nc mnh khng thay i bng cch mua bn ng USD. iu ny cng c ngha l cc nc phi cng nhau bo v gi tr cho ng USD. i li, M cam kt n nh gi vng mc 35USD/ounce vng ( bin ng gi c khng qu 24 cent/ounce). USD l ng tin ch cht s 1 vi tiu chun gi c 1USD = 0,88714 gram vng. V d: Trn c s so snh hm lng vng: 1USD = 5,55 FRF th NHTW Php phi duy tr t gi mc 1USD = 5,4945 FRF (5,55*99%) n 1USD = 5,6055 FRF (5,5*101%). Trong thi k u c 1USD giy pht hnh ra c t 4 n 8 USD vng bo m. Lng vng m bo s nh vy nn c th gii t bn ch lo c vng i ly USD m mua hng M ch khng quan tm n vic USD c i ly vng c khng. Chnh v vy, cc nc c xu hng chuyn i t d tr vng sang d tr USD tit kim chi ph. USD tr thnh ti sn d tr quc t ca cc nc v M cam kt vi cc NHTW rng s chuyn i khng hn ch USD ra vng. Cc nc ngy cng m rng thng mi vi M, gia tng d tr USD ca h, khin cho sc ht USD ra ngoi ngy cng tng. Tng khi lng USD trn ton th gii vo cui nm 1944l 28,5 t USD, th n cui nm 1968 ln n gn 100 t USD. Trong 25 nm c quyn pht hnh tin t, M li dng ng USD thu ht ca ci cc ni trn th gii v tay mnh. Hng trm t USD c th lang thang i khp cc nc m khng c g bo m, gy ra lm pht USD.

T gi hi oi

13

Ch Bretton Woods ngy cng bc l nhng hn ch m bn thn n khng t khc phc c: - D tr khng tng xng: Do quy m thng mi quc t ngy cng tng gn lin vi nhng dng vn ng tin t ln, i hi cc NHTW phi mua v bn khi lng ln ng USD duy tr t gi hi oi tho thun. V di hn, mt s ngn hng nhn thy d tr USD v vng ca mnh khng p ng nhu cu trn. - Cc cuc khng hong c nguyn nhn u c: Khi c s thay i v mc gi c tng i gia cc ng tin lm cho mt s ng tin c nh gi qu cao hoc qu thp. V t gi l lun c nh, vic cc nh u c mua, bn lng tin ln khin cho NHTW phi chi tiu nhng lng ngoi t ln c gng duy tr t gi nh theo tho c cho n khi n c thay i. - Sc p t tng quan thc t gia cc ng tin: S tng trng khc nhau v xut nhp khu cng nh t l lm pht rt chnh lch gia cc nc v hng lot cc nhn t tc ng khc lm cho c s thay i tng i v gi tr tng i gia cc ng tin xt v di hn. V vy, mt s nc xin thay i li t gi, gy sc p cho t gi c nh. Vo nhng nm 60, bi cnh kinh t x hi c nhiu thay i, khoa hc k thut pht trin lm cho cc nc phc hi kinh t, th gii chia lm 3 cc: M, Nht v Ty u. Do , cc nc xut khu hng ho sang M v M tr thnh nc nhp siu. V pha mnh, hng ho M khng cn sc hp dn nh trc lm cho cn cn thng mi M thng xuyn thm ht, d tr vng ngy cng gim, n nc ngoi tng, USD mt gi nghim trng. Thm vo M sa ly vo cuc chin tranh Vit Nam v mt s nc khc khin chnh ph M chi tiu ngy cng nhiu tin. Cc nc khng hong lng tin vi USD, chuyn i USD d tr ra vng, lm cho d tr vng ca M gim st nhanh chng. Trc nhng din bin phc tp ca tnh hnh trong nc v th gii, tng thng M Nixon sau 2 ln tuyn b ph gi: Ln 1(thng8/1971) 1USD = 0,81gram vng rng v 42 USD = 1ounce vng, ln 2 (thng 3/1973) 1USD = 0,7369 gram vng rng v 45 USD = 1 ounce vng. ng USD b ph gi (-10%) th ch t gi hi oi c nh Bretton Woods hon ton sp . 2.2.1.1.3. Nhn nh chung v ch t gi c nh: y l ch t gi hi oi m Nh nc, c th l NHTW tuyn b s duy tr t gi gia ng tin ca quc gia mnh vi mt hoc mt s ng tin no mt mc nht nh. y, NHTW ng vai tr

T gi hi oi

14

iu tit lng d cu hoc d cung v ngoi t gi t gi hi oi c nh bng cch bn ra hoc mua vo s d . - u im ca ch t gi c nh: + Thc y thng mi v u t quc t v n mang li mt mi trng n nh, thun li, t ri ro cho cc hot ng kinh doanh. + Buc cc chnh ph phi hoch nh v thc thi cc chnh sch v m. + Thc y cc hot ng hp tc quc t nhm trnh nhng xung t v mc tiu chnh sch v nhng bin ng v t gi. - Hn ch ca ch t gi c nh: + Thng chu sc p ln mi khi xy ra cc cn sc t bn ngoi hoc t thi trng hng ho trong nc, bi khi mc chnh lch thc t qu ln v gi tr gia ni t v ngoi t s dn n ph v mc cn bng t gi. + Ch t gi c nh lm mt tnh ch ng ca chnh sch tin t, khin cho NHTW gp kh khn trong vic thay i lng tin cung ng. + c bit, n lm cho cc quc gia d ri vo tnh trng "nhp khu lm pht" khng mong mun. 2.2.1.2. Ch t gi th ni (t nm 1973 n nay): Sau tht bi ca h thng t gi hi oi Bretton Woods, vo thng 7/1976, ti hi ngh Jamaica, cc thnh vin ca IMF thng nht a ra nhng quy nh mi cho h thng tin t quc t. l "t gi linh hot" hay "t gi th ni" c cc thnh vin IMF chp nhn. Theo ch mi, t gi c xc nh v vn ng mt cch t do theo quy lut th trng m c th l quy lut cung - cu ngoi t. NHTW cc nc khng c bt k mt tuyn b hay cam kt no v ch o, iu hnh t gi. - u im ca ch t gi th ni: + Gip cn cn thanh ton cn bng: Gi s mt nc no c cn cn vng lai thm ht khin ni t gim gi. iu thc y xut khu, hn ch nhp khu cho n khi cn cn thanh ton tr nn cn bng. + m bo tnh c lp ca chnh sch tin t. + Gp phn n nh kinh t, trnh c nhng c sc bt li t bn ngoi, v khi gi c nc ngoi tng s lm cho t gi t iu chnh theo c ch PPP ngn nga cc tc ng ngoi lai. - Nhc im:

