Matematika za 8.

razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;

Trajan Stanču

POVRŠINA I ZAPREMINA ČETVOROSTRANE PRIZME

- ZADACI ZA VEŽBANJE -

1. Ivica kocke je a = 8cm. Izračunati:

a) površinu osnove (baze), B

b) površinu omotača, M
v) ukupnu površinu kocke, P
g) zapreminu kocke, V

2. Površina kocke je P = 216cm2. Izračunati:

a) dužinu osnovne ivice, a

b) dijagonalu kocke, D

3. Ivice kvadra su a = 6cm, b = 8cm i c = 10cm. Izračunati:

a) površinu kvadra, P

b) dužinu dijagonale, D

v) zapreminu kvadra, V

4. Osnovne ivice kvadra su a = 5cm i b = 12cm. Ako je površina dijagonalnog preseka PD = 130cm2, izračunati:

a) dijagonalu osnove, d

b) dužinu ivice c

v) površinu kvadra, P

1
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

5. Ako je osnovna ivica pravilne četvrostrane prizme a = 10cm, a visina prizme H = 15cm. Izračunati:

a) površinu osnove (baze), B

b) površinu omotača, M

v) ukupnu površinu prizme, P

g) zapreminu prizme, V

6. Ako je površina osnove pravilne četvorostrane prizme B = 256cm2, a visina H = 11cm, izračunati:

a) dužinu osnovne ivice, a

b) površinu omotača, M

v) ukupnu površinu prizme, P

7. Osnova prave prizme je jednakokraki trapez čije su osnovice a = 27cm i b = 11cm, a krak trapeza je c = 17cm. Ako je visina
prizme za 5cm duža od visine osnovice, izračunati:

a) visinu osnovice trapeza, h

b) visinu prizme, H

v) površinu baze, B

g) površinu omotača, M

d) ukupnu površinu, P

8. Površina kocke je P = 600cm2. Izračunati:

a) dužinu osnovne ivice, a b) zapreminu kocke, V

2
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

9. Ako su ivice kvadra a = 9cm i b = 12cm, a dužina dijagonale je D = 17cm, izračunati:

a) dužinu ivice c

b) zapreminu kvadra, V

10. Ako je osnovna ivica pravilne četvorostrane prizme a = 5cm, a površina omotača M = 200cm2, izračunati:

a) površinu baze, B

b) visinu prizme, H

v) zapreminu prizme, V

11. Površina osnove pravilne četvorostrane prizme je B = 144cm2, a zapremina V = 1152cm3. Izračunati:

a) dužinu osnovne ivice, a

b) visinu prizme, H

v) površinu omotača, M

g) površinu prizme, P

12. Površina pravilne četvorostrane prizme je P = 290cm2, a osnovna ivica je a = 5cm. Izračunati:

a) površinu osnove (baze), B

b) površinu omotača, M

v) visinu prizme, H

g) zapreminu prizme, V

3
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

13. Površina pravilne četvorostrane prizme je P = 264cm2, a površina omotača je M = 192cm2. Izračunati:

a) površinu osnove (baze), B

b) dužinu osnovne ivice, a

v) visinu prizme, H

g) zapreminu prizme, V

14. Izračunati zapreminu pravilne četvorostrane prizme čija je površina P = 352cm2, a visina je pet puta duža od osnovne ivice.

a) površinu osnove (baze), B

b) dužinu osnovne ivice, a

v) visinu prizme, H

g) zapreminu prizme, V

15. Dve ivice kvadra su a = 12cm i b = 35cm. Dijagonalni presek kvadra koji sadrži treću ivicu predstavlja kvadrat. Izračunaj:

a) dužinu ivice c

b) površinu kvadra, P

v) zapreminu kvadra, V

16. Osnova prave jednakoivične prizme je romb sa dijagonalama d1 = 10cm i d2 = 24cm. Izračunati:

a
a) visinu prizme, H

a b) površinu osnove (baze), B

H

v) površinu omotača, M
H
g) ukupnu površinu, P
a
d) zapreminu prizme, V
a

4
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

17. Osnovu prave prizme čini pravougli trapez čije su osnovice a = 12cm i b = 8cm, a krak c = 5cm. Visina prizme je jednaka
četvorostrukoj vrednosti visine osnove. Izračunati:

a) visinu osnovice trapeza, h

b) visinu prizme, H

v) površinu baze, B

g) zapreminu prizme, V

18. Dijagonala pravilne četvorostrane prizme je D = 3.5cm, a dijagonala bočne strane je d = 2.5cm. Izračunati:

a) dužinu osnovne ivice, a

b) površinu osnove (baze), B

v) visinu prizme, H

g) zapreminu prizme, V

5
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

REŠENJA ZADATAKA:

