4.

Termodinamički ciklus koji izvrše =2 kilomola jednoatomskog idealnog gasa sastoji se

od izoterme, izobare i izohore. Izotermski proces se izvodi pri maksimalnoj temperaturi
ciklusa koja je = 400 . U toku ciklusa zapremina gasa se promeni dvostruko tj. =
= = 2. Izračunati stepen korisnog dejstva i rad koji izvrši gas u toku jednog
ovakvog ciklusa. Uporediti dobijenu vrednost sa stepenom korisnog dejstva koji bi imao
Karnoov ciklus u intervalu temperatura od do datog ciklusa.

Rešenje:

Slika 1.

a) Dati ciklus prikazan je u -koordinatnom sistemu na slici 1. Pošto je stepen korisnog

dejstva jednak odnosu korisnog rada i ukupne količine toplote uložene po ciklusu, tj.

= (1)

to je prvo potrebno izračunati koliki se rad izvrši prilikom datog ciklusa. Koristan rad je
jednak razlici radova pri izotermskoj i izobarskoj promeni stanja gasa u datom ciklusu, jer se
prilikom izohorske promene stanja gasa ne vrši rad. Dakle, biće:

= − = ∙ ln − ( − ) (2)

Od 1-2 je izoterma pa važi Bojl-Mariotov zakon

1
= = = /

Poslednji izraz delimo sa , pa dobijamo

= =

Uvrstićemo uslov iz teksta zadatka = , pa gornji izraz postaje

= ⇒ =

Dobijeno uvrštavamo u
 = ( − )= ( − )= − = ( − 1)

−1
= (4)

Vraćamo se na formulu (2) i uvrštavamo ,

−1
= ∙ ln − ( − )= ∙ ln −

−1
= ln − = 1.284 ∙ 10 J (5)

b) Količina toplote koja se dovode gasu da bi se ostvario dati ciklus jednaka je

= + = ∙ ln + ∆ (6)

Toplota se dovodi u ovom ciklusu kod izoterme i zato smo u poslednjoj formuli pisali rad pri
izotermskom procesu. Kako je za idealni gas Majerova formula = − , i znajući da
je = ⇒ = uvrštavamo u Majerovu formulu = ( − )=

( − 1) ⇒ =( . A iz jednačine izobare,
)
= ⇒ = , imamo da je

1
= ⇒ = =

pa dalje daje

1 −1
∆ = − = − = 1− =

Promenu unutrašnje energije računamo po formuli

= ∆ = ( − )

pa je na osnovu gore izvedenog

−1
= ( − )= ∙
( − 1)

U formulu (6) uvrštavamo

−1
= ∙ ln + ∆ = ∙ ln + ∙
( − 1)
 ( − 1)
= ln +
( − 1)

Pa je stepen korisnog dejstva, sada uvrštavamo ukupan rad za ceo ciklus koji je dat sa (5),

−1
ln −
= = = 0.133
( − 1)
ln +
( − 1)

c) Pošto je stepen korisnog dejstva kod Karnovoog ciklusa:

1
− − 1 1
= = =1− =1− =1− = 1− = 0.5
2

to dobijamo da je traženi odnos stepeni korisnog dejstva

0.133
= = 0.266
0.5