T gi hi oi

15

+ L nguyn nhn gy nn s bt n do cc hot ng u c lm mo m, sai lch th trng, c kh nng gy nn lm pht cao v tng n nc ngoi. + Hn ch cc hot ng u t v tn dng do tm l lo s s bin ng theo hng bt li ca t gi. Khi mi ra i, ch t gi th ni t do c cho l phng thc hu hiu vn nng cho s pht trin ca nn kinh t. Tuy nhin, thc t chng minh rng, cng th ni t gi th s pht trin kinh t cng km n nh. Bi l, bin ng ca t gi rt phc tp, chu tc ng ca nhiu nhn t kinh t, chnh tr, tm l, x hi... c bit l nn u c. Trn thc t th li khng c th trng thun tu nn khng th c mt ch t gi th ni hon ton. S can thip ca Chnh ph vo th trng ngoi hi lm cho t gi hi oi c nhng din bin thun li hn nn ch t gi th ni c qun l ngy cng c nhiu quc gia la chn c bit l cc nc ang pht trin. 2.2.1.3. Ch t gi th ni c qun l (bn th ni): y l ch t gi hi oi c s can thip ca hai ch c nh v th ni. , t gi c xc nh v hot ng theo quy lut th trng, chnh ph ch can thip khi c nhng bin ng mnh vt qu mc cho php. C 3 kiu can thip ca chnh ph: - Kiu can thip vng mc tiu: Chnh ph quy nh t gi ti a, ti thiu v s can thip nu t gi vt qu cc gii hn . - Kiu can thip t gi chnh thc kt hp vi bin dao ng: T gi chnh thc c vai tr dn ng, chnh ph s thay i bin dao ng cho ph hp vi tng thi k. - Kiu t gi eo bm: Chnh ph ly t gi ng ca ngy hm trc lm t gi m ca ngy hm sau v cho php t gi dao ng vi bin hp. Hin nay, ch t gi "bn th ni" hay "c nh b trn" c nhiu tnh u vit hn v c nhiu nc s dng, c bit l cc nc ang pht trin. Tuy nhin, cu hi t ra l "th ni" hay "b trn" mc bao nhiu nn gn vi th ni hay gn vi c nh hn? bin dao ng l bao nhiu? Rt kh a ra mt cu tr li chung cho mi quc gia m phi tu thuc vo iu kin thc tin v mc tiu ca tng quc gia theo ui. Nhn chung, i vi cc nc kinh t ang pht trin trong c Vit Nam, vi mt h thng cng c ti chnh cn nhiu yu km, s phi hp gia cc chnh sch cn thiu ng b, ng tin yu v d tr ngoi t cn hn hp th t gi hi oi th ni c qun l t ra l mt chnh sch hp l nht.

T gi hi oi

16

2.2.2 C s la chn ch t gi hi oi Vic la chn ch t gi xoay quanh 2 vn chnh : Mi quan h gia cc nn kinh t quc gia vi c h thng ton cu v mc linh hot ca cc chnh sch kinh t trong nc. Th nht , la chn ch t gi l la chn h thng m ca hay ng ca.Cc phng n la chn h thng t gi thin v hoc t gi c nh hoc t gi linh hot.Mt quc gia la chn t gi c nh tc l chp nhn s rng buc i vi cc chnh sch kinh t quc gia.Cc chnh sch kinh t ca quc gia phi ph hp vi duy tr t gi hi oi c nh,v vy vic hoch nh chnh sch i ni tr thnh ngoi sinh v tun th theo tho c t gi.T c th thy rng s la chn ny ngang vi vic p t cc rng buc quc t vo cc chnh sch kinh t quc gia.Ni rng hn, la chn c ch t gi c nh tng ng vi la chn mt h thng m ca,trong lun c s tng tc gia cc nhn t quc gia v c h thng th gii.Ngc li,phng n t gi linh hot, v nguyn tc khng chp nhn mt s rng buc no vo cc chnh sch kinh t i ni.Cc chnh sch c tc ng g i na th s giao ng t gi s gi chng ch gy nh hng trong phm vi quc gia.V tng ng vi iu ,kt qu ca cc chnh sch kinh t nc ngoi d th no i chng na th iu chnh t gi s gi chng ngoi phm vi quc gia.Thc t, la chn ny gi cho chnh sch quc gia khng b rng buc quc t.Ni rng hn,la chn c ch hi oi linh hot s tach ri nn kinh t quc gia khi mi trng quc t. Th hai, chng ta cn quan tm n mc linh hot ca cc chnh sch kinh t i ni.Mc ny khc nhau r rng gia vic la chn nt trong hai loi ch t gi.V t gi c nh th hin s cam kt p t cc rng buc i vi cc chnh sch kinh t quc gia, c ngha rng khng th theo ui cc chnh sch kinh t i ni mt cch c lp.Ngc li,t gi linh hot l mt cng c c th s dng gi cho cc hot ng kinh t ca h thng quc t khng nh hng ti cc chnh sch quc gia.V vy c th theo ui cc chnh sch quc gia m khng cn quan tm n th gii bn ngoi v nh vy c th ca chng l h thng ng.

Chng 2

T gi hi oi

17

S NH HNG CA CHNH SCH T GI HI OI TI TC PHT TRIN KINH T CA VIT NAM

1.S hnh thnh v vn ng ca t gi cng chnh sch TGH trong giai on trc thng 3/1989 thi k hoch ho , tp trung kinh t. Nm 1950 c coi nh l mt ci mc khi m Trung Quc , Lin X v cc nc ch ngha x hi ng u thit lp quan h ngoi giao vi Vit Nam , t nn mng u tin cho vic hnh thnh cc quan h kinh t thng mi gia Vit Nam v cc nc.Trong hai nm lin tip,19521953,Vit Nam ln lt k hip nh thng mi v ngh nh th mu dch tiu nghch vi Trung Quc.T ngy 25 thng 11 nm 1955, t gi chnh thc c quy nh gia ng Vit Nam(VND) v nhn dn t Trung Quc(CNY) l 1 CNY=1470 VND. T gi gi ny c xc nh da trn vic so snh gi bn l ca 34 mt hng tiu dng ti mt s tnh ln ca hai nc. Vo thi im ny, t gi Rp ca Lin X (SUR) v nhn dn t ca Trung Quc (CNY) l 1 CNY = 2SUR. T ,t gi tnh cho tm thi gia ng Vit Nam v Rup ca Lin X l 1 SUR = 735VND.Sau t i tin vo u nm 1959 (1 ng Vit Nam mi bng 1000 ng Vit Nam c) cng c nhng iu chnh t gi tng ng vi s thay i mnh gi ca ng tin (1SUR = 0,735VND). n u nm 1961 t gi gia ng Vit Nam v Rup ca Lin X c iu chnh li l 1SUR=3,27VND,do hm lng vng trong ng Rup c iu chnh tng 4,44 ln. Nm 1977, cc nc x hi ch ngha tho thun thanh ton vi nhau bng tin Rup chuyn nhng ( l ng tin ghi s dng trong thanh ton mu dch gia cc nc trong khi vi t gi c quy nh sao cho ti khon gia cc bn sau khi trao i ngoi thng theo khi lng c ghi trong hip nh k kt vo u nm th cui nm s d phi bng zero ) c hm lng vng quy nh l 0,98712 gam trn mi ng Rup chuyn nhng. Bn cnh t gi Nh nc cn s dng t gi kt ton ni b 1SUR=5,64VND , c hnh thnh t nm 1958 v c xc nh trn c s so snh gi c hng ho xut khu ca Vit Nam bng ng Rup nhn dn t vi gi hng ho bng ng Vit Nam trong 3 nm 1955, 1956, 1957. T gi kt ton ni b ny dng thanh ton gia cc t chc v n v kinh t Nh nc c thu chi ngoi t vi ngn hng, tnh thu chi vi cc i tc ngoi thng. T gi kt ton ni b ny c xc nh c nh cho n tn nm 1986 mi c iu chnh li l 1SUR=18VND, nm 1987 iu chnh