POVRŠINA I ZAPREMINA ČETVOROSTRANE PRIZME

1. Ivica kocke je a = 8cm. Izračunati:

a) površinu osnove (baze), B

b) površinu omotača, M

v) ukupnu površinu kocke, P

g) zapreminu kocke, V

REŠENJE:

𝑎) 𝐁 = 𝒂𝟐 = 𝟔𝟒cm2 v) P = 2B + M = 2 ∙ 𝟔𝟒 + 𝟐𝟓𝟔 = 384cm2

b) M = 4a2= 4 ∙ 𝟔𝟒 = 256cm2 g) V = a3 = 83 = 512cm3

2. Površina kocke je P = 216cm2. Izračunati:

a) dužinu osnovne ivice, a

b) dijagonalu kocke, D

REŠENJE:

a) b)
P = 6a2 = 216cm2
D = a√𝟑 = 6√𝟑 cm
a2 = 36cm2

a = 6cm

6
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

3. Ivice kvadra su a = 6cm, b = 8cm i c = 10cm. Izračunati:

a) površinu kvadra, P

b) dužinu dijagonale, D

v) zapreminu kvadra, V

REŠENJE:

a) b) v)

P = 2ab + 2ac + 2bc = 2 ∙ (ab + ac + bc) D = √𝑎 2 + 𝑏 2 + 𝑐 2 V=a∙b∙𝑐

P = 2 ∙ (6 ∙ 8 + 6 ∙ 10 + 8 ∙ 10) = 2 ∙ (48 + 60 + 80) V = 6 ∙ 8 ∙ 𝟏𝟎 = 480cm3

D = √62 + 82 + 102
P = 2 ∙ 188 = 376cm2
𝐃 = 𝟏𝟎√𝟐 cm

4. Osnovne ivice kvadra su a = 5cm i b = 12cm. Ako je površina dijagonalnog preseka PD = 130cm2, izračunati:

a) dijagonalu osnove, d

b) dužinu ivice c

v) površinu kvadra, P

REŠENJE:

a) v)
𝐝= √𝒂𝟐 + 𝒃𝟐 = √𝟓𝟐 + 𝟏𝟐𝟐 = √𝟏𝟔𝟗 = 𝟏𝟑𝐜𝐦
P = 2ab + 2ac + 2bc = 2 ∙ (ab + ac + bc)
b)
PD = d ∙ c P = 2 ∙ (5 ∙ 12 + 5 ∙ 10 + 12 ∙ 10) = 2 ∙ (60 + 50 + 120)

c = PD / d = 𝟏𝟎𝐜𝐦 P = 2 ∙ 230 = 460cm2

7
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

5. Ako je osnovna ivica pravilne četvrostrane prizme a = 10cm, a visina prizme H = 15cm. Izračunati:

a) površinu osnove (baze), B

b) površinu omotača, M

v) ukupnu površinu prizme, P

g) zapreminu prizme, V

REŠENJE:

a) b)
𝟐 𝟐 𝟐
𝐁 = 𝒂 = 𝟏𝟎 = 𝟏𝟎𝟎𝐜𝐦 M = 4aH= 4 ∙ 𝟏𝟎 ∙ 𝟏𝟓 = 600cm2
v) g)
P = 2B + M = 800cm2 V = B ∙ H = 100 ∙ 15 = 1500cm3

6. Ako je površina osnove pravilne četvorostrane prizme B = 256cm2, a visina H = 11cm, izračunati:

a) dužinu osnovne ivice, a

b) površinu omotača, M

v) ukupnu površinu prizme, P

REŠENJE:

a) v)
2 2
B = 𝑎 = 256cm
P = 2B + M = 2 ∙ 256 + 704 = 512 + 704
a = √𝟐𝟓𝟔 = 16cm
P = 1216cm2
b)
M = 4aH = 4 ∙ 𝟏𝟔 ∙ 𝟏𝟏 = 704cm2