T gi hi oi

18

li l 1SUR=150VND , cui nm 1988 mi c iu chnh li l 1SUR=700VND v cho n thng 3 nm 1989 th hu b ch kt ton ni b ny. Sau khi bt u c ch trng thu ht vn u t nc ngoi (1985 ) th vn lung ngoi t bng Dola M vo Vit Nam phi c tnh n ( nht l khi Vit Nam thng qua lut u t nc ngoi vo nm 1987). V TGHD chnh thc gia ng Vit Nam v Dola M c xc nh mt cch ch quan theo t gi hin ti gia ng Vit Nam v ng Rup ( nm 1985: 1SUR=18VND v mi tng quan Dola-Rup xem nh tng ng 1:1.Do , TGHD chnh thc gia ng Vit Nam v Dola M vo nm 1985 l 1USD=18VND ) . Cng bt u t nm ny, th trng ngoi t ch en m ch yu l th trng Dola M bt u bt pht mt cch mnh m v s tr lc ca ba dng chy l: dng kiu hi ca kiu bo v thay th dn cho nhng kin hng qu biu m mt phn ng k l di hnh thc bt hp php. Nhng lng ln Dola M c ct tr t khi min Nam c gii phng bi cc tiu t sn Si Gn c cng bt u c tung ra t nhiu.Th ba, cng vi vic xo b ngn sng cm ch th dng chy hng bun lu qua bin gii cng gia tng theo. Mc TGHD trn th trng ch en c hnh thnh v vn ng theo nhng tn hiu quy lut th trng c mt s chnh lch ln so vi t gi chnh thc, s bt hp l trong vic xc lp TGHD giai on ny thc cht khng quan trng i vi c nn kinh t ni chung v t gi l mt loi gi c, m bn thn phm tr gi c c bn l khng tn ti trong nn kinh t tp trung, bao cp ngoi tr vic c nh hng xu n ngn sch Nh nc. Vi vic thc hin t gi kt ton ni b, mc t gi chnh thc thng c nh trong thi gian tng i di v thp hn rt nhiu so vi mc t gi trn th trng.VD:giai on t nm 1985 n 1988, 1 Rup c gi vo khong 1500 VND, 1 Dola c gi vo khong 3000 VND . Trong khi , t gi kt ton ni b trong thanh ton quan h xut nhp khu mc khong 1SUR=150VND v 1USD=225VND. T , 1 Rup nhp khu Nh nc phi b l mt s tin l 1350 ng v 1 Dola phi b l 2775 ng. Nh vy, nu kim ngch trong nm 1987 l 650 triu SUR-USD , trong khu vc ng Rup l 500 triu v khu vc Dola l 150 triu th s tin phi b l ln n 900 t VND . Tnh hnh ny dn n mt thc trng l nhng a phng, nhng ngnh ngh no cng xut khu nhiu th ngn sch Nh nc cng phi b l nhiu. Nu b l khng hay chm tr s dn n tnh trng n chng cht ln nhau v thiu vn kinh doanh. Bn cnh , do t gi chnh thc quy nh thp, cc t chc kinh t v c nhn c ngoi t li tm cch khng bn cho ngn hng, cc t chc i din nc ngoi hoc c nhn nc ngoi cng hn ch vic chuyn tin vo ti khon ngn

T gi hi oi

19

hng chi tiu m thng a hng t nc ngoi vo hay s dng trc tip tin mt trn th trng. Thc t ny va gy thit hi v kinh t cho Nh nc va lm pht sinh nhng tiu cc trong i sng kinh t x hi, thc y mnh m nhng hot ng phi php v chnh iu ny tc ng ngc tr li lm tnh hnh t gi trong th trng cng din bin phc tp. i vi nhp khu, Nh nc thng ng ra phn phi nguyn vt liu, trang thit b, my mc nhp khu cho cc nghnh n v trong nn kinh t vi gi r ( theo t gi chnh thc). Nh vy, cc nghnh, cc n v c phn phi hng nhp khu th c chnh lch gi. Do , cch thc xy dng v iu hnh t gi cng c ch ngoi thng nh vy c xem l mt trong nhng nguyn nhn c bn dn n nhng thm ht trm trng trong ngn sch Nh nc giai on ny. Tm li, TGHD c xc lp v vn hnh Vit Nam trong giai on trc thng 3/1989 l mt h thng kh phc tp, c xc lp theo phc v cho k hoch do Nh nc quyt nh, khng xut pht t lut thc ti trong nn kinh t trong v ngoi nc m hu qu l lm cho vic tnh ton,phn nh thu chi ngn sch Nh nc b sai lch, cng tc iu hnh ngn sch Nh nc gp kh khn, cn tr cc quan h kinh t c trong v ngoi nc. y cng l va mt biu hin v cng va l kt qu ca mt nn kinh t k hoch ho tp trung. 2.S vn ng ca t gi v chnh sch TGH t thng 3/1989 n nay, thi k nn kinh t vn hnh theo c ch th trng vi nh hng x hi ch ngha. 2.1.Giai on t 1989-1992. Giai on ny c th c coi l ci mc quan trng trong pht trin TGH nc ta khi quan h ngoi thng c bao cp vi cc th trng truyn thng ng u v Lin X(c) b gin on , khin chnh ta phi chuyn sang bun bn vi khu vc thanh ton bng dola M.K t c ch t gi n nh c thay th dn bng c ch Nh nc iu tit theo quan h th trng. i ti mt chnh sch TGH t ch nh ngy nay,c ch qun l ngoi t ni chung , qun l hi oi ni ring tri qua nhng diu chnh ln. Chnh trong giai on ny nn kinh t chu tc ng ca chnh sch th ni t gi.T gi hi oi VND/USD bin ng mnh theo xu hng gi tr ng dola M tng lin tc km theo cc cn st, cc t bin vi bin rt ln ( T cui nm 1990 tr i ) . nh cao ca mc tng t gi USD l cui nm 1991 . Ngy 4/12/1991 gi dola M trn th trng t nhn ti H ni v Thnh ph H Ch Minh l 14.450 VND/USD . Gi dola trong thng 12/1990 tng t 60 n 80% so vi mc gi u nm.