8
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

7. Osnova prave prizme je jednakokraki trapez čije su osnovice a = 27cm i b = 11cm, a krak trapeza je c = 17cm. Ako je visina
prizme za 5cm duža od visine osnovice, izračunati:

a) visinu osnovice trapeza, h

b) visinu prizme, H

v) površinu baze, B

g) površinu omotača, M

d) ukupnu površinu, P

REŠENJE:

a) b)
H = h + 5 = 20cm
v)
𝑎+𝑏 27 + 11
B=( )∙h=( ) ∙ 15 = 19 ∙ 15
2 2
B = 285cm2
g)
2
𝑎−𝑏 M = a ∙ H + b ∙ H + 2c ∙ H = H ∙ (a + b + 2c)
ℎ = √𝑐 2 − ( )
2
M = 20 ∙ (27 + 11 + 2 ∙ 17) = 20 ∙ 72 = 1440cm2
27 − 11 2 d)
ℎ = √172 − ( ) = √289 − 64 = √225
2 P = 2B + M = 2 ∙ 285 + 1440

h = 15cm P = 2010 cm2

8. Površina kocke je P = 600cm2. Izračunati:

a) dužinu osnovne ivice, a b) zapreminu kocke, V

REŠENJE:

a) P = 6a2 = 600cm2 b) V = a3 = 103 = 1000cm3

→ a2 = 100
→ a = 10cm

9
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

9. Ako su ivice kvadra a = 9cm i b = 12cm, a dužina dijagonale je D = 17cm, izračunati:

a) dužinu ivice c

b) zapreminu kvadra, V

REŠENJE:

a) b)
D2 = a2 + b2 + c2 V = a ∙ b ∙ 𝒄 = 9 ∙ 12 ∙ 𝟖 = 864cm3
172 = 92 + 122 + c2
289 = 225 + c2
c2 = 64 → c = 8cm

10. Ako je osnovna ivica pravilne četvorostrane prizme a = 5cm, a površina omotača M = 200cm2, izračunati:

a) površinu baze, B

b) visinu prizme, H

v) zapreminu prizme, V

REŠENJE:

a)
v)
B = a2 = 52 = 25cm2
V = B ∙ H = 25 ∙ 10 = 250cm3
b)
M = 4a ∙ 𝐇
200 = 20 ∙ H
H = 10cm

10
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

11. Površina osnove pravilne četvorostrane prizme je B = 144cm2, a zapremina V = 1152cm3. Izračunati:

a) dužinu osnovne ivice, a

b) visinu prizme, H

v) površinu omotača, M

g) površinu prizme, P

REŠENJE:

a) v)
B = a = 144cm → a = 12cm
2 2
M = 4a ∙ 𝐇 = 4 ∙ 𝟏𝟐 ∙ 𝟖 = 384cm2
b) g)
V = B ∙ H = 144 ∙ H = 1152cm3 P = 2B + M = 2 ∙ 144 + 384
H = 8cm P = 288 + 384 = 672cm2

12. Površina pravilne četvorostrane prizme je P = 290cm2, a osnovna ivica je a = 5cm. Izračunati:

a) površinu osnove (baze), B

b) površinu omotača, M

v) visinu prizme, H

g) zapreminu prizme, V

REŠENJE (zbirka, 384.a)):

a) v)
B= a2 = 25cm2 M = 4a ∙ 𝐇
240 = 4 ∙ 5 ∙ 𝐇 → H = 12 cm
b) P = 2B + M → M = P – 2B = 290 – 50 g)
→ M = 240cm2 V = B ∙ H = 25 ∙ 12 = 300 cm3

11
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

13. Površina pravilne četvorostrane prizme je P = 264cm2, a površina omotača je M = 192cm2. Izračunati:

a) površinu osnove (baze), B

b) dužinu osnovne ivice, a

v) visinu prizme, H

g) zapreminu prizme, V

REŠENJE (zbirka, 385.a)):

a) v)
P = 2B + M → 2B = P – M = 264 - 192 M = 4a ∙ 𝐇 → 192 = 4 ∙ 6 ∙ 𝐇 = 24 ∙ H
→ 2B = 72 → B = 36cm2 → H = 8 cm
b) g)
B = a2 = 36cm2 → a = 6cm V = B ∙ H = 36 ∙ 8 = 288 cm3

14. Izračunati zapreminu pravilne četvorostrane prizme čija je površina P = 352cm2, a visina je pet puta duža od osnovne ivice.

a) površinu osnove (baze), B

b) dužinu osnovne ivice, a

v) visinu prizme, H

g) zapreminu prizme, V

REŠENJE (zbirka, 387.)):

a) v)
P = 2B + M → P = 2a + 4a ∙ H
2
H = 5a = 20cm
→ 352 = 2a2 + 4a ∙ 5a = 22a2 g)
→ B = a2 = 352 / 22 = 16cm2 V = B ∙ H = 16 ∙ 20 = 320cm3

b)
B = a2 = 16cm2 → a = 4cm

12
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

15. Dve ivice kvadra su a = 12cm i b = 35cm. Dijagonalni presek kvadra koji sadrži treću ivicu predstavlja kvadrat. Izračunaj:

a) dužinu ivice c

b) površinu kvadra, P

v) zapreminu kvadra, V

REŠENJE (zbirka, 396.)):

a) v)
c=d= √𝑎2 + 𝑏2 = √122 + 352 = √1369
V = a ∙ b ∙ c = 12 ∙ 𝟑𝟓 ∙ 𝟑𝟕 = 15540 m3
𝐜 = 𝐝 = 𝟑𝟕𝐜𝐦
b)
P = 2 ∙ (ab + ac + bc) = 2 ∙ (12 ∙ 35 + 12 ∙ 37 + 35 ∙ 37)
P = 2 ∙ (𝟒𝟐𝟎 + 𝟒𝟒𝟒 + 𝟏𝟐𝟗𝟓) = 2 ∙ 2159 = 4318cm2

16. Osnova prave jednakoivične prizme je romb sa dijagonalama d1 = 10cm i d2 = 24cm. Izračunati:

a) visinu prizme, H
a

a b) površinu osnove (baze), B

H

v) površinu omotača, M
H
g) ukupnu površinu, P
a

a d) zapreminu prizme, V

REŠENJE (zbirka, 408.) :

a) v)
d 2 d 2 10 2 24 2 M = 4aH = 4 ∙ 𝟏𝟑 ∙ 𝟏𝟑 = 676cm2
𝑎 = √( 21 ) + ( 22 ) = √( 2 ) + ( 2 ) = 13cm

H = a = 13cm g) P = 2B + M = 2 ∙ 120 + 676

P = 916 cm2
b)
𝐝𝟏 ∙ 𝐝𝟐 𝟏𝟎 ∙ 𝟐𝟒 d)
𝐁= = = 𝟏𝟐𝟎𝐜𝐦𝟐
𝟐 𝟐 V = B ∙ H = 120 ∙ 13 = 1560 cm3

13
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

17. Osnovu prave prizme čini pravougli trapez čije su osnovice a = 12cm i b = 8cm, a krak c = 5cm. Visina prizme je jednaka
četvorostrukoj vrednosti visine osnove. Izračunati:

a) visinu osnovice trapeza, h

b) visinu prizme, H

v) površinu baze, B

g) zapreminu prizme, V

REŠENJE:

a) v)
2 2 2
𝑐 = (𝑎 − b) + h 𝒂+𝐛 𝟏𝟐 + 𝟖
𝐁=( )∙𝐡=( ) ∙ 𝟑 = 𝟑𝟎𝒄𝒎𝟐
h = √𝑐 2 −(𝑎 − b)2 𝟐 𝟐
g)
h = √52 −(12 − 8)2
𝐕 = 𝐁 ∙ 𝐇 = 𝟑𝟎 ∙ 𝟏𝟐 = 𝟑𝟔𝟎𝒄𝒎𝟑
𝐡 = √𝟐𝟓 − 𝟏𝟔 = 𝟑𝐜𝐦

b) H = 4h = 12cm

14
Matematika za 8.razred; Drugi pismeni zadatak – površina i zapremina četvorostrane prizme;
Trajan Stanču

18. Dijagonala pravilne četvorostrane prizme je D = 3.5cm, a dijagonala bočne strane je d = 2.5cm. Izračunati:

a) dužinu osnovne ivice, a

b) površinu osnove (baze), B

v) visinu prizme, H

g) zapreminu prizme, V

REŠENJE:

a) v)
d2 = 𝑎2 + H 2
d2 = 𝑎2 + H 2
D2 = (𝑎√2)2 + H 2 = 2𝑎2 + H 2
2 2
2.52 = 6 + H 2 → H = 0.5cm
D2 – d2 = 2a2 + H2 – (𝑎 + H )
3.52 – 2.52 = a2 g)
𝑎 = √12.25 − 6.25 𝐕 = 𝐁 ∙ 𝐇 = 𝟔 ∙ 𝟎. 𝟓 = 𝟑𝐜𝐦𝟑
𝒂 = √𝟔 cm

b) B = a2 = 6𝐜𝐦𝟐

15