T gi hi oi

20

Mc d trong giai on 1989-1992 chnh sch qun l ngoi t ca Nh Nc c nhiu thay i , nh chuyn t hnh thc qun l theo t gi kt ton ni b bnh qun cho tt c cc nhm hng ho v duy tr tng i n nh cc t gi ny , hoc nu c thay i th cng ch mc nh nhm n nh h thng gi vt t v xut khu , nhp khu , nn t gi cng b vn cch xa mc gi hnh thnh trn th trng. Din bin t gi hi oi t nm1989 n nm 1992 khng nhng ni nn khong cch gia t gi ca nh nc vi t gi hnh thnh trn th trng t do m cn phn nh xu hng tng nhanh ca gi tr ng dola c khu vc nh nc ln th trng . Nm 1990,gi tr ng dola vo thi im cui nm tng ti 50% so vi u nm . Mc tng gi USD trong 1991 cn cao hn .Tnh trng leo thang ca gi ng dola kch thch tm l nm gi ng dola , nhm u c n chnh lch gi . Ngoi t vn khan him li khng c dng cho hot ng xut nhp khu m cn b bun bn vng vo gia cc t chc trong nc . Mi c gng qun l ngoi t ca chnh ph t em li hiu qu . Giai on ny Ngn hng khng kim sot c lu thng tin t . Trong cc nm 1991-1992 do nh hng ca s v cc mi quan h ngoi thng vi LinX v ng u , nhp khu gim st mt cch nghim trng ( nm 1991 l 357.0 triu USD n nm 1992 ch cn 91,1 triu USD ). Cc doanh nghip tin hnh nhp khu theo hnh thc tr chm v phi chu mt li sut cao do thiu dola , dola thiu li cng thiu dn n cc cn st dola theo chu k vo giai on ny. n u nm 1992 Chnh ph c mt s ci cch trong vic iu chnh t gi ( nh buc cc doanh nghip c dola phi gi vo ngn hng , bi b hnh thc quy ng t gi theo nhm hng..) lm cho gi dola bt u gim ( cui nm 1991 t gi VND/USD c lc ln ti 14500 n thng 3/1992ch cn 11550 VND/USD v tip tc gim cho n cui nm 1992. 2.2 Giai on c nh t gi 1993-1996. Vo thi im cui nm 1992 , do kt qu s can thip ca Ngn hng Nh nc vo th trng ngoi t, t gi dn n nh khin cho lng ngoi t u c trong cc doanh nghip c tung ra , hng mnh vo kinh doanh xut nhp khu . ng thi c mt lng ngoi t c chuyn v do ngi Vit Nam nc ngoi gi v cho ngi thn tng ln khong 300-400 triu USD lm cung ngoi t ln hn cu ngoi t v ko theo t gi VND/USD gim mnh. Lnh vc ti chnh - tin t bt u tr ngi. Bn cnh , cng vi vic qun l cc i l thu i ngoi t cn lng lo, s chnh lch ln gia TGH th trng chnh thc v th trng ch en dn n vic cc i l li dng danh ngha ca Nh nc bun bn trc li, cc ngn hng

T gi hi oi

21

khng thu mua c lng ngoi t ng k qua ngun ny. Mt mt tnh trng ny lm hn ch kh nng kim sot cc lung ngoi t lu hnh trong nc. Mt khc lm gia tng cc giao dch trn th trng ch en bt hp php, tm l u c, gm gi ngoi t tng mnh. - Vic ngn hng Nh nc khng ch chnh lch gia t gi mua v t gi bn l cng nhc. iu ny lm cho t gi vn hnh thot ly hon ton quan h cung cu v khng khuyn khch cc t chc tn dng, cc ngn hng thung mi hot ng theo ng quan h ni ti ca n v thc t khng t cc ngn hng thng mi ph ro. Cui cng s vn ng ca t gi trong giai on ny gi nn mt s im cn lu trong vic iu hnh chnh sch nh sau: * Trc tin, nhng vn ng ca TGH trong giai on ny cho thy TGH ca Vit Nam ph nhy cm trc nhng thay i ca tnh hnh kinh t t bn ngoi v yu t tm l, cn cn thng mi lun l nhng yu t c trng s ln i vi s vn ng ca TGH. * Vic s dng cc cng c hnh chnh trong can thip vo t gi l cn thit vo nhng lc cung cu, ngoi t c nhng mt cn bng nhng phi mnh yu t tm l khng c kh nng pht huy tc ng xu. Cc nghip v trn th trng cn qu s si, khi th trng mua 2.2. Giai on t 92 n khi n ra cuc khng hong ti chnh ng Nam (thng 7 nm 1997). Trc nhng tn ti ca victh ni mt kim sot t gi, chnh ph thay i c ch iu hnh t gi vi nhng ni dung c th sau: - Quy nh bin giao ng ca t gi vi t gi chnh thc c cng b bi Ngn hng nh nc (cng b t gi chnh thc mi ngy v xc nh r bin giao ng); Tng cng sc mnh ca cc bin php hnh chnh m c th l buc cc n v kinh t (trc ht l n v kinh t quc doanh) c ngoi t phi bn cho Ngn hng theo t gi nht nh. - Bi b hon ton hnh thc quy nh t gi nhm hng trong thanh ton ngoi thng gia ngn sch vi cc n v kinh t tham gia vo hot ng ngoi thng. Thay vo l vic p dng t gi chnh thc do Ngn hng nh nc cng b. hn ch tc ng ca cc yu t phi kinh t, mt mt chn ph tng cng cng tc thng tin, cho cng khai homt cch nhanh chng v chnh xc ch s kinh t quan trng nh t gi chnh thc, t gi th trng, ch s gi, s bin ng gi vng Nh vy hn ch c hot ng u c, gii tm l hoang mang.

T gi hi oi

22

Mt khc, chnh ph cng thng quan nhiu hnh thc, tc , mc can thip th hin r quyt tm ci cch trit nn kinh t ni chung v p dp tt nguy c bng n tr li lm pht ni ring. Mt khc, chnh ph cng cho thy c s ch trong tng cng thc lc kinh t cho hot ng can thip vo t gi bng cch gia tng mnh m d tr ngoi t, lp qu n gi. theo s liu bo co thng nin ca Ngn hng nh nc cho thy, chnh ph thng dnh mt t trng kh ln trong tng lng tin cung ng thm cho nn kinh t tng ti sn c ngoi t. Nhng bin php can thip trn phn no xo i tm l gm gi ngoi t, gp phn lm gim Dola v t gi c n nh trong nhng nm tip theo. - y mnh hot ng ca trung tm giao dch ngoi t ( trung tm giao dch ngoi t ti trc tip H Ch Minh c m ca t thng 8 nm 1991 ) cho cc n v kinh t v cc t chc tn dng trao i , mua bn ngoi t vi nhau theo gi t tho thun, to ra mi trng iu kin cung cu thc s gp nhau . Sau , tin dn ti vic thnh lp th trng ngoi t lin Ngn hng thng 9 nm 1994. Tnh n cui nm 1992, u nm 1993, nhng bin php can thip em li mt kt qu nh mong i, nn u c ngoi t v c bn c gii to, nhng ng ngoi t c hng mnh v hot ng kinh doanh xut nhp khu. Tnh hnh cung - cu ngoi t c ci thin vi cng k trong nhng nm trc , Dola c xu hng gim gi. Mc t gi trn th trng ch en ch giao ng trong phm vi t 10200 n 10400 ng Vit Nam n 1 la M. Thm ch c lc t gi tt xung mc 1USD = 9750VND. Mc d c nhiu kin cho rng tnh hnh ny phn ln l nh vo lng kiu hi vo nhiu (c tnh trong thng 1 nm 1993, nhn dp tt nguyn n, c trn 60.000 vit kiu v thm qu em theo mt lng ngoi t khong 400 triu Dola M). D nhin khng th ph nhn ng gp ca lng kiu hi ny vo vic lm ra tng cung ngoi t trn th trng. Trn thc t cho thy, lng kiu hi ny tng gim hon ton khng n nh qua cc nm v ch tp trung vo nhng thi gian ngn nht nh trong nm, trong khi tnh hnh cung - cu ngoi t v TGH lun c n nh trong sut thi gian di t nm 1993 n u nm 1997. Mc t gi trn th trng chnh thc cng khng c s chnh lnh nhiu so vi t gi trn th trng ch en, l minh chng cho thy, mc d c s can thip mnh tr li ca nh nc, nhng t gi vn c xc nh tng i ph hp vi quy lut ca th trng. iu ny c th c chng minh bng thc t l t gi ca cc Ngn hng v t gi trn th trng ch en bin ng tng i st gn nhau.

T gi hi oi

23

Mt minh chng na l tnh t nm 1993 n 1996, tnh hnh gi c ng Dola M trn th trng tin t quc t thng xuyn c s bin ng mnh so vi hng lot cc ng tin ch cht khc nh: Yn Nht. Mc c, NDT ca Trung Quc Trong khi , ng Dollar M li c s n nh trn th trng Vit Nam, iu ny cho thy bin php can thip ca chnh ph m c bit l Ngn hng nh nc tht s pht huy tc dng mt cch mnh m. Trong bi cnh nn kinh t th gii v th trng tin t quc t y bin ng m nn kinh t x hi Vit Nam li t c s n nh v tng trng cao, iu ny th hin tnh hp l v c bn ca cc t s kinh t v m v tt yu l c bin s TGH.Tuy nhin, khi nh gi v mi quan h gia TGH v ngoi thng ca Vit Nam t cui nm 1992 n u nm 1997, tt c cc cng trnh nghin cu trong nhng nm gn y v cng theo nhn nh chung ca cc nh kinh t th y l giai on tng gi mnh ca ng tin Vit Nam. Cc kt lun thng cho rng: Chnh iu ny l nguyn nhn gy ra tnh trng tham ht ln trong ngoi thng ca Vit Nam. V d: Nu c tnh mt cch tng i v ly gc l nm 1992 th u nm 1997, ch s gi tiu dng ca Vit Nam tng 36.8% trong khi M l 16,5% th theo thuyt ngang gi sc mua, nu t gi chnh thc vo u nm 1993, l 1 USD = 10500VND th u nm 1997 t gi phi l 1USD = 103000(1+ 16,5%) = 12095VND. Trong khi , t gi chnh thc trn th trng Vit Nam thc t ch khong 1USD = 1100VND. Nh vy theo ngang gi sc mua, ng Vit Nam tng gi thc t xp x 9%. v s liu thc t cho thy nu xt v gi tr tuyt i bng tin t th thm ht trong cn cn thng mi ca Vit Nam c s tng lin tc qua cc nm (1993 l 547, 1994 l 1170, 1995 l 2345, 1996 l 3150 triu Dollar M). Nu so snh mc thm ht ny vi tng kim ngch xut khu th con s cng c chiu hng tng ln (nm 1993 l 8,4% nm 1994 l 12,8% nm 1995 l 18,4% v nm 1996 l 17,7%) Bn cnh s thm ht trong cn cn thng mi ca Vit Nam phi c bit nghim trng trong 3 nm lin tip 1994,1995, 1996, c th ni phn ln l do tc ng trc tip ca vic Trung Quc ph gi mnh ca ng NDT vo u nm 1994. S liu thc t cho thy, ngay sau cuc ph gi kim ngch nhp khu t Trung Quc (chnh ngch) tng ln rt nhanh. Nu nh trong nm 1992 kim ngch nhp khu t Trung Quc l 31,8% USD, chim 1,3% tng kim ngch xut khu th trong cc nm 1994, 1995, 1996, con s ny ln lt l 144,2% triu USD chin 2,7%, 793,9 triu USD chim 10,5% v 926,5% triu USD chim 8,8%. Thc t cng ch ra rng se iu hnh chnh sch TGH v chnh sch ngoi thng ca Vit Nam trong giai on t cui nm 1993 n u nm 1997 i khi qu th

T gi hi oi

24

ng. S ph gi mnh ca ng NDT vo cui nm 1993 l mt s kien khng c tc ng trc tip n ngoi thng ca Vit Nam ni ring v nn kinh t ni chung. Nhng c th thy rng trong sut nhng nm 1993 n 1995, hon ton khng c bt k mt iu chnh no trong chnh sch t gi hi oi nhm phn nh hay i ph tnh hnh ny (iu ny phn nh tnh t ch trong chnh sch tin t ni chung v trong c chnh sch t gi hi oi ni ring l cha cao). T gi tnh ch trc tip gia NDT ca Trung Quc v Vit Nam cng nh hot ng bun bn tiu ngch cc tnh bin gii pha bc hu nh vn c "th ni". 2.3 Giai on t thng 7 /1997 n ngy 26/2/1999 Ngy 2/7/1997 Thi lan phi "th ni" TGH kt thc gn 14 nm duy tr mt ch c nh v cng l ngy nh du lm n ra cuc khng hong ti chnh ng nam vi mt nh hng rng khp trn phm vi ton th gii. Vit nam cng khng th trnh khi cuc khng hong. Theo nh gi chung ca cc nh nghin cu cng nh ca cc c quan th cuc khng hong ny hon ton c nh hng t nhiu i vi nn kinh t Vit Nam. Xt thm gc v m, s tc ng ca cuc khng hong ti chnh ng nam i vi nn kinh t Vit Nam to nn mt cn sc rng khp th hin trn mt s mt sau: Th nht, i vi lnh vc ti chnh Ngn hng - To sc p gim gi ng Vit Nam trn th trng ngoi t - Tc ng xu n hot ng giai dch ngoi t - Tng gnh nng n cho cc doanh nghip - Gy sc p i vi li sut ng tin Vit Nam v e do s mt n nh ca h thng Ngn hng. -Tc ng n xut khu: t trng xut khu ca Vit Nam sang khu vc chu - Thi Bnh Dng chim khong 70% tng kim ngch, ring cc nc ASIAN chim 23% tng kim ngch trc khi sy ra cuc khng hong nn cuc khng hong tt yu s lm gim xut khu ca Vit Nam. - Tc ng n nhp khu: S mt gi ca ng tin trong khu vc kch thch gia tng nhp khu, trc ht l nhp khu tiu ngch t Thi lan v hng trung chuyn t Campuchia, Lo v Vit Nam. Thc t cho thy, n cui nm 1997, hng lot cc bo i u ln ting v tnh trng nhp lu hng gia tng mnh cc tnh bin gii ty nam. Th hai , i vi lnh vc u t:

T gi hi oi

25

Do t gi tng, li sut tng, th trng hng ho din bin phc tp cng vi d on khng tt trong tng lai tt yu s l cc doanh nghip hn ch u t v Ngn hng cng rt d dt khi cho vay. u t nc ngoi vo Vit Nam c xu hng gim ngay t trc khi n ra cuc khng hong, sau khi cuc khng hong, nhiu d n u t d dang b nh li, nhiu phng n u t mi tm hon v iu ny cng tht r hiu khi m cc quc gia b khng hong nng n li l nhng quc gia ang dn u danh sch nhng quc gia u t nhiu nht vo Vit Nam. Th ba, i vi thu chi ngn sch nh nc. Gnh nng n nn v chi ph nguyn liu tng ln cng vi st gim ca th trng tiu dng ln th trng xut khu lm nhiu doanh nghip b thua l t s nh hng xu n ngun thu ngn sch. Bn cnh , s xa st ca nn kinh t tt yu i hi phi ra tng mt s khon chi. Bo co ca Ngn hng nh nc v hot ng tin t, tn dng Ngn hng trong 6 thng u nm 1998 ch r " Thu ngn sch 6 thng thc hin t 30% so vi k hoch nm. Chi ngn sch kh khn hn mc bi thu bi chi c xu hng gia tng". Th t , Tng trng kinh t d tr quc gia v n nc ngoi. Khng hong khu vc gin tip nh hng n cn cn vng lai, n u t ca nc ngoi.T , gy ra kh khn cho s pht trin kinh t ni chung (tc tng trng 5,8% trong nm 1998 l mc tng trng thp nht k t nm 1989). N kinh t kh khn s tc ng suy gim n tng cu, gim thu nhp v tiu dng ca c dn. th trng suy yu mt phn s tc ng ngay lp tc n cc Ngn hng thng mi. D tr quc gia tt yu s phi chu sc p suy gim mt phn do ngun cung ngoi t gim bt, mt phn do p ng nhu cu ngoi t thit y cho nn kinh t v hc tr cho ng Vit Nam vo nhng lc cao im. Trong bi cnh , chnh sch TGH ca Vit Nam v c bn khng c g khc so vi giai on t nm 1993 n khi n ra cuc khng hong ti chnh ng nam . Nhng l giai on vi nhng iu chnh nh, lin tc trong chnh sch TGH, ni chung v cng tc qun l ngoi hi ni ring nhm hn ch nhng tc ng ca cuc khng hoangr. Nu trong giai on t cui nm 1992 dn thng 7 nm 1997 ch c mt ln duy nht iu chnh bin giao dch t 1% n 5% vo ngy 27/2/2997 th t thng 7/ 1997 n u nm 1999 c nhiu ln thay i vi cc mc chnh nh sau: Ngy 13/10/1997 thng c Ngn hng nh nc quyt nh m rng bin giao dch nn mc 10%. Ngy 16/2/1998 Ngn hng nh nc quyt nh nmg t gi chnh thc t 1USD = 11175VND nn mc 1USD =

T gi hi oi

26

11800VND, tng 5,6%, ngy 7/8/1998, Ngn hng nh nc quyt nh thu hp bin giao dch xung cn 7% ng thi nng t gi chnh thc ln 1USD = 12998 l 1USD = 12992 VND, ngy 6/11/98 l 1USD = 12989VND ngy 26/11/98 l 1USD = 12987VND cho n ngy 15/1/99 th t gi chnh thc ch cm mc 1USD = 12980VND . Vic Ngn hng nh nc iu chnh lin tc t gi chnh thc cng bin trong giai on ny c nhiu l do, do gt b nhng l do khc v ch ng trn gc la chn ch t gi th c th thy. Nu phn loi ch t gi gm 3 ch chnh l ch t gi c nh, ch t gi th ni thun tu v nm gia hai thi cc ny gi chung l ch t gi bn th ni hay th n c qun l, th vic c nhiu nhng iu chnh trong t gi chnh thc cng bin tuy khng lm thay i v c bn m hon ton ph hp vi l thuyt v la chn ch t gi: "Mt ch t gi th ni s gp phn hn ch nhng cn sc v xut pht t th trng th gii (n khng hongr ti chnh ng Nam ). 2.4 Giai on 26/2/1999 n nay. Trc ngy 26/2/99 TGH c ngn hng Nh nc cng b hng ngy v trn c s cc t chc tn dng c php mua bn trong mt bin nht nh. Ngoi ra cn tn ti mt loi t gi l t gi ch en to ra mt h thng a t gi phc tp t gi chnh thc ca NHNN cng b khng c xc nh theo tn hiu th trng nn khng c ngha kinh t. Tuy vy khi c s thay i ca t gi vn c nhng tc ng n nn kinh t. n nay khi nn kinh t vn ng mnh theo c ch th trng th vic xc nh t gi nh trn khng cn ph hp vi quan h cung cu trn th trng v thng l quc t. T 26/2/99 TGH chnh thc cng b hng ngy c xc nh trn c s bnh qun mua bn thc t trn th trng ngoi t lin ngn hng ca ngy giao dch gn nht trc , ng thi bin giao dch cng c rt xung l 0,1%. (Quyt nh 64/1999 Q - NHNN7 v 65/1999/Q-NHNN7). C th ni y l mt bc i mi rt quan trng khng nhng trong quan nim, trong t duy m c trong thc tin qun l, vi c ch ny lm cho t gi hi oi trn th trng vn ng mt cch khch quan phn nh ng hn cc quan h cung cu v ngoi t trn th trng, ng thi cng ph hp vi c ch iu hnh t gi ca nhiu nc trn th gii. Song song vi vic thay i c ch iu hnh t gi NHNN Vit Nam cng c quyt nh thay i c ch iu hnh li sut (Q s 241/2000/QD NHNN1 ngy 2/8/2000 bng vic bi b c ch iu hnh li

T gi hi oi

27

sut c bn thay bng v t chc ti chnh c quyn n nh li sut cho vay i vi khch hng nhng khng c vt qua mc li sut c bn v bin quy nh trong tng thi k.

Chng 3

MT S GII PHP V KIN NGH

1. Mt s nhn nh chung: Chnh sch t gi hi oi hin nay tuy cn mt s hn ch nhng r rng em li nhiu kt qu tch cc cho nn kinh t pht trin theo hng m ca hi nhp. Xt trn ton din cc lnh vc, vic vn hnh chnh sch t gi ca Chnh ph c nh gi cao bi cc kin trong v ngoi nc. iu c bit c ngha gia bi cnh nn Kinh t th gii y kh khn, bi trong khi nhiu quc gia ln phi vt ln vi thc trng v nguy c suy thoi th Vit Nam vn t mc tng trng kh v n nh. Trong mt hon cnh nh vy th vic ph gi mnh ng ni t chy theo bt k mt mc ch no cng l iu rt ng cn nhc. Cc nguyn nhn lm tng t gi thi gian qua l : - Th nht, l hu qu ca nhiu nm iu hnh chnh sch t gi tch ri quy lut th trng trong mt thi k ng ca qu di. Do ng ni t b nh gi cao hn gi tr thc ca n. - Th hai, s mt cn i gia cung - cu v ngoi t do gi USD tng ph bin trn th trng quc t (cho n cui nm 2001) gy sc p mnh m ln t gi trong nc ; hot ng XK b nh hng bi s suy thoi chung ca ton cu. - Th ba, tnh hnh thm ht cn cn thanh ton cha c ci thin: XK gp nhiu kh khn v th trng . Nhu cu nhp khu my mc thit b phc v sn xut l rt cao. - Th t, c ch qun l nn Kinh t cn nhiu bt cp: Chnh ph cha lm tt cng tc hng dn th trng; d tr ngoi t qu mng, cha iu tit th trng ngoi hi trong nc. Nc ta c im xut pht thp , tt hu nhiu nm trn con ng hi nhp nn nhng kh khn khi

T gi hi oi

28

thc hin m ca nn kinh t khng phi ch l vn ca ring t gi, th v lc ca ta cn rt yu. - Th nm, la ho ngy cng din bin phc tp do nhiu nguyn nhn , c bit l tm l gm gi ng USD ch tip tc ln gi ca dn chng v tm l s ri ro t gi, y l thi quen c tnh cht lch s do nhiu nm tin VND lin tc mt gi li. Do vy, vic ph gi ng Vit Nam khng phi l phng thuc hu hiu cho s pht trin chung ca nn Kinh t v mt s l do sau: - Mt l, ph gi ng Vit Nam s khng ci thin c cn cn thanh ton . Do ch t gi hin nay khng cn l tr ngi chnh ca XK, cc nh xut khu cn c nhng ci tin trong cht lng sn phm, mu m, h gi thnh v xm chim th trng tiu th trc khi i hi c ch t gi . V c ch t gi ch pht huy tc dng tch cc khi c hng lot cc yu t h tr. Hn th, ph gi mnh li gy kh khn cho cc doanh nghip trong nc vn trong tnh trng ti chnh yu km li phi nhp khu nhiu my mc, thit b hin i ho dy truyn sn xut. Ni cch khc, ph gi th XK li bt, NK cp hi - Hai l, cc khon n nc ngoi ca Chnh ph, theo mt c ch tng t, s tng ln khi quy i ra ni t nu tin hnh ph gi. - Ba l, ph gi mnh trong iu kin cha c sc p thc s d di t pha th trng s gy tm l bt n v cc xo trn ton din v Kinh t. - Bn l, chnh sch ph gi nhm chuyn dch c cu nn Kinh t, nng cao tnh cnh tranh ch thc s c hiu qu khi i cng hng lot iu kin khc nh: T duy ng n v chnh sch thng mi hng v XK; hiu r v tn dng li th so snh; th trng tiu th sn phm trong nc v quc t rng m; s phi hp ng b vi cc chnh sch v m khc... Nu khng, vic ph gi c th gy nhiu hu qu khn lng. Trc nhng nguyn nhn v hin trng phn tch nh trn, chnh sch t gi hi oi hin hnh v c bn l hp l. T gi c tnh cht b trn, thc cht c th coi l ang ph gi ng Vit Nam dn dn theo din bin th trng m khng gy nn nhng c sc v t gi. i vi mt nn Kinh t mi hi nhp nh Vit Nam th mt chnh sch th chnh sch t gi th ni c s iu tit ca nh nc l ph hp, v nhng iu kin p dng ch t gi th ni cha xut hin y ,trong c cc yu t sau. + Cc doanh nghip cha thch ng vi s bin ng thng xuyn ca th trng , nng lc qun l ti chnh cha tt.

T gi hi oi

29

+ H thng NHVN ang trong qu trnh i mi cn nhiu yu km. + Th trng hi oi ang trong giai on s khai , d tr ngoi t Nh nc cn thp. + NHNN cha c s phi hp cht ch cc chnh sch v cc bip php iu ho cung ng tin t trong nc , cc c nhn, t chc thanh ton qua NH cn mc thp. + Vic iu chnh t gi ng n v hiu qu ca NHNN cn ph thuc rt ln vo chnh sch huy ng v s dng vn, nht l vn nc ngoi. Tuy nhin, xt v lu di, ch t gi th ni c s iu tit ca Nh Nc phi c gim dn theo thi gian, tin ti p dng mt ch t gi th ni hon ton. 2. nh hng v iu hnh chnh sch t gi ca NHNNVN. Nh ta bit, mt ch t gi c nh s tt hn cho cc mc tiu n nh gi c, thc y hot ng XNK (mc d khng ng ngha vi vic thu ht mnh vn u t nc ngoi v cn bng Ngoi thng). Trong khi , mt ch t gi th ni d c kh nng ng u vi nhng c sc c ngun gc t th trng hng ha, gip cho cn bng Ngoi thng li c th l ngun gc ca nhng cn siu lm pht v tnh trng tng n nc ngoi. Mi ch trn u c nhng u, nhc im ring m thc tin ch ra rng: nu ch da vo mt trong hai th sm hay mun, nn Kinh t cng phi tr mt gi t. T s phn tch trn ,chng ta c th rt ra nh hng lu di cho chnh sch t gi ca Vit Nam l : _ Trong giai on u ( 8/2001), thc hin chnh sch t gi thp khuyn khch cho vic nhp khu cc cng ngh sn xut hin i, pht trin cc mt hng xut khu . _ Bn cnh thc hin chnh sch nng cao chi tiu trong nc(kch cu) bng hng ho do trong nuc sn xut ra v hn ch nhp khu hng tiu dng . _ Khi nn kinh t vng mnh, thot khi s l thuc vo hng ho nhp khu th thc hin chnh sch t gi cao khuyn khch xut khu. Vic XK tng ln s hn ch tiu dng trong nc v gi cc s tng ln nhng s to ra s cn bng i ngoi , cn bng cn cn thanh ton quc t. Hin nay, Vit Nam ang duy tr ch t gi th ni c s iu tit ca nh nc l ph hp vi tnh hnh t nc , tuy nhin rng buc ln

T gi hi oi

30

nht ca n l mc d tr ngoi t ca Nh Nc qu eo hp. V di hn n s tip tc hon thin thm nu c tng thm tnh linh hot, qua qui lut cung cu pht huy tc dng r nt hn. Chnh v vy, chng ta phi nhanh chng a ra cc gii pht nhm gp phn thc y hot ng XK, tng mc d tr ngoi t trong nc t Nh nc c thm sc mnh iu hnh chnh sch t gi theo hng tng tnh linh hot v gim bt mc chnh lch kinh nin gia cung v cu v ngoi t trong nc. 3. Mt s gii php: -Th nht, Chnh ph cn quan tm st sao v u t mnh cho khu nghin cu, t chc th trng; t chc cc ngnh ngh XK thnh cc hip hi; o to cn b nghin cu c nng lc, c kh nng khai thc v cung cp thng tin th trng, thm ch c th bn thng tin cho cc hip hi ngnh XK. Mt khi t chc tt cc hip hi ngnh sn xut v XK th chi ph mua nhng thng tin th trng l thp nu tnh bnh qun trn s thnh vin ca hip hi thay v nhng tn tht hin ti do qu thiu thng tin. Song song vi phi t chc thu mua gi gi, xy dng kho bi bo qun hng. iu ny l cc k cn thit c v ngn v di hn v c trng ca hng ha XK Vit Nam l hng nng sn s ch, kh bo qun, d b p gi trong nhiu trng hp. i vi bn ngoi, cn tham gia tch cc vo cc t chc quc t theo nhm mt hng, nh T chc cc nc XK c ph, XK cao su... hoc phi c tho thun trao i thng tin a chiu tng uy tn quc t, trnh tnh trng va l k ph, va l nn nhn ca v th trng. Ngoi ra, hng ho c sc cnh tranh trn th trng quc t th phi khng ngng nng cao cht lng, mu m, chng loi sn phm, gi c r , gi uy tn trn th trng quc t. Nhm bin php trn tuy khng phi bin php v t gi, li tn nhiu chi ph nhng n gii quyt c tn gc vn ca hot ng XK trong mi trng nn Kinh t thng tin m ca. Mt khi hot ng XK thot khi vng lun qun ca tnh trng thiu t chc nh hin nay th ngun thu, v do d tr ngoi t s khng cn qu eo hp, Chnh ph c lc thc thi nhng chnh sch t gi linh hot hn. -Th hai, Thc hin chnh sch a ngoi t : Hin nay, trn th trng , mc d USD c u th mnh hn hn cc ngoi t khc , song nu trong quan h t gi ch p dng mt loi ngoi t duy nht s lm cho t gi b rng buc vo ngoi t , c th l USD. Khi c s bin ng v gi c USD trn th trng th gii, lp tc s nh hng n quan h t gi gia USD v VND, m thng thng l nh hng bt li. Hin nay, c nhiu loi ngoi t c gi tr thanh ton quc t nh: EURO(EMU), JPY(Nht), CAD( Canada), GBP( Bng Anh) iu ny to iu kin cho ta c th

T gi hi oi

31

thc hin chnh sch a ngoi t trong thanh ton quc t, t c th la chn nhng ngoi t tng i t bin ng v t gi hoc c quan h mua bn ln thc hin cc khon thanh ton ln. -Th ba, cn tranh th s dng ngun kiu hi chuyn v nc hng nm. Hin nay c hn 2,5 triu kiu bo mi nm gi v nc gn 2 t USD. S ngoi t ny do cha qun l tt, l ngun cung cho hot ng th trng hi oi ngm, gy kh khn cho Chnh ph. C 2 hng qun l c th tin hnh song song: a/Quy nh i ngay ngoi t chuyn v ca khu theo t gi c u i i vi trng hp khng c d n kinh doanh (ch tiu dng). Thn nhn ca Vit kiu khi lnh tin gi v s c nhn bng VND theo t gi mua ca NHTM ngy hm cng thm t l u i 0,1% chng hn. Mc ch ca bin php ny : mt l lm gim cn kht ca NHTM i vi ngoi t mua vo, t c th bn ra nhiu hn, hai l Nh Nc qua tng phn d tr ngoi t, ba l lm gim ng k ngun cung cho th trng t do. b/Khuyn khch bng thu thu nhp doanh nghip, n gin th tc i vi hot ng sn xut kinh doanh bng vn kiu hi. Chnh sch khuyn khch ny c thc hin i vi cc cng ty c vn u t nc ngoi th cng p dng c i vi cng ty hot ng kinh doanh bng vn kiu hi. Thm vo , cn khuyn khch ng vin lng yu nc ca cc Vit kiu h xo b mc cm u t v trong nc. -Th ba, y mnh v qun l cht hot ng XK lao ng, khng tnh trng thiu t chc (c c hnh vi la o) nh hin nay tip din. Theo B K hoch v u t, s lao ng v chuyn gia Vit Nam lm vic nc ngoi l hn 300.000 ngi, hng nm gi v nc 1,5 t USD; ring tin k kt hp ng Nh nc thu hn 300 triu USD. C th ni y l ngun thu khng nh ca Ngn sch, li ph hp vi ch trng Cng nghip ha - Hin i ha nc nh bi s lao ng XK sau mt vi nm lm vic tr v s mang theo trnh k nng lao ng, kinh nghim lm vic hin i phc v t nc. V vy, hp ng XK lao ng cn nghin cu k lng, c s bo m an ton cho ngi lao ng, khng ch a h i m cn to iu kin vic lm n nh cho h. S ngoi t do ngun ny gi v cng c th p dng bin php kt hi ngay ti ca khu vi t gi u i nh i vi ngun kiu hi. -Th t, gi nguyn t l kt hi (30%) v bin dao ng t gi nh hin nay ( 0,25%), ng thi theo di, phn tch thng xuyn thng tin th trng ngoi hi trong v ngoi nc iu chnh dn theo hng t do hn khi iu kin d tr v cc yu t khc cho php.

T gi hi oi

32

KT LUN
Nn kinh t Vit Nam ang chuyn mnh nhanh chng theo hng nn kinh t hng ngoi thng qua mt lot cc chnh sch khuyn khch u t nc ngoi cho php cc nh u t nc ngoi mua li doanh nghip trong nc ,chnh sch h tr xut khuCc ro cn i vi s di chuyn vn gia Vit Nam v th gii s dn c xo b . iu ny s tr thnh hin thc vo thi im 2006 khi Vit Nam chnh thc tham gia khi thng mi t do Asian .Do vy, t gi hi oi ng vai tr cc k quan trng trong thanh ton quc t cng nh trong nhiu mt ca i sng Kinh t X hi. Trong nhng nm qua, Vit Nam c nhng bc i kh ng n trong vic thc hin chnh sch t gi, gp phn khng nh vo thnh tu tng trng v n nh Kinh t. Tuy nhin, khi thc tin thay i nhanh chng nh hin nay, khng mt chnh sch no c th tn ti mi m khng c nhng im bt cp. V vy, cc nh kinh t dy cng nghin cu a ra cc kin ngh khc nhau, nhm xy dng mt chnh sch t gi hi oi hiu qu cho nn Kinh t t nc. Trong khun kh bi vit ngn ny, ngi thc hin khng c tham vng g hn ngoi vic tham gia tm hiu ban u v ch t gi hin hnh Vit Nam, t a ra mt s kin xy dng nhm gp phn nh b, hon thin thm chnh sch t gi hi oi cho ph hp vi tnh hnh t nc. Vi nhng thnh cng ban u ca hn 10 nm qua v t kinh nghim ca cc nc i trc, chng ta hon ton tin tng rng Vit Nam s thnh

T gi hi oi

33

cng trong vic xc lp mt chnh sch t gi linh hot, ph hp nht, gp phn a t nc tng trng bn vng v nng cao v th trn trng th gii./.

TI LIU THAM KHO

1. Frederic S.Mishkin, Tin t, Ngn hng v th trng Ti chnh, NXB Khoa hc v K thut, H Ni - 2001. 2. L Vinh Danh , Tin v hot ng ngn hng ,NXB Chnh tr quc gia , 1997 3. GS.TS L Vn T, L Tng Vn L Nam Hi ( chuyn vin kinh t) Tin t ,ngn hng ,th trng ti chnh, NXB Thng k, 2001. 4. Hc vin Ngn hng, Ti chnh Quc t trong nn Kinh t m, 2000. 5. Gio trnh mn L thuyt ti chnh - tin t NXB Thng k , 2001 6. Bi ging mn Ti chnh Quc t ca TS. Nguyn Vn nh, HKTQD. 7. Tp ch Kinh t v D bo - s thng 3, 6/2001. 8. Tp ch Th trng Ti chnh Tin t - s thng 1,2,3/2002. 9. Tp ch Nghin cu Kinh t - cc s t 271 (12/2000) n 292 (9/2002) 10. Tp ch Ngn hng- s 5 nm 2001, s 10 nm 2001. 11. Nin gim Thng k 2000, 2001, NXB Thng k H Ni, 2001, 2002.